GIAO AN SINH 9 HKII

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (635.71 KB, 86 trang )

(1)Chương V: DI TRUYỀN HỌC NGƯỜI TuÇn 16 - Ngµy d¹y: 12/12 TiÕt 31:. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU DI TRUYỀN NGƯỜI. I. Môc tiªu: Học xong bài này học sinh phải: 1. Kiến thức : - Giải thích được sự di truyền một vài tính trạng hay hiện tượng đột biến ở người. - Phân biệt được sinh đôi cùng trứng và sinh đôi khác trứng. - Nêu được ý nghĩa của phương pháp nghiên cứu trẻ đồng sinh trong di truyền người. 2. Kỹ năng: Phát triển kỹ năng quan sát, phân tích, so sánh, tổng hợp. 3. Thái độ: - Có quan điểm duy vật biện chứng. - Có thái độ đúng đắn đối với một số bệnh, tật di truyền. II.ĐỒ DÙNG DẠY HỌC: Tranh H.28.1 - 3 III.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: Yêu cầu HS kể tên một số bệnh và tật di truyền? Làm thế nào để hạn chế bệnh và tật di truyền ở người? Cần sử dụng những phương pháp nào trong nghiên cứu di truyền người? Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức Khi nghiên cứu trên các loài sinh vật người ta đã sử dụng phương pháp chủ yếu nào? Chúng ta có hể áp dụng những phương pháp đó trong nghiên cứu di truyền ở người không? Vì sao? Hoạt động 1: 1. Nghiên cứu phả hệ + Phả hệ là gì? - Phả hệ là sự ghi chép lại sự di truyền của + Khi lập sơ đồ phả hệ người ta thường một số tính trạng qua các thế hệ. dùng những kí hiệu như thế nào? - Cac kí hiệu thường dùng: GV y/c HS n/c các ví dụ 1 và 2 SGK Nam: - Nữ: -> thảo luận nhóm hoàn thành các câu trả Trội: - Lặn: lời ở lệnh trang 79 SGK. Kết hôn: Cá nhân HS quan sát hình, nghiên cứu Đời con: thông tin SGK, nhóm thảo luận, thống nhất ý kiến -> trình bày, bổ sung. Hoạt động 2 2. Nghiên cứu trẻ đồng sinh.

(2) GV chiếu hình 28.2.a,b. * Tìm điểm giống nhau và khác nhau giữa hai sơ đồ? HS độc lập nghiên cứu, trả lời câu hỏi.. a.Trẻ đồng sinh cùng trứng và khác trứng + Trẻ đồng sinh cùng trứng: Vì được tạo nên từ một hợp tử ban đầu nên có cùng kiểu gen. Có thể nói giống nhau như hai giọt nước + Trẻ sinh đôi khác trứng vì được tạo ra từ hai hợp tử khác nhau nên có thể xem như hai người anh, chị em bình thường khác, có kiểu gen khác nhau. + Việc nghiên cứu trẻ đồng sinh có ý nghĩa b. ý nghĩa của nghien cứu trẻ đồng sinh gì? - Việc nghiên cứu trẻ đồng sinh cho biết GV yêu cầu HS đọc mục “Em có biết?” Trả loại tính trạng nào chịu ảnh hưởng của môi lời câu hỏi: trường nhiều, tính trạng nào ít chịu ảnh + Loại tính trạng số lượng và tính trạng hưởng của môi trường. chất lượng – Tính trạng nào chịu ảnh hưởng nhiều của các nhân tố của môi trường? * Kết luận chung: (SGK) 1 – 3 HS đọc kết luận chung SGK 2. Củng cố: Câu hỏi 1, 2 SGK. 3. Dặn dò: - Học, trả lời các câu hỏi cuối bài. - Tìm hiểu một số bệnh và tật di truyền ở người..

(3) TuÇn 17 - Ngµy d¹y: 17/12 TiÕt 32:. BỆNH VÀ TẬT DI TRUYỀN DI TRUYỀN Ở NGƯỜI. I. Môc tiªu: Học xong bài này học sinh phải: 1. Kiến thức : - Nhận biết được bệnh đao và bệnh tơcnơ qua các đặc điểm hình thái của bệnh nhân. - Nêu được các đặc điểm di truyền của bệnh bạch tạng, câm điếc bẩm sinh và tật sáu ngón tay. - Xác định được nguyên nhân phát sinh các bệnh và tật di truyền. 2. Kỹ năng: Phát triển kỹ năng quan sát, phân tích, so sánh, tổng hợp. 3. Thái độ: - Có quan điểm duy vật biện chứng. - Có thái độ đúng đắn đối với một số bệnh, tật di truyền. II.ĐỒ DÙNG DẠY HỌC: GV: Tranh H.29.1 - 3 HS: Tranh, ảnh một số bệnh và tật di truyền ở người. III.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: Yêu cầu HS kể tên một số bệnh và tật di truyền? Theo em những b ệnh v à tật n ày do nguyên nhân nào? Chúng có những tính chất gì? Làm thế nào để nh ận bi ết các b ệnh và tật di truyền? Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức Hoạt động 1: 1. Một vài bệnh di truyền ở người GV cho HS đọc thông tin, quan sát hình a. Bệnh Đao 29.1, trả lời câu hỏi: + Điểm khác nhau giữa bộ NST của người + Người bị bệnh Đao: trong bộ NST có 47 chiếc (thừa 1 chiếc ở cặp số 21) bị bệnh Đao và người bình thường? + Em có thể nhận ra người bị bệnh Đao + Biểu hiện: Bé, lùn, cổ rụt, lưỡi thè, má thông qua những đặc điểm bên ngoài nào? phệ, si đần bẩm sinh và không có con. Cá nhân HS quan sát hình, nghiên cứu thông tin SGK, nhóm thảo luận, thống nhất ý kiến -> trình bày, bổ sung. GV nhận xét, bổ sung, rút ra kết luận b. Bênh Tơcnơ GV y/c q/s H.29.2, yêu cầu HS thực hiện + Người bị bênh Tơcnơ: Trong bộ NST có lệnh như hoạt động 1. Từ đó rút ra kết luận. 45 chiếc (thiếu 1 NST X ở cặp NST giới.

(4) tính) + Biểu hiện: Nữ, lùn, cổ ngắn, tuyến vú không phát triển, thường chết non. Nếu sống đến lúc trưởng thành thì thường mất trí và không có con. c. Bệnh bạch tạng và câm điếc bẩm sinh + Bệnh Bạch tạng và câm điếc bẩm sinh do + Bệnh Bạch tạng: Do đột biến gen lặn qui nguyên nhân gì? định, Người bệnh có da trắng, tóc trắng, + Có những biểu hiện nào? mắt hồng. + Bệnh câm điếc bẩm sinh: Do đột biến gen lặn gây ra. Hoạt động 2 2. Các tật di truyền ở người GV chiếu hình 29.3. + Kể tên và đặc điểm của các tật di + Tật khe hở môi – hàm. truyền? + Tật bàn tay mất một số ngón. + Ngoài các tật đó ra các em còn biết được + Tật bàn chân mất ngón và dính ngón. những tật nào nữa? + Tật bàn tay nhiều ngón. HS độc lập nghiên cứu SGK, liên hệ thực + Tật cận – viễn thị bẩm sinh… tế, trả lời câu hỏi. 3. Các biện pháp hạn chế bệnh và tật di Hoạt động 3 truyền GV yêu cầu HS + Đấu tranh chống sản xuất và sử dụng vũ + Tìm hiểu các nguyên nhân gây ra các khí hạt nhân, vũ khí hoá học và các hành vi bệnh và tật di truyền ở người? gây ô nhiễm môi trường. + Đưa ra một số biện pháp hạn chế sự xuất + Sử dụng đúng qui cách các loại thuốc trừ hiện của các bệnh và tật di truyền trong xã sâu, diệt cỏ và thuốc chữa bệnh. hội con người? + Hạn chế kết hôn giữa những người có HS tìm hiểu thông tin SGK, các phương nguy cơ mang gen gây bệnh, tật di truyền tiện thông tin đại chúng, trả lời câu hỏi. hoặc hận chế sinh con của các cặp vợ chồng trên. * Kết luận chung: (SGK) 1 – 3 HS đọc kết luận chung SGK 3. Củng cố: Câu hỏi 1, 2, 3GK trang 85. 4. Dặn dò:.

(5) - Học, trả lời các câu hỏi cuối bài. - Đọc mục “Em có biết?”. - Đọc bài 30..

(6) TuÇn 17 - Ngµy d¹y: 19/12 TiÕt 33: di truyÒn häc víi con ngêi I. Môc tiªu - Học sinh hiểu đợc di truyền học t vấn là gì và nội dung của lĩnh vực này. - Giải thích đợc cơ sở di truyền học của việc cấm nam giới lấy nhiều vợ và nữ giới lấy nhiều chồng. Cấm những ngời có quan hệ huyết thống trong vòng 4 đời kết hôn với nhau. - Hiểu đợc tại sao phụ nữ không nên sinh con ở tuổi ngoài 35 và tác hại của ô nhiễm môi trờng đối với cơ sở vật chất của tính di truyền của con ngời. - RÌn kü n¨ng t duy, ph©n tÝch. II. đồ dùng dạy học: Bảng số liệu 30.1 và 30.2 SGK. III. TiÕn tr×nh d¹y häc 1. Bµi cò 1, Nêu đặc điểm di truyền và đặc điểm hình thái của các bệnh: Đao, Tơcnơ, bạch tạng, câm ®iÕc bÈm sinh. 2, Nªu nguyªn nh©n ph¸t sinh bÖnh tËt di truyÒn ë ngêi vµ mét sè biÖn ph¸p h¹n chÕ ph¸t sinh các tật, bệnh đó? 2. Bµi míi Hoạt động 1: Di truyền y học t vấn Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu bµi tËp + §©y lµ lo¹i bÖnh di truyÒn. SGK mục I, thảo luận nhóm để trả lời + Bệnh do gen lặn quy định vì ở đời trcác câu hỏi của bài tập: ớc của 2 gia đình này đã có ngời mắc - HS nghiªn cøu VD, th¶o luËn nhãm, bÖnh. thèng nhÊt c©u tr¶ lêi. + Kh«ng nªn tiÕp tôc sinh con n÷a v× - GV gióp HS hoµn thiÖn kiÕn thøc vµ họ đã mang gen lặn gây bệnh. KÕt luËn: cho HS th¶o luËn: - Di truyÒn y häc t vÊn lµ mét lÜnh vùc ? Di truyÒn y häc t vÊn lµ g×? cña di truyÒn häc kÕt hîp víi ph¬ng ? Gåm nh÷ng chøc n¨ng nµo? HS đại diện nhóm trả lời, các HS pháp xét nghiệm, chuẩn đoán hiện đại khác nhận xét, bổ sung để hoàn thiện với nghiên cứu phả hệ. - Chøc n¨ng: chuÈn ®o¸n, cung cÊp kiÕn thøc. th«ng tin vµ cho lêi khuyªn liªn quan đến các bệnh và tật di truyền. Hoạt động 2:. Di truyÒn häc víi h«n nh©n và kế hoạch hoá gia đình Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK, + Kết hôn gần làm cho các gen lặn, có hại th¶o luËn nhãm c©u hái: biểu hiện ở thể đồng hợp  suy thoái nòi ? T¹i sao kÕt h«n gÇn lµm suy tho¸i gièng. nßi gièng? + Từ đời thứ 5 trở đi có sự sai khác về mặt di ? T¹i sao nh÷ng ngêi cã quan hÖ truyÒn, c¸c gen lÆn cã h¹i khã gÆp nhau h¬n. huyết thống từ đời thứ 5 trở đi đợc + Hạn chế việc sinh con trai theo t tởng phÐp kÕt h«n? “trọng nam khinh nữ” làm mất cân đối tỉ lệ - HS c¸c nhãm ph©n tÝch th«ng tin vµ nam/n÷ ë tuæi trëng thµnh. nªu c©u tr¶ lêi..

(7) - GV chốt lại đáp án và yêu cầu HS tiÕp tôc ph©n tÝch b¶ng 30.1, th¶o luận hai vấn đề: ? Giải thích quy định: Hôn nhân 1 vî 1 chång cña luËt h«n nh©n vµ gia đình là có cơ sở sinh học? ? V× sao nªn cÊm chuÈn ®o¸n giíi tÝnh thai nhi? - HS phân tích số liệu về sự thay đổi tỉ lệ nam nữ theo độ tuổi, tỉ lệ nam nữ là 1:1 ở độ tuổi 18 -35. - GV chèt l¹i kiÕn thøc phÇn 1. - GV híng dÉn HS nghiªn cøu b¶ng 30.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Nên sinh con ở lứa tuổi nào để gi¶m thiÓu tØ lÖ trÎ s¬ sinh m¾c bÖnh §ao? ? V× sao phô n÷ kh«ng nªn sinh con ë tuæi 17 - 18 hoÆc qu¸ 35?. + Nên sinh con ở độ tuổi 25 - 34 hợp lí. + Tuổi 17 - 18: cha đủ điều kiện cơ sở vật chất và tâm sinh lí để sinh và nuôi dạy con ngoan khoÎ. ë tuæi trªn 35, tÕ bµo b¾t ®Çu l·o ho¸, qu¸ tr×nh sinh lÝ, sinh ho¸ néi bµo cã thÓ bÞ rèi lo¹n  ph©n li kh«ng b×nh thêng  dÔ g©y chÕt, teo n·o, ®iÕc, mÊt trÝ.... ë trÎ. 1. Di truyÒn häc víi h«n nh©n: Di truyền học đã giải thích cơ sở khoa học của các quy định trong luật hôn nhân và gia đình. + Nh÷ng ngêi cã quan hÖ huyÕt thèng trong vòng 4 đời không đợc kết hôn với nhau. + H«n nh©n 1 vî 1 chång. 2. Di truyền học và kế hoạch hoá gia đình: - Phụ nữ sinh con độ tuổi 25 – 34 là hợp lí. - Từ độ tuổi trên 35 không nên sinh con vì tỉ lÖ trÎ s¬ sinh bÞ bÖnh §ao t¨ng râ.. Hoạt động 3: Hậu quả di truyền do ô nhiễm môi trờng Hoạt động của GV-HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ môc “Em cã biÕt” trang 85. ? Nêu tác hại của ô nhiễm môi trờng đối víi c¬ së vËt chÊt di truyÒn? Cho VD? - HS đọc, xử lí thông tin và trình bày.. Néi dung C¸c t¸c nh©n vËt lÝ, ho¸ häc, c¸c khÝ th¶i , níc th¶i cña c¸c nhµ m¸y th¶i ra, sö dông thuèc trõ s©u, thuèc diÖt cá qu¸ mức gây đột biến gen, đột biến NST ở ngêi  ngêi bÞ bÖnh tËt di truyÒn. KÕt luËn: ? Làm thế nào để bảo vệ di truyền cho - Các tác nhân: chất phóng xạ và các b¶n th©n vµ con ngêi? ho¸ chÊt cã trong tù nhiªn hoÆc do con - 1 HS đọc ghi nhớ SGK ngời tạo ra đã làm tăng ô nhiễm môi trờng, tăng tỉ lệ ngời mắc bệnh, tật di truyền nên cần phải đấu tranh chống vũ khÝ h¹t nh©n, vò khÝ ho¸ häc vµ chèng « nhiÔm m«i trêng. 3. Cñng cè - GV kh¸i qu¸t l¹i néi dung chÝnh cña bµi. - HS tr¶ lêi c¸c c©u hái 1, 2, 3 SGK trang 88. 4. Híng dÉn - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3 SGK. - T×m hiÓu c¸c th«ng tin vÒ c«ng nghÖ tÕ bµo. - §äc tríc bµi 31..

(8) TuÇn 17 - Ngµy d¹y: 21/12. ¤n tËp häc k× I. TiÕt 34: I.Môc tiªu. - Học sinh hệ thống hoá đợc các kiến thức cơ bản về di truyền và biến dị. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hợp, hệ thèng ho¸ kiÕn thøc. - Gi¸o dôc tinh thÇn häc tËp, yªu thÝch bé m«n. II. đồ dÙng dạy học:. - Phim trong in néi dung tõ b¶ng 40.1 tíi 40.5 SGK. - M¸y chiÕu, bót d¹. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1.Bµi cò: Gv kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh. 2.Bµi míi. Hoạt động 1: HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV chia líp thµnh 10 nhãm nhá vµ - C¸c nhãm kÎ s½n b¶ng theo mÉu SGK. yªu cÇu: - Trao đổi nhóm thống nhất ý kiến, hoàn + 2 nhãm cïng nghiªn cøu 1 néi dung. thµnh néi dung c¸c b¶ng. + Hoµn thµnh b¶ng kiÕn thøc tõ 40.1 - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy trªn m¸y chiÕu, đến 40.5 c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV qu¸n s¸t, híng dÉn c¸c nhãm ghi - HS tù söa ch÷a vµ ghi vµo vë bµi tËp. kiÕn thøc c¬ b¶n. - GV nhận xét, đánh giá giúp HS hoàn thiÖn kiÕn thøc. B¶ng 40.1 Tãm t¾t c¸c quy luËt di truyÒn Tªn quy luËt Ph©n li Ph©n li độc lập. Néi dung Do sù ph©n li cña cÆp nh©n tè di truyÒn trong sù h×nh thµnh giao tö chØ chøa mét nh©n tè trong cÆp.. Gi¶i thÝch C¸c nh©n tè di truyÒn kh«ng hoµ trén vµo nhau. - Ph©n li vµ tæ hîp cña cÆp gen t¬ng øng. Phân li độc lập của các cặp F2 có tỉ lệ mỗi kiểu nh©n tè di truyÒn trong qu¸ h×nh b»ng tÝch tØ lÖ cña. ý nghÜa - Xác định tính tréi (thêng lµ tÝnh tr¹ng tèt). T¹o biÕn dÞ tæ hîp..

(9) tr×nh ph¸t sinh giao tö.. c¸c tÝnh tr¹ng hîp thµnh nã. C¸c tÝnh tr¹ng do nhãm C¸c gen liªn kÕt cïng T¹o sù di nhóm gen liên kết quy định phân li với NST trong truyền ổn định đợc di truyền cùng nhau. ph©n bµo. cña c¶ nhãm tÝnh tr¹ng cã lîi. ë c¸c loµi giao phèi tØ lÖ Ph©n li vµ tæ hîp cña §iÒu khiÓn tØ lÖ đực; cái xấp xỉ 1:1 cÆp NST giíi tÝnh. đực: cái.. Di truyÒn liªn kÕt Di truyÒn liªn kÕt víi giíi tÝnh. C¸c k× K× ®Çu. K× gi÷a. K× sau. K× cuèi. B¶ng 40.2 Nh÷ng diÔn biÕn c¬ b¶n cña NST qua c¸c k× trong nguyªn ph©n vµ gi¶m ph©n Nguyªn ph©n Gi¶m ph©n I Gi¶m ph©n II NST kÐp co ng¾n, NST kÐp co ng¾n, NST kÐp co ng¾n l¹i thÊy đóng xoắn và đính đóng xoắn. Cặp NST rõ số lợng NST kép (đơn vào sợi thoi phân bào kép tơng đồng tiếp hợp bội). ở tâm động. theo chiÒu däc vµ b¾t chÐo. C¸c NST kÐp co ng¾n Tõng cÆp NST kÐp xÕp C¸c NST kÐp xÕp thµnh 1 cực đại và xếp thành thành 2 hàng ở mặt hàng ở mặt phẳng xích 1 hàng ở mặt phẳng phẳng xích đạo của đạo của thoi phân bào. xích đạo của thoi thoi phân bào. ph©n bµo. Tõng NST kÐp chÎ C¸c NST kÐp t¬ng Tõng NST kÐp chÎ däc ë dọc ở tâm động thành đồng phân li độc lập tâm động thành 2 NST 2 NST đơn phân li về về 2 cực tế bào. đơn phân li về 2 cực tế 2 cùc tÕ bµo. bµo. Các NST đơn nằm Các NST kép nằm gọn Các NST đơn nằm gọn gän trong nh©n víi sè trong nh©n víi sè lîng trong nh©n víi sè lîng lợng bằng 2n nh ở tế n (kép) bằng 1 nửa ở tế bằng n (NST đơn). bµo mÑ. bµo mÑ.. B¶ng 40.3 B¶n chÊt vµ ý nghÜa cña c¸c qu¸ tr×nh nguyªn ph©n, gi¶m ph©n vµ thô tinh. C¸c qu¸ tr×nh Nguyªn ph©n Gi¶m ph©n. B¶n chÊt Gi÷ nguyªn bé NST, nghÜa lµ 2 tế bào con đợc tạo ra có 2n NST gièng nh mÑ. Lµm gi¶m sè lîng NST ®i 1 nửa, nghĩa là các tế bào con đợc tạo ra có số lợng NST (n) b»ng 1/2 cña tÕ bµo mÑ.. ý nghÜa Duy trì ổn định bộ NST trong sự lín lªn cña c¬ thÓ vµ ë loµi sinh sn¶ v« tÝnh. Góp phần duy trì ổn định bộ NST qua c¸c thÕ hÖ ë loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ t¹o ra nguån biÕn dÞ tæ hîp..

(10) Kết hợp 2 bộ nhân đơn bội (n) Góp phần duy trì ổn định bộ NST Thô tinh thµnh bé nh©n lìng béi (2n). qua c¸c thÕ hÖ ë loµi sinh s¶n h÷u tÝnh vµ t¹o ra nguån biÕn dÞ tæ hîp. B¶ng 40.4 CÊu tróc vµ chøc n¨ng cña ADN, ARN vµ pr«tªin §¹i ph©n tö CÊu tróc Chøc n¨ng - Chuçi xo¾n kÐp - Lu gi÷ th«ng tin di truyÒn ADN - 4 loại nuclêôtit: A, T, G, X - Truyền đạt thông tin di truyền. - Chuỗi xoắn đơn - Truyền đạt thông tin di truyền ARN - 4 lo¹i nuclª«tit: A, U, G, X - VËn chuyÓn axit amin - Tham gia cÊu tróc rib«x«m. - Một hay nhiều chuỗi đơn - CÊu tróc c¸c bé phËn tÕ bµo, enzim - 20 lo¹i aa. xúc tác quá trình trao đổi chất, Pr«tªin hoocmon điều hoà hoạt động của các tuyÕn, vËn chuyÓn, cung cÊp n¨ng lîng. Bảng 40.5: Các dạng đột biến Các loại đột ĐB Kh¸i niÖm Các dạng đột biến Những biến đổi trong cấu Mất, thêm, thay thé, đảo vị trí 1 tróc cÊu ADN thêng t¹i 1 cÆp nuclª«tit. §ét biÕn gen điểm nào đó Những biến đổi trong cấu Mất, lặp, đảo đoạn. §ét biÕn cÊu tróc NST. tróc NST Đột biến số lợng Những biến đổi về số lợng Dị bội thể và đa bội thể. NST. NST Hoạt động 2: C©u hái «n tËp Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi số 1, 2, 3, - HS vận dụng các kiến thức đã học và trả 4,5 SGK trang 117. lêi c©u hái. - Cho HS th¶o luËn toµn líp. - NhËn xÐt, bæ sung. 3. Cñng cè - GV nhận xét,đánh giá sự chuẩn bị của các nhóm, chất lợng làm bài của các nhóm. 4. Híng dÉn - Hoµn thµnh c¸c c©u hái trang 117. - ¤n l¹i phÇn biÕn dÞ vµ di truyÒn. - Giê sau kiÓm tra häc k×..

(11) TuÇn 17 - Ngµy d¹y: 24/12 KiÓm tra häc k× I. TiÕt 35: I. Môc tiªu. - KiÓm tra kiÕn thøc cña HS phÇn di truyÒn vµ biÕn dÞ. -Thấy đợc u nhợc điểm về tiếp thu kiến thức của HS, đánh giá năng lực nhận thức, ý thức học tập của HS giúp GV phân loại HS để có phơng pháp giảng dạy cho phù hợp. - Ph¸t huy tÝnh, tÝch cøc, tù gi¸c, thËt thµ cña HS. II.§å dïng d¹y hoc. GV: §Ò kiÓm tra - §¸p ¸n - Thang ®iÓm. HS: ¤n tËp néi dung kiÕn thøc theo yªu cÇu. III.TiÕn tr×nh d¹y häc. MA TRẬN HỌC KÌ I - MÔN: SINH HỌC 9 Chủ đề (nội dung) Chủ đề 1 Các thí nghiệm của Menđen 30% tổng số điểm = 3 điểm. Nhận biết. Thông hiểu. Vận dụng ở cấp độ thấp. Vận dụng ở cấp độ cao. Kiểu gen, kiểu hình của tính trạng trội/lặn. Xác định kiểu gen, kiểu hình của tính trạng trội/lặn. Xét được các cặp tính trạng tương ứng theo qui luật PLĐL. Viết kiểu gen, kiểu hình ở P. 5% = 0,5 điểm Số câu: 1. 5% = 0,5 điểm Số câu: 1. 10% = 1,0 điểm Số câu: 1. 10% = 1,0 điểm Số câu: 1. Nguyên nhân phát sinh đột biến số lượng NST. Phân biệt được các loại biến dị. Cho ví dụ các loại biến dị 10% = 1,0 điểm Số câu: 1. Chủ đề 2 Biến dị. - Các loại biến dị - Đột biến số lượng NST.. 40% tổng số điểm = 4 điểm. 15% = 1,5 điểm Số câu: 1. 10% = 1,0 điểm Số câu: 1. 5% = 0,5 điểm Số câu: 1. Chủ đề 3 Di truyền học với con người. Bệnh di truyền ở người. Cơ chế phát sinh bệnh DT. Phân biệt được 1 số bệnh DT. 30% tổng số điểm = 3 điểm. 10% = 1,0 điểm Số câu: 1. 10% = 1,0 điểm Số câu: 1. 10% = 1,0 điểm Số câu: 1.

(12) 100% tổng số điểm = 10 điểm. 30% = 3,0 điểm Số câu: 3. 25% = 2,5 điểm Số câu: 1. 25% = 2,5 điểm Số câu: 2. 20% = 2 điểm Số câu: 2. §Ò bµi §Ò I: A. LÝ thuyÕt: C©u 1: ThÕ nµo lµ thÓ ®a béi? Nªu nguyªn nh©n vµ c¬ chÕ h×nh thµnh thÓ ®a béi? C©u 2: So s¸nh ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a bÖnh ®ao vµ bÖnh tícn¬? Câu 3: Ngời ta vận dụng mối quan hệ giữa kiểu gen, môi và kiểu hình trong sản xuất để n©ng cao n¨ng suÊt nh thÕ nµo? B.Bµi tËp: ở chuột tính trạng lông đen đợc qui định bởi gen A, tính trạng lông trắng đợc qui định bởi gen a, tính trạng lông xù đợc qui định bởi gen B, tính trạng lông trơn đợc qui định bởi gen b. Hai tính trạng trên di truyền phân li độc lập. Cho lai các con chột bố mẹ với nhau, F1 thu đợc kết quả sau: 28 chuột đen xù: 9 chuụôt ®en tr¬n: 10 chuét tr¾ng xï: 3 chuét tr¾ng tr¬n. Hãy xác định kiểu gen của bố mẹ đem lai? §Ò II: A. LÝ thuyÕt: C©u 1: ThÕ nµo lµ thÓ dÞ béi? Nªu nguyªn nh©n vµ c¬ chÕ h×nh thµnh thÓ dÞ béi? C©u 2: So s¸nh ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a bÖnh ®ao vµ bÖnh b¹ch t¹ng? Câu 3: Vì sao những ngời có quan hệ huyết thống trong vòng 3 đời thì không đợc kết hôn víi nhau? B.Bµi tËp: ở chuột tính trạng lông đen đợc qui định bởi gen A, tính trạng lông trắng đợc qui định bởi gen a, tính trạng lông xù đợc qui định bởi gen B, tính trạng lông trơn đợc qui định bởi gen b. Hai tính trạng trên di truyền phân li độc lập. Cho lai các con chột bố mẹ với nhau, F1 thu đợc kết quả sau: 28 chuột đen xù: 9 chuô«t ®en tr¬n: 10 chuét tr¾ng xï: 3 chuét tr¾ng tr¬n. Hãy xác định kiểu gen của bố mẹ đem lai?. đáp án - Mã đề: Chẵn Câu 1. Nội dung - Thể đa bội: là thể đột biến số lượng NST, TB sinh dưỡng của những thể này có bộ NST là bội số của n và lớn hơn 2n như 3n, 4n, 5n,… - Nguyên nhân: do tác nhân vật lí, hóa học của môi trường bên trong và bên ngoài cơ thể hoặc do rối loạn trong quá trình trao đổi chất nội bào.. Điểm 1,0 1,0.

(13) 2. Giống nhau: - Đều là đột biến xảy ra đột biến thể dị bội và đều di truyền. - Đều tạo ra kiểu hình không bình thường. - Đều ảnh hưởng tới sức sống, nếu sống được đến tuổi trưởng thành thì bị si đần và không có con.. 0,5 0,5 0,5. Khác nhau: Bệnh Đao - Xảy ra ở cả nam và nữ. - Là thể dị bội ở cặp NST thường (cặp số 21). - Là thể 3 nhiễm, TBSD có bộ NST (2n+1) = 47 (thừa 1NST ở cặp số 21) Các dạng biến dị. 3. Không di truyền. - Xảy ra ở nữ. - Là thể dị bội ở cặp NST giới tính (cặp số 23). - Là thể 1 nhiễm, TBSD có bộ NST (2n-1) = 45 (thiếu 1NST giới ính X). Biến dị tổ hợp. 0,5. 1,0. ĐB NST. Cấu trúc Số lượng - Cho được đúng ví dụ mỗi loại. - Theo bài ra, ta có: Gen A: lông đen; gen a: lông vàng; gen B: đuôi dài; gen b: đuôi ngắn * Xét tính trạng màu lông: Lôngden 28+9 3 = = (tuân theo qui luật phân li) Lôngvàng 10+3 1 => Kiểu gen màu lông của P: Aa x Aa * Xét tính trạng hình dạng đuôi: Đuôidai 28+10 3 = = (tuân theo qui luật phân li) Đuôingan 9+ 3 1 => Kiểu gen hình dạng đuôi của P: Bb x Bb * Xét chung 2 cặp tính trạng: (3:1) (3:1) = 9 : 3 : 3 : 1 (tuân theo qui luật phân li độc lập) Tỉ lệ này đúng với tỉ lệ đề bài cho: 28 gà lông đen, đuôi dài: 9 gà lông đen, đuôi ngắn: 10 gà lông vàng, đuôi dài: 3 gà lông vàng đuôi ngắn - Do 2 tính trạng di truyền phân li độc lập, kết hợp với phân tích trên, ta có kiểu gen của bố mẹ đem lai là: P: AaBb (lông đen, đuôi dài) x AaBb (lông đen, đuôi dài). 4. 0,5 0,5. Di truyền. Đột biến. ĐB gen. Tớcnơ. 1,0 0,5 0,25 0,25 0,5 0,25 0,25 0,5 0,25 0,25. đáp án - Mã đề: Lẽ Câu 1. Nội dung - Thể dị bội: là cơ thể mà trong TB sinh dưỡng có 1 hoặc 1 số cặp NST bị thay đổi số lượng. - Nguyên nhân: do tác nhân vật lí, hóa học của môi trường bên trong và bên ngoài cơ thể hoặc do rối loạn trong quá trình trao đổi chất nội bào. Giống nhau: - Đều là đột biến xảy ra đột biến thể dị bội và đều di truyền. - Đều tạo ra sự thay đổi trong biểu hiện kiểu hình.. Điểm 1,0 1,0 0,5.

(14) Khác nhau: 2. Bệnh Bạch tạng - Là thể đột biến gen lặn.. Bệnh Đao - Là thể dị bội do đột biến số lượng NST tạo ra. - Số lượng NST trong TBSD không đổi - Số lượng NST trong TBSD tăng 1NST (2n = 46) ở cặp số 21 (2n = 47) - Chỉ mất sắc tố ở da, mắt, tóc…nhưng nói - Cơ thể bị dị dạng, giảm sức sống, si đần, chung không ảnh hưởng đến sức sống và không có con và chết sớm. mọi hoạt động sinh lí cơ thể bình thường. Các dạng biến dị Không di truyền. 0,5. 0,5 0,5 1,0. Di truyền. Đột biến. Biến dị tổ hợp. 1,0. 3 ĐB gen. 4. ĐB NST. Cấu trúc Số lượng - Cho được đúng ví dụ mỗi loại. - Theo bài ra, ta có: Gen D: đuôi thẳng; gen d: đuôi cong; gen E: đuôi dài; gen e: đuôi ngắn * Xét tính trạng hình dạng đuôi: Đuôithang 28+9 3 = = (tuân theo qui luật phân li) Đuôicong 10+3 1 => Kiểu gen hình dạng đuôi của P: Dd x Dd * Xét tính trạng chiều dài đuôi: Đuôidai 28+10 3 = = (tuân theo qui luật phân li) Đuôingan 9+ 3 1 => Kiểu gen chiều dài đuôi của P: Ee x Ee * Xét chung 2 cặp tính trạng: (3:1) (3:1) = 9 : 3 : 3 : 1 (tuân theo qui luật phân li độc lập) Tỉ lệ này đúng với tỉ lệ đề bài cho: 28 đuôi thẳng, dài: 9 đuôi thẳng, ngắn: 10 đuôi cong, dài: 3 đuôi cong, ngắn - Do 2 tính trạng di truyền phân li độc lập, kết hợp với phân tích trên, ta có kiểu gen của bố mẹ đem lai là: P: DdEe (đuôi thẳng, dài) x DdEe (đuôi thẳng, dài). 1,0 0,5 0,25 0,25 0,5 0,25 0,25 0,5 0,5. Ch¬ng VI: øng dông di truyÒn häc TuÇn 19 – Ngµy d¹y: 04/1 TiÕt 36 :. c«ng nghÖ tÕ bµo. I. Môc tiªu - Học sinh phải hiểu đợc khái niệm công nghệ tế bào, nắm đợc những giai đoạn chñ yÕu cña c«ng nghÖ tÕ bµo vµ , vai trò của từng công đoạn. - Trình bày đợc những u điểm của nhân giống vô tính trong ống nghiệm.

(15) vµ ph¬ng híng øng dông ph¬ng ph¸p nu«i cÊy m« vµ tÕ bµo trong chän gièng. - RÌn kü n¨ng t duy, ph©n tÝch. - Nêu cao ý thức bảo vệ thiên nhiên, trân trọng thành tựu khoa học đặc biệt của Việt Nam. II. đồ dùng dạy học : Tranh phóng to hình 31 SGK. III. TiÕn tr×nh d¹y - häc 1. Bµi cò 1, Di truyÒn y häc t vÊn lµ g×? Gåm nh÷ng chøc n¨ng nµo? 2, Nêu tác hại của ô nhiễm môi trờng đối với cơ sở vật chất di truyền? Làm thế nào để bảo vệ di truyền cho bản thân và con ngời? 2. Bµi míi Di truyền học đợc ứng dụng trong khoa học chọn giống. Nhiệm vụ của ngành chän gièng là cải tiến giống hiện có tạo ra những giống mới nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất và đời sống. Bằng các phơng pháp lai tạo giống và gây đột biến nhân tạo, đặc biệt là kĩ thuËt gen c¸c nhµ chän giống đã có thể chủ động tạo nguồn biến dị cho chọn giống đồng thời đề ra các phơng pháp chọn lọc tốt nhất để củng cố và tăng cờng những tính trạng mong muốn. Hoạt động 1: Kh¸i niÖm c«ng nghÖ tÕ bµo Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK - Công nghệ tế bào là ngành kĩ thuật về quy vµ tr¶ lêi: tr×nh øng dông ph¬ng ph¸p nu«i cÊy tÕ bµo ? C«ng nghÖ tÕ bµo lµ g×? hoặc mô để tạo ra cơ quan hoặc cơ thể hoàn ? Để nhận đợc mô non, cơ quan chỉnh. hoÆc c¬ thÓ hoµn chØnh hoµn toµn - C«ng nghÖ tÕ bµo gåm 2 c«ng ®o¹n thiÕt gièng víi c¬ thÓ gèc, ngêi ta ph¶i yÕu lµ: thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc g×? + T¸ch tÕ bµo hoÆc m« tõ c¬ thÓ råi nu«i cÊy ở môi trờng dinh dỡng nhân tạo để tạo mô sÑo. + Dïng hoocm«n sinh trëng kÝch thÝch m« sÑo ph©n ho¸ thµnh c¬ quan hoÆc c¬ thÓ hoµn chØnh. ? Tại sao cơ quan hoặc cơ thể hoàn + Vì cơ thể hoàn chỉnh đợc sinh ra từ 1 tế chØnh l¹i cã kiÓu gen nh d¹ng gèc? bµo cña d¹ng gèc, cã bé gen n»m trong nh©n tế bào và đợc sao chép lại. Hoạt động 2: øng dông c«ng nghÖ tÕ bµo Hoạt động của GV-HS Néi dung ? Công nghệ tế bào đợc ứng dụng trong + Nhân giống vô tính ở cây trồng. s¶n xuÊt nh thÕ nµo? + Nu«i cÊy tÕ bµo vµ m« trong chän gièng c©y trång. + Nhân bản vô tính ở động vật. - Yêu cầu HS đọc kĩ thông tin mục II.1 1.Nhân giống vô tính trong ống kÕt hîp quan s¸t H 31 vµ tr¶ lêi c©u hái: nghiÖm(vi nh©n gièng) ë c©y trång: ?H·y nªu c¸c c«ng ®o¹n nh©n gièng v« + T¨ng nhanh sè lîng c©y gièng. + Rót ng¾n thêi gian t¹o c¸c c©y con. tÝnh trong èng nghiÖm ë c©y trång? - GV nhËn xÐt, khai th¸c H 31 + B¶o tån 1 sè nguån gen thùc vËt quý.

(16) ? Nªu u ®iÓm vµ triÓn väng cña ph¬ng ph¸p nh©n gièng v« tÝnh trong èng nghiÖm? - Lu ý: T¹i sao trong nh©n gièng v« tÝnh ë thùc vËt, ngêi ta kh«ng t¸ch tÕ bµo giµ hay mô đã già? ? Ngời ta đã tiến hành nuôi cấy mô tạo vËt liÖu míi cho chän gièng c©y trång b»ng c¸ch nµo? Cho VD? ? Nhân bản vô tính ở động vật có ý nghĩa nh thÕ nµo? ? Nªu nh÷ng thµnh tùu nh©n b¶n ë ViÖt Nam vµ trªn thÕ giíi? - HS nghiªn cøu SGK, kÕt hîp víi kiÕn thức đã biết và trả lời. - GV thông báo thêm: đại học Texas ở Mĩ nh©n b¶n thµnh c«ng ë h¬u sao, lîn, Italia nh©n b¶n thµnh c«ng ë ngùa. Trung quèc 8/2001 dê nhân bản đã đẻ sinh đôi.. hiÕm. - Thµnh tùu: Nh©n gièng ë c©y khoai t©y, mÝa, hoa phong lan, c©y gç quý... + Tạo vật liệu mới để chọn lọc. + Chọn lọc, đánh giá và tạo giống mới cho s¶n xuÊt. 2. øng dông nu«i cÊy tÕ bµo vµ m« trong chän gièng c©y trång - T¹o gièng c©y trång míi b»ng c¸ch chän läc dßng tÕ bµo x«ma biÕn dÞ. VD: + Chän dßng tÕ bµo chÞu nãng vµ kh« tõ tÕ bµo ph«i cña gièng lóa CR203. + Nuôi cấy để tạo giống lúa mới cấp quốc gia DR2 có năng suất và độ thuÇn chñng cao, chÞu h¹n, chÞu nãng tèt. 3. Nhân bản vô tính động vật. Thành tựu: Thànhcông ở cừu Đôli1997, bê - 2001 và 1 số động vật kh¸c.ViÖt Nam thµnh c«ng ë c¸ tr¹ch. - ý nghÜa: + Nhân nhanh nguồn gen động vật quý hiÕm cã nguy c¬ tuyÖt chñng. + Tạo cơ quan nội tạng của động vật từ tế bào động vật đã đợc chuyển gen ngời để chủ động cung cấp các cơ quan thay thÕ cho c¸c bÖnh nh©n bÞ háng c¬ quan.. 3. Cñng cè - C«ng nghÖ tÕ bµo lµ g×? Gåm nh÷ng c«ng ®o¹n thiÕt yÕu nµo? - Nªu u ®iÓm vµ triÓn väng cña nh©n gièng v« tÝnh trong èng nghiÖm? 4. Híng dÉn - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK trang 91. - §äc môc “Em cã biÕt”. - §äc tríc bµi 32..

(17) TuÇn 20 - Ngµy d¹y: 11/1 TiÕt 37:. CÔNG NGHỆ GEN. I.Môc tiªu. - Học sinh hiểu đợc khái niệm kĩ thuật gen, trình bày đợc các khâu trong kĩ thuật gen. - Học sinh nắm đợc công nghệ gen, công nghệ sinh học. - Tõ kiÕn thøc vÒ kh¸i niÖm kÜ thuËt gen, c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ sinh häc HA biÕt øng dông của kĩ thuật gen, các lĩnh vực của công nghệ sinh học hiện đại và vai trò của từng lĩnh vực trong sản xuất và đời sống. - Rèn kỹ năng nắm bắt quy trình công nghệ, vận dụng thực tế - Giáo dục ý thức, lòng yêu thích bộ môn, quý trọng thành tựu sinh học. II.§å dïng d¹y häc: Tranh phãng to h×nh 32 SGK. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1.Bµi cò 1, C«ng nghÖ tÕ bµo lµ g×? Gåm nh÷ng c«ng ®o¹n thiÕt yÕu nµo? 2, Nªu u ®iÓm vµ triÓn väng cña nh©n gièng v« tÝnh vµ nh©n b¶n v« tÝnh? 2. Bµi míi Hoạt động 1: Khái niệm kĩ thuật gen và công nghệ gen Hoạt động của GV-HS Néi dung - Yêu cầu HS đọc thông tin mục I và - Kĩ thuật gen là các thao tác tác động tr¶ lêi c©u hái: lên ADN để chuyển đoạn ADN mang 1 ? Kĩ thuật gen là gì? mục đích của kĩ hoặc 1 cụm gen từ tế bào của loài cho thuËt gen? sang tÕ bµo cña loµi nhËn nhê thÓ ? KÜ thuËt gen gåm nh÷ng kh©u chñ truyÒn. yÕu nµo? - KÜ thuËt gen gåm 3 kh©u c¬ b¶n: ? C«ng nghÖ gen lµ g×? + T¸ch ADN NST cña tÕ bµo cho vµ - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin t¸ch ADN lµm thÓ chuyÒn tõ vi khuÈn, SGK, ghi nhí kiÕn thøc, th¶o luËn virut. nhãm vµ tr¶ lêi. + Cắt nối để tạo ADN tái tổ hợp nhờ - GV lu ý: viÖc gi¶i thÝch râ viÖc chØ enzim. huy tổng hợp prôtêin đã mã hoá trong + Chuyển ADN tái tổ hợp vào tế bào đoạn ADN đó để chuyển sang phần nhận và nghiên cứu sự biểu hiện của øng dông HS dÔ hiÓu. gen đợc chuyển. - Rót ra kÕt luËn. - C«ng nghÖ gen lµ ngµnh kÜ thuËt vÒ quy tr×nh øng dông kÜ thuËt gen. Hoạt động 2: øng dông c«ng nghÖ gen Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV giíi thiÖu kh¸i qu¸t 3 lÜnh vùc chÝnh øng 1. T¹o ra c¸c chñng VSV míi: - Kĩ thuật gen đợc ứng dụng để tạo dông c«ng nghÖ gen cã hiÖu qu¶. ? Mục đích tạo ra các chủng VSV mới là gì? ra các chủng VSV mới có khả năng s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm sinh VD?.

(18) - GV nªu tãm t¾t c¸c bíc tiÕn hµnh t¹o ra chñng E. Coli s¶n xuÊt Insulin lµm thuèc ch÷a bệnh đái đờng ở ngời. + T¸ch ADN khái tÕ bµo cña ngêi, t¸ch plasmit khái vi khuÈn. + Dïng enzim c¾t ADN (gen m· ho¸ insulin) cña ngêi vµ ADN plasmit ë nh÷ng ®iÓm x¸c định, dùng enzin nối đoạn ADN cắt (gen mã ho¸ insulin) víi ADN plasmit t¹o ADN t¸i tæ hîp. + ChuyÓn ADN t¸i tæ hîp vµo vi khuÈn E. Coli t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ADN t¸i tæ hîp hoạt động. Vi khuẩn E. Coli sinh sản rất nhanh, sau 12 giờ 1 vi khuẩn ban đầu đã sinh ra 16 triÖu vi khuÈn míi nªn lîng insulin do ADN tái tổ hợp mã hoá đợc tổng hợp lớn, làm gi¶m gi¸ thµnh insulin. ? Tạo giống cây trồng biến đổi gen nh thế nµo? VD? ? HS đọc thông tin mục 2, 3 và trả lời câu hỏi. - GV nêu mục đích, ứng dụng tạo động vật biến đổi gen. - ứng dụng công nghệ gen tạo động vật biến đổi gen thu đợc kết quả nh thế nào?. häc cÇn thiÕt (aa, pr«tªin, kh¸ng sinh, hoocmon...) víi sè lîng lín vµ gi¸ thµnh rÎ. VD: Dïng E. Coli vµ nÊm men cÊy gen m· ho¸, s¶n xuÊt kh¸ng sinh vµ hoocmon insulin. 2. Tạo giống cây trồng biến đổi gen: - B»ng kÜ thuËt gen, ngêi ta ®a nhiÒu gen quy định đặc điểm quý nh: năng suÊt cao, hµm lîng dinh dìng cao, kh¸ng s©u bÖnh .... vµo c©y trång. VD: Cây lúa đợc chuyển gen quy định tổng hợp bêta carooten (tiền vitamin A) vµo tÕ bµo c©y lóa, t¹o gièng lóa giµu vitamin A. - ë ViÖt Nam chuyÓn gen kh¸ng s©u bÖnh, tæng hîp vitamin A... vµo 1 sè cây lúa, ngô, khoai, cà chua, đu đủ... 3. Tạo động vật biến đổi gen: - øng dông kÜ thuËt gen chuyÓn gen vào động vật nhằm tăng năng suất, chÊt lîng s¶n phÈm, t¹o ra c¸c s¶n phẩm phục vụ trực tiếp cho đời sống con ngêi. - Chuyển gen vào động vật còn rất h¹n chÕ.. Hoạt động 3: Kh¸i niÖm c«ng nghÖ sinh häc Hoạt động của GV-HS Néi dung - C«ng nghÖ sinh häc lµ g×? Gåm - C«ng nghÖ sinh häc lµ ngµnh c«ng nh÷ng lÜnh vùc nµo? nghÖ sö dông tÕ bµo sèng vµ c¸c qu¸ ? Tại sao công nghệ sinh học là hớng u trình sinh học để tạo ra các sản phẩm tiªn ®Çu t vµ ph¸t triÓn trªn thÕ giíi vµ sinh häc cÇn thiÕt cho con ngêi. ë ViÖt Nam? - C«ng nghÖ sinh häc gåm 7 lÜnh vùc - HS nghiªn cøu th«ng tin SGK môc III (SGK). để trả lời. - Vai trß cña c«ng nghÖ sinh häc vµo tõng lÜnh vùc (SGK) 3. Cñng cè - HS nh¾c l¹i mét sè kh¸i niÖm: kÜ thuËt gen, c«ng nghÖ gen, c«ng nghÖ sinh häc. 4. Híng dÉn - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - ¤n tËp néi dung HKI -> ¤n tËp.

(19) TiÕt 38:. TuÇn 21 - Ngµy d¹y: 16/1 Tho¸i ho¸ do tù thô phÊn vµ do giao phèi gÇn. I.Môc tiªu. - Học sinh hiểu và trình bày đợc nguyên nhân thoái hóa của tự thụ phấn bắt buộc ở cây giao phấn và giao phối gần ở động vật, vai trò của 2 trờng hợp trên trong chọn giống. Trình bày đợc phơng pháp tạo dòng thuần ở cây giao phấn. - Rèn kĩ năng quan sát,khả năng t duy lí luận và kĩ năng hoạt động theo nhóm. - Gi¸o dôc tinh thÇn häc tËp, yªu thÝch bé m«n. II.đồ dùng dạy học: - Tranh phãng to H 34.1 tíi 34.3 SGK.. - T liÖu vÒ hiÖn tîng tho¸ hãa gièng. III.TiÕn tr×nh d¹y häc. 1.Bµi cò: Phơng pháp gây đọt biến nhân tạo bằng các tác nhân hóa học nh thế nào? 2.Bµi míi: Hoạt động 1:. Hoạt động của GV-HS - Gv yªu cÇu HS nghiªn cøu th«ng tin SGK môc I vµ tr¶ lêi c©u hái? ? HiÖn tîng tho¸i ho¸ do tù thô phÊn ë c©y giao phÊn biÓu hiÖn nh thÕ nµo? Gv cho HS quan s¸t H 34.1 minh ho¹ hiÖn tîng tho¸i ho¸ ë ng« do tù thô phÊn. VD: hång xiªm, bëi, v¶i tho¸i ho¸. HiÖn tîng tho¸i ho¸. Néi dung 1. HiÖn tîng tho¸i ho¸ do tù thô phÊn ë c©y giao phÊn: c¸c c¸ thÓ cña thÕ hÖ kÕ tiÕp cã søc sèng dÇn biÓu hiÖn c¸c dÊu hiªuk nh ph¸t triÓn chËm, chiÒu cao c©y vµ n¨ng suÊt gi¶m dÇn, nhiều cây bị chết, bộc lộ đặc điểm có hại. 2. Hiện tợng thoái hoá do giao phối gần ở động vËt: - Giao phèi gÇn (giao phèi cËn huyÕt) lµ sù giao phèi gi÷a c¸c con c¸i sinh ra tõ 1 cÆp bè mÑ.

(20) qu¶ nhá, Ýt qu¶, kh«ng ngät. - HS t×m hiÓu môc 2 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Giao phèi gÇn lµ g×? G©y ra hËu qu¶ g× ë sinh vËt? - Dựa vào thông tin ở mục 2 để trả lêi.. hoÆc gi÷a bè mÑ víi con c¸i cña chóng. - Giao phèi gÇn g©y ra hiÖn tîng tho¸i ho¸ ë thÕ hÖ con ch¸u: sinh trëng vµ ph¸t triÓn yÕu, kh¶ n¨ng sinh s¶n gi¶m, qu¸i thai, dÞ tËt bÈm sinh, chÕt non. * Tho¸i hãa lµ hiÖn tîng c¸c thÕ hÖ con ch¸u cã søc sèng kÐm dÇn, béc lé tÝnh tr¹ng xÊu, n¨ng suÊt gi¶m.. Hoạt động 2: Nguyªn nh©n cña hiÖn tîng tho¸i ho¸ Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV giới thiệu H 34.3 ; màu xanh biểu thị thể + Tỉ lệ đồng hợp tăng, tỉ lệ dị hợp đồng hợp. gi¶m. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 34.3 vµ tr¶ lêi: + C¸c gen lÆn ë tr¹ng th¸i dÞ hîp ? Qua các thế hệ tự thụ phán hoặc giao phối cận chuyển sang trạng thái đồng hợp  huyết, tỉ lệ thể đồng hợp và dị hợp biến đổi nh thế các gen lặn có hại gặp nhau biểu nµo? hiÖn thµnh tÝnh tr¹ng cã h¹i, g©y ? T¹i sao tù thô phÊn ë c©y giao phÊn vµ giao hiÖn tîng tho¸i ho¸. phối gần ở động vật lại gây ra hiện tợng thoái ho¸? KÕt luËn: - GV mở rộng thêm: ở một số loài động vật, thực Tự thụ phấn hoặc giao phối gần ở vật cặp gen đồng hợp không gây hại nên không động vật gây ra hiện tợng thoái dẫn đến hiện tợng thoái hoá  có thể tiến hành giao hoá vì tạo ra cặp gen lặn đồng hîp g©y h¹i. phèi gÇn. Hoạt động 3:. Vai trß cña ph¬ng ph¸p tù thô phÊn vµ giao phèi cËn huyÕt trong chän gièng. Hoạt động của GV-HS Néi dung -GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK và Dùng phơng pháp này để củng cố tr¶ lêi c©u hái: vµ duy tr× 1 sè tÝnh tr¹ng mong - T¹i sao tù thô phÊn b¾t buéc vµ giao phèi muèn, t¹o dßng thuÇn, thuËn lîi gần gây ra hiện tợng thoái hoá nhng những cho sự kiểm tra đánh giá kiểu gen phơng pháp này vẫn đợc ngời ta sử dụng của từng dòng, phát hiện các gen trong chän gièng? xấu để loại ra khỏi quần thể, chuẩn - HS nghiên cứu SGK mục III và trả lời câu bị lai khác dòng để tạo u thế lai. hái. - 1 HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. 3.Cñng cè: - Gv kh¸i qu¸t néi dung bµi, kh¾c s©u kiÕn thøc cÇn nhí cho Hs. - HS tr¶ lêi 2 c©u hái SGK trang 101. 5.Híng dÉn: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - T×m hiÓu vai trß cña dßng thuÇn trong chän gièng. TuÇn 21 - Ngµy d¹y: 30/1.

(21) TiÕt 39:. ¦u thÕ lai. I.Môc tiªu. - Học sinh nắm đợc khái niệm u thế lai, cơ sở di truyền của hiện tợng u thế lai, lí do không dùng cơ thể lai để nhân giống. - Nắm đợc các phơng pháp thờng dùng để tạo u thế lai. - Hiểu và trình bày đợc khái niệm lai kinh tế và phơng pháp thờng dùng để tạo cơ thÓ lai kinh tÕ ë níc ta. II.đồ ding dạy học. - Tranh phãng to H 35 SGK. - Tranh 1 số giống động vật: bò, lợn, dê  Kết quả của phép lai kinh tế. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1.Bµi cò 1, V× sao tù thô phÊn b¾t buéc ë c©y giao phÊn vµ giao phèi gÇn ë §V qua nhiÒu thÕ hÖ cã thÓ g©y ra hiÑn tîng tho¸i ho¸? Cho vÝ dô? 2, Trong chän gièng, ngêi ta ding 2 ph¬ng ph¸p tù thô phÊn b¾t buéc vµ giao phèi gần nhằm mục đích gì? 2.Bµi míi Hoạt động 1: HiÖn tîng u thÕ lai Hoạt động của GV-HS Néi dung - GV cho HS quan sát H 35 phóng to và + Cơ thể lai F1 có nhiều đặc điểm trội hơn cây bố đặt câu hỏi: mÑ. ? So s¸nh c©y vµ b¾p ng« cña 2 dßng tù KÕt luËn: thô phÊn víi c©y vµ b¾p ng« ë c¬ thÓ lai - ¦u thÕ lai lµ hiÖn tîng c¬ thÓ lai F1 cã u thÕ h¬n h¼n so víi bè mÑ: cã søc sèng cao h¬n, sinh trF1 trong H 35? - GV nhËn xÐt ý kiÕn cña HS vµ cho biÕt: ëng nhanh, ph¸t triÓn m¹nh, chèng chÞu tèt, n¨ng hiện tợng trên đợc gọi là u thế lai. suÊt cao h¬n. ? ¦u thÕ lai lµ g×? Cho VD minh ho¹ u - ¦u thÕ lai biÓu hiÖn râ khi lai gi÷a c¸c dßng thế lai ở động vật và thực vật? thuÇn cã kiÓu gen kh¸c nhau. - GV cung cÊp thªm 1 sè VD. Hoạt động 2: Nguyên nhân của hiện tợng u thế lai Hoạt động của GV-HS Néi dung - Gv yêu cầu HS đọc + Ưu thế lai rõ vì xuất hiện nhiều gen trội có lợi ở con lai F1. th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi + C¸c thÕ hÖ sau u thÕ lai gi¶m dÇn v× tØ lÖ dÞ hîp gi¶m. c©u hái: + Nh©n gièng v« tÝnh. ? T¹i sao khi lai 2 dßng KÕt luËn: thuÇn u thÕ lai thÓ hiÖn - Khi lai 2 dßng thuÇn cã kiÓu gen kh¸c nhau, u thÕ lai biÓu hiÖn râ nhÊt ë F1 v× hÇu hÕt c¸c cÆp gen ë tr¹ng th¸i dÞ hîp chØ biÓu râ nhÊt? ? T¹i sao u thÕ lai biÓu hiÖn tÝnh tr¹ng tréi cã lîi. hiện rõ nhất ở F1 sau đó + Tính trạng số lợng (hình thái, năng suất) do nhiều gen trội quy giảm dần qua các thế định. hÖ? - Sang thÕ hÖ sau, tØ lÖ dÞ hîp gi¶m nªn u thÕ lai gi¶m. Muèn - GV gióp HS rót ra kÕt kh¾c phôc hiÖn tîng nµy, ngêi ta dïng ph¬ng ph¸p nh©n gièng luËn. v« tÝnh (gi©m, ghÐp, chiÕt...). ? Muèn duy tr× u thÕ lai con ngời đã làm gì?.

(22) Hoạt động 3: C¸c ph¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai Hoạt động của GV-HS Néi dung -GV yêu cầu HS đọc thông tin + Lai kinh tế SGK, tr¶ lêi c©u hái: + ¸p dông ë lîn, bß. ? Con ngời đã tiến hành tạo u thế + Nếu nhân giống thì sang thế hệ sau các gen lặn lai ở cây trồng bằng phơng pháp gây hại ở trạng thái đồng hợp sẽ biểu hiện tính nµo? tr¹ng. ?Nªu VD cô thÓ? 1. Ph¬ng ph¸p t¹o u thÕ lai ë c©y trång: - GV gi¶i thÝch thªm vÒ lai kh¸c - Lai kh¸c dßng: t¹o 2 dßng tù thô phÊn råi cho giao thø vµ lai kh¸c dßng. phÊn víi nhau. Lai khác dòng đợc sử dụng phổ VD: ở ngô lai (F1) có năng suất cao hơn từ 25 - 30 biÕn h¬n. % so gièng ng« tèt. ? Con ngời đã tiến hành tạo u thế - Lai khác thứ: lai giữa 2 thứ hoặc tổng hợp nhiều lai ë vËt nu«i b»ng ph¬ng ph¸p thø cña 1 loµi. nµo? VD? VD: Lóa DT17 t¹o ra tõ tæ hîp lai gi÷a gièng lóa - GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh vÒ DT10 víi OM80 (n¨ng suÊt cao DT10 vµ chÊt lîng cao c¸c gièng vËt nu«i. OM80). ? Tại sao không dùng con lai F 1 để 2. Phơng pháp tạo u thế lai ở vật nuôi: nh©n gièng? - Lai kinh tÕ: cho giao phèi gi÷a cÆp vËt nu«i bè mÑ - GV më réng: ë níc ta lai kinh tÕ thuéc 2 dßng thuÇn kh¸c nhau råi dïng con lai F1 thêng dïng con c¸i trong níc lai lµm s¶n phÈm. với con đực giống ngoại. VD: Lîn Ø Mãng C¸i x Lîn §¹i B¹ch  Lîn con míi - áp dụng kĩ thuật giữ tinh đông đẻ nặng 0,7 - 0,8 kg tăng trọng nhanh, tỉ lệ nạc cao. l¹nh. 4. Cñng cè : - GV kh¸i qu¸t néi dung bµi, kh¾c s©u kiÕn thøc cÇn nhí cho häc sinh. - HS tr¶ lêi c©u 1, 2, 3, SGK trang 104. 5. Híng dÉn: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - T×m hiÓu thªm vÒ c¸c thµnh tùu u thÕ lai vµ lai kinh tÕ ë ViÖt Nam. - Tìm hiểu các phơng pháp chọn lọc đợc áp dụng tronh chọn giống..

(23) TuÇn 21 - Ngµy d¹y: 01/2 TiÕt 40:. Thùc hµnh: TËp dît thao t¸c giao phÊn. I.Môc tiªu. - Học sinh trình bày đợc các thao tác giao phấn ở cây tự thụ phấn và cây giao phấn. - Cñng cè lÝ thuyÕt vÒ lai gièng. II.§å dïng d¹y häc. - Tranh phãng to H.38 SGK, tranh phãng to cÊu t¹o 1 hoa lóa. - Hai gièng lóa cã cïng thêi gian sinh trëng nhng kh¸c nhau vÒ chiÒu cao c©y, mµu s¾c, kÝch thíc. - Kéo, kẹp nhỏ, bao cách li, ghim, cọc cắm, nhãn ghi công thức lai, chậu, vại để trồng cây. - Băng đĩa hình về các thao tác giao phấn. III.TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS. 2. TiÕn hµnh. C¸ch 1: ë c¸c vïng trång lóa, ng« th× tiÕn hµnh nh híng dÉn SGK. Cách 2: ở địa phơng không có điều kiện tiến hành trực tiếp thì GV dùng đĩa băng hình. Hoạt động 1: Tìm hiểu các thao tác giao phấn Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV chia 4 -6 em/ nhãm, híng dÉn HS - HS chó ý nghe vµ ghi chÐp. c¸ch chän c©y mÑ, b«ng hoa, bao c¸ch vµ c¸c dông cô dïng trong giao phÊn. - Cho HS quan s¸t H 38 SGK hoÆc xem băng đĩa hình về công tác giao phấn ở - Các nhóm xem băng hình hoặc quan c©y giao phÊn vµ tr¶ lêi c©u hái: s¸t tranh, chó ý c¸c thao t¸c c¾t, r¾c ?Trình bày các bớc tiến hành giao phấn, bao nilon ... trao đổi nhóm để phÊn ë c©y giao phÊn? nêu đợc các thao tác. Rút ra kết luận. - Vµi HS nªu, nhËn xÐt. - HS tù thao t¸c trªn mÉu thËt. * Néi dung: Bíc 1: Chän c©y mÑ, chØ gi÷ l¹i b«ng vµ hoa cha vì, kh«ng bÞ dÞ h×nh, kh«ng qu¸ non hay giµ, c¸c hoa kh¸c c¾t bá. Bớc 2: Khử đực ở cây hoa mẹ.

(24) + Cắt chéo vỏ trấu ở phía bụng để lộ rõ nhị. + Dïng kÑp g¾p 6 nhÞ (c¶ bao phÊn) ra ngoµi. + Bao b«ng lóa l¹i, ghi râ ngµy th¸ng. - Bíc 3: Thô phÊn + Nhẹ tay nâng bông lúa cha cắt nhị và lắc nhẹ lên bông lúa đã khử nhị. + Bao nil«ng ghi ngµy th¸ng. Hoạt động 2: Báo cáo thu hoạch Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS lªn b¶ng tr×nh bµy l¹ic c¸c thao t¸c giao phÊn trªn mÉu vËt thËt. - HS tr×nh bµy, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, - GV nhận xét, đánh giá bæ sung. - Yªu cÇu HS vÒ nhµ viÕt b¸o c¸o thu ho¹ch. 3.Cñng cè -LuyÖn tËp. - GV nhËn xÐt giê thùc hµnh. - Tuyªn d¬ng nhãm thùc hµnh tèt, nh¾c nhë nhãm lµm cha tèt. 4.Híng dÉn. - Nghiªn cøu bµi 39. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ gièng bß, lîn, gµ, vÞt, cµ chua, lóa, ng« cã n¨ng suÊt næi tiÕng ë ViÖt Nam vµ thÕ giíi.. TuÇn 22 - Ngµy d¹y: 06/2 TiÕt 41:. Thùc hµnh: T×m hiÓu thµnh tùu chän gièng vËt nu«i vµ c©y trång. I.Môc tiªu. - Học sinh biết cách su tầm t liệu, biết cách trng bày t liệu theo các chủ đề. - BiÕt ph©n tÝch, so s¸nh vµ b¸o c¸o nh÷ng ®iÒu rót ra tõ t liÖu..

(25) II. §å dïng d¹y häc. - Tranh ¶nh su tÇm theo yªu cÇu SGK trang 114. - GiÊy khæ to, bót d¹. - KÎ b¶ng 39 SGK. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. KiÓm tra: KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS. 2. TiÕn hµnh: GV chia lớp thành 4 nhóm, 2 nhóm cùng tìm hiểu chủ đề: “ Tìm hiểu thành tựu chọn gièng vËt nu«i” hoÆc “ T×m hiÓu thµnh tùu chän gièng c©y trång” Hoạt động 1: Tìm hiểu thành tựu giống vật nuôi và cây trồng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS: - C¸c nhãm thùc hiÖn: +Sắp xếp tranh ảnh theo chủ đề thành + 1 số HS dán tranh vào giấy khổ to tùu chän gièng vËt nu«i, c©y trång. theo chủ đề sao cho logic. + Ghi nhËn xÐt vµo b¶ng 39.1; 39.2. - GV gióp HS hoµn hiÖn c«ng viÖc. + 1 sè HS chuÈn bÞ néi dung b¶ng 39. Hoạt động 2: Báo cáo thu hoạch Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt - Mçi nhãm b¸o c¸o cÇn; qu¶. + Treo tranh cña mçi nhãm. - GV nhận xét và đánh giá kết quả + Cử 1 đại diện thuyết min. nhãm. + Yªu cÇu néi dung phï hîp víi tranh - GV bæ sung kiÕn thøc vµo b¶ng 39.1 d¸n. vµ 39.2. - C¸c nhãm theo dâi vµ cã thÓ ®a c©u hỏi để nhóm trình bày trả lời, nếu không trả lời đợc thì nhóm khác có thể tr¶ lêi thay. B¶ng 39.1. C¸c tÝnh tr¹ng næi bËt vµ híng dÉn sö dông cña mét sè vËt nu«i STT 1 2 3 4. 5. Tªn gièng Gièng bß: - Bß s÷a Hµ Lan - Bß Sind C¸c gièng lîn - Lîn Ø Mãng C¸i - Lîn B¬csai C¸c gièng ga - Gµ R«tri - Gµ Tam Hoµng C¸c gièng vÞt - VÞt cá, vÞt bÇu - VÞt kali cambet C¸c gièng c¸ - Rô phi đơn tính - ChÐp lai - C¸ chim tr¾ng. Híng dÉn sö dông - LÊy s÷a - LÊy con gièng - LÊy thÞt LÊy thÞt vµ trøng. TÝnh tr¹ng næi bËt - Cã kh¶ n¨ng chÞu nãng. - Cho nhiÒu s÷a, tØ lÖ b¬ cao. - Phát dục sớm, đẻ nhiều con. - NhiÒu n¹c, t¨ng träng nhanh. - Tăng trong nhanh, đẻ nhiều trøng.. LÊy thÞt vµ trøng. DÔ thÝch nghi, t¨ng träng nhanh, đẻ nhiều trứng.. LÊy thÞt. DÔ thÝch nghi, t¨ng träng nhanh.. B¶ng 39.2. TÝnh tr¹ng næi bËt cña gièng c©y trång.

(26) STT 1. 2. 3. Tªn gièng Gièng lóa: - CR 203 - CM 2 - BIR 352 Gièng ng« - Ng« lai LNV 4 - Ng« lai LVN 20. TÝnh tr¹ng næi bËt - Ng¾n ngµy, n¨ng suÊt cao - Chống chịu đựoc rầy nâu. - Kh«ng c¶m quang - Kh¶ n¨ng thÝch øng réng - Chống đổ tốt - N¨ng suÊt tõ 8- 12 tÊn/ha. Gièng cµ chua: - Cµ chua Hång Lan - Cµ chua P 375. - ThÝch hîp víi vïng th©m canh - N¨ng suÊt cao. 3.Cñng cè - LuyÖn tËp. - GV nhËn xÐt giê thùc hµnh. - Tuyªn d¬ng nhãm thùc hµnh tèt, nh¾c nhë nhãm lµm.. PhÇn II:. Sinh vËt vµ m«i trêng. Ch¬ng I: Sinh vËt vµ m«i trêng TiÕt 42:. TuÇn 22 - Ngµy d¹y: 08/2 M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh th¸i. I.Môc tiªu. - Học sinh nắm đợc khái niệm chung về môi trờng sống, các loại môi trờng sống của sinh vËt. - Phân biệt đợc các nhân tố sinh thái vô sinh và nhân tố sinh thái hữu sinh. - Trình bày đợc khái niệm về giới hạn sinh thái. II. đồ dùng dạy học: Tranh phóng to hình 41.2; 41.2 SGK. III. TiÕn tr×nh d¹y Häc. §V§: Gi÷a sinh vËt vµ m«i trêng cã mèi quan hÖ kh¨ng khÝt. HiÓu râ mèi quan hÖ nµy giúp con ngời đề ra các biện pháp bảo vệ môi trờng hữu hiệu và phát triển bền vững. Hoạt động 1: M«i trêng sèng cña sinh vËt Hoạt động của GV - HS Néi dung.

(27) GV viết sơ đồ lên bảng:. - M«i trêng lµ n¬i sinh sèng cña sinh vËt, bao gåm tÊt c¶ nh÷ng g× bao quanh Thá rõng chúng, tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lªn sù sèng, ph¸t triÓn vµ sinh s¶n cña ? Thá sèng trong rõng chÞu ¶nh hëng cña nh÷ng sinh vËt. yÕu tè nµo? - Cã 4 lo¹i m«i trêng chñ yÕu: - HS trao đổi nhóm, điền đợc từ: nhiệt độ, ánh + Môi trờng nớc. sáng, độ ẩm, ma, thức ăn, thú dữ vào mũi tên. + Môi trờng trên mặt đất - không khí. - GV tổng kết: tất cả các yếu tố đó tạo nên môi + Môi trờng trong đất. trêng sèng cña thá. + M«i trêng sinh vËt. ? M«i trêng sèng lµ g×? ? Cã mÊy lo¹i m«i trêng chñ yÕu? - GV nãi râ vÒ m«i trêng sinh th¸i. - Yªu cÇu HS quan s¸t H 41.1, nhí l¹i trong thiªn nhiªn vµ hoµn thµnh b¶ng 41.1.. Hoạt động 2: C¸c nh©n tè sinh th¸i cña m«i trêng Hoạt động của GV - HS Néi dung Nh©n tè sinh th¸i lµ nh÷ng yÕu tè cña ? Nh©n tè sinh th¸i lµ g×? ? Thế nào là nhân tố vô sinh và nhân tố môi trờng tác động tới sinh vật. h÷u sinh ? - Các nhân tố sinh thái đợc chia thành 2 - GV cho HS nhËn biÕt nh©n tè v« sinh, nhãm: h÷u sinh trong m«i trêng sèng cña thá. + Nhân tố vô sinh: ánh sáng, nhiệt độ, độ - Yêu cầu HS hoàn thành bảng 41.2 trang ẩm, gió, đất, nớc, địa hình... 119. + Nh©n tè h÷u sinh: - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn vÒ nh©n tè Nhân tố sinh vật: VSV, nấm, động sinh th¸i. vËt, thùc vËt, - Phân tích những hoạt động của con ngNhân tố con ngời: tác động tích êi. cùc: c¶i t¹o, nu«i dìng, lai ghÐp.... t¸c - GV yêu cầu HS trả lời các câu hỏi phần  động tiêu cực: săn bắn, đốt phá làm cháy rõng... SGK trang 120. ? Trong 1 ngày ánh sáng mặt trời chiếu - Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vËt thay theo tõng m«i trêng vµ thêi gian. trên mặt đất thay đổi nh thế nào? ? Nớc ta độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau? ? Sự thay đổi nhiệt độ trong 1 năm diễn ra nh thÕ nµo? ? Nhận xét về sự thay đổi của các nhân tè sinh th¸i? Hoạt động 3:. Giíi h¹n sinh th¸i. Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV sử dụng H 41.2 và đặt câu hỏi: - HS quan sát H 41.2 để trả lời. ? C¸ r« phi ë ViÖt Nam sèng vµ ph¸t + Tõ 5oC tíi 42oC..

(28) triển ở nhiệt độ nào? ?Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trởng và ph¸t triÓn thuËn lîi nhÊt? ?T¹i sao trªn 5oC vµ díi 42oC th× c¸ r« phi sÏ chÕt? - GV rót ra kÕt luËn: tõ 5oC - 42oC lµ giíi h¹n sinh th¸i cña c¸ r« phi. 5oC lµ giíi h¹n díi, 42oC lµ giíi h¹n trªn. 30oC lµ ®iÓm cùc thuËn. - GV giíi thiÖu thªm: C¸ chÐp ViÖt Nam chết ở nhiệt độ dới 2o C và trên 44oC, phát triÓn thuËn lîi nhÊt ë 28oC. ? Giíi h¹n sinh th¸i lµ g×? ? NhËn xÐt vÒ giíi h¹n sinh th¸i cña mçi loµi sinh vËt? ? C¸ r« phi vµ c¸ chÐp loµi nµo cã giíi h¹n sinh th¸i réng h¬n? Loµi nµo cã vïng ph©n bè réng? - GV cho HS liªn hÖ: Nắm đợc ảnh hởng của các nhân tố sinh th¸i vµ giíi h¹n sinh th¸i trong s¶n xuÊt nông nghiệp nên cần gieo trồng đúng thời vô, khi khoanh vïng n«ng, l©m, ng nghiệp cần xác điều kiện đất đai, khí hậu tại vùng đó có phù hợp với giới hạn sinh thái của giống cây trồng vật nuôi đó kh«ng? VD: cây cao su chỉ thích hợp với đất đỏ bazan ë miÒn trung, Nam trung bé, miÒn Bắc cây không phát triển đợc.. + 30oC + Vì quá giới hạn chịu đựng của cá. - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc.. - HS nghiªn cøu th«ng tin vµ tr¶ lêi. - Mét HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. - HS l¾ng nghe vµ tiÕp thu kiÕn thøc. KÕt luËn: - Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với 1 nhân tố sinh thái nhất định. - Mỗi loài, cá thể đều có giới hạn sinh thái riêng đối với từng nhân tố sinh thái. Sinh vËt cã giíi h¹n sinh th¸i réng ph©n bè réng, dÔ thÝch nghi. -. Cñng cè - LuyÖn tËp. ? M«i trêng lµ g×? Ph©n biÖt nh©n tè sinh th¸i? ? ThÕ nµo lµ giíi h¹n sinh th¸i? Cho VD? Híng dÉn: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - Lµm bµi tËp 1, 2, 3, 4 vµo vë. - Su tÇm mét sè l¸ c©y a s¸ng; l¸ lóa, l¸ c©y a bãng: l¸ lèt, v¹n niªn thanh..

(29) TuÇn 23 - Ngµy d¹y: 13/2 TiÕt 43:. ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng lên đời sống sinh vật. I.Môc tiªu. - Học sinh nắm đợc những ảnh hởng của nhân tố ánh sáng đến các đặc điểm hình th¸i, gi¶i phÉu, sinh lÝ vµ tËp tÝnh cña sinh vËt. - Giải thích đợc sự thích nghi của sinh vật với môi trờng. II. đồ dùng dạy học. - Tranh phãng to H 42.1; 42.2 SGK. - Su tÇm mét sè l¸ c©y a s¸ng; l¸ lóa, l¸ c©y a bãng: l¸ lèt, v¹n niªn thanh. - ThÝ nghiÖm tÝnh híng s¸ng cña c©y xanh. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. Bµi cò: Môi trờng là gì? Phân biệt nhân tố sinh thái? Kể tên 1 vài nhân tố hữu sinh ảnh hởng đến con ngời? 2.Bài mới: Khi chuyển 1 sinh vật từ nơi có ánh sáng mạnh đến nơi có ánh sáng yếu (hoÆc ngîc l¹i) th× kh¶ n¨ng sèng cña chóng sÏ nh thÕ nµo? Nh©n tè ¸nh s¸ng cã ¶nh hởng nh thế nào tới đời sống sinh vật? Hoạt động 1: ảnh hởng của ánh sáng lên đời sống thực vật Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV đặt vấn đề. ? ánh sáng có ảnh hởng tới đặc điểm nµo cña thùc vËt? - GV cho HS quan s¸t c©y l¸ lèt, v¹n niên thanh, cây lúa, gợi ý để các em so s¸nh c©y sèng n¬i ¸nh s¸ng m¹nh vµ c©y sèng n¬i ¸nh s¸ng yÕu. Cho HS th¶o luËn vµ hoµn thµnh b¶ng 42.1 - Cho HS nhËn xÐt, quan s¸t minh ho¹ trªn tranh, mÉu vËt.. B¶ng 42.1: ¶nh hëng cña ¸nh s¸ng tíi h×nh th¸i vµ sinh lÝ cña c©y Những đặc Khi c©y sèng trong bãng r©m, Khi cây sống nơi quang đãng ®iÓm cña c©y díi t¸n c©y kh¸c, trong nhµ §Æc ®iÓm h×nh th¸i - L¸ - Th©n. + PhiÕn l¸ nhá, hÑp, mµu xanh nh¹t + Th©n c©y thÊp, sè cµnh c©y nhiÒu. + PhiÕn l¸ lín, hÑp, mµu xanh thÉm + ChiÒu cao cña c©y bÞ h¹n chÕ bëi chiÒu cao cña t¸n c©y phÝa trªn, cña trÇn nhµ..

(30) + Cờng độ quang hợp cao trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng §Æc ®iÓm m¹nh. sinh lÝ: + C©y ®iÒu tiÕt tho¸t h¬i níc - Quang hîp linh ho¹t: tho¸t h¬i níc t¨ng - Tho¸t h¬i n- trong ®iÒu kiÖn cã ¸nh s¸ng íc m¹nh, tho¸t h¬i níc gi¶m khi c©y thiÕu níc.. - Yªu cÇu HS rót ra kÕt luËn. - ánh sáng có ảnh hởng tới những đặc ®iÓm nµo cña thùc vËt? - GV nªu thªm: ¶nh hëng tÝnh híng s¸ng cña c©y. ? Nhu cÇu vÒ ¸nh s¸ng cña c¸c loµi c©y cã gièng nhau kh«ng? ? H·y kÓ tªn c©y a s¸ng vµ c©y a bãng mµ em biÕt? ? Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ngêi n«ng d©n øng dông ®iÒu nµy nh thÕ nµo? + Trồng xen kẽ cây để tăng năng suất và tiết kiệm đất.. + C©y cã kh¶ n¨ng quang hîp trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng yÕu, quang hîp yÕu trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng m¹nh. + C©y ®iÒu tiÕt tho¸t h¬i níc kÐm: tho¸t h¬i níc t¨ng cao trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng m¹nh, khi thiÕu níc c©y dÔ bÞ hÐo.. KÕt luËn: - ánh sáng có ảnh hởng tới đời sống thực vật, làm thay đổi đặc điểm hình th¸i, sinh lÝ (quang hîp, h« hÊp, tho¸t h¬i níc) cña thùc vËt. - Nhu cÇu vÒ ¸nh s¸ng cña c¸c loµi kh«ng gièng nhau: + Nhãm c©y a s¸ng: gåm nh÷ng c©y sống nơi quang đãng. + Nhãm c©y a bãng; gåm nh÷ng c©y sèng n¬i ¸nh s¸ng yÕu, díi t¸n c©y kh¸c.. Hoạt động 2: ảnh hởng của ánh sáng lên đời sống của động vật Hoạt động của GV - HS Néi dung.

(31) - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu thÝ nghiÖm SGK trang 123. Chän kh¶ n¨ng đúng. ? ánh sáng có ảnh hởng tới động vật nh thÕ nµo? ? Qua VD vÒ ph¬i n¾ng cña th»n l»n H 42.3, em h·y cho biÕt ¸nh s¸ng cßn cã vai trò gì với động vật? Kể tên những động vật thờng kiếm ăn vào ban ngày, ban đêm? - GV th«ng b¸o thªm: + Gà thờng đẻ trứng ban ngày + Vịt đẻ trứng ban đêm. + Mïa xu©n nÕu cã nhiÒu ¸nh s¸ng, c¸ chép thờng đẻ trứng sớm hơn. ? Tõ VD trªn em h·y rót ra kÕt luËn vÒ ảnh hởng của ánh sáng tới động vật? ? Trong ch¨n nu«i ngêi ta cã biÖn pháp kĩ thuật gì để gà, vịt đẻ nhiều trøng?. + Tạo ngày nhân tạo để gà vịt đẻ nhiều trøng. Kết luận: ánh sáng ảnh hởng tới đời sống động vật: + Tạo điều kiện cho động vật nhận biết các vật và định hớng di chuyển trong kh«ng gian. + Giúp động vật điều hoà thân nhiệt. + ảnh hởng tới hoạt động, khả năng sinh sản và sinh trởng của động vật. - §éng vËt thÝch nghi ®iÒu kiÖn chiÕu s¸ng kh¸c nhau, ngêi ta chia thµnh 2 nhóm động vật: + Nhóm động vật a sáng: gồm động vật hoạt động ban ngày. + Nhóm động vật a tối: gồm động vật hoạt động ban đêm, sống trong hang, đất hay đáy biển.. 3. Cñng cè - LuyÖn tËp. ? S¾p xÕp c¸c c©y sau vµo nhãm thùc vËt a bãng vµ thùc vËt a s¸ng cho phï hîp: C©y bµng, c©y æi, c©y ng¶i cøu, c©y thµi µi, phong lan, hoa s÷a, dÊp c¸, t¸o, xoµi. ? Nªu sù kh¸c nhau gi÷a thùc vËt a s¸ng vµ thùc vËt a bãng? 4. Híng dÉn. - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK. - Lµm bµi tËp 2, 3 vµo vë. - §äc tríc bµi 43.. TiÕt 44:. TuÇn 23 - Ngµy d¹y: 15/2 ảnh hởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật. I. Môc tiªu. - Học sinh nắm đợc những ảnh hởng của nhân tố sinh thái nhiệt dộ và độ ẩm môi trờng đến các đặc điểm về sinh thái, sinh lí và tập tính của sinh vật. - Giải thích đợc sự thích nghi của sinh vật. II. §å dïng d¹y häc. - Tranh phãng to H 43.1; 43.2; 43.3 SGK..

(32) - MÉu vËt vÒ thùc vËt a Èm (thµi lµi, r¸y, l¸ dong, v¹n niªn thanh...) thùc vËt chÞu h¹n (x¬ng rồng, thông, cỏ may...), động vật a ẩm - a khô. III.TiÕn tr×nh d¹y häc. 1.Bµi cò: 1, ánh sáng có ảnh hởng tới động vật nh thế nào? Trong chăn nuôi ngời ta có biện pháp kĩ thuật gì để gà, vịt đẻ nhiều trứng? 2, ánh sáng có ảnh hởng tới đặc điểm nào của thực vật? Nhu cầu về ánh sáng của các loài c©y cã gièng nhau kh«ng? 2.Bµi míi Nếu chuyển động vật sống nơi có nhiệt độ thấp (Bắc cực) VD: chim cánh cụt về nơi khí hậu ấm áp (vùng nhiệt đới) liệu chúng có sống đợc không ? Vì sao? Vậy nhiệt độ và độ ẩm đã ảnh hởng đến đời sống của sinh vật nh thế nào? Hoạt động 1: ảnh hởng của nhiệt độ lên đời sống sinh vật Hoạt động của GV - HS Néi dung ? Trong chơng trình sinh học ở - HS liên hệ kiến thức sinh học 6 nêu đợc: lớp 6 em đã đợc học quá trình + Cây chỉ quang hợp tốt ở nhiệt độ 20- 30 oC. quang hợp, hô hấp của cây chỉ Cây nhiệt đới ngừng quang hợp và hô hấp ở diễn ra bình thờng ở nhiệt độ môi nhiệt độ quá thấp (0oC) hoặc quá cao (trên trêng nh thÕ nµo? 40oC). - GV bổ sung: ở nhiệt độ 25oC - HS thảo luận nhóm, phát biểu ý kiến, các mọt bột trởng thành ăn nhiều HS khác bổ sung và nêu đợc: nhất, còn ở 8oC mọt bột ngừng ăn. + Nhiệt độ đã ảnh hởng đến đặc điểm hình - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu VD1; th¸i (mÆt l¸ cã tÇng cutin dµy, chåi c©y cã VD2; VD3, quan sát H 43.1; 43.2, các vảy mỏng), đặc điểm sinh lí (rụng lá). thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi: + Nhiệt dộ đã ảnh hởng đến đặc điểm hình ? VD1 nhiệt độ đã ảnh hởng đến thái động vật (lông dày, kích thớc lớn) đặc điểm nào của thực vật? + Nhiệt độ đã ảnh hởng đến tập tính của ? VD2 nhiệt độ đã ảnh hởng đến động vật. đặc điểm nào của thực vật? - HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc tõ néi dung trªn vµ ? VD3 nhiệt độ đã ảnh hởng đến rút ra kết luận. đặc điểm nào của thực vật? + Sinh vËt h»ng nhiÖt cã kh¶ n¨ng duy tr× ? Từ các kiến thức trên, em hãy nhiệt độ cơ thể ổn định, không thay đổi theo cho biết nhiệt dộ môi trờng đã nhiệt độ môi trờng ngoài nhờ cơ thể phát ảnh hởng tới đặc điểm nào của triển, cơ chế điều hoà nhiệt và xuất hiện sinh vËt? trung t©m ®iÒu hoµ nhiÖt ë bé n·o. Sinh vËt ? Các sinh vật sống đợc ở nhiệt hằng nhiệt điều chỉnh nhiệt độ cơ thể hiệu độ nào? Có mấy nhóm sinh vật quả bằng nhiều cách nh chống mất nhiệt qua thích nghi với nhiệt độ khác nhau lớp mỡ, da hoặc điều chỉnh mao mạch dới da cña m«i trêng? §ã lµ nh÷ng khi c¬ thÓ cÇn to¶ nhiÖt. nhãm nµo? ? Ph©n biÖt nhãm sinh vËt h»ng KÕt luËn: nhiệt và biến nhiệt? Nhóm nào có - Nhiệt độ môi trờng đã ảnh hởng tới hình khả năng chịu đựng cao với sự thái, hoạt động sinh lí, tập tính của sinh vật. thay đổi nhiệt độ môi trờng? Tại - Đa số các loài sống trong phạm vi nhiệt độ sao? 0-oC. Tuy nhiªn còng cã 1 sè sinh vËt nhê - GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng kh¶ n¨ng thÝch nghi cao nªn cã thÓ sèng ë 43.1. nhiệt độ rất thấp hoặc rất cao..

(33) - Ph¸t biÓu -> HS nhËn xÐt. - Sinh vật đợc chia 2 nhóm: - GV chốt đáp án đúng (Bảng 43.1 + Sinh vật biến nhiệt SGK). + Sinh vËt h»ng nhiÖt. Hoạt động 2: ảnh hởng của độ ẩm lên đời sống của sinh vật. Hoạt động của GV - HS - GV cho HS quan s¸t 1 sè mÉu vËt: thùc vËt a Èm, thùc vËt chÞu h¹n, yªu cÇu HS: - Giíi thiÖu tªn c©y, n¬i sèng vµ hoµn thµnh b¶ng 43.2 SGK. - GV chiÕu kÕt qu¶ cña 1 vµi nhãm, cho HS nhËn xÐt. ? Nêu đặc điểm thích nghi của các cây a Èm, c©y chÞu h¹n?. Néi dung - HS quan s¸t mÉu vËt, nªu tªn, n¬i sèng vµ ®iÒn vµo tÊm trong kÎ theo b¶ng 43.2. - HS quan s¸t mÉu vËt, nghiªn cøu SGK trình bày đợc đặc điểm cây a ẩm, cây chÞu h¹n SGK.. - GV bæ sung thªm: c©y sèng n¬i kh« h¹n bé rÔ ph¸t triÓn cã t¸c dông hót níc tèt. - GV cho HS quan s¸t tranh ¶nh Õch nh¸i, t¾c kÌ, th»n l»n, èc sªn vµ yªu cÇu HS: ? Giới thiệu tên động vật, nơi sống và hoµn thµnh tiÕp b¶ng 43.2? - GV chiÕu kÕt qu¶ 1 vµi nhãm, cho HS nhËn xÐt. ? Nêu đặc điểm thích nghi của động vËt a Èm vµ chÞu h¹n? ?* Vậy độ ẩm đã tác động đến đặc điểm nào của thực vật, động vật? ? Có mấy nhóm động vật và thực vật thích nghi với độ ẩm khác nhau?. - HS quan sát tranh và nêu đợc tên, noi sống động vật, hoàn thành bảng 43.2 vµo phim trong.. - HS quan s¸t tranh, nghiªncøu SGK vµ nêu đợc đặc điểm của động vật a ẩm, a kh« SGK. Kết luận: - Động vật và thực vật đều mang nhiều đặc điểm sinh thía thích nghi với môi trờng có độ ẩm khác nhau. - Thùc vËt chia 2 nhãm: + Nhãm a Èm (SGK). + Nhãm chÞu h¹n (SGK). - §éng vËt chia 2 nhãm: + Nhãm a Èm (SGK). + Nhãm a kh« (SGK).. 3. Cñng cè - LuyÖn tËp ? Nhiệt độ của môi trờng có ảnh hởng tới đặc điểm tới đặc điểm hinh thái và sinh lí của thùc vËt nh thÕ nµo? Cho VD minh ho¹? ? Tập tính của động vật và thực vật phụ thuộc vào nhân tố sinh thái nào? 4. Híng dÉn - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Su tầm t liệu về rừng cây, nốt rễ cây họ đậu, địa y..

(34) TiÕt 45:. TuÇn 24 - Ngµy d¹y: 20/2 ¶nh hëng lÉn nhau gi÷a c¸c sinh vËt. I.Môc tiªu. - Học sinh hiểu và nắm đợc - Nêu đợc mối quan hệ giữa các sinh vật cùng loài và sinh vật khác loài. II.đồ dùng dạy học. - Tranh phãng to H 44.1; 44.2; 44.3 SGK. - Tranh ¶nh su tÇm vÒ quan hÖ cïng loµi, kh¸c loµi. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1.Bµi cò. 1, Nhiệt độ của môi trờng có ảnh hởng tới đặc điểm tới đặc điểm hinh thái và sinh lí cña thùc vËt nh thÕ nµo? Cho VD minh ho¹? 2, Tập tính của động vật và thực vật phụ thuộc vào nhân tố sinh thái nào? 2.Bµi míi. GV cho HS quan sát 1 số tranh: đàn bò, đàn trâu, khóm tre, rừng thông, hổ đang ngo¹m con thá vµ hái: - Nh÷ng bøc tranh nµy cho em suy nghÜ g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi? Hoạt động 1: Quan hÖ cïng loµi Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 44.1 + Khi giã b·o, thùc vËt sèng thµnh nhãm tr¶ lêi c©u hái vÒ mèi quan hÖ cïng cã t¸c dông gi¶m bít søc thæi cña giã, lµm cây không bị đổ, bị gãy. loµi  SGK: ? Khi có gió bão, thực vật sống + Động vật sống thành bầy đàn có lợi thành nhóm có lợi gì so với sống trong việc tìm kiếm đợc nhiều thức ăn h¬n, ph¸t hiÖn kÎ thï nhanh h¬n vµ tù vÖ riªng lÎ? ? Trong thiên nhiên, động vật sống tốt hơn  quan hệ hỗ trợ. thành bầy, đàn có lợi gì? Đây thuộc lo¹i quan hÖ g×? + Sè lîng c¸ thÓ trong loµi phï hîp ®iÒu - GV nhận xét, đánh giá, đa 1 vài kiện sống của môi trờng. h×nh ¶nh quan hÖ hç trî. ? Số lợng các cá thể của loài ở mức + Khi số lợng cá thể trong đàn vợt quá độ nào thì giữa các cá thể cùng loài giới hạn sẽ xảy ra quan hệ cạnh tranh cã quan hÖ hç trî? cïng loµi  1 sè c¸ thÓ t¸ch khái nhãm ? Khi vợt qua mức độ đó sẽ xảy ra (động vật) hoặc sự tỉa tha ở thực vật. hiÖn tîng g×? HËu qu¶ ? - GV đa ra 1 vài hình ảnh quan hệ + HS liên hệ, nêu đợc: c¹nh tranh. Nuôi vịt đàn, lợn đàn để chúng tranh nhau - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp  SGK ¨n, sÏ mau lín. trang 131 (ý đúng: câu 3) KÕt luËn: - C¸c sinh vËt cïng loµi sèng.

(35) - GV nhận xét nhóm đúng, sai. ? Sinh vËt cïng loµi cã mèi quan hÖ víi nhau víi nhau nh thÕ nµo? ?* Trong chăn nuôi, ngời ta đã lợi dụng quan hệ hỗ trợ cùng loài để lµm g×?. gÇn nhau, liªn hÖ víi nhau h×nh thµnh nªn nhãm c¸ thÓ. - Trong 1 nhãm cã nh÷ng mèi quan hÖ: + Hỗ trợ; sinh vật đợc bảo vệ tốt hơn, kiếm đợc nhiều thức ăn. + C¹nh tranh: ng¨n ngõa gia t¨ng sè lîng c¸ thÓ vµ sù c¹n kiÖt thøc ¨n  1 sè t¸ch khái nhãm.. Quan hÖ kh¸c loµi Hoạt động của GV - HS Néi dung - Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin + Cộng sinh: tảo và nấm trong địa y, vi b¶ng 44, c¸c mèi quan hÖ kh¸c loµi: khuÈn trong nèt sÇn rÔ c©y hä ®Ëu. ? Quan sát tranh, ảnh chỉ ra mối quan + Hội sinh: cá ép và rùa, địa y bám trên hÖ gi÷a c¸c loµi? cµnh c©y. - Yªu cµu HS lµm bµi tËp  SGK trang + C¹nh tranh: lóa vµ cá d¹i, dª vµ bß. + KÝ sinh: rËn kÝ sinh trªn tr©u bß, giun 132, quan s¸t H 44.2, 44.3. đũa kí sinh trong cơ thể ngời. + Sinh vËt ¨n sinh vËt kh¸c: h¬u nai vµ hæ, c©y n¾p Êm vµ c«n trïng. ?* Trong n«ng, l©m, con ngêi lîi dông + Dïng sinh vËt cã Ých tiªu diÖt sinh vËt mối quan hệ giữa các loài để làm gì? có ích tiêu diệt sinh vật có hại. VD: Ong mắt đỏ diệt sâu đục thân lúa, Cho VD? - GV: ®©y lµ biÖn ph¸p sinh häc, kh«ng kiÕn vèng diÖt s©u h¹i l¸ c©y cam. KÕt luËn: - B¶ng 44 SGK trang 132. g©y « nhiÔm m«i trêng. Hoạt động 2:. 3. Cñng cè - GV sử dụng sơ đồ SGV trang 153 để kiểm tra bằng cách các ô đều để trống và HS hoàn thµnh néi dung. 4. Híng dÉn - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Su tÇm tranh ¶nh vÒ sinh vËt sèng ë c¸c m«i trêng kh¸c nhau. TuÇn 24 - Ngµy d¹y: 20/2 TiÕt 46: Thùc hµnh: T×m hiÓu m«i trêng vµ ¶nh hëng cña một số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật I.Môc tiªu. - Học sinh tìm đợc những dẫn chứng về ảnh hởng của nhân tố sinh thái ánh sáng và độ ẩm lên đời sống sinh vật ở môi trờng đã quan sát. - HS biÕt c¸ch lÊy mÉu. - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ cã ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn. II.§å dïng d¹y häc. - Dông cô: + KÑp Ðp c©y, giÊy b¸o, kÐo c¾t c©y. + GiÊy kÎ li, bót ch×..

(36) - KÎ b¶ng 45.1, 2 SGK trang 135. III.TiÕn tr×nh d¹y häc. 1.Bµi cò: 1/ Cã mÊy m«i trêng sèng cña sinh vËt? §ã lµ nh÷ng m«i trêng nµo? 2/ Hãy kể tên những nhân tố sinh tháI ảnh hởng tới đời sống sinh vật? 3/ ¸nh s¸ng ¶nh hëng nh thÕ nµo tíi sinh vËt? 4/ Nªu sù kh¸c nhau gi÷a thùc vËt a s¸ng vµ thùc vËt a bãng? 2.Bµi míi: Hoạt động 1: Tìm hiểu môi trờng sống của sinh vật Hoạt động của GV - Híng dÉn c¸ch q/s -> gäi tªn c¸c loµi sinh vËt, m«i trêng sèng cña chóng vµ ®iÒn vµo b¶ng 45.1SGK. ? Em đã quan sát đợc những sinh vật nµo? Sè lîng nh thÕ nµo? ? Theo em cã nh÷ng m«i trêng sèng nµo ë m«i trêng chóng ta ®ang q/s? ? M«i trêng nµo cã sè lîng sinh vËt nhiÒu nhÊt? M«i trêng nµo cã sè lîng sinh vËt Ýt nhÊt? V× sao?. Hoạt động của HS - Chó ý c¸c néi dung trong b¶ng 45.1 vµ hoµn thµnh néi dung. - HS trao đổi nhóm, thống nhất ý kiến tr¶ lêi: + §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy , nhãm kh¸c bæ sung: m«i trêng cã ®iÒu kiÖn thuận lợi về ánh sáng, nhiệt độ... thì sè lîng sinh vËt nhiÒu, sè loµi phong phó. + M«i trêng sèng cã ®iÒu kiÖn sèng kh«ng thuËn lîi th× sinh vËt cã sè lîng Ýt h¬n.. Hoạt động 2: Tìm hiểu ảnh hởng của ánh sáng tới hình thái lá cây Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Híng dÉn c¸ch q/s: Chän vµ dïng kÐo c¾t cµnh - Hoµn thµnh c¸c néi dung cây để lấy mẫu 10 lá cây ở môi trờng khác nhau trong bảng 45.2 (lu ý các cột 2, 3, 4). nh: n¬i trèng tr¶i, díi t¸n c©y, hå níc,… + Q/s đặc điểm của lá: phiến lá rộng hay hẹp; dài hay ng¾n; mµu l¸ sÉm hay nh¹t; trªn mÆt l¸ cã líp cuticun dµy hay kh«ng cã líp cutincun; cã l«ng - HS th¶o luËn nhãm kÕt hîp bao phñ hay kh«ng cã l«ng… víi ®iÒu gîi ý SGK (trang + Q/s đặc điểm của thân: cao hay thấp; có cành 137)  ®iÒn kÕt qu¶ vµo cét 5 hay kh«ng… (b¶ng 45.2). ? Từ những đặc điểm của phiến lá, em hãy cho - Đại diện nhóm trình bày, biết lá cây quan sát đợc là loại lá cây nào? (a nhóm khác nhận xét, bổ s¸ng, a bãng, ch×m trong níc, n¬i níc ch¶y, n¬i n- sung. ớc đứng, nổi trên mặt nớc...) Hoạt động 3: Tìm hiểu môi trờng sống của động vật Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Híng dÉn HS c¸ch q/s §V: c¸c loµi - TiÕp tôc th¶o luËn néi dung c©u hái. côn trùng, giun đất, thân mềm, sâu, - Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác ruåi, gi¸n, muçi, s©u, ruåi, gi¸n, nhËn xÐt, bæ sung. muçi... ? Em đã quan sát đợc những loài động.

(37) vËt nµo? ? Bản thân em sẽ làm gì để góp phần bảo vệ thiên nhiên (cụ thể là đối với động vật, thực vật)?. - HS suy nghÜ tr¶ lêi theo ý kiÕn cña b¶n th©n. - Liên hệ thực tế đó là môi trờng nơi ®ang sèng, trêng häc.. 3. Cñng cè - Híng dÉn - Quan s¸t thªm 1 sè loµi sinh vËt kh¸c. - C¸ nh©n HS lµm b¸o b¸o thu hoach theo néi dung SGK. - Su tầm tranh ảnh về động vật, thực vật..

(38) TuÇn 24 - Ngµy d¹y: 22/2 Thùc hµnh T×m hiÓu m«i trêng vµ ¶nh hëng cña một số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật. TiÕt 47:. I.Môc tiªu. - Học sinh tìm đợc những dẫn chứng về ảnh hởng của nhân tố sinh thái ánh sáng và độ ẩm lên đời sống sinh vật ở môi trờng đã quan sát. - Hoµn thiÖn néi dung b¸o c¸o thùc hµnh ë tiÕt 1. - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ cã ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn. II.§å dïng d¹y häc: B¶ng 45.1, 2, 3 SGK III.TiÕn tr×nh d¹y häc. 1.C¸ch tiÕn hµnh: - HS viÕt b¸o c¸o bµi thùc hµnh - GV thu vở của 1 số HS để kiểm tra. - GV nhận xét về thái độ học tập của HS trong 2 tiết thực hành. 2. Híng dÉn: Nghiªn cøu bµi “QuÇn thÓ SV”.. TuÇn 25 - Ngµy d¹y: 27/2 TiÕt 48:. Ch¬ng II : HÖ sinh th¸i QuÇn thÓ sinh vËt. I. Môc tiªu. - Học sinh nắm đợc khái niệm, cách nhận biết quần thể sinh vật, lấy VD. - Chỉ ra đợc các đặc trng cơ bản của quần thể từ đó thấy đợc ý nghĩa thực tiễn của nó. II. đồ dùng dạy học. - Tranh phãng to h×nh 47 SGK. - T liÖu vÒ 1 vµi vµi quÇn thÓ sinh vËt. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. Bµi míi:.

(39) Hoạt động 1: ThÕ nµo lµ mét quÇn thÓ sinh vËt Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV cho HS quan sát tranh: đàn ngựa, đàn bò, - HS trao đổi nhóm, phát biểu bụi tre, rừng dừa... chúng đợc gọi là 1 quần thể. ý kiến, các nhóm khác nhận xÐt, bæ sung. ? ThÕ nµo lµ 1 quÇn thÓ sinh vËt? + VD 1, 3, 4 kh«ng ph¶i lµ - GV lu ý HS nh÷ng côm tõ: quÇn thÓ. + C¸c c¸ thÓ cïng loµi . + Cïng sèng trong kho¶ng kh«ng gian nhÊt + VD 2, 5 lµ quÇn thÓ sinh vËt. định. + Chim trong rõng, c¸c c¸ thÓ + Cã kh¶ n¨ng giao phèi. - Yêu cầu HS hoàn thành bảng 47.1: đánh dấu x sống trong hồ nh tập hợp thực vµo chç trèng trong b¶ng nh÷ng VD vÒ quÇn thÓ vËt næi, c¸ mÌ tr¾ng, c¸ chÐp, c¸ r« phi... sinh vËt vµ kh«ng ph¶i quÇn thÓ sinh vËt. - GV nhận xét, thông báo kết quả đúng và yêu Kết luận: QuÇn thÓ sinh vËt lµ tËp hîp cÇu HS kÓ thªm 1 sè quÇn thÓ kh¸c mµ em biÕt. nh÷ng c¸ thÓ cïng loµi, sinh - GV cho HS nhËn biÕt thªm VD quÇn thÓ kh¸c: c¸c con voi sèng trong vên b¸ch thó, c¸c c¸ thÓ sèng trong kho¶ng tôm sống trong đầm, 1 bầy voi sống trong rừng không gian nhất định, ở 1 thời điểm nhất định và có khả năng rËm ch©u phi ... sinh s¶n t¹o thµnh nh÷ng thÕ hÖ míi.. Hoạt động 2: Hoạt động của GV-HS ?C¸c quÇn thÓ trong 1 loµi ph©n biÖt nhau ë nh÷ng dÊu hiÖu nµo? ? TØ lÖ giíi tÝnh lµ g×? Ngêi ta xác định tỉ lệ giới tính ở giai ®o¹n nµo? TØ lÖ nµy cho phép ta biết đợc điều gì? ?Tỉ lệ giới tính thay đổi nh thÕ nµo? Cho VD ? ? Trong ch¨n nu«i, ngêi ta ¸p dông ®iÒu nµy nh thÕ nµo? - Yªu cÇu HS nghiªn cøu SGK, quan s¸t b¶ng 47.2 vµ tr¶ lêi c©u hái: ?Trong quÇn thÓ cã nh÷ng. Những đặc trng cơ bản của quần thể. Néi dung + Tỉ lệ giới tính, thành phần nhóm tuổi, mật độ quần thÓ. + TÝnh tØ lÖ giíi tÝnh ë 3 giai ®o¹n: giai ®o¹n trøng míi đợc thụ tinh, giai đoạn trứng mới nở hoặc con non, giai ®o¹n trëng thµnh. + Tỉ lệ đực cái trởng thành cho thấy tiềm năng sinh sản cña quÇn thÓ. + Tuú loµi mµ ®iÒu chØnh cho phï hîp. - HS trao đổi nhóm, nêu đợc: + Hình A: đáy tháp rất rộng, chứng tỏ tỉ lệ sinh cao, số lîng c¸ thÓ cña quÇn thÓ t¨ng nhanh. + H×nh B: §¸y th¸p réng võa ph¶i (trung b×nh), tØ lÖ sinh không cao, vừa phải (tỉ lệ sinh = tỉ ệ tử vong) số lợng cá thể ổn định (không tăng, không giảm). + H×nh C: §¸y th¸p hÑp, tØ lÖ sinh thÊp, nhãm tuæi tríc sinh s¶n Ýt h¬n nhãm tuæi sinh s¶n, sè lîng c¸ thÓ gi¶m.

(40) nhãm tuæi nµo? ? Nhãm tuæi cã ý nghÜa g×? - GV yêu cầu HS đọc tiếp th«ng tin SGK, quan s¸t H 47 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Nªu ý nghÜa cña c¸c d¹ng th¸p tuæi? - HS nghiªn cøu GSK trang 141 tr¶ lêi c©u hái. ? Mật độ quần thể là gì? - GV lu ý HS: dïng khèi lîng hay thÓ tÝch tuú theo kÝch thíc cña c¸ thÓ trong quÇn thÓ. KÝch thíc nhá th× tÝnh b»ng khèi lîng... ? Mật độ liên quan đến yếu tè nµo trong quÇn thÓ? Cho VD? ? Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cÇn cã biÖn ph¸p g× để giữ mật độ thích hợp? ? Trong các đặc trng của quần thể, đặc trng nào cơ b¶n nhÊt? V× sao?. dÇn. - HS nghiªn cøu SGK, liªn hÖ thùc tÕ vµ tr¶ lêi c©u hái: - Rót ra kÕt luËn. + BiÖn ph¸p: trång dµy hîp lÝ lo¹i bá c¸ thÓ yÕu trong đàn, cung cấp thức ăn đầy đủ. + Mật độ quyết định các đặc trng khác vì ảnh hởng đến nguồn sống, tần số gặp nhau giữa đực và cái, sinh s¶n vµ tö vong, tr¹ng th¸i c©n b»ng cña quÇn thÓ. KÕt luËn: 1. TØ lÖ giíi tÝnh - Tỉ lệ giới tính là tỉ lệ giữa số lợng cá thể đực với cá thÓ c¸i. - Tỉ lệ giới tính thay đổi theo lứa tuôit, phụ thuộc vào sự tử vong không đồng đều giữa cá thể đực và cái. - TØ lÖ giíi tÝnh cho thÊy tiÒm n¨ng sinh s¶n cña quÇn thÓ. 2. Thµnh phÇn nhãm tuæi - B¶ng 47.2. - Dùng biểu đồ tháp để biểu diễn thành phần nhóm tuæi. 3. Mật độ quần thể - Mật độ quần thể là số lợng hay khối lợng sinh vật có trong 1 đơn vị diện tích hay thể tích. - M ật độ quần thể không cố định mà thay đổi theo mïa, theo n¨m vµ phô thuéc vµo chu k× sèng cña sinh vËt.. Hoạt động 3: ảnh hởng của môi trờng tới quần thể sinh vật Hoạt động của GV - HS - GV yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái trong môc  SGK trang 141. - GV gîi ý HS nªu thªm 1 sè VD vÒ biến động số lợng cá thể sinh vật tại địa ph¬ng. ? Những nhân tố nào của môi trờng đã ảnh hởng đến số lợng cá thể trong quÇn thÓ? ? Mật độ quần thể điều chỉnh ở mức độ c©n b»ng nh thÕ nµo? - HS kh¸i qu¸t tõ VD trªn vµ rót ra kÕt luËn.. Néi dung - HS th¶o luËn nhãm, tr×nh bµy vµ bæ sung kiến thức, nêu đợc: + Vào tiết trời ấm áp, độ ẩm cao muỗi sinh s¶n m¹nh, sè lîng muçi t¨ng cao + Sè lîng Õch nh¸i t¨ng cao vµo mïa ma. + Chim cu g¸y lµ lo¹i chim ¨n h¹t, xuÊt hiÖn nhiÒu vµo mïa gÆt lóa. KÕt luËn: - Các đời sống của môi trờng nh khí hậu, thổ nhỡng, thức ăn, nơi ở... thay đổi sẽ dẫn tới sự thay đổi số lợng của quần thể. - Khi mật độ cá thể tăng cao dẫn tới thiếu thøc ¨n, chç ë, ph¸t sinh nhiÒu bÖnh tËt, nhiều cá thể sẽ bị chết. khi đó mật độ quần thể lại đợc điều chỉnh trở về mức độ cân b»ng..

(41) 2. Cñng cè: Cho HS tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. 3. Híng dÉn: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2,3 SGK. - Lµm bµi tËp 2 vµo vë..

(42) TuÇn 25 - Ngµy d¹y: 29/2 QuÇn thÓ ngêi. TiÕt 50: I. Môc tiªu. - Học sinh trình bày đợc 1 số đặc điểm cơ bản của quần thể ngời liên quan đến vấn đề dân số. - Từ đó thay đổi nhận thức dân số và phát triển xã hội, giúp cán bộ với mọi ngời dân thùc hiÖn tèt ph¸p lÖnh d©n sè. II. đồ dùng dạy học. - Tranh phãng to H 48, 47 SGK. - GiÊy trong kÎ s½n b¶ng 48.1; 48.2. - T liệu về dân số Việt Nam năm 2000 - 2005 và ở địa phơng. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. Bài cũ: Quần thể là gì? Nêu những đặc trng cơ bản của quần thể? 2. Bµi míi: Hoạt động 1: Sự khác nhau giữa quần thể ngời víi c¸c quÇn thÓ sinh vËt kh¸c Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV yêu cầu HS hoàn thành bảng 48.1 - HS vận dụng kiến thức đã học ở bài SGK. tríc, kÕt hîp víi kiÕn thøc thùc tÕ, trao - GV nhận xét và thông báo đáp án. đổi nhóm, thống nhất ý kiến và hoàn - Quần thể ngời có đặc điểm nào giống thành bảng 48.1 vào phim trong. với các đặc điểm của quần thể sinh vật Kết luận: kh¸c? - Quần thể ngời có đặc trng sinh học - GV lu ý HS: tỉ lệ giới tính có ảnh h- nh những quần thể sinh vật khác, đó là ởng đến mức tăng giảm dân số từng đặc điểm giới tính, lứa tuổi, mật độ, thời kì, đến sự phân công lao động ... sinh sản, tử vong. (nh SGV). - Quần thể ngời có những đặc trng khác - Quần thể ngời khác với quần thể sinh với quần thể sinh vật khác ở những đặc vật khác ở những đặc trng nào? Do điểm nh: pháp luật, chế độ hôn nhân, đâu có sự khác nhau đó? Sự khác nhau văn hoá, giáo dục, kinh tế... đó có ý nghĩa gì? - Sự khác nhau đó là do con ngời có lao động và t duy nên có khả năng tự điều chỉnh các đặc điểm sinh thái trong quần thể, đồng thời cải tạo thiên nhiên. Hoạt động 2:. §Æc ®iÓm vÒ thµnh phÇn nhãm tuæi cña mçi quÇn thÓ ngêi. Hoạt động của GV ? Trong quÇn thÓ ngêi, nhãm tuổi đợc phân chia nh thế nào? - GV giíi thiÖu th¸p d©n sè H 48. ? C¸ch s¾p xÕp nhãm tuæi còng nh c¸ch biÓu diÔn th¸p tuæi ë quÇn thÓ ngêi vµ quÇn thÓ sinh vật có đặc điểm nào giống và kh¸c nhau?(Cho HS quan s¸t H. Néi dung - HS nghiên cứu SGK, nêu đợc 3 nhóm tuổi vµ rót ra kÕt luËn. + Giống: đều có 3 nhóm tuổi, 3 dạng hình th¸p. + Kh¸c: th¸p d©n sè kh«ng chØ dùa trªn kh¶ n¨ng sinh s¶n mµ cßn dùa trªn kh¶ n¨ng lao động. ở ngời tháp dân số chia 2 nửa: nửa phải biÓu thÞ nhãm cña n÷, nöa tr¸i biÓu thÞ c¸c nhãm tuæi cña nam. (VÏ theo tØ lÖ % d©n sè.

(43) 47 và H 48 để HS so sánh). - Yªu cÇu HS th¶o luËn hoµn thµnh b¶ng 48.2 - GV nhËn xÐt kÕt qu¶, ph©n tÝch c¸c H 48.2 a, b, c nh SGV. ? Em h·y cho biÕt thÕ nµo lµ 1 níc cã d¹ng th¸p d©n sè trÎ vµ níc cã d¹ng th¸p d©n sè giµ? ? Trong 3 d¹ng th¸p trªn, d¹ng th¸p nµo lµ d©n sè trÎ, d¹ng th¸p nµo lµ th¸p d©n sè giµ? - GV bæ sung: níc ®ang chiÕm vÞ trÝ giµ nhÊt trªn thÕ giíi lµ NhËt B¶n víi ngêi giµ chiÕm tØ lÖ 36,5% d©n sè, T©y Ban Nha 35%, ý lµ 34,4 % vµ Hµ Lan 33,2%. ViÖt Nam lµ níc cã d©n sè trÎ, phấn đấu năm 2050 là nớc có d©n sè giµ. - GV rót ra kÕt luËn. ? ViÖc nghiªn cøu th¸p tuæi ë quÇn thÓ ngêi cã ý nghÜa g×?. Hoạt động 3:. kh«ng theo sè lîng). - HS nghiªn cøu kÜ b¶ng 48. + Th¸p d©n sè trÎ lµ níc cã tØ lÖ trÎ em sinh ra h»ng n¨m nhiÒu vµ tØ lÖ tö vong cao ë ngêi trÎ tuæi, tØ lÖ t¨ng trëng d©n sè cao. + Níc cã d¹ng th¸p dÊn sè giµ cã tØ lÖ trÎ em sinh ra h»ng n¨m Ýt, tØ lÖ ngêi giµ nhiÒu. + Nghiên cứu tháp tuổi để có kế hoạch điều chØnh t¨ng gi¶m d©n sè cho phï hîp. KÕt luËn: - QuÇn thÓ ngêi gåm 3 nhãm tuæi: + Nhóm tuổi trớc sinh sản từ sơ sinh đến 15 tuæi Ýt. + Nhóm tuổi sinh sản và lao động: 15 - 65 tuæi. + Nhóm tuổi hết khả năng lao động nặng nhäc: tõ 65 tuæi trë lªn. - Tháp dân số (tháp tuổi) thể hiện đặc trng d©n sè cña mçi níc. + Tháp dân số trẻ là tháp dân số có đáy rộng, số lợng trẻ em sinh ra nhiều và đỉnh tháp nhän thÓ hiÖn tØ lÖ tö vong cao, tuæi thä thÊp. + Tháp dân số già là tháp có đáy hẹp, đỉnh không nhọn, cạnh tháp gần nh thẳng đứng biểu thị tỉ lệ sinh và tỉ lệ tử vong đều thấp, tuæi thä trung b×nh cao.. T¨ng d©n sè vµ ph¸t triÓn x· héi. Hoạt động của GV - HS - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. ?Ph©n biÖt t¨ng d©n sè tù nhiªn víi t¨ng d©n sè thùc? - GV ph©n tÝch thªm vÒ hiÖn tîng ngời di c chuyển đi và đến gây tăng d©n sè. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh bµi tËp SGK trang 145. - GV nhận xét và đặt câu hỏi: ? Sù t¨ng d©n sè cã liªn quan nh thÕ nào đến chất lợng cuộc sống? ? ở Việt Nam đã có biện pháp gì để gi¶m sù gia t¨ng d©n sè vµ n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng? - GV giíi thiÖu t×nh h×nh t¨ng d©n sè ë ViÖt Nam (SGK trang 134). - Cho HS th¶o luËn vµ rót ra nhËn xÐt.. Néi dung + Lùa chän a, b, c, d, e, f, g. + Thùc hiÖn ph¸p lÖnh d©n sè. + Tuyªn truyÒn b»ng tê r¬i, pan«. + Gi¸o dôc sinh s¶n vÞ thµnh niªn. - HS th¶o luËn, tr¶ lêi vµ rót ra kÕt luËn. KÕt luËn: - T¨ng d©n sè tù nhiªn lµ kÕt qu¶ cña sè ngêi sinh ra nhiÒu h¬n sè ngêi tö vong. * T¨ng d©n sè tù niªn + sè ngêi nhËp c sè ngêi di c = T¨ng d©n sè thùc. - Khi d©n sè t¨ng qu¸ nhanh dÉn tíi thiÕu n¬i ë, nguån níc uèng, « nhiÔm m«i trêng, t¨ng chÆt ph¸ tõng vµ c¸c tµi nguyªn kh¸c. - HiÖn nay ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn ph¸p lệnh dân số nhằm mục đích đảm bảo chất lợng cuộc sống của mỗi cá nhân, gia đình.

(44) ?Những đặc điểm nào ở quần thể ngêi cã ¶nh hëng lín tíi chÊt lîng cuéc sèng cña mçi con ngêi vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia? ?Em h·y tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ quÇn thÓ ngêi, d©n sè vµ ph¸t triÓn x· héi?. vµ toµn x· héi. Mçi con sinh ra ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng nu«i dìng, ch¨m sãc của mỗi gia đình và hài hoà với sự phát triÓn kinh tÕ, x· héi, tµi nguyªn m«i trêng đất nớc. => Những đặc trng và tỉ lệ giới tính, thành phÇn nhãm tuæi, sù t¨ng gi¶m d©n sè ¶nh hëng tíi chÊt lîng cuéc sèng, con ngêi vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia. 3. Cñng cè - LuyÖn tËp: - HS nh¾c l¹i néi dung bµi häc. - §äc ghi nhí SGK. 4. Híng dÉn: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - ¤n l¹i bµi quÇn thÓ; §äc tríc bµi 49. TuÇn 26 - Ngµy d¹y: 05/3 TiÕt 50:. QuÇn x· sinh vËt. I. Môc tiªu. - Học sinh trình bày đợc khái niệm của quần xã, phân biệt quầnvới quần thể. - Lấy đợc VD minh hoạ các mối liên hệ sinh thái trong quần xã. - Mô tả đợc 1 số dạng biến đổi phổ biến của quần xã trong tự nhiên biến đổi quần xã thờng dẫn tới sự ổn định và chỉ ra đợc 1 số biến đổi có hại do tác động của con ngời gây nên. - Gi¸o dôc lßng yªu thiªn nhiªn. II. đồ dùng dạy học. - Tranh phãng to H 49.1; 49.2; 49.3 SGK. - Đĩa hình hoặc băng hình về hoạt động của 1 quần xã hoặc ảnh về quần xã: quần xã rừng th«ng ph¬ng b¾c, th¶o nguyªn... III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. Bµi cò. 1, QuÇn thÓ ngêi kh¸c víi quÇn thÓ sinh vËt kh¸c ë nh÷ng ®iÓm c¨n b¶n nµo? 2, ý nghÜa cña viÖc ph¸t triÓn d©n sè hîp lÝ cña mçi quèc gia lµ g×? 2. Bµi míi. GV giới thiệu 1 vài hình ảnh về quần xã sinh vật cho HS quan sát và nêu vấn đề: Quần xã sinh vËt lµ g×? QuÇn x· sinh vËt cã nh÷ng dÊu hiÖu ®iÓn h×nh? Nã cã mèi quan hÖ g× víi quÇn thÓ? Hoạt động 1: Thế nào là một quần xã sinh vật? Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV cho HS quan sát lại - HS quan sát tranh và nêu đợc: tranh ¶nh vÒ quÇn x·. + C¸c quÇn thÓ: c©y bôi, c©y gç, c©y a ? Cho biết rừng ma nhiệt đới bóng, cây leo... cã nh÷ng quÇn thÓ nµo? + Quần thể động vật: rắn, vắt, tôm,cá chim, ? Rõng ngËp mÆn ven biÓn cã ..vµ c©y. nh÷ng quÇn thÓ nµo? + QuÇn thÓ thùc vËt: rong, rªu, t¶o, rau ? Trong 1 c¸i ao tù nhiªn cã muèng... nh÷ng quÇn thÓ nµo? Quần thể động vật: ốc, ếch, cá chép, cá ? C¸c quÇn thÓ trong quÇn x· diÕc....

(45) cã quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? - GV đặt vấn đề: ao cá, rừng... đợc gọi là quần xã. Vậy quần x· lµ g×? - Yªu cÇu HS t×m thªm VD vÒ quÇn x·? ? QuÇn x· sinh vËt kh¸c quÇn thÓ sinh vËt nh thÕ nµo?. + Quan hÖ cïng loµi, kh¸c loµi. - HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc thµnh kh¸i niÖm. - HS lÊy thªm VD. - HS th¶o luËn nhãm vµ tr×nh bµy. KÕt luËn: - QuÇn x· sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vËt thuéc c¸c loµi kh¸c nhau, cïng sống trong một không gian xác định và chóng cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, g¾n bã víi nhau.. Ph©n biÖt quÇn x· vµ quÇn thÓ QuÇn x· sinh vËt QuÇn thÓ sinh vËt - Gåm nhiÒu c¸ thÓ cïng loµi. - Gåm nhiÒu quÇn thÓ. - §é ®a d¹ng thÊp - §é ®a d¹ng cao. - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c c¸ thÓ lµ quan - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c quÇn thÓ lµ hÖ cïng loµi chñ yÕu lµ quan hÖ sinh quan hÖ kh¸c loµi chñ yÕu lµ quan hÖ s¶n vµ di truyÒn. dinh dìng. Hoạt động 2: Những dấu hiệu điển hình của một quần xã. Hoạt động của GV - HS - Y/c HS nghiªn cøu th«ng tin SGK môc II trang 147 vµ tr¶ lêi c©u hái: ? Trình bày đặc điểm cơ bản của 1 quần xã sinh vËt. - Nghiªn cøu b¶ng 49 cho biÕt: ? Độ đa dạng và độ nhiều khác nhau căn bản ë ®iÓm nµo? - GV bæ sung: sè loµi ®a d¹ng th× sè lîng c¸ thÓ mçi loµi gi¶m ®i vµ ngîc l¹i sè lîng loµi thÊp th× sè c¸ thÓ cña mçi loµi cao. - GV cho HS quan s¸t tranh quÇn x· rõng ma nhiệt đới và quần xã rừng thông phơng Bắc. ? Quan s¸t tranh nªu sù sai kh¸c c¬ b¶n vÒ sè lîng loµi, sè lîng c¸ thÓ cña loµi trong quÇn xã rừng ma nhiệt đới và quần xã rừng thông ph¬ng B¾c. ? Thế nào là độ thờng gặp? C > 50%: loµi thêng gÆp C < 25%: loµi ngÉu nhiªn 25 < C < 50%: loµi Ýt gÆp. ? Nghiªn cøu b¶ng 49 cho biÕt loµi u thÕ vµ loài đặc trng khác nhau căn bản ở điểm nào? - GV lÊy VD: thùc vËt cã h¹t lµ quÇn thÓ cã u thÕ ë quÇn x· sinh vËt trªn c¹n. QuÇn thÓ c©y cọ đặc trng cho quần xã sinh vật đồi ở Vĩnh Phó, c¸ tr¾m cá hoÆc c¸ mÌ lµ quÇn thÓ u thÕ. Néi dung - HS nghiªn cøu 4 dßng ®Çu, môc II SGK trang 147 nêu đợc câu trả lời và rót ra kÕt luËn. - HS trao đổi nhóm, nêu đợc: + §é ®a d¹ng nãi vÒ sè lîng loµi trong quÇn x·. + §é nhiÒu nãi vÒ sè lîng c¸ thÓ cã trong mçi loµi. + Rừng ma nhiệt đới có độ đa dạng cao nhng sè lîng c¸ thÓ mçi loµi rÊt Ýt. QuÇn x· rõng th«ng ph¬ng B¾c sè lîng c¸ thÓ nhiÒu nhng sè loµi Ýt. + §é thêng gÆp SGK: kÝ hiÖu lµ C. + Loài u thế là loài đóng vai trò quan träng trong quÇn x· do sè lîng, cì lín hay tính chất hoạt động của chúng. + Loài đặc trng là loài chỉ có ở 1 quần x· hoÆc cã nhiÒu h¬n h¼n loµi kh¸c. KÕt luËn: - Quần xã có các đặc điểm cơ bản về số lîng vµ thµnh phÇn c¸c loµi sinh vËt. + Số lợng các loài trong quần xã đợc đánh giá qua những chỉ số: độ đa dạng, độ nhiều, độ thờng gặp. + Thµnh phÇn loµi trong quÇn x· thÓ hiện qua việc xác định loài u thế và loài đặc trng..

(46) trong quÇn x· ao hå. Hoạt động 3: Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV giảng giải quan hệ giữa ngoại + Sự thay đổi chu kì ngày đêm, chu kì cảnh và quần xã là kết quả tổng hợp mùa dẫn đến sinh vật cũng hoạt động c¸c mèi quan hÖ gi÷a ngo¹i c¶nh víi theo chu k×. c¸c quÇn thÓ. + §iÒu kiÖn thuËn lîi thùc vËt ph¸t - Yêu cầu HS nghiên cứu các VD SGK triển làm cho động vật cũng phát triển. vµ tr¶ lêi c©u hái: Số lợng loài động vật này khống chế số VD1: Điều kiện ngoại cảnh đã ảnh h- lợng của loài khác. ởng đến quần xã nh thế nào? - HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc vµ rót ra kÕt VD2: Điều kiện ngoại cảnh đã ảnh h- luận. ởng đến quần xã nh thế nào ? - GV yªu cÇu HS: LÊy thªm VD vÒ ¶nh - HS kh¸i qu¸t ý nghÜa vµ rót ra kÕt hởng của ngoại cảnh tới quần xã, đặc luËn. biÖt lµ vÒ sè lîng? + Khèng chÕ sinh häc lµ c¬ së khoa - GV đặt vấn đề: học cho biện pháp đấu tranh sinh học, + Nếu cây phát triển mạnh  sâu ăn lá để tăng hay giảm số lợng 1 loài nào đó cây tăng về số lợng vì có nhiều thức theo hớng có lợi cho con ngời, đảm bảo ¨n, khi s©u t¨ng qu¸ cao, lîng thøc ¨n c©n b»ng sinh häc cho thiªn nhiªn. không cung cấp đủ, sâu lại chết đi tức Kết luận: - Các nhân tố vô sinh và hữu là số lợng cá thể giảm, khi sâu giảm sinh luôn ảnh hởng đến quần xã tạo nên sự thay đổi theo chu kì: chu kì ngày c©y l¹i ph¸t triÓn. - GV: Số lợng cá thể của quần thể này đêm, chu kì mùa. bị số lợng cá thể của quần thể khác - Khi ngoại cảnh thay đổi dẫn đến số lkhống chế, hiện tợng này gọi là hiện t- ợng cá thể trong quần xã thay đổi và số lợng cá thể luôn đợc khống chế ở mức îng khèng chÕ sinh häc. - Từ VD1 và VD2: ? Điều kiện ngoại độ phù hợp với môi trờng. cảnh đã ảnh hởng nh thế nào đến quần - Khống chế sinh học làm cho số lợng cá thể của mỗi quần thể dao động x· sinh vËt? ? ý nghÜa sinh häc cña hiÖn tîng quanh vÞ trÝ c©n b»ng, phï hîp víi kh¶ n¨ng cung cÊp nguån sèng cña m«i trkhèng chÕ sinh häc? ? Trong thùc tÕ ngêi ta sö dông khèng êng t¹o nªn sù c©n b»ng sinh häc trong quÇn x·. chÕ sinh häc nh thÕ nµo? - GV lấy VD: dùng ong mắt đỏ để tiêu diệt sâu đục thân lúa. Nuôi mèo để diệt chuét. 3. Cñng cè - LuyÖn tËp. - Điền từ thích hợp vào ô trống để phân biệt quần xã và quần thể: §Æc ®iÓm QuÇn thÓ QuÇn x· 1. Lµ tËp hîp 2. §é ®a d¹ng 3. HiÖn tîng khèng chÕ sinh häc.

(47) 4. Híng dÉn: - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - LÊy thªm VD vÒ quÇn x·. - Nghiªn cøu bµi 50.. TuÇn 26 - Ngµy d¹y: 07/3 TiÕt 51:. HÖ sinh th¸i. I. Môc tiªu. - HS hiểu đợc khái niệm hệ sinh thái, nhận biết đợc hệ sinh thái trong thiên nhiên. - Nắm đợc chuỗi thức ăn, lới thức ăn, cho đợc VD. - Giải thích đợc ý nghĩa của các biện pháp nông nghiệp nâng cao năng suất cây trồng đang sö dông réng r·i hiÖn nay. II. đồ dùng dạy học.. - Tranh phãng to H 50.1; 50.2 SGK. - Một số tranh ảnh và tài liệu về các hệ sinh thái điển hình (nếu có đĩa hình về hệ sinh thái th× rÊt tèt). III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. Bµi cò: ThÕ nµo lµ 1 quÇn x· sinh vËt? QuÇn x· sinh vËt kh¸c quÇn thÓ sinh vËt nh thÕ nµo? 2. Bµi míi. Hoạt động 1: ThÕ nµo lµ mét hÖ sinh th¸i? Hoạt động của GV - HS Néi dung - Cho HS quan sát sơ đồ, tìm hiểu thông tin SGK + Nhân tố vô sinh: đất, lá cây mục, nhệt vµ tr¶ lêi c©u hái: độ, ánh sáng, độ ẩm... + Nh©n tè h÷u sinh: thùc vËt (c©y cá, ? HÖ sinh th¸i lµ g×? - Chiếu H 50. Yêu cầu HS thảo luận nhóm, làm cây gỗ...), động vật (hơu, nai, hổ, VSV...). bµi tËp SGK trang 150 trong 2 phót. ?Nh÷ng nh©n tè v« sinh vµ h÷u sinh cã thÓ cã - HS tr¶ lêi c©u hái: + L¸ vµ cµnh c©y môc lµ thøc ¨n cña trong hÖ sinh th¸i rõng? ? L¸ vµ c©y môc lµ thøc ¨n cña nh÷ng sinh vËt c¸c VSV ph©n gi¶i: vi khuÈn, nÊm, giun đất... nµo? - GV: l¸ vµ cµnh c©y môc lµ nh÷ng nh©n tè v« + C©y rõng lµ nguån thøc ¨n, n¬i ë, n¬i tró Èn, n¬i sinh s¶n, t¹o khÝ hËu «n sinh. ? Cây rừng có ý nghĩa nh thế nào đối với đời hoà.... cho động vật sinh sống. + §éng vËt rõng ¶nh hëng tíi thùc vËt: sống động vật rừng?.

(48) ? §éng vËt rõng cã ¶nh hëng nh thÕ nµo tíi thùc vËt? ? NÕu nh rõng bÞ ch¸y mÊt hÇu hÕt c¸c c©y gç lín, nhá vµ cá th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra? T¹i sao? ? VËy em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi sinh vËt víi nh©n tè v« sinh cña m«i trêng? ? Mét hÖ sinh th¸i hoµn chØnh cã c¸c thµnh phÇn chñ yÕu nµo? - GV lu ý HS: Sinh vËt s¶n xuÊt (sinh vËt cung cÊp): ngoµi thùc vËt cßn cã nÊm, t¶o. - Yªu cÇu HS th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi: ? C¸c thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i cã mèi quan hÖ víi nhau nh thÕ nµo? - GV lu ý HS: động vật ăn thực vật là sinh vật tiêu thụ bậc 1, động vật ăn sinh vật tiêu thụ bậc 1 lµ sinh vËt tiªu thô bËc 2.... - GV chèt l¹i kiÕn thøc: Nh vËy thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i cã mèi quan hÖ g¾n bã mËt thiÕt víi nhau, đặc biệt là quan hệ về mặt dinh dỡng tạo thành 1 chu trình khép kín đồng thời trong hệ sinh th¸i sè lîng c¸c loµi lu«n khèng chÕ lÉn nhau lµm hÖ sinh th¸i lµ 1 hÖ thèng hoµn chØnh và tơng đối ổn định. GV đa ra sơ đồ mô hình. - GV cho HS nh¾c l¹i: ? DÊu hiÖu cña 1 hÖ sinh th¸i? - Cho HS lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm: Chọn câu trả lời đúng: Ruộng lúa là: a. 1 quÇn thÓ b. 1 quÇn x· c. 1 hÖ sinh th¸i d. C¶ a, b, c - Yªu cÇu HS kÓ tªn 1 sè hÖ sinh th¸i mµ HS biÕt. - GV chiÕu 1 vµi h×nh ¶nh vÒ hÖ sinh th¸i. ? Trong hÖ sinh th¸i mèi quan hÖ nµo lµ thêng xuyªn vµ quan träng nhÊt? a. Quan hÖ giíi tÝnh b. Quan hÖ n¬i ë c. Quan hÖ dinh dìng d. Quan hệ cha mẹ, con cái, bầy đàn. - GV: quan hệ dinh dỡng đợc thể hiện qua chuỗi thøc ¨n vµ líi thøc ¨n.. động vật ăn thực vật đồng thời góp phÇn ph¸t t¸n thùc vËt, cung cÊp ph©n bón cho thực vật, xác động vật chết đi t¹o chÊt mïn kho¸ng nu«i thùc vËt. + Nếu rừng cháy: động vật mất nơi ở, nguån thøc ¨n, n¬i tró ngô, nguån níc, khí hậu khô hạn... động vật sẽ chết hoÆc ph¶i di c ®i n¬i kh¸c. + Môi trờng với các nhân tố vô sinh đã ảnh hởng đến đời sống động vật, thực vật, VSV, đến sự tồn tại và phát triển cña chóng. + Sinh vËt s¶n xuÊt tËn dông chÊt v« c¬ tæng hîp nªn chÊt h÷u c¬, lµ thøc ¨n cho động vật (sinh vật dị dỡng).. V« sinh Thùc vËt. §éng vËt VSV. §¸p ¸n c.. §¸p ¸n c.. - HÖ sinh th¸i bµo gåm quÇn x· vµ khu vùc sèng cña quÇn x· (gäi lµ sinh c¶nh). - Trong hÖ sinh th¸i, c¸c sinh vËt lu«n tác động qua lại với nhau và tác động víi nh©n tè v« sinh cña m«i trêng 1 hÖ thống hoàn chỉnh và tơng đối ổn định. - Mét hÖ sinh th¸i hoµn chØnh gåm c¸c thµnh phÇn: + Nh©n tè v« sinh + Nh©n tè h÷u sinh: Sinh vËt s¶n xuÊt Sinh vËt tiªu thô: bËc 1, bËc 2, bËc 3....

(49) Sinh vËt ph©n huû. Hoạt động 2: Chuỗi thức ăn và lới thức ăn Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV chiÕu H 50.2 giíi thiÖu trong hÖ sinh 1.Chuçi thøc ¨n: th¸i, c¸c loµi sinh vËt cã mèi quan hÖ dinh - Mçi HS viÕt tr¶ lêi 1 c©u hái: dìng qua chuçi thøc ¨n (chØ 1 sè chuçi C©y cá  chuét  r¾n thøc ¨n). C©y cá  chuét  cÇy ? Thức ăn của chuột là gì? động vật nào C©y gç  chuét  r¾n ¨n thÞt chuét? ? Thøc ¨n cña s©u lµ g×? §éng vËt nµo ¨n C©y gç  chuét  r¾n thÞt s©u? C©y cá  s©u  bä ngùa ? Thøc ¨n cña cÇy lµ g×? §éng vËt nµo ¨n C©y cá  s©u  cÇy thÞt cÇy? C©y cá  s©u  chuét (Lu ý mỗi 1 chuỗi chỉ viết 1 động vật). - Cho HS nhËn xÐt ®©y chØ lµ mét d·y thøc ¨n. - GV trong chuçi thøc ¨n, mçi loµi sinh vËt lµ 1 m¾t xÝch. Em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a mét m¾t xÝch víi 1 m¾t xÝch + M¾t xÝch phÝa tríc bÞ m¾t xÝch đứng trớc và đứng sau trong chuỗi thức phía sau tiêu thụ. ¨n? + §iÒn tõ: phÝa tríc, phÝa sau. - H·y ®iÒn tiÕp vµo c¸c tõ phï hîp vµo chç KÕt luËn: trèng trong c©u sau SGK. - Chuçi thøc ¨n lµ 1 d·y gåm nhiÒu ? ThÕ nµo lµ 1 chuçi thøc ¨n? Cho VD vÒ loµi sinh vËt cã quan hÖ dinh dìng chuçi thøc ¨n? víi nhau. Mçi loµi sinh vËt trong - GV nªu: 1 chuçi thøc ¨n cã nhiÒu thµnh chuçi thøc ¨n võa lµ sinh vËt tiªu phÇn sinh vËt tiªu thô. thô m¾t xÝch phÝa tríc, võa bÞ m¾t - GV dùa vµo chuçi thøc ¨n HS viÕt b¶ng xÝch phÝa sau tiªu thô. để khai thác. - Cã 2 lo¹i chuçi thøc ¨n: chuçi thøc ¨n më ®Çu lµ c©y xanh, chuçi ? Cho biÕt s©u ¨n l¸ tham gia vµo chuçi thøc ¨n më ®Çu lµ sinh vËt ph©n thøc ¨n nµo? huû. ? Cho biÕt chuét tham gia vµo chuçi thøc 2. Líi thøc ¨n: ¨n nµo? - HS th¶o luËn. ? Cho biÕt cÇy tham gia vµo chuçi thøc ¨n nµo? - GV: trong thiªn nhiªn 1 loµi sinh vËt kh«ng chØ tham gia vµo 1 chuçi thøc ¨n - HS tr¶ lêi c¸c c©u hái. mµ cßn tham gia vµo nh÷ng chuçi thøc ¨n kh¸c t¹o nªn m¾t xÝch chung? - GV chiÕu c¸c m¾t xÝch chung. - NhiÒu m¾t xÝch chung t¹o thµnh líi thøc ¨n. ? ThÕ nµo lµ líi thøc ¨n? ? H·y s¾p xÕp c¸c sinh vËt theo tõng thµnh phÇn chñ yÕu cña hÖ sinh th¸i? - C¸c chuçi thøc ¨n cã nhiÒu m¾t ? Mét líi thøc ¨n hoµn chØnh gåm thµnh xÝch chung t¹o thµnh 1 líi thøc ¨n..

(50) phÇn sinh vËt nµo? ? Trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ngêi n«ng dân có biện pháp gì để tận dụng nguồn thøc ¨n cña sinh vËt?. - Líi thøc ¨n hoµn chØnh gåm 3 thµnh phÇn: SV s¶n xuÊt, Sv tiªu thô, SV ph©n huû. * Thả nhiều loại cá trong ao hồ để tËn dông nguån thøc ¨n. - Thùc hiÖn m« h×nh VAC.. 3. Cñng cè - LuyÖn tËp. - Viết sơ đồ chuỗi thức ăn, lới thức ăn trong hệ sinh thái ruộng nớc. 4. Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK. - Híng dÉn «n tËp -> kiÓm tra 1 tiÕt.. TuÇn 27 - Ngµy d¹y: 12/3 TiÕt 52:. ¤n tËp. I.Môc tiªu. - Học sinh hệ thống hoá đợc các kiến thức cơ bản về sinh vật và mụi trường, hệ sinh thỏi. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hợp, hệ thèng ho¸ kiÕn thøc. - Gi¸o dôc tinh thÇn häc tËp, yªu thÝch bé m«n. II. đồ dÙng dạy học: Nội dung câu hỏi cuối mỗi bài ở SGK. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1.Bµi cò: Gv kiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh. 2.Bµi míi. Hoạt động 1: HÖ thèng ho¸ kiÕn thøc Hoạt động của GV-HS Néi dung GV nêu hệ thống câu hỏi, yêu cầu HS Câu 2: Nhiệt độ môi trờng ảnh hởng tới trả lời -> nhận xét, bổ sung, chôt nội đặc điểm hình thái và sinh lí sinh vật: - Nhiệt độ môi trờng đã ảnh hởng tới hình dung kiÕn thøc, cho ®iÓm. Câu 1: Nêu sự khác nhau về đặc điểm thái, hoạt động sinh lí, tập tính của sinh h×nh th¸i cña c©y a bãng vµ c©y a vËt. s¸ng? Cho vÝ dô mçi lo¹i? - §a sè c¸c loµi sèng trong ph¹m vi nhiÖt Câu 2: Nhiệt độ môi trờng ảnh hởng độ 0-oC. Tuy nhiên cũng có 1 số sinh vật tới đặc điểm hình thái và sinh lí sinh nhờ khả năng thích nghi cao nên có thể vËt nh thÕ nµo? sống ở nhiệt độ rất thấp hoặc rất cao..

(51) Câu 3: Nêu những đặc điểm chỉ có ở quÇn thÓ ngêi mµ kh«ng cã ë c¸c quÇn thÓ sinh vËt kh¸c? Nguyªn nh©n vµ ý nghĩa của sự khác nhau đó là gì? C©u 4: H·y nªu c¸c thµnh phÇn cña mét hÖ sinh th¸i vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c d¹ng sinh vËt trong hÖ sinh th¸i? C©u 5: Nªu sù kh¸c nhau gi÷a thùc vËt a bãng vµ thùc vËt a s¸ng? Cho vÝ dô mçi lo¹i? C©u 6: QuÇn thÓ sinh vËt lµ g×? C¸c sinh vËt trong mét quÇn thÓ thêng cã nh÷ng mèi quan hÖ g×? Nªu vÝ dô minh ho¹? - GV híng dÉn tr¶ lêi c©u 4. - Đa 1 số bài tập về biểu đồ tháp tuæi cña quÇn thÓ sinh vËt; ¶nh hëng cña 1 sè nh©n tè m«i trêng lên đời sống SV.. - Sinh vật đợc chia 2 nhóm: + Sinh vËt biÕn nhiÖt + Sinh vËt h»ng nhiÖt. C©u 3: - Quần thể ngời có những đặc trng khác với quần thể sinh vật khác ở những đặc điểm nh: pháp luật, chế độ hôn nhân, văn ho¸, gi¸o dôc, kinh tÕ... - Sự khác nhau đó là do con ngời có lao động và t duy. - ý nghÜa: cã kh¶ n¨ng tù ®iÒu chØnh c¸c đặc điểm sinh thái trong quần thể, đồng thêi c¶i t¹o thiªn nhiªn. C©u 6: - QuÇn thÓ sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng c¸ thÓ cïng loµi, sinh sèng trong khoảng không gian nhất định, ở 1 thời điểm nhất định và có khả năng sinh sản t¹o thµnh nh÷ng thÕ hÖ míi. - C¸c sinh vËt trong mét quÇn thÓ thêng cã nh÷ng mèi quan hÖ: + Quan hÖ hç trî. + Quan hÖ c¹nh tranh cïng loµi.. Sù kh¸c nhau gi÷a thùc vËt a bãng vµ thùc vËt a s¸ng: Những đặc ®iÓm cña c©y §Æc ®iÓm h×nh th¸i - L¸ - Th©n. Thùc v©t a s¸ng Thùc vËt a bãng + PhiÕn l¸ nhá, hÑp, mµu xanh + PhiÕn l¸ lín, hÑp, mµu xanh nh¹t thÉm + Th©n c©y thÊp, sè cµnh c©y + Th©n c©y cao, Ýt ph©n nh¸nh nhiÒu. + Cờng độ quang hợp cao trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng m¹nh. §Æc ®iÓm + C©y ®iÒu tiÕt tho¸t h¬i níc sinh lÝ: - Quang hîp linh ho¹t: tho¸t h¬i níc t¨ng - Tho¸t h¬i n- trong ®iÒu kiÖn cã ¸nh s¸ng m¹nh, tho¸t h¬i níc gi¶m khi íc c©y thiÕu níc.. VÝ dô. C©y hoa mua, c©y sim…. DÆn dß: ¤n tËp -> KiÓm tra 1 tiÕt.. + C©y cã kh¶ n¨ng quang hîp trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng yÕu, quang hîp yÕu trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng m¹nh. + C©y ®iÒu tiÕt tho¸t h¬i níc kÐm: tho¸t h¬i níc t¨ng cao trong ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng m¹nh, khi thiÕu níc c©y dÔ bÞ hÐo.. C©y l¸ lèt...

(52) TuÇn 27 - Ngµy d¹y: 14/3 TiÕt 53:. KiÓm tra 1 tiÕt. I. Môc tiªu. - Nhằm kiểm tra, đánh giá HS về nội dung thực hành đã tiến hành ở các bài thực hành. - KiÓm tra kÜ n¨ng quan s¸t, ph©n tÝch, nhËn biÕt c¸c thao t¸c thùc hµnh. II. chuÈn bÞ HS: Ôn tập các kiến thức đã học về sinh vật và môi trờng, hệ sinh thái.. GV: Chuẩn bị đề kiểm tra. III. TiÕn tr×nh d¹y häc KHUNG MA TRẬN. Chủ đề (nội dung) Chủ đề 1 Sinh vật và môi trường 50% tổng số điểm =2 điểm. Nhận biết. Thông hiểu. Vận dụng ở cấp độ thấp. Vẽ biểu đồ ảnh hưởng của 1 nhân tố sinh thái lên đời sống SV. Các nhân tố sinh thái ảnh hưởng lên đời sống SV. Ví dụ minh họa. 10% = 1,0 điểm Số câu: 1. 5% = 0,5 điểm Số câu: 1. 15% =1,5 điểm Số câu: 1. Đặc điểm khác nhau giữa quần thể - quần xã. Mối quan hệ giữa các dạng sinh vật trong hệ sinh thái. Vẽ được biểu đồ tháp tuổi của 1 quần thể sinh vật. 20% =2,0 điểm Số câu: 1. - Khái niệm: Chủ đề 2 quần thể, quần Hệ sinh thái xã, hệ sinh thái. - Các thành phần của một hệ sinh thái hoàn chỉnh.. Phân biệt được ảnh hưởng của nhân tố nhiệt độ, ánh sáng lên đời sống SV. Vận dụng ở cấp độ cao. 50% tổng số điểm = 5,0 điểm. 10% =1,0 điểm Số câu: 1. 10% =1,0 điểm Số câu: 1. 10% =1,0 điểm Số câu: 1. Tổng số điểm: 10 Tổng số câu: 4. 20 % tổng số điểm = 2,0 điểm Tổng số câu: 1. 30% tổng số điểm = 3,0 điểm Tổng số câu: 1. 30% tổng số điểm = 3,0 điểm Tổng số câu: 1. 20% = 2,0điểm Số câu: 1. 20% tổng số điểm = 2,0 điểm Tổng số câu: 1. §Ò 1:. C©u 1 (3®): Nªu sù kh¸c nhau gi÷a thùc vËt a bãng vµ thùc vËt a s¸ng? Cho vÝ dô mçi lo¹i? C©u 2 (2®): QuÇn x· sinh vËt lµ g×? QuÇn x· sinh vËt kh¸c quÇn thÓ sinh vËt nh thÕ nµo? C©u 3 (2®): H·y nªu c¸c thµnh phÇn cña mét hÖ sinh th¸i vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c d¹ng sinh vËt trong hÖ sinh th¸i? Câu 4 (3đ): Cây thông đuôi ngựa sống đợc trong nớc có nồng độ muối từ 0,50/00 đến 40/00 và sinh trởng tốt ở nồng độ muối 20/00. Vẽ sơ đồ mô tả giới hạn sinh thái của cây thông ®u«i ngùa?.

(53) §Ò 2:. Câu 1 (3đ): Nhiệt độ môi trờng ảnh hởng tới đặc điểm hình thái và sinh lí sinh vật nh thế nµo? C©u 2 (2®): QuÇn thÓ sinh vËt lµ g×? C¸c sinh vËt trong mét quÇn thÓ thêng cã nh÷ng mèi quan hÖ g×? Nªu vÝ dô minh ho¹? C©u 3 (2®): H·y nªu c¸c thµnh phÇn cña mét hÖ sinh th¸i vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c d¹ng sinh vËt trong hÖ sinh th¸i? Câu 4 (3đ): Hãy vẽ tháp tuổi của quần thể Nai và cho biết tháp đó thuộc dạng tháp gì? BiÕt: Nhãm tuæi tríc sinh s¶n: 16 con / ha Nhãm tuæi sinh s¶n: 52 con / ha Nhãm tuæi sau sinh s¶n: 6 con / ha đáp án §Ò I: C©u 1. 2. 3. 4. §¸p ¸n - Nhiệt độ môi trờng đã ảnh hởng tới hình thái, hoạt động sinh lí, tập tính của sinh vật. - Đa số các loài sống trong phạm vi nhiệt độ 0 oC-500C. Tuy nhiên cũng có 1 số sinh vật nhờ khả năng thích nghi cao nên có thể sống ở nhiệt độ rất thấp hoặc rất cao. - Sinh vật đợc chia 2 nhóm: + Sinh vËt biÕn nhiÖt + Sinh vËt h»ng nhiÖt. - QuÇn thÓ sinh vËt lµ tËp hîp nh÷ng c¸ thÓ cïng loµi, sinh sèng trong kho¶ng kh«ng gian nhất định, ở 1 thời điểm nhất định và có khả năng sinh sản tạo thành những thế hệ míi. - C¸c sinh vËt trong mét quÇn thÓ thêng cã nh÷ng mèi quan hÖ: 1/ Quan hÖ quÇn tô: - C¸c SV cïng loµi cã xu híng sèng gÇn nhau, liªn hÖ víi nhau thµnh thµnh nhãm c¸ thÓ. - C¸c SV trong nhãm xuÊt hiÖn 2 mèi quan hÖ: hç trî vµ c¹nh tranh. - ý nghÜa: Gióp c¸c c¸ thÓ t×m måi hiÖu qu¶ h¬n, t¨ng kh¶ n¨ng chèng chäi víi ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña m«i trêng, thóc ®Èy qu¸ tr×nh sinh trëng tèt h¬n. 2/ Quan hÖ c¸ch li: 1 sè c¸ thÓ trong nhãm khi gÆp ®iÒu kiÖn m«i trêng bÊt lîi. - ý nghÜa: Gi¶m bít sù c¹nh tranh, h¹n chÕ c¹n kiÖt nguån thøc ¨n, h¹n chÕ sù gia t¨ng sè lîng qu¸ møc hîp lÝ. - Mét hÖ sinh th¸i hoµn chØnh gåm c¸c thµnh phÇn: + Nhân tố vô sinh: đất, đá, nớc, ánh sáng, nhiệt độ.... + Nh©n tè h÷u sinh: Sinh vËt s¶n xuÊt: Thùc vËt Sinh vËt tiªu thô: §éng vËt Sinh vËt ph©n huû: VSV, nÊm - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c d¹ng sinh vËt trong hÖ sinh th¸i: Ba d¹ng SV cña HST SVXS, SVTT, SVPG cã mqh dd víi nhau theo mét chu tr×nh tuÇn hoµn vËt chÊt, thÓ hiÖn nh sau: + Cây xanh là SVSX nhờ có chất diệp lục, hấp thụ năng lợng mặt trời để tổng hợp CHC tõ CVC. + CHC do c©y xanh t¹o ra trë thµnh nguån thøc ¨n cung cÊp cho c©y vµ c¸c d¹ng ĐVtrong HST, vật chất đợc thay đổi dới dạng hữu cơ khác nhau qua các dạng ĐV khác nhau (§V ¨n TV, §V ¨n thÞt…). + TV và ĐV khi chết đi, xác của chúng đợc sinh vật phân giải (VK, nấm) phân giải tạo ra CO2 và H2O. Các chất này tiếp tục đợc cây xanh hấp thụ để quang hợp tạo CHC. - VÏ th¸p tuæi cña quÇn thÓ Nai. - Tháp đó thuộc dạng tháp giảm sút.. §iÓm 1,0® 1,0® 0,5® 0,5® 0,5® 0,5® 0,25® 0,25® 0,25® 0,25® 0,25®. 0,25® 0,5® 0,25® 0,25® 0,5® 2,0® 1,0®.

(54) §Ò 2:. 4. + CHC do c©y xanh t¹o ra trë thµnh nguån thøc ¨n cung cÊp cho c©y vµ c¸c d¹ng ĐVtrong HST, vật chất đợc thay đổi dới dạng hữu cơ khác nhau qua các dạng ĐV khác nhau (§V ¨n TV, §V ¨n thÞt…). + TV và ĐV khi chết đi, xác của chúng đợc sinh vật phân giải (VK, nấm) phân giải tạo ra CO2 và H2O. Các chất này tiếp tục đợc cây xanh hấp thụ để quang hợp tạo CHC. - Vẽ đợc biểu đồ mô tả giới hạn sinh thái của cây thông đuôi ngựa. - Cã chó thÝch ®iÓm cùc thuËn.. 0,25® 0,5® 1,0® 1,0®.

(55) TiÕt 54 :. Thùc hµnh:. TuÇn 28 - Ngµy d¹y: 19/3 HÖ sinh th¸i. I. Môc tiªu. - Học sinh nêu đợc các thành phần của hệ sinh thái và 1 chuỗi thức ăn. - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. II. đồ dùng dạy học: (SGK) III. TiÕn tr×nh D¹y häc. 1. KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS 2. Tiến hành: GV cho HS xác định mục tiêu giờ thực hành. - Cã thÓ tiÕn hµnh theo 2 c¸ch: C¸ch 1: Cho HS quan s¸t thiªn nhiªn, tiÕn hµnh nh SGK. C¸ch 2: Cho HS xem b¨ng h×nh råi ph©n tÝch c¸c hÖ sinh th¸i nh SGK. Hoạt động 1: Theo dõi băng hình về hệ sinh thái Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho HS xác định mục tiêu của bài thực hành: - Toµn líp trËt tù theo dâi + §iÒu tra c¸c thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i. b¨ng h×nh theo thø tù. + Xác định thành phần các sinh vật trong khu vực - Trớc khi xem băng các quan s¸t. nhãm chuÈn bÞ s½n néi - GV cho HS xem b¨ng h×nh, tiÕn hµnh nh sau: dung cÇn quan s¸t ë b¶ng + HS xem lÇn thø 1 toµn bé néi dung. 51.1 đến 51.3. + HS xem lần thứ 2 và thứ 3 để hoàn thành bảng - Sau khi xem xong các 51.1 + 51.2 + 51.3. nhãm tiÕn hµnh tõng néi - GV quan sát các nhóm, giúp đỡ nhóm yếu. dung b¶ng. - GV tiếp tục mở băng để HS có thể quan sát nếu - HS lu ý: có những thực cần và đoạn nào các em cần xem kĩ, GV có thể mở vật, động vật không biết l¹i. tªn cã thÓ hái GV - GVcã thÓ kiÓm tra sù quan s¸t cña HS b»ng c¸ch chiÕu 1 vµi phim trong cña c¸c nhãm. - Lu ý: hoạt động 1 này có thể tiến hành trong 1 tiết đầu của bài thực hành để HS có thể quan sát và tìm hiÓu kÜ vÒ hÖ sinh th¸i..

(56) Hoạt động 2: Xây dựng chuỗi thức ăn và lới thức ăn Hoạt động của GV - GV yªu cÇu HS hoµn thiÖn b¶ng 51.4 SGK. - Gọi đại diện lên viết bảng - GV gióp HS hoµn thµnh b¶ng 51.4, yªu cÇu HS viÕt thµnh chuçi thøc ¨n. - GV giao bµi tËp nhá: Trong 1 hÖ sinh th¸i gåm c¸c sinh vËt: thực vật, sâu, ếch, dê, thỏ, hổ, báo, đại bµng, r¾n, gµ, ch©u chÊu, sinh vËt ph©n huû. H·y thµnh lËp líi thøc ¨n. - GV ch÷a vµ híng dÉn thµnh lËp líi thøc ¨n. Ch©u chÊu  Õch  r¾n Thùc vËt S©u gµ Dª hæ §¹i bµng Thá c¸o VSV - GV yªu cÇu HS th¶o luËn theo chñ đề: Biện pháp bảo vệ hệ sinh thái rừng nhiệt đới: + Cho HS th¶o luËn toµn líp. + GV đánh giá kết quả của các nhóm.. Hoạt động của HS - X©y dùng chuçi thøc ¨n - Các nhóm trao đổi, nhớ lại băng hình đã xem hoặc dựa vào bảng 51.1 để điền tªn sinh vËt vµo b¶ng 51.4. - §¹i diÖn nhãm viÕt kÕt qu¶ lªn b¶ng, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - HS hoạt động nhóm và viết lới thức ¨n, líp bæ sung. * Thảo luận: đề xuất biện pháp để bảo vệ hệ sinh thái rừng nhiệt đới, yêu cầu nêu đợc: - Sè lîng sinh vËt trong hÖ sinh th¸i. - C¸c loµi sinh vËt cã bÞ tiªu diÖt kh«ng? - Hệ sinh thái này có đợc bảo vệ kh«ng? * BiÖn ph¸p b¶o vÖ: + Nghiªm cÊm chÆt ph¸ rõng bõa b·i. + Nghiêm cấm săn bắt động vật, thực vËt cã nguy c¬ tiÖt chñng + Bảo vệ những loài thực vật và động vật, đặc biệt là loài quý. + Tuyên truyền ý thức bảo vệ rừng đến tõng ngêi d©n.. 3. Cñng cè - Híng dÉn - GV nhËn xÐt ý thøc häc tËp cña líp trong tiÕt thùc hµnh. - Hoµn thµnh b¸o c¸o thu ho¹ch.. TiÕt 55 :. Thùc hµnh:. TuÇn 28 - Ngµy d¹y: 21/3 HÖ sinh th¸I (tt). I. Môc tiªu. - Học sinh nêu đợc các thành phần của hệ sinh thái và 1 chuỗi thức ăn..

(57) - Qua bµi häc, HS thªm yªu thiªn nhiªn vµ n©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. - Tổng hợp đợc các kiến thức đẫ quan sát để báo cáo bài thực hành. II. đồ dùng dạy học: Mẫu thu hoạch III. TiÕn tr×nh D¹y häc. 1.TiÕn hµnh: Hoạt động 1: Thu ho¹ch - GV yªu cÇu HS viÕt thu ho¹ch theo mÉu SGK. - Gọi lần lợt các đại diện nhóm báo cáo kết quả của nhóm -> NhËn xÐt, bæ sung - GV chÊm ®iÓm cho mçi nhãm. Hoạt động 2: Củng cố - Hớng dẫn - GV nhËn xÐt ý thøc häc tËp cña líp trong tiÕt thùc hµnh. - Su tÇm c¸c néi sung: + Tác động của con ngời với môi trờng trong xã hội chủ nghĩa. + Tác động của con ngời làm suy thoái môi trờng tự nhiên. + Hoạt động của con ngời để bảo vệ và cải tạo môi trờng tự nhiên. Ch¬ng III: TiÕt 56:. TuÇn 29 - Ngµy d¹y: 28/3 Con ngêi - d©n sè vµ m«i trêng Tác động của con ngời đối với môi trờng. I. Môc tiªu. - Học sinh chỉ ra đợc các hoạt động của con ngời làm thay đổi thiên nhiên. Từ đó ý thức đợc trách nhiệm cần bảo vệ môi trờng sống cho chính mình và cho các thế hệ sau. - Båi dìng kh¶ n¨ng vËn dông thùc tÕ vµo bµi häc. II. đồ dùng dạy học. - Tranh phãng to h×nh 53.1; 53.2 SGK. - T liệu về môi trờng, hoạt động của con ngời tác động đến môi trờng. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. Bµi míi: GV giíi thiÖu kh¸i qu¸t ch¬ng III..

(58) Hoạt động 1:. Tác động của con ngời tới môi trờng. Hoạt động của GV HS - GV cho HS nghiªn cøu th«ng tin SGK vµ tr¶ lêi c©u hái: - Thêi k× nguyªn thuû, con ngời đã tác động tíi m«i trêng tù nhiªn nh htÕ nµo? - X· héi n«ng nghiÖp đã ảnh hởng đến môi trêng nh thÕ nµo? - X· héi c«ng nghiÖp đã ảnh hởng đến môi trêng nh thÕ nµo? - HS nghiªn cøu th«ng tin môc I SGK, th¶o luËn vµ tr¶ lêi.. qua c¸c thêi k× ph¸t triÓn cña x· héi Néi dung KÕt luËn: - Thời nguyên thuỷ: con ngời đốt rừng, đào hố săn bắt thú dữ  gi¶m diÖn tÝch rõng. - X· héi n«ng nghiÖp: + Trång trät, ch¨n nu«i, chÆt ph¸ rõng lấy đất canh tác, chăn thả gia súc. + Cày xới đất canh tác làm thay đổi đất, nớc tầng mặt làm cho nhiều vùng bị khô cằn và suy giảm độ màu mỡ. + Con ngời địnhc và hình thành các khu dân c, khu sản xuất n«ng nghiÖp. + NhiÒu gièng vËt nu«i, c©y trång h×nh thµnh. - X· héi c«ng nghiÖp: + X©y dùng nhiÒu khu c«ng nghiÖp, khai th¸c tµi nguyªn bõa bãi làm cho diện tích đất càng thu hẹp, rác thải lớn. + S¶n xuÊt nhiÒu lo¹i ph©n bãn, thuèc trõ s©u b¶o vÖ thùc vËt lµm cho s¶n lîng l¬ng thùc t¨ng, khèng chÕ dÞch bÖnh, nhng còng g©y ra hËu qu¶ lín cho m«i trêng. + NhiÒu gièng vËt nu«i, c©y trång quý.. Hoạt động 2:. Tác động của con ngời lµm suy tho¸i m«i trêng tù nhiªn. Hoạt động của GV - HS Néi dung - Những hoạt động nào - HS nghiên cứu bảng 53.1 và trả lời câu hỏi. của con ngời phá huỷ 1- a (ở mức độ thấp) m«i trêng tù nhiªn? 2- a, h - HËu qu¶ tõ nh÷ng ho¹t 3- a, b, c, d, g, e, h động của con ngời là 4- a, b, c, d, g, h g×? 5- a, b, c, d, g, h - Ngoµi nh÷ng ho¹t 6- a, b, c, d, g, h động của con ngời trong 7- Tất cả bảng 53.1, hãy cho biết - HS thảo luận nhóm, bổ sung và nêu đợc: còn hoạt động nào của Chặt phá rừng, cháy rừng gây xói mòn đất, lũ quét, nớc con ngời gây suy thoái ngầm giảm, khí hậu thay đổi, mất nơi ở của các loài sinh m«i trêng? vËt  gi¶m ®a d¹ng sinh häc  g©y mÊt c©n b¨ng sinh th¸i. - Trình bày hậu quả của - HS kể: lũ quét, lở đất, sạt lở bờ sông Hồng... viÖc chÆt ph¸ rõng bõa KÕt luËn: b·i vµ g©y ch¸y rõng? - Nhiều hoạt động của con ngời đã gây hậu quả rất xấu: - GV cho HS liên hệ tới mất cân bằng sinh thái, xói mòn và thoái hoá đất, ô nhiễm tác hại của việc chặt phá môi trờng, cháy rừng, hạn hán, ảnh hởng đến mạch nớc rừng và đốt rừng trong ngầm, nhiều loài sinh vật có nguy cơ bị tuyệt chủng. nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Hoạt động 3: Vai trò của con ngời trong việc bảo vệ vµ c¶i t¹o m«i trêng tù nhiªn. H§ cña GV - HS - Con ngời đã làm Kết luận:. Néi dung.

(59) gì để bảo vệ và cØa t¹o m«i trêng ? - GV liªn hÖ thµnh tùu cña con ngời đã đạt đợc trong viÖc b¶o vÖ vµ c¶i t¹o mtr. - Con ngời đã và đang nỗ lực để bảo vệ và cải tạo môi trờng tù nhiªn b»ng c¸c biÖn ph¸p: + H¹n chÕ ph¸t triÓn d©n sè qu¸ nhanh. + Sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån tai fnguyªn. + B¶o vÖ c¸c loµi sinh vËt. + Phôc håi vµ trång rõng. + KiÓm so¸t vµ gi¶m thiÓu c¸c nguån chÊt th¶i g©y « nhiÔm. + Lai t¹o gièng cã n¨ng xuÊt vµ phÈm chÊt tèt.. 2. Cñng cè - LuyÖn tËp. ? Trình bày nguyên nhân dẫn đến suy thoái môi trờng do hoạt động của con ngời (Bảng 53.1) trong đó nhấn mạnh tới việc tàn phá thảm thực vật và khai thác quá mức tµi nguyªn. 3. Híng dÉn - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK - Lµm bµi tËp sè 2 (SGK trang 160), t×m hiÓu nguyªn nh©n g©y « nhiÔm m«i trêng.. TuÇn 30 - Ngµy d¹y: 04/4.

(60) ¤ nhiÔm m«i trêng. TiÕt 57: I. Môc tiªu. - Học sinh nắm đợc các nguyên nhân gây ô nhiễm, từ đó có ý thức bảo vệ môi trờng sèng. - Hiểu đợc hiệu quả của việc phát triển môi trờng bền vững, qua đó nâng cao ý thức b¶o vÖ m«i trêng. II. đồ dùng dạy học. - Tranh phãng to H 54.1 tíi 54.4 SGK. - T liÖu vÒ « nhiÔm m«i trêng. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. Bµi cò 1. Trình bày nguyên nhân dẫn đến suy thoái môi trờng do hoạt động của con ngời? 2. KÓ tªn nh÷ng viÖc lµm ¶nh hëng xÊu tíi m«i trêng tù nhiªn mµ em biÕt? T¸c h¹i cña những việc làm đó? Những hành động cần thiết để khắc phục ảnh hởng xấu đó? 2. Bµi míi Hoạt động 1: ¤ nhiÔm m«i trêng lµ g×? Hoạt động của GV - HS - GV đặt câu hỏi: - ¤ nhiÔm m«i trêng lµ g×? - Do ®©u mµ m«i trêng bÞ « nhiÔm?. Hoạt động của HS KÕt luËn: - ¤ nhiÔm m«i trêng lµ hiÖn tîng m«i trêng tù nhiªn bị bẩn, đồng thời các tính chất vật lí, hoá học, sinh học của môi trờng bị thay đổi gây tác hại tới đời sèng cña con ngêi vµ c¸c sinh vËt kh¸c. - ¤ nhiÔm m«i trêng do: + Hoật động của con ngời. + Hoạt động của tự nhiên: núi lửa phun nham thạch, x¸c sinh vËt thèi r÷a.... Hoạt động 2: C¸c t¸c nh©n chñ yÕu g©y « nhiÔm Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK. 1. ¤ nhiÔm do c¸c chÊt khÝ th¶i ra từ hoạt động công nghiệp và - Kể tên các chất khí thải gây độc? sinh ho¹t: - Các chất khí độc đợc thải ra từ hoạt động - Các khí thải độc hại cho cơ thể sinh vËt: CO; CO2; SO2; NO2... nµo? bụi do quá trình đốt cháy nhiên - Yªu cÇu HS hoµn thµnh b¶ng 54.1 SGK. - GV chữa bảng 54.1 bằng cách cho HS các liệu từ các hoạt động: giao thông vËn t¶i, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, nhãm ghi tõng néi dung. ®un nÊu sinh ho¹t... - GV đánh giá kết quả các nhóm. 2. ¤ nhiÔm do ho¸ chÊt b¶o vÖ - GV cho HS liªn hÖ - Kể tên những hoạt động đốt cháy nhiên liệu thực vật và chất độc hoá học: tại gia đình em và hàng xóm có thể gây ô - Các hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học thờng tích tụ nhiÔm kh«ng khÝ? trong đất, ao hồ nớc ngọt, đại d- GV phân tích thêm: việc đốt cháy nhiên liệu ơng và phát tán trong không khí, trong gia đình sinh ra lợng khí CO; CO2... bám và ngấm vào cơ thể sinh NÕu ®un bÕp kh«ng th«ng tho¸ng, c¸c khÝ nµy vËt. sẽ tích tụ gây độc hại cho con ngời. - Con đờng phát tán: - GV yªu cÇu HS quan s¸t H 54.2 vµ tr¶ lêi.

(61) c¸c c©u hái  SGK trang 163 - Lu ý chiều mũi tên: con đờng phát tán chất ho¸ häc. - GV treo H 54.2 phãng to, yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - Các hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc ho¸ häc thêng tÝch tô ë nh÷ng m«i trêng nµo? - GV bổ sung thêm: với chất độc khó phân huỷ nh ĐT, trong chuỗi thức ăn nồng độ các chÊt ngµy mét cao h¬n ë c¸c bËc dinh dìng cao  khả năng gây độc với con ngời là rất lớn. - Con đờng phát tán các loại hoá chất đó? - ChÊt phãng x¹ cã nguån gèc tõ ®©u? - C¸c chÊt phãng x¹ g©y nªn t¸c h¹i nh thÕ nµo? - GV nãi vÒ c¸c vô th¶m ho¹ phãng x¹. - Cho HS đọc thông tin SGK và điền nội dung vµo b¶ng 54.2. - GV yªu cÇu HS lªn b¶ng hoµn thµnh b¶ng. - GV lu ý thªm: ChÊt th¶i r¾n cßn g©y c¶n trë giao th«ng, g©y tai n¹n cho ngêi. - Sinh vËt g©y bÖnh cã nguån gèc tõ ®©u? - Nguyªn nh©n cña c¸c bÖnh giun s¸n, sèt rÐt, t¶ lÞ... - Phßng tr¸nh bÖnh sèt rÐt?. + Ho¸ chÊt (d¹ng h¬i)  níc ma đất (tích tụ)  Ô nhiễm mạch nớc ngÇm. + Ho¸ chÊt  níc ma  ao hå, s«ng, biÓn (tÝch tô)  bèc h¬i vµo kh«ng khÝ. + Ho¸ chÊt cßn b¸m vµ ngÊm vµo c¬ thÓ sinh vËt. 3. ¤ nhiÔm do c¸c chÊt phãng x¹ - C¸c chÊt phãng x¹ tõ chÊt th¶i cña c«ng trêng khai th¸c, chÊt phãng x¹, nhµ m¸y ®iÖn nguyªn tö, thö vò khÝ h¹t nh©n... - Gây đột biến ở ngời và sinh vËt, g©y mét sè bÖnh di truyÒn vµ ung th. 4. ¤ nhiÔm do c¸c chÊt th¶i r¾n: - ChÊt th¶i r¾n g©y « nhiÔm m«i trờng: đồ nhựa, giấy vụn, cao su, r¸c th¶i, b«ng kim y tÕ... 5. ¤ nhiÔm do sinh vËt g©y bÖnh: - Sinh vËt g©y bÖnh cã nguån gốc từ chất thải không đợc thu gom vµ xö lÝ: ph©n, r¸c, níc th¶i sinh ho¹t, x¸c chÕt sinh vËt, r¸c th¶i tõ bÖnh viÖn... - Sinh vËt g©y bÖnh vµo c¬ thÓ ngêi g©y bÖnh do ¨n uèng kh«ng gi÷ vÖ sinh, vÖ sinh m«i trêng kÐm.... 3. Cñng cè - LuyÖn tËp: Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái SGK. 4. Híng dÉn - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK trang 165. - Tìm hiểu tình hình ô nhiễm môi trờng, nguyên nhân và những công việc mà con ngời đã và đang làm để hạn chế ô nhiễm môi trờng. - Phân các tổ: mỗi tổ báo cáo về 1 vấn đề ô nhiễm môi trờng..

(62) TiÕt 58:. TuÇn 31 - Ngµy d¹y: 09/4 ¤ nhiÔm m«i trêng (tiÕp). I. Môc tiªu. - Học sinh nắm đợc các nguyên nhân gây ô nhiễm, từ đó có ý thức bảo vệ môi trờng sèng. - Hiểu đợc hiệu quả của việc phát triển môi trờng bền vững, qua đó nâng cao ý thức b¶o vÖ m«i trêng. II. đồ dùng dạy học. - Tranh phãng to H 55.1 tíi 55.4 SGK. - Tranh ¶nh vÒ m«i trêng bÞ « nhiÔm, tranh ¶nh vÒ xö lÝ r¸c th¶i, trång rõng, trång rau s¹ch. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. Bµi cò: KiÓm tra theo c©u 1, 2, 4 SGK trang 165. 2. Bµi míi Hoạt động 1: H¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV yêu cầu các nhóm báo cáo vấn đề ô nhiễm môi - Các nhóm đã làm sẵn trêng theo sù chuÈn bÞ s½n tríc ë nhµ. b¸o c¸o ë nhµ dùa trªn + Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm kh«ng khÝ (hoÆc « vèn kiÕn thøc, vèn hiÓu nhiÔm nguån níc, « nhiÔm do thuèc b¶o vÖ thùc vËt, biÕt, su tÇm t liÖu, tranh « nhiÔm do chÊt r¾n) H 55.1 tíi 55.4. + HËu qu¶:... - §¹i diÖn b¸o c¸o, yªu + BiÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. cầu nêu đợc: + Bản thân em đã làm gì để góp phần giảm ô nhiễm + Nguyên nhân m«i trêng (mçi nhãm tr×nh bµy tõ 5 - 7 phót). + HËu qu¶ - GV vµ 2 HS lµm gi¸m kh¶o chÊm. + BiÖn ph¸p kh¾c phôc - Sau khi c¸c nhãm tr×nh bµy xong c¸c néi dung th× + §ãng gãp cña b¶n th©n gi¸m kh¶o sÏ c«ng bè ®iÓm. Hoạt động 2: Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm Hoạt động của GV - HS Néi dung - GV cho HS hoµn thµnh b¶ng - HS ®iÒn nhanh kÕt qu¶ vµo b¶ng 55 kÎ s½n vµo.

(63) 55 SGK. - GV thông báo đáp án đúng. - GV mở rộng: có bảo vệ đợc m«i trêng kh«ng bÞ « nhiÔm th× c¸c thÕ hÑª hiÖn t¹i vµ t¬ng lai mới đợc sống trong bầu không khí trong lành, đó là sự bÒn v÷ng.. vë bµi tËp. - Đại diện nhóm nêu kết quả và nêu đợc: 1- a, b, d, e, i, l, n, o ,p. 2- c, d, e, g, i, k, l, m, o. 3- g, k, l, n. 4- g, k, l... 5- HS ghi thªm kÕt qu¶ => KÕt luËn: BiÖn ph¸p h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng (SGK b¶ng 55).. 3. Cñng cè - Cho HS đọc ghi nhớ và trả lời các câu hỏi SGK. 4. Híng dÉn - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2 SGK trang 169. - C¸c nhãm chuÈn bÞ néi dung: ®iÒu tra t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i trêng ë c¸c b¶ng 56.1 tíi 56.3 SGK.. TuÇn - Ngµy d¹y: TiÕt 59:. Thùc hµnh Tìm hiểu tình hình môi trờng ở địa phơng. I. Môc tiªu..

(64) - Học sinh chỉ ra các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trờng ở địa phơng và từ đó đề xuất đợc các biện pháp khắc phục. - Nâng cao nhận thức của HS đối với công tác chống ô nhiễm môi trờng. II. đồ dùng dạy học. - GiÊy bót. - KÎ s½n tõ ë nhµ c¸c b¶ng theo mÉu trong bµi vµo giÊy khæ to. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. ổn định tổ chức 2. TiÕn hµnh Bµi thùc hµnh tiÕn hµnh trong 2 tiÕt: - TiÕt 1: Híng dÉn ®iÒu tra m«i trêng. - TiÕt 2: B¸o c¸o t¹i líp. TiÕn hµnh: Hoạt động 1: Híng dÉn ®iÒu tra m«i trêng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Chọn môi trờng để điều tra 1. §iÒu tr¶ t×nh h×nh « nhiÔm m«i trêng + GV lu ý: Tuỳ từng địa phơng mà đề - HS nghe GV hớng dẫn, ghi nhớ để xuất địa điểm điều tra: tiÕn hµnh ®iÒu tra. VD: ë H¶i D¬ng s«ng B¹ch §»ng bÞ « nhiÔm, mét khu chî, mét khu d©n c... - GV híng dÉn néi dung b¶ng 56.1 - Yªu cÇu HS: + T×m hiÓu nh©n tè v« sinh, h÷u sinh . - Néi dung c¸c b¶ng 56.1 vµ 56.2. + Con ngời có những hoạt động nào g©y « nhiÔm m«i trêng. 2. Điều tra tác động của con ngời tới + §iÒn VD minh ho¹. m«i trêng - GV híng dÉn néi dung b¶ng 56.2 - HS cã thÓ chän khu vùc ®iÒu tra: khu + Tác nhân gây ô nhiễm: rác, phân đất hoang đợc cải tạo thành khu sinh động vật, ... thái VAC, 1 đầm hồ bị san lấp để xây + Mức độ: thải nhiều hay ít. nhµ... + Nguyªn nh©n: r¸c cha xö lÝ, ph©n - Nghiªn cøu kÜ c¸c bíc tiÕn hµnh ®iÒu động vật còn cha ủ thải trực tiếp ra môi tra. trêng... - Nắm đợc yêu cầu của bài thực hành. + Biện pháp khắc phục: làm gì để ngăn - HIểu rõ nội dung bảng 56.3. chÆn c¸c t¸c nh©n. - GV cho HS chän m«i trêng mµ con ngời đã tác động làm biến đổi. - GV nªu c¸ch ®iÒu tra: 4 bíc nh SGK. - Nội dung bảng 56.3: Xác địnôirox thµnh phÇn cña hÖ sinh th¸i ®ang cã  xu hớng biến đổi các thành phần trong t- - HS điều tra theo nhóm vào ngày nghỉ, ghi l¹i kÕt qu¶. ¬ng lai cã thÓ theo híng tèt hay xÊu  Hoạt động của con ngời gồm biến đổi tèt hay xÊu cho hÖ sinh th¸i. 3. Cñng cè - GV nhận xét, đánh giá kết quả các nhóm..

(65) - Khen nhãm lµm tèt, nh¾c nhë nhãm cßn thiÕu sãt. 4. Híng dÉn - Yêu cầu các nhóm viết thu hoạch theo mẫu SGK trang 172 trên cơ sở các nhóm đã tìm hiÓu m«i trêng.. TuÇn - Ngµy d¹y:. Thùc hµnh. TiÕt 60:. Tìm hiểu tình hình môi trờng ở địa phơng I. Môc tiªu.. - Học sinh chỉ ra các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trờng ở địa phơng và từ đó đề xuất đợc các biện pháp khắc phục. - Nâng cao nhận thức của HS đối với công tác chống ô nhiễm môi trờng. II. đồ dùng dạy học. - GiÊy bót. - KÎ s½n tõ ë nhµ c¸c b¶ng theo mÉu trong bµi vµo giÊy khæ to. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 2. ổn định tổ chức 2. TiÕn hµnh Báo cáo kết quả về điều tra môi trờng ở địa phơng. Hoạt động của GV - GV yªu cÇu: + C¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra. - GV cho c¸c nhãm th¶o luËn kÕt qu¶. - GV nhận xét đánh giá đặt biệt nhấn mạnh về mức độ ô nhiễm và biện pháp kh¾c phôc.. Hoạt động của HS - Mỗi nhóm viết nội dung báo cáo đã điều tra đợc vào khổ giấy to. Lu ý: Tr×nh bµy 3 b¶ng 56.1 tíi 56.3 trªn 1 tê giÊy. - §¹i diÖn nhãm trinh bµy, c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung.. 3. Cñng cè - GV nhận xét, đánh giá kết quả các nhóm. - Khen nhãm lµm tèt, nh¾c nhë nhãm cßn thiÕu sãt. 4. Híng dÉn Hs häc ë nhµ. - Yêu cầu các nhóm viết thu hoạch theo mẫu SGK trang 172 trên cơ sở các nhóm đã tr×nh bµy..

(66) TuÇn - Ngµy d¹y: Ch¬ng IV: B¶o vÖ m«i trêng TiÕt 61: Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn I. Môc tiªu. - Học sinh phân biệt đợc và lấy VD minh hoạ các dạng tài nguyên thiên nhiên. - Trình bày đợc tầm quan trọng và tác dụng của việc sử dụng hợp lí các nguồn tài nguyên thiªn nhiªn. II. đồ dùng dạy học. - Tranh phãng to h×nh 58.1; 58.2 SGK. - Tranh ¶nh t liÖu vÒ c¸c má khai th¸c, c¸nh rõng, ruéng bËc thang. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. Bµi míi: Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ g×? KÓ tªn nh÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn mµ em biÕt? Hoạt động 1: C¸c d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn chñ yÕu Mục tiêu: HS phân biệt đợc dạng tài nguyên không tái sinh và tài nguyên tái sinh, tài nguyªn vÜnh cöu. Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS nghiªn cøu - C¸ nh©n HS nghiªn cøu th«ng tin môc I SGK, SGK, thảo luận nhóm và hoàn trao đổi nhóm hoàn thành bảng 58.1. thµnh bµi tËp b¶ng 58.1 SGK - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, c¸c nhãm trang 173. kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - GV nhận xét, thông báo đáp án đúng bảng 58.1 1- b, c, g 2- a, e. i - HS dựa vào thông tin và bảng 58.1 để trả lời, rút 3- d, h, k, l. ra kÕt luËn: - GV đặt câu hỏi hớng tới kết luËn: - HS tù liªn hÖ vµ tr¶ lêi: - Nêu các dạng tài nguyên thiên + Than đá, dầu lửa, mỏ thiếc, sắt, vàng... nhiên và đặc điểm của mỗi dạng? + Rừng là tài nguyên tái sinh vì bảo vệ và khai Cho VD? th¸c hîp lÝ th× cã thÓ phôc håi sau mçi lÇn khai - Yªu cÇu HS thùc hiÖn  bµi tËp th¸c. KÕt luËn: SGK trang 174. - Nªu tªn c¸c d¹ng tµi nguyªn - Cã 3 d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn: kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸i sinh ë níc + Tµi nguyªn t¸i sinh: khi sö dông hîp lÝ sÏ cã khả năng phục hồi (tài nguyên sinh vật, đất, nta? - Tµi nguyªn rõng lµ d¹ng tµi íc...) nguyªn t¸i sinh hay kh«ng t¸i + Tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh lµ d¹ng tµi nguyªn qua 1 thời gian sử dụng sẽ bị cạn kiệt (than đá, sinh? V× sao? dÇu má...) + Tµi nguyªn vÜnh cöu: lµ tµi nguyªn sö dông m·i.

(67) m·i, kh«ng g©y « nhiÔm m«i trêng (n¨ng lîng mÆt trêi, giã, sãng...) Hoạt động 2:. Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Hoạt động của GV - GV giới thiệu 2 vấn đề sử dụng hợp lí tài nguyªn thiªn nhiªn + Cần tận dụng triệt để năng lợng vĩnh cửu để thay thế dần năng lợng đang bị cạn kiệt dÇn vµ h¹n chÕ « nhiÔm m«i trêng. + §èi víi tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh, cÇn cã kÕ ho¹ch khai th¸c thËt hîp lÝ vµ sö dông tiÕt kiÖm. + Đối với tài nguyên tái sinh: đất, nớc, rừng ph¶i sö dông bªn c¹nh phôc håi. - GV giới thiệu về thành phần của đất: chất kho¸ng, níc, kh«ng khÝ, sinh vËt. -Yªu cÇu HS: - Nêu vài trò của đất? - Vì sao phải sử dụng hợp lí tài nguyên đất?. Hoạt động của HS + HS nghiªn cøu th«ng tin môc 1 vµ tr¶ lêi: + Tài nguyên đất đang bị suy tho¸i do xãi mßn, röa tr«i, nhiÔm mặn, bạc màu, ô nhiễm đất. - HS th¶o luËn nhãm hoµn thµnh bµi tËp. + §¸nh dÊu vµo b¶ng kÎ s½n trong vë bµi tËp. + Níc ch¶y chËm v× va vµo gèc c©y vµ líp th¶m môc  chèng xãi mòn đất nhất là ở những sờn dốc. - HS dựa vào vốn hiểu biết để nêu đợc: Nớc là thành phần cơ bản cña chÊt sèng, chiÕm 90% lîng c¬ thÓ sinh vËt, con ngêi cÇn níc - GV cho HS lµm b¶ng 58.2 vµ bµi tËp môc 1 sinh ho¹t (25o lÝt/ 1 ngêi/ 1 ngµy) nớc cho hoạt động công nghịêp, trang 174. n«ng nghiÖp... - Vậy cần có biện pháp gì để sử dụng hợp lí + Nguån tµi nguyªn níc ®ang bÞ « tài nguyên đất? - Nớc có vai trò quan trọng nh thế nào đối nhiễm và có nguy cơ cạn kiệt. víi con ngêi vµ sinh vËt? - HS tr¶ lêi, GV nhËn xÐt vµ rót ra kÕt luËn. + ThiÕu níc lµ nguyªn nh©n g©y ra nhiÒu bÖnh tËt do mÊt vÖ sinh, Cho HS quan s¸t H 58.2 - V× sao ph¶i sö dông hîp lÝ nguån tµi ¶nh hëng tíi mïa mµng, h¹n h¸n, không đủ nớc cho gia súc. nguyªn níc? Cho HS lµm bµi tËp ®iÒn b¶ng 58.3, nªu + Trång rõng t¹o ®iÒu kiÖn cho nguyªn nh©n « nhiÔm nguån níc vµ c¸ch tuÇn hoµn níc, t¨ng níc bèc h¬i vµ níc ngÇm. kh¾c phôc. - HS th¶o luËn nhãm, tr¶ lêi c©u - NÕu thiÕu níc sÏ cã t¸c h¹i g×? - Trång rõng cã t¸c dông b¶o vÖ tµi nguyªn hái vµ rót ra kÕt luËn. - HS dùa vµo vèn kiÕn thøc cña nh thÕ nµo? - Sử dụng tài nguyên nớc nh thế nào là hợp mình để trả lời câu hỏi. lÝ? 3. Cñng cè - Ph©n biÖt tµi nguyªn t¸i sinh vµ tµi nguyªn kh«ng t¸i sinh? - T¹i sao ph¶i sö dông hîp lÝ tµi nguyªn thiªn nhiªn? 4. Híng dÉn - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái SGK..

(68) TuÇn - Ngµy d¹y: TiÕt 62: Kh«i phôc m«i trêng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d· I. Môc tiªu. - Học sinh phải giải thích đợc vì sao cần khôi phục môi trờng, giữ gìn thiên nhiên hoang dã, đồng thời nêu đợc ý nghĩa của các biện pháp bảo vệ thiên nhiên hoang dã. - N©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i trêng. II. đồ dùng dạy học. - Tranh phãng to h×nh 59 SGK. - Tranh ¶nh vµ c¸c h×nh vÏ vÒ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ thiªn nhiªn hoang d·. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. Bµi cò 1. H·y ph©n biÖt c¸c d¹ng tµi nguyªn thiªn nhiªn? Cho VD ? 2. V× sao ph¶i sö dông tiÕt kiÖm vµ hîp lÝ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn? Sö dông hîp lÝ tµi nguyªn rõng cã ¶nh hëng nh thÕ nµo tíi c¸c tµi nguyªn kh¸c (VD nh tµi nguyên đất và nớc)? 2. Bµi míi Hoạt động 1: ý nghĩa của việc khôi phục môi trờng vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·. Hoạt động của GV - V× sao cÇn ph¶i kh«i phôc vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·? - GV giíi thiÖu thªm vÒ n¹n ph¸ rõng: §Çu thÕ kØ XX, S rõng thÕ giíi lµ 6 tØ ha, n¨m 1958 lµ 4,4 tØ ha, n¨m 1973 lµ 3,8 tØ ha, n¨m 1995 lag 2,3 tØ ha. Việt Nam tốc độ mất rừng 200.000. Hoạt động của HS - HS n/c SGK, kÕt hîp víi kiÕn thøc bµi tríc vµ tr¶ lêi c©u hái. KÕt luËn: - Môi trờng đạng bị suy thoái. - G×n gi÷ thiªn nhiªn hoang d· lµ b¶o vÖ c¸c loµi sinh vËt vµ m«i trêng sèng.

(69) Hoạt động 2:. C¸c biÖnph¸p b¶o vÖ thiªn nhiªn. Hoạt động của GV - GV treo c¸c tranh ¶nh H 59 kh«ng cã chó thÝch vµo khæ giÊy to. yªu cÇu HS chän nh÷ng m¶nh b×a in s½n ch÷ g¾n vµo tranh sao cho phï hîp. - Nªu c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu b¶o vÖ thiªn nhiªn hoang d·? - GV ph©n biÖt cho SH khu b¶o tån thiªn nhiªn vµ vên quèc gia. - KÓ tªn c¸c vên quèc gia ë ViÖt Nam? - KÓ tªn nh÷ng sinh vËt cã tªn trong sách đỏ cần đợc bảo vệ? - GV yªu cÇu HS hoµn thµnh cét 2, b¶ng 59 SGK. - GV nhận xét và đa ra đáp án đúng.. Hoạt động 3:. Hoạt động của HS - C¸c nhãm quan s¸t tranh t×m hiÓu ý nghÜa, g¾n c¸c m¶nh b×a thÓ hiÖn néi dung. - HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc trong H 59, tr¶ lêi c©u hái vµ rót ra kÕt luËn. + Vên quèc gia Ba BÓ, Ba V×, C¸t Bµ, BÕn Ðn, C«n §¶o, Cóc Ph¬ng... + Sao la, sếu đầu đỏ.... - HS nghiªn cøu néi dung c¸c biÖn pháp, trao đổi nhóm điền các biện vào b¶ng 59, kÎ vµo vë bµi tËp: + Cải tạo khí hậu, hạn chế xói mòn đất, h¹n chÕ h¹n h¸n, lò lôt... + §iÒu hßa lîng níc, h¹n chÕ lò lôt, h¹n h¸n, cã níc më réng S trång trät, t¨ng n¨ng suÊt c©y trång. + Tăng độ màu mỡ cho đất, phủ xanh vùng đất trống bỏ hoang, phân hữu cơ đợc xử lí đúng kĩ thuật, không mang mầm bệnh cho ngời và động vật. + Làm đất không bị cạn kiẹtt nguồn dinh dìng, tËn dông hiÖu suÊt sö dông đất, tăng năng suất cây trồng. + Đem lại lợi ích kinh tế, có đủ kinh phí đầu t cho cải tạo đất.. Vai trß cña häc sinh trong viÖc. b¶o vÖ thiªn nhiªn hoang d· Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cho HS th¶o luËn bµi tËp: + Kh«ng vøt r¸c bõa b·i, tÝch cùc tham gia vÖ sinh + Trách nhiệm của HS trng công cộng, vệ sinh công viên, trờng học, đờng phố... viÖc b¶o vÖ thiªn nhiªn. + Kh«ng chÆt ph¸ c©y cèi bõa b·i, tÝch cùc trång c©y, + Tuyªn truyÒn nh thÕ nµo ch¨m sãc vµ b¶o vÖ c©y. cho mọi ngời cùng hành + Tuyên truyền về giá trị của thiên nhiên và mục đích động để bảo vệ thiên nhiên. bảo vệ thiên nhiên cho bạn bè và cộng đồng..

(70) 4. Cñng cè ? V× sao ph¶i b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i? Nªu biÖn ph¸p b¶o vÖ? 5. Híng dÉn - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK. - §äc môc “Em cã biÕt”. - Tìm đọc cuốn “Luật bảo vệ Môi trờng”.. TuÇn 33 - Ngµy d¹y: 16/4 TiÕt 63: b¶o vÖ ®a d¹ng c¸c hÖ sinh th¸i LuËt b¶o vÖ m«i trêng I. Môc tiªu. - HS đa ra đợc các ví dụ minh hoạ về các kiểu hệ sinh thái chủ yếu. Trình bày đợc hiệu quả của các biện pháp bảo vệ đa dạng các hệ sinh thái. Từ đó đề xuất đợc các biện pháp bảo vệ phù hợp với hoàn cảnh của địa phơng. - Học sinh phải nắm đợc sự cần thiết phải có luật bảo vệ môi trờng. - Nh÷ng néi dung chÝnh cña luËt b¶o vÖ m«i trêng. - Tr¸ch nhiÖm cña mçi HS nãi riªng, mçi ngêi d©n nãi chung trong viÖc chÊp hµnh luËt. II. đồ dùng dạy học.

(71) - Tranh ¶nh vÒ hÖ sinh th¸i. - T liÖu vÒ m«i trêng; LuËt m«i trêng. III. TiÕn tr×nh d¹y häc. 1. Bµi cò: V× sao cÇn ph¶i kh«i phôc vµ gi÷ g×n thiªn nhiªn hoang d·? V× sao g×n gi÷ thiªn nhiªn hoang d· lµ gãp phÇn gi÷ c©n b»ng sinh th¸i? 2. Bµi míi. Hoạt động 1: Sù ®a d¹ng cña c¸c hÖ sinh th¸i Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cho SH quan s¸t tranh, ¶nh c¸c hÖ - HS quan s¸t tranh ¶nh kÕt hîp nghiªn sinh th¸i, nghiªn cøu b¶ng 60.1 vµ tr¶ lêi cøu b¶ng 60.1 vµ ghi nhí kiÕn thøc. c©u hái: - Mét vµi HS tr¶ lêi, c¸c HS kh¸c nhËn - Trình bày đặc điểm của các hệ sinh thái xét, bổ sung. trªn c¹n, níc mÆn vµ hÖ sinh th¸i níc - HS t×m VD qua tranh ¶nh, kiÕn thøc ngät? thùc tÕ. - GV cho HS quan s¸t l¹i tranh vµ nhËn KÕt luËn: xÐt ý kiÕn HS: - Cã 3 hÖ sinh th¸i chñ yÕu: + HÖ sinh th¸i trªn c¹n: rõng, th¶o - Cho VD vÒ hÖ sinh th¸i? - GV nhận xét, đánh giá, bổ sung: nguyªn, savan... Mỗi hệ sinh thái đặc trng bởi các đặc + Hệ sinh thái nớc mặn: rừng ngập mặn, điểm: khí hậu, động vật, thực vật. Đặc hệ sinh thái vùng biển khơi... điểm riêng: hệ động vật, hệ thực vật, phân + Hệ sinh thái nớc ngọt: ao, hồ, sông, tÇng chiÕu s¸ng... suèi.... Hoạt động 2: Bảo vệ các hệ sinh thái Hoạt động của GV Hoạt động của HS - Cho HS tr¶ lêi c¸c c©u hái: - C¸ nh©n n/c SGK, ghi nhí kiÕn thøc, - Vì sao phải bảo vệ hệ sinh thái rừng? trả lời câu hỏi và nêu đợc: Vai trò quan - C¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ hÖ sinh th¸i träng cña hÖ sinh th¸i rõng. rõng mang l¹i hiÖu qu¶ nh thÕ nµo? + Hệ sinh thái rrừng Việt Nam đã bị - GV nhËn xÐt ý kiÕn cña HS vµ ®a ra khai th¸c qu¸ møc. đáp án. - C¸ nh©n nghiªn cøu néi dung b¶ng - GV lu ý HS: Víi HS thµnh phè, viÖc 60.2 SGK, th¶o luËn hiÖu qu¶ c¸c biÖn bảo vệ hồ, cây trong vờn hoa, công pháp bảo vệ, đại diện nhóm trả lời, các viªn lµ gãp phÇn b¶o vÖ hÖ sinh th¸i. nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: - T¹i sao ph¶i b¶o vÖ hÖ sinh th¸i biÓn? - Yêu cầu HS thảo luận về các tình - HS nêu đợc: huống nêu ra trong bảng 60.3 và đa ra + Biển đã cho con ngời những gì? c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ phï hîp. + Con ngời đã khai thác sinh vật biển qu¸ møc nh thÕ nµo? biÓn bÞ « nhiÔm nh thÕ nµo? - GV ch÷a bµi b»ng c¸ch cho c¸c nhãm - HS nghiªn cøu b¶ng 60.3, th¶o luËn lên ghi kết quả trên bảng để cả lớp nhóm đa ra tình huống phù hợp. nhËn xÐt. - §¹i diÖn nhãm lªn ghi kÕt qu¶, c¸c + Cho HS liªn hÖ: HS, sinh viªn vïng nhãm kh¸c bæ sung..

(72) biÓn H¹ Long, SÇm S¬n... tù nguyÖn nhÆt r¸c trªn b·i biÓn vµo mïa du lÞch. - Cho SH tr¶ lêi c¸c c©u hái: - T¹i sao ph¶i b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp? - Có những biện pháp nào để bảo vệ hệ sinh th¸i n«ng nghiÖp?. - HS nghiªn cøu SGK, ghi nhí kiÕn thøc vµ tr¶ lêi c©u hái: HÖ sinh th¸i n«ng nghÖp cung cÊp l¬ng thùc, thùc phÈm nu«i sèng con ngêi. - HS nghiªn cøu SGK vµ tr¶ lêi c©u hái, rót ra kÕt luËn.. Sù cÇn thiÕt ban hµnh luËt Hoạt động của GV Hoạt động của HS + LÝ do ban hµnh luËt lµ do m«i trêng bÞ - V× sao ph¶i ban hµnh luËt b¶o vÖ m«i trêng? suy tho¸i vµ « nhiÔm nÆng. - NÕu kh«ng cã luËt b¶o vÖ m«i trêng th× KÕt luËn: hËu qu¶ sÏ nh thÕ nµo? - LuËt b¶o vÖ m«i trêng nh»m ng¨n chÆn, - Cho HS lµm bµi tËp b¶ng 61. kh¾c phôc c¸c hËu qu¶ xÊu cña con ngêi - GV cho c¸c nhãm lªn b¶ng ghi ý kiÕn vµ hitªn nhiªn g©y ra cho m«i trêng tù vµo cét 3 b¶ng 61. nhiªn. - GV cho trao đổi giữa các nhóm về hậu - Luật bảo vệ môi trờng điều chỉnh việc qu¶ cña viÖc kh«ng cã luËt b¶o vÖ m«i tr- khai th¸c, sö dông c¸c thµnh phÇn m«i trêng vµ rót ra kÕt luËn. ờng hợp lí để phục vụ sự phát triển bền vững của đất nớc. Hoạt động 3:. Hoạt động 4: Một số nội dung cơ bản của luật bảo vệ môi trờng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV giíi thiÖu s¬ lîc vÒ néi dung luËt b¶o vÖ môi trờng gồm 7 chơng, nhng phạm vi bài học + Cháy rừng, lở đất, lũ lụt, sập hầm, sóng chØ nghiªn cøu ch¬ng II vµ III. thÇn... - Yêu cầu 1 HS đọc to : KÕt luËn: + GV lu ý HS: sù cè m«i trêng lµ c¸c tai biÕn 1. Phßng chèng suy tho¸i; « nhiÔm vµ sù hoặc rủi ro xảy ra trong quá trình hoạt động cố môi trờng (chơng II) của con ngời hoặc do biến đổi bất thờng của 2. Khắc phục suy thoái; ô nhiễm và sự cố thiªn nhiªn g©y suy tho¸i m«i trêng nghiªm m«i trêng (ch¬ng III) träng. - Em đã thấy có sự cố môi trờng cha và em đã lµm g×? Hoạt động 5: Tr¸ch nhiÖm cña mçi ngêi trong viÖc chÊp hµnh luËt b¶o vÖ m«i trêng Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS: + T×m hiÓu luËt + ViÖc cÇn thiÕt ph¶i chÊp hµnh luËt - Tr¶ lêi 2 c©u hái môc  SGK trang 185. - GV nhËn xÐt, bæ sung vµ yªu cÇu HS rót + Tuyªn truyÒn díi nhiÒu h×nh thøc + Vøt r¸c bõa b·i lµ vi ph¹m luËt. ra kÕt luËn. - GV liªn hÖ ë c¸c níc ph¸t triÓn, mçi ng- - HS cã thÓ kÓ c¸c viÖc lµm thÓ hiÖn chÊp hµnh luËt b¶o vÖ m«i trêng ë 1 sè níc ời dân đều rất hiểu luật và thực hiện tốt VD: Singapore: vứt mẩu thuốc lá ra đờng môi trờng đợc bảo vệ và bền vững. bÞ ph¹t 5 USD vµ t¨ng ë lÇn sau. KÕt luËn: - Mçi ngêi d©n ph¶i hiÓu vµ n¾m v÷ng luËt b¶o vÖ m«i trêng..

(73) - Tuyên truyền để mọi ngời thực hiện tốt luËt b¶o vÖ m«i trêng. 3. Cñng cè - V× sao ph¶i b¶o vÖ c¸c hÖ sinh th¸i? Nªu biÖn ph¸p b¶o vÖ? - Luật bảo vệ môi trờng ban hành nhằm mục đích gì? - Bản thân em đã chấp hành luật nh thế nào? 4. Híng dÉn - Häc bµi vµ tr¶ lêi c©u hái 1, 2, 3, 4 SGK - §äc tríc vµ chuÈn bÞ bµi thùc hµnh.. TuÇn 3 - Ngµy d¹y: TiÕt 64:. Thùc hµnh: VËn dông luËt b¶o vÖ m«i trêng. I. Môc tiªu. - Học sinh vận dụng đợc những nội dung cơ bản của Luật bảo vệ môi trờng vào tình hình cô thÓ cña ®i¹ ph¬ng. - Nâng cao ý thức của HS trong việc bảo vệ môi rờng ở địa phơng..

(74) II. ChuÈn bÞ tµi liÖu - ThiÕt bÞ d¹y häc. - GiÊy tr¾ng khæ lín dïng khi th¶o luËn. - Bót d¹ nÐt ®Ëm viÕt trªn khæ giÊy lín. III. TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y häc. 1. ổn định tổ chức. KiÓm tra sÜ sè: 2. KiÓm tra bµi cò. 3. D¹y häc bµi míi. C¸ch TiÕn hµnh 1. Yªu cÇu HS tr¶ lêi c©u hái: Tr×nh bµy s¬ lîc 2 néi dung vÒ phßng chèng suy tho¸i, « nhiÔm m«i trêng, kh¾c phôc sù cè m«i trêng cña LuËt b¶o vÖ m«i trêng ViÖt Nam? 2. Chọn chủ đề thảo luận - Ng¨n chÆn hµnh vi ph¸ rõng bÊt hîp ph¸p. - Không đổ rác bừa bãi. - Kh«ng g©y « nhiÔm nguån níc. - Kh«ng sö dông ph¬ng tiÖn giao th«ng cò n¸t. 3. TiÕn hµnh Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV chia líp thµnh 8 nhãm nhá. - Mçi nhãm: - 2 nhóm cùng thảo luận 1 chủ đề + Chọn 1 chủ đề - Mỗi chủ đề thảo luận 15 phút. Trả lời + Nghiên cứu kĩ nội dung luật c¸c c©u hái vµo khæ giÊy lín. + Nghiªn cøu c©u hái - Những hành động nàp hiện nay đang vi + Liên hệ thực tế ở địa phơng ph¹m LuËt b¶o vÖ m«i trêng? HiÖn nay + Thèng nhÊt ý kiÕn, ghi vµo giÊy khæ nhận thức của ngời dân địa phơng về lớn. vấn đề đó đã đúng nh luật bảo vệ môi tr- - VD ở chủ đề: Không đổ rác bừa bãi, yêu ờng quy định cha? cÇu: - Chính quyền địa phơng và nhân dân + Nhiều ngời vứt rác bừa bãi đặc biệt là cần làm gì để thực hiện tốt luật bảo vệ nơi công cộng. m«i trêng? + Nhận thức của ngời dân về vấn đề này - Những khó khăn trong việc thực hiện còn thấp, cha đúng luật. luËt b¶o vÖ m«i trêng lµ g×? Cã c¸ch nµo + ChÝnh quyÒn cÇn cã biÖn ph¸p thu gän kh¾c phôc? rác, đề ra quy định đối với từng hộ, tổ dân - Tr¸ch nhiÖm cña mçi HS trong viÖc thùc phè. hiÖn tèt luËt b¶o vÖ m«i trêng lµ g×? + Khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn luËt b¶o - GV yªu cÇu c¸c nhãm treo tê giÊy cã vÖ m«i trêng lµ ý thøc cña ngêi d©n cßn viết nội dung lên bảng để trình bày và các thấp, cần tuyên truyền để ngời dân hiểu nhãm kh¸c tiªn theo dâi. vµ thùc hiÖn. - GV nhận xét phần thảo luận theo chủ đề + HS phải tham gia tích cực vào việc cña nhãm vµ bæ sung (nÕu cÇn). tuyªn truyÒn, ®i ®Çu trong ciÖc thùc hiÖn - Tơng tự nh vậy với 3 chủ đề còn lại. luËt b¶o vÖ m«i trêng. - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, c¸c nhãm khác theo dõi và nhận xét, đặt câu hỏi để cïng th¶o luËn. 4. Cñng cè - LuyÖn tËp..

(75) - GV nhËn xÐt buæi thùc hµnh vÒ u nhîc ®iÓm cña c¸c nhãm. - §¸nh gi¸ ®iÓm cho HS. 5. Híng dÉn Hs häc bµi ë nhµ. - ViÕt b¸o c¸o thu ho¹ch theo nhãm. - HS «n l¹i néi dung: Sinh vËt vµ m«i trêng, giao cho c¸c nhãm thùc hiÖn c¸c b¶ng trong bµi 63.. TuÇn 3 - Ngµy d¹y: TiÕt 65:. bµi tËp. I.Môc tiªu. - HS vận dụng đợc các kiên thức về sinh thái và môi trờng để làm bài tập ở vở bài tập. - Rèn kĩ năng hoạt động nhóm, t duy logic, khái quát. II.ChuÈn bÞ: Néi dung bµi tËp ë vë bµi tËp III.TiÕn tr×nh d¹y häc Hoạt động của GV - HS Néi dung GV nªu néi dung c©u Câu 1: hái, bµi tËp -> y/c HS tr¶ - Vai trò: lêi. Câu 1: Trình bày vai trò + Nước có vai trò rất lớn đối với tự nhiên và con người. của tài nguyên nước và + Nước là môi trường sống và là nơi sinh sản chủ yếu của các các biện pháp sử dụng loài thủy, hải sản. hợp lí tài nguyên nước? + Nước tham gia vào quá trình tuần hoàn vật chất, góp phần rất to lớn trong điều hòa khí hậu. + Nước là nguyên liệu để tổng hợp chất hửu cơ và là thành phần không thể thiếu trong moị tế bào của cơ thể sống. - Biện pháp: + Giữ cho nước không bị ô nhiểm và cạn kiệt. + Không thải các chất độc ra môi trường nước. + Không chặt phá rừng để rể cây giữ được nguồn nước ngầm. Câu 2: Cá rô phi Việt Câu 2: các giá trị nhiệt độ: Nam sống được trong a. Gọi tên 0 khoảng nhiệt độ từ 5-60c + 5-60 c là giới hạn dưới về nhiệt độ của cá rô phi Việt Nam. + 42 c là giới hạn trên về nhiệt độ của cá rô phi Việt Nam. đến 420c và sinh trưởng + 300c là điểm cực thuận. phát triển tốt nhất ở + Khoảng nhiệt độ từ 5-60c đến 420c là giới hạn chịu đựng đối nhiệt độ 320 c. a/ Hãy gọi tên các giá trị với nhân tố nhiệt độ môi trường của cá rô phi..

(76) nhiệt độ nêu trên về mặt b. Khái niệm về giới hạn sinh thái: sinh thái và khoảng 5+ Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật 0 0 6 c đến 42 c gọi là gì? đối với một nhân tố sinh thái nhất định. b/ Qua đó hãy nêu khái + Nếu vượt qua ngoài giới hạn này sinh vật sÏ chết. niệm về giới hạn sinh + Mỗi loài sinh vật có một giới hạn chịu đựng riêng đối với thái. mỗi nhân tố sinh thái. Câu 3: Câu 3: Gi¶ sử có các a/ 3 chuổi thức ăn có thể có 4 mắt xích: quần thể sau: cỏ, thỏ, Cỏ thỏ hổ Vi sinh vật chim ăn sâu, sâu hại Cỏ Dê hổ Vi sinh vật thực vật, hổ, vi sinh vật, Cỏ Sâu hại thực vật Chim ăn sâu Vi sinh vật mèo rừng. a/ Hãy nêu 3 chuổi thức ăn có thể có 4 mắt xích từ các loài nêu trên. b/ Sơ đồ lưới thức ăn: b/ Vẻ sơ đồ lưới thức Dê Hổ ăn. c/ Chỉ ra mắt xích Cỏ Thỏ Mèo Vi sinh vật chung. Sâu Chim c. Mắt xích chung: Hổ, Mèo Câu 4: Giải thích: Câu 4: Giải thích cách làm của biện pháp xử lí - Biện pháp xử lí chất thải trong công nghiệp và sinh hoạt: + Xây dựng các qui trình kỉ thuật để xử lí chất thải trước khi chất thải trong công đưa ra môi trường. nghiệp, sinh hoạt và + Không nên lạm dụng phân bón hóa học ,thuốc trừ sâu,thuốc giáo dục ý thức con diệt cỏ trên đồng ruộng. người để hạn chế ô + tăng cường sử dụng các biện pháp đấu tranh sinh học. nhiÔm môi trường. + Các rác thải từ bệnh viện cần phải được xử lí,tiệt trùng cẩn thận trước khi đưa vào xử lí chung với các chất thải khác. - Tăng cường giáo dục để nâng cao ý thức của con người trong phòng chống ô nhiÔm môi trường: + Vì nguyên nhân gây ô nhiÔm môi trường chủ yếu là do con người gây nên. + Giáo dục ý thức hành vi bảo vệ môi trường từ trong trường học ở mọi cấp học. + Vận động các lực lượng tham gia tuyên truyền để nâng cao ý Câu 5: Trình bày ý thức, hành vi và thái độ của mọi người. nghĩa các hình thức + Xử lí nghiêm các hoạt động gây ô nhiÔm môi trường. quan hệ giữa các sinh Câu 5: Giữa các sinh vật cùng loài có hai hình thức quan hệ là quan hệ vật cùng loài. quần tụ , quan hệ cách li. - Ý nghĩa của hình thức quan hệ quần tụ: + Giúp các cá thể hổ trợ nhau tìm mồi có hiệu quả hơn..

(77) + Làm tăng khả năng chống chọi với các điều kiện bất lợi của môi trường. + Tranh nhau ăn do đó thúc đẩy nhau phát triển tốt hơn. - Ý nghĩa của quan hÖ cách li: + Giảm bớt sự cạnh tranh về thức ăn, nơi ở giữa các cá thể. + Hạn chế sự cạn kiệt về thức ăn trong vùng. + Hạn chế sự gia tăng số lượng cá thể vượt quá mức hợp lí.. Câu 6: So sánh điểm khác nhau giữa trạng Câu 6: thái cân bằng sinh học Trạng thái cân bằng của của quần thể với hiện quần thể tượng khống chế sinh Xảy ra trong nội bộ của mỗi học? quần thể. Khống chế sinh học. Xảy ra trong mối quan hệ giữa các quần thể khác loài trong quần xã Yếu tố tạo ra trạng thái cân Yếu tố tạo ra trạng thái cân bằng là các điều kiện của bằng là do mối quan hệ dinh môi trường sống dưỡng giữa các loài với nhau. Ảnh hưởng đến tỉ lệ tử vong Loài này ăn loài khác và bị và tỉ lệ sinh sản của quần thể loài khác nữa ăn. Câu 7: Nêu một số biện pháp cần thực hiện để Câu 7: hạn chế ô nhiÔm môi - Xử lí chất thải công nghiệp và chất thải sinh hoạt. - Cải tiến công nghệ sản xuấtđể hạn chế gây ô nhiÔm. trường? - Sử dụng nguồn năng lượng không gây ô nhiÔm. - Trồng cây gây rừng để điều hòa khí hậu. - Xây dựng nhiều công viên và trồng cây ở thành phố, khu công nghiệp. - Giáo dục để nâng cao ý thức của mọi người trong việc phòng chống ô nhiÔm môi trường. DÆn dß:. ¤n tËp phÇn sinh vËt - m«i trêng.

(78) Ngµy d¹y: TiÕt 66 :. «n tËp cuèi häc k× II. I. Môc tiªu - Học sinh hệ thống hoá đợc các kiến thức cơ bản về sinh vật và môi trờng. - Biết vận dụng lí thuyết vào thực tiễn sản xuất và đời sống. - Tiếp tục rèn luyện kĩ năng t duy lí luận, trong đó chủ yếu là kĩ năng so sánh, tổng hợp, hệ thèng ho¸. II. §å dïng d¹y häc - Phim trong in néi dung b¶ng 63.1; 63.2; 63.3; 63.4; 63.5 SGK vµ giÊy thêng. - M¸y chiÕu, bót d¹. III. TiÕn tr×nh d¹y häc Hoạt động 1: Hệ thống hoá kiến thức Hoạt động của GV Hoạt động của HS - GV cã thÓ tiÕn hµnh nh sau: - Chia 2 HS cïng bµn lµm thµnh 1 nhãm - Ph¸t phiÕu cã néi dung c¸c b¶ng nh SGK (GV phát bất kì phiếu có nội dung - Các nhóm nhận phiếu để hoàn thành nội nµo vµ phiÕu trªn phim trong hay trªn dung. giÊy tr¾ng) - Lu ý tìm VD để minh hoạ. - Yªu cÇu HS hoµn thµnh - Thêi gian lµ 10 phót. - GV ch÷a bµi nh sau: + Gäi bÊt k× nhãm nµo, nÕu nhãm cã phiÕu ë phim trong th× GV chiÕu lªnm¸y, - C¸c nhãm thùc hiÖn theo yªu cÇu cña cßn nÕu nhãm cã phiÕu trªn giÊy th× HS GV. tr×nh bµy. - C¸c nhãm bæ sung ý kiÕn nÕu cÇn vµ cã + GV ch÷a lÇn lît c¸c néi dung vµ gióp thÓ hái thªm c©u hái kh¸c trong néi dung HS hoµn thiÖn kiÕn thøc nÕu cÇn. của nhóm đó. - GV thông báo đáp án trên máy chiếu để - HS theo dõi và sửa chữa nếu cần. c¶ líp theo dâi. Néi dung kiÕn thøc ë c¸c b¶ng: B¶ng 63.1- M«i trêng vµ c¸c nh©n tè sinh th¸i Nh©n tè sinh M«i trêng VÝ dô minh ho¹ th¸i (NTST) M«i trêng níc NTST v« sinh - ¸nh s¸ng NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV. Môi trờng trong đất NTST v« sinh - Độ ẩm, nhiệt độ.

(79) NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV. NTST v« sinh - Độ ẩm, ánh sáng, nhiệt độ NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, VSV, con ngêi. M«i trêng sinh vËt NTST v« sinh - Độ ẩm, nhiệt độ, dinh dỡng. NTST h÷u sinh - §éng vËt, thùc vËt, con ngêi. B¶ng 63.2- Sù ph©n chia c¸c nhãm sinh vËt dùa vµo giíi h¹n sinh th¸i Nh©n tè sinh th¸i Nhãm thùc vËt Nhóm động vật ¸nh s¸ng - Nhãm c©y a s¸ng - §éng vËt a s¸ng - Nhãm c©y a bãng - §éng vËt a tèi. Nhiệt độ - Thùc vËt biÕn nhiÖt - §éng vËt biÕn nhiÖt - §éng vËt h»ng nhiÖt §é Èm - Thùc vËt a Èm - §éng vËt a Èm - Thùc vËt chÞu h¹n - §éng vËt a kh«. B¶ng 63.3- Quan hÖ cïng loµi vµ kh¸c loµi Quan hÖ Cïng loµi Kh¸c loµi - QuÇn tô c¸ thÓ - Céng sinh Hç trî - C¸ch li c¸ thÓ - Héi sinh - C¹nh tranh thøc ¨n, chç ë. - C¹nh tranh C¹nh tranh - C¹nh tranh trong mïa sinh s¶n - KÝ sinh, nöa kÝ sinh (hay đối địch) - Ăn thịt nhau - Sinh vËt nµy ¨n sinh vËt kh¸c. B¶ng 63.4- HÖ thèng ho¸ c¸c kh¸i niÖm Kh¸i niÖm VÝ dô minh ho¹ - QuÇn thÓ: lµ tËp hîp nh÷ng c¸c thÓ VD: QuÇn thÓ th«ng §µ L¹t, cä Phó cïng loµi, sèng trong 1 kh«ng gian Thä, voi Ch©u Phi... nhất định, ở một thời điểm nhất định, cã kh¶ n¨ng sinh s¶n. - QuÇn x·: lµ tËp hîp nh÷ng quÇn thÓ sinh vật khác loài, cùng sống trong 1 VD; Quần xã ao, quần xã rừng Cúc Phkhông gian xác định, có mối quan hệ ơng... g¾n bã nh mét thÓ thèng nhÊt nªn cã cấu trúc tơng đối ổn định, các sinh vật trong quÇn x· thÝch nghi víi m«i trêng sèng. - C©n b»ng sinh häc lµ tr¹ng th¸i mµ sè VD: Thùc vËt ph¸t triÓn  s©u ¨n thùc lîng cs thÓ mçi quÇn thÓ trong quÇn x· vËt t¨ng  chim ¨n s©u t¨ng  s©u ¨n thùc dao động quanh vị trí cân bằng nhờ vËt gi¶m. khèng chÕ sinh häc. - HÖ sinh th¸i bao gåm quÇn x· sinh VD: Hệ sih thái rừng nhiệt đới, rừng vËt vµ khu vùc sèng cña quÇn x·, trong ngËp mÆn, biÓn, th¶o nguyªn... đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với nhân tố vô sinh cña m«i trêng t¹o thµnh mét hÖ thèng hoàn chỉnh và tơng đối ổn định. - Chuçi thøc ¨n: lµ mét d·y nhiÒu loµi sinh vËt cã mèi quan hÖ dinh dìng víi nhau, mçi loµi lµ mét m¾t xÝch, võa lµ Rau  S©u  Chim ¨n s©u  §¹i bµng  VSV. Môi trờng trên mặt đất.

(80) m¾t xÝch tiªu thô m¾t xÝch phÝa tríc, võa bÞ m¾t xÝch phÝa sau tiªu thô. - Líi thøc ¨n lµ c¸c chuçi thøc ¨n cã nhiÒu m¾t xÝch chung. Bảng 63.5- Các đặc trng của quần thể Các đặc trng Néi dung c¬ b¶n ý nghÜa sinh th¸i - PhÇn lín c¸c quÇn thÓ cã - Cho thÊy tiÒm n¨n sinh s¶n cña Tỉ lệ đực/ cái tỉ lệ đực: cái là 1:1 quÇn thÓ QuÇn thÓ gåm c¸c nhãm tuæi: - Nhãm tuæi tríc sinh s¶n - T¨ng trëng khèi lîng vµ kÝch Thµnh phÇn thíc quÇn thÓ nhãm tuæi - Nhãm tuæi sinh s¶n - Quyết định mức sinh sản của quÇn thÓ - Nhãm sau sinh s¶n - Kh«ng ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña quÇn thÓ. - Lµ sè lîng sinh vËt trong - Ph¶n ¸nh c¸c mèi quan hÖ Mật độ quần thể 1 đơn vị diện tích hay thể trong quần thể và ảnh hởng tới tÝch. các đặc trng khác của quần thể. B¶ng 63.6. C¸c dÊu hiÖu ®iÓn h×nh cña quÇn x· (B¶ng 49 SGK). Híng dÉn: - Hoµn thµnh c¸c bµi cßn l¹i - ChuÈn bÞ kiÓm tra häc k× II vµo tiÕt sau.. TiÕt 67:. Ngµy d¹y: KiÓm tra häc k× II. I.§Ò ra: §Ò ch½n: C©u 1: Trình bày vai trò của tài nguyên nước và các biện pháp sử dụng hợp lí tài nguyên nước. C©u 2: Cá rô phi Việt Nam sống được trong khoảng nhiệt độ từ 5-6 0c đến 420c và sinh trưởng phát triển tốt nhất ở nhiệt độ 320 c. a/ Hãy gọi tên các giá trị nhiệt độ nêu trên về mặt sinh thái và khoảng 5-6 0c đến 420c gọi là gì? b/ Qua đó hãy nêu khái niệm về giới hạn sinh thái. Câu 3: Gi¶ sử có các quần thể sau: cỏ, thỏ, chim ăn sâu, sâu hại thực vật, hổ, vi sinh vật, mèo rừng. a/ Hãy nêu 3 chuổi thức ăn có thể có 4 mắt xích từ các loài nêu trên. b/ Vẽ sơ đồ lưới thức ăn. c/ Chỉ ra mắt xích chung. Câu 4: Giải thích cách làm của biện pháp xử lí chất thải trong công nghiệp, sinh hoạt và giáo dục ý thức con người để hạn chế ô nhiÔm môi trường. §Ò lÏ: Câu 1: Trình bày ý nghĩa các hình thức quan hệ giữa các sinh vật cùng loài..

(81) Câu 2: So sánh điểm khác nhau giữa trạng thái cân bằng sinh học của quần thể với hiện tượng khống chế sinh học? Câu 3: Gi¶ sử có các quần thể sau: cỏ, thỏ, chim ăn sâu, sâu hại thực vật, hổ, vi sinh vật, mèo rừng. a/ Hãy nêu 3 chuổi thức ăn có thể có 4 mắt xích từ các loài nêu trên. b/ Vẻ sơ đồ lưới thức ăn. c/ Chỉ ra mắt xích chung. Câu 4: Nêu một số biện pháp cần thực hiện để hạn chế ô nhiÔm môi trường? II.§¸p ¸n - BiÓu ®iÓm: Đề ch½n Câu Câu 1: (2,5 điểm). Câu 2: (2điểm). Câu 3: (3,5 điểm). Yêu cầu Trình bày vai trò của tài nguyên nước và các biện pháp sử dụng hợp lí tài nguyên nước. -Vai trò: + Nước có vai trò rất lớn đối với tự nhiên và con người. + Nước là môi trường sống và là nơi sinh sản chủ yếu của các loài thủy, hải sản. + Nước tham gia vào quá trình tuần hoàn vật chất, góp phần rất to lớn trong điều hòa khí hậu. + Nước là nguyên liệu để tổng hợp chất hửu cơ và là thành phần không thể thiếu trong moị tế bào của cơ thể sống. - Biện pháp: + Giữ cho nước không bị ô nhiểm và cạn kiệt. + Không thải các chất độc ra môi trường nước. + Không chặt phá rừng để rể cây giữ được nguồn nước ngầm. a.Gọi tên các giá trị nhiệt độ: + 5-60c là giới hạn dưới về nhiệt độ của cá rô phi Việt Nam. + 420c là giới hạn trên về nhiệt độ của cá rô phi Việt Nam. + 300c là điểm cực thuận. + Khoảng nhiệt độ từ 5-60c đến 420c là giới hạn chịu đựng đối với nhân tố nhiệt độ môi trường của cá rô phi. b.Khái niệm về giới hạn sinh thái: + Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định. + Nếu vượt qua ngoài giới hạn này sinh vật sẻ chết. + Mỗi loài sinh vật có một giới hạn chịu đựng riêng đối với mỗi nhân tố sinh thái. a. 3 chuổi thức ăn có thể có 4 mắt xích: Cỏ thỏ hổ Vi sinh vật Cỏ Dê hổ Vi sinh vật Cỏ Sâu hại thực vật Chim ăn sâu Vi sinh vật. Điểm. 0,25đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ. 0,5đ 0,25đ 0,25đ 0,5đ 0,5đ 0,5đ.

(82) b. Sơ đồ lưới thức ăn: Dê Hổ Cỏ Câu 4: (2 diểm). Thỏ. Mèo. 1,5đ Vi sinh vật. Sâu Chim c. Mắt xích chung: Hổ, Mèo Giải thích: - Biện pháp xử lí chất thải trong công nghiệp và sinh hoạt: + Xây dựng các qui trình kỉ thuật để xử lí chất thải trước khi đưa ra môi trường. + Không nên lạm dụng phân bón hóa học ,thuốc trừ sâu,thuốc diệt cỏ trên đồng ruộng. + tăng cường sử dụng các biện pháp đấu tranh sinh học. + Các rác thải từ bệnh viện cần phải được xử lí,tiệt trùng cẩn thận trước khi đưa vào xử lí chung với các chất thải khác. - Tăng cường giáo dục để nâng cao ý thức của con người trong phòng chống ô nhiểm môi trường: + Vì nguyên nhân gây ô nhiểm môi trường chủ yếu là do con người gây nên. + Giáo dục ý thức hành vi bảo vệ môi trường từ trong trường học ở mọi cấp học. + Vận độngcác lực lượng tham gia tuyên truyền để nâng cao ý thức, hành vi và thái độ của mọi người. + Xử lí nghiêm các hoạt động gây ô nhiểm môi trường.. 0,5đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ. 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ. Đề lÏ Câu Câu 1: (2.0 điểm). Câu 2:. Yêu cầu Trình bày ý nghĩa các hình thức quan hệ cùng loài: - Giữa các sinh vật cùng loài có hai hình thức quan hệ là quan hệ quần tụ , quan hệ cách li. - Ý nghĩa của hình thức quan hệ quần tụ: + Giúp các cá thể hổ trợ nhau tìm mồi có hiệu quả hơn. + Làm tăng khả năng chống chọi với các điều kiện bất lợi của môi trường. + Tranh nhau ăn do đó thúc đẩy nhau phát triển tốt hơn. -Ý nghĩa của sự cách li: + Giảm bớt sự cạnh tranh về thức ăn, nơi ở giữa các cá thể. + Hạn chế sự cạn kiệt về thức ăn trong vùng. + Hạn chế sự gia tăng số lượng cá thể vượt quá mức hợp lí. Điểm 0.5đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ.

(83) (2.5điểm). Câu 3: (3,5 điểm). Trạng thái cân bằng của Khống chế sinh học quần thể Xảy ra trong nội bộ của mỗi Xảy ra trong mối quan hệ quần thể giữa các quần thể khác loài trong quần xã Yếu tố tạo ra trạng thái cân Yếu tố tạo ra trạng thái cân bằng là các điều kiện của bằng là do mối quan hệ dinh môi trường sống dưỡng giữa các loài với nhau. Ảnh hưởng đến tỉ lệ tử vong Loài này ăn loài khác và bị và tỉ lệ sinh sản của quần loài khác nữa ăn thể 3 chuổi thức ăn có thể có 4 mắt xích: Cỏ thỏ hổ Cỏ Dê hổ Cỏ Sâu hại thực vật Chim ăn sâu vật c. Sơ đồ lưới thức ăn: Dê Hổ Cỏ. Câu 4: (2 diểm). Thỏ. Mèo. 1đ. 1đ 0,5đ. 0,5đ Vi sinh vật 0,5đ Vi sinh vật 0,5đ Vi sinh. Vi sinh vật. Sâu Chim c. Mắt xích chung: Hổ, Mèo - Xử lí chất thải công nghiệp và chất thải sinh hoạt. - Cải tiến công nghệ sản xuấtđể hạn chế gây ô nhiểm. - Sử dụng nguồn năng lượng không gây ô nhiểm. - Trồng cây gây rừng để điều hòa khí hậu. - Xây dựng nhiều công viên và trồng cây ở thành phố, khu công nghiệp. - Giáo dục để nâng cao ý thức của mọi người trong việc phòng chống ô nhiểm môi trường. 1,5đ. 0,5đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,25đ 0,5đ 0,5đ.

(84) TiÕt 68:. Ngµy d¹y: Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp. I.Mục tiêu: Sau khi học xong bài này HS đạt đợc các mục tiêu sau:. - Giúp hs hệ thống hóa kiến thức thức sinh học về các nhóm sinh vật, đặc điểm các nhóm thực vật và các nhóm động vật. - RÌn cho hs kÜ n¨ng vËn dông lÝ thuyÕt vµo thùc tiÔn, t duy so s¸nh vµ kh¸i qu¸t hãa kiÕn thøc. - Gi¸o dôc cho hs lßng yªu thiªn nhiªn, ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn vµ ý thøc nghiªn cøu bé m«n. II.ChuÈn bÞ:. - B¶ng 64.1 - 64.5. - Kiến thức đã học. III.TiÕn tr×nh d¹y häc: Hoạt động của GV và HS Néi dung kiÕn thøc - GV chia líp thµnh 5 nhãm. 1. §a d¹ng sinh häc. - GV giao viÖc cho tõng nhãm vµ y/c hs hoµn thµnh n«i dung cña c¸c b¶ng. - GV cho đại diện nhóm trình bày và cho nhãm kh¸c bæ sung thªm. - GV nhËn xÐt, vµ bæ sung thªm dÉn chøng. - Néi dung c¸c b¶ng kiÕn thøc. - GV thông báo nội dung đầy đủ của các b¶ng kiÕn thøc. 2. Sự tiến hóa của thực vật và động vật. - GV y/c hs hoµn thµnh BT ë sgk - Thùc vËt: T¶o xo¾n, t¶o vßng, c©y th«ng, c©y ( T 192, 193) . - GV cho các nhóm thảo luận để trả lời. cải, cây bởi, cây bàng… - GV cho c¸c nhãm tr¶ lêi b»ng c¸ch gäi - §éng vËt: Trïng roi, trïng biÕn h×nh, s¸n đại diện từng nhóm lên viết trên bảng. dây, thủy tức, sứa, giun đất, trai sông, châu - GV nhận xét và thông báo đáp án đúng. chấu, sâu bọ, cá, ếch…gấu, chó, mèo. - GV y/c hs lấy ví dụ đại diện cho các - Sự phát triển của thực vật: Sinh học 6 ngành động vật và thực vật. - Tiến hóa của giới động vật: 1d; 2b; 3a; 4e; 5c; 6i; 7g; 8h. Đánh giá: GV đánh giá hoạt động và kết quả của các nhóm. DÆn dß: - ¤n tËp c¸c n«i dung ë b¶ng 65.1 - 65.5 sgk.

(85) TiÕt 69:. Ngµy d¹y: Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp (t.t). I.Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau:. - Gióp hs hÖ thèng hãa kiÕn thøc thøc sinh häc c¸ thÓ vµ sinh häc tÕ bµo, vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tÕ. - RÌn cho hs kÜ n¨ng t duy so s¸nh tæng hîp vµ kh¸i qu¸t hãa kiÕn thøc. - Gi¸o dôc cho hs lßng yªu thiªn nhiªn, ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn vµ ý thøc nghiªn cøu bé m«n. II.ChuÈn bÞ: - B¶ng 65.1 - 65.5. - Kiến thức đã học. III.TiÕn tr×nh d¹y häc: Hoạt động của GV và HS Néi dung kiÕn thøc - GV y/c hs hoµn thµnh b¶ng 65.1 vµ 65.2 sgk 1. Sinh häc c¸ thÓ. ( T194) - ë thùc vËt: L¸ lµm nhiÖm vô ? Cho biÕt nh÷ng chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan ë quang hîp thùc vËt vµ ngêi.  để tổng hợp chất hữu cơ nuôi sống - GV theo dõi các nhóm hoạt động giúp đỡ nhóm cơ thể.Nhng lá chỉ quang hợp đợc yÕu. khi rÔ hót níc, muèi kho¸ng vµ nhê - GV cho đại diện nhóm trình bằng cách dán lên hệ mạch trong thân vận chuyển lên bảng và đại diện trình bày. l¸. - GV nhËn xÐt, vµ bæ sung thªm dÉn chøng. - ở ngời: Hệ vận động có chức năng - GV thông báo nội dung đầy đủ của các bảng kiến giúp cơ thể vận động, lao động, di thøc. chuyển. Để thực hiện đợc chức năng - GV hái thªm: ? Em h·y lÊy vÝ dô chøng minh sù nµy cÇn n¨ng lîng lÊy tõ thøc ¨n do hoạt động của các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể hệ tiêu hóa cung cấp, oxi do hệ hô sinh vËt liªn quan mËt thiÕt víi nhau. hấp và đợc vận chuyển tới từng TB nhê hÖ tuÇn hoµn. - GV y/c hs hoµn thµnh néi dung c¸c b¶ng 65.3 65.5. ? Cho biÕt mèi liªn quan gi÷a qu¸ tr×nh h« hÊp vµ quang hîp ë tÕ bµo thùc vËt. - GV cho đại diện các nhóm trình bày II. Sinh häc tÕ bµo. - GV đánh giá kết quả và giúp hs hoàn thiện kiến thøc. - GV lu ý hs: Nh¾c nhë hs kh¾c s©u kiÕn thøc vÒ các hoạt động sống của tế bào, đặc điểm các quá tr×nh nguyªn ph©n, gi¶m ph©n.. Đánh giá: - GV đánh giá hoạt động và kết quả của các nhóm. DÆn dß: - ¤n tËp c¸c n«i dung ë b¶ng 66.1 - 66.5 sgk. TiÕt 70:. Ngµy d¹y: Tæng kÕt ch¬ng tr×nh toµn cÊp (t.t). I.Mục tiêu: Sau khi học xong bài này hs đạt đợc các mục tiêu sau:. - Gióp hs hÖ thèng hãa kiÕn thøc thøc sinh häc c¬ b¶n toµn cÊp THCS, vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tÕ. - RÌn cho hs kÜ n¨ng t duy so s¸nh tæng hîp vµ kh¸i qu¸t hãa kiÕn thøc..

(86) - Gi¸o dôc cho hs lßng yªu thiªn nhiªn, ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn vµ ý thøc nghiªn cøu bé m«n. II.ChuÈn bÞ: - B¶ng 66.1 - 66.5. - Kiến thức đã học. III.TiÕn tr×nh lªn líp: Hoạt động của GV và HS Néi dung kiÕn thøc - GV chia líp thµnh 8 nhãm th¶o luËn chung 1 néi 1. Di truyÒn vµ biÕn dÞ. dung - KiÕn thøc ë b¶ng - GV cho hs chữa bài và trao đổi toàn lớp. - GV theo dõi các nhóm hoạt động giúp đỡ nhóm yÕu. 2. Sinh vËt vµ m«i trêng. - GV cho đại diện nhóm trình bằng cách dán lên bảng và đại diện trình bày. - Giữa môi trờng và các cấp độ tổ - GV nhËn xÐt, vµ bæ sung thªm dÉn chøng. chøc c¬ thÓ thêng xuyªn cã sù t¸c - GV nhấn mạnh và khắc sâu kiến thức ở bảng 66.1 động qua lại. vµ 66.3. - Các cá thể cùng loài tạo nên đặc - GV y/c hs phân biệt đợc đột biến cấu trúc NST và trng về tuổi, mật độ…có mối quan đột biến số lợng NST, nhận biết đợc dạng ĐB. hÖ sinh s¶n - GV y/c hs giải thích sơ đồ hình 66 sgk ( T197) - GV chữa bằng cách cho hs thuyết minh sơ đồ trên  Quần thể. - NhiÒu quÇn thÓ kh¸c loµi cã b¶ng. - GV tæng kÕt nh÷ng ý kiÕn cña hs vµ ®a nhËn xÐt quan hÖ dinh dìng. đánh giá nội dung cha hoàn chỉnh để bổ sung. - GV lu ý: HS lấy đợc ví dụ để nhận biết quần thể, - Kiến thức ở bảng. quÇn x· víi tËp hîp ngÉu nhiªn. §¸nh gi¸: ? Trong chơng trình sinh học THCS em đã học đợc những kiến thức gì? - GV đánh giá hoạt động và kết quả của các nhóm. Dặn dò: - Ghi nhớ kiến thức đã học để chuẩn bị cho việc học kiến thức sinh học THPT..

(87)

GIAO AN SINH 9 HKII

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về