Định hướng giá trị đạo đức của sinh viên ngành giáo dục mầm non trường đại học thủ dầu một
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.28 MB, 80 trang )
T R Ư Ờ N G Đ A I H Ọ C TH Ủ DẦ U M Ộ T
K H O A S ư PH Ạ M
B A O
C A O
T O N G
K E T
Đ È T À I N G H IÊ N c ú u K H O A I IỢ C C Ủ A S IN II V IÊ N T H A M G IA
C U Ộ C T H I S IN H V IÊ N N G H IÊ N c ứ u K H O A H Ọ C N Ă M H Ọ C 2017-2018
/X É T G IẢ I T H Ư Ở N G " T À I N Ă N G K H O A H Ọ C T R Ẻ Đ Ạ I H Ọ C T H Ủ D À U M Ộ T "
N Ă M 2017
A iẠ •
n r Ạ _ -»A
T ê n đ e tà i:
“ Đ ỊN H H Ư Ớ N G
N G À N H G IÁ O
G IÁ T R Ị Đ Ạ O H Ứ C C Ủ A S IN H V IÊ N
D Ụ C M Ầ M
N O N T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C
TH Ủ DẦ U M Ộ T ”
L óp: D 14M N 04
T h u ộ c n h ó m n g à n h : T â m lý h ọ c
B ìn h D ư ơ n g , t h á n g 4 n ă m 2 0 1 7
T R Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C TH Ủ DÀU M Ộ T
K H O A
B Á O
C Á O
S ư PH Ạ M
T Ỏ N G
K Ế T
Đ È T À I N G H IÊ N c ứ u K H O A H Ọ C C Ủ A S IN H V IÊ N T H A M G IA
C U Ộ C T H I S IN H V IÊ N N G H IÊ N c ứ u K H O A H Ọ C N Ă M H Ọ C 2017-2018
/X É T G IẢ I T H Ư Ở N G " T À I N Ă N G K H O A H Ọ C T R Ẻ Đ Ạ I H Ọ C T H Ủ D Ầ U M Ộ T "
N Ă M 2017
T ê n đ ê tà i:
“ Đ ỊN H H Ư Ớ N G G IÁ T R Ị Đ Ạ O Đ Ứ C C Ủ A S IN H V IÊ N
N G À N H G IÁ O D Ụ C M Ầ M
TH Ủ
N O N TR Ư Ờ N G Đ Ạ I H Ọ C
DẢU M Ộ T ”
T h u ộ c n h ó m n g à n h k h o a h ọ c : T â m lý h ọ c
S in h v iê n t h ự c h iệ n c h ín h : T r ầ n T h ị L ệ H u y ề n
N am , N ữ: N ữ
D â n tộ c : K i n h
L ó p - K hoa: D 14M N 04 - S ư phạm
N ă m th ứ : 3
/s ố n ă m đ à o tạ o : 4
N g à n h h ọ c : G iá o d ụ c m ầ m n o n
N gư òi h ư ó n g d ẫn : T hs. P h ạm N guyễn L a n P h ư o n g
B ìn h D ư o n g , t h á n g 4 n ă m 2 0 1 7
N h ậ n x é t c ủ a n g ư ờ i h ư ó n g d ẫ n v ề n h ữ n g đ ó n g g ó p k h o a h ọ c c ủ a s in h v iê n
t h ự c h iệ n đ ề tà i:
V iệ c đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c h o h ọ c s in h , sin h v iê n h iệ n n a y là m ộ t tro n g n h ữ n g
v ấ n đ ề v ô c ù n g c ấ p b á c h v à c ó ý n g h ĩa q u y ế t đ ịn h đ ế n tư ơ n g lai c ủ a đ ấ t n ư ớ c .
N g h iê n c ử u đ ịn h h ư ớ n g g iá trị tu y k h ô n g c ò n m ớ i n h ư n g v ẫ n rấ t c ầ n th iế t đặc b iệ t
đ ố i v ớ i k h á c h th ể n g h iê n c ứ u là s in h v iê n s ư p h ạ m . C h ín h v ì v ậ y , v iệ c n g h iê n c ứ u đê tà i
n à v v ẫ n đ á p ứ n g đ ư ợ c tín h c ấ p th iế t v à th ự c tiễ n .
N g à y 8 th á n g 4 n ă m 2 0 1 7
X á c n h ậ n c ủ a lã n h đ ạ o k h o a
N gưòi hướ ng dẫn
(kỷ, h ọ v à tê n )
(ký, h ọ v à tê n )
T H Ô N G T I N V È S IN H V IÊ N
C H ỊU T R Á C H N H IỆ M C H ÍN H T H ự C H IỆ N Đ È T À I
I.
S ơ L Ư Ợ C V È S IN H V IÊ N :
Ảnh 4x6
H ọ v à tê n : T rầ n T h ị L ệ H u y ề n
S in h n g à y : 08 th á n g 01 n ă m 1996
N ơ i sin h : H à n h T h iệ n - N g h ĩa H à n h — Q u ả n g N g ã i
Lớp: D 14M N 04
K hóa: 2 0 1 4 -2 0 1 8
K hoa: S u p hạm
Đ ịa c h ỉ liê n h ệ: H à n h T h iệ n - N g h ĩa H à n h - Q u ả n g N g ã i
Đ iệ n th o ạ i: 0 1 6 3 2 0 2 9 3 5 8
E m a il: le h u y e n m n 0 4 @ g m a il.c o m
II. Q U Á T R ÌN H H Ọ C T Ậ P
* N ăm th ứ l ĩ
N g à n h h ọ c : G iá o d ụ c m ầ m n o n
K hoa: Sư p hạm
K ế t q u ả x ế p lo ạ i h ọ c tậ p : T ru n g b ìn h k h á
* N ăm th ứ 2:
N g à n h h ọ c : G iá o d ụ c m ầ m n o n
K hoa: Sư phạm
K ế t q u ả x ế p lo ạ i h ọ c tậ p : G iỏ i
N g à y 10 th á n g 04 n ă m 2 0 1 7
X á c n h ậ n c ủ a lã n h đ ạ o k h o a
(ký, h ọ v à tên )
S in h v iê n c h ịu t r á c h n h iệ m c h ín h
t h ự c h iệ n đ ề t à i
(kỷ, h ọ v à tên )
'ĨÚWL(f~
TR Ư Ờ N G ĐẠI H Ọ C THỦ DẦU M Ộ T
CỘ N G HO À XÃ H Ộ I CHỦ N G HĨA V IỆT NAM
K hoaSưPham
__________ __ ___ 1_____
1*
-r A
TT u U '
Đ ộ c lập - T ự d o - H ạ n h p h ú c
B ìn h D ư ơ n g , n g à y 10 th á n g 04 n ă m 2 0 1 7
K í n h g ử i: B a n tổ c h ứ c G iả i t h ư ở n g “ T à i n ă n g k h o a h ọ c
t r ẻ Đ a• i h o• c T h ủ D ầ u M ơ• t ”
T ê n c h ú n g tô i là:
s tt
1
2
3
4
5
H ọ v à tê n
T rầ n T h ị L ệ
H uyền
H à n T h ị B ín h
Lớp
K hoa
N gành học
0 8 /0 1 /1 9 9 6
D 14M N 04
Sư
phạm
G iá o d ụ c
m ầm non
3 /4
2 5 /0 5 /1 9 9 6
D 14M N 04
Sư
phạm
G iá o d ụ c
m ầm non
3 /4
D 14M N 04
Sư
phạm
G iá o d ụ c
m ầm non
3 /4
1 0 /1 0 /1 9 9 6
D 14M N 04
Sư
phạm
G iá o d ụ c
m ầm non
3 /4
2 9 /0 9 /1 9 9 6
D 14M N 04
Sư
phạm
G iá o d ụ c
N guyễn Thị
H ải Y ến
L ê Thị N gọc
Y en
N guyễn H oàng
Y ến
Số th ứ /s ố
S in h n g à y
m ầm non
n ă m đ à o tạ o
3 /4
T h ô n g t i n c á n h â n c ủ a s in h v iê n c h ịu t r á c h n h iệ m c h ín h : T r ầ n T h ị L ệ H u y ề n
Đ ịa ch ỉ liê n h ệ : H à n h T h iệ n - N g h ĩa H à n h - Q u ả n g N g ã i
S ố đ iệ n th o ạ i: 0 1 6 3 2 0 2 9 3 5 8
Đ ịa ch ỉ e m a il: le h u y e n m n 0 4 @ g m a il.c o m
C h ú n g tô i là m đ o n n à y k ín h đ ề n g h ị B a n tổ c h ứ c c h o c h ú n g tô i đ ư ợ c g ử i đ ề tài
n g h iê n c ứ u k h o a h ọ c đ ể th a m g ia x é t G iả i th ư ở n g “ T ài n ă n g k h o a h ọ c trẻ Đ ạ i h ọ c T h ủ
D ầ u M ộ t” n ă m 2 0 1 7 .
T ê n đ ề tà i: Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v iê n n g à n h g iá o d ụ c m ầ m n o n
T rư ờ n g Đ ạ i H ọ c T h ủ D ầ u M ộ t
C h ú n g tô i x in c a m đ o a n đ â y là đ ề tà i d o c h ú n g tôi th ự c h iệ n d ư ớ i sự h ư ớ n g d ẫ n
c ủ a T h s. P h ạ m N g u y ễ n L a n P h ư ơ n g ; đ ề tà i n à y c h ư a đ ư ợ c tra o b ấ t k ỳ m ộ t g iả i
th ư ở n g n à o k h á c tạ i th ờ i đ iể m n ộ p h ồ s ơ v à k h ô n g p h ả i là lu ậ n v ă n , đ ồ án tố t n g h iệ p .
N ế u sai, c h ú n g tô i x in c h ịu trá c h n h iệ m trư ớ c k h o a v à N h à trư ờ n g .
X ác n h ậ n c ủ a lã n h đ ạ o k h o a
(Kỷ, h ọ v à tê n )
N g ư ò i là m đ o n
(S in h v iê n c h ịu tr á c h n h iệ m c h ín h th ự c h iệ n đ ể t à i
—
TS
ký v à g h i r õ họ tên )
D A N H S Á C H N H Ữ N G T H À N H V IÊ N T H A M G IA N G H IÊ N c ứ u K H O A H Ọ C
STT
H ọ v à tê n
M SSV
Lớp
K hoa
1
T rầ n T h ị L ệ H u y ề n
1421402010244
D 14M N 04
Sư phạm
2
H à n T h ị B ín h
1421402010222
D 14M N 04
Sư phạm
3
L ê Thị N g ọ c Y ến
1421402010209
D 14M N 04
Sư phạm
4
N g u y ễn Thị H ải Y ến
1421402010213
D 14M N 04
Sư phạm
5
N guyễn H oàng Y ến
1421402010211
D 14M N 04
Sư phạm
M ỤC LỤC
M Ở Đ Ầ U .............................................................................................................................................................1
1. L ý d o c h ọ n đ ề t à i .................................................................................................................................... 1
2. M ụ c đ íc h n g h iê n c ứ u ............................................................................................................................3
3. Đ ố i tư ợ n g v à k h á c h th ể n g h iê n c ứ u ............................................................................................... 3
3 .1 . Đ ố i tư ợ n g n g h iê n c ứ u ...................................................................................................................3
3 .2 . K h á c h th ể n g h iê n c ứ u ...................................................................................................................3
4. G iả th u y ế t k h o a h ọ c ..............................................................................................................................3
5. N h iệ m v ụ n g h iê n c ứ u ..........................................................................................................................3
6. P h ạ m v i n g h iê n c ứ u ..............................................................................................................................3
7. C á c p h ư ơ n g p h á p n g h iê n c ứ u .......................................................................................................... 3
C H Ư Ơ N G 1: C O S Ở L Ý L U Ậ N V È Đ Ị N H H Ư Ở N G G I Á T R Ị Đ Ạ O Đ Ứ C
C Ủ A S I N H V I Ê N N G À N H G I Á O D Ụ C M Ầ M N O N ................................................. 5
1.1. T ổ n g q u a n v ề v ấ n đề n g h iê n c ứ u ...................................................................................5
1.2. C á c k h á i n i ệ m ...........................................................................................................................7
1.2.1. G iá trị v à đ ịn h h ư ớ n g g iá t r ị ...................................................................................... 7
1 .2 .1 .1 . G iá t r ị ...........................................................................................................................7
1 .2 .1 .2 . Đ ịn h h ư ớ n g g iá t r ị ................................................................................................ 10
1.2.2. G iá trị đ ạ o đ ứ c v à đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c ................................................12
1 .2 .2 .1 . Đ ạ o đ ứ c .....................................................................................................................12
1 .2 .2 .2 . G iá trị đ ạ o đ ứ c ........................................................................................................14
1 .2 .2 .3 . Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c ..............................................................................16
1.3. Đ ặ c đ iể m tâ m sin h lí c ủ a s in h v i ê n ............................................................................ 17
1.3.1. Đ ặ c đ iể m tâ m lý
c ủ a s in h v i ê n .............................................................................. 19
1 .3 .1 .1 . N h ậ n th ứ c v à h o ạ t đ ộ n g h ọ c t ậ p .....................................................................19
1 .3 .1 .2 . X ú c c ả m - tìn h c ả m ............................................................................................. 19
1 .3 .1 .3 . T ự đ á n h g iá , tự n h ậ n th ứ c , tự g iá o d ụ c ỏ' sin h v i ê n .............................2 0
1.4. T ầ m q u a n trọ n g c ủ a đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c sin h v iê n n g à n h g iá o d ụ c
m ầ m n o n ............................................................................................................................................21
1.4.1. Đ ặ c trư n g c ủ a n g à n h g iá o d ụ c m ầ m n o n .......................................................... 21
1.4.2. S ự c ầ n th iế t c ủ a v iệ c đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v iê n n g à n h
g iá o d ụ c m ầ m n o n .................................................................................................................... 22
1.5. C á c y ế u tố ả n h h ư ở n g đ ế n đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v i ê n ......... 23
1.5.1. G ia đ ì n h .....
23
1.5.2. N h à t r ư ờ n g ..................................................................................................................... 25
1.5.3. X ã h ộ i ............................................................................................................................... 26
1.5.4. B ạ n b è ............................................................................................................................... 2 7
C H Ư Ơ N G 2: K É T Q U Ả N G H IÊ N c ứ u V È Đ ỊN H H Ư Ớ N G G IÁ T R Ị Đ Ạ O
Đ Ứ C C Ủ A S I N H V I Ê N N G À N H G I Á O D Ụ C M Ầ M N O N .................................3 0
2 .1 . M ầ u n g h iê n c ứ u ....................................................................................................................30
2 .1 .1 . Đ ô i n é t v ề trư ờ n g Đ ạ i H ọ c T h ủ D ầ u M ộ t ....................................................... 30
2 .1 .2 . M a u n g h iê n c ứ u ............................................................................................................ 30
2 .2 . T ổ c h ứ c n g h iê n c ứ u v à p h ư ơ n g p h á p n g h iê n c ứ u ................................................31
2 .2 .1 . P h ư ơ n g p h á p n g h iê n c ứ u tà i l i ệ u ........................................................................ 31
2 .2 .2 . P h ư ơ n g p h á p n g h iê n c ứ u th ự c t i ễ n .................................................................... 31
2 .2 .2 .1 . P h ư ơ n g p h á p đ iề u tra b ằ n g b ả n g h ỏ i .........................................................31
2 2 .2 .2 .
P h ư ơ n g p h á p p h ỏ n g v ấ n .................................................................................33
2 .2 .2 .3 .
P h ư ơ n g p h á p th ố n g k ê to á n h ọ c ................................................................. 33
2 .3 . K ế t q u ả n g h iê n c ứ u ............................................................................................................ 34
2 .3 .1 . N h ậ n đ ịn h v ề sự th a y đ ổ i c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v i ê n .....................34
2 .3 .2 . N h ậ n th ứ c c ủ a s v v ề c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c v à đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c
.................. ..............................................1 ....... ..........................................................................36
2 .3 .2 .1 . N h ậ n th ứ c c ủ a s in h v iê n v ề v iệ c đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c .......... 36
2 .3 .2 .2 . N h ậ n th ứ c c ủ a s in h v iê n v ề c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c ..................................... 37
2 .3 .2 .2 .1 . N h ậ n th ứ c c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c tro n g m ố i q u a n h ệ v ớ i b ả n th â n
.......................... .............................................................. .7............ ............. ............................38
2 .3 .2 .2 .2 . N h ậ n th ứ c c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c tro n g m ố i q u a n h ệ v ớ i g ia đ ìn h 3 9
2 .3 .2 .2 .3 . N h ậ n th ứ c c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c tro n g m ố i q u a n h ệ v ớ i x ã h ộ i . ..4 0
2 .3 .2 .2 .4 . N h ậ n th ứ c c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c tro n g h ọ c t ậ p ....................................41
2 .3 .3 . T h á i đ ộ đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n v ề c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c ................................. 4 2
2 .3 .4 . H à n h v i đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n n g à n h g iá o d ụ c M ầ m N o n .......................43
2 .3 .4 .1 . M ứ c độ th ự c h iệ n h à n h v i đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v i ê n ................................. 43
2 .3 .4 .2 . B iể u h iệ n h à n h v i th ô n g q u a c á c tìn h h u ố n g ........................................... 44
2 .3 .5 . C á c y ế u tố ả n h h ư ở n g v iệ c đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o d ứ c c ủ a s in h v iê n .48
2 .4 .
C á c b iệ n p h á p đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n n g à n h g iá o d ụ c M ầ m
N o n trư ờ n g Đ ạ i H ọ c T h ủ D ầ u M ộ t ............................................................................................. 52
2 .4 .1 . C ơ s ở đ ề x u ấ t b iệ n p h á p
52
2 .4 .2 . C á c b iệ n p h á p đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v iê n n g à n h g iá o d ụ c
M ầ m N o n trư ờ n g Đ ạ i H ọ c T h ủ D ầ u M ộ t .................................................................... 55
K É T L U Ậ N V À K I É N N G H Ị .............................................................................................................62
1. K ế t l u ậ n ................................................................................................................................................... 62
1.1. v ề m ặ t lý l u ậ n .............................................................................................................................. 62
1.2. v ề m ặ t n g h iê n c ứ u th ự c t i ễ n ................................................................................................. 62
2. K iế n n g h ị .................................................................................................................................................63
2 .1 . v ề p h ía s in h v i ê n ......................................................................................................................... 63
2 .2 . v ề p h ía g ia đ ì n h ...........................................................................................................................63
2 .3 . v ề p h ía n h à t r ư ờ n g ..................................................................................................................... 63
2 .4 . v ề p h ía c á c c ơ q u a n , tổ c h ứ c x ã h ộ i ...................................................................................64
T À I L I Ệ U T H A M K H Ả O ..........................................................................................................................
P H Ụ L Ụ C ............................................................................................................................................................
D A N H M Ụ C N H Ữ N G T Ừ V IẾ T T Ắ T
T ừ v iế t t ắ t
Ý n g h ĩa
TP. H C M
T h à n h p h ố H ồ C h í M in h
sv
S in h v iê n
ĐH
Đ ại học
MN
M ầm non
ĐLC
Đ ộ lệ c h c h u ẩ n
NXB
N h à xuất bản
GT
G iá trị
ĐĐ
Đ ạo đức
ĐHGT
Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị
ĐTB
Đ iể m tru n g b ìn h
ĐHTDM
Đ ại học Thủ D ầu M ột
DANH M Ụ C CÁC BẢNG
B ả n g 2 .1 . T h o n g k ê s in h v iê n th e o to à n m ẫ u k h ả o s á t ................................................................30
B ả n g 2 .2 . N h ậ n đ ịn h v ề sự th a y đ ổ i c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c ............................................................. 34
B ả n g 2 .3 . S ự c ầ n th iế t v iệ c đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v i ê n .................................36
B ả n g 2 .4 . K e t q u ả lự a c h ọ n đ á p á n v ì s a o c ủ a s in h v i ê n ............................................................36
B ả n g 2 .5 . M ư ờ i g iá trị đ ạ o đ ứ c đ ư ợ c s in h v iê n đ á n h g iá c a o n h ấ t ........................................37
B ả n g 2 .6 .1 . K ế t q u ả đ á n h g iá c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c đ ố i v ớ i b ả n t h â n ......................................38
B ả n g 2 .6 .2 . K ế t q u ả đ á n h g iá c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c tro n g m ố i q u a n h ệ v ớ i
g ia đ ì n h .......... 39
B ả n g 2 .6 .3 . K ế t q u ả đ á n h g iá c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c tro n g m ố i q u a n h ệ v ớ i
x ã h ộ i ...40
B ả n g 2 .6 .4 . K ế t q u ả đ á n h g iá c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c tro n g h ọ c t ậ p ............................................ 41
B ả n g 2 .7 . T h á i đ ộ đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n v ề c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c ............................................ 4 2
B ả n g 2 .8 . K ế t q u ả m ứ c đ ộ th ự c h iệ n h à n h v i đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v i ê n ................................... 44
B ả n g 2 .9 . C á c h ứ n g x ử c ủ a sin h v iê n tr o n g c á c tìn h h u ố n g ......................................................4 4
B ả n g 2 .1 0 . C á c y ể u tổ ả n h h ư ở n g đ ế n đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c ....................................... 48
B ả n g 2 .1 1 . K e t q u ả lự a c h ọ n c á c b iệ n p h á p đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c ............................. 53
D A N H M Ụ C C Á C B IỂ U Đ Ồ
B iể u đ ồ 1: N h ậ n đ ịn h v ề s ự th a y đ ổ i c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c ............................................................34
B iể u đ ồ 2. M ư ờ i g iá trị đ ạ o đ ứ c đ ư ợ c s in h v iê n lự a c h ọ n n h iề u n h ấ t .................................. 38
B iể u đ ồ 3: T h á i đ ộ đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n v ề c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c ........................................... 42
B iể u đ ồ 4: C á c y ế u tố ả n h h ư ở n g từ g ia đ ì n h ................................................................................... 49
B iể u đ ồ 5: C á c y ế u tố ả n h h ư ở n g từ n h à t r ư ờ n g ........................................................................... 50
B iể u đ ồ 6: C á c y ế u tố ả n h h ư ở n g từ x ã h ộ i ..................................................................................... 50
B iể u đ ồ 7: C á c y ế u tố ả n h h ư ở n g từ b ả n t h â n .................................................................................. 50
B iể u đ ồ 8: C á c y ế u tố ả n h h ư ở n g từ b ạ n b è ...................................................................................... 51
M Ỏ ĐẢU
1.
L ý d o c h ọ n đ ề tà i
N g à y n a y , n ư ớ c ta đ a n g tro n g q u á trìn h x â y d ự n g v à p h á t triể n đ ấ t n ư ớ c th e o
h ư ớ n g c ô n g n g h iệ p h ó a - h iệ n đ ại h ó a . S o n g s o n g v ớ i đ ó là q u á trìn h h ộ i n h ậ p , sâ u
r ộ n g v ề n ề n k in h tế to à n cầu . C ù n g v ớ i s ự th a y đ ổ i v à c h u y ể n m ìn h đi lên c ủ a đ ấ t n ư ớ c
th ì h ệ th ố n g c á c g iá trị ít n h iề u c ũ n g c ó s ự th a y đổ i. V ớ i sự tiế n b ộ c ủ a k h o a h ọ c k ỹ
th u ậ t, c o n n g ư ờ i c ũ n g đ ã đ iề u c h ỉn h h à n h v i đ ạ o đ ứ c , lối s ố n g ,.. .c ủ a m ìn h sa o c h o p h ù
h ợ p v ớ i n ề n v ă n m in h h iệ n đ ạ i. T u y n h iê n , th ự c tế c h o th ấ y n g à y c à n g có n h iề u tư
tư ở n g , lối s ố n g th ự c d ụ n g , h iệ n tư ợ n g tiê u c ự c x ả y r a n g à y c à n g n h iề u ở đ a số b ộ p h ậ n
th a n h th iể u n iê n . C h o n ê n v iệ c đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c h o h ọ c sin h , sin h v iê n h iệ n
n a y là m ộ t tro n g n h ữ n g v ấ n đ ề v ô c ù n g c ấ p b á c h v à có ý n g h ĩa q u y ế t đ ịn h đ ế n tư o n g
la i c ủ a đ ấ t n ư ớ c . V ì b ộ p h ậ n h ọ c sin h , s in h v iê n là n h ữ n g th ế h ệ trẻ đ ại d iệ n c h o cả b ộ
m ặ t c ủ a đ ấ t n ư ớ c , là n h ữ n g c h ủ n h â n tư ơ n g lai. C h ín h vì th ế m à c h ú n g ta k h ô n g th ể
x e m n h ẹ v iệ c đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c h o h ọ đ ư ợ c . T h iế t n g h ĩ, ch ỉ k h i s in h v iê n có
đ ịn h h ư ớ n g đ ú n g đ ắ n v ề c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c th ì h ọ m ớ i tíc h c ự c h ọ c tậ p , rè n lu y ệ n
tr o n g n ề n g iá o d ụ c c ủ a b ả n th â n đ ể h ìn h th à n h v à đ á p ứ n g n h u c ầ u c ủ a x ã h ộ i sa u n ày .
H ồ C h í M in h c ũ n g đ ã từ n g n ó i: “N g ư ờ i có tà i m à k h ơ n g c ó đ ứ c là n g ư ờ i v ô d ụ n g ;
n g ư ờ i có đ ứ c m à k h ơ n g c ó tà i th ì là m v iệ c gì c ũ n g k h ó ” . C â u n ó i c ủ a B á c đ ã k h ẳ n g
đ ịn h g iá trị c ơ b ả n c ủ a m ộ t c o n n g ư ờ i là “t à i ” v à “ đ ứ c ” . T a c ó th ể th ấ y đ ư ợ c “tà i” v à
“ đ ứ c ” là 2 y ế u tố b ổ su n g , h ỗ trợ lẫ n n h a u đ ể c o n n g ư ờ i trở th à n h m ộ t n g ư ờ i to à n d iện .
T r o n g c â u n ó i c ủ a N g ư ờ i, rõ r à n g “ đ ứ c ” đ ư ợ c c o i là h à n g đ ầ u v à c h iế m v ị trí q u a n
trọ n g h ơ n “tà i” . T h iể u “ tà i” th ì n g ư ờ i ta là m v iệ c g ì c ũ n g k h ó n h ư n g th iể u “ đ ứ c ” thì
c o n n g ư ờ i lạ i tr ở th à n h v ô d ụ n g . Q u a đ ó , c h ú n g ta có th ể th ấ y đ ư ợ c v iệ c đ ịn h h ư ớ n g
g iá trị đ ạ o đ ứ c c h o c o n n g ư ờ i là rấ t q u a n trọ n g .
Đ â y c ũ n g là q u a n đ iể m c h ỉ đ ạ o trọ n g tâ m tro n g N g h ị q u y ế t T ru n g ư ơ n g 2 (k h ó a
V I I I) c ủ a Đ ả n g v ề g iá o d ụ c - đ à o tạ o đ ã đ ề ra đ ịn h h ư ớ n g c h iế n lư ợ c p h á t triể n g iá o
d ụ c - đ à o tạ o tro n g th ờ i k ỳ c ô n g n g h iệ p h ó a - h iệ n đ ạ i h ó a v ớ i m ụ c tiê u c h ủ y ế u là th ự c
h iệ n g iá o d ụ c to à n d iệ n : đ ạ o đ ứ c , trí tu ệ , th ể lự c , th ẩ m m ỹ ở tấ t c ả c á c b ậ c h ọ c ; h ế t sứ c
c o i trọ n g g iá o d ụ c c h ín h trị - tư tư ở n g , n h â n c á c h , k h ả n ă n g tư d u y sá n g tạ o v à n ă n g
lự c th ự c h à n h .
H ộ i n g h ị T ru n g ư ơ n g 6 (k h o á IX ) c ũ n g đ ã ch ỉ ra m ộ t lo ạ t y ế u k é m tro n g g iá o d ụ c ,
tro n g đ ó v ấ n đ ề n ổ i c ộ m n h ấ t là g iá o d ụ c to à n d iện , đ ặ c b iệ t là g iá o d ụ c lý tư ở n g , đ ạ o
1
đ ứ c , lố i s ố n g c h o h ọ c s in h , sin h v iê n v à m ộ t b ộ p h ậ n đội n g ũ n h à g iá o , c á n b ộ g iá o d ụ c
cò n ch ư a đáp ứ n g y êu cầu.
Q u a n d iê m c h ỉ đ ạ o trê n c ũ n g đ ã đ ư ợ c đ ư a v à o th ự c h iệ n ở cá c trư ờ n g đ ạ i h ọ c , c a o
đ ẳ n g trê n cả n ư ớ c .
B ìn h D ư ơ n g là tru n g tâ m v ă n h ó a g iá o d ụ c lớ n c ủ a m iề n Đ ô n g N a m B ộ ; là n ơ i trự c
tiế p đ à o tạ o n g u ồ n n h â n lự c c h ấ t lư ợ n g c a o p h ụ c v ụ c h o q u á trìn h p h á t triể n k in h tế x ã h ộ i c ủ a tỉn h B ìn h D ư ơ n g , c á c tỉn h Đ ô n g N a m B ộ , v ù n g k in h tế trọ n g đ iể m p h ía
N a m v à c ả n ư ớ c . Đ ể c u n g c ấ p n g u ồ n n h â n lự c đ ả m b ả o v ề số lư ợ n g v à c h ấ t lư ợ n g c h o
c ả n ư ớ c th ì B ìn h D ư ơ n g c h ú tâ m đ ầ u tư v à o T rư ờ n g Đ ạ i H ọ c T h ủ D ầ u M ộ t - c ơ q u a n
g iá o d ụ c đ ầ u n ã o c ủ a tỉn h . T r ư ờ n g đ a n g d ầ n k h ẳ n g đ ịn h v ị th ế là tru n g tâ m v ă n h ó a
g iá o d ụ c k h o a h ọ c c ô n g n g h ệ c ủ a tỉn h , v ị th ế c ủ a m ộ t đ ơ n v ị đ à o tạ o có u y tín có c h ấ t
lư ợ n g c a o , c u n g c ấ p đ ộ i n g ũ n h â n lự c có c h u y ê n m ơ n , n g h iệ p v ụ v à tâ m h u y ế t, p h ấ m
c h ấ t tiê u b iể u c h o sứ c m ạ n h tri th ứ c c ủ a tỉn h B ìn h D ư ơ n g . C h ín h v ì v ậ y , h ơ n lú c n à o
h ế t, m ọ i s ự lơ là, x e m n h ẹ , b ỏ m ặ c c ô n g tá c đ ịn h h ư ớ n g g iá trị h o ặ c đ ịn h h ư ớ n g sa i c h o
s in h v iê n tro n g g iai đ o ạ n n à y đ ề u c ó th ể d ẫ n h ọ đ ế n tìn h trạ n g lệ c h c h u ẩ n . Đ ịn h h ư ớ n g
g iá trị k h ô n g n h ữ n g g iú p s in h v iê n trá n h k h ỏ i n h ữ n g tá c đ ộ n g tiê u c ự c c ủ a n h ữ n g g iá trị
lệ c h c h u ẩ n d o k h á c h q u a n m a n g lại m à c ò n g iú p h ọ tự đ iề u c h ỉn h đ ịn h h ư ớ n g s ự p h á t
tr iể n n h â n c á c h c á n h â n , tiế p n h ậ n n h ữ n g g iá trị k ế t tin h c ủ a b ả n sắ c d â n tộ c v à c ũ n g là
tin h h o a c ủ a th ờ i đ ại đ ể sẵ n s à n g b ắ t ta y v à o sự n g h iệ p trồ n g n g ư ờ i m ộ t c á c h th ắ n g lợ i
tr o n g tư ơ n g lai. V ì th ế , đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c h o sin h v iê n c ó v a i trị h ế t sứ c q u a n
trọ n g đ ố i v ớ i trư ờ n g , v ấ n đ ề n à y n ế u k h ô n g đ ư ợ c q u a n tâ m đ ú n g m ứ c th ì k h ơ n g
n h ữ n g ả n h h ư ở n g tiê u c ự c c h o b ả n th â n c ủ a s in h v iê n m à c ò n ả n h h ư ở n g đ ế n u y tín ,
c h ấ t lư ợ n g đ à o tạ o c ủ a trư ờ n g .
N h ậ n th ứ c đ ư ợ c tầ m q u a n trọ n g c ủ a v iệ c đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c , v ì v ậ y v ấ n đ ề
n à y đã v à đ a n g đ ư ợ c n h iề u n h à n g h iê n c ứ u tro n g v à n g o à i n ư ớ c q u a n tâ m v à đ ề c ậ p đ ế n .
G ầ n đ â y n h ấ t, ở V iệ t N a m có m ộ t số đ ề tà i n g h iê n c ứ u đ ề c ậ p tớ i n h ữ n g v ấ n đ ề n à y n h ư :
“ T h ự c trạ n g đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n s ư p h ạ m th à n h p h ố H ồ C h í M in h ” ;
“ Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị lố i s ố n g s in h v iê n ở m ộ t số trư ờ n g đ ạ i h ọ c tại th à n h p h ố H ồ C h í
M in h ” . T u y n h iê n , ở B ìn h D ư ơ n g n ó i c h u n g v à trư ờ n g đ ại h ọ c T h ủ D ầ u M ộ t n ó i riê n g
v ẫ n c h ư a c ó c ơ n g trìn h n g h iê n c ứ u n à o liê n q u a n đ ế n đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h
v iê n .
2
V ì n h ữ n g lí d o trê n , n h ó m c h ú n g tô i đ ã c h ọ n th ự c h iệ n đề tà i: “Đ ịn h h ư ớ n g g i á tr ị
đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iên n g à n h G iá o d ụ c M ầ m n o n T rư ờ n g Đ ạ i H ọ c T hủ D ầ u M ộ t ”,
n h ằ m g ó p p h ầ n tìm h iể u th ự c trạ n g v à n ê u lê n n h ữ n g b iệ n p h á p g iá o d ụ c đ ịn h h ư ớ n g
g iá trị đ ạ o đ ứ c m ộ t c á c h đ ú n g đ ắ n n h ấ t c h o s in h v iê n .
2.
M ụ c đ íc h n g h i ê n c ứ u
T ìm h iể u th ự c trạ n g đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n n g à n h G iá o d ụ c M ầ m
n o n T rư ờ n g Đ ạ i H ọ c T h ủ D ầ u M ộ t v à đ ề x u ấ t m ộ t số b iệ n p h á p đ ể đ ịn h h ư ớ n g g iá trị
đ ạ o đ ứ c c h o sin h v iê n .
3 . Đ ố i t ư ợ n g v à k h á c h t h ể n g h iê n c ứ u
3 .1 .
Đ ố i t ư ọ n g n g h iê n c ứ u
Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v iê n n g à n h G iá o d ụ c M ầ m n o n T rư ờ n g Đ ạ i
H ọ c T h ủ D ầ u M ộ t.
3 .2 .
K h á c h th ể n g h iê n c ứ u
S in h v iê n n g à n h G iá o d ụ c M ầ m n o n T r ư ờ n g Đ H T h ủ D ầ u M ộ t.
4 . G iả t h u y ế t k h o a h ọ c
Đ a số sin h v iê n n g à n h g iá o d ụ c m ầ m n o n T rư ờ n g Đ H T h ủ D ầ u M ộ t đ ã có n h ậ n
th ứ c , th á i độ v à h à n h v i tíc h c ự c đ ố i v ớ i c á c g iá trị đ ạ o đ ứ c . T u y n h iê n , v ẫ n c ò n m ộ t số
s in h v iê n c h ư a c ó n h ậ n th ứ c , th á i đ ộ v à h à n h v i tíc h cự c. N e u c ó b iệ n p h á p tá c đ ộ n g
p h ù h ợ p sẽ g iú p s in h v iê n c ó đ ịn h h ư ớ n g đ ú n g đ ắn .
5 . N h iệ m v ụ n g h iê n c ứ u
T ìm h iể u v à h ệ th ố n g h ó a n h ữ n g lí lu ậ n v ề đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c .
K h ả o sá t th ự c trạ n g đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n n g à n h G iá o d ụ c M ầ m
n o n từ k h ó a D 1 3 đ ế n D 16 tại T rư ờ n g Đ ạ i H ọ c T h ủ D ầ u M ộ t.
Đ ề ra m ộ t số b iệ n p h á p n h ằ m đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạo đ ứ c c ủ a sin h v iê n n g à n h G iá o
dục M ầm non.
6.
P h ạ m v i n g h iê n c ứ u
2 0 0 s in h v iê n n g à n h G iá o d ụ c M ầ m n o n từ k h ó a D 1 3 , D 1 4 , D I 5, D 1 6 T r ư ờ n g Đ H
T h ủ D ầ u M ộ t.
7.
C á c p h ư o n g p h á p n g h iê n c ứ u
Đ ể th ự c h iệ n đ ề tà i n à y , c h ú n g tô i sử d ụ n g c á c n h ó m p h ư ơ n g p h á p n g h iê n c ứ u sa u :
3
- P h ư ơ n g p h á p n g h iê n c ứ u lí lu ậ n : S ư u tầ m , đ ọ c , tra c ứ u , n g h iê n c ứ u tài liệ u , sá c h b á o
c ó liê n q u a n đ ế n v ấ n đ ề n g h iê n c ứ u , p h â n tíc h tổ n g h ọ p h ệ th ố n g h ó a th e o m ụ c đ íc h
n g h iê n c ứ u đ ể p h ụ c v ụ c h o p h ầ n n g h iê n c ứ u lí lu ận .
- P h ư ơ n g p h á p n g h iê n c ứ u th ự c tiễ n :
+ P h ư ơ n g p h á p đ iề u tra b ằ n g b ả n g h ỏ i: tiế n h à n h x â y d ự n g p h iế u h ỏ i d à n h c h o sin h
v iê n n g à n h G iá o d ụ c M ầ m n o n n h ằ m th u th ậ p n h ữ n g th ô n g tin c ầ n th iế t n h ằ m p h ụ c v ụ
c h o v iệ c p h â n tíc h đ á n h g iá th ự c trạ n g đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v iê n n g à n h
G iá o d ụ c M ầ m n o n T r ư ờ n g Đ ạ i H ọ c T h ủ D ầ u M ộ t.
+ P h ư ơ n g p h á p p h ỏ n g v ấ n : đ ư ợ c th ự c h iệ n tạ i m ộ t số lớ p n g à n h G iá o d ụ c M ầ m n o n
n h ằ m tìm h iể u n h ậ n th ứ c v à th á i đ ộ c ủ a s in h v iê n v ề đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c .
- P h ư ơ n g p h á p th ố n g k ê to á n h ọ c : S ử d ụ n g S P S S 2 0 .0 n h ằ m x ử lí p h â n tíc h số liệ u m à
c h ú n g tô i th u th ậ p đ ư ợ c từ th ự c trạ n g c ủ a đ ề tài.
4
C H Ư Ơ N G 1: C ơ S Ở L Ý L U Ậ N V È Đ Ị N H H Ư Ớ N G G I Á T R Ị Đ Ạ O Đ Ứ C C Ủ A
S IN H V IÊ N N G À N H G IÁ O D Ụ C M Ầ M N O N
1.1.
T ổ n g q u a n v ề v ấ n đ ề n g h iê n c ứ u
V iệ t N a m là m ộ t n ư ớ c có n ề n k in h tế đ a n g p h á t triể n , đ ể h ộ i n h ậ p v à o n ề n k in h tế
c h u n g c ủ a th ế g iớ i th ì v ấ n đ ề “ đ à o tạ o c o n n g ư ờ i” là m ộ t tro n g n h ữ n g y ế u tố th e n c h ố t,
lu ô n đ ư ợ c Đ ả n g v à n h à n ư ớ c đ ặ c b iệ t q u a n tâ m . Đ ể đ ạ t đ ư ợ c m ụ c tiê u g iá o d ụ c to à n
d iệ n đ ó th ì v iệ c đ ịn h h ư ớ n g g iá trị c h o s in h v iê n v à th a n h n iê n n ó i c h u n g tro n g g ia i đ o ạ n
h iệ n n a y là v iệ c là m v ô c ù n g q u a n trọ n g . T u y n h iê n , b ê n c ạ n h n h ữ n g th à n h q u ả đ ạ t
đ ư ợ c th ì v ẫ n c ị n k h ơ n g ít n h ữ n g v ấ n đ ề n a n g iả i đ a n g tìm h ư ớ n g g iả i q u y ế t. M ộ t tro n g
n h ữ n g v ấ n đ ề đ ó là đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v iê n .
V ấ n đ ề đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n đã v à đ a n g trở th à n h n h ữ n g đ ề tài
c ủ a cá c n h à k h o a h ọ c . V ì th ế có th ể th ấ y c á c n g h iê n c ứ u liê n q u a n đ ế n g iá trị v à đ ịn h
h ư ớ n g g iá trị đ ã đ ư ợ c n h iề u tá c g iả tro n g v à n g o à i n ư ớ c đ ề c ậ p tớ i.
Đ ầ u tiê n c ó th ể đ ề c ậ p từ x a x ư a trư ớ c c ô n g n g u y ê n , đ ạ o đ ứ c đ ã đ ư ợ c n h iề u tr iế t
g ia n ó i đ ế n n h ư P la to n , A r is to le , . . . . Đ ặ c b iệ t là K h ổ n g tử v ớ i h ọ c th u y ế t N h o g iá o đã
đ ư a ra n h ữ n g c h u ẩ n m ự c c ầ n c ó c ủ a n g ư ờ i q u â n tử . T h e o ô n g , n g ư ờ i q u â n tử p h ả i s ố n g
th e o c h ữ “N h â n ” v à tô n th ờ c h ữ “ L ễ ” , g iữ k ỷ c ư ơ n g trậ t tự c ủ a lu ậ t g ia , p h é p n ư ớ c .
B ê n c ạ n h đ ó , v à o n h ữ n g n ă m c u ố i c ủ a th ế kỉ X X , v ấ n đ ề g iá trị v à đ ịn h hưÓTig g iá
trị n g à y c à n g đ ư ợ c n h iề u n ư ớ c q u a n tâ m v à n g h iê n c ứ u n h ư B a L a n , L iê n X ô , N h ậ t
B ả n , . . . . C á c c ô n g trìn h n g h iê n c ứ u đ ã đ ề c ậ p đ ế n n h iề u v ấ n đ ề c ủ a g iá trị n h ư n ộ i
d u n g (g ồ m g iá trị đ ạ o đ ứ c , e iá trị k in h tế , g iá trị th ẩ m m ỹ ) [2 0 , tr. 108], c ấ u trú c c ủ a g iá
trị v à m ộ t số g iá trị c ơ b ả n n h ư h ợ p tá c , tự d o , h ạ n h p h ú c , tru n g th ự c , k h iê m tố n , tìn h
y ê u , h ị a b ìn h , tô n trọ n g , trá c h n h iệ m , g iả n dị, k h o a n d u n g , đ o à n k ế t [28, t r .l ] .
T ậ p tru n g g iả i q u y ế t v ấ n đ ề đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v iê n , từ th ậ p n iê n
9 0 c ủ a th ể k ỷ X X trở lại đ â y , ở V iệ t N a m đ ã v à đ a n g có n h iề u c ơ n g trìn h , đ ề tà i n g h iê n
c ứ u v ề v ấ n đ ề n à y . Đ iể n h ìn h n h ư :
* N ă m 1991 - 1 9 9 5 , c h ư ơ n g trìn h k h o a h ọ c c ô n g n g h ệ c ấ p N h à n ư ớ c m à đ ặ c b iệ t đ ề
tà i m ã số K X - 07: “ C o n n g ư ờ i V iệ t N a m - m ụ c tiê u v à đ ộ n g lự c c ủ a s ự p h á t triể n
k in h tế - x ã h ộ i” đ ã đ ư ợ c th ự c h iệ n , n h iề u đ ề tà i x u ấ t p h á t, tiế p c ậ n từ đ â y đ ã n g h iê n
c ứ u v ề đ ịn h h ư ớ n g g iá trị c ủ a c o n n g ư ờ i.
5
+ Đ ề tà i “ T ìm h iể u đ ịn h h ư ớ n g g iá trị c ủ a th a n h n iê n V iệ t N a m ” m ã sổ K X - 07 - 10
(1 9 9 5 ) d o T S . T h á i D u y T u y ê n là m c h ủ n h iệ m đ ã đ ư a ra đ ư ợ c cái n h ìn c h u n g n h ấ t v ề
n h â n c á c h c ủ a c o n n g ư ờ i V iệ t N a m .
+ Đ ề tà i “N h ữ n g đ ặ c trư n g v à x u th ế p h á t triể n n h â n c á c h c ủ a c o n n g ư ờ i V iệ t N a m
tro n g s ự p h á t triể n k in h tế x ã h ộ i” m ã sổ K X - 0 7 -0 4 do P G S .T S . N g u y ễ n Q u a n g u ẩ n
là m c h ủ n h iệ m , tá c g iả đ ã d ự a trê n n h ữ n g g iá trị m à c o n n g ư ờ i q u a n tâ m từ đó c h ỉ ra
x u h ư ớ n g p h á t triể n n h â n c á c h n g ư ờ i V iệ t N a m tro n g th ờ i k ì đ ổ i m ớ i.
* T ừ k ế t q u ả n g h iê n c ứ u v ề “ G iá trị v à đ ịn h h ư ớ n g g iá tr ị ” đ ă n g trê n tạ p c h í N g h iê n
c ứ u g iá o d ụ c số 12 n ă m 19 9 2 , tá c g iả L ê Đ ứ c P h ú c c h o rằ n g : Đ ố i v ớ i th ế h ệ trẻ h iệ n
n a y , b iể u h iệ n tậ p tru n g c ủ a đ ịn h h ư ớ n g g iá trị là sự p h ấ n đ ấ u đ ạ t đ ư ợ c n h ữ n g y ê u c ầ u
c ủ a x ã h ộ i h iệ n đ ạ i v ề h ọ c v ấ n p h ổ th ô n g , tri th ứ c n g h ề n g h iệ p v à k h ả n ă n g p h á t triể n
liê n tụ c , th à n h đ ạ t d ư ớ i ả n h h ư ở n g c ủ a c ơ c h ế th ị trư ờ n g . M u ố n v ậ y , h à n h đ ộ n g g iá o
d ụ c g iá trị v à đ ịn h h ư ớ n g g iá trị p h ả i d iễ n ra c ó m ụ c đ ích , có tổ c h ứ c tro n g tấ t c ả c á c
m ô i trư ờ n g trả i n g h iệ m , th e o n h ữ n g c á c h th ứ c , n g u y ê n tắ c , c ơ c h ế n h ấ t đ ịn h : p h ả i k h ắ c
p h ụ c n h ữ n g n h â n tố đ ã v à đ a n g g â y n ê n s ự h ạ n c h ế , n g h è o n à n , sai lệ c h v ề g iá trị.
* T á c g iả Đ ỗ N g ọ c H à v ớ i lu ậ n á n T iế n s ĩ “ Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị c ủ a th a n h n iê n , s in h
v iê n h iệ n n a y trư ớ c s ự c h u y ể n đ ổ i v ề k in h tế , x ã h ộ i c ủ a đ ấ t n ư ớ c ” [2 0 0 2 ]. Đ e tà i đ ã
c h o c h ú n g ta th ấ y n h ữ n g g iá trị n à o đ iề u tiế t đ ư ợ c c u ộ c sổ n g h à n g n g à y v à h à n h v i x ã
h ộ i c ủ a sin h v iê n , trê n s ơ sở đ ó x â y d ự n g b iể u m ẫ u đ ịn h h ư ớ n g g iá trị c h o sin h v iê n
V iệ t N a m .
* T ro n g c u ố n “ v ề g iá trị v à g iá trị c h â u Á ” , tá c g iả H ồ Sỹ Q ú y đ ã p h â n tíc h n h ữ n g
g iả trị tru y ề n th ố n g C h â u Á v à n ề n v ă n h ó a V iệ t N a m , đ ồ n g th ờ i p h â n tíc h sự b iế n
đ ộ n g m ộ t sổ g iá trị ư u trộ i tro n g b ả n g g iá trị C h â u Á tạ i V iệ t N a m n h ư c ầ n cù , h iế u
h ọ c , ... trư ớ c tá c đ ộ n g c ủ a q u á trìn h to à n c ầ u h ó a .
G ầ n đ â y , c ó m ộ t số lu ậ n v ă n th ạ c s ĩ n g h iê n c ứ u v ề v ấ n đ ề g iá trị v à đ ịn h h ư ớ n g g iá
trị n h ư : T r ầ n T h ị C h a n h , n ă m 2 0 0 3 n g h iê n c ứ u v ề “ Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị n g h ề d ạ y h ọ c
c ủ a sin h v iê n trư ờ n g C a o đ ẳ n g sư p h ạ m H à N a m ” . N g u y ễ n T h ị H u ệ , n ă m 2 0 0 7 n g h iê n
c ứ u v ề “Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị n g h ề n g h iệ p c ủ a s in h v iê n T rư ờ n g Đ ạ i H ọ c H ả i P h ò n g ” , L ê
T h ị T h a n h H u y ề n n g h iê n c ứ u “ Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị n h â n c á c h c ủ a s in h v iê n Đ ạ i h ọ c H ả i
P h ò n g ” . C á c n g h iê n c ứ u c ũ n g đ ã c h ỉ r a đ ư ợ c c á c g iá trị n g h ề n g h iệ p tro n g tư ơ n g lai
đ ư ợ c s in h v iê n q u a n tâ m v à đ ồ n g th ờ i c ũ n g x á c đ ịn h đ ư ợ c n h ữ n g g iá trị n h â n c á c h tíc h
c ự c c ầ n h ìn h th à n h v à x â y d ự n g ở n h ữ n g n g ư ờ i g iá o v iê n tro n g tư ơ n g lai.
6
B ê n c ạ n h đ ó , tro n g n h ữ n g n ă m g ầ n đ â y n h ấ t, m ộ t số đ ề tài v ề đ ịn h h ư ớ n g g iá trị
đ ạ o đ ứ c , lối số n g đ ư ợ c q u a n tâ m c h ú ý tớ i n h ư : T á c g iả H o à n g A n h v ớ i L u ậ n v ă n th ạ c
s ĩ “ T h ự c trạ n g đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v iê n sư p h ạ m T P .H C M ” , L u ậ n v ă n
th ạ c s ĩ c ủ a tá c g iả B ù i T h ị B íc h v ớ i đ ề tà i “ T h ự c trạ n g đ ịn h h ư ớ n g lối s ố n g c ủ a sin h
v iê n ở m ộ t số trư ờ n g đ ạ i h ọ c tạ i T P .H C M ” , đ ề tà i “ Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a
s in h v iê n trư ờ n g đ ạ i h ọ c Đ ồ n g N a i ” c ủ a tá c g iả P h a n T h ị H ồ n g H à . C ả 3 đ ề tài trê n
đ ề u c h o c h ú n g ta m ộ t cái n h ìn v ề th ự c trạ n g đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v iê n h iệ n n a y , đ ồ n g th ờ i
đ ư a ra n h ữ n g b iệ n p h á p n h ằ m đ ịn h h ư ớ n g tìn h trạ n g trê n .
N ó i c h u n g , c á c c ô n g trìn h n g h iê n c ứ u v ề g iá trị v à đ ịn h h ư ớ n g g iá trị n ê u trê n đ ã
c h ỉ ra đ ư ợ c n h ữ n g g iá trị c ủ a c u ộ c số n g v à đ ịn h h ư ó n g g iá trị c ủ a th a n h n iê n , s in h
v iê n .
N h ư v ậ y , th ự c trạ n g đ ịn h h ư ớ n g e iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n đ ã có n h iề u tá c g iả
n g h iê n c ứ u trư ớ c đ ây . C á c c ơ n g trìn h n g h iê n c ứ u đ ó đã p h á c h ọ a đ ư ợ c b ứ c tra n h k h á i
q u á t v ề đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n . T ừ n h iề u g ó c n h ìn , c á c tá c g iả đ ã là m
s á n g tỏ n h iề u v ấ n đ ề c ả tíc h c ự c lẫ n tiê u c ự c c ủ a n h ữ n g th a y đ ổ i v ề đ ịn h h ư ớ n g g iá trị
đ ạ o đ ứ c c ủ a n g ư ờ i V iệ t N a m n ó i c h u n g v à c ủ a th a n h n iê n s in h v iê n n ó i riê n g , đ ồ n g
th ờ i c ũ n g c h ỉ r a đ ư ợ c n h ữ n g n g u y ê n n h â n ả n h h ư ở n g đ ế n v iệ c đ ịn h h ư ớ n g g iá trị đ ạ o
đ ứ c , trê n c ơ s ở đ ó đ ề ra n h ữ n g p h ư ơ n g h ư ớ n g v à b iệ n p h á p đ ể g iú p sin h v iê n h o à n
th iệ n v ề m ặ t đ ạ o đ ứ c . T ro n g đ ề tà i: “Đ ịn h h ư ớ n g g i á tr ị đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iên n g à n h
G iá o d ụ c M ầ m n o n T r ư ờ n g Đ ạ i H ọ c T h ủ D ầ u M ộ t ”, c h ú n g tô i sẽ k ế th ừ a n h ữ n g th à n h
tự u từ n h ữ n g c ô n g trìn h đi trư ớ c , đ ồ n g th ờ i sẽ n g h iê n c ứ u sâ u h ơ n v ấ n đề n à y đ ể là m
r õ đ ư ợ c tìn h h ìn h đ ạ o đ ứ c c ủ a s in h v iê n b ằ n g c á c h tậ p tru n g n g h iê n c ứ u v à o m ặ t đ ịn h
h ư ớ n g g iá trị đ ạ o đ ứ c v à tìm h iể u v ề n h ữ n g y ế u tố ả n h h ư ở n g đ ế n v iệ c đ ịn h h ư ớ n g g iá
tr ị đ ạ o đ ứ c c ủ a sin h v iê n .
1 .2 .
C á c k h á i n iệ m
1 .2 .1 .
1 .2 .1 .1 .
G iá t r ị v à đ ị n h h ư ó n g g iá t r ị
G iá t r ị
G iá trị là p h ạ m trù đ ư ợ c b à n đ ế n v à s ử d ụ n g từ rấ t s ớ m tro n g lịc h s ử tư tư ở n g , b ắ t
đ ầ u b ằ n g q u a n n iệ m lợ i íc h c ủ a c á c n h à triế t h ọ c cổ đ ại n h ư X ô c rá t, P la tô n , tiế p tụ c đ ư ợ c
p h á t triể n ở th ờ i k ỳ tru n g cổ v à c ậ n đ ại. T u y n h iê n , p h ả i đ ế n tậ n n ử a sa u th ế k ỷ X IX
n h ữ n g v ấ n đ ề v ề b ả n c h ấ t, c ấ u trú c c ủ a g iá trị, v ị trí c ủ a c á c g iá trị tro n g h iệ n th ự c m ớ i
đ ư ợ c n g h iê n c ứ u v ớ i tư c á c h là lý lu ậ n v ề g iá trị.
7
T ro n g tiế n g A n h , k h á i n iệ m G T th ư ờ n g đ ư ợ c n h ắ c tớ i q u a h a i th u ậ t n g ữ có ý n g h ĩa
g ầ n n h ư n h a u : “v a lu e ” c ó n g h ĩa là g iá trị, ý n g h ĩa v à “ w o r th ” v ừ a c ó n g h ĩa là g iá trị,
g iá cả, ý n g h ĩa v ừ a có n g h ĩa là p h ẩ m g iá . T u y n h iê n , n g à y n a y th u ậ t n g ữ “v a lu e ” đ ư ợ c
đ ù n g p h ổ b iế n h o n .
T h e o từ đ iể n B á c h k h o a T o à n T h ư X ô V iế t đ ịn h n g h ĩa : “ G iá trị là sự k h ẳ n g đ ịn h
h o ặ c p h ủ đ ịn h ý n g h ĩa c ủ a c á c đ ố i tư ợ n g th u ộ c th ế g iớ i c h u n g q u a n h đ ố i v ớ i c o n n g ư ờ i,
g ia i c ấ p , n h ó m h o ặ c to à n b ộ x ã h ộ i n ó i c h u n g . G iá trị đ ư ợ c x á c đ ịn h k h ô n g p h ả i b ở i
b ả n th â n c á c th u ộ c tín h tự n h iê n , m à là b ở i tín h c h ấ t c u ố n h ú t c ủ a c á c th u ộ c tín h ấ y
v à o p h ạ m v i h o ạ t đ ộ n g s ố n g c ủ a c o n n g ư ờ i, p h ạ m v i cá c h ứ n g th ú v à n h u c ầ u , c á c m ố i
q u a n h ệ x ã h ộ i, c á c c h u ẩ n m ự c v à p h ư o m g th ứ c đ á n h g iá ý n g h ĩa n ó i trê n đ ư ợ c b iể u
h iệ n tro n g c á c n g u y ê n tắ c v à c h u ẩ n m ự c đ ạ o đ ứ c , tro n g lý tư ở n g , tâ m th ế v à m ụ c
đ í c h ”. [29, t r . 5 1 - 52]
C ò n th e o từ đ iể n T iế n g V iệ t, k h á i n iệ m “ G iá trị là cái là m c h o m ộ t v ậ t c ó íc h lợ i,
c ó ý n g h ĩa h a y đ á n g q u ý v ề m ộ t m ặ t n à o đ ó ” [2 1 , tr.1 0 2 ]. H iể u m ộ t c á c h k h á i q u á t
n h ấ t, g iá trị là n h ữ n g cái c ầ n , có íc h , c á i đ á n g q u ý , c ó ý n g h ĩa đ ố i v ớ i x ã h ộ i, tậ p th ế , cá
n h â n , p h ả n á n h m ố i q u a n h ệ g iữ a c h ủ th ể (c o n n g ư ờ i) v à k h á c h th ể (b ả n th â n s ự v ậ t),
g iữ a c h ủ th ể v ớ i c h ỉn h m ìn h . L à cái m à c o n n g ư ờ i d ù n g là m c ơ sở để x e m x é t m ộ t v ậ t có
lợ i ích đ ế n m ứ c đ ộ n à o đ ổ i v ớ i c o n n g ư ờ i; cái m à c o n n g ư ờ i d ự a v à o d ù n g đ ể x e m x é t
m ộ t n g ư ờ i đ á n g q u ý đ ế n m ứ c n à o v ề m ặ t đ ạ o đ ứ c , trí tu ệ , tà i n ă n g . T ừ đ ó có th ể k h ẳ n g
đ ịn h “g iá tr ị” n h ư là “ c á i c h u ẩ n ” , “th a n g đ o ” đ ể đ á n h g iá m ộ t th u ộ c tín h , đ ặ c d iê m n à o
đ ó c ủ a sự v ậ t h iệ n tư ợ n g h a y c ủ a c o n n g ư ờ i.
C ó th ể th ấ y , k h á i n iệ m G T k h ô n g n h ữ n g đ ư ợ c n ó i tớ i tro n g từ đ iể n m à c ò n đ ư ợ c tiế p
c ậ n , n g h iê n c ứ u tro n g n h iề u n g à n h k h o a h ọ c n h ư : T riế t h ọ c , K in h tế h ọ c , T â m lý h ọ c , X ã
h ộ i h ọ c ,...C ũ n g c h ín h v ì th ế m à ở m ỗ i n g à n h k h o a h ọ c , k h á i n iệ m g iá trị đ ư ợ c h iể u th e o
n h ữ n g k h ía c ạ n h v à g ó c đ ộ k h á c n h a u :
T ro n g K in h tế h ọ c , p h ạ m trù g iá trị g ắ n liề n v ớ i g iá trị h à n g h ó a , g iá cả v à s ả n x u ấ t
h à n g h ó a . P h ía s a u n ó là sứ c lao đ ộ n g , g iá trị la o đ ộ n g c ủ a n g ư ờ i là m ra h à n g h ó a .
D ư ớ i g ó c đ ộ T riế t h ọ c , C h ủ n g h ĩa M á c - L ê n in n h ấ n m ạ n h b ả n c h ấ t x ã h ộ i, tín h th ự c
tiễ n , tín h lịc h s ử v à tín h n h ậ n th ứ c đ ư ợ c c ủ a g iá trị, c á c c h u ẩ n m ự c c ủ a đ ờ i s ổ n g c o n
n g ư ờ i. M ọ i g iá trị đ ề u có n g u ồ n g ố c từ la o đ ộ n g sá n g tạ o c ủ a c o n n g ư ờ i. G iá trị là sự
th ố n g n h ấ t g iữ a cái c h ủ q u a n v à cái k h á c h q u a n . [2 9 , tr.5 1 ]. M ỗ i th ờ i đ ại, m ỗ i d â n tộ c ,
m ỗ i c ộ n g đ ồ n g x ã h ộ i th ư ờ n g c ó n h ữ n g q u a n n iệ m k h á c n h a u v ề g iá trị. C ó n h ữ n g g iá trị
8
k h i đ ã trở th à n h tà i sả n v ă n h o á tin h th ầ n c h u n g c ủ a n h â n loại v à c ủ a c ộ n g đ ồ n g , n ó c ó ý
n g h ĩa trư ờ n g tồ n . N h ư n g th a n g b ậ c g iá trị x ã h ộ i n ó i c h u n g lu ô n v ậ n đ ộ n g , b iế n đ ố i. L ịc h
s ử lo à i n g ư ờ i c ũ n g c h ín h là lịc h s ử c ủ a s ự k h ô n g n g ừ n g tìm k iế m , n h ậ n th ứ c c á c c h â n lý
g iá trị; là lịc h s ử c ủ a q u á trìn h tíc h lu ỹ , c h ọ n lọ c , k ế th ừ a v à p h á t h iệ n ra c á c g iá trị m ớ i
p h ù h ọ p v ớ i sự p h á t triể n c ủ a x ã h ộ i lo à i n g ư ờ i.
T ro n g x ã h ộ i h ọ c , th e o H .J .F ic h te r - n h à x ã h ộ i h ọ c H o a K ỳ th ì: “ T ấ t cả cái gì c ó ích
lợ i, đ á n g h a m c h u ộ n g , đ á n g k in h p h ụ c đ ố i v ớ i c á n h â n h o ặ c x ã h ộ i đ ề u c ó m ộ t g iá tr ị ”
[2 9 , tr.5 3 ]. T h e o đ ịn h n g h ĩa tr ê n th ì g iá trị k h ô n g n h ữ n g đ ư ợ c h iể u n h ư là lợ i ích v ậ t c h ấ t
tro n g đ ờ i s ố n g x ã h ộ i m à c ò n đ ư ợ c p h ả n c h iế u th ô n g q u a th ái đ ộ c ủ a m ộ t c á n h â n h a y x ã
h ộ i. C h o n ê n b ấ t c ứ m ộ t cái gì đ ó đ ề u c ó g iá trị n ế u n ó đ á p ứ n g đ ư ợ c n h u c ầ u n à o đ ó c ủ a
c á n h â n h o ặ c x ã h ộ i.
N h à x ã h ộ i B u n g a ri H a j n a i k - A lb e rt đ ịn h n g h ĩa : “ G iá trị là cái là m c h o n g ư ờ i ta c h ú
ý đ ế n v iệ c p h â n b iệ t n h ữ n g v ẩ n đ ề s ố n g c ò n v ớ i n h ữ n g v ấ n đ ề ít q u a n trọ n g h o n , trê n
b ìn h d iệ n n h ữ n g s ự v ậ t v à sự k iệ n , n h ữ n g k h ả n ă n g v à th ự c tế c ủ a c u ộ c s ố n g ” . [2, tr.7 0 ]
T h e o T â m lý h ọ c , k h á i n iệ m g iá trị đ ư ợ c n g h iê n c ứ u n h ằ m m ụ c đ íc h tìm h iể u h à n h
v i, h o ạ t đ ộ n g c ủ a c o n n g ư ờ i v à d ự b á o s ự p h á t triể n n h â n c á c h . C ó th ể n ó i, “ G iá trị là m ộ t
p h ạ m trù k h ô n g th ể th iế u đ ư ợ c k h i đ ề c ậ p đ ế n v ấ n đ ề n h â n c á ch : H o ạ t đ ộ n g - G ia o tiế p
- G iá trị - N h â n c á c h ” . [5, tr.2 6 1 ]
+ T á c g iả T rầ n T rọ n g T h ủ y c h o rằ n g : “ G iá trị là m ộ t h iệ n tư ợ n g x ã h ộ i đ iể n h ìn h , b iê u
th ị c á c sự v ậ t, h iệ n tư ợ n g , c á c th u ộ c tín h v à q u a n h ệ c ủ a h iệ n th ự c , c á c tư tư ở n g c h u â n
m ự c , m ụ c đ íc h , lí tư ở n g , c á c h iệ n tư ợ n g c ủ a tự n h iê n v à x ã h ộ i đ ư ợ c c o n n g ư ờ i tạ o ra
h o ặ c k h ô n g đ ư ợ c c o n n g ư ờ i tạ o ra, n h ư n g đ ề u p h ụ c v ụ c h o s ự tiế n b ộ c ủ a x ã h ộ i v à p h á t
tr iể n c á n h â n c o n n g ư ờ i” . [2 5 , t r .l 1]
+ T á c g iả L ê Đ ứ c P h ú c đ ã đ ư a r a đ ịn h n g h ĩa : “ G iá trị là c á i có ý n g h ĩa đ ố i v ớ i x ã h ộ i,
tậ p th ể v à c á n h â n , p h ả n á n h m ố i q u a n h ệ c h ủ th ể - k h á c h th ể đ ư ợ c đ á n h g iá x u ấ t p h á t từ
đ iề u k iệ n lịc h sử , x ã h ộ i th ự c tế v à p h ụ th u ộ c v à o trìn h đ ộ p h á t triể n n h â n c á c h . K h i đ ã
đ ư ợ c n h ậ n th ứ c , đ á n h g iá , lự a c h ọ n , g iá trị trở th à n h đ ộ n g lự c th ú c đ ẩ y c o n n g ư ờ i th e o
m ộ t x u h ư ớ n g n h ấ t đ ịn h ” . [2 2 , tr. 13]
N h ư v ậ y , g iá trị đ ư ợ c h iể u m ộ t c á c h r ấ t rộ n g . M ộ t số tá c g iả c o i g iá trị n h ư là n h ữ n g
đ ộ n g c ơ v à n h u c ầ u c ơ b ả n c ủ a c o n n g ư ờ i; m ộ t số k h á c lại co i g iá trị là k h u y n h h ư ớ n g ,
đ ịn h h ư ớ n g đ ứ n g s a u n h u c ầ u , đ ộ n g c ơ ; m ộ t số k h á c co i g iá trị là n h ữ n g h o ạ t đ ộ n g có th ế
đ o đ ư ợ c . V ớ i c á c c á c h tiế p c ậ n k h á c n h a u s o n g c á c k h á i n iệ m v ề g iá trị đ ề u c ó n h ữ n g
9
đ iể m c h u n g c ơ b ả n đ ó là n ộ i d u n g k h á i n iệ m đ ề u n h ấ n m ạ n h ý n g h ĩa c ủ a đối tư ợ n g ,
m a n g g iá trị đ ố i v ớ i n h u c ầ u c á n h â n h a y c ộ n g đ ồ n g v à có tá c d ụ n g th ú c đ ấ y h à n h đ ộ n g
c ủ a cá n h â n h a y c ộ n g đ ồ n g h ư ớ n g tớ i g iá trị.
T rê n đ â y là m ộ t số q u a n n iệ m v ề “ g iá t r ị ” n ó i c h u n g . C á c tá c g iả đ ã n g h iê n c ứ u n ó
d ư ớ i c á c g ó c đ ộ k h á c n h a u , d ự a trê n m ộ t số k h á i n iệ m đ ư ợ c trìn h b à y ở trê n , c h ú n g tô i
q u a n n iệ m : G iá t r ị là n h ữ n g c á i c ó ích, c ó ý n g h ĩa , c ầ n th iế t đ ổ i v ớ i c ả n h â n , tậ p th ể v à
x ã hội. N ó p h ả n á n h m ỗ i q u a n h ệ g i ữ a c h ủ th ể v à k h á c h thể, g iữ a c h ủ th ể v ớ i c h ín h
m ình, đ ư ợ c đ á n h g i á v à c ó th ể th a y đ ổ i th e o n h ữ n g đ iề u k iện lịc h s ử c ụ thể. C ó th ể nói,
g i á tr ị g ắ n liề n v ớ i n h u c ầ u c o n n g ư ờ i, là m ụ c đ íc h đ ể c o n n g iĩờ i v ư ơ n tớ i h a y là đ iề u
k iệ n đ ê c o n n g ư ờ i đ ạ t đ ư ợ c m ụ c đ íc h n à o đó. N ó i c á c h khác, g i á tr ị c h ín h là n h ậ n th ứ c
v ề n h ữ n g đ iề u tố t h a y x ấ u , đ ủ n g h a y sa i. G iá t r ị k h ô n g c h ỉ đ ạ i d iệ n c h o n h ữ n g đ iề u ta
m u ố n m à c ò n là n h ữ n g đ iề u ta p h ả i làm th e o c á c h x ã h ộ i m o n g m uốn. G iá tr ị s ẽ ả n h
h ư ở n g đ ế n v iệ c lự a c h ọ n m ụ c tiê u c ủ a c h ú n g ta v à c á c p h ư ơ n g tiệ n đ ể d ạ t đ ư ợ c m ụ c
tiê u đó.
1 .2 .1 .2 .
Đ ịn h h ư ớ n g g iá t r ị
T h e o từ đ iể n B á c h k h o a to à n th ư X ô V iế t: “ Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị là c ơ sở tư tư ở n g ,
c h ín h trị, đ ạ o đ ứ c , th ẩ m m ỹ , g iú p c h ủ th ể đ á n h g iá th ự c tạ i x u n g q u a n h v à đ ịn h h ư ớ n g
tro n g th ự c tạ i đ ó . Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị h ìn h th à n h th ô n g q u a c h iế m lĩn h k in h n g h iệ m x ã
h ộ i v à th ể h iệ n tro n g c á c m ụ c đ íc h tư tư ở n g , c h ín h k iế n , v à n h u c ầ u c ủ a n h â n c á c h .
T ro n g c ấ u trú c h o ạ t đ ộ n g c ủ a c o n n g ư ờ i, đ ịn h h ư ớ n g g iá trị g ắ n liề n v ớ i c á c đ ặ c đ iế m
n h ậ n th ứ c v à ý c h í c ủ a n h â n c á c h . H ệ th o n g đ ịn h h ư ớ n g g iá trị tạ o th à n h n ộ i d u n g x u
h ư ớ n g c ủ a n h â n c á c h v à là c ơ s ở b ê n tro n g c á c m ố i q u a n h ệ g iữ a c á n h â n v ớ i th ự c tại.
S ự p h á t triể n đ ịn h h ư ớ n g g iá trị là d ấ u h iệ u c ủ a sự c h ín m u ồ i n h â n c á c h , là ch ỉ tiê u đo
đ ạ c tín h x ã h ộ i c ủ a n h â n c á c h ” . [19, tr. 1462]
T h u ậ t n g ừ “ Đ ịn h h ư ớ n g g iá tr ị” đ ư ợ c s ử d ụ n g k h á p h ổ b iế n tro n g X ã h ộ i h ọ c , T â m
lý h ọ c v à T â m lý h ọ c x ã h ộ i. Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị là m ộ t tro n g n h ữ n g k h á i n iệ m q u a n
trọ n g c ủ a X ã h ộ i h ọ c , T â m lý h ọ c v à T â m lý h ọ c x ã h ộ i. N ó là y ế u tổ q u a n trọ n g n h ấ t
c ủ a c ấ u trú c b ê n tro n g c ủ a n h â n c á c h , đ ư ợ c c ủ n g c ố b ở i k in h n g h iệ m s ố n g c á n h â n , b ở i
tậ p h ợ p n h ữ n g trả i n g h iệ m c ủ a n ó , g iú p cá n h â n p h â n b iệ t c á i c ó ý n g h ĩa , cái b ả n c h ấ t
đ ố i v ớ i cái v ô n g h ĩa , c á i k h ô n g b ả n ch ất.
10
T ro n g T â m lý h ọ c , có c á c k h á i n iệ m k h á c n h a u v ề Đ H G T :
+ T h e o “T ừ đ iể n T â m lý h ọ c tó m t ắ t” c ủ a L iê n X ô , m ộ t số tá c g iả n h ư A .V .P e tro o p s k i,
M .G .J a ro s e v s k i c h o rằ n g : “ Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị là p h ư ơ n g th ứ c c h ủ th ể sử d ụ n g đ ể p h â n
b iệ t c á c sự v ậ t th e o ý n g h ĩa c ủ a c h ú n g đ ố i v ớ i c h ín h m ìn h , từ đ ó h ìn h th à n h n ộ i d u n g
c ơ b ả n c ủ a x u h ư ớ n g , đ ộ n g c ơ h o ạ t đ ộ n g ” . [2 9 , tr.6 7 ]
+ T ro n g T â m lý h ọ c p h ư ơ n g T â y , m ộ t số tá c g iả q u a n n iệ m đ ịn h h ư ớ n g g iá trị là m ộ t
tr o n g n h ữ n g trìn h đ ộ cụ th ể , g ia i đ o ạ n n h ấ t đ ịn h c ủ a sự p h á t triể n g iá trị ở n h â n c á c h .
T ro n g x ã h ộ i h ọ c , c ó c á c q u a n n iệ m v ề đ ịn h h ư ớ n g g iá trị n h ư sau:
+ T ro n g c u ố n “ X ã h ộ i h ọ c cá n h â n ” I .X .K o n c h o rằn g : “ Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị là n h ữ n g
đ ịn h h ư ớ n g v à o g iá trị x ã h ộ i n à o đ ó ” . [2 9 , tr.6 7 ]
+ T ro n g tà i liệ u “N h ữ n g c ơ sở n g h iê n c ứ u x ã h ộ i h ọ c ” , c á c tá c g iả q u a n n iệ m : “ Đ ịn h
h ư ớ n g g iá trị là k h u y n h h ư ớ n g c h u n g đ ã đ ư ợ c q u y đ ịn h v ề m ộ t x ã h ộ i đ ư ợ c g h i lại
tr o n g tâ m lý c á n h â n , n h ằ m v à o m ụ c đ íc h v à p h ư ơ n g tiệ n h o ạ t đ ộ n g tro n g lĩn h v ự c n à o
đ ó ” [17, tr.5 6 ]. ở đ â y , Đ H G T đ ó n g v a i trị là m ộ t th à n h tổ tro n g c ấ u trú c n h â n c á c h v à
s ự đ iề u c h ỉn h h à n h v i c ủ a c o n n g ư ờ i.
C ù n g v ớ i T â m lý h ọ c v à X ã h ộ i h ọ c th ì T â m lý h ọ c x ã h ộ i c ũ n g c ó n h iề u tá c g iả
đ ư a ra k h á i n iệ m n à y :
+ L a d o v c h o rằ n g : “ Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị là n h ữ n g b iể u tư ợ n g c ủ a c o n n g ư ờ i v ề n h ữ n g
m ụ c đ íc h c h ủ y ế u c ủ a c u ộ c đ ờ i v à c á c p h ư ơ n g tiệ n c ơ b ả n đ ạ t n h ữ n g m ụ c tiê u ấy . Đ ịn h
h ư ớ n g g iá trị đ ó n g v a i trò c h ủ đ ạ o tro n g v iệ c x â y d ự n g c á c c h ư ơ n g trìn h h à n h v i ứ n g
x ử lâ u d à i. C h ú n g h ìn h th à n h trê n c ơ s ở n h ữ n g n h u c ầ u c ủ a c h ủ th ể v ề v iệ c n ắ in v ữ n g
n h ữ n g h ìn h th ứ c c ơ b ả n c ủ a h o ạ t đ ộ n g s ố n g tro n g n h ữ n g đ iề u k iệ n lịc h sử c ụ th ể x á c
đ ịn h v à d o tín h c h ấ t c ủ a c á c q u a n h ệ x ã h ộ i q u y đ ịn h . C á c q u a n h ệ x ã h ộ i n à y là n g u ồ n
g ố c k h á c h q u a n h ìn h th à n h n h ữ n g n h u c ầ u ấ y ” . [29, tr.6 8 ]
T á c g iả I.T .L ê v ư k in lại q u a n n iệ m rằ n g : “ Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị là v iệ c đ á n h g iá c á c
k h ả n ă n g v à tìn h h ìn h h iệ n có đ ể x á c đ ịn h c á c p h ư ơ n g tiệ n v à p h ư ơ n g p h á p n h ằ m đ ạ t
n h ữ n g m ụ c tiê u đ ã đ ề r a ” . [29, tr.6 8 ]
M ộ t sổ tá c g iả V iệ t N a m n h ư T r ầ n T rọ n g T h ủ y , P h ạ m M in h H ạ c , H u ỳ n h K h á i
V in h đ ề u c h o rằ n g : “ Đ ịn h h ư ớ n g g iá trị là sự lự a ch ọ n , sắ p x ế p c á c g iá trị v ớ i tư c á c h
là n h ữ n g tiê u c h u ẩ n h à n h vi c ủ a m ìn h , đ ịn h h ư ớ n g g iá trị là c ơ sở b ê n tro n g c ủ a h à n h
v i, q u y ế t đ ịn h lối s ố n g c ủ a c á n h â n ” .
11
N h ư v ậ y , ta c ó th ể th ấ y r à n g c ó n h iề u q u a n n iệ m v ề Đ H G T . D ự a trê n m ộ t số k h á i
n iệ m trê n , c h ủ n g tô i q u a n n iệ m : Đ ịn h h ư ớ n g g i á tr ị là s ự p h ả n á n h c h ủ q u a n , c ó p h â n
b iệ t c á c g i ả t r ị tr o n g ỷ th ứ c v à tâm lý c o n n g ư ờ i. N ó i c á c h k h ác, đ ịn h ỉn f ó n g g i á tr ị là s ự
n h ậ n th ứ c, đ á n h g iá , t h á i độ, là s ự lự a c h ọ n c ủ a c o n n g irờ i đ o i vớ i c á c g i ả trị n à o đó. N ó
c ỏ ỷ n g h ĩa th ú c đây, đ iề u c h ỉn h th á i độ, h à n h vỉ c ủ a họ, th ể h iệ n s ự p h á t hiện, tìm tị i và
k h ả n g đ ịn h c ủ a c o n n g ư ờ i n h ữ n g g ì là c ầ n thiết, có ích, là đ á n g q u ỷ v à có ỷ n g h ĩa đ ổ i v ớ i
họ.
D o v ậ y , Đ H G T k h ô n g p h ả i là y ế u tố b ấ t b iế n , n ó th a y đ ổ i th e o m ô i trư ờ n g v à h o ạ t
đ ộ n g th ự c tiễ n . N g ư ờ i ta v í đ ịn h h ư ớ n g g iá trị n h ư là m ộ t c á i trụ c m à m ọ i ý n g h ĩ v à th ế
g iớ i tâ m h ồ n c ủ a c o n n g ư ờ i x o a y x u n g q u a n h n ó . K h ơ n g n h ữ n g ch i p h ố i đ ờ i số n g tâ m
h ồ n , đ ịn h h ư ớ n g g iá trị c ò n là y ế u tố c h i p h ố i, đ iề u c h ỉn h h à n h v i, h o ạ t đ ộ n g c ủ a c o n
n g ư ờ i, h ư ớ n g h o ạ t đ ộ n g tớ i n h ữ n g m ụ c đ íc h c ơ b ả n tro n g c u ộ c đ ờ i. V ớ i tư c á c h là c h ủ
th ể tá c đ ộ n g tự n h iê n - x ã h ộ i, c o n n g ư ờ i - th ô n g q u a h o ạ t đ ộ n g th ự c tiễ n c ủ a m ìn h ,
k h ơ n g n h ữ n g s á n g tạ o r a n h ữ n g g iá trị m à c ò n c h iế m lĩn h c á c g iá trị x ã h ộ i th à n h c á i c ủ a
r iê n g m ìn h .
1 .2 .2 .
1 .2 .2 .1 .
G iá t r ị đ ạ o đ ứ c v à đ ị n h h ư ớ n g g iá t r ị đ ạ o đ ứ c
Đ ạo đứ c
T r o n g tiế n g L a tin h , “ Đ ạ o đ ứ c ” th e o n g h ĩa g ố c là “ m o s ” - lề th ó i, c ó n g h ĩa là n ó i
đ ế n n h ữ n g lề th ó i tậ p tụ c v à b iể u h iệ n m ố i q u a n h ệ n h ấ t đ ịn h g iữ a n g ư ờ i v à n g ư ờ i
tro n g s ự g ia o tiể p v ớ i n h a u h à n g n g à y .
T h e o T ừ đ iể n T iế n g V iệ t k h ẳ n g đ ịn h : Đ ạ o đ ứ c là “ n h ữ n g tiê u c h u ẩ n , n h ữ n g
n g u y ê n tắ c đ ư ợ c d ư lu ậ n x ã h ộ i th ừ a n h ậ n , q u y đ ịn h h à n h v i, q u a n h ệ c ủ a c o n n g ư ờ i
đ ố i v ớ i n h a u v à đ ố i v ớ i x ã h ộ i” . N h ư v ậ y , c ó th ể h iể u đ ạ o đ ứ c là m ộ t h ệ th ố n g n h ữ n g
c h u ẩ n m ự c đ ư ợ c n h iề u n g ư ờ i th ừ a n h ậ n v à tự g iá c th ự c h iệ n .
H ồ C h í M in h k h ô n g đ ư a ra đ ịn h n g h ĩa Đ Đ là g ì, n h ư n g tro n g sử d ụ n g , th u ậ t n g ữ đ ạ o
đ ứ c đ ư ợ c d ù n g v ớ i 3 n g h ĩa : R ộ n g , h ẹ p , v à rấ t h ẹ p .
+ N g h ĩa rộ n g : Đ ạ o đ ứ c là h ìn h th á i ý th ứ c x ã h ộ i, n h ờ đ ó c o n n g ư ờ i tự g iá c đ iề u c h ỉn h
h à n h v i c h o p h ù h ợ p v ớ i lợ i íc h , h ạ n h p h ú c v à là m g ià u tín h n g ư ờ i tro n g c á c q u a n h ệ x ã
h ộ i, k ể cả tro n g c á c q u a n h ệ c h ín h trị, tư tư ở n g .
+ N g h ĩa h ẹp : Đ ạ o đ ứ c là cá c q u y tắ c , c h u ẩ n m ự c d ù n g đ iề u c h ỉn h h à n h v i c o n n g ư ờ i
tro n g q u a n h ệ g iữ a n g ư ờ i v ớ i n g ư ờ i tro n g h o ạ t đ ộ n g số n g .
12
+ N g h ĩa r ấ t h ẹ p : Đ ó là h à n h vi đ ạ o đ ứ c , h à n h v i đ ạ o đ ứ c là h à n h đ ộ n g cá n h â n th ể h iệ n
q u a n n iệ m c ủ a cá n h â n v ề n g h ĩa v ụ đ ố i v ớ i x ã h ộ i v à đối v ớ i n g ư ờ i k h á c , th ế h iệ n lư ơ n g
tâ m h o ặ c b ổ n p h ậ n c á n h â n tro n g n h ữ n g h o à n c ả n h đặc th ù k h ô n g lặ p lại.
H ồ C h í M in h tậ p tru n g b à n n h iề u v ề đ ạ o đ ứ c th e o n g h ĩa h ẹ p v ớ i 3 m ố i q u a n h ệ c ơ
b ả n c ủ a m ỗ i c o n n g ư ờ i (v ớ i m ìn h , v ớ i n g ư ờ i v à v ớ i v iệ c ).
T riể t h ọ c M a c - L ê n in đ ịn h n g h ĩa : “ Đ ạ o đ ứ c là m ộ t h ìn h th á i ý th ứ c x ã h ộ i, là tậ p
h ọ p n h ữ n g n g u y ê n tắ c , q u y tắ c v à c h u ẩ n m ự c x ã h ộ i n h ằ m đ iề u c h ỉn h v à đ á n h g iá c á c h
ứ n g x ử c ủ a c o n n g ư ờ i tro n g q u a n h ệ v ớ i n h a u v à q u a n h ệ v ớ i x ã h ộ i, c h ú n g đ ư ợ c th ự c
h iệ n b ở i n iề m tin c á n h â n , b ở i tru y ề n th ô n g v à s ứ c m ạ n h củ a d ư lu ậ n x ã h ộ i” .
D ư ớ i g ó c n h ìn T â m lý h ọ c , Đ Đ là m ộ t b ộ p h ậ n , m ộ t th à n h p h ầ n tro n g c ấ u trú c
n h â n c á c h , b a o g ồ m h ệ th ố n g p h ẩ m c h ấ t (đ ứ c ) n h ư n iề m tin , lý tư ở n g , lập trư ờ n g ,
p h ẩ m c h ấ t c á n h â n (n ế t, c á c th ó i,..), p h ẩ m c h ấ t ý c h í (tín h k ỷ lu ậ t, tín h m ụ c đ íc h , tín h
p h ê p h á n ,...) v à h ệ th ố n g n ă n g lự c (tà i). R õ rà n g , tro n g c á c h tiế p c ậ n k h á i n iệ m đ ạ o
đ ứ c d ư ớ i g ó c n h ìn tâ m lý h ọ c th ì đ ạ o đ ứ c b ị th u lại tro n g p h ạ m v i n g h ĩa h ẹ p , đ ó là
n h ữ n g th á i đ ộ , h à n h v i tố t đ ẹ p tro n g g ia o tiế p , ứ n g x ử g iữ a cá n h â n v ớ i n g ư ờ i k h á c , cá
n h â n v ớ i c h ín h m ìn h tro n g c á c d ạ n g q u a n h ệ h o ạ t đ ộ n g x ã h ộ i k h á c n h a u .
D ư ớ i góc độ Đ ạo đức học, đạo đứ c gắn với h àn h vi v à đ ộng cơ hành vi của con
n g ư ờ i; đ ạ o đ ứ c ch ỉ đ ư ợ c x á c đ ịn h d ự a trê n ý n g h ĩa “ lợ i” h a y “ h ạ i” c ủ a h à n h v i v à đ ộ n g
c ơ c o n n g ư ờ i.
G .B a n z e la d z e n ó i “ N e u n h ư đ ộ n g c ơ h à n h v i c ủ a c o n n g ư ờ i là x u h ư ớ n g đ e m lại
lợ i ích c h o x ã h ộ i th ì c h ú n g ta n ó i r ằ n g đ ộ n g c ơ n à y là m ộ t đ ộ n g c ơ có đ ạ o đ ứ c , h à n h
v i đ ư ợ c q u y đ ịn h b ở i đ ộ n g c ơ n à y là h à n h v i đ ạ o đ ứ c v à c h ủ th ể c ủ a h à n h v i n à y là
n g ư ờ i c ó đ ạ o đ ứ c . N g ư ợ c lại - có n g h ĩa là là m h ạ i c h o x ã h ộ i h o ặ c n g ư ờ i k h á c - là v ô
đ ạ o đ ứ c. C ò n n ế u n h ư h à n h v i k h ô n g là m lợ i m à c ũ n g k h ô n g làm h ạ i c h o ai th ì đ ộ n g
c ơ c ủ a h à n h v i, b ả n th â n h à n h v i v à c h ủ th ể đ ó c h ẳ n g m a n g m ộ t g iá trị đ ạ o đ ứ c n à o c ả ” .
[3, tr.9 9 ]
Đ ạ o đ ứ c là sả n p h ẩ m tổ n g h ọ p c ủ a c á c y ế u tố k h á c h q u a n v à c h ủ q u a n , là sả n p h ẩ m
c ủ a h o ạ t đ ộ n g th ự c tiễ n v à n h ậ n th ứ c c ủ a c o n n g ư ờ i. N h ữ n g q u a n h ệ n g ư ờ i - n g ư ờ i, cá
n h â n - x ã h ộ i c à n g có ý th ứ c , tự g iá c , ý n g h ĩa v à h iệ u q u ả c ủ a c h ú n g c à n g có tín h c h ấ t x ã
h ộ i r ộ n g lớ n th ì h o ạ t đ ộ n g c ủ a c o n n g ư ờ i c à n g có đ ạ o đ ứ c. Đ ạ o đ ứ c “ đ ã là m ộ t sả n p h ấ m
x ã h ộ i, v à v ẫ n là n h ư v ậ y c h ừ n g n à o c o n n g ư ờ i c ò n tồ n t ạ i ” . [1 8 , tr 43 ]
13
