Tài liệu Quyển 1_Nội dung quản lý hành chính (P4) ppt

3. Một số xu hớng cải cách hành chính.
3.1. Mô hình một cửa trong hoạt động quản lý hành chính nhà n ớc
Một cửa trong quản lý cũng có nghĩa là làm thế nào để ngời dân, ngời
có yêu cầu phục vụ không cần phải qua nhiều nơi để giải quyết một vụ việc.
Trong các doanh nghiệp phục vụ, các cơ quan quản lý nhà nớc đều phải nghĩ
đến: làm thế nào để ngời dân không phải vòng vèo khi yêu cầu cung cấp
dịch vụ.
Một cửa gắn liền với việc phân công, phân cấp quyền hạn, trách
nhiệm, nhiệm vụ của từng cơ quan phải đầy đủ, rõ ràng, cụ thể.
Một cửa gắn liền với việc quy định một quy trình rất rõ ràng cụ thể
các bớc, các yêu cầu cũng nh kỹ năng, các tiêu chuẩn khác để giải quyết các
công việc của công dân.
Một cửa đòi hỏi các cơ quan quản lý đa ra một hệ thống các thủ tục
quy định việc giải quyết các yêu cầu của công dân có tính pháp lý, có hiệu lực,
khoa học, đồng thời phải rõ ràng, dễ hiểu và công khai. Những quy định của
thủ tục đó mang tính bắt buộc với cả hai phía - các cơ quan quản lý nhà nớc và
các khách hàng của họ. Khi mà việc thực hiện thủ tục này nghiêng về một
bên nào đó, thì hiệu quả, hiệu lực của thủ tục thấp.
Một cửa có nghĩa công dân đợc biết các loại thủ tục cần thiết đó ở
đâu (thông báo công khai trên bảng, trên mạng, trả lời qua điện thoại,...) và khi
họ có nhu cầu giải quyết thì giải quyết ở đâu, qua điện thoại, fax, e-mail hay
trực tiếp.
Một cửa không có nghĩa là mọi cơ quan quản lý hành chính nhà nớc
phải tập trung về một địa điểm. Thuật ngữ khu hành chính tập trung đợc
nhiều nơi hiểu nh là mô hình Một cửa. Bản thân khu hành chính tập trung đã
có ở cấp xã từ cách đây rất lâu, nhng không ai coi đó là mô hình Một cửa.
Bản chất của mô hình Một cửa cần hiểu đúng hơn bởi các tiêu thức đã
nêu trên. Hiện nay, các nớc trên thế giới đều áp dụng mô hình Một cửa,
nghĩa là một loại công việc đợc xác định và do một cơ quan quản lý thực
hiện.
Mô hình centrelink của Australia là một ví dụ. Mô hình này phục vụ

khách hàng (trên lĩnh vực phúc lợi xã hội) theo nguyên tắc Một cửa - nghĩa
là chỉ có một cơ quan duy nhất trực tiếp báo cáo lên Bộ trởng Bộ an toàn xã
hội, nhng không phải là một bộ phận của bộ này. Mọi vấn đề liên quan đến an
toàn, bảo hiểm cho hơn 5 triệu khách hàng đợc giải quyết ở centrelink. Sự ra
đời của centrelink đã giảm khiếu nại của công dân (giảm 23% trong năm 1998
so với 1997), tiết kiệm chi phí hoạt động cung cấp dịch vụ bảo hiểm phúc lợi.
Mô hình Một cửa của Italia đợc áp dụng cho tất cả các cơ quan quản
lý hành chính có liên quan đến phân bổ các dự án đầu t, mở rộng sản xuất. Sự
tập trung vào một đầu mối tại địa phơng có liên quan đã giúp giảm đợc hơn 40
thủ tục liên ngành; giảm thời gian chờ đợi. Để có đợc Một cửa đối với việc
cấp phép các dự án, Italia đề ra 4 nguyên tắc:
- Trách nhiệm phải đợc xác định
- Tự chịu trách nhiệm
- Hội nghị t vấn
- Thời gian phải xác định.
Một cửa phải gắn liền với hoàn thiện bên trong quá trình cung cấp
dịch vụ. Sự hoàn thiện bên trong khó có thể làm ngay một lúc, trên nhiều vấn
đề. Hoàn thiện từng bớc, kiên quyết, hiệu quả sẽ góp phần hoàn thiện tổng thể.
Không thể thay áo để làm cho con ngời tốt hơn. Việc đa về một khu vực hành
chính tập trung chỉ mới là hình thức ban đầu. Cần phải hoàn thiện chính nội
dung hoạt động bên trong. Nếu không, một cửa sẽ tạo ra nhiều khóa.
Mô hình một cửa cũng chính là cách thức để có thể áp dụng ISO 9001-
2000 trong hoạt động quản lý hành chính nhà nớc
Trong tiến trình cải cách hành chính nhà nớc, vấn đề đợc nhiều nhà
nghiên cứu đề cập đến là mối quan hệ giữa nhà nớc và công dân đợc xác lập trên
nguyên tắc nào và nhà nớc làm gì để đáp ứng nhu cầu của công dân. Đây không
chỉ là một câu hỏi cần nghiên cứu trả lời nhằm xác định rõ chiến lợc cải cách
hành chính của các nớc. Một số nớc đã và đang áp dụng các nguyên tắc của
"Quản lý chất lợng toàn bộ - TQM", trong tiến trình cải cách hành chính.
Trong những nguyên tắc cơ bản của TQM là lấy công dân làm trung tâm

của mọi hoạt động và đáp ứng đòi hỏi của công dân là điều trớc hết trong mọi
chiến lợc cải cách. Tuy nhiên, nhiều nớc rất khó chuyển đổi từ một nền hành
chính mang tính hành dân sang nền hành chính phục vụ dân. Vì vậy, đặt ra và
thay đổi cách t duy về vai trò của nhân dân là một vấn đề phức tạp.
Nhu cầu đòi hỏi của công dân ngày càng trở nên đa dạng và phức tạp cả
về số lợng và chất lợng.
Những nhu cầu của công dân một số loại phát sinh do đòi hỏi của hoạt động
quản lý nhà nớc (các loại cấp phép); một số loại nhu cầu phát sinh do tính phát
triển đi trớc của công dân; một số loại gắn liền với nhu cầu thông tin. Tất cả
những loại đó, công dân đều đòi hỏi nhà nớc phải đáp ứng.
Cơ chế một cửa là một cách thức nhằm phục vụ công dân tốt hơn. Tuy
nhiên, mô hình này cha có một định nghĩa thật đầy đủ. Do cách hiểu về " một
cửa- one stop shop" không thống nhất, nên cách thức áp dụng nó cũng rất khác
nhau. Đây cũng là lý do tại sao chúng ta muốn áp dụng mô hình này từ 1-1-
2004 cho tất cả các địa phơng từ huyện trở lên và từ 1-1-2005 cho tất cả các xã
nhng gặp khó khăn
1
/.
Để áp dụng cơ chế " một cửa" đạt nh mong muốn, cần hiểu rõ hơn về "
một cửa" và những điều kiện cần có đề áp dụng mô hình này hiệu quả hơn cho
công dân và cơ quan nhà nớc so với việc áp dụng mô hình truyền thống.
Mô hình một cửa đòi hỏi các cơ quan quản lý nhà nớc phải giải quyết một
số vấn đề sau:
- Một loại giấy phép mà cơ quan nhà nớc đề ra bắt buộc công dân phải có
trớc khi đợc công nhận sự hợp pháp của hoạt động đó đợc giao cho cơ quan
nào?
- Trong cơ quan đó, ai là ngời chịu trách nhiệm pháp lý về loại phép đó.
Ví dụ, khi công chứng một loại văn bản nào đó, tính pháp lý của công chứng đ-
1
Báo cáo tổng kết 1 năm thực hiện cơ chế 1 cửa của Bộ Nội Vụ. (phụ lục)

ợc giao trực tiếp cho công chứng viên hay phải trởng phòng công chứng ký. Ký
một bản giấy đăng ký kinh doanh, nhân viên hay phải trởng phòng.
- Những loại giấy phép đòi hỏi phải có sự tham gia của nhiều cơ quan
quản lý nhà nớc nh: cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì trách nhiệm
thuộc về cơ quan nhà nớc nào (địa chính- nhà đất trớc đây) hay Sở xây dựng,
Cục thuế hay Uỷ Ban Nhân dân. Và cơ chế phối hợp giữa các cơ quan đó nh thế
nào.
- Thủ tục để nhận đợc giấy phép đó bao gồm những gì ? hay để nhận đợc
giấy phép đó, công dân phải cung cấp cho các nhà quản lý có thẩm quyền trên
những gì?
- Khi nhận đợc những "thủ tục theo yêu cầu của nhà nớc, công dân nhận
đợc giấy phép nh thế nào?
- Vấn đề hỗ trợ của công nghệ thông tin nh thế nào trong cấp giấy phép
hay công dân có thể nhận đợc giấy phép qua mạng tin học.
- Địa điểm mà công dân có thể tiếp xúc với các cơ quan nhà nớc nh thế
nào?.
Xét trên nguyên tắc chung, một cửa gắn liền với việc giải quyết những
nhu cầu hợp pháp của công dân theo đúng những quy định của nhà nớc. Đó
chính là nơi để giải quyết các mối quan hệ giữa nhà nớc và công dân nhằm bảo
đảm hoạt động quản lý nhà nớc trên các lĩnh vực mà nhà nớc cần phải quản lý,
là nơi giải quyết mối quan hệ giữa chủ thể quản lý và các đối tợng bị quản lý
theo sơ đồ hình 8.
Xét trên nguyên tắc, một vấn đề
thuộc mối quan hệ giữa nhà nớc
và công dân, công dân chỉ cần
tiếp xúc với nhà nớc ở một cách
thức thuận tiện cho họ nhất nhng
đồng thời phải đạt đợc hiệu quả
kinh tế - xã hội nói chung. Việc
nhà nớc áp dụng mô hình một cửa

theo nhiều hình thức khác nhau cũng thể hiện nguyên tắc đó. Một mặt nhà nớc
Cơ quan quản lý
nhà nước/ Chủ thể
quản lý nhà nước
trên các lĩnh vực
Đáp ứng các đòi hỏi
để quản lý nhà nước
trên các lĩnh vực
(cấp phép)
Công dân và các vấn đề
thuộc đối tượng quản lý
nhà nước ( xin phép)
Các yêu cầu, đòi hỏi
để quản lý nhà nước
trên các lĩnh vực
(cấp phép)
Giấy
phép
Hình 8: Cơ chế một cửa cấp giấy phép
tạo điều kiện thuận lợi cho công dân khi muốn tuân thủ những quy định của các
cơ quan quản lý nhà nớc về một vấn đề mà nhà nớc muốn quản lý (giấy phép);
mặt khác đó cũng chính là cơ hội để các cơ quan quản lý nhà nớc nâng cao hiệu
quả hoạt động của chính mình.
Mô hình một cửa trong việc cấp giấy phép xây dựng nhà cần trả lời các
câu hỏi:
- Cơ quan quản lý nhà nớc nào có thẩm quyền cấp giấy phép xây dựng
nhà ở?
- Những cơ quan quản lý nhà nớc nào có liên quan đến việc cấp giấy phép
xây dựng?
- Muốn đợc cấp giấy phép xây dựng, công dân cần phải trình cho cơ quan

quản lý nhà nớc (cơ quan cấp phép) những loại giấy tờ gì?
- Đòi hỏi pháp lý của các loại giấy tờ mà công dân nộp cho cơ quan nhà
nớc?
- Bao nhiêu lâu, công dân có thể nhận đợc giấy phép xây dựng khi họ nộp
đủ các loại giấy tờ theo yêu cầu?
- Công dân phải nộp bao nhiều tiền lệ phí cho việc nhận đợc giấy phép
xây dựng ?
Nếu nh trớc đây, cấp giấy phép xây dựng nhà đòi hỏi công dân phải nộp
cho cơ quan cấp giấy phép xây dựng nhà: hộ khẩu; chứng minh th nhân dân;
giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; giấy chứng nhận quy hoạch; giấy không có
sự tranh chấp,....thì trong mô hình một cửa có thay đổi những quy định đó hay
không? Hoặc trớc đây có nhiều cơ quan quản lý nhà nớc cùng liên quan đến
việc cấp giấy phép xây dựng nhà thì mô hình một cửa thay đổi chỉ còn một cơ
quan?. Điều này không thấy đợc mô tả trong cơ chế "một cửa".
Vậy bản chất mô hình một cửa là gì? Nếu thủ tục hành chính không
thay đổi; đòi hỏi của nhà nớc với công dân không thay đổi và công dân vẫn
phải chờ đợi và vẫn phải đáp ứng nhiều đòi hỏi từ nhà nớc; chi phí xã hội cho
các hoạt động quản lý (cấp phép) vẫn không có gì thay đổi. Điều này cũng đ-
ợc biểu hiện trong văn bản quy định cơ chế một cửa "Một cửa" là cơ chế giải