skkn

<span class='text_page_counter'>(1)</span>RÌn kÜ n¨ng viÕt bµi v¨n miªu t¶ cho häc sinh líp 4 – 5. I. Đặt vấn đề: Ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ mét ph©n m«n quan träng trong m«n TiÕng viÖt ë TiÓu häc. Môc tiªu cña ph©n m«n TËp lµm v¨n lµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng t¹o lËp v¨n bản (dạng nói hoặc dạng viết cho học sinh). Nhờ kĩ năng đó mà học sinh biết c¸ch sö dông TiÕng viÖt cã v¨n ho¸, lµm c«ng cô t duy, giao tiÕp vµ häc tËp. Th«ng qua phân môn TËp lµm v¨n, HS sẽ có cơ sở tiếp thu và diễn đạt các môn học khác trong chương trình, có khả năng làm chủ được tiếng nói và chữ viết của dân tộc mình, cảm thụ được cái hay, cái đẹp của cuộc sống và tiếng mẹ đẻ, bồi dưỡng năng khiếu thẩm mỹ cho các em và giúp các em phát triển năng lực trí tuệ, rèn luyện các thao tác tư duy, h×nh thµnh nh©n c¸ch cho häc sinh. Ch¬ng tr×nh TLV ë tiÓu häc chñ yÕu lµ d¹y v¨n miªu t¶. Ngay tõ líp 2, 3, các em đã đợc làm quen với văn miêu tả qua kiểu bài quan sát và trả lời câu hỏi. Lên lớp 4, 5 các em đợc học về cấu tạo của bài văn miêu tả, học cách quan sát, tìm ý, lập dàn ý, viết đoạn văn và liên kết đoạn văn thành một bài văn miêu tả đồ vật, cây cối, con vật, tả cảnh, tả ngời hoàn chỉnh - những đối tợng này gần gũi và th©n thiÕt víi c¸c em. ¥ líp 4, 5 thêi lîng d¹y häc dµnh cho ph©n m«n TLV lµ 2 tiÕt / tuÇn. C¶ n¨m HS líp 4, 5 häc 62 tiÕt. Líp 4, v¨n miªu t¶ chiÕm 30/62 tiÕt. Lªn líp 5, v¨n miªu t¶ chiÕm 43/62 tiÕt. Nh vËy thêi lîng dµnh cho v¨n miªu t¶ chiÕm phÇn lín trong phân môn TLV lớp 4, 5. Có thể khẳng định rằng văn miêu tả là một phần quan träng trong ph©n m«n TLV ë tiÓu häc. Tuy thêi lîng v¨n miªu t¶ chiÕm phÇn lín cña ch¬ng tr×nh TLV 4, 5 nhng hiệu quả các bài văn miêu tả của các em cha cao, cha đáp ứng đợc các yêu cầu cña m«n TiÕng viÖt. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç nh÷ng bµi v¨n miªu t¶ cña häc sinh Tiểu học thờng ngắn ngủn, cụt lủn, kém hình ảnh, diễn đạt yếu, các bài viết thờng rơi vào tình trạng liệt kê, kể lể, khô cứng, nghèo cảm xúc… Từ những hạn chế đó, không chỉ làm ảnh hởng đến kết quả môn học mà còn ảnh hởng đến chất lîng cña c¸c m«n häc kh¸c. Do nhận thức nổi bật của học sinh tiểu học là tư duy cụ thể, khả năng diễn đạt của các em còn hạn chế, vì vậy tập làm văn là môn khó học đối với học sinh, khú dạy đối với giỏo viờn. Vỡ thế, để HS viết đợc bài văn miờu tả cú kết quả tốt, chúng ta cần có phương pháp dạy học phù hợp theo nội dung, yêu cầu của từng bài. Đó cũng chính là mục tiêu của mỗi giáo viên trong dạy học văn miêu tả. Để góp phần nâng cao chất lượng dạy- học văn miờu tả, tôi đi vào đã nghiên cứu vấn đề “Rốn kĩ năng viết văn miờu tả cho học sinh lớp 4, 5” II.NỘI DUNG A.Tình hình thực trạng: Trong qu¸ trình giảng dạy tôi thấy một thực tế như sau: *Đối với học sinh: a. ¦u ®iÓm:.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> -Một số em đã nắm chắc lý thuyết kiểu bài, lập dàn ý, viết thành văn... -Mét sè học sinh cã n¨ng khiÕu viÕt v¨n vµ hµnh v¨n s©u sắc. - Học sinh biết tự tổ chức các hoạt động trong giờ học theo yêu cầu của giáo viên. -Một bộ phận phụ huynh đã mua sách tham khảo cho con em để phục vụ cho m«n häc. b.Tån t¹i: Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, t«i nhËn thÊy mét số tån t¹i thường gặp trong bµi lµm cña häc sinh nh sau: -Bài văn mang tÝnh liÖt kª, kÓ lÓ, c©u v¨n lñng cñng, rêm rµ, tèi nghÜa, dïng tõ địa phơng. -Bµi viÕt nghèo cảm xúc. - Cha sö dông c¸c biÖn ph¸p so s¸nh, nh©n ho¸ hay sử dụng một cách tuỳ tiện. Diễn đạt ý trong bài vụng về, miêu tả một cách chung chung, không bộc lộ đợc sắc thái riêng biệt của đối tợng miêu tả. - Chưa liên kết chặt chẽ giữa các câu trong đoạn, trong bài. -Không dùng dấu câu: Xảy ra nhiều với học sinh yếu kém. Các em không sử dụng hoặc ít sử dụng dấu chấm, dấu phẩy trong một câu hoặc trong một bài văn. -Bµi viÕt cha sö dông tõ tîng thanh, tîng h×nh, tõ l¸y nªn cha cã gi¸ trÞ gîi t¶, gîi c¶m vµ cha cã sù s¸ng t¹o ë mçi bµi v¨n. *Đối với giáo viên: a. ¦u ®iÓm: - Giáo viên đã xác định rõ nhiệm vụ của phân môn tập làm văn, đã có nhiều đổi míi vÒ h×nh thøc vµ ph¬ng ph¸p trong d¹y häc. -Nhà trờng đã tổ chức các buổi thao giảng, dạy thể nghiệm để rút kinh nghiệm trong viÖc d¹y häc ph©n m«n tËp lµm v¨n. b. Tån t¹i: Qua dự giờ đồng nghiệp và qua thực tế giảng dạy tôi thấy mét sè tån tại của của giỏo viờn trong dạy hoc văn miêu tả,đó là: - Cha chú ý đến việc luyện tập các bộ phận tập trung cho văn miêu tả nh: Kĩ năng quan s¸t, kÜ n¨ng sö dông tõ ng÷, c¸ch chän läc h×nh ¶nh, chi tiÕt. - ViÖc chÊm bµi cña GV cha kÜ lìng, nghiªm tóc, lêi nhËn xÐt cha cô thÓ. B.Nguyên nhân dẫn đến thực trạng. *Về phía học sinh: Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t×m hiÓu t«i nhËn thÊy nh÷ng lçi sai vµ h¹n chÕ trong bµi lµm cña häc sinh lµ do nh÷ng nguyªn nh©n sau: -Häc sinh kh«ng thÝch häc v¨n. -Khả năng quan sát đối tợng miêu tả cha tinh tế..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Vèn tõ miªu t¶ cßn nghÌo nµn, h¹n hÑp. -Kĩ năng lựa chọn từ ngữ, dùng từ đặt câu, viết đoạn văn, kĩ năng diễn đạt …còn rÊt h¹n chÕ; cha biÕt c¸ch s¾p xÕp ý khi viÕt bµi, bè côc thiÕu râ rµng vµ khoa häc. -Kh«ng cã thãi quen sö dông c¸c biÖn ph¸p tu tõ, biÖn ph¸p nghÖ thuËt trong viÕt v¨n. -Trong tiết trả bài học sinh cha đợc sửa lỗi và tự sửa lỗi kĩ càng , đầy đủ. *Về phía Giáo viên: -Giáo viên chưa quan tâm nhiều đến việc rèn kĩ năng lµm bµi viÕt cöa HS còng nh viÖc kế thừa và phát triển những kiến thức liên quan mµ học sinh đã học ở lớp trước. - Giáo viên chưa quan tâm nhiều đến việc vận dụng vốn sống, vốn tõ ng÷ thực tế của học sinh một cách tối đa vào quá trình dạy học. C. Mét sè biÖn ph¸p båi dìng kÜ n¨ng viÕt v¨n miªu t¶ cho häc sinh. 1.Lµm cho hs yªu thÝch m«n v¨n. Để tạo cho HS sự thoải mái, hứng thú và tự tin khi học TLV, sau mỗi tiết dạy, tôi thường dành 5 - 7 phút để tổ chức cho HS những trò chơi, bài tập vui, nhẹ nhàng để HS có thể tự học, tự tham gia vào các trò chơi cùng bạn bè theo tinh thần "Học vui, vui học"; "Học mà chơi, chơi mà học" một cách hứng thú và bổ ích. Những trò chơi này phải có tác dụng trong việc củng cố, khắc sâu kiến thức và rèn luyện kỹ năng cho HS. Tuú vµo néi dung tõng tiÕt häc ,GV tæ chøc các trò chơi cho phù hợp. Từ đó khơi dậy ở các em lòng yêu thích môn học. 2.HDHS cách quan sát đối tợng miêu tả. Giải quyết vấn đề này giáo viên cần : -Hớng dẫn học sinh bám sát yêu cầu đề để quan sát đối tợng miêu tả. -Chú ý tới phơng pháp tổ chức cho học sinh quan sát ,coi đó là nguyên tắc khi d¹y v¨n miªu t¶.. Båi dìng cho HS kÜ n¨ng quan s¸t ë mäi lóc mäi n¬i, khi quan s¸t cÇn béc lộ tình cảm của mình với đối tợng quan sát, cần tìm ra đợc các đặc điểm riêng của từng đối tợng, phõn biệt đối tượng được tả với đối tượng khỏc cựng loại.… Đồng thời tôi luôn chú ý rèn luyện cho học sinh có đợc kỹ năng quan sát cần thiÕt nh kh«ng nh÷ng quan s¸t b»ng m¾t, b»ng tai… mµ cßn biÕt béc lé t©m hån rung c¶m tríc c¶nh vËt, biÕt lùa chän c¸c chi tiÕt tiªu biÓu, nh÷ng Ên tîng næi bËt để đa vào bài văn. Tuỳ theo từng đối tợng để có cách quan sát khác nhau. 3. Gióp HS tÝch luü vèn tõ miªu t¶ vµ lµm giµu t ëng tîng cña c¸c em trong lµm v¨n miªu t¶..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> -§Ó gióp HS tÝch luü vèn tõ miªu t¶, t«i híng cho c¸c em hiÓu r»ng: vèn tõ không chỉ đợc tích luỹ trong các tiết tập làm văn mà các em cần tích luỹ vốn từ qua thực tế cuộc sống, qua các môn học khác, qua việc đọc sách báo, … -Sau khi HS tích luỹ đợc vốn từ miêu tả, tôi tổ chức cho các em trao đổi với nhau b»ng hÖ thèng c©u hái: + Các từ nào thờng dùng để miêu tả cây cối ? + Các từ nào thờng dùng để miêu tả đồ vật? ( tròn xoe, vuông vắn, nhỏ nhắn, xinh xắn, đo đỏ…) + Các từ nào thờng dùng để miêu tả con vật? + Các từ nào thờng dùng để miêu tả ngời? *Trong quá trình HS trao đổi tôi lu ý các em cần so sánh, lựa chọn từ ngữ miêu tả phù hợp với đối tợng, phù hợp cảm xúc của ngời tả và sử dụng các từ tợng thanh, tợng hình để miêu tả cho sinh động. 4.LuyÖn tËp c¸ch sö dông c¸c biÖn ph¸p tu tõ, biÖn ph¸p nghÖ thuËt vµ béc lé c¶m xóc trong bµi v¨n. Để học sinh viết đợc bài văn có sử dụng các biện pháp nghệ thuật , trong tiết làm miệng, tôi gợi cho các em bằng những câu hỏi dễ nhớ, hướng dẫn các em biết chọn lựa chi tiết, diễn đạt bằng câu văn ngắn gọn, có hình ảnh, sử dụng biện pháp tu từ đã học như so sánh , nhân hoá, sö dông tõ tîng h×nh, tîng thanh làm cho cách diễn đạt chi tiết, sinh động hơn. 5. Híng dÉn x©y dùng bè côc bµi v¨n, x©y dùng ®o¹n v¨n më bµi, th©n bµi, kÕt bµi Với mỗi bài văn miêu tả , tôi yêu cầu học sinh làm được những yêu cầu sau: -Học sinh đọc kỹ đề , xác định thể loại, kiểu bài. -Xác định nội dung (tả gì ?) -Xác định tư tưởng, tình cảm cần thể hiện trong bài. Sau đó,học sinh bám sát yêu cầu của đề bài, huy động vốn thực tế (mà các em đã được hướng dẫn quan sát qua khâu chuẩn bị) để lựa chọn được những nét nổi bật của đối tượng để miêu tả rõ ràng, đầy đủ. Sắp xếp ý một cách hợp lí : Mçi bµi v¨n cña häc sinh cÇn cã bè côc 3 phÇn: ( Mở bài, thân bài, kết luận) đủ ý, đúng yêu cầu,diễn đạt phong phú. Thực hiện yêu cầu này tôi đã hớng dẫn học sinh qua các bớc sau nhằm huy động trí tuệ quan sát và chủ động, thu thập, sáng tạo ở mọi học sinh. a. LuyÖn c¸ch më bµi: Phần mở bài: Giới thiệu đối tượng miêu tả (tả cảnh vật, người,...) bằng cách trực tiếp hay gián tiếp. Trong bài tập làm văn phần mở bài là phần gây ấn tượng đầu tiên cho người đọc. Các em có thể vào bài bằng một câu hay một đoạn nhưng cần phải bám sát vào nội dung yờu cầu đó được xỏc định, không lan man, xa đề, không rờm rà..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> b. LuyÖn viÕtphÇn th©n bµi: ¥ phần này tôi cho học sinh phát triển theo nhiều ý khác nhau. -Tả cảnh: Tả từng phần của cảnh hoặc sự thay đổi của cảnh theo thời gian. -Tả người: Tả ngoại hình rồi đến tính tình, hoạt động của người hoặc xen kẽ ngoại hình khi thể hiện tính tình, hoạt động. Khi xây dựng phần thân bài, tôi lưu ý học sinh: Tả cảnh (đồ vật, con vật, cây cối,…) có thể tả nhiều bộ phận nhưng không coi đó là chủ yếu mà cần làm nổi bật cảnh (đồ vật, con vật, cây cối,…) cần tả do đề bài yêu cầu. Tả người cần chọn những nét tiêu biểu, tránh liệt kê đầy đủ nhưng nặng về kể lể, khô khan. c.. LuyÖn c¸ch kÕt bµi. Kết bài: Nêu nhận xét hoặc cảm nghĩ, ấn tượng về đối tượng miêu tả theo kiểu mở rộng hoặc không mở rộng. KÕt bµi tuy chØ lµ mét phÇn nhá trong bµi v¨n nhng l¹i rÊt quan träng bëi đoạn kết bài thể hiện đợc nhiều nhất tình cảm của ngời viết với đối tợng miêu tả. Vì vậy tôi thờng gợi ý để học sinh biết cách làm phần kết bài có mở rộng bằng cảm xúc của mình một cách tự nhiên thông qua những câu hỏi gợi mở, sau đó cho các em nhận xét, sửa sai và chắt lọc để có đợc những kết bài hay. Gi¸o viªn cÇn nhÊn m¹nh cho HS: Có nhiều cách kết bài khác nhau cho một bài văn miêu tả nhưng đều phải xuất phát từ nội dung chính mà các em vừa khai thỏc được ở phần thõn bài. Các em cần lựa chọn đợc cách kết bài hay nhÊt cho bµi viÕt cña m×nh. 6.RÌn luyÖn häc sinh ph¬ng ph¸p rót kinh nghiÖm bµi lµm: a.Để tiết trả bài hiệu quả tôi đã chấm bài thật kĩ càng, chữa từng lỗi nhỏ trong bài viết của HS và ghi lại các lỗi đó thật cụ thể theo từng loại, đồng thời ghi lại c¸c c©u hay, ®o¹n v¨n hay. *Qua tiÕt tr¶ bµi t«i gióp c¸c em s÷a ch÷a nh÷ng lçi cña m×nh hoÆc cña b¹n mắc phải theo từng loại lỗi đã thống kê khi chấm bài.  *Häc tËp ph¸t huy nh÷ng u ®iÓm trong bµi cña m×nh vµ bµi cña b¹n. b. KhuyÕn khÝch häc sinh ph¸t hiÖn c©u v¨n sai lçi dïng tõ, lçi sö dông nghÖ thuËt cha thÝch hîp (qua lêi phª cña c« gi¸o khi chÊm bµi) råi m¹nh d¹n nªu lªn cho c¸c b¹n s÷a ch÷a. c. PhÇn cuèi tiÕt tr¶ bµi t«i ra vµ híng dÉn cho häc sinh lµm mét sè bµi luyÖn tập ngay trong đề bài đó vào vở bài tập tiếng việt.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> III- KÊT LUẬN:. 1.KÕt qu¶: 2.Bµi häc kinh nghiÖm: 3.Kiến nghị, đề xuất: Minh Thành ngày 20 tháng 12 năm 2011 NGƯỜI VIẾT T« ThÞ T©m.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>

<span class='text_page_counter'>(8)</span>