Thực hiện chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố long xuyên, tỉnh an giang

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THANH QUANG

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÁI ĐỊNH CƯ
KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ LONG XUYÊN, TỈNH AN GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

HÀ NỘI, 2021


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN THANH QUANG

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH TÁI ĐỊNH CƯ
KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ LONG XUN, TỈNH AN GIANG

Ngành: Chính sách cơng
Mã số: 8340402

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
PGS.TS. HỒ VIỆT HẠNH

HÀ NỘI, 2021

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài

Đất đai là nguồn tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá, là dạng tư liệu
sản xuất đặc biệt không thể thay thế được, là thành phần quan trọng của môi
trường sống, là địa bàn phân bố dân cư và là nơi duy trì sự sống cho con
người và lồi vật. Đất đai có ý nghĩa quan trọng hàng đầu trong đời sống kinh
tế, chính trị xã hội và an ninh quốc phịng của mỗi quốc gia. Trong thời điểm
hiện nay, vai trò của đất đai càng được chứng minh. Vì vậy, với quỹ đất có
hạn, chúng ta cần phải biết cách sử dụng nguồn tài nguyên đó một cách tiết
kiệm, khoa học và hiệu quả nhất.
Để phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, một trong những nội
dung cần tập trung thực hiện đó là vấn đề đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng
kinh tế - xã hội, nhất là đầu tư hệ thống đường giao thông, kênh thủy lợi, các
cơng trình phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, phúc lợi công cộng, phục vụ
dân sinh…Do đó, Đảng và Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, quy định, ban
hành nhiều loại văn bản quy phạm Pháp luật có liên quan về đất đai, vấn đề
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư trong việc thu hồi đất, giải quyết các vấn đề
liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng thực hiện dự án và đưa vào sử
dụng, góp phần phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.
Bên cạnh đó, Nhà nước ln khơng ngừng hồn thiện chính sách bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư theo hướng ngày càng tốt hơn cho người có đất bị
thu hồi, đảm bảo hài hịa lợi ích giữa các bên: hộ gia đình, cá nhân, tổ chức,
cộng đồng dân cư, chủ đầu tư thực hiện dự án và lợi ích của nhà nước. Để các
dự án được triển khai thuận lợi, sớm phát huy hiệu quả thì cơng tác bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư là khâu then chốt, giữ vai trị quan trọng quyết định
hiệu quả cơng tác đầu tư xây dựng các dự án. Các hộ gia đình, cá nhân có đất
bị thu hồi đều mong muốn nhà nước hỗ trợ tái định cư cho mình. Theo quy

1


định của pháp luật về đất đai thì khơng phải tất cả mọi trường hợp nhà nước
thu hồi đất của hộ gia đình, cá nhân đều được hỗ trợ tái định cư.
Thành phố Long Xuyên là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, khoa
học kỹ thuật, thành phố tỉnh lỵ của tỉnh An Giang có tốc độ phát triển kinh tế xã hội và đơ thị hóa khá nhanh (tỷ lệ 88%). Ở thành phố Long Xuyên quá
trình này đang diễn ra mạnh, nhiều dự án đã và đang triển khai. Đặc biệt ở địa
bàn thành phố Long Xuyên những năm gần đây đang phát triển mạnh về đầu
tư xây dựng kết cấu hạ tầng, hình thành các khu đô thị mới, các khu thương
mại, các khu cụm công nghiệp – trung tâm công nghiệp phục vụ thu hút đầu
tư trong, ngoài tỉnh và phát triển kinhtế, xã hội của địa phương.
Để triển khai các dự án trên, chúng ta đã phải sử dụng tới quỹ đất hiện
đang sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau như: đất sản xuất nông, lâm
nghiệp, nuôi trồng thủy sản; đất nhà ở của nhân dân; đất sản xuất kinh doanh,
đất chuyên dùng của các cơ quan, tổ chức …. thông qua việc thu hồi đất và
thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư giải phóng mặt bằng (GPMB) đối với
người đang sử dụng đất. Trong điều kiện quỹ đất có hạn, giá đất ngày càng
cao, nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển, lợi ích của người sử dụng đất
khi Nhà nước thu hồi đất luôn được nhiều người quan tâm và đang là một vấn
đề hết sức nhạy cảm, tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế - chính trị xã hội của địa phương.
Hiện nay, giá đất trên thị trường và giá đất trên bảng giá đất của UBND
tỉnh ban hành có sự chênh lệch lớn nên các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất
đều mong muốn nhà nước hỗ trợ tái định cư cho họ. Nhằm góp phần hồn
thiện thực hiện chính sách tái định cư cho người dân khi nhà nước thu hồi đất
trong việc triển khai các dự án trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tôi chọn
đề tài: “Thực hiện chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa
bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang” cho luận văn tốt nghiệp chuyên
ngành thạc sỹ chính sách cơng của mình.

2


2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Trong thời gian qua, đã có rất nhiều cơng trình nghiên cứu về vấn đề tái
định cư khi nhà nước thu hồi đất trên nhiều khía cạnh khác nhau. Có thể kể
đến một số cơng trình nghiên cứu sau:
Đề tài: “Đổi mới chính sách liên quan đến đất đai, giải quyết những
vướng mắc trong công tác thu hồi đất, bồi thường đất để phát triển công
nghiệp, dịch vụ, đô thị, hạ tầng kinh tế - xã hội” của Phan Văn Thọ - Bộ Tài
nguyên Môi trường, 2011; Nghiên cứu này đã làm sáng tỏ những vấn đề lý
luận và thực trạng liên quan đến công tác bồi thường và thu hồi đất. Đây là
những luận thuyết quan trọng để tác giả kế thừa vào việc làm sáng tỏ lý luận
của vấn đề nghiên cứu của mình.
Đề tài: “Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ trợ tái
định cư khi nhà nước thu hồi đất tại một số dự án trên địa bàn quận Hà
Đông, thành phố Hà Nội”, của Nguyễn Thị Bích Mai, 2012. Nghiên cứu đã
làm sáng tỏ những vấn đề lý luận và thực trạng về vấn đề bồi thường, hỗ trợ
tái định cư khi nhà nước thu hồi đất tại quận Hà Đông, thành phố Hà nội. Đây
là những vấn đề lý luận và thực tiễn đối với tác giả. Tác giả sẽ kế thừa và bổ
sung những vấn đề này trong luận văn nghiên cứu của mình.
Đề tài: "Những vấn đề cấp bách trong thực hiện tái định cư ở vùng dân
tộc thiểu số và miền núi nước ta hiện nay” của TS. Nguyễn Lâm Thành, 2018.
Nghiên cứu đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và những vấn đề cấp bách trong
thực hiện tái định cư ở vùng DTTS và miền núi cũng như đề cập một số kinh
nghiệm của một số quốc gia trên thế giới trong thực hiện chính sách định cư
do thu hồi đất đai ở vùng DTTS và miền núi, và bài học kinh nghiệm cho Việt
Nam. Đây là nghiên cứu có ý nghĩa quan trong cho tác giả trong quá trình
thực hiện vấn đề nghiên cứu của mình. Tác giả sẽ kế thừa những vấn đề lý

luận của đề tài và bổ sung vào luận văn của mình để làm sáng tỏ những vấn đề
lý luận về chính sách tái định cư trên cơ sở khoa học chính sách công.

3


Luận văn thạc sỹ luật học: “Pháp luật về bồi thường, hỗ trợ, tái định
cư khi nhà nước thu hồi đất từ thực tiễn huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí
Minh” của tác giả Nguyễn Văn Vững, 2016. Đây là nghiên cứu đã làm sáng tỏ
những vấn đề pháp lý cho công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất. Với nghiên cứu này, tác giả sẽ kế thừa những vấn đề pháp lý
trong quá trình làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu của luận văn.
Luận văn thạc sỹ Luật học: “Pháp luật về tái định cư khi nhà nước thu
hồi đất, phát triển kinh tế xã hội qua thực tiễn tại tỉnh Bình Định” của tác giả
Phan Hoài Thức, 2018. Nghiên cứu đã làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về tái
định cư khi nhà nước thu hồi đất như mục đích thu hồi đất, đặc điểm tái định
cư, các quy định pháp luật về tái định cư…Đây là những luận thuyết quan
trọng đối với tác giả trong quá trình thực hiện vấn đề nghiên cứu của mình.
Tác giả luận văn sẽ kế thừa và bổ sung những vấn đề này trong quá trình
nghiên cứu dưới gốc độ khoa học chính sách.
Luận văn thạc sỹ quản lý đất đai: “Đánh giá việc thực hiện chính sách
bồi thường và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất tại một số dự án trên địa
bàn huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình” của tác giả Vũ Mạnh Thía, 2011. Nghiên
cứu này đã làm sáng tỏ những vấn đề về thực hiện chính sách bồi thường, hỗ
trợ, tái định cư khi người dân bị thu hồi đất ở một số dự án trên địa bàn huyện
Tiền Hải, tỉnh Thái Bình. Từ đó, đề xuất các giải pháp góp phần hồn thiện
chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho phù hợp với tình hình thực
tiễn, ổn định đời sống cho nhân dân, nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng đất
đai trong thời gian tới trên địa bàn huyện Tiền Hải. Đây là những cơ sở có giá
trị với tác giả trong quá trình thực hiện nghiên cứu của mình. Tác giả sẽ tiếp

thu các cơ sở lý luận và giải pháp này trong quá trình thực hiện nghiên cứu
của luận văn trên phương diện khoa học chính sách cơng.
Luận văn thạc sỹ nơng nghiệp: “Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi
thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng khi nhà nước thu hồi đất tại

4


một số dự án trên địa bàn thành phố Hà Tĩnh, tỉnh Hà Tĩnh” của tác giả Phan
Lam Sơn, 2010. Nghiên cứu đã làm sáng tỏ cơ sở khoa học và thực tiễn về
chính sách bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất. Qua đó giá việc thực
hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất ở
một số dự án trên địa bàn thành phố Hà Tĩnh - tỉnh Hà Tĩnh và đề xuất một số
giải pháp góp phần thực hiện tốt chính sách bồi thường GPMB khi nhà nước
thu hồi đất phục vụ cho mục đích an ninh quốc phịng, lợi ích quốc gia, lợi ích
cơng cộng trên địa bàn. Đây là những luận thuyết quan trọng cho tác giả tiếp
thu và làm sáng tỏ các vấn đề này trong quá trình thực hiện luận văn của
mình. Tác giả sẽ kế thừa và bổ sung những vấn đề này trong quá trình nghên
cứu luận văn nhưng dưới gốc độ khoa học chính sách.
Các cơng trình trên đã nêu lên tương đối sát thực tế về những tồn tại
hiện nay về công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư hiện nay. Tuy nhiên,
nhìn chung các cơng trình này chỉ tập trung làm sáng tỏ trên gốc độ quan lý
nhà nước, quy định của pháp luật, dưới gốc độ khoa học chính sách chỉ đề cập
đến một cách chung chung. Vì vậy, luận văn của tác giả sẽ nghiên theo hướng
chuyên sâu, cụ thể dưới gốc độ khoa học chính sách cơng, khơng trùng lắp với
những kết quả, cơng trình đã cơng bố trước đó.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu

Luận văn hướng đến mục đích là đưa ra những đề xuất, giải pháp nhằm

thực hiện hiệu quả chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa
bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu

Để thực hiện được mục đích nghiên cứu trên, luận văn tiến hành thực
hiện các nhiệm vụ trọng tâm sau:
-

Làm rõ cơ sở lý luận về thực hiện hiện hiệu quả chính sách tái định cư

khi nhà nước thu hồi đất

5


- Đánh giá thực trạng việc thực hiện chính sách chính sách tái định cư
khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.
- Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách tái định cư
khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu

Nghiên cứu về thực hiện chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất
trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.
4.2. Phạm vi nghiên cứu

Về thời gian: Nghiên cứu này được thực hiện trong phạm vi thời gian
từ năm 2016 đến nay.
Về không gian: Vấn đề nghiên cứu thực hiện trên địa bàn thành phố
Long Xuyên, tỉnh An Giang.

Về nội dung:
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách hỗ trợ tái
định cư khi nhà nước thu hồi đất;
- Đánh giá thực trạng thực hiện chính sách tái định cư khi nhà nước thu
hồi đất trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.
- Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách tái
định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An
Giang.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

Phương pháp luận: Việc tiếp cận nghiên cứu đề tài dựa trên quan điểm
của chủ nghĩa duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh và
quan điểm của Đảng và Nhà nước.
Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tài liệu được sử dụng trong nghiên cứu
này chủ yếu là các cơng trình nghiên cứu, các đề tài khoa học về bồi thường,
hỗ trợ tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. Qua phương pháp này, tác

6


giả sẽ tìm hiểu, nghiên cứu cơ sở lý luận, quan điểm và định hướng của Đảng,
Nhà nước về chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất.
Phương pháp so sánh: Tác giả sử dụng phương pháp so sánh để đánh giá
q trình thực hiện chính sách tái định cư hàng năm khi nhà nước thu hồi đất
trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.
Phương pháp điều tra khảo sát: Đề tài sử dụng phương pháp điều tra
khảo sát để thu thập các số liệu về q trình thực hiện chính sách tái định cư
cũng như đánh giá sự hài lòng của người dân về quá trình thực hiện chính
sách này trong vấn đề nghiên cứu.
Phương pháp phân tích tổng hợp: Từ việc thu thập số liệu khảo sát trên,

tác giả sẽ phân tích chi tiết từng nội dung khảo sát để đánh giá mức độ thực
hiện chính sách này tại địa phương. Phương pháp phân tích tổng hợp số liệu
khảo sát sẽ giúp cho tác giả đánh giá được thực trạng kết quả của việc thực
hiện chính tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bnà thành phố Long
Xuyên, tỉnh An Giang. Bên cạnh đó, trên cơ sở các tài liệu, thơng tin và dữ
liệu thu thập được, tác giả nghiên cứu sẽ phân tích, đánh giá, xem xét trên
bình diện khoa học chính sách cơng và từ đó có những đề xuất phù hợp nhằm
nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi
đất trên địa bnà thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận

Luận văn là đề tài nghiên cứu thuộc ngành chính sách cơng, nghiên cứu,
đánh giá những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất. Các quan điểm, định hướng của Đảng và Nhà nước về thực
hiện chính sách tái định cư trong gia đoạn hiện nay của nước ta.

7


6.2. Ý nghĩa thực tiễn

Đề tài của luận văn là cơ sở để thực hiện chính sách tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất nhằm hướng đến việc nâng cao hiệu quả trong q trình thực
hiện chính sách này.
Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể giúp thành Phố Long Xuyên xây
dựng kế hoạch, hoạch định và thực hiện chính sách tái định cư khi nhà nước
thu hồi đất trên địa bàn trong bối cảnh hiện nay. Đồng thời đây sẽ là tài liệu
tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn đề này trong tương lai.
7. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, nội dung chính của
luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Lý luận chung về chính sách tái định cư khi nhà nước thu
hồi đất.
Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách tái định cư khi nhà nước
thu hồi đất trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An Giang.
Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách tái định
cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn thành phố Long Xuyên, tỉnh An
Giang.

8


Chương 1
LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHÍNH SÁCH TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC
THU HỒI ĐẤT

1.1.

Một số khái niệm liên quan đến đề tài

1.1.1 Khái niệm chính sách và chính sách cơng
1.1.1.1 Khái niệm chính sách
Có rất nhiều học giả quan niệm về chính sách khác nhau, chẳng hạn
như: “Chính sách là một q trình hành động có mục đích theo đuổi bởi một
hoặc nhiều chủ thể trong việc giải quyết các vấn đề mà họ quan tâm” [4,tr 81]
hay “Chính sách là quyết tâm và định hướng. Chính sách định hướng nhưng
khơng bao gồm, các chương trình và chi tiết hành động”, “Chính sách là
ngun tắc hoặc quy trình mang tính định hướng, hướng dẫn”[19, tr.55]

Từ những nhận định này, có thể thấy rằng chính sách là sản phẩm của tất
cả các chủ thể trong xã hội và chính sách chính là cơng cụ quan trọng giúp các
chủ thể đó đạt được mục đích đề ra. Hay nói cách khác chính sách được hiểu
là chương trình hành động do các nhà lãnh đạo hay nhà quản lý đề ra để giải
quyết vấn đề vì mục tiêu phát triển của tổ chức.
1.1.1.2 Khái niệm chính sách cơng
Từ khi ra đời cho đến nay, có rất nhiều quan niệm khác nhau về chính
sách cơng, có thể kể đến một số quan niệm của các học giả nổi tiếng như:
Theo quan điểm của Wiliam N.Dunn thì: “Chính sách cơng là một sự kết
hợp phức tạp những sự lựa chọn liên quan lẫn nhau, bao gồm cả các quyết
định không hành động, do các cơ quan nhà nước hay các quan chức nhà nước
đề ra”.
Theo Peter Aucoin: "chính sách cơng bao gồm các hoạt động thực tế do
Chính phủ tiến hành"[20].
Peter đưa ra định nghĩa: "chính sách cơng là tồn bộ các hoạt động của
Nhà nước có ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến cuộc sống của mọi công

9


dân. [21].
Dù có rất nhiều quan niệm khác nhau về chính sách cơng nhưng nhìn
chung có thể nhận thấy các học giả đều cho chủ thể ban hành chính là chính
phủ với mục tiêu là điều chính các lĩnh vực trong đời sống của xã hội. Tóm lại
chính sách cơng chính là: “Chính sách cơng là tập hợp các quyết định do cơ
quan nhà nước có thẩm quyền ban hành hướng đến các nhóm đối tượng thụ
hưởng nhằm phục vụ cho lợi ích cơng, cho sự phát triển của xã hội”.[6]
1.1.2 Khái niệm thu hồi đất
Từ điển Tiếng Việt định nghĩa: “Thu hồi là việc thu hồi về lại, lấy lại
cái trước đó đã đưa ra, đã cấp phát hoặc bị mất vào tay kẻ khác”. Theo khái

niệm trên, có thể hiểu thu hồi đất là việc Nhà nước lấy lại đất đã giao, đã cho
thuê hoặc lấy lại đất đai của một tổ chức, cá nhân nào đó đang nắm giữ, sử
dụng, vì một mục đích nào đó của Nhà nước.
Căn cứ theo quy định của pháp luật hiện hành, cụ thể tại khoản 11 Điều
3 Luật đất đai năm 2013, “thu hồi đất” được hiểu là trường hợp Nhà nước ra
quyết định thu lại quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân, tổ chức được
Nhà nước trao quyền sử dụng đất hoặc thu lại đất đang thuộc quyền sử dụng
đất của người khác nếu người này có hành vi vi phạm pháp luật về đất đai
trong quá trình sử dụng đất.
Trên cơ sở khái niệm thu hồi đất được xác định ở trên, có thể hiểu, khi
xảy ra sự kiện thu hồi đất thì hộ gia đình, cá nhân, tổ chức đang sử dụng đất
có nghĩa vụ phải trả lại phần đất thuộc diện thu hồi mà họ đang sử dụng cho
Nhà nước. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào Nhà nước cũng có thể tự lấy
đất từ phía người dân, mà hiện nay, theo quy định của pháp luật hiện hành,
Nhà nước chỉ được thu hồi đất thuộc một trong các trường hợp sau:
- Thu hồi vì mục đích quốc phịng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì
lợi ích quốc gia, cơng cộng;
- Thu hồi do vi phạm pháp luật về đất đai;

10


- Thu hồi do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại
đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người.
Từ những phân tích trên, có thể thấy hoạt động thu hồi đất của Nhà
nước có những đặc điểm sau:
Thứ nhất, chủ thể tiến hành thực hiện hoạt động thu hồi đất luôn là
Nhà nước. Với vai trò là chủ thể đại diện sở hữu duy nhất đối với đất đai, Nhà
nước thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về đất đai thông qua hoạt động
điều phối đất đai. Thu hồi đất là một trong các hoạt động thực hiện quyền điều

phối đất đai quan trọng để nhà nước thực hiện chức năng quản lý của mình.
Mặt khác, hoạt động thu hồi đất phải mang tính mệnh lệnh, quyền uy và chỉ
có Nhà nước mới có thẩm quyền thực hiện và khơng có bất cứ tổ chức nào
thực hiện được thẩm quyền này ngoài Nhà nước.
Thứ hai, việc thu hồi đất chỉ có thể được tiến hành trên cơ sở một
quyết định hành chính cá biệt có giá trị bắt buộc thi hành. Nếu người sử dụng
đất không tự giác thi hành quyết định này thì cơ quan quản lý hành chính có
quyền ban hành quyết định cưỡng chế theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên,
để đảm bảo tính dân chủ, khách quan trong hoạt động thu hồi đất, người bị thu
hồi đất có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện đối với quyết định thu hồi đất hoặc
hành vi cưỡng chế đó.
Thứ ba, đối tượng bị thu hồi đất có thể là hợp pháp được nhà nước cấp
quyền sử dụng đất hoặc cũng có thể là đối tượng bất hợp pháp do lấn chiếm
đất đai trong quá trình sử dụng. Hệ quả của thu hồi đất là làm chấm dứt
QSDĐ của người có đất bị thu hồi.
Thứ tư, chủ thể bị thu hồi có thể là bất kỳ chủ thể sử dụng đất nào có
đất thuộc diện bị thu hồi bao gồm: Hộ gia đình, cá nhân, tổ chức kinh tế,
người Việt Nam định cư ở nước ngoài, tổ chức, cá nhân nước ngồi, cơ sở tơn
giáo, cộng đồng dân cư.

11


1.1.3 Khái niệm tái định cư
Theo thuật ngữ của Ngân hàng thế giới, tái định cư bao hàm tất cả
những thiệt hại trực tiếp về kinh tế và xã hội gây ra bởi việc thu hồi đất và hạn
chế sự tiếp cận, cùng với những biện pháp đền bù và sửa chữa. Tái định cư
không hạn chế ở sự di dời về mặt vật chất. Tái định cư có thể, tùy thuộc vào
từng trường hợp cụ thể, bao gồm: thu hồi đất và các cơng trình trên đất, bao
gồm cả việc kinh doanh, buôn bán; sự di dời về mặt vật chất; và sự khôi phục

kinh tế của những người bị ảnh hưởng nhằm cải thiện (hoặc ít nhất là phục
hồi) thu nhập và mức sống.
Tái định cư là việc người sử dụng đất được bố trí nơi ở mới bằng một
trong các hình thức bồi thường bằng nhà ở, bồi thường bằng giao đất ở mới
hoặc bồi thường bằng tiền để người dân tự lo chỗ ở. Hay nói cách khác tái
định cư là hình thức hỗ trợ về đời sống của Nhà nước khi thực hiện chính sách
thu hồi đất của người dân. Tùy thuộc vào diện tích đất bị thu hồi và quỹ đất
hiện có của Nhà nước, người dân sẽ được bồi thường số lượng suất tái định cư
phù hợp.
Tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất được hiểu là việc di chuyển
người có đất bị thu hồi đến sinh sống ổn định tại một nơi mới thông qua các
hoạt động hỗ trợ của Nhà nước nhằm giúp người bị thu hồi đất ổn định đời
sống, sản xuất tại khu tái định cư được nhà nước bố trí.
Như vậy có thể hiểu tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất không chỉ
đơn thuần là việc bồi thường, hỗ trợ chỗ ở tái định cư cho người dân có đất bị
thu hồi mà nhà nước còn phải quan tâm đến đời sống của người dân sau khi bị
thu hồi đất đến các nơi tái định cư được bố trí, phải có những chính sách, biện
pháp nhằm đảm bảo lợi ích cho những người dân, đảm bảo cho họ có được
chỗ ăn ở ổn định, có điều kiện sinh sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ để người
dân có thể yên tâm sản xuất phát triển kinh tế xã hội.

12


1.1.4 Khái niệm chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất
Nhà nước ta là nhà thuộc sở hữu của toàn dân, đất đai là thuộc sở hữu
của tồn dân, do đó khi nhà nước đã cấp quyền sử dụng đất cho người dân,
khi thực hiện thu hồi thì phải có chính sách hỗ trợ phù hợp cho người dân.
Chính sách tái định cư là một trong những giải pháp quan trọng để đem lại
niềm tin của người dân khi nhà nước thực hiện thu hồi đất.

Chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất là quan điểm, chủ
trương của Đảng và nhà nước về việc sắp xếp, bố trí chỗ ở cho người dân khi
bị thu hồi đất để họ an tâm sinh sống và phát triển kinh tế - xã hội. Hay nói
cách khác chính sách tái định cư là chính sách giúp ổn định cuộc sống, bồi
thường thiết hại với các chủ sở hữu nhà, đất, tài sản gắn liền với đất bị nhà
nước thu hồi theo quy định. Hình thức bồi thường có thể là nhà xây sẵn, nhà
tái định cư, chung cư...
Như vậy, chính sách tái định cư là tổng thể các quan điểm, các giải
pháp và công cụ mà Nhà nước sử dụng để tác động lên các đối tượng bị thu
hồi đất nhằm có đất để xây dựng cơ sở hạ tầng cho phát triển kinh tế xã hội
theo định hướng mục tiêu đề ra.
Chủ thể của chính sách là những người, tổ chức tham gia vào quá trình
quản lý chính sách như: người có thẩm quyền quyết định chính sách, người
chịu trách nhiệm chính đối với tổ chức thực hiện chính sách, người chịu trách
nhiệm đối với những hành động chính sách cụ thể, người tham gia vào q
trình tổ chức thực hiện chính sách.
Đối tượng của chính sách là những người, tổ chức thực hiện chính
sách và chịu ảnh hưởng của chính sách, cụ thể là các cán bộ, công chức, viên
chức của các cơ quan thực hiện chính sách tái định; và các tổ chức, hộ gia
đình, cá nhân bị thu hồi đất.

13


1.1.5 Khái niệm tổ chức thực hiện chính sách tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất.
Tổ chức thực hiện chính sách là giai đoạn thứ hai trong q trình
chính sách sau giai đoạn hoạch định chính sách, nhằm biến chính sách thành
hành động và kết quả trên thực tế.
Vì vậy, tổ chức thực hiện chính sách tái định cư khi Nhà nước thu hồi

đất của là quá trình triển khai chính sách tái định cư thành những kết quả trên
thực tế thơng qua các hoạt động có tổ chức trong bộ máy Nhà nước nhằm có
đất để xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của
địa phương.
1.2 Ý nghĩa của chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất.
Bản chất của quan hệ thu hồi đất và hỗ trợ tái định cư cho người dân
không phải là quan hệ mua bán, đàm phán giá cả. Thực chất của vấn đề này là
nhà nước phải có trách nhiệm đối với người dân về việc thu hồi đất cũng như
bồi thường thiệt hại, hỗ trợ tái định cư cho người dân. Do đó, việc thực hiện
tốt chính sách tái định cư cho người dân khi nhà nước thực hiện thu hồi đất có
ý nghĩa vơ cùng quan trọng đối với việc phát trển kinh tế - xã hội của đất
nước.
Thứ nhất, trên phương diện chính trị. Nhà nước ta là nhà nước của
nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân hay nói cách khác quyền làm chủ thuộc
về nhân dân. Do đó, vì mục tiêu phát triển đất nước mà nhà nước tiến hành
thu hồi đất của người dân thì chính sách hỗ trợ tái định cư cho người dân là
một chính sách đúng đắn, đem lại niềm tin cho người dân đối với Đảng, Nhà
nước, góp phần đảm bảo an sinh xã hội và phát triển đất nước, ổn định chính
trị. Người Việt Nam có câu: “Có an cư mới lạc nghiệp”, việc mất đất đai, nhà
cửa đã gắn bó với gia đình mình bao nhiêu năm qua là một cú sốc rất lớn đối
với họ nên nếu nhà nước khơng có chính sách tái định cư đúng đắn, phù hợp
sẽ dẫn đến những vấn đề về khiếu kiện, khiếu nại mất ổn định chính trị. Vì

14


Vậy, việc giải quyết tốt vần đề tái định cư là thực hiện tốt chính sách an dân
để phát triển kinh tế - xã hội, góp phần vào việc duy trì, củng cố ổn định về
chính trị. Bên cạnh đó, thực hiện tốt chính sách hỗ trợ tái định cư giúp củng
cố niềm tin của người bị thu hồi đất vào đường lối, chủ trương của Đảng,

chính sách pháp luật của Nhà nước; đồng thời loại trừ cơ hội để kẻ xấu lợi
dụng, tuyên truyền, kích động quần chúng nhân dân khiếu kiện, đối đầu với
chính quyền nhằm gây mất ổn định tình hình trật tự an tồn xã hội, đập tan
mọi âm mưu chống phá đất nước của kẻ thù. Từ đó, người dân khi được hỗ
trợ tái định cư sẽ an tâm lao động sản xuất và vững niềm tin với Đảng và Nhà
nước, góp phần bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, giữ vững sự hịa bình và phát triển
của đất nước.
Thứ hai, thực hiện tốt công tác tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất sẽ
giúp cho họ và các thành viên khác trong gia đình nhanh chóng ổn định cuộc
sống để tập trung sản xuất góp phần cải thiện và nâng cao mức sống. Bên
cạnh đó, thực hiện chính sách tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất là điều
kiện để doanh nghiệp sớm có mặt bằng triển khai các dự án đầu tư góp phần
vào việc thúc đẩy tăng trưởng của nền kinh tế và nâng cao tính hấp dẫn của
mơi trường đầu tư, kinh doanh ở nước ta. Hơn nữa, duy trì tốc độ tăng trưởng
cao và bền vững sẽ có điều kiện để thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, góp
phần vào cơng cuộc “xóa đói, giảm nghèo” và tạo tiền đề cho nước ta phát
triển trong bối cảnh hội nhập hiện nay.
Thứ ba, thông qua việc thực hiện chính sách tái định cư, người dân có
thể tham gia tích cực, phát huy tính dân chủ, giám sát hoạt động của cơ quan
nhà nước và tố cáo các hành vi tiêu cực của những cán bộ, công chức trong
quá trình thực thi quyền hạn của mình. Từ đó góp phần nâng cao trách nhiệm
của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc giải quyết các vấn đề liên
quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho người dân.

15


Thứ tư, việc thực hiện chính sách tái định cư một cách công khai, minh
bạch và dân chủ sẽ giúp cho người dân được tham gia trực tiếp bàn bạc những
vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của mình. Việc bố

trí tái định cư là chính sách nhân văn của Nhà nước khi thu hồi đất của người
dân nhưng đất đai là thuộc sở hữu của tồn dân, do đó họ cần phải được tham
gia bàn bạc, đưa ra ý kiến, nguyện vọng cũng như lợi ích chính đáng của bản
thân trong qua trình được bố trí tái định cư cho phù hợp.
1.3 Quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về thực hiện tái
định cư khi nhà nước thu hồi đất
Việc xây dựng khu tái định cư luôn là vấn đề được Đảng và Nhà nước
quan tâm khơng chỉ nhằm bố trí chỗ ở và ổn định cuộc sống cho những người bị
thu hồi đất, mà cịn nhằm đảm bảo nhanh chóng giải phóng mặt bằng, tạo quỹ
đất sạch giúp các dự án đã được phê duyệt theo quy hoạch được nhanh chóng
triển khai. Sự quan tâm này được thể hiện thơng qua quy định của pháp luật, các
văn bản về đất đai. Dù nhiều lần được điều chỉnh, bổ sung, nhưng về cơ bản, các
quy định của pháp luật về đất đai luôn hướng đến việc đảm bảo vấn đề tái định
cư được thực hiện trước khi Nhà nước thu hồi và bàn giao đất cho chủ đầu tư; và
việc xây dựng khu tái định cư đã hồn thành hoặc ít nhất hoàn thành cơ sở hạ
tầng của khu tái định cư mới bố trí cho người dân. Cụ thể như:

Nhằm hướng dẫn thi hành những quy định của Luật Đất đai năm 2013
liên quan đến vấn đề bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất,
ngày 15/5/2014 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 47/2014/NĐ-CP “Quy
định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất” (thay thế
Nghị định số 197/2004/NĐ-CP); cũng trong ngày 15/5/2014 Chính phủ đã
ban hành Nghị định số 44/2014/NĐ-CP “Quy định về giá đất” (thay thế Nghị
định số 188/2004/NĐ-CP; Nghị định 123/2007/NĐ-CP…). Đây là những cơ
sở pháp lý quan trọng để thực hiện việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất trong thời gian tới.

16

1.4. Quy trình thực hiện chính sách tái định cư khi nhà nước thu
hồi đất.
1.4.1 Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách tái định cư
khi nhà nước thu hồi đất
Kế hoạch là hành động có thời gian xác định với ngân sách giành để lập
chiến lược bồi thường và tái định cư, mục tiêu, quyền lợi, hành động, trách
nhiệm, giám sát và đánh giá. Kế hoạch phải được chuẩn bị và phê duyệt trước
khi thẩm định vốn vay cho Dự án.
UBND cấp huyện phê duyệt kế hoạch bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
cho người dân có đất bị thu hồi. Cụ thể: Căn cứ Khoản 2 Điều 85 Luật Đất đai
2013, nguyên tắc lập và thực hiện dự án tái định cư được quy định như sau:
- Khu tái định cư tập trung phải xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ, bảo
đảm tiêu chuẩn, quy chuẩn xây dựng, phù hợp với điều kiện, phong tục, tập
quán của từng vùng, miền.
-Việc thu hồi đất ở chỉ được thực hiện sau khi hoàn thành xây dựng
nhà ở hoặc cơ sở hạ tầng của khu tái định cư.
Bên cạnh đó, việc bố trí tái định cư cho người có đất bị thu hồi, quy
định tại Điều 86 của Luật Đất đai 2013 được thực hiện như sau:
Thứ nhất, Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng
được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Ủy ban nhân dân cấp huyện giao trách nhiệm
bố trí tái định cư phải thơng báo cho người có đất ở thu hồi thuộc đối tượng
phải di chuyển chỗ ở về dự kiến phương án bố trí tái định cư và niêm yết cơng
khai ít nhất là 15 ngày tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt
chung của khu dân cư nơi có đất thu hồi. Và tại nơi tái định cư trước khi cơ
quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt phương án tái định cư. Nội dung
thông báo gồm địa điểm, quy mô quỹ đất, quỹ nhà tái định cư, thiết kế, diện
tích từng lơ đất, căn hộ, giá đất, giá nhà tái định cư; dự kiến về tái định cư cho
người có đất thu hồi.

17

Thứ hai, Người có đất thu hồi được bố trí tái định cư tại chỗ nếu tại
khu vực thu hồi đất có dự án tái định cư hoặc có điều kiện bố trí tái định cư.
Ưu tiên vị trí thuận lợi cho người có đất thu hồi sớm bàn giao mặt bằng, người
có đất thu hồi là người có cơng với cách mạng.
Phương án tái định cư đã được phê duyệt phải được công bố công khai
tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã, địa điểm sinh hoạt chung của khu dân cư
nơi có đất thu hồi và tại nơi tái định cư.
Thứ ba, Giá đất cụ thể tính thu tiền sử dụng đất tại nơi tái định cư, giá
bán nhà ở tái định cư do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định.
Thứ tư, Trường hợp người có đất thu hồi được bố trí tái định cư mà
tiền bồi thường, hỗ trợ không đủ để mua một suất tái định cư tối thiểu thì
được Nhà nước hỗ trợ tiền đủ để mua một suất tái định cư tối thiểu.
1.4.2 Phổ biến, tuyên truyền chính sách tái định cư khi nhà nước
thu hồi đất
Công tác tuyên truyền, vận động phải được coi trọng và phải đi trước
một bước trước khi triển khai Dự án tại các địa phương. Muốn thành cơng
trong cơng tác này nhất định phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự
phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa cấp ủy, chính quyền với các ban, ngành, tổ
chức liên quan; quyết tâm, nỗ lực của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền,
mà quan trọng nhất vẫn là vai trị của chính quyền các cấp vì là cấp có thẩm
quyền trực tiếp giải quyết cơ chế, chính sách về bồi thường, hỗ trợ, tái định
cư.Chính vì vậy, mỗi cấp chính quyền cần phải xác định được vai trị quan
trọng của mình trong cơng tác tun truyền, vận động người dân thực hiện tốt
chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất.
Công tác tuyên truyền, vận động về thực hiện chính sách tái định cư
tại các địa phương cần phải được tiến hành từng bước chặt chẽ, kiên trì, chắc
chắn từng bước một, từ khảo sát thu thập thông tin về tâm tư, nguyện vọng,
kiến nghị, phản ánh của người dân đến xác định nội dung cần trả lời, giải

18


thích; phân cơng nhiệm vụ chặt chẽ cho từng thành viên Tổ công tác; xác định
thời gian địa điểm tuyên truyền, vận động phù hợp, nên chọn địa điểm gần
dân nhất như nhà sinh hoạt xóm, thơn hoặc tại hiện trường Dự án; trao đổi bàn
bạc chặt chẽ với quân, dân, chính, người có uy tín, lực lượng nịng cốt ở địa
phương; phân loại đối tượng theo nhóm để có biện pháp tuyên truyền, vận
động phù hợp, trên nguyên tắc dễ làm trước, khó làm sau.
Chính vì vậy, nếu làm tốt công tác tuyên truyền, vận động người dân
về thực hiện chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất thì hoạt động
quản lý nhà nước sẽ dễ dàng và mang lại hiệu quả cao, các dự án sẽ được triển
khai đúng tiến độ, kế hoạch đã được phê duyệt.
1.4.3. Phân cơng, phối hợp thực hiện chính sách tái định cư khi
nhà nước thu hồi đất.
Để thực hiện tốt chính sách tái định cư tại các địa phương cần phải có
sự phối hợp giữa các cấp chính quyền, các ban ngành trong vấn đề thực hiện
dự án. Dự án muốn tiến hành đúng theo kế hoạch đề ra thì các bên liên quan
phải phối hợp nhịp nhàng, hỗ trợ lẫn nhau và ngược lại nếu khơng có sự phối
hợp tốt thì dự án sẽ bị ảnh hưởng, gây ra thất thốt kinh tế trong q trình
thực hiện. Hay nói cách khác: UBND cấp xã phải phối hợp với ban đền bù, hỗ
trợ và tái định cư xác nhận đất và tài sản của người bị thu hồi đất trong quá
trình thực hiện.UBND cấp huyện phải phối hợp với các đơn vị tỉnh/thành phố,
sở ban ngành, tổ chức và nhà đầu tư triển khai dự án đầu tư xây dựng và quy
hoạch các khu tái định cư tại địa phương theo chức năng, nhiệm vụ được giao
của UBND tỉnh. Các phịng ban chun mơn phải phối hợp với nhau để thực
hiện nhiệm vụ theo kế hoạch, đảm bảo tiến độ cho dự án.
1.4.4. Duy trì chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất
Để duy trì chính sách này trong thực tiễn mang lại hiệu quả thì các cơ

quan ban ngành, các đơn vị liên quan bên cạnh việc tuyên truyền phổ biến

19


chính sách cần xây dựng quy chế thi đua khen thưởng và quy chế xử lý vi
phạm, kỷ luật theo quy định của pháp luật đối với các đối tượng thụ hưởng và
thực hiện chính sách. Một chính sách muốn duy trì được trong thực tiễn thì
chính sách đó phải phù hợp với yêu cầu của địa phương. Đối tượng thực hiện
chính sách phải am hiểu, có kiến thức và kỹ năng trong quá trình thực hiện
nhiệm vụ của mình. Một chính sách tốt là một chính sách được duy trì và phát
huy được vai trị của chính sách đối với đối tượng thụ hưởng. Do vậy, duy trì
chính sách có hiệu quả trong thực tiễn là mơng muốn lớn nhất của nhà hoạch
định chính sách đó. Đối với chính sách tái định cư, thực sự thể hiện được tính
hiệu quả của nó khi chính sách đó đáp ứng được nguyện vọng và mong muốn
của người dân, mọi người đều thực hiện tốt và tuân thủ chính sách.
1.4.5. Điều chỉnh chính sách tái định cư khi nhà nước thu hồi đất
Bên cạnh việc duy trì chính sách thì để chính sách được tồn tại và phát
huy tác dụng trong thực tế thì các cơ quan, ban ngành khi thực hiện chính
sách tái định cư cần điểu chỉnh các giải pháp, biện pháp để thực hiện tốt chính
sách này, phù hợp với đặc điểm của từng địa phương và từng dự án:
- Cải cách các thủ tục trong quá trình thực hiện chính sách;
- Cải tiến tác phong, lề lối làm việc của những người thực hiện dự án;
- Cải tiến các cơ sở vật chất, hạ tầng cơ sở tại các khu tái định cư…
Điều chỉnh chính sách tái định cư để phù hợp với từng dự án, với từng
địa phương, với vùng miền, dân tộc là điều kiện tiên quyết đến sự thành cơng
của chính sách. Do đó, khi ban hành chính sách, các địa phương cần tiến hành
điều chỉnh để phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương, tránh tình
trạng áp đặt một cách rập khuôn.
1.4.6. Theo dõi kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện chính sách tái định

cư khi nhà nước thu hồi đất
Các điều kiện về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường làm
việc ở các địa phương không giống nhau, cũng như về trình độ, năng lực tổ

20


chức điều hành của thực hiện chính sách giữa các địa phương cũng khác nhau,
do đó các cơ quan ban ngành khi tiến hành thực hiện chính sách cần phải tiến
hành theo dõi kiểm tra, đôn đốc, cụ thể:
UBND cấp tỉnh: Hướng dẫn kiểm tra và giải quyết các vi phạm về đền
bù, hỗ trợ và tái định cư cho người dân một cách cặn kẽ, đúng pháp luật.
UBND cấp huyện: Giải quyết các khiếu nại của người dân, đơn thư, tố
cáo liên quan đến đền bù, hỗ trợ và tái định cư theo thẩm quyền của mình; ra
văn bản cưỡng chế đối với các trường hợp cố tình vi phạm không tuân thủ các
quyết định thu hồi đất của nhà nước theo chức năng, nhiệm vụ được giao;
phối hợp với các đơn vị chức năng tổ chức cưỡng chế theo quy định.
UBND cấp xã cần phải theo dõi, giám sát hỗ trợ cơ quan cấp trên trong
hoạt động quản lý nhà nước để kịp thời phát hiện những vấn đề vướng mắc
của người dân, trên cơ sở đó hướng dẫn họ những quy định, thủ tục của pháp
luật trong quá trình giỉa quyết vụ việc.
1.4.7. Đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm thực hiện chính sách tái
định cư khi nhà nước thu hồi đất.
Chính sách tái định cư khi thực hiện tại các địa phương, các cơ quan
ban ngành liên quan cần yêu cầu các đơn vị báo cáo kết quả thực hiện chính
sách lên cơ quan cấp trên một cách nghiêm túc, đúng thực tế. Việc tổ chức
đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm trong quá trình thực hiện chính sách là vấn
đề vơ cùng quan trọng để đánh giá chính sách. Chính sách tái định cư là một
chính sách thiết thực nhưng cũng rất nhạy cảm nếu thực hiện không khéo,
không minh bạch sẽ dẫn đến những tranh chấp, khiếu kiện trong nhân dân. Vì

vậy, quá trình thực hiện, từng khâu, từng bước phải đánh giá một cách nghiêm
túc, rút kinh nghiệm để sữa chữa kịp thời những hạn chế, khiếm khuyết của
chính sách.

21


1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách tái định cư khi
nhà nước thu hồi đất
Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thực hiện chính sách tái
định cư khi nhà nước thu hồi đất. Chính sách tái định cư là kết quả của một
quá trình tương tác giữa các chủ thể trong việc lựa chọn nên làm gì và khơng
nên làm gì. Chính vì vậy, thực hiện chính sách này chịu ảnh hưởng bởi nhiều
yếu tố như: Chủ thể thực hiện chính sách, đối tượng thụ hưởng chính sách và
mơi trường chính sách.
1.5.1 Chủ thể thực hiện chính sách
Chủ thể ban hành chính sách chính là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến
q trình thực hiện chính sách. Thực hiện chính sách chính là q trình
chuyển hóa ý chí của chủ thể, đưa chính sách vào cuộc sống. Chất lượng, hiệu
quả của chính sách phụ thuộc rất nhiều vào đối tượng thực hiện chính sách.
Chủ thể thực hiện chính sách này chính là các đơn vị có liên quan. Căn cứ vào
tình hình thực tế ở địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giao việc thực hiện
bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho Tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường gồm:
- Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Ủy ban nhân dân thành phố có trách nhiệm
tổ chức lập và thực hiện dự án tái định cư trước khi thu hồi đất.
- Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thành phố do lãnh đạo Ủy
ban nhân dân thành phố làm Chủ tịch Hội đồng, các thành viên gồm:
a/ Đại diện cơ quan Tài chính;
b/ Đại diện cơ quan Tài nguyên và Môi
trường; c/ Đại diện cơ quan Kế hoạch và đầu

tư; d/ Chủ đầu tư;
đ/ Đại diện Uỷ ban nhân dân cấp xã có đất bị thu hồi;
e/ Đại diện của những hộ gia đình bị thu hồi đất từ một đến hai người;
g/ Một số thành viên khác do Chủ tịch Hội đồng quyết định cho phù
hợp với thực tế ở địa phương.

22


Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư thành phố có nhiệm vụ thực
hiện các dịch vụ về bồi thường, giải phóng mặt bằng trên địa bàn.
Người có đất thu hồi được bố trí tái định cư tại chỗ nếu tại khu vực thu
hồi đất có dự án tái định cư hoặc có điều kiện bố trí tái định cư.
Tuy nhiên, các chủ thể được giao thực hiện tái định cư khi nhà nước thu
hồi đất cho người dân, hiện nay nhiều người khi trình độ chun mơn cịn hạn
chế, cịn mang nặng tính cả nể do quen biết nên khi bố trí tái định cư cho
người dân còn một số bất cập, quyền lợi của đối tượng thụ hưởng bị ảnh
hưởng.
1.5.2 Các đối tượng hưởng lợi của chính sách tái định cư
Trong q trình thực hiện chính sách tái định cư cho người dân, có rất
nhiều đối tượng hưởng lợi từ chính sách này. Tuy nhiên, có thể kể đến ba
nhóm đối tượng hưởng lợi sau:
Nhà nước: Thơng qua các cơ quan nhà nước, những lợi ích mà dự án thu
hồi đất mang lại được xác định trong các căn cứ thu hồi đất, mục đích thu hồi
đất. Từ khi lập dự thảo, thẩm định, phê duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng
đất, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã cân nhắc đến tất cả các yếu tố lợi
ích về phương diện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội… một khi thực hiện dự
án. Các yếu tố này vẫn tiếp tục được xem xét trong quá trình phê duyệt những
dự án phù hợp với kế hoạch sử dụng đất hàng năm cũng như giám sát kiểm tra
việc thực hiện dự án, bảo đảm đúng với mục tiêu ban đầu.

Chủ đầu tư: Chủ đầu tư là những người bỏ vốn ra để thực hiện dự án.
Tùy vào từng mục tiêu của dự án mà chủ đầu tư có thể là Nhà nước, doanh
nghiệp nhà nước, doanh nghiệp phi nhà nước hay các loại hình thương
nhân… Trong đa số các trường hợp, mục tiêu đầu tiên mà một tổ chức kinh tế
muốn trở thành chủ đầu tư cho dự án là vấn đề “lợi ích”, “sinh lời”. Nói cách
khác, chủ đầu tư tìm thấy những điểm chung nhất định về lợi ích giữa kế

23