Tài liệu Sam Walton và Wal-Mart Giàu nhất nhờ bán hàng rẻ nhất -Phần 2 pdf

GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 53
Vâ khi êëy, bẩn àậ trẫ lúâi àûúåc cêu hỗi: “Sao lẩi
lâ Wal-Mart?”.
54 SAM WALTON & WAL-MART
NHÛÄNG GIAI ÀOẨN PHẤT TRIÏÍN ÀẤNG CH
CA WAL-MART
19621962
19621962
1962: Múã cûãa hâng àêìu tiïn tẩi Rogers, Arkansas.
19691969
19691969
1969: Kïët húåp cấc cưng ty thânh têåp àoân Wal-Mart, ngây 31.10.
19721972
19721972
1972: Cưí phiïëu Wal-Mart niïm ët trïn thõ trûúâng chûáng khoấn
19831983
19831983
1983: Cêu lẩc bưå ca Sam àûúåc múã àêìu tiïn tẩi thânh phưë Mid-
west, Oklahoma.
19871987
19871987
1987: Wal-Mart hoân thânh hïå thưëng thưng tin liïn lẩc tû nhên
lúán nhêët tẩi nûúác M.
19881988
19881988
1988: Siïu thõ àêìu tiïn àûúåc múã tẩi Washington, Missouri.
19901990
19901990
1990: Wal-Mart trúã thânh têåp àoân bấn lễ lúán nhêët qëc gia.
19911991
19911991

1991: Cûãa hâng Wal-Mart àêìu tiïn úã nûúác ngoâi àûúåc khai sinh
tẩi Mexico City (Mexico).
19941994
19941994
1994: Wal-Mart àấnh bẩi 122 cûãa hâng ca Woolco tẩi Canada.
19961996
19961996
1996: Wal-Mart ài àïën k kïët thỗa thån thânh lêåp chỵi cûãa hâng
tẩi Trung Qëc.
19971997
19971997
1997: Wal-Mart thay thïë Woolworth tẩi Dow Jone.
19971997
19971997
1997: Wal-Mart trúã thânh núi cố nhiïìu nhên viïn nhêët nûúác M,
vúái 680.000 ngûúâi.
19971997
19971997
1997: Wal-Mart cố lúåi nhån 100 tó àưla/nùm.
19991999
19991999
1999: Wal-Mart cố 1.140.000 nhên viïn, trúã thânh têåp àoân cố
sưë lûúång ngûúâi lâm lúán nhêët thïë giúái, vûúåt lïn têåp àoân ADDA
(229 cûãa hâng tẩi Vûúng qëc Anh).
20032003
20032003
2003: Wal-Mart àẩt àûúåc 1,52tó àưla/ngây vâo “Ngây thûá Sấu
àen ài”.
2004
2004

20042004
2004: Wal-Mart mua siïu thõ Amigo tẩi Puerto Rico vúái giấ 17
triïåu àưla.
20042004
20042004
2004: Nhûäng nhên viïn ca Wal-Mart tẩi Jonqere, Quebec, Canada
bêìu cûã thânh lêåp cưng àoân Wal-Mart àêìu tiïn úã Bùỉc M. Nùm
thấng sau, Wal-Mart loan bấo àống cûãa hâng.
20052005
20052005
2005: Wal-Mart múã trang web www.walmartfactts.com trong mưåt
chiïën dõch quẫng bấ trong mưåt nưỵ lûåc chưëng lẩi nhûäng ngûúâi
chó trđch.
GIAU NHấậT NH BAN HANG RE NHấậT 55
Chỷỳng 3.
TRIẽậT LY
MệT ệLA
Chú khi biùởt aỏnh giaỏ uỏng giaỏ trừ cuóa, duõ chú, mửồt ửỡng ửla,
luỏc ờởy mỳỏi coỏ thùớ thu vùỡ nhỷọng ửỡng ửla khaỏc.
Sam WaltonSam Walton
Sam WaltonSam Walton
Sam Walton
56 SAM WALTON & WAL-MART
Cố mưåt cêu chuån àưìn àẩi vïì Bill Gates – ưng
ch Microsoft – àûúåc rêët nhiïìu ngûúâi trïn thïë giúái
biïët àïën: nïëu Bill àang bûúác ài trïn àûúâng vâ
trưng thêëy túâ 100 àưla ai àố àấnh rúi, ưng sệ
khưng ci xëng nhùåt lïn. Búãi vúái thúâi gian àố, Bill
cố thïí lâm ra sưë tiïìn gêëp nhiïìu lêìn giấ trõ ca túâ
tiïìn 100 àưla nây.

Àố chó lâ mưåt cêu chuån àûúåc thïu dïåt àïí nối
lïn lûúång tiïìn khưíng lưì Bill Gates tẩo ra. Àng lâ
giấ trõ ca 100 àưla àưëi vúái ngûúâi giâu nhêët thïë
giúái thò chùèng thêëm thấp vâo àêu. Nhûng chuån
nhùåt tiïìn hay khưng thò khưng ai cố thïí bẫo àẫm
àûúåc.
Nhûng cố mưåt cêu chuån thûåc tïë hún nhiïìu.
Vâo khoẫng àêìu nùm 1992, nghơa lâ thúâi àiïím
Sam Walton – ngûúâi tûâng àûúåc tẩp chđ Forbes bêìu
chổn lâ Ngûúâi giâu nhêët nûúác M nùm 1985 – côn
àiïìu hânh Wal-Mart trûúác khi mêët, doanh thu ca
Wal-Mart àậ lïn túái 1 tó àưla/tìn. Nhû vêåy, mưåt
pht Sam Walton cố trong tay khoẫng 100.000
àưla. Vúái sưë tiïìn thu vïì nhû vêåy, giẫ sûã cố bùỉt gùåp
túâ 100 àưla àấnh rúi trïn àûúâng, Sam Walton cố
mêët thúâi gian ci xëng nhùåt lïn hay khưng?
Chùỉc chùỉn lâ cố!
GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 57
*
* *
Àêy lâ mưåt cêu chuån thûåc tïë mâ nhiïëp ẫnh gia
Stephen Pumphrey kïí lẩi: “Tưi nhúá mậi cẫnh tûúång
mưåt lêìn, khi tưi àang chín bõ chp ẫnh Sam àûáng
trïn àûúâng bùng tẩi mưåt sên bay nhỗ tẩi Missouri.
Ưng êëy àang nhòn àûúâng bùng vâ tưi lâm nhû vư
tònh àấnh rúi àưìng 5 xu, rưìi quay sang àấnh cấ
vúái trúå l ca tưi “Hậy xem liïåu ưng ta cố nhùåt nố
lïn khưng?”. Mấy bay àang cêët cấnh vâ hẩ cấnh,
côn Sam thò vưåi bûúác túái, chín bõ tû thïë nhû àïí
chp mưåt bûác ẫnh khấc. Ưng nối: “Anh mën tưi

àûáng phđa nâo trïn àưìng 5 xu àố?”.”
Côn àêy lâ cêu nối ca Bud Walton – em trai
Sam Walton – vïì viïåc nây: “Khi mưåt àưìng xu (chó
mưåt àưìng xu) nùçm trïn àûúâng phưë, cố bao nhiïu
ngûúâi sệ nhùåt nố lïn? Tưi dấm cấ lâ tưi sệ lâm àiïìu
àố. Vâ chùỉc chùỉn Sam cng sệ lâm y nhû vêåy”.
Mưåt t ph phđ thúâi gian chó àïí ci xëng nhùåt
lïn mưåt àưìng xu nhỗ nhoi trưng giưëng nhû mưåt
àiïìu ngưëc nghïëch. Cng sệ khưng cố nhiïìu ngûúâi
tin vâo àiïìu nây. Nhûng sûå thêåt lâ nhû thïë. Àưëi vúái
Sam Walton, bâi hổc àïí àấnh giấ “giấ trõ mưåt àưìng
àưla” ln ấm ẫnh trong quấ trònh kiïëm tiïìn ca
mònh sët àúâi. Chó khi biïët àấnh giấ àng giấ trõ
ca mưåt àưìng àưla, lc êëy múái cố thïí thu vïì nhûäng
àưìng àưla khấc.
Cố lệ l do quan trổng nhêët khiïën tđnh cấch nây
ca Sam cng nhû nhûäng ngûúâi trong gia àònh bùỉt
58 SAM WALTON & WAL-MART
ngìn tûâ chđnh cåc sưëng àêìy khố khùn lc nhỗ.
Thúâi k tíi thú ca Sam rúi vâo giai àoẩn àẩi
khng hoẫng ca nûúác M. Gia àònh Sam cng nhû
nhiïìu gia àònh khấc àïìu chõu ẫnh hûúãng nùång nïì.
Bưë ca Sam – ưng Thomas Gibson Walton – cng
chõu thêët nghiïåp trong giai àoẩn àêìu ca cåc
khng hoẫng. Ưng àânh phẫi vâo lâm viïåc tẩi cưng
ty ca anh trai, cưng ty cêìm àưì, thïë chêëp tâi sẫn
Walton lâ cưng ty con ca Cưng ty bẫo hiïím nhên
thổ Metropolitan. Vâo thúâi k 1929-1931, ưng phẫi
lêëy lẩi hâng trùm trang trẩi tûâ nhûäng ngûúâi ch súã
hûäu lêu àúâi nhûng vò khố khùn phẫi àem ài cêìm

cưë. Cố mùåt cng bưë trong nhûäng chuën ài khố
khùn nây, Sam thûåc sûå chûáng kiïën mưåt hònh ẫnh
àêìy bi thẫm, nhûäng giổt nûúác mùỉt ca ngûúâi tûâng
lâ ch mưåt nưng trang nay khưng côn “mẫnh àêët
cùỉm di”. ÊËn tûúång nây in àêåm mậi vâo têm trđ
ca cêåu bế Sam vâ nung nêëu cho anh quët têm
khưng bao giúâ phẫi àưëi mùåt vúái tònh cẫnh nây
trong cåc àúâi.
Tûâ nùm hổc lúáp 7 cho àïën khi hổc tẩi trûúâng Àẩi
hổc Columbia, Sam Walton vêỵn duy trò àïìu àùån
viïåc bấn bấo àïí ni sưëng bẫn thên mònh vâ ni
dûúäng chđ tûå lêåp. Viïåc tđch cốp tûâng àưìng xu lễ
mưåt tûâ tiïìn lúâi ẫnh hûúãng mẩnh túái Sam vâ tẩo cho
ưng mưåt àûác tđnh tiïët kiïåm cho àïën cëi àúâi.
Khi kiïëm àûúåc nhiïìu tiïìn, rêët nhiïìu ngûúâi biïën
cåc sưëng thânh xa hoa. Hổ phung phđ tiïìn bẩc
mua du thuìn, xe húi hiïån àẩi, lâm nhûäng trô
GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 59
àiïn rưì vâ nhanh chống nưíi tiïëng. Côn Sam, ưng
sưëng kđn àấo vâ tiïët kiïåm àïën mûác, khi tẩp chđ
Forbes bêìu ưng lâ Ngûúâi giâu nhêët nûúác M, nùm
1985, cấc túâ bấo vâ truìn hònh khùỉp nûúác múái
bùỉt àêìu àùåt cêu hỗi: “Àố lâ ai?”, “Ưng ta sưëng úã
àêu?”! Cêu chuån hâi hûúác nhêët lâ khi têët cẫ cấc
túâ bấo khùỉp nûúác M àùng tẫi hònh ẫnh chp lến
ưng ngưìi cùỉt tốc tẩi mưåt cûãa hiïåu nhỗ nhoi, tưìi tân
tẩi quẫng trûúâng thânh phưë khưng lêu sau àố. Búãi
vò hổ khưng biïët tđnh cấch ca Sam! Àêy lâ mưåt
tiïåm cùỉt tốc quen thåc ca ưng vò nố cùỉt àểp vâ
giấ cẫ phẫi chùng. Bấo àùng lïn, ưng ngûãa mùåt kïu

trúâi: “Tẩi sao tin tưi cùỉt tốc lẩi lâ tin nống? Vêåy thò
tưi phẫi cùỉt tốc úã àêu àêy ngoâi tiïåm cùỉt tốc?”.
Thêåm chđ, khi mổi ngûúâi àưìn àẩi vïì sûå giâu cố
khưng thïí tûúãng tûúång àûúåc ca Sam, ưng côn
chùèng nghơ nhû thïë! Triïët l ca Sam àún giẫn gối
gổn nhû thïë nây: nïëu nhên giấ cưí phiïëu ca Wal-
Mart vúái sưë lûúång mâ Sam Walton vâ Helen Walton
(vúå ưng) nùỉm giûä thò hổ cố khoẫng 20-25 tó àưla.
Nhûng Sam khưng coi nố lâ ca mònh! Vúái ưng, khi
ưng côn cố viïåc àïí lâm thò cưí phiïëu Wal-Mart vêỵn
nùçm àng chưỵ ca nố. Chó thïë thưi! Sam kõch liïåt
phẫn àưëi viïåc nhûäng t ph khấc khi giâu cố àưí
tiïìn ra mua du thuìn, hôn àẫo... rưìi bấn lẩi cưí
phiïëu ca mònh, sau àố chêëp nhêån ngưìi nhòn cẫnh
chng bõ bôn rt, kiïåt qụå côn cưng ty thò àûáng
bïn búâ vûåc phấ sẫn.
60 SAM WALTON & WAL-MART
Vúái Sam, tiïìn khưng cố nghơa lâ sûå giâu cố! Ưng
cêìn nhâ cûãa, cố nhâ cûãa. Cêìn mấy bay ài àïën cấc
cûãa hâng, cố mấy bay. Cêìn nhûäng con chố sùn
chim àïí ài sùn bùỉn, cố chố sùn chim. Cêìn ài du
lõch, cố thïí ài du lõch. Cêìn cố àiïìu kiïån giấo dc
con cấi, cố thïí gûãi chng àïën nhûäng ngưi trûúâng
tưët nhêët... Àố lâ sûå giâu cố. Thïë lâ à! Àûúng nhiïn
mưỵi ngûúâi cố mưåt cấch sưëng vâ cấch sûã dng tiïìn
khấc nhau nhûng àêy lâ mưåt triïët l vïì tiïìn bẩc
àng àùỉn.
Vêåy mâ cố mưåt cêu chuån khố tin ca David
Glass – ngun tưíng giấm àưëc ca Wal-Mart – kïí
vïì nhâ t ph nưíi tiïëng giâu cố nhêët nhò trïn thïë

giúái nây sệ khiïën mổi ngûúâi sûãng sưët. Mưåt lêìn, anh
cng Sam ài tûâ New York àïën Columbus, bang
Ohio àïí gùåp nhûäng àưëi tấc thûúng mẩi tẩi cưng ty
The Limited. Bêët ngúâ tẩi sên bay, Sam hoẫng hưët:
“Tưi khưng cêìm theo tiïìn, anh cố khưng?”. David
rt ra hai túâ 20 àưla vâ Sam vay mưåt túâ! David àậ
tûâng phẫi thưët lïn: “Nïëu tưi khưng àổc cấc bẫn bấo
cấo giao dõch chûáng khoấn, tưi nghơ lâ ưng êëy àậ
khấnh kiïåt!”.
Mưỵi lêìn ài cưng tấc, Sam vâ cưång sûå ln úã
chung trong mưåt phông trổ rễ tiïìn vâ ùn tẩi nhûäng
quấn ùn bònh dên nhêët. Thêåm chđ, cố lêìn tẩi Chi-
cago, cẫ tấm ngûúâi (bao gưìm cẫ Sam) chó thụ mưåt
phông trổ khưng lúán lùỉm trong mưåt chuën ài mua
hâng. Hổ khưng bao giúâ ài taxi vâ ln phẫi tn
theo mưåt phûúng trònh àõnh sùén: chi phđ khưng
GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 61
bao giúâ àûúåc vûúåt quấ 1% lûúång hâng mua vïì. Têët
cẫ àïìu thêëm nhìn tû tûúãng rùçng hổ àïën àêëy
khưng phẫi àïí dẩo chúi. Chùèng ai cố thïí nghơ àố
lâ ưng ch ca mưåt cưng ty lâm ùn khêëm khấ nhû
Wal-Mart.
Khưng phẫi lâ Sam Walton keo kiïåt! Hậy nghe
triïët l ca ưng àưëi vúái vêën àïì tiïìn bẩc: “Àưi khi
mổi ngûúâi cố hỗi tưi lâ tẩi sao lẩi úã trong mưåt phông
trổ rễ tiïìn nhû thïë khi mâ Wal-Mart àậ àẩt àïën
doanh thu trïn 50 tó àưla. Thêåt àún giẫn! Vò chng
tưi biïët cấch àấnh giấ giấ trõ ca àưìng àưla. Chng
tưi àûúåc giao nhiïåm v tưìn tẩi àïí cung cêëp giấ trõ
cho khấch hâng ca mònh. Àiïìu êëy cố nghơa lâ

ngoâi chêët lûúång vâ dõch v, chng tưi phẫi tiïët
kiïåm tiïìn cho hổ. Mưỵi khi Wal-Mart tiïu xâi mưåt àưla
hoang phđ, nghơa lâ tiïu ài sưë tiïìn lêëy tûâ ti ca
khấch hâng. Rêët nhiïìu cêu chuån xa hoa àang
diïỵn ra tẩi nhûäng cưng ty thânh cưng khấc. Nhiïìu
tưíng giấm àưëc chó ngưìi chốt vốt trïn cao vâ khưng
quan têm àïën bêët cûá ngûúâi nâo.
Àiïìu nây khiïën tưi bìn lông. Àố lâ mưåt trong
nhûäng sai trấi ca giúái kinh doanh M ngây nay!”.
Búãi thïë, Sam Walton ln lo lùỉng vïì thïë hïå tûúng
lai ca nhâ Walton. Vò khi thïë hïå nây lúán lïn, hổ
àậ àûúåc thûâa hûúãng mưåt gia tâi vâ mưåt nïìn tẫng
khưng gò cố thïí tưët hún. Sam khưng thïí bùỉt cấc
con mònh phẫi ài giao bấo mưỵi sấng nhû ưng trûúác
kia. Ưng cng khưng thïí bùỉt cấc con mònh thûåc
hiïån nhûäng bûúác ài ca mònh lc trûúác. Àiïìu êëy lâ
62 SAM WALTON & WAL-MART
phi thûåc tïë. Nhûng thïë hïå sau ca ưng cố thïí biïën
thânh “mưåt l nhâ giâu vư cưng rưỵi nghïì” lâ sûå
thêåt. Búãi vêåy, song song vúái viïåc àiïìu hânh cưng
ty, cưng viïåc mâ Sam ln quan têm trong cẫ cåc
àúâi mònh lâ dẩy dưỵ, chùm sốc, tẩo ra cho con cấi
mưåt nïìn tẫng giấo dc vûäng chùỉc. Nhûäng ngûúâi
con, tûâ khi sinh ra, lúán lïn àïìu phẫi hiïíu mưåt triïët
l: “Chó cố thïí giâu cố bùçng viïåc tiïët kiïåm vâ lâm
viïåc cêåt lûåc”.
“Tưi khưng nghơ nhûäng ngưi nhâ lúán vâ nhûäng
chiïëc xe húi bống lưån lâ vùn hốa ca Wal-Mart. Cố
nhiïìu tiïìn lâ rêët tưët. Tưi thêëy mûâng nïëu vâi ngûúâi
côn khấ trễ tíi trong sưë nây cố thïí nghó ngúi vâ

ài cêu cấ thû giận. Nhûng nïëu bẩn quấ bng thẫ
bẫn thên mònh vâo cåc sưëng nhû thïë, thò phẫi ra
ài, búãi vò bẩn àậ qụn mêët nhiïåm v mònh cêìn
quan têm àïën: phc v khấch hâng”, Sam Walton.
Nhûng bẫn tđnh tiïët kiïåm ca Sam khưng phẫi
bao giúâ cng àng àùỉn. Ưng thûâa nhêån rùçng cố mưåt
sưë vêën àïì phất sinh tûâ àố lâ khưng húåp l. Vđ d rộ
râng nhêët lâ ban àêìu ưng trẫ cưng khưng cao cho
ngûúâi lâm, chó quan têm nhiïìu hún àïën nhûäng
ngûúâi quẫn l. Mûác lûúng Sam trẫ lc êëy cho cấc
viïn thû k “khố cố thïí àẫm bẫo tưët cåc sưëng cho
gia àònh”, Charlie Baum, nhên viïn quẫn l cûãa
hâng úã thõ trêën Fayette, kïí lẩi khi tiïëp quẫn cûãa
hâng mâ mûác lûúng ca nhên viïn chó lâ 50 xu/giúâ.
“Mûác lûúng nây lâ hoân toân phi thûåc tïë!”. Charlie
tun bưë nhû vêåy vâ tùng lûúng lïn 75 xu/giúâ. Sam
GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 63
gổi àiïån chó trđch vâ rưìi cng phẫi chêëp nhêån mûác
lûúng tùng lïn nhû thïë.
“Tưi khưng nhúá rộ lâ mònh àậ chùåt chệ àïën thïë
nhûng Charlie àậ lâm àng. Nhûäng ngây nây lâ
nhûäng ngây àêìu cåc kinh doanh, vâ tưi àậ quấ
ganh àua mâ qụn mêët mưåt chên l tưëi quan
trổng: lûúng vêỵn lâ mưåt thânh phêìn quan trổng
nhêët trong tưíng chi phđ hoẩt àưång. Vâ chi phđ hoẩt
àưång chđnh lâ mưåt trong nhûäng àiïìu cưët ëu cêìn
quẫn l chùåt chệ àïí àẫm bẫo lúåi nhån. Lc nây
tưi ln ấm ẫnh mûác lúåi nhån đt nhêët 6% vâ àïën
bêy giúâ tưi vêỵn côn ấy nấy vò àiïìu àố.
Tưi cng àậ khưng nhêån ra àûúåc mưåt àiïìu nghõch

l: “Câng chia sễ nhiïìu lúåi nhån cho cấc cưång sûå
thò câng nhiïìu lúåi nhån àưí vïì cưng ty”. Tẩi sao lẩi
nhû thïë? Búãi vò cấch ngûúâi quẫn l àưëi xûã vúái cưång
sûå cng sệ lâ cấch ngûúâi cưång sûå àưëi àậi lẩi khấch
hâng ca hổ. Phẫi cố àêìy à tiïìn lûúng, ûu àậi,
tiïìn thûúãng..., nhûäng ngûúâi cưång sûå múái hïët lông
phc v cho cưng ty, mâ rộ râng nhêët lâ phc v
mc tiïu ca cưng ty: xem khấch hâng lâ sưë mưåt.
Khi êëy, lûúång khấch hâng thên thiïët sệ tùng lïn
nhanh chống vò nhûäng ngûúâi cưång sûå nây àưëi àậi
vúái hổ tưët hún rêët nhiïìu so vúái nhiïìu cûãa hâng ca
cưng ty khấc”.
Helen Walton, ngûúâi ph nûä gùỉn bố cåc àúâi vúái
Sam, kïí lẩi: “Khi chng tưi ài nghó vâ àang ngưìi
trïn mưåt chiïëc xe, chng tưi bân vïì mûác lúåi nhån
Sam àang kiïëm àûúåc vâ nối vïì mûác phc lúåi, mûác
64 SAM WALTON & WAL-MART
lûúng mâ nhên viïn cao cêëp àûúåc hûúãng trong
cưng ty. Sam thûâa nhêån nhên viïn lâm viïåc khưng
àûúåc hûúãng bêët k phc lúåi nâo. Tưi nối rùçng viïåc
nây sệ khiïën nhûäng nhên viïn giỗi nhêët ra ài, trûâ
nhûäng ngûúâi “àưìng hưåi àưìng thuìn”. Ban àêìu,
Sam khưng àưìng àiïìu nây. Nhûng cëi cng anh
êëy cng nhêån ra àng lâ nhû vêåy”.
Khưng quấ khố àïí nhêån ra rùçng: chùèng cố ai dẩy
cho Sam vïì nhûäng triïët l nây cẫ. Bûúác vâo kinh
doanh vúái viïåc bùỉt àêìu khưng mưåt xu dđnh ti,
Sam cûá thïë tđch ly kinh nghiïåm, khưng ngûâng
hổc hỗi vâ tiïën bûúác theo hoẩch àõnh ca mònh.
Chó cố vêåy! Vẫ lẩi, ln ln trong cåc sưëng, thúâi

gian àêìu sûå nghiïåp, Sam phẫi àưëi mùåt vúái gấnh
nùång núå nêìn quấ nhiïìu cng vúái viïåc hêëp têëp,
nống vưåi àẩt àûúåc mưåt kïët quẫ nâo àố. Sau nây,
Sam phất biïíu rùçng mònh tiïëc nëi nhêët lâ chó khi
cưí phiïëu àûúåc phất hânh cưng khai nùm 1970, ưng
múái chia sễ lúåi nhån cho cấc cưång sûå.
Àiïìu nây dêỵn àïën mưåt hêåu quẫ mâ cho àïën ngây
nay Wal-Mart vêỵn ln vêëp phẫi: viïåc thânh lêåp
cấc cưng àoân tẩi cấc cûãa hâng àïí tranh àêëu
quìn lúåi. Vâ cho d, ngun tùỉc bêët di bêët dõch
ca Wal-Mart lâ khưng cho phếp thânh lêåp cấc
cưng àoân thò khi àùåt chỵi siïu thõ tẩi Trung
Qëc, hổ vêỵn phẫi nhûúång bưå. Viïåc va chẩm giûäa
cưng ty vâ cấc cưng àoân ln lâ vấch ngùn lúán
nhêët giûäa ban quẫn l cưng ty vâ nhên viïn qua
cấc thúâi k. Mùåc d cưng ty thûúâng thùỉng thïë vâ
GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 65
ngùn cêëm viïåc mổc lïn cưng àoân nhûng àiïìu nây
lâm cho Sam Walton rêët nùång lông. May mùỉn thay,
ưng tòm ra tûâ àố mưåt chên l vâ lâm hïët sûác mònh
àïí hoân thânh chên l àố.
“Bêët cûá khi nâo thûåc sûå gùåp khố khùn, hay xët
hiïån khẫ nùng sùỉp sûãa thânh lêåp mưåt cưng àoân,
cố nghơa lâ àưåi ng quẫn l ca chng tưi àậ thêët
bẩi. Chng tưi àậ khưng biïët cấch lùỉng nghe cưång
sûå hóåc àậ àưëi xûã khưng tưët vúái hổ. Tưi chùỉc chùỉn
rùçng: hïỵ nhên viïn àûáng lïn phất biïíu hổ mën
cố cưng àoân cố nghơa lâ ban quẫn l àậ thûåc hiïån
cưng tấc giấm sất vâ cưång tấc vúái nhên viïn quấ
kếm cỗi”. (Sam Walton).

Khưng cố nhiïìu ngûúâi dấm nhòn thùèng vâo sûå
thêåt nhû vêåy! Àố lâ àûác tđnh àấng qu ca Sam
Walton. Cng nhúâ àiïìu nây mâ ưng àậ tòm ra àûúåc
cấch giẫi quët mưåt sûå viïåc tûúãng nhû sệ nưí tung.
Ngoâi viïåc ban àêìu thụ mưåt låt sû vâ thùỉng
kiïån, Sam Walton àûa ra thưng àiïåp: “Cưng ty
chng ta khưng cêìn àïën cưng àoân. Nhûng chng
ta vûäng mẩnh vò sûå viïåc vûâa xẫy ra. Cấc bẩn lâ
àưëi tấc chng tưi. Chng tưi hûáa sệ cúãi múã lùỉng
nghe kiïën”.
Cng trong thúâi gian nây, Sam tòm ra mưåt
tûúãng mâ theo ưng lâ quët àõnh thưng minh nhêët
tûâng cố tẩi Wal-Mart: gổi nhên viïn lâ “cưång sûå”.
Tûâ “cưång sûå” chó nhûäng ngûúâi lâm thụ trong cấc
cûãa hâng, cấc trung têm phên phưëi vâ trïn xe tẫi
(àa sưë àûúåc nhêån tiïìn cưng theo giúâ). Sam nẫy ra
66 SAM WALTON & WAL-MART
tûúãng nây rêët tònh cúâ khi ài xem xết mưåt têëm
bẫng hiïåu ca cưng ty Lewis. Sûå viïåc tûúãng chûâng
nhû rêët nhỗ nhùåt nhûng lông tin ca nhên viïn vúái
Sam àûúåc nhên lïn rêët nhiïìu. Uy tđn ca ưng dêìn
dêìn àûúåc cng cưë.
Nùm 1971, khố khùn àûúåc thấo gúä. Chûúng trònh
chia lúåi nhån cho têët cẫ “cưång sûå” bùỉt àêìu àûúåc
triïín khai. Têët cẫ nhûäng ngûúâi lâm viïåc trong cưng
ty đt nhêët mưåt nùm vâ nhûäng ngûúâi lâm à tiïu
chín 1.000giúâ/nùm àïìu àûúåc hûúãng quìn lúåi
chia lúåi nhån theo t lïå phêìn trùm nhêët àõnh.
Bònh thûúâng, Wal-Mart trđch khoẫng 6% lûúng vâo
chûúng trònh chia lúåi nhån. Thêåm chđ, khi rúâi

khỗi Wal-Mart, cưång sûå nâo cng sệ nhêån àûúåc sưë
tiïìn nây bùçng tiïìn mùåt hóåc cưí phiïëu. Vâ cng búãi
Wal-Mart ln ùn nïn lâm ra, giấ trõ cưí phiïëu
thûúâng xun tùng lïn nïn sưë ngûúâi rúâi cưng ty
rêët đt. Mûác chia lúåi nhån nhû vêåy rêët hêëp dêỵn nïn
sưë ngûúâi mën xin vâo lâm viïåc tẩi Wal-Mart ngây
câng nhiïìu. Bïn cẩnh àố, thưng tin vïì lúåi nhån
ca cưng ty àûúåc niïm ët cưng khai. Sam cng tẩo
àiïìu kiïån cho cấc cưång sûå àûúåc mua cưí phiïëu ca
cưng ty vâ sưë nhên viïn mua cưí phiïëu thûúâng dao
àưång trong khoẫng 80%. Àa phêìn hổ àïìu trúã nïn
giâu cố khi àïën tíi nghó hûu.
“Khi mưåt ngûúâi nâo àố tẩi Philadelphia, Missis-
sippi ngêỵu hûáng nhẫy lïn xe vâ lấi àïën
Bentonville, kiïn nhêỵn chúâ àúåi ch tõch thò anh ta
sệ gùåp. Cố bao nhiïu võ ch tõch ca mưåt cưng ty
GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 67
trõ giấ 50 tó àưla sùén sâng gùåp têët cẫ nhûäng cưång
sûå ca mònh. Khưng nhiïìu àêu!”, David Glass,
ngun ch tõch ca Wal-Mart, nối.
*
* *
Búãi vò Wal-Mart lâ mưåt àưåi ng!
“Cho tưi chûä W
Cho tưi chûä A
Cho tưi chûä L
Lâm thânh mưåt dêëu gẩch ngang
(mổi ngûúâi cng nhẫy àiïåu Twist lâm dêëu gẩch
ngang)
Cho tưi chûä M

Cho tưi chûä A
Cho tưi chûä R
Cho tưi chûä T
Àấnh vêìn lâ gò?
Wal-Mart!
Àấnh vêìn lâ gò?
Wal-Mart!
Ai sệ lâ sưë mưåt?
Khấch hâng!”
Bẩn àang xem mưåt àoẩn phim quẫng cấo vïì Wal-
Mart? Khưng hïì! Àố chó lâ mưåt hoẩt àưång Sam
Walton nghơ ra àïí khúi gúåi lông nhiïåt huët vâ cưí
v tinh thêìn nhên viïn ca mònh. Nhû nhiïìu túâ
bấo tûâng thåt lẩi quang cẫnh nây: “Mưåt trong
68 SAM WALTON & WAL-MART
nhûäng chiïën lûúåc tưët nhêët mâ Sam Walton lâm cho
Wal-Mart lúán mẩnh lâ lâm vûâa lông khấch hâng vâ
cho hổ cẫm thêëy tuåt vúâi khi àïën vâ thêëy cấch
vêån hânh Wal-Mart. Ưng êëy tin tûúãng rùçng hổ sệ
quay trúã lẩi khi thêëy thđch th vúái mưi trûúâng lâm
viïåc úã Wal-Mart. Ưng êëy ln tẩo ra khưng khđ
thoẫi mấi mưỵi khi cố thïí. Lêëy vđ d: mưỵi sấng thûá
Bẫy àïìu cố cåc hổp tẩi tr súã chđnh ca cưng ty
tẩi Bentonville. Mưỵi cưng nhên tẩi cưng ty àïìu ch
cưí v. Tẩi cåc hổp nây, thưng bấo vâ kïë hoẩch
múái àûúåc àùåt lïn bân bân bẩc. Tûúãng nhû qui
trònh nây sệ gêy ra bìn chấn, nhûng úã àêy thò
khưng. Khi bùỉt àêìu cåc hổp, bâi hất cưí v Wal-
Mart àûúåc cêët lïn. Têët cẫ mổi ngûúâi trong phông,
tûâ thû k àïën quẫn l, ngûúâi àûáng àïën ngûúâi trònh

diïỵn àïìu cêët vang bâi ca cưí v ca hổ: Wal-Mart,
Wal-Mart...”.
Vâ côn “àiïn rưì” hún, bíi sấng thûá Bẫy cố thïí
chûáng kiïën mổi hânh àưång khưng thïí tûúãng tûúång
nưíi. Vò kïí lẩi cêu chuån con lûâa vâ quẫ dûa hêëu
cho tẩp chđ Fortune, David Glass bõ båc phẫi àưåi
m rúm, mùåc qìn ëm vâ cûúäi lûâa ài vông quanh
khu àưỵ xe. Ngay trong tìn, hònh ẫnh võ ch tõch
Wal-Mart cûúäi lûâa àưåi m rúm àûúåc àûa lïn trang
bòa ca Bẫn tin cûãa hâng giẫm giấ. Ngay cẫ Sam-
Walton cng phẫi mùåc vấy cỗ vâ nhẫy àiïåu hu-la
trong bíi sấng thûá Bẫy vò thua cåc. Nhûäng cûãa
hâng tẩi cấc thõ trêën cng ln tưí chûác nhûäng cåc
thi khưng giưëng ai: hưn lúån, giêëu mấy ẫnh, ùn
GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 69
bấnh Mùåt trùng... cng nhû khúi dêåy cấc lïỵ hưåi
truìn thưëng ca àõa phûúng. Àiïìu nây nối lïn
àiïìu gò? Ngoâi nhûäng nưåi dung xoay quanh chuån
kinh doanh, Sam Walton côn biïët thưíi vâo khưng
khđ vưën dơ nùång nïì nhûäng hoẩt àưång vui nhưån àïí
khđch lïå tinh thêìn nhên viïn. Ưng khưng mën cấc
cưång sûå ca mònh phẫi ài àïën cåc hổp vúái bưå mùåt
nùång nïì, lo êu... Àiïìu nây àûúåc Sam gổi lâ “mưåt
nïìn vùn hốa Wal-Mart”.
Cố lệ chng ta àậ ài khấ xa cêu chuån ban àêìu
ca chûúng sấch nây. Nhûng nhûäng cêu chuån
àûúåc nïu trïn khưng hoân toân tấch rúâi võ “t ph
khưng tiïìn” Sam Walton. Tûâ mưåt tđnh cấch àùåc biïåt,
kếo theo nhûäng tđnh cấch khấc nûäa. Cố khi nố àậ
cố sùén trong bẫn chêët ca ưng. Cố khi nố àûúåc

phất sinh trong quấ trònh àiïìu hânh vâ phất triïín
Wal-Mart. Ln cố mưåt àiïìu àổng lẩi: àêy chđnh lâ
nhûäng mẫnh ghếp ca mưåt con ngûúâi phi thûúâng,
biïët tẩo ra mổi sûå biïën àưång, ra nhûäng quët àõnh
tấo bẩo, àẩp lïn trïn thấc ghïình àïí tiïën túái thânh
cưng. Ai tûâng cố cú hưåi tiïëp xc vúái ưng àïìu u
qu con ngûúâi àùåc biïåt nây. Cố lệ khưng lúâi ca tng
nâo vïì ưng cố thïí xûáng àấng hún lúâi ca Herry
Cunningham – sấng lêåp viïn Kmart, àưëi th cẩnh
tranh sûâng sỗ vâ lúán nhêët ca Wal-Mart tẩi M:
“Ưng êëy lâ nhâ kinh doanh vơ àẩi nhêët thïë k!”.
T ph khưng tiïìn û? Àiïìu êëy khưng àấng xêëu
hưí. Nố àậ lâ mưåt tđnh cấch àấng qu. Vâ nhúâ nố,
Sam Walton àậ thânh cưng!
70 SAM WALTON & WAL-MART
GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 71
hêìn II.
TƯI LÂ
NGÛÚÂI BẤN HÂNG
CHO BẨN -
V
ÊÅY THƯI!
Nïëu bẩn mën phc v cẫ thïë giúái, hậy biïët cấch
múâi khấch hâng tham gia cng bẩn – àố lâ cưí
phiïëu. Vâ nïëu bẩn àậ múâi khấch hâng, hậy biïët
nêng niu tûâng àưìng ca hổ vâ khưng bao giúâ àûúåc
xâi hoang phđ!
P
72 SAM WALTON & WAL-MART
GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 73

Chûúng 1.
HẬY NGHƠ NHÛ
NGÛÚÂI TIÏU DNG
“Ma xn nùm 1962, Sam àang lấi mấy bay qua dậy ni Boston
àûa chng tưi túái Fort Smith thò bêët ngúâ ưng êëy rt mưåt têëm
thễ ra khỗi ti ấo. Trïn àố ưng êëy àậ viïët ba hay bưën cấi tïn
gò àố, àûa cho tưi vâ hỗi tưi thđch tïn nâo nhêët... Tưi viïët ngụåch
ngoẩc “WAL-MART” úã phđa dûúái vâ nối: “Trûúác tiïn khưng cêìn
phẫi mua quấ nhiïìu chûä àïí lâm bẫng hiïåu vò chi phđ sệ tùng
lïn. Cấi nây chó cố bẫy chûä cấi”. Ưng êëy khưng nối gò vâ chng
tưi chuín qua àïì tâi khấc. Vâi ngây sau, tưi túái àïí xem khi
nâo chng tưi cố thïí trang trđ nưåi thêët cho tôa nhâ. Vâ tưi
thêëy ngûúâi lâm bẫng hiïåu – Raybum Jacobs – àậ gùỉn àïën chûä
cấi WAL vâ àang àem chûä M lïn thang. Bẩn khưng cêìn lâ thiïn
tâi cng biïët àûúåc trûúác cûãa hâng sệ mang tïn gổi gò. Tưi
móm cûúâi vâ bûúác ài.”
Bob BogleBob Bogle
Bob BogleBob Bogle
Bob Bogle – quẫn l àêìu tiïn ca cûãa hâng
Walton Nùm xu vâ mưåt hâo tẩi Bentonville
74 SAM WALTON & WAL-MART
Dûúái bẫng hiïåu WAL-MART, cố hai dông chûä sau
nây trúã thânh phûúng cấch lâm viïåc nưíi tiïëng:
“Chng tưi bấn vúái giấ thêëp hún” vâ “Àẫm bẫo
thỗa mận khấch hâng”. Trong cåc àúâi kinh
doanh sống giố ca mònh, Sam Walton vêỵn giûä
vûäng phûúng chêm êëy.
Bẩn àang nghe kïí vïì sûå ra àúâi ca cûãa hâng
Wal-Mart àêìu tiïn, ngôi nưí ca mưåt cåc àẩi cấch
mẩng trong vùn hốa kinh doanh.

*
* *
Cûãa hâng àêìu tiïn nây múã ra tẩi thõ trêën Rogers.
Thêåt ra àêy khưng phẫi lâ cûãa hâng àêìu tiïn àûúåc
Sam Walton múã ra. Nùm 1945, hổ àậ bùỉt àêìu kinh
doanh khi tiïëp quẫn mưåt cûãa hâng lâm ùn thua lưỵ
tẩi Newport, Arkansas trong chỵi cûãa hâng ca
cưng ty Ben Franklin (kinh doanh bấn lễ tưët nhêët
lc bêëy giúâ). Nhû Sam tûâng kïí lẩi, àêy lâ mưåt cåc
sưëng “àêìy nấo nûác nhûng khưng kếm phêìn hưìi
hưåp” ca ưng vâ ngûúâi vúå Helen Walton. Cûãa hâng
nây lc êëy àang lâm ùn thua lưỵ vâ cûåc k thẫm hẩi.
Nố cêìn mưåt ngûúâi ch khấc tiïëp quẫn àïí vûåc dêåy
tònh trẩng lâm ùn. Cưng ty Ben Franklin àậ gûãi
Sam àïën vâ nhûúång quìn súã hûäu.
GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 75
Cûãa hâng àûúåc àùåt tïn lâ Walton’s Five and
Dime (Cûãa hâng nùm xu vâ mưåt hâo ca Walton).
Sam trúã thânh mưåt ngûúâi àân ưng ca cưng viïåc.
Anh châng thanh niïn 27 tíi lêåp tûác lao àêìu vâo
lâm mổi thûá. Anh hổc têët cẫ, tûâ cấch quẫn l àïën
chiïën lûúåc cẩnh tranh, tûâ cấch thu ht khấch hâng
àïën viïåc mua hâng úã àêu rễ hún vâ bấn àûúåc lẩi
cao hún. Bïn cẩnh àố lâ nhûäng “chiïu” khuën mậi
àưåc àấo nhêët.
Àêìu tiïn Sam àùåt mưåt chiïëc mấy rang ngư úã vóa
hê cûãa hâng vâ bấn rêët chẩy. Khấch hâng mua ngư
ngoâi cûãa hâng àa sưë àïìu chõu khố bûúác thïm vâi
bûúác àïí xem mònh cố thïí mua gò tûâ nhûäng sẫn
phêím trong àố khưng. Nùỉm bùỉt àûúåc têm l àố,

Sam lêëy hïët can àẫm vay ngên hâng 1.800 àưla
(lc êëy rêët lúán) àïí mua thïm mưåt mấy lâm kem
nûäa. Trong khoẫng hún hai nùm, sưë tiïìn nây àûúåc
hoân trẫ. Sưë tiïìn Sam vâ vúå vay tûâ bưë Helen
(20.000 àưla) cng àûúåc hoân trẫ nhanh chống.
Nùm àêìu tiïn, cûãa hâng cố doanh thu 105.000
àưla (so vúái 72.000 àưla ca ngûúâi ch c). Nùm
sau lâ 140.000 àưla vâ tiïën túái 175.000 àưla. Khi
bõ båc phẫi ra ài (vò ngûúâi ch cho thụ ganh
ghết vúái thânh cưng), Sam àậ múã àûúåc hai cûãa
hâng vâ àêy lâ nhûäng cûãa hâng bấn chẩy nhêët
khu vûåc. D råt gan lưån nhâo vò phẫi chia tay núi
àêy, anh cng àậ cố trong tay trïn 50.000 àưla àïí
bùỉt àêìu cåc sưëng múái.
“Tưi khưng tin àiïìu àố àậ xẫy ra. Àiïìu àố thûåc
76 SAM WALTON & WAL-MART
sûå nhû mưåt cún ấc mưång. Tưi àậ tẩo nïn mưåt cûãa
hâng tưët nhêët trong vng, hôa nhêåp cưång àưìng,
lâm mổi thûá tưët nhêët àïí rưìi bõ àấ bêåt ra khỗi thõ
trêën. Àiïìu nây thêåt khưng cưng bùçng. Nhûng tưi
khưng bao giúâ lâ ngûúâi dûâng bûúác trûúác bêët hẩnh,
vâ khi àố tưi cng khưng dûâng bûúác”. (Sam
Walton).
Cûãa hâng thûá hai àûúåc múã tẩi thõ trêën
Bentonville vúái sưë dên khiïm tưën trïn dûúái 3.000.
Cûãa hâng nây cng trûåc thåc hïå thưëng Ben
Franklin vâ àûúåc Sam kinh doanh bùçng mưåt
phûúng cấch múái: tûå phc v. Cûãa hâng nây cng
tiïëp tc lâm ùn phất àẩt. Sam quët àõnh múã thïm
mưåt sưë cûãa hâng tẩi Fayette, Tennessee, Kansas...

Nhûng ngây 2.7.1962 múái thûåc sûå àấnh dêëu
ngây châo àúâi ca “àûáa trễ” Wal-Mart. Búãi sûå ra àúâi
ca nố àấnh dêëu quấ trònh kinh doanh àưåc lêåp
ca Sam Walton cng nhû ài theo con àûúâng kinh
doanh chiïët khêëu cho àïën sau nây. Cûãa hâng Wal-
Mart sưë 1 nây àûúåc àùåt tẩi thõ trêën Rogers. Têët
nhiïn chùèng ai mën àấnh cûúåc vâo canh bẩc àêìy
may ri nây, ngoẩi trûâ nhûäng ngûúâi thên thiïët ca
Sam. Bud Walton (em trai Sam) gốp 3%, Don
Whitaker – quẫn l cûãa hâng trûúác àêy ca Sam
tẩi Abilene, Texas – gốp 2% vâ phêìn Sam lâ... 95%.
Àïí à tiïìn múã nố, Sam vâ vúå mònh àậ phẫi dưëc
àïën àưìng xu cëi cng. Khưng nhûäng thïë, hổ båc
phẫi cêìm cưë cẫ nhâ cûãa, tâi sẫn vâ bêët cûá thûá gò
cố giấ trõ. Sam liïìu lơnh búãi ưng cố mưåt niïìm tin
GIÂU NHÊËT NHÚÂ BẤN HÂNG RỄ NHÊËT 77
chùỉc chùỉn: kinh doanh hẩ giấ lâ con àûúâng ca
tûúng lai.
Nhûng rêët đt ngûúâi tin tûúãng bấn chiïët khêëu
ca Sam. Nố chûa àûúåc chûáng minh lâ thânh
cưng vâo thúâi àiïím àố. Mổi ngûúâi hoâi nghi! Ngay
cẫ Bud Walton – ngûúâi àống gốp 3% cưí phêìn –
cng nghơ: “Cố lệ àêy lâ mưåt trong nhûäng tûúãng
àiïn rưì ca ưng anh mònh”. Hốa ra, viïåc Sam cêìm
cưë mổi thûá àïí kinh doanh lẩi tưët cho ưng vâ lâ
mưåt “vưë” àau àúán nhêët cho nhiïìu hậng bấn lễ
khấc. Trûúác khi múã cûãa hâng Wal-Mart àêìu tiïn
tẩi Rogers, chđnh Sam chûá khưng ai khấc àậ trònh
bây tûúãng chiïët khêëu cho hậng Butler Brothers
àïí hưỵ trúå kïë hoẩch giẫm giấ nhûng khưng thânh

cưng. Ưng tiïëp tc tòm àïën hậng ca Herb Gibson
(ngûúâi ch xët thên tûâ thúå cùỉt tốc) cng khưng
quan têm... Sam àậ phẫi ài mưåt mònh!
Rêët trng húåp lâ nùm 1962 cố cng lc bưën
cưng ty bấn lễ àậ khai sinh cûãa hâng bấn giẫm
giấ: Kmart (Garden City, Michigan), Target (Minne-
apolis), Woolworth vâ Wal-Mart. Cng cêìn nối
thïm mưåt “àẩi gia” lúán nhêët àậ thûåc hiïån viïåc bấn
giẫm giấ trûúác àố lâ Woolco. Thõ phêìn trong
“miïëng bấnh bấn lễ” ca Sam Walton khưng dïỵ ùn
tđ nâo! Câng khố khùn hún nûäa khi Sam chó lâ kễ
ài sau so vúái nhûäng cấi tïn àậ àõnh hònh trûúác
àố. Ưng phẫi hổc lẩi tûâ àêìu, bỗ thúâi gian ài xem
xết cấch kinh doanh chiïët khêëu ca tûâng cûãa
hâng “àưëi th”. Cho d doanh thu tẩi àêy khưng