Tài liệu Hệ xương Bò sát (Reptilia) docx

Hệ xương Bò sát
(Reptilia)


1. Xương sọ
- Sọ bò sát có một số sai khác cơ bản
như nền sọ rộng, đã hóa xương, chỉ có
một lồi cầu chẩm, hình thành cung
thái dương, các hố thái dương và
xương gốc bướm, đặc trưng cho
động vật có màng ối.
- Ở bò sát có quá trình tiến hóa
theo hướng giảm xương bì của sọ
để hình thành hố thái dương. Sự
hình thành hố thái dương làm giảm
nhẹ sọ giúp đầu cử động linh hoạt
hơn để thích nghi với đời sống ở cạn,
đồng thời đây là chỗ bám các cơ hàm
điều khiển sự hoạt động của hàm dưới
liên quan đến sự bắt mồi của bò sát

Các kiểu sọ của bò sát (theo
Kardong)
P. xương đình; Po. xương sau ổ mắt;
Sq. xương vảy; Qj. xương vuông gò
má; J. xương gò má
Xương vuông khớp động với sọ, do
đó miệng của bò sát có thể mở rộng
rất lớn để nuốt mồi (hình 19.3). Ở rắn
nhờ cấu tạo linh động của xương hàm
dưới các hệ thống cơ và dây chằng,

miệng có thể mở ra một góc có độ lớn
1300. Xương hàm dưới có thể mở ra
hai bên rất thuận tiện cho việc ăn các
loài vật lớn hơn đầu của rắn gấp đến
mấy lần. Tại vườn thú Frankfurt
(Ðức) người ta quan sát được một con
trăn dài 7,5 m đã nuốt một con heo
nặng 54,5 kg.
2. Cột sống
Cột sống bò sát có cấu tạo chung với
động vật có màng ối, gồm có 5 phần
là cổ, ngực, thắt lưng, chậu và đuôi.
- Cổ gồm nhiều đốt, thay đổi tuỳ loài
(ví dụ thằn lằn có 8 đốt), 2 đốt sống
thứ nhất và 2 biến đổi thành đốt chống
và đốt trục, khớp với sọ làm cho đầu
cử động được nhiều hướng.

Cấu tạo xương sọ của thằn lằn (theo
Hickman)
1. Hàm trên; 2. Hàm dưới; 3. Xương
vuông; 4. Xương thái dương; 5.
Xương cánh
- Phần ngực gồm nhiều đốt, số đốt
cũng thay đổi tùy loài, thường là 5
đốt, mỗi đốt mang một đôi sườn có
đầu xa gắn với xương mỏ ác làm
thành lồng ngực chính thức.
- Phần thắt lưng cũng có đốt sống
thay đổi, có xương sườn (rắn) hay

xương sườn cụt (thằn lằn) hay không
có (cá sấu).
- Phần đuôi gồm vài chục đốt.
Nhóm rùa có cột sống cùng với xương
sườn gắn chặt vào mai để bảo vệ.

Bộ xương và vỏ da rùa (theo
Hickman)
1. Cổ; 2. Xương sườn; 3. Cột sống; 4.
Vỏ giáp; 5. Yếm
Bộ xương của rắn có số lượng đốt
sống rẩt lớn từ 350 - 500 đốt. Trừ các
đốt sống phần đuôi ra, các đốt sống