Luận văn thạc sĩ hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty liên doanh TNHH KFC việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

HỒNG LINH TRÂM

HỒN THIỆN HỆ THỐNG KẾ TỐN TRÁCH
NHIỆM TẠI CƠNG TY LIÊN DOANH TNHH
KFC VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
HỒNG LINH TRÂM

HỒN THIỆN HỆ THỐNG KẾ TỐN TRÁCH
NHIỆM TẠI CƠNG TY LIÊN DOANH TNHH
KFC VIỆT NAM

Chunngành: Kếtoán
Mãsố: 60340301
LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. HUỲNH ĐỨC LỘNG

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan: Luận văn này là cơng trình nghiên cứu của cá nhân tơi,
được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của Tiến Sĩ Huỳnh Đức Lộng.
Mọi sự tham khảo dùng trong luận văn đều được trích dẫn rõ ràng tên tác
giả, tên cơng trình, thời gian và địa điểm công bố.
Các số liệu, kết luận nghiên cứu được trình bày trong luận văn này là trung
thực và chưa được công bố dưới bất kỳ hình thức nào.
Tơi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
Học viên

Hồng Linh Trâm


MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục viết tắt
Sơ đồ
Mở đầu
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM ............................ 8
1.1.
Khái niệm và vai trị của kế tốn trách nhiệm ............................................ 8
1.1.1.
Khái niệm kế tốn trách nhiệm................................................................... 8
1.1.2.

Vai trị của kế tốn trách nhiệm.................................................................. 9

1.1.3.

1.2.

Các mơ hình tổ chức kế toán trách nhiệm ................................................ 10
Sự phân cấp quản lý và mối quan hệ với kế toán trách nhiệm ................. 11

1.2.1.
1.2.2.
1.3.
1.3.1.
1.3.2.
1.3.3.
1.3.4.
1.4.
1.4.1.
1.4.2.
1.4.3.
1.4.4.
1.4.4.1.
1.4.4.2.
1.5.
1.5.1.
1.5.2.
1.5.3.
1.5.4.
1.6.
1.6.1.

Sự phân cấp quản lý ................................................................................. 11
Mối quan hệ giữa phân cấp quản lý với kế toán trách nhiệm................... 13
Trung tâm trách nhiệm ............................................................................. 14

Trung tâm chi phí ..................................................................................... 14
Trung tâm doanh thu ................................................................................ 16
Trung tâm lợi nhuận ................................................................................. 17
Trung tâm đầu tư ...................................................................................... 18
Các chỉ tiêu đánh giá thành quả của các trung tâm trách nhiệm .............. 18
Chỉ tiêu đánh giá thành quả của trung tâm chi phí ................................... 19
Chỉ tiêu đánh giá thành quả của trung tâm doanh thu .............................. 22
Chỉ tiêu đánh giá thành quả của trung tâm lợi nhuận ............................... 24
Chỉ tiêu đánh giá thành quả của trung tâm đầu tư .................................... 25
Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI) .................................................................... 25
Thu nhập thặng dư (RI) ............................................................................ 28
Báo cáo đánh giá thành quả của các trung tâm trách nhiệm .................... 29
Báo cáo đánh giá thành quả của trung tâm chi phí ................................... 29
Báo cáo đánh giá thành quả của trung tâm doanh thu .............................. 30
Báo cáo đánh giá thành quả của trung tâm lợi nhuận .............................. 30
Báo cáo đánh giá thành quả của trung tâm đầu tư.................................... 31
Một số nội dung liên quan đến kế toán trách nhiệm ................................ 31
Dự toán ngân sách .................................................................................... 31


1.6.2.

Phân bổ chi phí ......................................................................................... 34

1.6.3.
1.6.4.

Phân tích biến động chi phí ...................................................................... 35
Định giá sản phẩm chuyển giao ............................................................... 35

1.7.

Bài học kinh nghiệm về việc tổ chức thành công hệ thống kế toán trách
nhiệm tại các nước trên thế giới và tại Việt Nam .......................................... 36

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KẾ TỐN TRÁCH NHIỆM TẠI
CƠNG TY LIÊN DOANH TNHH KFC VIỆT NAM .......................................... 40
2.1.
Tình hình tổ chức quản lý sản xuất và tổ chức công tác kế tốn tại cơng ty
2.1.1.
2.1.1.1.
2.1.1.2.
2.1.1.3.
2.1.1.4.
2.1.2.
2.1.2.1.
2.1.2.2.
2.1.2.3.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.
2.2.2.1.
2.2.2.2.
2.2.2.3.
2.2.2.4.
2.2.3.
2.2.3.1.
2.2.3.2.
2.2.3.3.

Liên Doanh TNHH KFC Việt Nam ......................................................... 40
Tình hình tổ chức quản lý sản xuất kinh doanh ....................................... 40
Lịch sử hình thành và phát triển ............................................................... 40
Quy mô công ty Liên Doanh TNHH KFC Việt Nam .............................. 40
Đặc điểm cơ cấu tổ chức quản lý của Công ty Liên Doanh TNHH KFC
Việt Nam .................................................................................................. 41
Những thuận lợi, khó khăn và phương hướng phát triển của cơng ty Liên
Doanh TNHH KFC Việt Nam .................................................................. 44
Tình hình tổ chức cơng tác kế tốn .......................................................... 47
Các chế độ, chính sách kế tốn ................................................................. 47
Hình thức tổ chức hệ thống sổ sách kế toán ............................................. 48
Tổ chức bộ máy kế tốn ........................................................................... 49
Thực trạng kế tốn trách nhiệm tại cơng ty Liên Doanh TNHH KFC Việt
Nam .......................................................................................................... 52
Sự phân cấp quản lý ................................................................................. 52
Thực trạng kế toán trách nhiệm tại các trung tâm trong công ty Liên
Doanh TNHH KFC Việt Nam .................................................................. 52
Trung tâm chi phí ..................................................................................... 52
Trung tâm doanh thu ................................................................................ 56
Trung tâm lợi nhuận ................................................................................. 60
Trung tâm đầu tư ...................................................................................... 62
Một số nội dung liên quan đến kế toán trách nhiệm: ............................... 63
Dự toán ngân sách .................................................................................... 63
Phân bổ chi phí ......................................................................................... 64
Phân tích biến động chi phí ...................................................................... 64


2.2.3.4.

Đánh giá sản phẩm chuyển giao ............................................................... 65

2.2.4.
2.2.4.1.

Đánh giá thực trạng cơng tác kế tốn trách nhiệm ................................... 65
Đánh giá về việc tổ chức cơng tác kế tốn trách nhiệm ........................... 65

2.2.4.2.
2.2.4.3.

Đánh giá về việc tổ chức các trung tâm trách nhiệm ............................... 65
Đánh giá về việc xác định các chỉ tiêu đánh giá thành quả của các trung

2.2.4.4.

tâm trách nhiệm tại công ty Liên Doanh TNHH KFC Việt Nam ............ 66
Đánh giá về hệ thống báo cáo thành quả của các trung tâm tại công ty

2.2.4.5.

Liên Doanh TNHH KFC Việt Nam ......................................................... 67
Đánh giá về các vấn đề liên quan đến kế tốn trách nhiệm tại cơng ty
Liên Doanh TNHH KFC Việt Nam ......................................................... 69

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
CHƯƠNG 3: HỒN THIỆN HỆ THỐNG KẾ TỐN TRÁCH NHIỆM TẠI
CƠNG TY LIÊN DOANH TNHH KFC VIỆT NAM .......................................... 72
3.1.
Mục tiêu và quan điểm về việc hồn thiện hệ thống kế tốn trách

nhiệm ........................................................................................................ 72
3.1.1.
Mục tiêu thực hiện .................................................................................... 72
3.1.2.
Các quan điểm hồn thiện hệ thống kế tốn trách nhiệm......................... 72
3.2.
Hồn thiện hệ thống kế tốn trách nhiệm tại cơng ty Liên Doanh TNHH
KFC Việt Nam .......................................................................................... 74
3.2.1.
Hồn thiện cơng tác kế tốn tại cơng ty Liên Doanh TNHH KFC Việt
Nam .......................................................................................................... 74
3.2.1.1. Xây dựng định mức chi phí sản xuất ........................................................ 74
3.2.1.2. Xây dựng hệ thống tài khoản, chứng từ và sổ sách kế tốn ..................... 76
3.2.2.
Hồn thiện việc xác định các trung tâm trách nhiệm ............................... 77
3.2.2.1. Trung tâm chi phí ..................................................................................... 77
3.2.2.2. Trung tâm doanh thu ................................................................................ 78
3.2.2.3. Trung tâm lợi nhuận ................................................................................. 78
3.2.2.4. Trung tâm đầu tư ...................................................................................... 79
3.2.3.
Hoàn thiện các chỉ tiêu và phương pháp đánh giá thành quả của các trung
tâm trách nhiệm tại công ty LD TNHH KFC Việt Nam .......................... 79
3.2.3.1. Trung tâm chi phí ..................................................................................... 79
3.2.3.2. Trung tâm doanh thu ................................................................................ 79
3.2.3.3. Trung tâm lợi nhuận ................................................................................. 80
3.2.3.4. Trung tâm đầu tư ...................................................................................... 81


3.2.4.

Hoàn thiện hệ thống báo cáo thành quả của các trung tâm trách nhiệm tại

3.2.4.1.

công ty LD TNHH KFC Việt Nam .......................................................... 83
Trung tâm chi phí ..................................................................................... 85

3.2.4.2.
3.2.4.3.

Trung tâm doanh thu ................................................................................ 86
Trung tâm lợi nhuận ................................................................................. 86

3.2.5.

Hoàn thiện một số nội dung liên quan đến kế toán trách nhiệm tại công ty
Liên Doanh TNHH KFC Việt Nam ......................................................... 87

3.2.5.1.
3.2.5.2.

Xây dựng hệ thống dự tốn ngân sách ..................................................... 87
Phân tích biến động chi phí ...................................................................... 88

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
KẾT LUẬN CHUNG
Tài liệu tham khảo
Phụ lục

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
AM: Quản lý vùng.
CEO: Giám đốc điều hành.
COL: Đơn giá giờ công.
Công ty LD TNHH KFC VN: Công ty Liên Doanh Trách Nhiệm Hữu Hạn KFC
Việt Nam.
CP NC TT: Chi phí nhân cơng trực tiếp.
CP NVL TT: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp.
CP SXC: Chi phí sản xuất chung.
HĐQT: Hội đồng quản trị.
KFC: Kentucky Fried Chicken
KTTN: Kế toán trách nhiệm.
OM: Giám đốc hoạt động.
OPS: Phòng quản lý hoạt động.
P&L: Báo cáo lãi lỗ.
RGM: Cửa hàng trưởng.
RI: Thu nhập thặng dư.
ROI:Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư.
SSSG: Tỷ lệ tăng trưởng doanh số của các cửa hàng đã mở cửa trên một năm.
TA: Giá trị trung bình một đơn hàng.
TC: Tổng số lượt bán hàng.
TP.HCM: Thành phố Hồ Chí Minh.
VN: Việt Nam.


SƠ ĐỒ
Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy quản lý của công ty Liên Doanh TNHH KFC Việt
Nam ........................................................................................................................... 41
Sơ đồ 2.2: Tổ chức bộ máy kế tốn của Cơng ty Liên Doanh TNHH KFC Việt
Nam ........................................................................................................................... 49

Sơ đồ 3.1: Tổ chức trung tâm chi phí tại cơng ty LD TNHH KFC VN.................... 78


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1/ Tính cấp thiết của đề tài:
Ở doanh nghiệp khi mở rộng quy mô, người lãnh đạo cấp cao sẽ thành lập
nhiều bộ phận khác nhau – gọi là trung tâm trách nhiệm và bố trí nhà quản trị chịu
trách nhiệm về các vấn đề phát sinh tại khu vực đó. Những mắt xích này chỉ thực sự
phát huy tác dụng và tạo hiệu quả tốt khi cơ chế quản lý tài chính được phân cấp,
phân quyền cụ thể cho từng người, từng bộ phận. Mỗi cá nhân, bộ phận trong một
tổ chức được trao nhiệm vụ và quyền hạn để thực hiện nhiệm vụ được giao. Kế toán
trách nhiệm đo lường thành quả hoạt động của các trung tâm trách nhiệm trong đơn
vị thông qua hệ thống chỉ tiêu và hệ thống báo cáo trách nhiệm. Vì vậy mà kế tốn
trách nhiệm đóng vai trị quan trọng trong việc hỗ trợ cấp quản lý kiểm sốt tình
hình hoạt động của từng bộ phận, từ đó, đưa ra quyết định nhằm nâng cao hiệu quả
hoạt động của từng bộ phận nói riêng và của tồn doanh nghiệp nói chung.
Công ty Liên Doanh Trách Nhiệm Hữu Hạn KFC Việt Nam là một thương
hiệu của Tập đoàn Yum Brands Inc (Hoa Kỳ), chuyên sản xuất và kinh doanh mặt
hàng thức ăn nhanh chế biến từ thịt gà tươi. Hiện nay, KFC có trên 20.000 nhà hàng
trên tồn thế giới. Ở Việt Nam, hệ thống KFC đang có hơn 140 nhà hàng ở khắp các
tỉnh, thành phố trên cả nước. Việc có nhiều cửa hàng trực thuộc, cũng như mở rộng
khơng ngừng của các cửa hàng mới, đặt ra thách thức to lớn trong việc quản lý đối
với ban lãnh đạo công ty KFC. Để mọi hoạt động đều diễn tra trơi chảy, thơng tin
cung cấp tới ban lãnh đạo chính xác và kịp thời địi hỏi phải có sự phân cấp quản lý
hiệu quả, nhằm hướng các bộ phận đến mục tiêu chung, đồng thời phải xây dựng
được hệ thống chỉ tiêu để đo lường thành quả của từng bộ phận trong tồn đơn vị.
Việc thực hiện kế tốn trách nhiệm tại đơn vị đóng vai trị rất quan trọng trong việc
xác định thành quả hoạt động, trách nhiệm quản lý của nhà quản trị cấp thấp, trách

nhiệm và hiệu quả công việc của từng thành viên trong tổ chức.
Qua việc nghiên cứu tầm quan trọng của kế toán trách nhiệm đối với cơng
tác quản lý và tình hình khảo sát thực tế tại đơn vị, tác giả nhận thấy tại Công ty


2

Liên Doanh TNHH KFC hiện nay về cơ bản đã xây dựng hệ thống kế tốn trách
nhiệm nhưng vẫn cịn nhiều điểm hạn chế. Do đó, nghiên cứu đề tài: “Hồn thiện
hệ thống kế tốn trách nhiệm tại Cơng ty Liên Doanh TNHH KFC Việt Nam” là
thực sự cần thiết cho cơng tác quản lý doanh nghiệp nhằm hồn thiện hệ thống kế
toán trách nhiệm tại KFC.
2/ Tổng quan nghiên cứu:
Khi nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện hệ thống kế tốn trách nhiệm tại Cơng ty
Liên Doanh TNHH KFC Việt Nam” tác giả có tham khảo một số giáo trình và cơng
trình nghiên cứu trước đó. Cụ thể như sau:


Các nghiên cứu nước ngồi:

Thuật ngữ kế tốn trách nhiệm xuất hiện lần đầu tiên năm 1950 do Ailman
đề cập trong “Basic organizational planning to tie in with responsibility
accounting”. Từ đó đến nay, đã có rất nhiều các nghiên cứu khác nhau, ở cả hai
khía cạnh lý thuyết cũng như thực nghiệm liên quan đến chủ đề kế toán trách nhiệm
được tiến hành bởi những tác giả khác nhau trên toàn thế giới.
Từ năm 1952 John A Higgins đã nghiên cứu về kế tốn trách nhiệm như là
cơng cụ để kiểm sốt chi phí và đánh giá kết quả hoạt động cho từng cá nhân, xác
định trách nhiệm của người đứng đầu tổ chức. Hệ thống kiểm soát này được thiết kế
cho tất cả các cấp quản lý trong đơn vị.
Trong tác phẩm “The uses of responsibility accounting.” (1986) Ferrara có

đề cập tới việc các nhà quản lý bộ phận chỉ chịu trách nhiệm cho những hoạt động,
hoặc kết quả mà họ có thể kiểm sốt hoặc có khả năng gây ảnh hưởng đáng kể.
James R.Martin định nghĩa: “Kế toán trách nhiệm là hệ thống kế tốn cung
cấp thơng tin và kết quả, hiệu quả hoạt động của các bộ phận, các đơn vị trong tổ
chức, là công cụ đo lường, đánh giá hoạt động của những bộ phận liên quan đến đầu
tư, lợi nhuận, doanh thu và chi phí mà mỗi bộ phận đều có quyền và trách nhiệm
riêng biệt”. Với quan điểm này, tác giả phân chia tổ chức thành những trung tâm
trách nhiệm: trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm lợi nhuận và trung


3

tâm đầu tư; các trung tâm được giao quyền để thực hiện một phần hay tồn bộ cơng
việc nào đó. Việc phân quyền trong tổ chức tạo nên sự phân cấp và đòi hỏi cấp trên
phải theo dõi và đánh giá kết quả của các cấp dưới.
Shih, Michael SH (1997) đã tiến hành điều tra làm thế nào để đánh giá hiệu
suất hoạt động của một nhà máy và kết luận rằng những nhà quản lý chủ yếu được
đánh giá thơng qua việc kiểm sốt chi phí và lợi nhuận. Tác giả đưa ra các giả
thuyết sau đây: xu hướng để đánh giá một Giám đốc nhà máy chủ yếu vào lợi nhuận
chứ khơng phải là chi phí (1) giảm theo tầm quan trọng của marketing trong việc
kích thích bán hàng, (2) tăng lên theo tầm quan trọng của chất lượng sản phẩm
trong việc kích thích bán hàng, (3) tăng lên theo tầm quan trọng của dịch vụ khách
hàng trong việc kích thích bán hàng; và (4) giảm với mức độ mà các nhà quản lý
được đánh giá về các biện pháp cụ thể về chất lượng sản phẩm và dịch vụ khách
hàng. Sử dụng một mơ hình probit, những giả thuyết này đã được thử nghiệm với
các dữ liệu thu thập được từ các công ty sản xuất lớn của Canada.Kế toán trách
nhiệm là một bộ phận của hệ thống kế tốn có chức năng thu thập, tổng hợp và báo
cáo các thông tin liên quan đến trách nhiệm của nhà quản lý các cấp trong tổ chức.
Qua đó để cung cấp các thông tin liên quan đến chi phí, thu nhập, kết quả hoạt động
của từng bộ phận mà họ có trách nhiệm kiểm sốt.

Trong tác phẩm “Cost Management: Accounting and Control” “2005”
Hansen và Mowen (2005) trình bày bốn yếu tố cần thiết để xây dựng hệ thống kế
tốn trách nhiệm là: (1) Phân cơng trách nhiệm; (2) Thiết lập các chỉ tiêu đo lường
hiệu quả, hiệu suất; (3) Đánh giá hiệu quả, hiệu suất; (4) Tưởng thưởng. Dựa trên
các yếu tố cấu thành, hệ thống kế toán trách nhiệm được phân thành ba loại: kế toán
trách nhiệm dựa trên chức năng, kế toán trách nhiệm dựa trên hoạt động và kế toán
trách nhiệm dựa trên chiến lược.
Bên cạnh những nghiên cứu lý thuyết, các nghiên cứu thực nghiệm cũng
được tiến hành trong các doanh nghiệp thuộc các ngành nghề kinh doanh khác
nhau.


4



Các nghiên cứu trong nước:

Tại Việt Nam, một trong những tác phẩm khởi xướng cho việc nghiên cứu
lĩnh vực kế toán quản trị là tác phẩm “Phương hướng xây dựng nội dung và tổ chức
vận dụng kế toán quản trị vào các doanh nghiệp Việt Nam” của tác giả Phạm Văn
Dược (1997). Tác phẩm so sánh sự khác nhau giữa kế tốn tài chính và kế tốn
quản trị, từ đó trình bày nội dung, vai trị và phương pháp vận dụng kế toán quản trị
vào các doanh nghiệp Việt Nam thời kỳ bấy giờ.
Năm 2007, Thạc sĩ Dương Thị Cẩm Dung trình bày Luận Văn “Hồn thiện
hệ thống kế tốn trách nhiệm tại công ty vận tải quốc tế I.T.I” nghiên cứu tại
công ty vận tải nhằm đánh giá hệ thống chỉ tiêu và báo cáo đánh giá thành quả của
cơng ty I.T.T. Ngồi ra, đề tài kết hợp thêm việc sử dụng phương pháp bảng cân
bằng điểm Balance Score Card – BSC nhằm đánh giá sự thực hiện của các bộ phận
trong doanh nghiệp theo 4 khía cạnh: Tài chính, Khách hàng, Quy trình kinh doanh

và Học hỏi & Phát triển. Mơ hình BSC hiện nay đã được áp dụng tại các nước tiên
tiến Mỹ, Nhật, tại Châu Âu… và gần đây đã bắt đầu được sử dụng tại các nước
đang phát triển trong đó có các doanh nghiệp Việt Nam.
Năm 2010, PGS.TS. Phạm Văn Dược nghiên cứu đề tài “ Tổ chức hệ thống
báo cáo kế toán đánh giá trách nhiệm bộ phận trong doanh nghiệp thương mại Việt
Nam”. Đề tài đã hệ thống lại cơ sở lý luận về kế toán trách nhiệm rất đầy đủ và cụ
thể; cách xác lập các trung tâm trách nhiệm, trình bày hệ thống báo cáo đánh giá
trách nhiệm được thiết lập phù hợp với loại hình doanh nghiệp thương mại phục vụ
cho công tác quản lý của các cấp quản lý khác nhau. Ngồi ra, để đảm bảo tính khả
thi, nghiên cứu trình bày một số điều kiện khi thực hiện quy trình xây dựng và đánh
giá trách nhiệm của các bộ phận trong đơn vị.
Luận án tiến sĩ “Xây dựng mơ hình kế tốn trách nhiệm trong các doanh
nghiệp sản xuất sữa Việt Nam” năm 2013 do Tiến sĩ Nguyễn Thị Minh Phương
thực hiện trình bày việc tổ chức hệ thống kế tốn trách nhiệm trong một loại hình
doanh nghiệp cụ thể là các công ty sản xuất sữa Việt Nam.


5

Như vậy, các nghiên cứu về kế toán trách nhiệm trong những năm gần đây
dần đi vào các loại hình doanh nghiệp cụ thể, nhằm tìm ra phương hướng và cách
thức đo lường, đánh giá trách nhiệm của các bộ phận sao cho phù hợp với loại hình
doanh nghiệp đặc thù.
Tóm lại, Kế tốn trách nhiệm là cơng cụ của kế tốn quản trị, giúp kiểm sốt
và đánh giá tình hình hoạt động của các bộ phận nói riêng và tồn doanh nghiệp nói
chung. Các cơng trình nghiên cứu trước đây trên thế giới cũng như ở Việt Nam là
cơ sở tham khảo, kế thừa để vận dụng vào quá trình thực tiễn xây dựng và hồn
thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại các doanh nghiệp Việt Nam. Từ đó, tác giả
nhận thấy rằng chưa có cơng trình nghiên cứu nào được thực hiện trong loại hình
doanh nghiệp chuỗi bán lẻ – nhà hàng – khách sạn. Trong xu thế hội nhập, loại hình

doanh nghiệp này sẽ ngày càng nở rộ, vì lý do đó mà nghiên cứu kế tốn trách
nhiệm tại Cơng ty KFC là cần thiết để tiếp tục kế thừa các cơng trình trên và đề xuất
việc tổ chức và hồn thiện cơng tác kế tốn trách nhiệm phù hợp với loại hình chuỗi
bán lẻ – nhà hàng – khách sạn.
3/ Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:


Đối tượng nghiên cứu:

Đối tượng nghiên cứu của đề tài là hệ thống kế tốn trách nhiệm tại cơng ty
Liên Doanh TNHH KFC Việt Nam.


Phạm vi nghiên cứu:

Về không gian: tại Công ty Liên Doanh TNHH KFC Việt Nam.
Về thời gian: hệ thống báo cáo và số liệu tại Cơng ty KFC Việt Nam trong
năm tài chính 2014.
4/ Mục tiêu nghiên cứu:
Hiện nay, Công ty Liên Doanh TNHH KFC Việt Nam đã bước đầu xây dựng
được hệ thống kế tốn trách nhiệm, tuy nhiên, vẫn cịn tồn tại nhiều hạn chế. Do đó,


6

mục tiêu chính của đề tài nhằm hồn thiện hệ thống kế tốn trách nhiệm tại cơng ty
KFC. Mục tiêu lớn này được cụ thể hóa bằng ba mục tiêu sau đây:
Thứ nhất, hệ thống lại được một cơ sở lý luận về kế toán trách nhiệm, cung
cấp cho người đọc các khái niệm cơ bản về kế toán trách nhiệm như: khái niệm, vai
trị, nội dung của kế tốn trách nhiệm; đồng thời trình bày các vấn đề có liên quan,

ảnh hưởng đến cơng tác kế tốn trách nhiệm.
Thứ hai, phân tích và đánh giá thực trạng phân chia các trung tâm trách
nhiệm, việc xây dựng các chỉ tiêu đánh giá thành quả và báo cáo thành quả hoạt
động của các trung tâm trách nhiệm tại một đơn vị cụ thể là công ty Liên Doanh
TNHH KFC Việt Nam. Từ đó, xác định các ưu và nhược điểm của hệ thống kế toán
trách nhiệm tại đơn vị.
Thứ ba, từ hệ thống cơ sở lý luận và tình hình thực tế về kế tốn trách nhiệm
đã được trình bày, tác giả đưa ra một vài kiến nghị nhằm hoàn thiện hệ thống kế
tốn trách nhiệm tại Cơng ty KFC.
5/ Phương pháp nghiên cứu:
Đề tài sử dụng phương pháp định tính trong quá trình nghiên cứu.
Tác giả sử dụng phương pháp phân tích các cơ sở lý luận đã có trước đó, sau
đó tổng hợp và hệ thống hóa thành hệ thống lý thuyết về kế tốn trách nhiệm.
Thơng qua quan sát thực trạng hoạt động của hệ thống kế toán trách nhiệm
tại đơn vị, tác giả tiến hành thu thập và phân tích các thơng tin dựa trên các báo cáo
hiện có nhằm mơ tả lại hệ thống kế tốn trách nhiệm tại công ty KFC. Đồng thời sử
dụng phương pháp so sánh, giữa thực trạng tại công ty KFC với các cơ sở lý luận về
kế toán trách nhiệm, để thấy được tình hình thực hiện kế tốn trách nhiệm tại đây
nhằm đề ra giải pháp hoàn thiện.
Ngoài ra, để làm sáng rõ vấn đề, luận văn được thực hiện trên cơ sở phương
pháp duy vật biện chứng, trong việc tìm ra ưu và nhược điểm của hệ thống kế toán


7

trách nhiệm bằng cách quan sát các nghiệp vụ và sự kiện diễn ra tại đơn vị trong
mối liên hệ với các sự vật và sự kiện xung quanh.
6/ Đóng góp mới:
-

Đề tài giúp hệ thống hóa các lý luận cơ bản về kế tốn trách nhiệm.

Luận văn cịn trình bày thêm những bài học kinh nghiệm, được kế thừa từ các
nghiên cứu trước đây, giúp tổ chức hệ thống kế tốn trách nhiệm thành cơng từ đó,
rút ra bài học kinh nghiệm cho việc hoàn thiện hệ thống kế tốn trách nhiệm tại
cơng ty KFC Việt Nam.
-

Đề tài giúp đánh giá thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm đang

được áp dụng tại Công ty KFC Việt Nam; xác định và phân tích ngun nhân của
những điểm cịn tồn tại trong việc tổ chức và vận dụng kế toán trách nhiệm tại Công
ty KFC. Đây là căn cứ, để đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống kế toán
trách nhiệm tại đây.
-

Đề xuất một số giải pháp nhằm hồn thiện cơng tác kế tốn nói chung,

kế tốn trách nhiệm nói riêng tại đơn vị.
7/ Bố cục luận văn:
Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và bảng biểu danh mục, luận văn gồm
3 chương:
Chương 1: Tổng quan về kế toán trách nhiệm.
Chương 2: Thực trạng hệ thống kế tốn trách nhiệm tại Cơng ty Liên Doanh
TNHH KFC Việt Nam.
Chương 3: Hồn thiện hệ thống kế tốn trách nhiệm tại Công ty Liên Doanh
TNHH KFC Việt Nam.


8

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM
1.1.

Khái niệm và vai trị của kế tốn trách nhiệm:

1.1.1. Khái niệm kế toán trách nhiệm:
Hầu hết các tổ chức hiện nay đều được phân chia thành các bộ phận nhỏ
hơn,mỗi bộ phận đảm nhiệm một chức năng cụ thể, người quản lý bộ phận được
giao quyền để thực thi nhiệm vụ và có trách nhiệm phải hồn thành các nhiệm vụ
được giao. Như vậy, để đạt được mục tiêu chung của tổ chức, đòi hỏi mỗi cá nhân,
mỗi bộ phận phải nỗ lực hồn thành trách nhiệm mà mình được giao phó. Nhằm
kiểm sốt được hoạt động của cấp dưới, các nhà quản trị cấp cao phải dựa vào hệ
thống kế toán trách nhiệm để tiến hành đánh giá thành quả.
Trong q trình phát triển của kế tốn trách nhiệm, xuất hiện rất nhiều định
nghĩa khác nhau của các nhà nghiên cứu:
Kế tốn trách nhiệm là một hệ thống thơng qua đó các nhà quản lý chịu trách
nhiệm vềcác hoạt động, mục tiêu nhất định, kết quả thực hiện của họ có thể được đo
lường và đánh giá.(Ferrara, 1986)
Kế tốn trách nhiệm liên quan đến các khái niệm và công cụ mà các kế toán
viên sửdụng đểđo lường sự thực hiện của các cá nhân và các bộ phận nhằm thúc đẩy
những nỗ lực hướng về mục tiêu chung của tổ chức.(Hilton, 1991).
Kế toán trách nhiệm là một hệ thống được thiết kế để tích lũy và báo cáo chi
phí của các cấp, cá nhân chịu trách nhiệm. Mỗi bộ phậnchịu trách nhiệm đối với chi
phí mà nó tạo ra trong q trình sản xuất kinh doanh và thơng qua đó có kiểm sốt
được bộ phận.(Iyengar, 2000).
Kế tốn trách nhiệm là một công cụ đo lường và đánh giá hiệu suất ở các tổ
chức lớn thực hiện phân cấp quản lý,để đảm bảo các nhà quản lý thực hiện trách
nhiệm của mình. Tiêu chí đánh giá phải dựa trên mục tiêu chung mà tổ chức quy
định.(Bevan & Messner, 2008; Fowzia, 2011).

9

Vậy, Kế toán trách nhiệm là hệ thống thừa nhận mỗi thành viên, bộ phận
trong tổ chức có quyền hạn và chịu trách nhiệm về một nhiệm vụ riêng biệt được tổ
chức trao phó. Dựa trên quyền hạn của mình, họ phải hoàn thành nhiệm vụ được
giao, đồng thời báo cáo cho cấp quản trị cao hơn. Thơng qua đó, nhà quản trị cấp
cao sử dụng thông tin này để đánh giá thành quả hoạt động của các cá nhân và bộ
phận trong tổ chức.
1.1.2. Vai trị của kế tốn trách nhiệm:
1-

Kế tốn trách nhiệm cung cấp các thơng tin nhằm phục vụ cho việc

tổ chức và điều hành doanh nghiệp.Để tồn tại và phát triển, các doanh nghiệp cần
được phân chia thành các bộ phận, mỗi cá nhân và bộ phận có những nhiệm vụ
riêng biệt. Trong q trình tổ chức, nhà quản lý sẽ quyết định cách liên kết tốt nhất
giữa tổ chức, con người với các nguồn lực lại với nhau sao cho kế hoạch được thực
hiện có hiệu quả nhất. Trong việc điều hành, các nhà quản lý giám sát hoạt động
hàng ngày và giữ cho cả tổ chức hoạt động trơi chảy.
Kế tốn trách nhiệm phân chia tổ chức ra thành các trung tâm trách nhiệm,
giao phó quyền hạn và trách nhiệm cho từng cá nhân trong bộ phận. Áp dụng kế
toán trách nhiệm nhằm đánh giá thành quả của từng bộ phận trong việc đạt được
các mục tiêu cụ thể, và đóng góp bao nhiêu trong mục tiêu chung của tổ chức. Việc
phát triển các chỉ tiêu và thiết kế báo cáo đánh giá nhằm đo lường mức độ thực hiện
ở từng bộ phận. Từ đó, cung cấp thơng tin hữu ích cho việc tổ chức và điều hành
doanh nghiệp.
2-

Kế toán trách nhiệm thực hiện chức năng kiểm soát :Sau khi đã lập

kế hoạch và tổ chức thực hiện, nhà quản trị phải kiểm tra và đánh giá việc thực hiện
kế hoạch thông qua chức năng kiểm soát. Để thực hiện chức năng này, các nhà quản
trị sử dụng các bước công việc cần thiết để đảm bảo cho từng bộ phận và cả tổ chức
đi theo đúng kế hoạch đã vạch ra. Trong q trình kiểm sốt, nhà quản trị sẽ so sánh
hoạt động thực tiễn với kế hoạch đã thiết lập.


10

Thơng qua kế tốn trách nhiệm, nhà quản trị có thể đánh giá được thành quả
đạt được so với nguồn vốn mà bộ phận đã sử dụng để đạt được thành quả đó. Từ đó,
xem xét tiến độ thực hiện kế hoạch của bộ phận là tốt hay xấu, nhận diện được các
vấn đề cịn tồn tại trong q trình thực hiện kế hoạch, nhằm khắc phục các hạn chế
đó. Đồng thời, có sự điều chỉnh kế hoạch kịp thời nhằm đạt được mục tiêu chung.
3-

Kế toán trách nhiệm khuyến khích nhà quản trị hướng đến mục

tiêu chung của tổ chức – chức năng hoạch định:Mục tiêu của các bộ phận phải
luôn gắn liền với mục tiêu chiến lược của tổ chức. Trong một doanh nghiệp, nhiệm
vụ của nhà quản trị là xác định được mục tiêu, chiến lược kinh doanh, xây dựng kế
hoạch và thực hiện kế hoạch nhằm đạt được mục tiêu đã đề xuất ban đầu. Trong quá
trình thực hiện, phải thường xuyên kiểm tra, đánh giá tiến độ và hiệu quả công việc
của từng cá nhân và bộ phận, đồng thời phải có những điều chỉnh phù hợp nhằm
đảm bảo kết quả cuối cùng là thỏa mãn mục tiêu của tổ chức. Để đạt được điều này,
địi hỏi nhà quản trị phải có đầy đủ thơng tin để quản lý bộ phận của mình.
Kế tốn trách nhiệm cung cấp các thơng tin hữu ích cho nhà quản trị, nhằm
đánh giá thành quả của các cá nhân và bộ phận trong tổ chức, từ đó, đánh giá mức

độ hoàn thành mục tiêu chung của tổ chức, và có những biện pháp điều chỉnh kịp
thời nhằm hướng các hoạt động tại các bộ phận theo mục tiêu đã đề ra.
1.1.3. Các mơ hình tổ chức hệ thống kế tốn trách nhiệm:
Theo Hansen và Mowen (2005), mơ hình kế toán trách nhiệm được quy định
bởi bốn yếu tố cơ bản đó là: 1) Phân cơng trách nhiệm 2) Thiết lập các biện pháp
thực hiện hoặc điểm chuẩn 3) Đánh giá hiệu suất và 4) Chuyển nhượng phần
thưởng. Trên cơ sở các yếu tố đó mà phân làm ba mơ hình kế tốn trách nhiệm:kế
tốn trách nhiệm dựa trên chức năng, kế toán trách nhiệm dựa trên hoạt động và kế
toán trách nhiệm dựa trên chiến lược.


Hệ thống kế toán trách nhiệm chức năng: giao trách nhiệm và sử

dụng các biện pháp quản lý hiệu quả về mặt tài chínhcho các đơn vị trong tổ chức
theo các phòng ban chức năng hay nói cách khác là theo cơ cấu tổ chức của đơn vị.


11

Đây là hệ thống kế toán trách nhiệm phát triển trong hầu hết các doanh nghiệp đang
hoạt động trong các môi trường tương đối ổn định, cơ cấu tổ chức rõ ràng, mơi
trường hoạt động ít thay đổi.Trách nhiệm được nhận định dựa trên cơ cấu tổ chức
các phòng ban trong đơn vị và kết quả tài chínhđịnh kỳ của các phịng ban đó.


Hệ thống kế tốn trách nhiệm dựa trên hoạt động: giao trách nhiệm

dựa trên các quy trình và sử dụng cả hai biện pháp tài chính và phi tài chính để đo
lường hiệu suất. Đây là hệ thống kế toán trách nhiệm phát triển cho những doanh
nghiệp mà môi trường hoạt động thường xuyên xảy ra biến động, dễ thay đổi.Hệ

thống kế toán trách nhiệm dựa trên hoạt động là một cách tiếp cận tích hợp tồn hệ
thống, tập trung sự chú ý của ban quản lý về hoạt động với mục tiêu nâng cao giá trị
của khách hàng và lợi nhuận đạt được. Quản lý hoạt động dựa trên cả chi phí sản
phẩm và phân tích giá trị q trình. Phân tích giá trị q trình tập trung vào trách
nhiệm cho các hoạt động chứ không phải là chi phí, và nhấn mạnh tối đa hóa hiệu
suất của hệ thống rộng thay vì hiệu suất cá nhân. Việc xác định trách nhiệm của hệ
thống kế toán trách nhiệm dựa trên hoạt động là nhóm hoạt động, chuỗi giá trị, quy
trình, tài chính.Hiệu suất đo lường thơng qua: tiết kiệm thời gian, giảm chi phí, tăng
chất lượng, các biện pháp xu thế.Các cá nhân được khen thưởng dựa trên hiệu suất
đa chiều: thăng tiến, chia cổ tức, thưởng, tăng lương.


Hệ thống kế toán trách nhiệmdựa trên chiến lược (Balanced Score

Card)sứ mệnh và chiến lược của một tổ chức được chia thành bốn khía cạnh khác
nhau trong hoạt động của doanh nghiệp làTài chính, Khách hàng, Quy trình kinh
doanh và Học hỏi & Phát triển.Nó khác với hệ thống kế toán trách nhiệm dựa trên
hoạt động ở việc liên kết mật thiết với chiến lược của công ty. Tăng trách nhiệm của
mọi cá nhân và bộ phận trong tổ chức bằng cách thêm ít nhất là hai chiều: khách
hàng và học tập và phát triển. Cuối cùng, nó khuếch tán trách nhiệm về chiến lược
trong toàn bộ tổ chức.
1.2.

Sự phân cấp quản lý và mối quan hệ với kế toán trách nhiệm:

1.2.1. Sự phân cấp quản lý:


12

Một hệ thống kế toán trách nhiệm chỉ phát huy hiệu quả tốt khi tổ chức thực
hiện việc phân cấp quản lý.Thật vậy, nếu tổ chức khơng có sự phân cấp quản lý thì
hệ thống kế tốn trách nhiệm sẽ không tồn tại, hoặc tồn tại nhưng không đem lại ý
nghĩa thiết thực.


Khái niệm phân cấp quản lý:

Phân cấp quản lý là việc người quản lý giao quyền ra quyết định cho cấp
quản lý thấp hơn trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp. Người cấp dưới có
quyền ra quyết định để thực hiện các công việc trong phạm vi trách nhiệm của
mình.Tùy theo từng doanh nghiệp mà mức độ phân cấp quản lý có thể khác nhau,
bao gồm nhiều cấp hay chỉ một cấp; mức độ giao quyền hạn có thể nhiều hoặc ít.


Lợi ích khi tiến hành việc phân cấp quản lý:

Khi tiến hành phân cấp quản lý, các nhà quản lý cấp cao có thể giao bớt việc
cho cấp dưới, từ đó dành thời gian của mình tập trung vào công tác hoạch định
chiến lược, đảm bảo việc thực hiện các mục tiêu chung của tổ chức.
Ngoài ra, khi phân cấp quản lý sẽ giúp cho các bộ phận có khả năng tiếp cận
và phản hồi các thông tin nhanh hơn về: khách hàng, về thị trường, về nhà cung cấp
hay đối thủ cạnh tranh. Điều này đem lại lợi thế kinh doanh đáng kể trong việc thích
nghi với mơi trường kinh doanh nhiều biến động như hiện nay.
Mặt khác trong một bộ phận nhà quản lý bộ phận là người am hiểu nhất về
bộ phận của mình. Do đó,việc phân cấp quản lý giúp các bộ phận có thể ra tự quyết
định quản lý ở ngay cấp phát sinh vấn đề. Từ đó, việc quản lý và ra quyết định sẽ
kịp thời và hiệu quả hơn.
Việc trao quyền cho các nhà quản lý bộ phận giúp họ nâng cao sự tự tin, mức
độ hài lòng về công việc. Khi trung tâm trách nhiệm xác định được hiệu quả của

mỗi cá nhân, đồng nghĩa với công lao của họ sẽ được ghi nhận. Từ đó, khuyến
khích nhân viên nỗ lực đạt được mục tiêu và cống hiến nhiều hơn cho tổ chức.


13

Việc phân cấp cịn giúp nhân viên cấp dưới có điều kiện rèn luyện, nâng cao
nghiệp vụ, tích lũy kinh nghiệm thực tế khi thực hiện các công việc và quyết định
của mình.


Khó khăn khi tiến hành việc phân cấp quản lý:

Việc phân cấp quản lý sẽ gây khó khăn trong việc thống nhất và đạt mục tiêu
chung do phân cấp càng nhiều, càng khó quản lý.Vì việc ủy quyền đồng nghĩa với
việc ít dành thời gian kiểm sốt hơn đối với quyết định của các bộ phận. Ngoài ra,
quyết định của các trung tâm riêng biệt có thể gây ảnh hưởng lẫn nhau và ảnh
hưởng đến toàn doanh nghiệp. Nếu các quyết định này đối nghịch nhau thì nhà quản
lý cấp cao khó có thể phối hợp hoạt động giữa các trung tâm.
Khi tiến hành phân cấp, đôi khi các nhà quản lý cấp thấp thường chỉ quan
tâm tới hiệu quả hoạt động của bộ phận mình mà bỏ qua mục tiêu chung của tổ
chức. Nếu kiểm sốt khơng tốt, việc phân cấp có thể làm sai lệch mục tiêu chung
của cả doanh nghiệp.
Việc phân cấp quản lý có thể gây lãng phí nguồn lực hoặc trùng lắp trong
cơng việc nếu sự phân cấp không rõ ràng.
1.2.2. Mối quan hệ giữa phân cấp quản lý với kế toán trách nhiệm:
Sự phân cấp quản lý gắn liền với việc xác định nhiệm vụ và quyền hạn của
các bộ phận. Càng phân cấp rõ ràng thì việc đánh giá thành quả và trách nhiệm của
các bộ phận càng dễ thực hiện, dễ tìm ra nguyên nhân và phương hướng khắc phục
các nhược điểm cịn tồn tại; từ đó, càng dễ dàng thực hiện việc đánh giá thành quả

trong công tác kế toán trách nhiệm. Phân cấp quản lý là động lực thúc đẩy việc hình
thành và phát triển của hệ thống kế toán trách nhiệm trong doanh nghiệp.
Kế toán trách nhiệm cũng tác động trở lại đến sự phân cấp quản lý. Nếu hệ
thống kế toán trách nhiệm thiết lập được những thước đo hiệu quả thông qua các chỉ
tiêu, báo cáo để đo lường thành quả của từng cấp quản lý, từng bộ phận và cá nhân


14

trong đơn vị thì đó là cơ sở nhằm góp phần hoàn thiện sự phân cấp quản lý trong
doanh nghiệp được rõ ràng và hợp lý hơn.
1.3.

Trung tâm trách nhiệm:



Cơ sở để xác định các trung tâm trách nhiệm:

Hệ thống kế toán trách nhiệm được xây dựng trên cơ sở xác định trách nhiệm
của mỗi bộ phận trong tổ chức. Mỗi đơn vị, hoặc bộ phận chịu trách nhiệm về một
chức năng, nhiệm vụ cụ thể. Một bộ phận như vậy gọi là một trung tâm trách nhiệm.
Trung tâm trách nhiệm là một chức năng/ bộ phận của tổ chức, được đặt dưới
sự lãnh đạo của một nhà quản trị hoặc một cấp quản lý chịu trách nhiệm trực tiếp
với kết quả của chức năng/ bộ phận đó.
Cơ sở để phân chia các trung tâm trách nhiệm là căn cứ trên nhiệm vụ chính,
quyền hạn và nguồn lực mà nhà quản lý trung tâm đó được giao. Ngồi ra, việc
phân chia các trung tâm trách nhiệm còn phụ thuộc vào sự phân quyền quản lý của
doanh nghiệp, đặc điểm cơ cấu tổ chức quản lý và mục tiêu của tổ chức mà hình
thành các trung tâm trách nhiệm. Mỗi loại trung tâm sẽ xác định trách nhiệm hoặc

quyền kiểm soát đối với từng đối tượng cụ thể trong doanh nghiệp. Do đó, việc
phân chia rõ ràng các trung tâm trách nhiệm trong một đơn vị chỉ mang tính tương
đối và phụ thuộc vào quan điểm của nhà quản trị cấp cao nhất.
1.3.1. Trung tâm chi phí:


Khái niệm:

Trung tâm chi phí là trung tâm mà nhà quản lý chỉ chịu trách nhiệm, hoặc chỉ
có quyền kiểm sốt đối với chi phí phát sinh ở trung tâm đó.
Được xếp vào loại trung tâm chi phí là các phân xưởng sản xuất, các phịng
chức năng như phịng kế tốn, kinh doanh, nhân sự… Nói cách khác, các bộ phận
thuộc trung tâm chi phí mang tính chất tác nghiệp, trực tiếp tạo ra sản phẩm, dịch vụ
hoặc gián tiếp phục vụ kinh doanh.


15

Người chịu trách nhiệm cao nhất của trung tâm chi phí là trưởng phịng,
trưởng bộ phận thuộc trung tâm chi phí, họ có trách nhiệm lập các báo cáo thành
quả tại trung tâm này.
Trung tâm chi phí là một loại trung tâm thực hiện phạm vi cơ bản của hệ
thống xác định là chi phí, là xuất phát điểm của các hoạt động như:
(1) Lập dự tốn chi phí
(2) Phân loại chi phí thực tế phát sinh
(3) So sách chi phí thực tế với chi phí dự tốn.
Tùy theo tính chất của chi phí và kết quả làm ra mà nhà quản lý có thể chi
thành Trung tâm chi phí định mức và Trung tâm chi phí dự tốn.


Trung tâm chi phí định mức:

Là trung tâm chi phí mà các yếu tố chi phí và các mức hao phí về nguồn lực
sử dụng để sản xuất một đơn vị sản phẩm dịch vụ đều được xây dựng định mức cụ
thể. Nhà quản trị trung tâm chi phí định mức có trách nhiệm kiểm sốt chi phí thực
tế phát sinh, đảm bảo kế hoạch sản xuất cũng như kế hoạch chi phí cho từng đơn vị
sản phẩm, dịch vụ và tồn doanh nghiệm. Trung tâm chi phí định mức cũng được
nhận biết trên cơ sở có thể xác định, đo lường một cách chắc chắn đầu ra và có thể
xác định được mức đầu vào cần thiết để sản xuất ra một đơn vị đầu ra.
Ở trung tâm chi phí định mức, chỉ tiêu chi phí trên một đơn vị là yếu tố căn
bản để xác định tổng chi phí định mức. Thơng thường, chi phí định mức được xác
định để tính hiệu quả cơng việc, bằng cách xác định tỷ lệ giữa đầu vào và đầu ra.
VD: Phân xưởng sản xuất là trung tâm chi phí định mức vì giá thành sản xuất
mỗi loại sản phẩm tạo ra có thể được xác định thơng qua định mức chi phí ngun
vật liệu trực tiếp, định mức chi phí nhân cơng trực tiếp, và định mức chi phí sản
xuất chung.


Trung tâm chi phí dự tốn:


16

Là trung tâm chi phí mà đầu ra khơng thể đo lường một các chính xác và mối
quan hệ giữa đầu ra và đầu vào khơng chặt chẽ, chi phí được tính chung hay khơng
được tính rõ ràng cho từng đơn vị sản phẩm hoặc từng công việc của trung tâm. Các
khoản chi phí này thường được đặt ra cố định cho mỗi phịng ban, sự thay đổi (nếu
có) của các khoản chi phí này khơng ảnh hưởng đến năng suất của các phân xưởng
sản xuất. Nhà quản trị có thể kiểm sốt loại chi phí này bằng cách giám sát việc
cung cấp và sử dụng nguồn lực như: nhân lực, máy móc thiết bị, chi phí sử dụng…

VD: Các trung tâm chi phí dự tốn là các bộ phận thuộc khối văn phòng, bộ
phận nghiên cứu và phát triển sản phẩm…
Tại trung tâm chi phí, nhà quản trị xác định chi phí định mức cũng như dự
tốn, dựa vào đó, giúp nhà quản trị kiểm sốt chi phí của khu vực mà mình quản lý.
Trách nhiệm và quyền hạn cũng như hiệu quả hoạt động của các trung tâm
chi phí khác nhau thì khác nhau.
Báo cáo phản hồicung cấp thơng tin chi phí cho các cấp quản lý chi phí sẽ
loại trừ tất cả những chi phí chungphân bổ và chi phí khơng kiểm sốt được. Vì vậy,
khi đánh giá thành quả của trung tâm chi phí, chúng ta cần phân biệt chi phí kiểm
sốt và chi phí khơng kiểm sốt được.
Các nhà quản lý trung tâm chi phí có thể chịu trách nhiệm về chi phí trong sự
kiểm soát của họ. VD: Nhà quản trị sản xuất chỉ chịu trách nhiệm trên cơ sở các
khoản hao hụt do q trình sản xuất chứ khơng chịu trách nhiệm về việc nguyên
liệu bị mua giá cao do bộ phận mua hàng mua về.
Trên thực tế, không dễ dàng để phân biệt được hai loại chi phí này.Tuy
nhiên, hiếm có cá nhân nào hồn tồn kiểm sốt được tất cả các yếu tố ảnh hưởng
đến một loại chi phí nhất định.Trong thực tế, chi phí có thể được coi là được kiểm
sốt nếu người đó có ảnh hưởng đến số tiền chi tiêu cho hạng mục chi phí đó.
1.3.2. Trung tâm doanh thu: