Luận văn thạc sĩ hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty cổ phần may phương đông

B GIÁO DC VẨ ẨO TO

TRNG I HC KINH T THẨNH PH H CHÍ MINH



 HU VIT




HOẨN THIN H THNG K TOÁN
TRÁCH NHIM TI CÔNG TY C PHN
MAY PHNG ÔNG




LUN VN THC S KINH T




TP. H CHÍ MINH ậ NM 2014


B GIÁO DC VẨ ẨO TO

TRNG I HC KINH T THẨNH PH H CHÍ MINH

 HU VIT



HOẨN THIN H THNG K TOÁN
TRÁCH NHIM TI CÔNG TY C PHN
MAY PHNG ÔNG
Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301


LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. HUNH LI



TP. H CHÍ MINH ậ NM 2014


LI CAM OAN


TôiăxinăcamăđoanăđâyălƠăcôngătrình nghiên cu ca riêng tôi.
Các s liu, kt qu nêu trong lun vn là trung thc và cha tng đc công
b trong bt k công trình nghiênăcu nào.

 Hu Vit

MC LC
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc ch vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các s đ
MC LC 1
PHN M U 1
CHNG 1 ậ C S LUN V K TOÁN TRÁCH NHIM 5
1.1. Tng quan v k toán trách nhim 5
1.1.1. KháiăquátăvătráchănhimăvƠăkătoánătráchănhim 5
1.1.2. BnăchtăkătoánătráchănhimăvƠănhngăbiuăhinăkătoánătráchănhim 7
1.1.3. PhânăcpăqunălỦăvƠăvaiătròăcaăkătoánătráchănhim 9
1.2. Mc tiêu k toán trách nhim 10
1.3. Ni dung c bn ca k toán trách nhim 11
1.3.1. XácălpăcácătrungătâmătráchănhimăvƠăhăthngătrungătâmătráchănhim 11
1.3.2. Xâyădngăchătiêu,ăbáoăcáo,ătrìnhătătinăhƠnh,ăcôngăcăkăthutăsădngăkă
toánătráchănhim 13
1.3.3. XâyădngămôăhìnhătăchcănhânăsăvnăhƠnhăhăthngăkătoánătráchănhim
22
1.3.4. Mtăsănhânătănhăhngăđnăkătoánătráchănhim 22
CHNG 2 ậ GII THIU V CÔNG TY C PHN MAY PHNG ÔNG
VẨ THC TRNG K TOÁN TRÁCH NHIM TI CÔNG TY 27
2.1 Tng quan v công ty c phn may Phng ông 27

2.1.1 LchăsăhìnhăthƠnh,ăphátătrin 27

2.1.2 Chcănng,ănhimăv,ăphngăhngăhotăđng 29
2.1.3 căđimăhotăđng 29
2.1.4 căđimăătăchcăqunălỦ 30
2.1.5 căđimătƠiăchínhăcaăcôngăty 32
2.1.6 căđimătăchcăkătoánăcaăcôngăty 32
2.2 Tng quan v trách nhim ậ trách nhim qun lý - thành qu qun lý ti
công ty c phn may Phng ông 35
2.2.1 Quanăđimăv tráchănhimăvƠăhăthngătráchănhimătiăcôngăty 35
2.2.2 QuanăđimăvăthƠnhăquăqunălỦăvƠănhngăbiuăhinăthƠnhăquăqunălỦătiă
công ty 36
2.2.3 TìnhăhìnhăphânăcpăqunălỦăvƠăquynăhn,ătráchănhimăcaăcácăcpăqunălỦă
theoăsăphânăcpăqunălỦătiăcôngăty 36
2.2.4 Tìnhăhìnhăhotăđngăsnăxutăkinhădoanhătiăcôngăty 41
2.3 Tình hình thc tin đo lng, đánh giá thành qu qun lý ti công ty 44
2.3.1 Kháiăquátăvăhăthngăđoălng,ăđánhăgiáătráchănhimătiăcôngăty 44
2.3.2 oălng,ăđánhăgiáătráchănhimătiăcôngăty 46
2.3.3 ánhăgiáăvăvnăđăkhác 53
2.4 ánh giá thc trng k toán trách nhim ti Công ty C Phn May
Phng ông 53
2.4.1. NhnăxétăvătìnhăhìnhăphânăcpăqunălỦ 53
2.4.2. Nhn xét v quan đim đo lng, đánh giá thành qu, trách nhim
qun lý ti công ty 54
2.4.3. Nhnăxétăvăhăthngăđoălng,ăđánhăgiáăthƠnhăquătráchănhim 55
2.4.4. Nhn xét v vic t chc, vn hành h thng k toán trách nhim ti
công ty 56

CHNG 3 ậ HOẨN THIN T CHC H THNG K TOÁN TRÁCH
NHIM TI CÔNG TY C PHN MAY PHNG ÔNG 58
3.1. Quan đim hoàn thin k toán trách nhim ti công ty 58
3.1.1. Thănht,ămôăhìnhătăchcăhăthngăkătoánătráchănhimăphiăphùăhpăviă

môăhìnhătăchcăqunălỦ,ăyêuăcuăqunălỦ,ătrìnhăđăqunălỦăvƠăđcăđimăkinhădoanhă
caăcôngăty. 58
3.1.2. Thăhai,ăhoƠnăthinăKTTNăphiăphùăhpăviăquanăđimăđoălng,ăđánhăgiáă
thƠnhăqu,ătráchănhimăqunălỦăDN. 59
3.1.3. Thăba,ămôăhìnhătăchcăhăthngăkătoánătráchănhimăphiăđmăboăthngă
nhtăviăhăthngăkătoánătrongăcaăcôngăty. 60
3.1.4. Thăt,ămôăhìnhătăchcăhăthngăkătoánătráchănhimăphiăđmăboătínhă
hƠiăhòaăgiaăchiăphíăvƠăliăích 60
3.2. Các ni dung k toán trách nhim cn hoàn thin ti công ty 61
3.2.1. Xácălpăquanăđimăvăkătoánătráchănhimătiăcôngăty 61
3.2.2. HoƠnăthinăvătăchcăhăthngăcácătrungătâmătráchănhim 62
3.2.3. HoƠnăthinăniădungăkătoánătráchănhimăătngătrungătâmătráchănhimăca
công ty 66
3.2.4. HoƠnăthinăbămáyăvnăhƠnhăkătoánătráchănhim 73
3.3. Các gii pháp h tr 74
3.3.1. Văquanăđim tăchcăqunălỦ 74
3.3.2. CácăgiiăphápăkăthutăvƠănhânăsăkătoán 75
KT LUN 79
TẨI LIU THAM KHO
PH LC




DANH MC CH VIT TT

Phn Ting Vit:
XNK :ăXutănhpăkhu
SXCN : Snăxut côngănghip
LN :ăLiănhun

TSC :ăTƠiăsnăcăđnh
BHYT :ăBoăhimăyăt
BHXH :ăBoăhimăxƣăhi
BHTN :ăBoăhimăthtănghip
KPC :ăKinhăphíăcôngăđoƠn
HC :ăiăhi đngăcăđông
HQT :ăHiăđngăqunătr
TG :ăTngăgiámăđc
KHTT :ăKăhochăThătrng
KDN :ăKinhădoanhăNiăđa
TCNS :ăTăchcăNhânăs
TCKT :ăTƠiăchínhăKătoán
HCBV :ăHƠnhăchínhăBoăv
KTCN :ăKăthutăCôngăngh
TBC :ăiuăđăThităbăCăđin
CM :ăCtămay
GCXK :ăGiaăcôngăxutăkhu
GCN :ăGiaăcôngăniăđa
VPP :ăVnăphòngăphm
MMTB :ăMáyămócăthităb
KTTC :ăKătoánătƠiăchính
KTQT :ăKătoánăqunătr
KTTN : Kătoánătráchănhim


DN : Doanhănghip
SXKD : Snăxutăkinhădoanh
CNTT :ăCôngănghăthôngătin
KTSG :ăKinhătăsƠiăgòn
VN :ăVităNam

VCSH :ăVnăchăsăhu
PXK :ăPhiuăxutăkho

Phn Ting Nc ngoài:
WTO : World Trade Organization
GDP : Gross Domestic Product
BSC : Balanced Scorecard
EVA : Economic Value Added
FOB : Free On Board
ROS : Return On Sales
RI : Residual Income
ROI : Return On Investment
KSI : Key Result Indicator
KPI : Key Performance Indicator
ISO : International Organization for Standardization
LC : Letter Of Credit
TT : Telegraphic Transfer Remittance
EBIT : Earnings Before Interest and Taxes
WACC : Weighted Average Cost of Capital


DANH MC CÁC BNG

S HIU TÊN BNG Trang

Bngă2.1: Kt qu hot đng sn xut kinh doanh và các hot đng
khác 42
Bngă2.2: Tình hình tài chính 43
Bngă2.3: Tng hp giá thành sn phm 2014 49
Bngă2.4: Tìnhăhìnhăgiáăvnătheoăloiăhìnhăcungăcpădchăv 51

Bngă2.5: Tng hp li nhun nm 2014 52
Bngă2.6: Báo cáo tng hp kinh doanh hàng ni đa 52
Bngă3.1: Báo cáo trách nhim trung tâm chi phí đnh mc 67
Bngă3.2: Báo cáo trách nhim trung tâm chi phí tu ý 69
Bngă3.3: Báo cáo trách nhim trung tâm doanh thu 70
Bngă3.4: Báo cáo trách nhim trung tâm li nhun 71
Bngă3.5: Báo cáo trách nhim trung tâmăđu t 73







DANH MC S 

S HIU TÊN S  Trang
Săđă1.2: Tinătrìnhăcaămtătrungătâmătráchănhim 8
Săđă2.1: Căcuătăchcăcôngăty 31
Săđă2.2: Tăchcăbămáyăkătoán 33
Săđă3.1: Hăthngătrungătâmătráchănhimătiăcôngăty 65
Săđă3.2: Tăchcăliăbămáyăkătoánătiăcôngăty 73
1

PHN M U
1. Tính cp thit đ tài
Kă tă khiă Vită Namă giaă nhpă WTOăvƠoăngƠyă7-11-2006ă vƠă tră thƠnhăthƠnhăviênă
chínhăthcăcaătăchcănƠyăvƠoăngƠyă11-01-2007ăchoăđnănay,ătìnhăhìnhăkinhătăVită
Namăđƣăcóănhngăchuynăbinărõărt.ăChínhăvicăgiaănhpătăchcăWTOăđƣămangăliă
choăđtăncăVităNam,ăchoădoanhănghipănhngăcăhiălnătipăcnăcácănnăkinhătă

hinăđiăvƠăphátătrinăbcănhtănh:ăM,ăNht…văthătrngăhƠngăhoáăcngănh công
ngh hinăđi. Nhngăbênăcnhănhngăcăhiăđóăthìăcngăkèmătheoăkhôngăítătháchăthc,
ápălcămƠănóămangăliăchoăVităNam,ăchoădoanhănghipăvƠăbucădoanhănghipăphiăciă
tin,ăhoƠnăthinănhiuăvnăđăquanătrng,ăcpăthităvăqunătrădoanhănghip.
NgƠyănay,ămt thcătăchngăminhăvaiătròăngƠyăcƠngăquanătrngăcaăkătoánăqună
trătrongăvicăcungăcpăthôngătinăchoăqunătrădoanhănghip,ăciătinăvƠănângăcaoănngă
lcăqunătrădoanhănghip. K toán trách nhimălƠămtăphnăniădungăcaăkătoánăqună
trăvƠălƠămtăcông căcungăcpăthông tin huăíchăcho đoălng,ăđánhăgiáăthƠnhăquăqună
lý,ătráchănhimăcaătngăbăphn, cáănhânătrongătăchc giúp cho doanhănghipănhnă
đnhăđúngănhngăthƠnhăqu,ătráchănhimăcaănhngănhƠăqunătrăđătăđóăđaăraănhngă
quytăsáchăđúngăđn, thíchăhp, tăchcăqunătr,ăkimăsoátădoanhănghipăkhi quy mô
doanhănghip ngày càng phátătrin,ăsăphânăquyn,ăphânăcpăqunălỦăngƠyăcƠngăsâuă
rng.
CôngătyăCăphnăMayăPhngăôngălƠămtăđnăvăsnăxutăsnăphmămayămc,ămtă
trongă nhngă ngƠnhă mangă liă ngună GDPă caoă choă ncă nhƠ vƠă lƠă mtă trongă nhngă
thƠnhăviênăca TpăđoƠnăDtăMayăVităNamăđtătrăsătrênăđaăbƠnăThƠnhăPhăHăChíă
Minh. Săhiănhp,ăphátătrinăkinhătăVităNamăđƣ,ăđangătoăchoăcôngătyănhngăcăhi,ă
thunăliăvƠăcngăđtăcôngătyăvƠoăyêuăcuăcpăthităciătin,ăhoƠnăthinăhăthngăqună
tr.ăThcătinăđóăđƣădnăđnăsăhìnhăthƠnhăsăkhaiă kătoánătráchănhimăđăcungăcpă
thôngătinăchoăcôngătyătrongăvicăđoălng,ăđánhăgiáăthƠnhăquăqunălỦ,ătráchănhimăcácă
cáănhân,ăbăphnătrongătăchc,ăqunălỦ,ăkimăsoátăcaăcôngăty.ăBcăsăkhaiăđóăphnă
nƠoăđƣăđemăliămtăsăhuădngătrongăvicăciătin,ănângăcaoăhăthngăqunătrăcaă
2

côngătyăcóătráchănhimăvƠăhiuăquăhn.ăTuyănhiên,ătrcăsăphátătrinănhanhăchóngăvă
quyămô,ăsăphânăquyn,ăphânăcpăqunălỦăngƠyăcƠngăsâuărngăcngănhăsăcnhătranhă
gayăgtăcaăcácăDNătrongăvƠăngoƠiăncăđƣăđtăraăvnăđăbcăthit là công ty phiăthayă
đi,ăphátătrinăcóătínhă chuyênămônăsâuăhn,ă tínhăchuyênănghipăhnăvăhăthngăkă
toánătráchănhimă.ă Tăđó,ătácăgiăchnă đătƠi “Hoàn thin h thng k toán trách
nhim ti Công Ty C Phn May Phng ông” đănghiênăcuălunăvnăthcă să

kinhătă- chuyênăngƠnhăkătoánăqunătr nhmăgiiăquytăvnăđăthiăs,ăbcăthităvă
chuyênămônăvƠăphngăphápăngădngăkătoánătráchănhimătiăcông ty.
2. Các công trình nghiên cu có liên quan
KătoánătráchănhimălƠălnhăvcăđƣăđcănhiuătácăgiătrongăvƠăngoƠiăncăquanătâmă
nghiênăcu.ăăthunătinăchoăvicătheoădõi,ătácăgiăxinăđcătrìnhăbƠyămtăsăcôngă
trìnhănghiênăcuăcóă liênăquanămƠătácăgiă cóăkăthaăvƠă tăđóăxâyădngăđnhăhngă
nghiênăcuăriêng.
Mt s công trình nghiên cu  nc ngoài nh:
James. R. Martin (1994), Management Accouting, Concepts, Techniques & Contro-
versial Issues, 1994.
Alkinson, A.A,R.D.Banker, R.S.Kaplan and S.M.Young (2001), charper 12, Re-
sponsibility Accounting in Management Accounting. Third Edition.
NhngăcôngătrìnhănƠyăvăcăbnănêuălênănhngăquanăđim,ăniădung,ăkăthutăkă
toánătráchănhimăvƠămtăsăvnăđănhăhngăđnăkătoánătráchănhimănhăphânăloiă
chiăphí,ăđnhăgiáăchuynănhng.
Mt s công trình nghiên cu trong nc nh:
NguynăThăKimăChung,ă2013.ăHoàn thin k toán trách nhim ti Công ty C Phn
Vt liu và Xây lp Gia Lai. LunăvnăThcăs.ăTrngăiăhcăKinhătăThƠnhăphăHă
Chí Minh.
LêăThăM,ă2013. Hoàn thin h thng k toán trách nhim ti Công ty C phn
Thng mi u t và Xây dng CONSTREXIM. LunăvnăThcăs.ăTrngăiăhcă
KinhătăThƠnhăphăHăChíăMinh.
3

CácăcôngătrìnhătrênătpătrungănghiênăcuăcăsălỦălunăvƠănhngăvnăvăcăbnăkă
toánătráchănhimătiămtădoanhănghipăcăth.ăngăthi,ătìmăhiuăthcătrngăkătoánă
tráchănhimăăcácăcôngăty.ăTăđó,ăvnădngănhngălỦălunăvăkătoánătráchănhimăđaă
raănhngăgiiăphápăhoƠnăthinăkătoánătráchănhimăămiăcôngătyănghiênăcuă
DaăvƠoănhngănghiênăcuătrên,ătácăgiăđƣăkăthaăchnălcănhngăquanăđim,ăniă
dung,ăphngăphápăkăthutăkătoánătráchănhimăvƠămtăsăvnăđănhăhngăđnăkă

toánătráchănhimănhăphânăloiăchiăphí,ăphânăcpăvƠăphânăquynăqunălỦ…ătrongăxâyă
dngăcăsălun,ătipăcnăthcătăkătoánătráchănhimănhmăđoălng,ăđánhăgiáăthc
trngăkătoánătoánătráchănhim.ăTăđóăhngăđnăvicăxácălpăđăxutăquanăđim,ăcácă
giiăphápăhoƠnăthinăkătoánătráchănhimătiăCôngătyăCăPhnăMayăPhngăông.
3. Mc tiêu nghiên cu ca lun vn
Mcă tiêuă chínhă caă lună vnă nhmă hoƠnă thină hă thngă kă toánă tráchă nhimă choă
CôngătyăCăPhnăMayăPhngăôngătrongăsăhiănhpăvƠăphátătrinăkhôngăngngăcaă
nnăkinhăt.ăVìăvy,ămcătiêuăcăthălƠ:
- Hngăđn xác lpăcăs lý thuyt k toán trách nhim đ tip cn thc t và xây
dng gii pháp hoàn thin
- Hngăđnăđnhăhìnhăcăs thc tinăvƠăđánhăgiáăthc trng k toán trách trách
nhim ti Công ty C PhnăMayăPhngăông
- Xácălpăquanăđim,ăniădung,ăgiiăphápăhoƠnăthinăkătoánătráchănhimătiăcôngătyă
4. i tng nghiên cu ca lun vn
Nghiênăcuă că sălỦăthuytăKTTNătrongădoanhănghipănhăkháiă nim,ă niă dung,ă
hìnhăthcătăchcătrinăkhai;
NghiênăcuăthcătrngătăchcăcôngătácăKTTNătiăCôngătyăCăPhnăMayăPhngă
ông;
XâyădngăcácăgiiăphápăvnădngăKTTNătiăCôngătyăCăPhnăMayăPhngăông.
5. Phm vi nghiên cu ca lun vn:
VămtălỦălun,ăphmăviănghiênăcuălƠăkătoánătráchănhimătiămtătăchcăkinhădoanh.
Vămtăkhôngăgian,ăphmăviănghiênăcuălƠăCôngătyăCăPhnăMayăPhngăông
4

Văthiăgian,ăphmăvi nghiênăcuăchătinăhƠnhătrongănmă2014.
6. Phng pháp nghiên cu ca lun vn
PhngăphápănghiênăcuăchăyuăcaătácăgiătrongăthcăhinăđătƠiălƠăphngăphápă
đnhătínhăvƠăcăthăphngăphápănghiênăcuănƠyătrongăcácăchngănhăsau:
Tipăcn,ăchnălc,ătngăhpăcácălỦăthuytăKTTNăđăxácălpăcăsălunătrongăchngă1.
Tipă cn,ă khoă sátă vƠă tngă hpă thcă tină hă thngă KTTNă Côngă tyă Că Phnă Mayă

Phngăôngăăchngă2.
Phânătích,ăchnălc,ăquyănpănhngăquanăđimăvƠăgiiăphápăvnădngăKTTNătiăCôngă
tyăCăPhnăMayăPhngăôngăăchngă3.
7. Kt cu ca lun vn
NgoƠiăphnămăđu,ăktălun,ălunăvnăđcăchiaăthƠnhăbaăchng:
Chngă1:ăCăsălỦălunăvătăchcăkătoánătráchănhimătiădoanhănghip
Chngă 2:ă Thcă trngă tă chcă kă toánă tráchă nhimă tiă Côngă tyă Că Phnă Mayă
Phngăông.
Chngă 3:ă Giiă phápă hoƠnă thină kă toánă tráchă nhimă tiă Côngă tyă Că Phnă Mayă
Phngăông
8. Nhng mong mun đóng góp ca lun vn
Trênăcăsănghiênăcuăvăkătoánătráchănhim,ămôăhìnhăhoƠnăthinăhăthngăkătoánă
tráchănhimătiăCôngătyăCăPhnăMayăPhngăông,ăđătƠiămongămunăsăcóănhngă
đóngăgópăsauăđăphátătrinăCôngăty:
 XácălpătmăquanătrngăcaăvicăphânăcpăqunălỦ
 Xâyădng,ăbăsungăvƠăhoƠnăthinătăchcăkătoánătráchănhimătiăCôngătyăCă
PhnăMayăPhngăông
 Trênăcăsăxácălpămôăhìnhătăchcăkătoánătráchănhimăphùăhp,ăhăthngăbáoă
cáoăkătoánătráchănhimăhpălỦ,ăđnăvăsăkimăsoátăđcătoƠnăbăhotăđngăsnăxută
kinhădoanhătiăđnăvăttăhn,ămangăliăhiuăquăcaoăhn.ăngăthi,ăđánhăgiáătráchă
nhimăđiăviătngăbăphn,ătngăcáănhânărõărƠngăvƠăđúngăđnăhn.
5

CHNG 1 ậ C S LUN V K TOÁN TRÁCH NHIM
1.1. Tng quan v k toán trách nhim
1.1.1. Khái quát v trách nhim và k toán trách nhim
1.1.1.1. Quan đim v trách nhim và h thng trách nhim
Quan đim c đin
Tiăthiăđimătrongăquáăkh,ănhuăcuătrênăthătrngărtăítăbinăđng,ăvƠăvicăcácădo-
anhănghipăchătpătrungăvƠoăngunălcăsnăcóăđăđápăngănhuăcuăthătrng.ăNhnă

thcăvătƠiăsnăvôăhìnhăvƠătƠiăsnăphiăvtăchtăăthiăđimănƠyăcònămănhtătrongăkhiăđóă
giăvaiătròăquytăđnhăliălƠătƠiăsnăhuăhình,ătƠi snăvtăchtăhuăhình.ăCngăchínhăvìălă
đóăhìnhăthƠnhăquanăđimăvătráchănhimăđcăxemălƠ bnăphnăphiăthcăhinăcôngă
vicăđcăgiaoăphó.ăCáănhânăđmănhimămtăchcăv,ăđcăgiaoăquynăđăhoƠnăthƠnhă
cácănhimăvăđcăphânăcôngăthìăphiăchuătráchănhimăđiăviănhngăhuăquăđemăli.
HăthngătráchănhimălƠănhimăvăphiăthcăhinăcôngăvicăcaămtătpăth,ămtătă
chc.ăVƠăchuătráchănhimăvăktăquăcaăvicăthcăhinănó.
TăquanăđimăvătráchănhimălƠăthôngăquaăcôngăvicăgiaoăphóăvƠăktăquăđtăđcă
theoătngăcôngăvicăcăthăthìăthƠnhăquăqunălỦăđcăđoălngăvƠăđánhăgiáăthôngăquaă
nhngăchătiêuătƠiăchínhăđtăđcătănhimăvăcăthăvƠăthngăhngăcácănhƠăqunălỦă
vƠoătmănhìnăngnăhnăvƠătpătrungăvƠoăthƠnhăquăđtăđcăngnăhn.
NhngăbiuăhinăcaăthƠnhăqunăqunălỦălƠăktăquăđtăđcăcaănhngăchătiêuătƠiă
chínhăsauămtăkăhotăđng.ăVƠănóăthôngăquaăcácăbáoăcáoăthƠnhăqu
Quan đim hin đi
TrongăbiăcnhăkhoaăhcăkăthutăngƠyăcƠngăphátătrin,ănnăkinhătăthătrng, nhu
cuăngƠyăcƠngăthayăđiăvƠănângăcaoăthìăvaiătròăcaătƠiăsnăhuăhìnhăkhôngăcònălƠămuă
chtăchoăsăthƠnhăcôngăcaădoanhănghip.ăThêmăvƠoăđóălƠătƠiăsnăvôăhình,ătƠiăsnăphiă
vtăchtăliăgiăvătríăthenăchtătrongăhotăđngăsnăxutăkinhădoanhăcaăđnăv.ăChoă
nênăđƣăquanăđimăvătráchănhimăvƠăthƠnhăquăqunălỦătiăthiăđimănƠyăkhácăsoăviă
trongăquáăkh.ăVìăđóăcngănmătrongăquyălutăsinhătnăvƠăphátătrinăchungăcaănhână
6

loi.ăNuăgiămƣiăquanăđimăcă mƠăápădngăchoăhinătiăthìănóăsătrănênăphnătácă
dng.ăQuanăđimănƠyăkhôngăthayăđiăquanăđimăcăđinămƠălƠătipătcăkăthaăvƠăphátă
trinăthêm.ăóălƠ:ăTráchănhimăngoƠiăbăphnăthcăhinăcôngăvicăđcăgiao phó và
xemăxétăktăquătƠiăchínhăđtăđcămƠăcònăchúătrngăđnăvnăđăxaăhnărngăhnăđă
đmăboăchoămtăchinălcăphátătrinăsnăxutăkinhădoanhănăđnhăvƠăbnăvng.
Tăđó, quanăđimăvăthƠnhăquăqunălỦăcngăđcăhìnhăthƠnhăkhôngănhngăđcăđoă
lngăvƠăđánhăgiáăthôngăquaănhngăchătiêuătƠiăchínhăđtăđcămƠăcònăphiăxâyădngă
băsungănhngăchătiêuăquá trình hotăđng,ănhngăchătiêu timănngănhăkháchăhƠng,ă

quyătrìnhăhotăđngăniăb,ăngunănhânălc…
1.1.1.2. Quan đim v k toán trách nhim
KătoánătráchănhimălƠăhăthngăthôngătinăcaăkătoánăqunătr;ăxălỦ,ăphânăloiăcácă
thôngătinăcóăthăkimăsoátăđălpăcácăbáoăcáoătráchănhimăchoăcácăcpăđăqunătrăđánhă
giáăvƠăraăcácăquytăđnhătrongăhotăđngăkinhădoanh.
Quan đim 1: K toán trách nhim đ kim soát chi phí
Tănmă1952ăJohnăAăHigginsăđƣănghiênăcuăvăKTTNălƠăcông c đ kim soát chi
phí và đánh giá kt qu hot đng cho tng cá nhân, xác đnh trách nhim ca ngi
đng đu t chc. H thng kim soát này đc thit k cho tt c các cp qun lý
trong đn v. nănmă1997,ănhómătácăgiăAnthonyăA.Athinson,ăRajiv.D.Banker,ăRob-
ertăSăvƠăS.markăYoungăquanăđimăKTTNălƠămt b phn ca h thng k toán có chc
nng thu thp, tng hp và báo cáo các thông tin liên quan đn trách nhim ca nhà
qun lý các cp trong t chc. Qua đó đ cung cp các thông tin liên quan đn chi phí,
thu nhp, kt qu hot đng ca tng b phn mà h có trách nhim kim soát.
Quan đim 2: K toán trách nhim đ cao vai trò ca các trung tâm trách nhim
JamesăR.Martinăđnhăngha:ă“KTTNălƠăh thng k toán cung cp thông tin và kt
qu, hiu qu hot đng ca các b phn, các đn v trong t chc. ó là công c đo
lng, đánh giá hot đng ca nhng b phn liên quan đn đu t, li nhun, doanh
thu và chi phí mà mi b phn đu có quyn và trách nhim riêng bit”. Vi quan đim
này, tác gi đã da trên c s phân chia t chc thành nhng trung tâm trách nhim,
7

các b phn đc giao quyn đ thc hin mt phn hay toàn b công vic nào đó.
Vic phân quyn trong t chc to nên s phân cp và đòi hi cp trên phi theo dõi
và đánh giá kt qu ca các cp di.
Quan đim 3: K toán trách nhim nhn mnh kim soát chi phí và đ cao vai trò
ca các trung tâm trách nhim
NgoƠiă tínhă kimă soátă caă KTTNă cácă tácă giă cònă đă cpă đnă cácă trungă tâmă tráchă
nhim,ă să phână cpă trongă qună lỦă vƠă cácă chă tiêuă chiă phí,ă doanhă thuă vƠă liă nhun.ă
CharlesăTăHorngreenăđnhăngha:ă“KTTNălƠăh thng k toán đc nhìn nhn qua các

trung tâm trách nhim khác nhau trong toàn b t chc và phn ánh các kt qu hot
đng ca mi trung tâm này bng các ch tiêu v doanh thu và chi phí".ăMtăquanăđimă
khácăcaănhómătácăgiăDavidăF.ăHawkins,ăJacobăCohen,ăMichele Jurgens, V.G Nara-
yananăchoărngăKTTNăkhông ch đc đ cp đn các trung tâm trách nhim  góc đ
v chi phí, thu nhp hay tính kim soát mà KTTN còn đc là mt h thng to ra
nhng thông tin tài chính và phi tài chính v nhng hot đng thc t và lp k hoch
ca nhng trung tâm trách nhim trong mt đn v. Trung tâm trách nhim là nhng
đn v thuc t chc mà ngi đng đu chu trách nhim v kt qu hot đng ca
đn v đó.
Ktălun:ăKTTNăđcănhìnănhnăkhaiăthácăăcácăkhíaăcnhăkhácănhau,ăquan đimă
khácănhau.ăSongăsăkhácănhauăđóăkhôngămangătínhăđiănghchămƠăchúngăbătrăchoă
nhauătoămtăcáiănhìnătoƠnădinăvăKTTN.ăTheoăquanăđimătácăgiăthìăKTTNălƠăcôngă
căđoălng,ăkimăsoátăvƠăđánhăgiáăhotăđngăcaănhngăbăphnăliênăquanăđnăđuăt,ă
liănhun,ădoanhăthuăvƠăchiăphíămƠămiăbăphnăđóăcóăquynăkimăsoátăvƠăchuătráchă
nhimătrongăphmăviăcaămình.
1.1.2. Bn cht k toán trách nhim và nhng biu hin k toán trách nhim
1.1.2.1. K toán trách nhim là mt ni dung c bn ca k toán qun tr
K toán trách nhim là mt niădungăcăbn ca k toán qun tr. Bi vì, h thng k
toán trách nhim bao gm nhng niădungăcăbn nht ca k toán qun tr (t khâu
8

lp d toán, phân tích thc t,ăđánhăgiáăkt qu thc hin so vi d toán cho hotăđng
sn xut kinh doanh ca doanh nghip theo tng cp qun lý).
1.1.2.2. K toán trách nhim là mt ht nhân trong h thng kim soát qun tr
Th nht là quá trình lp k hoch gm ngân sách và các k hoch dài hn. Quá
trình này s dngăđ thit lp các ch tiêu k hoch nhmăđánhăgiá quá trình thc hin.
Th hai là k toán trách nhim mà ch yu là to ra các trung tâm trách nhim.
Trung tâm trách nhim chu trách nhim tài chính và tác đng hiu qu ca tng cá
nhân trong t chc. Mi trung tâm trách nhimăđu có tin trình sau:

S đ 1.2.Tin trình ca 1 trung tâm trách nhim
1.1.2.3. S chi phi ca khái nim trách nhim đn k toán trách nhim
Tă kháiă nimă tráchă nhimă vƠă kă toánă tráchă nhim,ă vică cóă phână chia,ă giaoă tráchă
nhimăchoătngăbăphnătrongătăchc.ăVƠăvicămunăxemăxétăđánhăgiáăktăquăthcă
hinănhimă vă đóă thìă hìnhă thƠnhă kă toánătráchă nhim.ă Nuă mtătă chcă khôngă giaoă
tráchănhimăhayănhimăvăchoăbăphnăcáănhânănƠoăthìăkhôngăcnăđoălngăđánhăgiáă
Phân cp qun lý

Xây dng các ch tiêu đo lng, đánh giá thành qu

Lp d toán ca trung tâm
ánh giá hot đng qua các ch tiêu
Lp báo cáo trách nhim
9

tráchănhim.ăThìăkhôngăcnăcóăhăthngăkătoánătráchănhimătrongătăchc.ăVìăvyăcóă
kháiănimă tráchă nhimă lúcă đóă miăhìnhă thƠnhă kă toánă tráchă nhim.ă Tráchă nhimă cóă

trcăvƠătácăđngăđnăkătoánătráchănhim.ăKătoánătráchănhimăphiăđcăthitălpăphùă
hpăviăquyămôătráchănhimăcaătngăbăphnătrongătăchc.
1.1.3. Phơn cp qun lý và vai trò ca k toán trách nhim
1.1.3.1. Phơn cp qun lý là gì
PhânăcpăqunălỦălƠăsăphânăcpăquynăchoăcpădi,ădnăđnăsăphânăđnhărõărƠngă
văquynăliăvƠătráchănhimătrongăqunălỦăchoăcpădiădaătrênăcăsăcuătrúcăphână
quynămƠănhƠăqunătrăđƣăchn.ăTuătheoămiădoanhănghipămƠăcóăcpăđăphânăcpă
qunălỦăkhácănhau.ăCóăthătpătrungănhiuăquynălcăhocăchămtăquynăraăquytăđnhă
trongăphmăviănhimăvăcaămiănhƠăqunătr.
Vică doanhă nghipă phână bă nhiuă cpă qună lỦă hayă ítă cònă tuă thucă vƠoă quyă mô
doanhănghip.ăTuyănhiênăkhiăphânăcpăqunălỦădoanhănghipăcnăxemăxétăkănhngă
mtăthunăliăvƠăbtăthunăliăcaăvicăphânăcpăqunălỦ.
1.1.3.2. S phơn cp qun lý có tác dng gì đi vi doanh nghip
RaăquytăđnhăttănhtălƠăăngayăcpăphátăsinhăvnăđ.ăNhƠăqunălỦăcácăbăphnăvƠă
cácăbăphnătrongătăchcălƠănhngăchuyênăgiaătrongălnhăvcăhăqunălỦ.ăDoăvy,ăhă
săqunălỦăbăphnăcaăhăhiuăquăhn.ă
VicăchoăphépăcácănhƠăqunălỦăcácăbăphnăđcăraăcácăquytăđnhăgiúpăhăđcătpă
luynăkhiăhăđcănângăcpătrongătăchc.ăDoăvy,ăhăsăcóăsăchunăbăvăkhănngăraă
quytăđnhăkhiăhăđcăgiaoătráchănhimăln.ă
BngăvicătraoămtăsăquynăraăquytăđnhăchoănhiuăcpăqunălỦ,ăcácănhƠăqunălỦă
cpăcaoăđăphiăgiiăquytărtănhiuăvnăđăxyăraăhƠngăngƠyăvƠădoăđóăcóăthiăgianătpă
trungălpăcácăkăhochăchinălc.ă
GiaoătráchănhimăvƠăquynăđcăraăquytăđnhăthngălƠmătngăsăhƠiălòngăviăcôngă
vicăvƠăkhuynăkhíchăngiăqunălỦănălcăhtămìnhăviăcôngăvicăđcăgiao.ă
Să phână cpă qună lỦă cungă cpă mtă cnă că ttă hnă đă đánhă giáă să thcă hină caă
ngiăqunălỦ.ă
10

1.1.3.3. Bt li ca s phơn cp
CácănhƠăqunălỦămiătrungătâmăluônăluônămunănângăcaoăuy tính vƠăthƠnhăquăcaă

trungătâmămình.ăNhƠăquălỦămunăchngătăbnălnhăcaămìnhătrcăbanălƣnhăđoăvƠă
trcăcácănhƠăqunălỦăcaătrungătâmăkhác.ăNênăluônătìmămiăcáchăđănângăcaoăhìnhănhă
caămìnhăcngănhătrungătâmăthucăsăqunălỦăcaăh.ăiuănƠyăcóăthădnăđn vicăđiă
saiălchăviămcătiêuăchungăcaătăchc.
TrongămiătrungătâmătráchănhimăthìăcácănhƠăqunălỦăchăquanătâmăđnăthƠnhăquă
caătrungătâmămình.ăCóăthăhăkhôngăquanătâmăđnănhngăcôngăvicăcaăđnăvămìnhă
lƠmănhăhngănghiêmătrngăđnăđnăvăkhácătrongătăchc.ă
Vic phânăcpăqunălỦ quáănhiuădnăđnăkhôngămangăliăhiuăquăchoătăchc.ăMiă
băphnăcóăthăsălỦăcông vicătngătănhauăđiuăđóăcƠngălƠmălƣngăphíăngunălcăcaă
doanhănghip.
1.1.3.4. Vai trò ca k toán trách nhim trong mt t chc có s phơn cp qun lý
TrongămtătăchcăcóăsăphânăcpăqunălỦăthìăhăthngăkătoánătráchănhimăphátăhuyă
tiăđaătácădngăcaănó.ăDiăsăkimăsoátăcaăhăthngăkătoánătráchănhimăcácă cáă
nhân,ăbăphnătrongătăchcăỦăthcăđcăvicăthcăhinănhimăvămƠătăchcăđƣăđtăra,ă
nhmăđtăđcămcătiêuăcaătăchc.ăNuăkhôngăcóăsăphânăcpăqunălỦăthìăkhôngăcóă
săchuătráchănhimăvƠăsăkimăsoátăvicăthcăhinănhimăv.ăVìăđiuăđóăsătrănênăvôă
ngha.
1.2. Mc tiêu k toán trách nhim
McătiêuăcaăkătoánătráchănhimălƠăđmăboăcungăcpăthôngătinăhuăíchăchoăvicăđoă
lng,ăđánhăgiáăthƠnhăquăvƠătráchănhimăqunălỦăcaăcácănhƠăqunătrăcaămiătrung
tâmătráchănhim.ăCăth:
- XácălpăquanăđimăvăphânăquynătráchănhimăphiăcăthăvƠărõărƠng
- NhnădinăvƠăthuăhiuăcáchăphânăloiăchiăphíăvƠăcácăchătiêuămƠăcácăbăphnăcóă
quynăkimăsoátăvƠăkhôngăcóăquynăkimăsoátănhmăgiúpăchoăcôngătácăđánhăgiáăthƠnhă
quăqunălỦăhiuăquăhn
- Xâyădngăhăthngăbáoăcáoăhuăíchăchoăcácăbăphn
11

1.3. Ni dung c bn ca k toán trách nhim
1.3.1.Xác lp các trung tơm trách nhim và h thng trung tơm trách nhim

TrungătâmătráchănhimălƠămtăbăphnătrongătăchc,ăniămƠănhƠăqunătrăb phnă
chuătráchănhimăvăktăquăhotăđngăcaăbăphnămình.ăTheoăđó,ăcnăcăvƠoăcăcuă
tăchcăvƠămcăđăphânăcpăqunălỦăcaădoanhănghipămƠăcóăhăthngătrungătâmătráchă
nhimătngăng.ăCácătrungătâmătráchănhimătoăthƠnhămtăhăthngăthangăbcătráchă
nhimătăcpălƣnhăđoăthpănhtăđnăcpălƣnhăđoăcaoănht.
1.3.1.1. Trung tâm chi phí:
TrungătâmămƠănhƠăqunătrăđngăđuătrungătâmănƠyăchăcóăquynăđiuăhƠnh vƠăchuă
tráchănhimăvăchiăphí. TrungătâmăchiăphíăgnălinăviăcpăqunălỦămangătínhăchtătácă
nghip,ătrcătipătoăraăsnăphm,ădchăvăhocăgiánătipăphcăvăkinhădoanh. Không có
quynăhnăvădoanhăthu,ăliănhunăvƠăvnăđuăt.ăTrungătâmăchiăphíăđcăchiaălƠmăhaiă
loi:
Trungătâmăchiăphíăđnhămc:ălƠătrungătâmăchiăphíămƠăcácăyuătăchiăphíăvƠăcácămcă
hao phí văcácăngunălcăsădngăđăsnăxutămtăđnăvăsnăphm,ădchăvăđuăđcă
xâyădngăđnhămcăcăth.ăNhƠăqunătrătrungătâmăchiăphíăđnhămcăcóătráchănhimă
kimăsoátăchiăphíăthcătăphátăsinh,ăđăvnăđmăboăkăhochăsnăxutăcngănhăđmă
boăkăhochăchiăphíăchoătngăđnăvăsnăphm,ădchăvăvƠătínhăchoătoƠnăb.ăiăviă
trungătâmănƠyăthìăhiuăsutăđcăđoălngăbiămiăliênăhăgiaăđuăvƠoăvƠăđuăra,ăcònă
tínhăhiuăquăđcăđoălngăbngămcăđătrungătâmăđtăđcăsnălngămongămună
tiănhngămcăđăvăchtălngăvƠăthiăgianăđƣăđnh.ă
Trungătâmăchiăphíă linhăhot:ălƠătrungătâmăchiăphíămƠăcácăyuătăđcădătoánăvƠă
đánhăgiáăcnăcătrênănhimăvăđcăgiaoătínhăchung,ăkhôngăthăxácăđnhăcăthăchoă
tngăđnăvăsnăphmăhocăchoătngăcôngăvicăcaătrungătâm.ăNhƠăqunătrătrungătâmă
chiăphíănƠyăcóătráchănhimăkimăsoátăchiăphíăthcătăphátăsinhăsaoăchoăphùăhpăviăchiă
phíădătoán,ăđngăthiăđmăboăthcăhinănhimăvăđcăgiao.ăcăđimăcaătrungătâmă
chiăphíănƠyălƠăcácăđuăraăkhôngăthăđoălngăbngăcácăchătiêuătƠiăchính,ăhocăkhôngăcóă
săliênăhărõărƠngăgiaăcácăchiăphíăđƣăđcăsădngăđătoăraăcácăktăquăđuăraătngă
12

ng.ăánhăgiáăhiuăquăcaătrungătâmănƠyăthngăbngăcáchăsoăsánhăchiăphíăgiaădă
toánăngânăsáchăđƣăđnhăvƠăthcătăthcăhin.ăTuyănhiên,ăcáchăsoăsánhănƠyăchăchoăktă

quătngăđi,ănênăcnăphiăktăhpămtăsăchătiêuăphiătƠiăchínhăvămcăđăvƠăchtă
lngăcaăcácădchăvămƠăcácătrungătâmănƠyăcungăcp.
1.3.1.2. Trung tâm doanh thu
Là trungătâmămƠănhƠăqunătrăchăcóăquynăđiuăhƠnhăvƠăchuătráchănhimăvădoanh
thu hayăvăvicătipănhnăvƠătiêuăthăsnăphm,ăhƠngăhoáăvƠădchăvăđătoăraădoanhă
thu. Khôngăcóăquyênăkimăsoátăvăchi phí, liănhun vƠăvnăđuăt.ăTuyănhiênăđăhotă
đngăhiuăquăthìănhƠăqunătrătrungătâmădoanh thu cnăquanătâmăđnăchiăphí snăphm
nhmătoăraăliănhunăcaoănhtăchoăcôngăty.ăChinălcăgimăgiá,ăkhuynămƣiăluônă
nmătrongăphngăánăkinhădoanhăcaătrungătâmădoanhăthu.ăNuătrung tâm này không
quanătâmăđnăgiáăvnăhƠngăbánăthìădoanhăthuătoăraăchaăhnălƠăcóăliănhtăchoăcôngăty.ă
iuănƠy khuynăkhíchătrungătâmănƠyăquanătâmănhiuăđnăliănhunătoăraăhnălƠădo-
anhăsăđtăđc.
1.3.1.3. Trung tơm li nhun
TrungătâmămƠănhƠăqunătr cóăquynăđiuăhƠnhăvƠăchuătráchănhimăvăliănhun.ăMà
liănhunăđcătoăraătăsăchênhălchăgiaădoanhăthuăvƠăchiăphí. NhƠăqunătrătrungă
tâmănƠyăphiăchuătráchănhimăvăktăquăsnăxutăvƠătiêuăthăcaătrungătâm.ăNênăhă
đcăquynăquytăđnhăvăgiáăbán,ăsnălngăsnăxut,ăngunăcungăcpăvƠăktăcuămtă
hƠng…viămcăđíchăđtăđcămcătiêuătiăuăhoáăliănhun.ăTuyănhiên,ănhƠăqunătrăă
trung tâm này không cóăquynăquytăđnhăvănhngăvnăđăliênăquanăđnăđuăt.
1.3.1.4. Trung tơm đu t
Trung tâm mƠănhƠăqunătrăchuătráchănhimăvƠăcóăquynăđiuăkhinăvăvnăđuătă
đcăbitălƠăđuătădƠiăhn,ăđuătăcóăchinălc. Ngoài ra nhà qunătrătrungătâmănƠyă
phiăchuătráchănhimăviăchiăphí,ădoanhăthu và liănhun.ăVìăvy,ătrungătâmăđuătă
thngăđcăxâyădngăgnălinăviăcácăđnăvăcóăquynăquytăđnhăvăđuătăhayăđcă
săphânăcpătrongăquytăđnhăđuătănhăHiăđngăqunătr,ăBanăgiámăđc.
13

Cácăthôngătinăđánhăgiáăcaătrungătâmăđuătăphiăphnăánh:ăthôngătinătngăhpăhotă
đngăsnăxutăkinhădoanhătiădoanhănghipănh:ădoanhăthu,ăchiăphí,ăliănhunăvƠăhiuă
quăsădngăvnăđuăt).ăBênăcnhăđóăcònăxemăxétănhngăthôngătinăphiătƠiăchínhăkhác

cóănhăhngăđnăcácăquytăđnhăđuătăcaădoanhănghip.ă
1.3.2.Xơy dng ch tiêu, báo cáo, trình t tin hành, công c k thut s dng k
toán trách nhim
ChătiêuălƠăsălngăhoáăỦăđăkăhochăthƠnhămtăconăsăcnăphnăđuăđtăđnătiă
mtăthiăđimănhtăđnhătrongăkăkăhoch.ăDoăđó,ăcuătrúcăcaămtăchătiêuăphiăbaoă
gmă(1)ătênăchătiêu;ă(2)ăconăsăđnhălng;ă(3)ăkhôngăgianăphnăánh;ă(4)ăđiătngă
phnăánh;ăvƠă(5)ăthiăgianăđoălng.
BáoăcáoălƠătpăhpănhngăthôngătinănƠoă(thngăthăhinăbngăcácăhình thcăvnă
bn,ăliănói,ăphát thanh, truynăhình,ăhocăchiuăphim,ăslide,ăPowerăpoit )ăđcăthcă
hinăviămcăđíchăcăthănhmăthôngătinăchuynătipăhocătngătrình,ăkăliăcácăsă
kinănhtăđnhătrongămtăhoƠnăcnhăhinăhƠnhăvƠăcóăthăcóăhocăkhôngănhngăniădungă
kinăngh,ăđăxut.
TrìnhătătinăhƠnhălƠăcácăbcăthcăhinăhayăphngăthcăhotăđngămt quy trình
căthănhmăđtăđc mcătiêuăcuiăcùngăđƣăđăra.ă
TuătheoănhuăcuăthôngătinătăcácănhƠăqunălỦăvƠătuătheoăyêuăcuăqunălỦămƠă
daăvƠoăđóăhăthngăkătoánătráchănhimăthitălpăcácăchătiêuăvƠăbáoăcáoăphùăhpătiă
cácătrungătâmătráchănhimăđăđápăngămtăcáchăkpăthiăvƠăhiuăquăchoăcácănhƠăqună
lỦătrongătăchc.
1.3.2.1. Xơy dng ch tiêu, báo cáo, trình t tin hành, công c k thut s dng
k toán trách nhim ca trung tơm chi phí
(1) C s xây dng ch tiêu, h thng ch tiêu và ý ngha tng ch tiêu trong đo
lng, đánh giá trách nhim trung tâm chi phí
14

CnăcăvƠoămcătiêuăcaătngătrungătâmăchiăphíăvƠăcácăriăroătrongăsnăxutămƠănhƠă
qunălỦăxâyădngăcácăchătiêuăđăđoălngăđánh giáăthƠnhăquăvƠătráchănhimăcácătrungă
tâmăchiăphíălƠăhaiăloiăchătiêuăcăbnălƠăchătiêuăktăquăvƠăchătiêuăhiuăqu.
ChătiêuăktăquălƠămcăđătngătrungătâmăthcăhinănhimăvăđăra,ăcóăthălƠăsă
tuytăđiăhayăsătngăđi.ăVíăd:ănhƠăqunătrătrung tâmăhnămcăchiăphíătrongăkăhotă
đng.ăCăth:

Chi phí = bin phí + đnh phí
Mc chênh lch chi phí = chi phí thc t - chi phí đnh mc
ChătiêuăhiuăquălƠătăl soăsánhăgiaătngăđuăraăvƠăđuăvƠoăcaătngătrungătâmăchiă
phí.ăNóăthyăktăquăđtăđcăthcătăsoăviăcácăngunălcăđcăsădngăđătoăraăktă
quăđó,ătăxácăđnhămcătrungăbìnhăktăquămangăliătrênămiăđnăvăđuăvƠo.ăTaăcó:
T l chi phí trên doanh thu = (Chi phí /Doanh thu) x 100%
(2) C s xây dng báo cáo, h thng báo cáo và ý ngha tng báo cáo trong đo
lng, đánh giá trách nhim trung tâm chi phí
NhƠăqunătrăbăphnăxemăxétănhimăvăcaămìnhăđiăviăcpătrênăđăđaăraănhngă
báoăcáoăcngănhăhăthngăbáoăcáoăchoăCpătrên.ăVƠăbáoăcáoăđóălƠăbáoăcáoăthƠnhăquă
qunălỦăchiăphí.ăâyălƠ báo cáo thƠnhăquăcaăcácătrungătâmăchiăphíăgmăcácăkhonă
mcăchiăphíăđcăphânăthƠnhăbinăphíăvƠăđnhăphí.ăTrongăđóăđnhăphíăđcăchiaăthƠnhă
haiăloiălƠăđnhăphíăkimăsoátăđcăvƠăđnhăphíăkhôngăkimăsoátăđc.ăCùngăviăbáoă
cáoăchiăphíălƠăbáoăcáoăcácăchătiêuăhiuăsutănhăbáoăcáoăchiăphíăvtătătrênăgiáăthƠnhă
hayămiăsnăphm,ăchiăphíănhânăcôngătrênăgiáăthƠnhăhayămiăsnăphm…TrìnhăbƠyăcácă
khonămc phíănhătrênăsăgiúpănhƠăxácăđnhăvƠăđánhăgiáăvƠăđánhăgiáăhpălỦăthƠnhăquă
đtăđcăcaănhƠăquătrătrungătâmăchiăphí.
(3) Trình t tin hành k toán trách nhim trung tâm chi phí
Bcă1:ăTrênăcăsăphânăcpăvƠăphânăquynăqunălỦăcaădoanhănghipăthìăxácăđnhă
các trung tâm chi phí vƠăquynăhn,ătráchănhimăcăthă tngă trungă tâmăchiăphíănhă
trungătâmăchiăphíăđnhămc,ăhay trungătâmăchiăphíătuăỦăhayăktăhpăcăhai.
15

Bcă2:ăXâyădngăcácăchătiêuăđoălng,ă đánhăgiáăthƠnhăqu,ă tráchănhimăcăthă
tngătrungătâmăchiăphí
Bcă3:ăTrênăcăsăbcă2ăxâyădng dătoánăchoătngătrungătâmăchiăphíă
Bcă4:ăCnăcăvƠoăthcătăđtăđcăvƠ dătoánătrênăcăsăcácăchătiêuăđăraănhƠă
qunătrăđánhăgiáăthƠnhăqunăhotăđngăcaătrungătâmăchiăphí.
Bcă5:ăTănhngăchătiêuăăbcăhaiăvƠăktăquăthcăhinăcácăchătiêuăđóălpăbáoă
cáoăthƠnhăquăvƠătráchănhimătngătrungătâmăchiăphí

(4) Các công c k thut s dng và ý ngha trong đo lng, đánh giá trách nhim
trung tâm chi phí
Trên c s quan đim truyn thng: cácăcôngăcăthngăđcăsădngăđătrongăđoă
lngăvƠăđánhăgiáătráchănhimăchiăphí:
KătoánăchiăphíăvƠătínhăgiáăthƠnhăsnăphmătheoăchiăphíăthcăt,ăkătoánăchiăphíăvƠă
tínhăgiáăthƠnhăsnăphmătheoăchiăphíăthcătăktăhpăviăchiăphíăcătính,ăkătoánăchiă
phíăvƠătínhăgiáăthƠnhăsnăphmătheoăchiăphíăđnhămc.ăCácăphngăphápănƠyăđuădaă
trênăquanăđimăphngăphápătoƠnăbă- giáăthƠnhăgmăttăcăchiăphíăsnăxutătrênăcăsă
phânăbăchiăphíăsnăxutăđuăvƠoăchoăktăquăđuăra.
Dătoánătheoătngăcôngăđon,ăbăphnăchcănngăsnăxut.
PhânătíchăbinăđngăchiăphíăvƠăđánhăgiáăbinăđngănƠyătheoătácăđngăcaănhânătă
lng,ănhânătăgiá,ănhânătăcôngăsut,ănhânătănngăsutădoănhngănhânătăchăqun,ă
nhânătăkháchăquanătácăđng.
ViăquanăđimănƠyăcácănhƠăqunălỦăthngăcóătmănhìnăngnăhn,ătpătrungăvƠoă
nhngămcătiêuătrongăngnăhnănhăthƠnhăquătƠiăchính,ăthƠnhăquăvtăcht.
Trên c s quan đim hin đi:
PhngăphápătínhăgiáăthƠnhădaătrênăcăsăhotăđngă
Dătoánătrênăcăsăhotăđng
Phânătíchăchiăphíătheoămcătiêu,ăphânătíchăđánhăgiáătheoămôăhìnhăBlancedăScorecard
(BCS)