Nghiên cứu chiết tách và xác định một số hợp chất hóa học trong dịch chiết lá sakê bằng ethanol

1

ĈҤI HӐ&Ĉ¬1
ҸNG
75Ѭ
Ӡ1*Ĉ
ҤI HӐ&6Ѭ3+
ҤM
KHOA HĨA

-------Y yZ-------

NGHIÊN CӬU CHIӂT TÁCH
9¬;È&Ĉ
ӎ
NH MӜT SӔTHÀNH PHҪN HÓA
HӐC TRONG Dӎ
CH CHIӂT LÁ SAKÊ BҴNG
ETHANOL

KHÓA LUҰN TӔT NGHIӊP CӰNHÂN KHOA HӐC

SVTH: Phҥm ThӏThanh HuӋ
Lӟp: 08CHD
GVHD: Th.S Phan ThҧR7Kѫ


2

MӢĈҪU
1.Ĉһt vҩQÿ

Ӆ
ViӋ
W1DPOjQѭ
ӟc nhiӋ
Wÿ
ӟi có khí hұ
u nóng ҭ
m, rҩ
t thuұ
n lӧi cho sӵphát triӇ
n
cӫ
a thӵc vұ
WĈk\ÿѭ
ӧc coi là kho tàng vơ cùng q giá vӅnguӗn hӧp chҩ
t thiên nhiên.
Trên thӃgiӟLQJѭ
ӡLWDÿmQJKLrQF
ӭu chiӃ
t tách các hӧp chҩ
t thiên nhiên tӯnhӳQJQăP

1950. Ngày nay, công nghiӋ
p chiӃ
t tách các hӧp chҩ
t tӯthӵc vұ
WÿDQJNK{QJ
ӯng
phát triӇ
Q Yj

ӧc ӭng
ÿѭ
dө
ng nhiӅ
u vào phөc vөÿӡi sӕ
ng cӫa xã hӝi. Chúng làm
nguyên liӋ
u cho các ngành công nghiӋ
p, sҧ
n xuҩ
WGѭ
ӧc phҭ
m, mӻphҭ
m, thӵc phҭ
m,
thuӕ
c bҧ
o vӋthӵc vұ
W«
Ĉһ
c biӋ
W KѫQ ӧ

p chҩ
t có hoҥ
t tính
K thì rҩ
t có giá trӏvӟi cuӝc sӕng cӫ
a

chúng ta, biӃ
W
Ӄ
nÿ
nhiӅ
X KѫQ
ҧYj
F
ӧcÿѭ
coi là các hӧp chҩ
t thӭcҩ
S QKѭ DONDO
terpenoid, phenolic. Các hӧp chҩ
t này chӍtӗn tҥ
i trong mӝt sӕtӃbào thӵc vұ
t nhҩ
Wÿ
ӏ
nh
gӗm tӃbào biӇ
u mô, rӉ
, hoa, lá. Mһ
c dù, hóa hӑc tәng hӧp hӳXFѫÿ
ҥ
t nhiӅ
u thành tӵu
quan trӑQJQKѭQJQKL
Ӆ
u hӧp chҩ
t cyhoҥ

t tt
nh sinh hӑFWKѭ
ӡng gӑi là các chҩ
t thӭcҩ
p)
vү
n cịn khó tәng hӧp hoһ
c có thӇtә
ng hӧSӧ
ÿѭ
FQKѭQJFKLSKtU
ҩ
Wÿ
ҳ
t. Mà ví dөlà
mӝt sӕhӛn hӧp phӭc tҥ
SQKѭWLQKG
ҫ
u hoa hӗng khơng thӇtәng hӧp hóa hӑ
Fÿѭ
ӧc.
Cơng nghӋKyD
ӧc Gѭ
trên thӃgiӟL ÿmӇ
SKiW
n mҥ
nh mӁ
, WUL
tҥ
o ra các biӋ

Wӧ
Gѭ
c

phòng chӕ
ng, ÿL
Ӆ
u trӏbӋ
nh tұ
t mӝt cách nhanh chóng, thuұ
n tiӋ
Q1KѭQJNK{QJ
Ӄ
mà thҧ
Rӧ
Gѭ
c mҩ
W ÿL
ӏthӃtrong
Y Y hӑF
ӧc'ѭ
hӑc. Nó vү
n tiӃ
p tөFӧ
ÿѭ
c dùng làm
nguӗ
n nguyên liӋ
u trӵc tiӃ
p, gián tiӃ

p hoһ
c cung cҩ
p nhӳng chҩ
W
ҫ
uÿ
cho công nghӋ
bán tә
ng hӧp nhҵ
m tìm kiӃ
m các loҥ
LGѭ
ӧc phҭ
m mӟi.
Ck\VDNrWURQJGkQJLDQÿѭ
ӧc sӱdөng nhiӅ
u vào các bài thuӕ
Fÿ
Ӈchӳa bӋ
nh (gút,
viêm gan vàng da, huyӃ
t áp cao, tiӇ
Xӡ
ÿѭ
QJ«

ҩ
X
Yj
ӟ

Qѭ
c uӕ
Q
ng thay trà rҩ
t phә
biӃ
n. HiӋ
n nay rҩ
WtWF{QJWUuQKÿ
Ӆcұ
p tӟi viӋ
F[iFÿ
ӏ
nh thành phҫ
n và hoҥ
t tính sinh
hӑ
c cӫa loҥ
i cây này. Vӟi mong muӕ
QÿyQJ
ӝ
t sӕ
JyS
thông tin
Pkhoa hӑc vào kho

tàng các hӧp chҩ
t thiên nhiên, em chӑQÿ
ӅWjL³
Nghiên cͱu chi͇

WWiFKYj[iF
͓
nh m͡
t
s͙hͫp ch̭
t hóa h͕
c trong d͓
ch chi͇
t lá sakê b̹QJHWKDQRO´
2. Ĉӕ
LWѭ
ӧng và phҥm vi nghiên cӭu
/iFk\VDNrÿѭ
ӧc hái tҥ
i WUѭ
ӡQJĈ
ҥ
i hӑ
c Bách Khoa ±Ĉҥ
i hӑ
FĈj1
ҹ
ng, Quұ
n
Liên ChiӇ
u -73Ĉj1
ҹ
ng.

3

3. Mөc tiêu nghiên cӭu
- ;iFÿ
ӏ
nh mӝ
t sӕchӍtiêu hóa lý cӫa lá sakê.
- Khҧ
o sát mӝ
t sӕÿL
Ӆ
u kiӋ
n chiӃ
t thích hӧp.
- ;iF
ӏ
nh ÿ
thành phҫ
n hóa hӑ
c, cơng thӭc cҩ
u tҥ
o mӝt sӕcҩ
u tӱtrong dӏ
ch chiӃ
t lá
sakê.
43KѭѫQJSKiSQJKLrQF
ӭu
4.1 Nghiên cͱu lí thuy͇
t

- Thu thұ
p và tәng hӧp các tài liӋ
XWѭOL
Ӌ
XViFKEiRWURQJYjQJ
ӟc có liên quan
ÿӃ
Qÿ
Ӆtài.
- 7UDRÿ
әi kinh nghiӋ
m vӟi các thҫ
y cô và bҥ
n bè.
4.2 3K˱˯QJSKiSWK
͹c nghi͏
m
- 3KѭѫQJSKiSWKXKiLO
ҩ
y mү
u và xӱlí mү
u.
- 3KѭѫQJSKiSWU
ӑQJOѭ
ӧQJ[iFÿ
ӏ
QKÿ
ӝҭ
PKjPOѭ

ӧng hӳXFѫ
- 3KѭѫQJSKiSTXDQJSK
әhҩ
p thөnguyên tӱ$$6
ÿ
Ӈ[iFÿ
ӏ
QKKjPOѭ
ӧng kim loҥ
i.
- 3KѭѫQJSKiS
quang phәhҩ
p thөnguyên tӱ(UV-9,6
ÿ
Ӈkhҧ
RViWFiFÿL
Ӆ
u kiӋ
n chiӃ
t.
- 3KѭѫQJSKiSV
ҳ
c ký khí ±khӕi phә(GC-06
ÿ
Ӈ[iFÿ
ӏ
nh thành phҫ
n, công thӭc cҩ
u
tҥ

o mӝt sӕhӧp chҩ
t trong dӏ
ch chiӃ
t lá sakê.


4

5éQJKƭDNKRDK
ӑ
c và thӵc tiӉ
n cӫDÿ
Ӆtài
5.1 éQJKƭDNKRDK
͕
c
- Cung cҩ
p các thông tin khoa hӑc vӅÿL
Ӆ
u kiӋ
n chiӃ
W WiFK
ӏ
nh thành
[iF
phҫ
n hóa
ÿ
hӑ
c trong dӏ

ch chiӃ
t lá sakê.
- /jFѫV
ӣkhoa hӑc cho nhӳng nghiên cӭu sau này.
5.2 éQJKƭDWK
͹c ti͍
n

- Nhҵ
m giúp ӭng dө
ng rӝ
ng rãi lá sakê mӝt cách khoa hӑFKѫQ
vӅvҩ
Qÿ
ӅFKăPVyFV
ӭc
khӓ
HWURQJÿ
ӡi sӕng hҵ
ng ngày.
- Giҧ
i thích mӝ
t cách khoa hӑ
c các bài thuӕc dân gian cӫa lá sakê.
- Tәng hӧp kiӃ
n thӭc vӅhӧp chҩ
t thiên nhiên phө
c vөcho công tác sau này.

5

&+ѬѪ1*7
ӘNG QUAN
1.1.Cây sakê
1.1.1 Giͣi thi͏
u v͉cây sakê
1.1.1.1 6˯O˱
ͫc v͉h͕Dâu t̹
m (Moraceae)
HӑDâu tҵ
m (danh pháp khoa hӑc: Moraceae) ÿѭ
ӧc xӃ
p vào bӝGai(Urticales).
Bӝnày trong các hӋthӕ
QJ SKiW VLQK
ӧc coiORjL
là phân bӝ
NKiF
cӫ
a bӝHoaÿѭ
hӗ
ng (Rosales).
Hӑnày là mӝt hӑlӟn, chӭa tӯ40-60 chi và khoҧ
ng 1.000-1.500 loài thӵc vұ
t phә
biӃ
n rӝng rãi ӣcác khu vӵc nhiӋ
Wÿ
ӟi và cұ

n nhiӋ
Wÿ
ӟLQKѭQJtWSK
әbiӃ
n ӣcác vùng ơn
ÿӟi. Trong hӑnày có mӝt sӕORjL
ӧc biӃ
ÿѭ
W
Ӄ
nÿnhiӅ
X QKѭ
ÿD
, ÿӅ
, dâu tҵ
m, dâu
ÿӓhay mít.

+ӑ Qj\ FKӭD FiF ORjL Fk\ WKkQ Jӛ KD\

PD&k\WKѭӡQJFyQKӵDPӫPjXWUҳQJQK
FKӗL
VӟPUөQJÿӇOҥLYӃWVҽR

7URQJKӑQj\QKLӅXORjLFyUӉPӑFWӯ

chi Ficus
0ӝWVӕORjL
Ficus EiPOrQFiFWKkQFk\WRNKiF

WKkQFk\FKӫJk\QrQKLӋQWѭӧQJWKҳWQJ

+RDÿѫQWtQKFQJFk\KD\NKiFFk\Kӧ

KuQKÿҫXQҵPWUrQmít,
PӝWWUөFFKXQJOӗLQ
GkXWҵP

 KD\O}P EӑFOҩ

WURQJQKѭ
sung, ngái). Bao hoa có 2 - PҧQKQKӏEҵQJVӕPҧQK

GLӋQYӟLEDRKRD%ӝQKө\JӗPOiQRmQ
ѭӡQJVӟPWLrXJLҧP

FKӭDPӝWQRmQÿҧRKD\FRQJEҫXQRmQWK

ÿѫQGtQKOҥLYӟLQKDX+ҥWSKҫQOӟQFyQ

ĈһFÿLӇPWKӯDKѭӣQJWӯWәWLrQFKXQJ

KLӋQ GLӋQ FӫD FiF ӕQJ WLӃW VӳDnhu
Yj
mơ, QKӵD

QKѭQJFiFÿһFWUѭQJKӳXtFKWKӵFÿӏDQyL
là 2 lá nỗn ÿ{LNKLYӟLPӝW

JLҧPFiFKRDSKӭFNK{QJGӉWKҩ\YjTXҧ

HӑMoraceae bao gӗm 5 tông lӟn là: Artocarpea, Moreae, Dorstenieae, Ficeae và
Castilleae. Ngoҥ
i trӯtơng Moreae vӟi sӵÿDG
ҥ
ng lӟn vӅhình thái và phân bӕrӝng, các
tơng cịn lҥ
i là ÿѫQ QJjQK
Dӵa trên các phân tích phân tӱvӅphát sinh lồi cӫa các
W{QJQj\0RUDFHDHÿѭ
ӧFFKROjÿmU
Ӂra khoҧ
ng 73-110 triӋ
XQăPWUѭ
ӟc. Các kӃ
t quҧ


6

tӯphân tích phát sinh lồi cӫa hӑ0RUDFHDH
ӧi ý FNJQJ
rҵ
QJӧ
QJѭ
cJ
vӟi ngun lý

WK{QJWKѭ
ӡng rҵ
ng các dҥ

QJÿѫQWtQKNKiFJ
ӕ
FÿmWL
Ӄ
n hóa tӯcác dҥ
QJÿѫQWtQK
gӕ
c thì trong hӑnày dҥ
QJÿѫQWtQKNKiFJ
ӕc là dҥ
ng nguyên thӫ\KѫQWURQJK
ӑvà các
dҥ
QJÿѫQWtQKFQJJ
ӕFÿmWL
Ӄ
n hóa tӯWURQJÿyW
ӟi 4 lҫ
n.

1.1.1.2 0͡WV͙Fk\OjPWKX͙FWKX͡FK͕'kXW̹P

™ &k\'ѭ
ӟQJFzQFyWrQOj³FK
ӱthө´³FK
ӱÿjRWK
ө
´³JLiFWK
өtӱ´³Gm[ѭѫ
mai tӱ´³[D´WrQNKRDK

ӑc là Broussonetia papyrifera Vent.

1yOjORjLFk\WKkQJӛQKӓOiVӟPUөQ

NK{QJFӕÿӏQKWKұPFKtWUrQFQJPӝWF

KuQKWUӭQJWӯNK{QJWK\WӟL[ҿWK\VkX
ó trên các cây non

PDXOӟQ&iFKRDÿӵFFӓQKӏ
ÿѭӧFVLQK

QKө\KRD
PӑFWKjQKFөPKRDKuQKFҫX

TXҧ
GҥQJ
TXҧ
QKLӅX
Wө
QѭӟF Yӏ QJӑW PjX
±4 FP
ÿӓOj
KD\
Pӝ
F

QJXӗQWKӭFăQTXDQWUӑQJFKRFiFÿӝQJYұ
TXiPӓQJPҧQKÿӇFyWKӇWKѭ
ѫQJPҥLKyDÿѭӧF

Trong dân gian có nhiӅ
u bài thuӕc chӳa thәhuyӃ
t, chҧ
\ PiXFDP
ӷra máu, ÿLO
phөnӳrong huyӃ
t, trӏhoa mҳ
WÿDXWK
ҫ
n kinh tӑa, có tác dөng bәâm chӳa bӋ
QKÿrP
ngӫhay vã mӗhơi trӝm, nam giӟi di tinh hoһ
c mӝng tinh.

Hình 1.1&k\Gѭ
ӟng


7

™ &k\ĈDFzQFyWrQOjFk\ÿDÿDFk\
ӑc là Ficus bengalensis, có
nhiӅ
u loҥ
LÿDQKѭÿDE~Sÿ
ӓÿDQKL
Ӆ
u rӉ
ÿDWUzQOi

ĈD Fy SKѭѫQJ
ӭF VLQK
ӣQJ
WKWUѭ
NK{QJ
ӡng.EuQK
Chúng là loài
WKѭ
cây lӟn mà
WK{QJWKѭ
ӡng bҳ
Wÿ
ҫ
u sӵsӕQJQKѭOj
loҥ
i cây biӇ
u sinh trӗ
ng tӯhҥ
t trên các loҥ
i cây

khác (hoһ
c trên các công trình kiӃ
QWU~FQKѭQKjF
ӱa, cҫ
u cӕQJ
GRFiFORj
quҧphân tán hҥ
t.
Cây trӗng tӯhҥ

t nhanh chóng phát triӇ
n các rӉkhí tӯcác cành cây, và các rӉkhí
này sӁphát triӇ
n thành thân cây thӵc thөkhi chúng chҥ
m tӟi mһ
W
ҩ
t.ÿ
Cây chӫcuӕ
i
cùng sӁbӏbóp nghҽ
t hay bӏphân chia ra bӣi sӵphát triӇ
n nhanh cӫDFk\ÿD
7Kѭ
ӡQJ
ӧcÿѭ
trӗng nhiӅ
u lҩ
y bóng mát, dân gian dùng tua rӉmӑc tӯcành rӫ
xuӕ
ng làm thuӕc lӧi tiӇ
u dùng trong nhӳng WUѭ
ӡng hӧS[ѫJDQNqPF
әWUѭ
ӟng.

+uQK&k\ÿD
9 Cây ĈӅ
: còn gӑi là cây BӗĈӅ
; tên khoa hӑ

c là Ficus religiosa. Các bӝphұ
n cӫ
a
cây có chӭa nhӳng hoҥ
t chҩ
t khác nhau :
Lá chӭa các sterol QKѭ&DPSHVWURO6WLJPDVWHURO
28-isofucosterol, Alpha-amyrin,

Beta-amyrin và lupeol, Tannic acid. $FLGDPLQQKѭVHULQH$VS

Tyrosine, Methionine. +\GURFDUERQHYj$OFRKRODOLSKDW
-Nonacosane, n-

hentriacon tanen-hexacosanol, n-octacosanol«Các khống chҩ
WQKѭ&DOFLXP
ҳ
t,
Ĉӗ
ng, Mangan, KӁ
m.
Vӓthân chӭa các sterol QKѭ/DQRVWHUROEHWD
-sitosterol và glucosid, Stigmasterol,

Lupen-3-oneFiFFRXPDULQQKѭ%HUJDSWHQYjEHU
ӓÿӑt);


8

tannins (4%).

QuҧFyFiFDFLGDPLQQKѭ$VSDUDJLQH7\U
«Hҥ
t có Alanine, Threonine,
Tyrosine và Valine.
VӅSKѭѫQJGL
Ӌ
QGLQKGѭ
ӥng: Lá BӗĈӅchӭa khoҧ
ng 9% chҩ
Wÿ
ҥ
m, 2.7 % chҩ
t

béo, 68.3 % chҩ
t carbohydrat tәng cӝ
ng, 15.9 % chҩ
W[ѫ7URQJJUD
mg Calcium, 210 mg Phosphorus. Ĉӑ
t chӭa 11.7 % chҩ
Wÿ
ҥ
m, 2.9% chҩ
t béo, 70.1 %
carbohydrat tә
ng cӝng, 26.1 % chҩ
t xѫ.
Các nghiên cӭu khoa hӑ

c vӅBӗĈӅ
:
Hoҥ
t tính giúp hҥÿѭ
ӡng trong máu: Hӧp chҩ
t beta-sitosteryl-D-glucoside
(phytosterolin) ly trích tӯbӝ
t vӓthân khô, khi dùng FKtFKTXDWƭQKP
ҥ
ch, gây ra mӝ
t
sӵsө
t giҧ
Pÿѭ
ӡng trong máu. Hӧp chҩ
t này, khi cho uӕng vӟi liӅ
u 25 mg/ kg trӑng
Oѭ
ӧQJFѫWK
Ӈ
, tҥ
o ra mӝt sӵgiãm dҫ
QOѭ
ӧQJÿѭ
ӡng trong máu, sӵgiҧ
PQj\ÿ
ҥ
t mӭc

cao nhҩ

t sau 4 giӡ.Tolbutamide, khi dùng liӅ
XWѭѫQJÿѭѫQJÿmJk\J
ҧ
m hҥÿѭ
ӡng sau
3 giӡ
Hoҥ
t tính làm hҥmӥtrong máu: Chҩ
W[ѫFK
Ӄtҥ
o tӯFicus religiosa, trӝn trong thӵc
phҭ
m (10%) cho chuӝ
t, tҥ
Rÿѭ
ӧc mӝWWiFÿ
ӝQJÿ
ӕi kháng vӟi sӵWăQJFK
ҩ
t béo trong
máu tӕWKѫQOjFHOOXORVH&iFWK{QJV
ӕvӅlipid, cholesterol, triglycerides và
phoVSKROLSLGWURQJJDQÿ
Ӆ
XWKD\ÿ
әi trong chiӅ
XKѭ
ӟng tӕt KѫQ
Hoҥ
t tính chӕng ung loét bao tӱ1ѭ

ӟc chiӃ
t tӯvӓcây BӗĈӅ
, dùng liӅ
u 500
PJNJÿѭ
ӧFGQJÿ
ӇthӱnghiӋ
PÿL
Ӆ
u trӏmӝt sӕWUѭ
ӡng hӧp ung loét bao tӱtiêu biӇ
u
QѫLFKX
ӝW1ѭ
ӟc chiӃ
WQj\ÿѭ
ӧc cho chuӝt uӕng trong 3 ngày. KӃ
t quҧghi nhұ
QQѭ
ӟc
chiӃ
t bҧ
o vӋÿѭ
ӧc chuӝt chӕ
ng lҥ
i ung loét bao tӱgây ra do thҳ
t pylorus và ung loét
bao tӱgây ra do cystamin. Tuy nhiên hoҥ
t tính khơng cơng hiӋ
u vӟi ung lt cҩ

p tính
gây ra do aspirin. Hoҥ
t tính chӕ
ng XQJORpWQj\ÿѭ
ӧc cho là do ӣWiFÿ
ӝng ӭc chӃsӵ
bài tiӃ
t acid-SHSVLQYjOjPWăQJEjLWL
Ӄ
t các yӃ
u tӕbҧ
o vӋPjQJQKj\ÿѭDÿ
Ӄ
n cҧ
i thiӋ
n
bài tiӃ
t mucin trong bao tӱ. VӓYjOiFk\ÿѭ
ӧc sӱdөng trong y hӑFGkQJLDQÿ
Ӈchӳa
bӋ
nh chàm, viêm dҥdày, tҧlӷFyQѫ
i dùng cho bӋ
nh nhân tiӇ
Xÿѭ
ӡng.
Hoҥ
t tính trӏsuyӉ
QYjWiFÿ
ӝ

ng trên thҫ
QNLQKÿ
ӕi giao cҧ
m (para sympatholytic):

Dӏ
ch chiӃ
t tӯvӓthân bҵ
ng ethanol 95% có hoҥ
WWtQKJk\WKѭJLmQU
ӝt cӫa chuӝt, bӑ
,
thӓvà chóWKѭJLmQW
ӱcung cӫ
a chuӝ
t. Dӏ
ch chiӃ
t này cNJng có hoҥ
WWtQKÿ
ӕi kháng các
hiӋ
u ӭng cӫa acetylcholine, histamine, barium chloride và serotonine; phong bӃcác


9

hiӋ
u ӭng vӅtim mҥ
ch cӫ
a Acetylcholine và bҧ

o vӋÿѭ
ӧc chuӝt bӑchӕng lҥ
LFiFFѫQ

suyӉ
n gây ra bӣi acetylcholine và histamine. Ngoài ra dӏ
ch chiӃ
t này còn tҥ
RWKѭJLmQ
các bҳ
p thӏ
t cuӕ
ng phә
LYjÿ
ӕ
LNKiQJÿѭ
ӧc hoҥ
t tính gây co thҳ
WFѫWK
ӵc quҧ
n gây ra

bӣLDFHW\OFKROLQHQѫLFKy%
ӝt vӓWKkQ)LFXVUHOLJLRVDÿmÿѭ
ӧc thӱGQJÿ
ӇtrӏsuyӉ
n
QѫL
QJѭ
ӡi.

Các hoҥ
WWtQKNKiQJVLQKNKiQJVLrXYLWU
ӟc trích tӯquҧcó mӝ
t sӕhoҥ
t

WtQKNKiQJVLQKÿiQJFK~êWUrQFiFYLN
ҭ
n Staphylococcus, Escherichia coli. Các
chҩ
t Bergapten và bergaptol, trích tӯvӓWKkQÿ
Ӆ
u có hoҥ
t tính kháng sinh. Dӏ
ch chiӃ
t tӯ
vӓÿӑ
t, bҵ
ng alcohol 50%, liӅ
u dùng 0.05 mg/ml, có hoҥ
t tính kháng siêu vi trùng gây
bӋ
nh Ranikhet: gây sӵsө
t giҧ
Pÿ
Ӄ
n 75% sӵsinh sҧ
n cӫa siêu vi trùng trong môi
WUѭ

ӡng cҩ
y dùng phôi trӭng gà.
TiF
ӝ
ngÿ
trên ký sinh trùng: Dӏ
ch chiӃ
t tӯvӓthân bҵ
ng alcohol 50% diӋ
Wӧ
ÿѭ
c
Entamoeba histolytica (gây kiӃ
t lӷ
).
TiF
ӝngÿtrên giun sán : Dӏ
ch chiӃ
t trên diӋ
Wӧ
ÿѭ
c giun Ascarigia galli (thӱin
vitro), S+P{LWUѭ
ӡQJÿѭ
ӧFÿL
Ӆ
u chӍ
nh ӣ7.2 và thӡi gian ӫlà 48 giӡ.
&iFSKѭѫQJWK
ӭc sӱdөng trong dân gian: Tҥ

i ҨQĈ
ӝvà Pakistan, các bӝphұ
n cӫa
Fk\ÿѭ
ӧc dùng khá phәbiӃ
Qÿ
Ӈtrӏmӝt sӕbӋ
QKWK{QJWKѭ
ӡng.
VӓWKkQYjOiÿѭ
ӧFGQJÿ
Ӈtrӏtiêu chҧ
y và kiӃ
t lӷ
, lá dùng trӏtáo bón. Lá có thӇ

ÿѭ
ӧc tán mӏ
n, trӝ
n vӟi mӥÿ
Ӈlàm thuӕFÿ
ҳ
p trӏmөn nhӑWVѭQJK
ҥ
FKQKѭTXDLE
ӏ
.
Quҧ
, tán thành bӝt trӏsuyӉ
n. Nhӵa dùng trӏmөn cóc.

Vӓthân có hoҥ
t tính làm mát, cҫ
PPiXÿѭ
ӧc dùng trӏtiӇ
Xÿѭ
ӡng, tiêu chҧ
y, kinh
nguyӋ
t rӕi loҥ
n, thҫ
n kinh bҩ
t әn, bӋ
QKÿѭ
ӡng tiӇ
XYjÿѭ
ӡng sinh dөc cӫ
a phөnӳ..
1ѭ
ӟc sҳ
c vӓthân, thêm vӟi mұ
WRQJÿѭ
ӧFGQJÿ
Ӈtrӏlұ
u mӫ. VӓWKkQÿ
ӕ
t thành than,
KzDWURQJQѭ
ӟFÿѭ
ӧc dùng trӏnҩ
c cөc, trӏbuӗn nơn và ói mӱa. Vӓthân nҩ

u sơi vӟi sӳa
ÿѭ
ӧc xem là mӝ
WSKѭѫQJWKX
ӕc kích dө
c. VӓrӉ
SKѫLNK{WiQP
ӏ
n, trӝn vӟi mӥ, dùng
làm thuӕc thoa trӏbӋ
QKQJRjLGDQKѭHF]HPDFL
Tҥ
L7UXQJ+RD+RDÿ
ѭӧFÿXQV{LO
ҩ
\Qѭ
ӟc làm thuӕ
c giҧ
i nhiӋ
WFKRQJѭ
ӡi bӏsӕ
t
cao.


10

Hình 1.3. Cây bӗÿӅ

9 Cây Dâu tҵ

m: thuӝ
c chi Morus, gӗm nhiӅ
u loҥ
LQKѭGkXWU
ҳ
QJGkXÿ
ӓGkXÿHQ
ӢViӋ
t Nam chӍcó cây dâu trҳ
ng. Lá là thӭFăQѭDWKtFKF
ӫa tҵ
PGkXQrQÿѭ
ӧc gӑ
i là
cây dâu tҵ
m. Hҫ
u hӃ
t các bӝphұ
n cӫa cây dâu tҵ
Pÿ
Ӆ
u có vӏthuӕc quý.

- /iGkXJӑLOj7DQJGLӋS)ROLXP0RUL


- 9ӓUӉFk\GkXJӑLOj7DQJEҥFKEu&RU

- 4XҧGkXJӑLOj7DQJWKҫP)UXFWXV0RUL
- &k\PӑFNêVLQKWUrQFk\GkXJӑ

i là Tang ký sinh (Ramulus loranthi).

- 7әEӑQJӵDWUrQFk\GkXJӑLOj7DQJS

- 6kXGkX&RQVkXQҵPWURQJWKkQFk\G

&k\GkXFyWKӇFDR
-PQӃXNK{QJWKXKiLWKѭ
ӡQJ[X\rQ/iPӑF

EҫXGөFQJX\rQKRһFFKLDWK\FyOi

WUzQKRһFKѫLEҵQJPpSFyUăQJFѭDWR

WKjQKE{QJFyOiÿjLQKӏFyNKL

FWKjQKE{QJKD\

KuQKFҫXFy OiÿjL 4Xҧ PӑFWURQJFi

GQJOjPWKXӕFKRһFQJkPUѭӧXÿӇXӕQJP

7DQJEҥFKEuWDQJGLӋSGQJOjPWKXӕF
ho

OkXQJj\EăQJKX\ӃWKHQSKӃTXҧQKRF
GQJKjQJQJj\Wӯ
- 18h GѭӟLGҥQJVҳFKD\WKXӕFEӝW

7DQJWKҫP%әWKұQFKӳDPҩWQJӫJL~S

7DQJSKLrXWLrX&KӳDEӋQKÿѭӡQJWLӃW
QKWUҿÿiLGҫP


11

6kXGkX&KӳDÿDXPҳW/LӅXWӯ
-JFiFKXӕQJQKѭWUrQ

1ѭ
ӟc quҧGkXQJkPÿѭ
ӡng (hoһ
FQJkPUѭ
ӧX
JL~SWyFÿHQYjN
ӓHĈ
ӑ
t dâu non
giã nhӓÿҳ
p bên ngồi chӳa viêm tuyӃ
n vú.

Hình 1.4. Cây dâu tҵ
m
9 Cây mít: tên khoa hӑc là Artocarpus heterophyllus. Trӯlӟp vӓgai, phҫ
n cịn lҥ
i

cӫ

a quҧmít hҫ
XQKѭăQÿѭ
ӧF0~LPtWFKtQăQU
ҩ
WWKѫPQJRQ;ѫPtW
Ӈdùng

muӕ
LFKXDQKѭPX
ӕ
LGѭDJ
ӑLOjQK~W
ÿmW
ӯQJÿLYjRFDGDRW
ө
c ngӳ³1K~W7KDQ
&KѭѫQJWѭѫQJ1DPĈjQ´&iFTX
ҧmít non czQGQJQKѭP
ӝt loҥ
i rau cӫÿ
Ӈnҩ
u
canh, kho cá, trӝ
n gӓL«

7URQJP~LPtWFKӭDQKLӅXFKҩWÿѭӡQJÿ

FKҩWNKRiQJFҫQWKLӃWFKRFѫWKӇ7URQJ

OkXÿӡL/iPtWÿѭӧFGQJOjPWKX

ӕFOӧLVӳDFKӳDăQXӕQJN
FDRKX\ӃWiS
, chӳa bӋ
nh hen suyӉ
n, WѭDOѭ
ӥi ӣtrҿem. Nhӵa vӓmít trӏmөn nhӑ
WVѭQJ
tҩ
y.

ӢҨQĈӝQJѭӡLWDGQJOiPtWFKӳDFi

PӛLQJj\
- JOiWѭѫL
*ӛPtWPjLOҩ\QѭӟFXӕQJFyW
10g/ngày.

5ӉFk\PtWVҳFXӕQJWUӏWLrXFKҧ\Pӫ

+ҥWPtWÿѭӧFGQJWUӏJKҿOӣNӃWKҥFK


12

Hình 1.5. Cây mít

9 &k\9ҧ7rQNKRDKӑFOj
Ficus auriculata L. &k\YҧFyQJXӗQJӕ

0DOD\VLD 3KkQ Eӕ ӣ QKLӅX QѭӟF Fy NKt K

QKLrQWURQJTXҫQKӋUӯQJNtQPѭDҭPNK
ӟFWD

WKѭӡQJWKҩ\Fk\Yҧ[XҩWKLӋQYHQV{QJVX

VRYӟLPһWQѭӟFELӇQWӯPWUӣ[XӕQJ

&k\YҧÿѭӧFWUӗQJYHQEӡDROjPFk\F

FNJQJQJRQQJӑW&k\FDRNKRҧQJ
- 10m, to, có WiQUӝQJFjQKPұS

WKѭӡQJWREҵQJQҳPWD\NKLFKtQFyPjX

PӏQErQWURQJTXҧFyGӏFKQJӑWÿѭӡQJV

KRDTXҧWӯWKiQJ
- KjQJQăP&k\UҩWVDLTXҧYj
WiLVLQKQKӡQKӳQJ

YҧFKtQEӏFKLPFKyFKD\ÿӝQJYұWJұPQK

GzQJFKҧ\FӫDNKHVXӕLÿӃQFiFYQJPjÿ

Hình 1.6. Cây vҧ