Nghiên cứu chiết tách và xác định thành phần hóa học chính trong tinh dầu cây gai xanh

75ѬӠ1*ĈҤ,+Ӑ&6Ѭ3+Ҥ0Ĉ¬1Ҹ1*
.+2$+Ï$+Ӑ&
-----[\ [\-----

.+Ï$/8Ұ17Ӕ71*+,

1JjQK6ѭSKҥP+y

ĈӅWjL
Nghiên cӭu chiӃ
WWiFKYj[iFÿ
ӏ
nh thành phҫn
hóa hӑc chính trong tinh dҫu cây gai xanh

*LҧQJYLrQKѭӟQJGүQ
75Ҫ1ĈӬ&0Ҥ1+
6LQKYLrQWKӵFKLӋQ
/Ç+8<ӄ10<

Ĉj1̽QJWKiQJQăP


ĈҤI HӐ&Ĉ¬1
ҸNG
75Ѭ
Ӡ1*Ĉ+63
KHOA HĨA

CӜNG HỊA XÃ HӜI CHӪ1*+Ƭ$9,
ӊT NAM

Ĉӝc lұp ±Tӵdo ±Hҥnh phúc

NHIӊM VӨKHÓA LUҰN TӔT NGHIӊP
Hӑvà tên sinh viên:
Lӟp:

LÊ HUYӄN MY
14SHH

7rQÿ
Ӆtài:

Nghiên cӭu chiӃ
WWiFKYj[iFÿ
ӏ
nh thành phҫ
n hóa
hӑc chính trong tinh dҫ
u cây gai xanh

2. Nguyên liӋ
u, dөng cөvà thiӃ
t bӏ
:

3. Nӝi dung nghiên cӭu:

*LiRYLrQKѭ
ӟng dү
n:

Trҫ
QĈ
ӭc Mҥ
nh
1Jj\JLDRÿ
Ӆtài:
6. Ngày hoàn thành:
ChӫnhiӋ
m khoa
(Ký và ghi rõ hӑ
, tên)

*LiRYLrQKѭ
ӟng dү
n
(Ký và ghi rõ hӑ, tên)

6LQKYLrQÿmKRjQWKjQKYjQ
ӝSEiRFiRFKRNKRDQJj\«WK

KӃ
t quҧÿiQKJLi
1Jj\«WKiQJ«QăP
CHӪTӎ
CH HӜ,Ĉ
ӖNG
(Ký và ghi rõ hӑ, tên)


/Ӡ,&Ҧ0Ѫ1

*****
Ĉѭ
ӧc sӵphân cơng cӫa khoa Hóa hӑFWUѭ
ӡQJÿ
ҥ
i hӑ
F6ѭ
ҥ
PĈj1
SKҹ
ng và sӵ

ÿӗ
ng ý cӫ
a thҫ
\JLiRKѭ
ӟng dү
n ThS. Trҫ
QĈ
ӭc Mҥ
QKW{LÿmWK
ӵc hiӋ
Qÿ
ӅWjL³1JKLr

cӭu phân lұ
p mӝ
t sӕhӧp chҩ
t hóa hӑc chính trong tinh dҫ
XFk\JDL[DQK´

ĈӇhồn thành khóa luұ
n này tơi xin chân thành cҧ
PѫQFiFWK
ҫ
\F{JLiRÿ
ұ
n
WuQK
ӟng dү
Kѭ
n, giҧ
ng dҥ
y trong suӕ
t quá trình hӑc tұ
p, nghiên cӭu và rèn luyӋ
nӣ
WUѭ
ӡQJÿ
ҥ
i hӑ
F6ѭSK
ҥ
PĈj1
ҹ
ng. Xin chân thành cҧ
PѫQWK
ҫ
\JLiRKѭ
ӟng dү

n ThS.
Trҫ
QĈ
ӭc Mҥ
QKÿmW
ұ
QWuQKFKXÿiRKѭ
ӟng dү
n tơi thӵc hiӋ
n khóa luұ
n này.
Mһ
FGÿmFyQKL
Ӆ
u cӕgҳ
QJÿ
Ӈthӵc hiӋ
Qÿ
Ӆtài mӝ
t cách hoàn chӍ
nh nhҩ
t, song
do buәLÿ
ҫ
u mӟi làm quen vӟi công tác nghiên cӭu khoa hӑc, tiӃ
p cұ
n vӟi thӵc tӃsҧ
n
xuҩ
WFNJQJQKѭK

ҥ
n chӃvӅkiӃ
n thӭc và kinh nghiӋ
m nên không thӇtránh khӓi nhӳng
thiӃ
u sót nhҩ
Wÿ
ӏ
nh mà bҧ
QWKkQFKѭDWK
ҩ
\ÿѭ
ӧc. Tơi rҩ
WPRQJÿѭ
ӧc sӵgóp ý cӫ
a q
thҫ
y, cơ giáo và các bҥ
Qÿ
ӗng nghiӋ
Sÿ
Ӈkhóa luұ
Qÿѭ
ӧc hồn chӍ
QKKѫQ
Tơi xin chân thành cҧ
PѫQ

6LQKYLrQWKӵFK

LÊ HUYӄ10<


MӨC LӨC
Trang phөbìa
Mөc lөc
Danh mөc các bҧ
ng
Danh mөFFiFKuQKÿ
ӗthӏ
MӢĈҪU
/Ӡ,&Ҧ0Ѫ1
1. LÝ DO CHӐ1Ĉ
ӄTÀI ............................................................................................. 1
2. MӨC TIÊU NGHIÊN CӬU......................................................................................1
Ĉ
ӔI 7Ѭ
ӦNG VÀ PHҤM VI NGHIÊN CӬU ......................................................... 1
3+ѬѪ1*3+È31*+,Ç1&
ӬU ............................................................................2
4.1. Nghiên cͱu lý thuy͇
t: .............................................................................................. 2
4.2. Nghiên cͱu th͹c nghi͏
m......................................................................................... 2
5. NӜI DUNG NGHIÊN CӬU......................................................................................2
5.1. Nghiên cӭu lý thuyӃ
t............................................................................................... 2
5.1.1. Cây gai xanh .........................................................................................................2
&iFSK˱˯QJSKiSFKL
͇

t tách ................................................................................2
3K˱˯QJSKiS[iFÿ
͓
nh thành ph̯n hóa h͕c và c̭u trúc hͫp ch̭t hͷXF˯
.......2
3K˱˯QJSKiS[iFÿ
͓
nh các ch͑tiêu v̵t lý ±
hóa lý ..............................................3
5.2. Nghiên cӭu thӵc nghiӋ
m ........................................................................................ 3
6. é1*+Ƭ$.+2$+
ӐC VÀ THӴC TIӈN CӪ$Ĉ
ӄTÀI .....................................3
&+ѬѪ1*
....................................................................................................................4
TӘNG QUAN .................................................................................................................4
1.1. Giӟi thiӋ
u vӅcây gai xanh ......................................................................................4
1.2. Tәng quan tinh dҫu ................................................................................................ 5
1.2.1. Vài nét chung vӅtinh dҫu ...................................................................................5
1.2.2. Phân loҥi tinh dҫ
u ................................................................................................ 6
1.2.3. Tính chҩ
t vұt lý ....................................................................................................6
1.2.4. Tính chҩ
t hóa hӑc ................................................................................................ 6
1.2.5. Phân bӕtinh dҫu trong thiên nhiên ...................................................................7
4~DWUuQKWtFKONJ\
................................................................................................ 7

6ѫOѭӧFPӝWVӕWKjQKSKҫQKyDKӑF
............................. 8


+ӧSFKҩWPRQRWHFSHQ
.......................................................................................8
1.2.7.2. Hӧp chҩ
t Secquitecpen ...................................................................................10
1.2.7.3. Hӧp chҩ
t chӭDQKkQWKѫP
.............................................................................12
1.2.7.4. Các thành phҫ
n khác...................................................................................... 12

ҦQKKѭӣQJFӫDQKӳQJQKkQWӕNKiF
WLQKGҫX
......................................................................................................................... 13
&+ѬѪ1*
..................................................................................................................15
3+ѬѪ1*3+È31*+,Ç1&Ӭ8
..............................................................................15
2.1. Ép ........................................................................................................................... 15
3KѭѫQJSKiSFKL
Ӄ
t Soxhlet ..................................................................................17
2.3. 3KѭѫQJSKiSFKѭQJF
ҩt lơi cuӕ
QKѫLQѭ
ӟc ........................................................ 19

2.4. Ly trích bҵng chiӃ
u xҥvi sóng .............................................................................22

&iFSKѭѫQJSKiS[iFÿӏQKFKҩWOѭӧQJ
...............................................23
ĈiQKJLiF
ҧm quan ............................................................................................ 23
2.5.&iFSKѭѫQJSKiS[iFÿ
ӏ
nh chӍtiêu lý hӑc ...................................................... 24
;iFÿ
ӏ
QKQѭ
ӟc trong tinh dҫ
u .......................................................................24
2.5.2.2. ;iFÿ
ӏ
QKÿ
ӝҭm ............................................................................................... 25
;iFÿ
ӏ
nh tӍtrӑ
ng ............................................................................................. 25
2.;iFÿ
ӏ
nh chӍsӕkhúc xҥ..................................................................................26
2.5.2.5. ;iFÿӏQKJyFTXD\FӵF
...................................................................................27
2.5.2.6. NhiӋ
Wÿ

ӝsơi ......................................................................................................28
;iFÿ
ӏ
nh nhiӋ
Wÿ
ӝÿ{QJÿ
һ
c ...........................................................................28
&iFSKѭѫQJSKiS[iFÿ
ӏ
nh chӍsӕhóa hӑc. .....................................................28
2.5.3.1. ChӍsӕaxit (AX) ............................................................................................... 28
2.5.3.2. ChӍsӕxà phịng hóa (XP) ...............................................................................29
2.5.3.3. ChӍsӕeste (ES) ................................................................................................ 30
2.3KѭѫQJSKiSV
ҳc ký khí ghép khӕi phә(GC-06
GQJÿ
Ӈ[iFÿ
ӏ
nh thành
phҫ
n hóa hӑc tinh dҫu .................................................................................................30
3KѭѫQJSKiSSKkQWtFKV
ҳc ký khí (GC) ...................................................... 30
3KѭѫQJSKiSNK
ӕi phә(MS) .........................................................................32
2.5.4.3. 3KѭѫQJSKiSV
ҳc ký khí ±khӕ
i phә(GC ±MS) ..........................................33
&+ѬѪ1*

..................................................................................................................36


KӂT QUҦVÀ BÀN LUҰN ........................................................................................ 36
3.1. Nguyên liӋ
u nghiên cӭu ........................................................................................ 36
3.2. Cách tiӃ
n hành ......................................................................................................36
3.3. KӃ
t quҧchiӃ
t tách tӯGXQJP{LQѭ
ӟc .................................................................37
3.3.1. Khҧo sát tӹlӋchiӃ
t rҳ
n lӓng .............................................................................37
3.3.2. Khҧo sát thӡi gian tӕ
LѭXFKRTXiWUuQKFKL
Ӄ
t tách. ........................................38
3.3.3. Hình thái sҧn phҭm ........................................................................................... 39
3.4. KӃ
t quҧchiӃ
t tách bҵng dung môi n-hexan ....................................................... 39
7KӵFQJKLӋP
......................................................................................................39
3.4.2. Phân tích sҧn phҭm bҵ
ng GC-MS ...................................................................39
+jPOѭ
ӧng phҫ
QWUăPF

ӫa các chҩt có trong mүu lá cây gai xanh ...........39
3.4.2.2. Công thӭc cҩu tҥ
o các cҩ
u tӱchính có trong mүu lá cây gai xanh ............40
3.5. KӃ
t quҧFKѭQJF
ҩWYjÿ
ӏ
QKOѭ
ӧng tinh dҫu lá cây gai xanh .............................. 42
6ѫÿ
ӗTX\WUuQKFKѭQJF
ҩ
t..................................................................................42
3.5.2. ThuyӃ
WPLQKVѫÿ
ӗ............................................................................................. 42
3.5.2.1. Nguyên liӋ
u dҥ
ng lá ........................................................................................ 42
3.5.2.2. Làm sҥch nguyên liӋ
u .....................................................................................43
3.5.2.3. Giã nhӓ.............................................................................................................43
&KѭQJF
ҩ
t tinh dҫ
u ......................................................................................... 43
Ĉ
ӏ
QKOѭ

ӧng tinh dҫ
u lá cây gai xanh ............................................................. 43
3.5.2.6. Tinh chӃtinh dҫu ............................................................................................ 43
3.6. KӃ
t quҧ[iFÿ
ӏ
nh các hҵ
ng sӕvұt lý ....................................................................43
3.6.1. Tӹtrӑ
ng cӫa tinh dҫu lá cây gai xanh ............................................................. 43
3.6.2. ChӍsӕkhúc xҥcӫa tinh dҫu lá cây gai xanh ...................................................44
3.7. KӃ
t quҧ[iFÿ
ӏ
nh các chӍsӕhóa hӑc ...................................................................44
3.7.1. ChӍsӕaxit ...........................................................................................................44
3.7.2. ChӍsӕeste ...........................................................................................................45
3.7.3. ChӍsӕxà phịng hóa .......................................................................................... 45
3.8. KӃ
t quҧ[iFÿ
ӏ
nh mӝt sӕthành phҫn chính trong tinh dҫu lá cây gai xanh ...45
3.8.1. ThiӃ
t bӏchính hӋthӕng sҳc ký khӕi phәGC-MS ...........................................45
3.8.2. KӃ
t quҧ................................................................................................................46
KӂT LUҰ19¬.,ӂ11*+ӎ
.....................................................................................48

1. KӃ
t luұn ....................................................................................................................48
2. KiӃ
n nghӏ..................................................................................................................48
TÀI LIӊU THAM KHҦO........................................................................................... 50


DANH MӨC CÁC BҦNG

%̫QJ6͹[X̭W
KL͏QYjEL͇Qÿ͝LOLrQWͭFFiFF
K˱ͣQJSKiWWUL͋QFͯDFk\
........................................................................................ 14

%̫QJ6͹SKͭWKX͡FJLͷDWK͋WtFK
P{LYjNK͙LO˱ͫQJV̫Q
....37

%̫QJ6͹SKͭWKX͡FJLͷDWKͥLJLDQ
..................38

%̫QJ+jPO˱ͫQJFͯDFiFFK̭WWUR
O˱X
........................................................................................................................... 39

%̫QJ+jPO˱˯QJWLQKG̯XOiFk\JD
............................... 43

%̫QJ7ͽWU͕QJFͯDP̳XWLQKG̯XOi
............................................44

%̫QJ&K͑V͙NK~F[̩FͯDP̳XWLQK
cây gai xanh. .................................44

%̫QJ&K͑V͙D[LWFͯDWLQKG̯XOi
................................................44

%̫QJ&K͑V͙HVWHFͯDWLQKG̯XOi
................................................45

%̫QJ&K͑V͙[jSKzQJKyDFͯDWLQ
............................... 45


DANH MӨ&&È&+Ỵ1+Ĉ
ӖTHӎ

Hình 2.1. B͡chi͇
t Soxhlet ........................................................................................ 17
Hình 2.2. B͡chi͇
t Soxhlet .......................................................................................... 17
Hình 2.3. Máy s̷
c ký ..................................................................................................31
Hình 2.4. Hình ̫
nh s̷
FNêÿ
͛.....................................................................................31
+uQK6˯ÿ
͛thi͇
t b͓s̷

c ký khí ghép kh͙i ph͝...................................................... 34
+uQKĈ
͛th͓bi͋
XGL͍QV
͹phͭthu͡c giͷa th͋tích dung môi và kh͙LO˱
ͫng s̫
n
pẖ
m chi͇
t. .................................................................................................................38
+uQKĈ
͛th͓

EL͋XGL͍QV
͹phͭthu͡c giͷa thͥi gian chi͇
t và kh͙LO˱
ͫng s̫
n pẖm
....................................................................................................................................38
WKXÿ˱
ͫc......................................................................................................................38


/é'2&+Ӑ1Ĉӄ7¬,
Tӯthӡi cәÿ
ҥ
LWURQJFiFFXQJÿL
Ӌ
QKD\FiFJLDÿuQKTX\
Ӆ

n quý ӣAi Cұ
p, Trung
Hoa, Hi Lҥ
p...tinh dҫ
Xÿmÿѭ
ӧFFKѭQJF
ҩ
t và sӱdө
ng. Vӟi lӏ
ch sӱphát triӇ
n hàng ngàn
QăPҫ
WLQK
Xӧ
ÿѭ
c mӋ
nh
G danh là báu vұ
t cӫD WKLrQ
ӧc QKLrQ
phát triӇ
n thành ÿѭ
SKѭѫQJSKiSWU
ӏliӋ
XFKăPVyFV
ӭc khӓHYjOjPÿ
ҽ
p trên toàn thӃgiӟi.
Xã hӝ
i hiӋ

Qÿ
ҥ
i ngày càng phát triӇ
QWUuQKÿ
ӝkhoa hӑ
c kӻthuұ
t cӫa con QJѭ
ӡi
ngày càng tiӃ
n bӝ, nhu cҫ
XFKăPORJL
ӳgìn và bҧ
o vӋsӭc khӓe cӫDFRQQJѭ
ӡi ngày

càng cao. Tuy nhiên, sӵWLQWѭ
ӣng vào các hӧp chҩ
t hóa hӑc tә
ng hӧSÿDQJFjQJ
ҧ
m
dҫ
n vì các tác dөng phөtiӅ
mҭ
n cӫ
D FK~QJ GR
ӡi ngày
ÿy
càng FRQ
có khuynhQJѭ

Kѭ
ӟng sӱdө
QJFiFGѭ
ӧc liӋ
u có nguӗn gӕ
c tӯWKLrQQKLrQ7URQJÿy
ҫ
u thӵc vұ
t
là 1 trong nhӳng sҧ
n phҭ
Pÿѭ
ӧc chú trӑng nghiên cӭu.
1ѭ
ӟc ta nҵ
m trong vùng nhiӋ
W
ӟi ÿ
gió mùa, nhiӋ
W
ӝFDR
ÿ
PѭD
Ӆ
X Yj
ӝQKL
ҭ
m ÿ
WѭѫQJÿ

ӕi cao. Vì vұ
\ÿmW
ҥ
o ra mӝt hӋthӵc vұ
t SKRQJSK~YjÿDG
ҥ
ng, có nhiӅ
u ӭng

dө
QJWURQJÿ
ӡi sӕ
QJÿ
һ
c biӋ
t là các loҥ
i cây cho tinh dҫ
u (sҧ
KѭѫQJQKXR
ҧ
LKѭѫQJ

bҥ
F Kj TXêW FDP FKDQK OjL«
  7URQJ
mӝt loài thӵc vұ
WÿmW
ӯOkXÿѭ
ӧc sӱdөQJÿ
Ӈchӳa mӝt sӕbӋ

nh viêm nhiӉ
Pÿ
һ
c biӋ
t là
rҩ
t hiӋ
u quҧtrong viӋ
c chӳa bӋ
nh viêm hӑQJQrQQyÿѭ
ӧF[HPQKѭP
ӝt loҥ
LGѭ
ӧc liӋ
u
ÿѭ
ӧc dùng rӝ
ng rãi trong dân gian. Trong nhӳQJ QăP
ҫ
Q ÿk\
J ӵô nhiӉ
GR
m môi
V
WUѭ
ӡng ngày càng cao, dү
Qÿ
Ӄ
n bӋ
nh viêm hӑng ngày càng nhiӅ

u và càng nһ
ng thuӝ
c
FiFÿ
ӕ
LWѭ
ӧng khác nhau. Do vұ
y nghiên cӭX[iFÿ
ӏ
nh thành phҫ
n, hoҥ
t tính sinh hӑ
c
cӫ
DFk\JDL[DQKOjPFѫV
ӣcho viӋ
c ӭng dөng cây này có hiӋ
u quҧKѫQQK
ҵ
m nâng cao
chҩ
WOѭ
ӧng sӭc khӓ
e cӝ
QJÿ
ӗQJOjÿL
Ӆ
u hӃ
t sӭc cҫ
n thiӃ

t. Chính vì vұ
y tôi quyӃ
Wÿ
ӏ
nh

tiӃ
n hành nghiên cӭu cây gai xanh vӟi nӝ
LGXQJ³1JKLrQF
ӭu chiӃ
WWiFKYj[i
ӏ
nh
thành phҫ
n hóa hӑc chính trong tinh dҫ
XFk\JDL[DQK´
Tơi hi vӑng rҵ
ng vӟi nhӳng kӃ
t quҧnghiên cӭXӧ
ÿѭ
c cӫ
D
Ӆÿ
tài, kӃ
t hӧp vӟi
nhӳng cơng trình nghiên cӭXWUѭ
ӟFÿk\Y
Ӆcây gai xanh, chúng ta sӁcó mӝt kiӃ
n thӭc
tә

ng hӧSÿ
ӇtӯÿyQkQJFDRKL
Ӌ
u quҧsӱdөng cӫ
a chúng.
0Ө&7,Ç81*+,Ç1&Ӭ8
- Tìm hiӇ
u, nghiên cӭu quy trình chiӃ
t tách tinh dҫ
u trong lá cây gai xanh.
- ;iF

nh thnh ph
n húa hFWURQJWLQKGXFKL
WWiFK
,71*9ơ3+09,1*+,ầ1&8
- LW
ng: Cõy gai xanh, phҫ
n rҳ
n và dӏ
ch chiӃ
t tӯcây bҵ
ng các dung môi khác nhau
1


ӣkhu vӵF6ѫQ7Uj
±Ĉj1
ҹ
ng.

- Phҥ
m vi nghiên cӭu: Quy trình chiӃ
W WiFK
ӏ
nh thành
[iF
phҫ
n vàÿcҩ
u trúc mӝ
t sӕ
hӧp chҩ
t trong tinh dҫ
u cây gai xanh. Q trình thӵc nghiӋ
Pÿѭ
ӧc tiӃ
n hành ӣphịng
thí nghiӋ
m Hóa hӑFWUѭ
ӡQJĈ
ҥ
i hӑ
F6ѭSK
ҥ
PĈj1
ҹ
ng.
3+ѬѪ1*3+È31*+,Ç1&Ӭ8
1JKLrQFͱXWKX\͇W
:
Tә

ng quan tài liӋ
u vӅtinh dҫ
u, tìm hiӇ
u thӵc tӃvӅcây gai xanh.
4.2. Nghiên FͱXWK͹FQJKL͏P
3K˱˯QJSKiSY
̵
t lý
- Thu gom và xӱlý mү
XOiFk\JDL[DQKWK{
3K˱˯QJSKiSKyDK
͕
c
- Khҧ
o sát thӡi gian chiӃ
t tӕ
LѭXYj
ҧ
QKKѭ
ӣng cӫa thӡi gian thu hoҥ
FKÿ
Ӄ
QOѭ
ӧng tinh
dҫ
u.
- ChiӃ
t Soxhlet vӟi các loҥ
i dung môi: phân cӵc, không phân cӵc.
- &KѭQJF

ҩ
t lôi cuӕQKѫLQѭ
ӟc.
- ;iFÿ
ӏ
nh thành phҫ
n hóa hӑc cӫ
a dӏ
ch chiӃ
t dӵa vào các phә: hӗng ngoҥ
i, GC-MS.
- ;iFÿ
ӏ
nh các chӍsӕhóa lí: tӍtrӑng; chӍsӕkhúc xҥ
; chӍsӕaxit, chӍsӕeste, chӍsӕxà
phịng hóa.
1Ӝ,'81*1*+,Ç1&Ӭ8
1JKLrQFӭXO
êWKX\ӃW
5.1.1. Cây gai xanh
- Ĉһ
FÿL
Ӈ
m sinh thái.
- Thành phҫ
n hóa hӑc.
&iFSK˱˯QJSKiSFKL͇WWiFK
- ChiӃ
t Soxhlet vӟi các loҥ
i dung môi: phân cӵc, không phân cӵc.

- &KѭQJF
ҩ
t lôi cuӕQKѫLQѭ
ӟc.

5.1.33K˱˯QJSKiS[iFÿ͓QKWKjQKSK̯QKyD
WU~FKͫSFK̭WKͷ
XF˯
- 3KѭѫQJSKiSV
ҳ
c ký.
- 3KѭѫQJSKiS*&
-MS.
- 3KѭѫQJSKiS+3/&
-
3KәFӝQJKѭӣQJWӯKҥWQKkQ

2


5.1.43K˱˯QJSKiS[iFÿ͓QKFiFFK͑WLrXY̵
±
hóa lý
- ;iFÿ
ӏ
QKÿ
ӝҭ
m tồn phҫ
n; tӍtrӑng tinh dҫ
u, chӍsӕkhúc xҥ

, chӍsӕaxit, chӍsӕeste,
chӍsӕxà phịng hóa.
1JKLrQFӭXWKӵFQJKLӋP

- Xӱlý mү
u, áp dөQJ SKѭѫQJSKiS
ӫy mү
X SKkQ
SKkQ
Ӈkhҧ
WtFK
R
K ViW
ÿӧng
KjP O
hӳXFѫ
- ChiӃ
t mү
u bҵ
QJSKѭѫQJSKiSFKѭQJF
ҩ
t lôi cuӕQKѫLQѭ
ӟc.
- ChiӃ
t mү
u bӣi các dung môi H2O, CHCl3, n-C6H14
- 'QJSKѭѫQJSKiSTXDQJSK
әhҩ
p thөphân tӱUV-9,6ÿ
Ӈkhҧ

RViWEѭ
ӟc sóng hҩ
p
thө
, dӵDYjRÿ
ӝhҩ
p thөÿӇnghiên cӭu khҧ
o sát tӕ
LѭXFiFÿL
Ӆ
u kiӋ
n chiӃ
t.
- Ĉӏ
nh tính dӏ
ch chiӃ
t trong các loҥ
i dung mơi trên.
- Phân lұ
p các dӏ
ch chiӃ
t bҵ
ng các dung môi khác nhaXQKѭ+
2O, CHCl3, n-C6H14
- 'QJSKѭѫQJSKiSV
ҳ
c ký khӕi phәÿӇ[iFÿ
ӏ
nh thành phҫ
n hóa hӑ

c và cҩ
u trúc.

é1*+Ƭ$.+2$+Ӑ&9¬7+Ӵ&7,ӈ1&Ӫ$Ĉӄ
- Cung cҩ
p các thơng tin khoa hӑc vӅthành phҫ
n và cҩ
u tҥ
o mӝt sӕhӧp chҩ
t trong
tinh dҫ
u cây gai xanh.
- Cung cҩ
SFiFWѭOL
Ӌ
u vӅӭng dөng cӫa tinh dҫ
u gai xanh, giҧ
i thích mӝt sӕcơng dө
ng
cӫ
a tinh dҫ
u gai xanh trong thӵc tӃ
.

3


&+ѬѪ1*
7Ә1*48$1
*LӟLWKLӋXYӅFk\JDL[DQK

Tên khác: Tҫ
m xoӑng, quýt gai, cam trӡLÿ
ӝc lӵc, mӅ
n tên, tӱu bính lһ
c.

Tên khoa KӑF
6HYHULQD0RQRSK\OODWKXӝFKӑFDP
3KkQEӕ
: Cây mӑc phәbiӃ
n ӣmiӅ
n Bҳ
c và dӑ
c theo duyên hҧ
i các tӍ
nh miӅ
n Trung
Qѭ
ӟc ta.

ĈһF ÿLӇP &k\
KuQKWKiL
EөL QKӓ QKLӅX
±1,5m.
FjQK
Thân có gaiFDR N

GjLOiWӵDQKѭOiFKDQKQKѭQJGj\KѫQ
PӑFVROHYjFKӭDQKL

WUҳQJPӑFWKjQKFKPGjLFP
4ӫDKuQKFҫXJLӕQJQKѭTX
QKӓÿѭӡQJNt
-

FPNKLFKtQFyPjXÿHQ
7RjQFk\FyWLQKGҫXWKѫPP

QKҫ\&iFEӝSKұQNKiFFyYӏÿҳQJWKH
WKѫPWtQKҩPNK{QJÿ
&{QJGөQJ
Ӣnơng thơn mӛ
i khi luӝc ӕFQJѭ
ӡi ta dùng gai cӫDFk\Qj\ÿ
Ӈkhêu ruӝ
t
ӕc. Vì loҥ
i gai này dài sҳ
FYjFyÿ
ӝcӭng thích hӧS7RjQFk\ÿѭ
ӧc dùng làm thuӕ
c.
Theo y hӑ
c cәtruyӅ
n, cây gai xanh là mӝt cây thuӕc nam vӟi nhiӅ
u tác dөng quý QKѭ
ÿL
Ӆ
u trӏ
: ho hen, viêm nhiӉ

m và ÿһ
c biӋ
t nó là 1 vӏthuӕc trong bài thuӕc 4 vӏÿL
Ӆ
u trӏ
bӋ
nh thұ
n Kѭ

Theo kinh nghiӋ
PFk\Qj\GQJWѭѫLW
ӕWKѫQGQJNK{&yWK
Ӈdùng riêng hoһ
c
phӕ
i hӧp cùng nhӳng vӏkhác thành bài. Hãy cùng khám phá 10 tác dө
ng cӫ
a cây
gai xanh ÿ
ӕi vӟi sӭc khӓ
HQJѭ
ӡi sӱdөng:

5Ӊ
: WKXKiLTXDQKQăPWӕWQKҩWOjYjRP
FKӍOҩ\Yӓ

- &KͷDSKRQJWK̭SÿDX[˱˯QJÿDXPuQK
UӉTXêWJDLJSKӕ

OLQKJQJѭXWҩW
JWKLrQQLrQNLӋQJ7ҩWFҧ

WURQJQKLӅXQJj\FjQJOkXFjQJWӕW1Jj
WKjQKFDRUӗLSKDUѭӧXPjXӕQJ

- &KͷDKR
UӉTXêWJDLJYӓFk\GkXJ
%DWKӭ

WKiLPӓQJVҳFYӟLPOQѭӟFFzQPO

- &KͷD ÿLQK
UӉ TXêW
UkX JDL Yj Em UѭӧX OѭӧQJ
QyQJÿҳSKҵQJQJj\

- &KͷDÿDXUăQJVkXUăQJ
YӓUӉTXêWJDLFҳWQKӓQK
ph~WUӗLQKәQѭӟF
4


- &KͷDNL͇WOͻ
YӓWKkQTXêWJDLYӓTXҧOӵX

WKӭJE~SәLJWKiLQKӓSKѫLNK{

Lá: WKXKiLNKLFҫQFKӍOҩ\OiQRQYjO

- &KͷDF̫PF~
PQKͱFÿ̯X
OiTXêWJDLQҩXYӟLQKӳQJ

F~FWҫQÿҥLELKѭѫQJQKXOiEѭӣLGQJ

- &KͷD V˱QJ W̭\
Oi TXêW
ͱ KX\͇W
JDL J Oi EҥF WK

WKjQKSKҫQEҵQJQKDXPӝWSKҫQÿHPSK
VDRYjQJVҳFXӕQJ
WѭѫLJLmÿҳS'QJ
- 4 ngày.

- &KͷDPͭQUzOkXQJj\FyPͯ
OiTXêWJDLJOiFKDQK

SKѫLNK{WiQQKӓUk\EӝWPӏQUҳFYjE
- OҫQWURQJQJj\

- &KͷD U̷Q
OiF̷Q
TXêW
ӱD
JDL
VҥFK
WѭѫL
JLm

U QKӓ WKrP

QѭӟFÿXQV{LÿӇQJXӝLFKҳWQѭӟFXӕQJ
FѫVӣ\WӃ


- 7KX͙FJL̫PKRWLrXÿͥP
: 4X̫
FKӍGQJTXҧ[DQKFzQFK

FKҩWQKҫ\/ҩ\
- TXҧTXêWJDLWUӝ
QYӟLPӝWWKuDFjSKrÿѭ

tWPXӕLăQYjJEӗKyQJORҥLEӗKyQJÿ

RQJ KRһF FiF FKҩW OLӋX NKiF
 ĈHP KҩS F
ÿӅX8ӕQJ
- OҫQWURQJ
ngày.
7әQ
JTXDQWLQKGҫX
9jLQpWFKXQJYӅWLQKGҫX

Tinh dҫ
u là mӝ
t hӛn hӧp nhiӅ
u chҩ
t dӉED\KѫLFyPLÿ

һ
FWUѭQJW\W
ӝ
c vào
nguӗ
n nguyên liӋ
u cung cҩ
p tinh dҫ
u. Phҫ
n lӟn tinh dҫ
u có nguӗ
n gӕc tӯthӵc vұ
t và sӕ

ít tӯÿ
ӝng vұ
t ( cҫ
y KѭѫQJFK
ӗn hơi, cá vRLORQJGLrQKѭѫQJ«
7
ҫ
Xÿѭ
ӧFYtQKѭ
là nhӵa sӕ
ng cӫa cây, vì vұ
\ÿmPDQJV
ӭc sӕQJQăQJOѭ
ӧng và mҥ
QKKѫQO
ҫ

n các
loҥ
i thҧ
RGѭ
ӧc sҩ
y khơ. Khác vӟLKѭѫQJOL
Ӌ
u hóa hӑ
c tәng hӧp, tinh dҫ
u thiên nhiên

WKѭ
ӡng mau bay mùi và dӉdàng bӏphân hӫy bӣi ánh sáng hoһ
c nhiӋ
Wÿ
ӝGRÿyWLQK
ҫ
u
WKѭ
ӡQJÿѭ
ӧFÿ
ӵng trong các chai màu tӕi ( thӫy tinh trung tính hoһ
c chai nhӵa HDPE).
Tinh dҫ
Xÿѭ
ӧc sӱdө
ng trong nhiӅ
u ngành công nghiӋ
SQKѭF{QJQJKL
Ӌ

SGѭ
ӧc phҭ
Pÿ
Ӈ
làm thuӕc, công nghiӋ
p hóa mӻphҭ
P QKѭ
ÿӇOjP
ӟc Qѭ
hoa, mӻphҭ
m, sӳa tҳ
m«,

WKrPKѭѫQJOL
Ӌ
XFKRÿ
ӗuӕ
ng và thӵc phҭ
m, sát trùng. 1JRjLUDWLQKGҫX

OLӋX ÿӇ WiFK KRһF FKX\ӇQ KyD KRһF WәQJ
GөQJUӝQJUmLWURQJF{QJQJKLӋS
5


3KkQORҥLWLQK
GҫX
Tinh dҫ
u có hai loҥ
i: tinh dҫ

u nguyên chҩ
t và tinh dҫ
u không nguyên chҩ
t.
- Tinh dҫ
u nguyên chҩ
WKRjQWRjQNK{QJFyÿ
ӝc tӕ, khơng có chҩ
t bҧ
o quҧ
n hóa
hӑ
c nên rҩ
WDQWRjQFKRQJѭ
ӡi sӱdөng và mang lҥ
i kӃ
t quҧQKDQKNKLÿL
Ӆ
u trӏ
.
- Tinh dҫ
u không nguyên chҩ
t: là tinh dҫ
Xӧ
ÿѭ
c pha trӝn vӟi các loҥ
i dҫ
u hoһ
c
tinh dҫ

u khác, các chҩ
t dү
QKѭѫQJKR
һ
c trong tinh dҫ
u có lү
n các tҥ
p chҩ
t.
7tQKFKҩWYұW

- 7U̩QJWKiLW͛QW̩L
: 7LQKGҫXWKѭӡQJӣWKӇOӓQJӣ
GҫXUҩWGӉED\
KѫLQrQWҥRUDPLÿһFWUѭQJ

- 0jXV̷F
: +ҫXKӃWFiFORҥLWLQKGҫXÿӅXWU

QKѭGҫXFk\KRҳFKѭѫQJGҫXFDP«WKuFy

WLӃS[~FYӟLNK{QJNKtWURQJWKӡLJLDQG
PjXGREӏR[L

- 7͑WU͕QJ
7LQKGҫXWKѭӡQJQKҽKѫQQѭӟFQK
QѭӟFQKѭWLQKGҫXTXӃÿLQKKѭѫQJ«

- Tính tan: 7LQKGҫXWKѭӡQJNK{QJWDQWURQJ

WURQJFiFGXQJP{LKӳXFѫ7X\QKLrQWLQ
ҫXOҥLGӉED\KѫLFQ

YjRWtQKFKҩWQj\PjQJѭӡLWDWKѭӡQJWLӃ

FKѭQJFҩWO{LFXӕQKѫLQѭӟFSKѭѫQJSKiS

- 9͉PL
7LQKGҫXOjKӛQKӧSFӫDFiFFKҩW
PLWKѫPGRÿy

FӫDWLQKGҫXFKtQKOj PLWKѫPFӫDQKӳQ

WKѭӡQJOjPLFӫDFҩXWӱFKLӃPQKLӅXQK
WKѫPGӉ
FKӏXQKѭQJYүQFyPӝWYjL
ORҥLFyPLKҳF

- &K͑V͙NK~F[̩
&KӍVӕ
NK~F[ҥFӫDWLQKGҫXQyLFK
±1,56.
7tQKFKҩWKyDKӑF

- 'ѭӟLҧQKKѭӣQJFӫDQKLӋWÿӝiQKViQJ
YjFyWKӇEӏQKӵDKyDPӝWSKҫQ

- $QFROWURQJWLQKGҫXEӏR[LKyDELӃQ
DQÿHKLWELӃQWKj

- &iFKӧSFKҩWFyQӕLÿ{LGӉEӏR[LKyD

- &iFKӧSFKҩW[HWRQYjDQÿHKLWGӉEӏD

- 1KLӅXWKjQKSKҫQFyFiFQKyPFKӭFNK
ӭQJ

KyDKӑFOjPWKD\ÿәLWtQKFKҩWFӫDWLQK
6


3KkQEӕWLQKGҫXWURQJWKLrQQKLr

&iFORҥLFk\FyWLQKGҫXÿѭӧFSKkQEӕ

WURQJFk\SKөWKXӝFYjRÿLӅXNLӋQNKtK

KjP OѭӧQJ WLQK GҫX QKLӅX KѫQ ӣ YQJ {Q

OѭӧQJWLQKGҫXWURQJFiFEӝSKұQNKiFQK

FzQSKөWKXӝFYjRP{LWUѭӡQJVӕQJFӫDF
FKLӃW

Tinh dҫXFyQKLӅXWURQJKӑORQJQmRKӑK

7LQKGҫXFyWURQJFiFEӝSKұQNKiFQK

FKDQK«
 ӣ Oi JDL [DQK EҥFK

TXҧ Yj
ÿjQ
KҥW
Eҥ
thơng«
ӣYӓFk\TXӃ
ӣUӉ
JӯQJQJKӋKѭѫQJEjL«


7URQJFk\WLQKGҫXFyWKӇӣGҥQJFy

QKҩWÿӏQKQjRÿy.KLÿyWLQKGҫXNK{QJ

PjFKӍ[XҩWKLӋQWURQJQKӳQJÿLӅXNLӋQ
KұQEӏFKӃW

WLQK GҫX WURQJ QKkQ KҥW Pѫ KҥW ÿjR K

DQGHKLW EHQ]RLF