Tài liệu Gây Tê Và Gây Mê doc

Gây Tê Và Gây Mê

Bệnh nhân mỗi khi phải mổ thường rất sợ đau và thường hay đưa ra câu
hỏi: “Thế mổ có đau không?”. Để hiểu rõ bác sĩ đã làm gì để giúp bệnh nhân
không đau trong khi mổ, chúng ta tìm hiểu thế nào là gây tê, thế nào là gây mê.
Gây tê hay gây mê đều làm cho cảm giác đau không còn nữa.
- Gây tê là làm giảm đau ở một chỗ hẹp hay một vùng.
- Gây mê là làm cho bệnh nhân mất tri giác toàn thân do thuốc mê tác dụng
lên não bộ.
Tùy theo nhu cầu phẫu thuật đòi hỏi, vùng mổ lớn hay nhỏ, tình trạng sức
khỏe của bệnh nhân, kết quả xét nghiệm như thế nào, cách thức phẫu thuật ra sao
mà người ta chọn những cách thức gây tê, gây mê khác nhau. Thường thì Bác sĩ
phẫu thuật và bác sĩ gây mê sẽ cùng bàn bạc chọn một phương thức thích hợp nhất
để áp dụng cho việc gây tê hay mê. Bất cứ loại tê mê nào cũng đều có những nguy
cơ, tuy dù ngày nay độ an toàn của tê mê đã được nâng lên rất cao. Nhưng trong
một vài tình trạng sức khỏe nào đó, độ an toàn của gây mê vẫn bị ảnh hưởng. Vì
thế, trước khi gây mê, người gây mê sẽ báo cho bệnh nhân biết những điều không
tốt có thể xảy ra.
1. Gây tê: Gây tê làm mất cảm giác tại chỗ, làm tê một vùng nhỏ của cơ
thể. Người ta dùng thuốc tê tiêm tại chổ và ức chế cảm giác đau đớn. Các trường
hợp tiểu phẫu thuật đều được áp dụng tê tại chỗ. Vì tê tại chỗ nên bệnh nhân hoàn
toàn tỉnh khi làm phẫu thuật. Tuy nhiên đôi khi bác sĩ có thể cho bệnh nhân tiền
mê với một vài loại thuốc để bệnh nhân thư giản hoặc ngủ nhẹ.
- Gây tê tại chỗ là làm cho một vùng nhỏ không còn cảm giác đau. Gây tê
tại chỗ áp dụng cho những vùng phẫu thuật nhỏ như một vết thương cạn, nhỏ,
ngoài da, vết thương ở da đầu, vết thương ngón tay, ngón chân …
- Gây tê vùng là làm tê một vùng rộng hơn. Tê vùng là chích thuốc tê vào
tủy sống hay ngoài màng cứng. Người ta chích thuốc tê vào tủy sống và những rễ
thần kinh tương ứng. Tê vùng làm mất cảm giác một vùng lớn của cơ thể như
bụng, lưng hay hai chân, tay.
2. Gây mê

Gây mê thì tác động trên não và làm mất cảm giác toàn thân. Người ta có
thể chích thuốc qua tĩnh mạch hay cho bệnh nhân ngửi thuốc mê qua đường thở.
Với gây mê, bệnh nhân sẽ không hay biết gì và không còn cảm thấy đau khi mổ.
Với gây mê, bệnh nhân không biết cuộc mổ xảy ra thế nào và vào thời điểm nào.
3. Tiền mê là gì ? Vì sao cần phải tiền mê ?
Đó là dùng một loại an thần trước khi gây mê. Có thể uống hay chích. Cần
tiền mê vì :
- Chống tiết: dùng để hạn chế tiết dịch ở họng, miệng và ở hệ hô hấp.
- Để chống lo lắng. Thuốc chủ yếu là benzodizepam như medizolam,
diazepam (valium,seduxen), lorazepam.
- Giảm hay ngừa đau. Thuốc giảm đau có thể dùng cho những ai bị đau
trước khi phẫu thuật (và cả trong lúc phẫu thuật ).
- Giảm thể tích và dịch dạ dày để giảm nguy cơ hít dịch vào đường hô hấp.
Có khi còn cho bệnh nhân uống thuốc giảm tiết acid hay trung hoà dịch dạ dày để
giảm thiểu tổn hại nếu dịch dạ dày trào ngược lên cổ họng và bệnh nhân hít vào
đường thở.
- Giảm buồn nôn, oẹ, mữa. Nôn mữa có thể xảy ra trong hay sau khi mổ.
- Kiểm soát chức năng cơ thể. Sự đáp ứng tự động của cơ thể với đau vì
stresse của phẫu thuật. Thuốc còn để giữ nhịp đập của tim, giữ cho huyết áp ổn
định.
4. Vậy lựa chộn phương cách gì, dạng tê mê nào cho cuộc phẫu thuật ?
Điều này phụ huộc vào nhiều yếu tố :
1- Tùy theo sức khỏe hiện tại và trong quá khứ của bệnh nhân. Ví dụ bệnh
nhân có thể bị tiểu đường, bị cường giáp, bị suy tim... Và ngay cả các thành viên
trong gia đình bệnh nhân cũng được lưu ý đến để biết có ai bị dị ứng với thuốc mê
nào không chẳng hạn.
2- Bệnh nhân bị bệnh gì và cách mổ ra sao ?
3- Kết quả các xét nghiệm như máu, điện tâm đồ...
Sau đó các bác sĩ gây mê sẽ chọn cho bệnh nhân một loại gây tê hay mê
thích hợp. Khi gây mê các bác sĩ theo dõi sát các thông số sinh tồn của bệnh nhân

như huyết áp, nhịp tim, và tránh mọi hệ quả thứ phát khác.
5. Trước khi gây mê người bệnh cần phải làm gì?
Người bác sĩ gây mê sẽ giải thích cho bệnh nhân nghe những gì sẽ xảy ra
trong khi mổ và sau khi mổ. Bác sĩ sẽ dặn bệnh nhân khi nào sẽ nhịn ăn, uống
trước khi được phẫu thuật. Nếu bệnh nhân còn dùng thuốc để chữa bệnh gì khác
thì cần báo bác sĩ biết để bác sĩ định đoạt có nên tiếp tục uống trước khi mổ hay
những ngày sau mổ.
Bệnh nhân phải ký giấy thỏa thuận chấp nhận trước khi được gây mê. Bác
sĩ sẽ cho bệnh nhân biết cách chọn lựa gây mê nào tốt nhất cho mình và những rủi
ro, những tiện ích và cả những vấn đề khác.
Một số lưu ý:
- Trước khi được gây mê, bệnh nhân không được ăn ít nhất 6 giờ trước mổ
vì đồ ăn cần 6 giờ để đi từ dạ dày đến hết ruột non và qua đại tràng. Nếu bệnh
nhân được mổ sáng ngày hôm sau thì phải nhịn ăn, uống, trể nhất là lúc 21 giờ
đêm hôm trước. Sáng hôm sau hoàn toàn không ăn uống.
- Nếu bệnh nhân được mổ bụng thì ngày hôm trước được súc ruột để làm
sạch bụng và nhẹ bụng sau mổ, giúp nhanh trung tiện hơn.