Nghiên cứu ảnh hưởng các điều kiện môi trường đến thành phần loài lớp hai mảnh vỏ bivalvia tại sông tam kỳ tỉnh quảng nam

BӜGIÁO DӨ&9¬Ĉ¬27
ҤO
ĈҤI HӐ&Ĉ¬1
ҸNG

PHAN THӎMӺTHANH

NGHIÊN CӬU Ҧ1++Ѭ
Ӣ1*&È&Ĉ,
ӄU KIӊN
0Ð,75Ѭ
Ӡ1*Ĉ
ӂN THÀNH PHҪN LỒI
LӞP HAI MҦNH VӒ (BIVALVIA) TҤI
SÔNG TAM Kǣ, Tӌ
NH QUҦNG NAM

LUҰ19Ă17+
Ҥ&6Ƭ
KHOA HӐC

Ĉj1
ҹQJQăP


BӜGIÁO DӨ&9¬Ĉ¬27
ҤO
ĈҤI HӐ&Ĉ¬1
ҸNG

PHAN THӎMӺTHANH

NGHIÊN CӬU Ҧ1++Ѭ
Ӣ1*&È&Ĉ,
ӄU KIӊN
0Ð,75Ѭ
Ӡ1*Ĉ
ӂN THÀNH PHҪN LỒI
LӞP HAI MҦNH VӒ (BIVALVIA) TҤI
SÔNG TAM Kǣ, Tӌ
NH QUҦNG NAM
Chuyên ngành

: Sinh thái hӑc

Mã sӕ

: 60.42.01.20

LUҰ19Ă17+
Ҥ&6Ƭ.
HOA HӐC

1Jѭ
ӡLKѭ
ӟng dүn khoa hӑc: 769lj7+
ӎ3+ѬѪ1*$1+

Ĉj1
ҹQJQăP

LӠ,&$0Ĉ2$1
7{L[LQFDPÿRDQÿk\Oj
k͇
t qu̫nghiên cͱu cͯ
a riêng tơi.

Các s͙li͏
u, k͇
t qu̫trình bày trong lu̵
QYăQOjKRjQWRjQ
͹c và
FK˱DFyDL
nghiên cͱu.

Tác gi̫

Phan ThӏMӻThanh


MӨC LӨC
MӢĈҪU .......................................................................................................... 1
1. Lý do chӑ
Qÿ
Ӆtài ................................................................................... 1
2. MөFÿtFKF
ӫa luұ
QYăQ
.......................................................................... 3
Ĉ

ӕLWѭ
ӧng và phҥ
m vi nghiên cӭu......................................................... 3
éQJKƭDNKRDK
ӑc và thӵc tiӉ
n .............................................................. 3
5. NhӳQJÿyQJJySP
ӟi cӫa Luұ
QYăQ
...................................................... 3
&+ѬѪ1*7
ӘNG QUAN ........................................................................... 5
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CӬU Ĉ9.;61Ѭ
ӞC NGӐT TRÊN THӂGIӞI 5
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CӬ8Ĉ9.;61Ѭ
ӞC NGӐT ӢVIӊT NAM ..... 6
1.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN CӬU THÂN MӄM (MOLLUSCA) ӢVIӊT NAM
......................................................................................................................... 13
.+È,48È7Ĉ
ҺC Ĉ,
ӆM Ĉ,
ӄU KIӊN TӴNHIÊN, KINH Tӂ- XÃ
HӜI KHU VӴC NGHIÊN CӬU .................................................................... 15
ĈL
Ӆ
u kiӋ
n tӵnhiên ......................................................................... 15
1.4.2. Các nguӗ
n tài nguyên.................................................................... 21
1.4.3. Thӵc trҥ

ng phát triӇ
n kinh tӃ
, môi WUѭ
ӡng..................................... 22

&+ѬѪ1* 
Ӡ,7+
*,$1
ӎ
$ Ĉ,
ӆ0
Ĉ 9¬ 3+ѬѪ1* 3+È3
IÊN
1*
CӬU ................................................................................................................ 24
2.1. THӠ,*,$19¬Ĉ
ӎ
$Ĉ,
ӆM NGHIÊN CӬU ......................................... 24
2.1.1. Thӡi gian nghiên cӭu .................................................................... 24
Ĉ
ӏ
DÿL
Ӈ
m nghiên cӭu ..................................................................... 24
3+ѬѪ1*3+È31*+,Ç1&
ӬU............................................................ 26
3KѭѫQJSKiSWKXWK
ұ
p sӕliӋ

u, tài liӋ
u........................................... 26
3KѭѫQJSKiSWKXWK
ұ
p và xӱlý mү
u ............................................. 26
3KѭѫQJSKiSÿ
ӏ
nh danh lồi trong phịng thí nghiӋ
m .................. 28


2.2.4. 3KѭѫQJSKiS[
ӱlý sӕliӋ
u và tính các chӍsӕsinh hӑc ................. 28
&+ѬѪ1*.
ӂT QUҦNGHIÊN CӬU VÀ THҦO LUҰN .................... 31
Ĉ
Һ&Ĉ,
ӆM SINH CҦ1+9¬&È&Ĉ,
ӄU KIӊ10Ð,75Ѭ
ӠNG TҤI
&È&Ĉ,
ӆM NGHIÊN CӬU ........................................................................... 31
Ĉ
һ
FÿL
Ӈ
m sinh cҧ
QKFiFÿL

Ӈ
m nghiên cӭu..................................... 31
Ĉ
һ
FÿL
Ӈ
m thӫy lý, hóa hӑc khu vӵc nghiên cӭu ........................... 39
3.2. THÀNH PHҪN LOÀI LӞP HAI MҦNH VӒ(BIVALVIA) TҤI KHU
VӴC NGHIÊN CӬU ...................................................................................... 42
Ĉ
һ
FÿL
Ӈ
m thành phҫ
n lồi ............................................................. 42
3.2.2. Mơ tҧÿ
һ
FÿL
Ӈ
m cӫa các loài .......................................................... 47
3.3. Ҧ1++Ѭ
ӢNG CÁC NHÂN TӔ6,1+7+È,Ĉ
ӂN LӞP HAI MҦNH
VӒ(BIVALVIA) TҤI SÔNG TAM Kǣ.......................................................... 56
3.3.1. BiӃ
Qÿ
ӝ
ng thành phҫ
n loài theo mùa ............................................ 56
3.3.2. BiӃ

Qÿ
ӝ
ng sӕOѭ
ӧng cá thӇtheo mùa ............................................. 58
ĈDG
ҥ
ng sinh hӑc cӫa Hai mҧ
nh vӓtҥ
i khu vӵc nghiên cӭu ........ 61
ĈiQKJLiP
ӭFÿ
ӝWѭѫQJÿ
ӗ
ng vӅthành phҫ
n loài theo mùa ......... 66
ĈiQKJLiQK
ӳQJWiFÿ
ӝng tiêu cӵFNKiFÿ
Ӄ
n thành phҫ
n loài Hai
mҧ
nh vӓ........................................................................................................... 71
KӂT LUҰN VÀ KIӂN NGHӎ...................................................................... 79
1. KӂT LUҰN ................................................................................................. 79
2. KIӂN NGHӎ................................................................................................ 79
DANH MӨC TÀI LIӊU THAM KHҦO
QUYӂ7Ĉ
ӎ
1+*,$2Ĉ

ӄTÀI (bҧ
n sao)
PHӨLӨC


DANH MӨC CHӲ VIӂT TҲT
ADB

: Ngân hàng phát triӇ
n Châu Á (Asian Development Bank)

ASPT

: ĈL
Ӈ
m sӕWUXQJEuQKFKRFiFÿѫQY
ӏ
phân loҥ
i
(Average Score Per Taxon)

BMWP

: HӋthӕ
ng quan trҳ
c sinh hӑ
c
(Biological Monitoring Working Party)

BTTN

: Bҧ
o tӗ
n thiên nhiên

CCA

: Phân tích hӧp chuҭ
n
(Canonical correspondence analysis)

DO

: +jPOѭ
ӧng oxy hòa tan (Disssolved oxygen)

Ĉ'6+

: ĈDG
ҥ
ng sinh hӑc

Ĉ+.+71: Ĉҥ
i hӑc Khoa hӑc Tӵnhiên
Ĉ+4*+1: Ĉҥ
i hӑc Quӕc gia Hà Nӝi
Ĉ9Ĉ

Ĉ
ӝng vұ

Wÿi\

Ĉ91

: Ĉӝng vұ
t nәi

Ĉ9.;6 : Ĉӝng vұ
WNK{QJ[ѭѫQJV
ӕng
Ĉ9.;6&/
: Ĉӝng vұ
WNK{QJ[ѭѫQJV
ӕng cӥlӟn
KHCN&MT : Khoa hӑc Công nghӋYj0{LWUѭ
ӡng
NXB

: Nhà xuҩ
t bҧ
n

QCVN

: Quy chuҭ
n ViӋ
t Nam

QL

: Quӕ
c lӝ

TDS

: Tәng chҩ
t rҳ
n hòa tan

TW

7UXQJѭѫQJ

UBND

: Ӫy ban nhân dân

VQG

: 9ѭ
ӡn quӕc gia


DANH MӨC CÁC BҦNG
SӕhiӋ
u

Tên bҧng

bҧng

Trang

2.1.

Ĉӏ
DÿL
Ӈ
m và vӏtrí thu mү
u

24

3.1.

Ĉһ
FÿL
Ӈ
m sinh cҧ
QKFiFÿL
Ӈ
m thu mү
u

32

3.2.

Tәng hӧp kӃ
t quҧÿRFiFFK

Ӎtiêu thӫy lý, hóa hӑc

39

khu vӵc nghiên cӭu
3.3.

Tәng hӧp các chӍtiêu thӫy lý, hóa hӑc khu vӵc

40

nghiên cӭu
3.4.

Thành phҫ
n loài Hai mҧ
nh vӓcӥlӟQÿmJ
һ
p tҥ
i các

43

ÿL
Ӈ
m thu mү
u
3.5.

So sánh các bұ

c taxon thuӝc lӟp Bivalvia tҥ
i khu

44

vӵc nghiên cӭu và các khu vӵc khác ӣMiӅ
n Trung
- ViӋ
t Nam.
3.6.

Mӕ
i quan hӋthành phҫ
n lồi giӳa Hai mҧ
nh vӓӣ

46

sơng Tam KǤ
, Quҧ
ng Nam vӟi mӝt sӕthӫy vӵc
khác ӣMiӅ
n Trung
3.7.

SӕOѭ
ӧng loài ӣFiFÿL
Ӈ
m thu mү
u

57

3.8.

SӕOѭ
ӧng cá thӇcӫa các loài theo mùa

58

3.9.

Tәng hӧp sӕliӋ
u tính chӍsӕÿDG
ҥ
ng sinh hӑc cӫa

61

các lồi ӣmùa khơ
3.10.

Tәng hӧp sӕliӋ
u tính chӍsӕÿDG
ҥ
ng sinh hӑc cӫa

62

các lồi ӣPDPѭD

3.11.

Tәng hӧp sӕliӋ
u tính chӍsӕÿDG
ҥ
ng sinh hӑc cӫa
các lồi ӣsinh cҧ
nh 1

63


3.12.

Tәng hӧp sӕliӋ
u tính chӍsӕÿDG
ҥ
ng sinh hӑc cӫa

64

các lồi ӣsinh cҧ
nh 2
3.13.

Tәng hӧp sӕliӋ
u tính chӍsӕÿDG
ҥ
ng sinh hӑc cӫa

65

các lồi ӣsinh cҧ
nh 3.
3.14.

Tәng kӃ
t công tác kiӇ
m tra xӱlý viӋ
c khai thác cát
ӣsông Tam KǤ

72


DANH MӨC CÁC HÌNH
SӕhiӋ
u

Tên hình

Trang

Bҧ
Qÿ
ӗphân bӕcáFÿѫQY
ӏhành chính thành phӕTam

16

hình
1.1.

KǤ
2.1.

6ѫÿ
ӗFiFÿL
Ӈ
m thu mү
u

25

3.1.

TӹlӋsӕloài cӫa mӛi hӑthuӝc lӟp Hai mҧ
nh vӓ

44

3.2.

So sánh các bұ
c taxon ӣvùng nghiên cӭu và các khu

45

vӵc khác ӣMiӅ
n Trung - ViӋ

t Nam
3.3.

Corbicula lamarckiana Prime, 1864

48

3.4.

Corbicula baudoni Morlet, 1886

49

3.5.

Corbicula bocourti Morlet, 1865

50

3.6.

Corbicula cyreniformis Prime, 1860

51

3.7.

Corbicula blandiana Prime, 1864

52

3.8.

Oxynaia micheloti Morlet, 1886

53

3.9.

Lanceolaria grayii Griffith et Pidgeon, 1833

54

3.10.

Limnoperna siamensis Morelet, 1866

55

3.11.

SӕOѭ
ӧng cá thӇcӫa các loài theo mùa

59

3.12.

ChӍsӕĈ'6+
ӣhai mùa

62

3.13.

ChӍsӕĈ'6+
ӣcác dҥ
ng sinh cҧ
nh

65

3.14.

6ѫÿ
ӗthӇhiӋ
QWtQKWѭѫQJÿ
ӗng vӅthành phҫ
n lồi ӣ

67

FiFÿL
Ӈ
m thu mү
u vào mùa khơ
3.15.

Khơng gian 2 chiӅ
u MDS vӅthành phҫ

n loài ӣcác
ÿL
Ӈ
m thu mү
u vào mùa khô

68


3.16.

6ѫÿ
ӗthӇhiӋ
QWtQKWѭѫQJÿ
ӗng vӅthành phҫ
n lồi ӣ

69

FiFÿL
Ӈ
m thu mү
XYjRPDPѭD
3.17.

Khơng gian 2 chiӅ
u MDS vӅthành phҫ
n loài ӣcác
ÿL
Ӈ

m thu mү
XYjRPDPѭD

70


1

MӢĈҪU
1. Lý do chӑQÿ
Ӆtài
Tam KǤlà thành phӕtrӵc thuӝc tӍ
nh Quҧ
ng Nam, phía Nam giáp huyӋ
n

Núi Thành, phía Bҳ
c giáp huyӋ
Q 3K~ 1LQK Yj 7KăQJ %u

huyӋ
n Phú Ninh tӍ
nh Quҧ
QJ 1DP SKtD
Ӈ
Q
Ĉ{QJ
Ĉ{QJ
JLiS
Ǥlà7DP

E

trung tâm kinh tӃ
, chính trӏ
YăQ KyDNKRD
ӑc cӫa tӍ
nh Quҧ
QJK1DP
ӏ
a
Oj
SKѭѫQJFyE
Ӆdày truyӅ
n thӕQJ\rXQѭ
ӟc và cách mҥ
ng. Sông Tam KǤlà hӧp
OѭXF
ӫa 10 con sơng suӕ
i nhӓ, bҳ
t nguӗn tӯcác dãy núi phía Tây, chҧ
y theo
Kѭ
ӟng Tây - Ĉ{QJ[X
ӕ
ng dịng chính tҥ
i Xn Bình - Phú Thӑ, xã Tam Trà,
huyӋ
n Núi Thành, rӗ
LWKHRKѭ
ӟng Tây Bҳ

c - Ĉ{QJ1DPFK
ҧ
y ra cӱa An Hòa
(Núi Thành). DiӋ
Q WtFK
ӵc khoҧ
OѭX
ng 800km
Y2. Do nҵ
m trong vùng nhiӅ
u
PѭD
ӯQJ
U
ҫ
uÿ
nguӗ
n ít bӏtàn phá nên dịng chҧ
\ WѭѫQJ
ӕL
Ӆ
L
hịa
ÿtheo
PD/ѭXOѭ
ӧng lӟn nhҩ
t cӫa sơng Tam kǤlà 20,7m3/s.
Sơng Tam KǤ
, tӍ
nh Quҧ

ng Nam ngồi chӭF QăQJ
ҩ
S
FXQJ
ӟ
Qѭ
c cho F
sinh hoҥ
t và sҧ
n xuҩ
t nơng nghiӋ
p, cịn có nguӗn lӧi thӫy sҧ
n phong phú, là

nguӗn cung cҩ
p thӵc phҭ
m hҵ
QJQJj\FKRQKkQGkQÿ
ӏ
DSKѭѫQJ7UR
QKyPÿ
ӝng vұ
t Hai mҧ
nh vӓthuӝc ngành thân mӅ
m Qѭ
ӟc ngӑt là nhóm sinh
vұ
WÿyQJYDLWUzU
ҩ
t quan trӑng trong các hӋVLQKWKiLQѭ

ӟc ngӑ
t.
Tҥ
i các thӫy vӵFQѭ
ӟc ngӑ
t, lӟp Hai mҧ
nh vӓtham gia vào các q trình
chuyӇ
n hóa vұ
t chҩ
WYjQăQJOѭ
ӧng, là mҳ
t xích quan trӑ
ng trong mҥ
QJOѭ
ӟi
thӭFăQYjW
ҥ
o sӵcân bҵ
ng sinh thái cho các thӫy vӵc. Ngồi ra, nhiӅ
u lồi
cịn là sinh vұ
t chӍthӏÿӇÿiQKJLiFK
ҩ
WOѭ
ӧQJQѭ
ӟc ӣcác thӫy vӵc [5]. Mһ
t
NKiF
ӕi vӟL

ÿ FRQ
ӡL
ӝ
QJѭ
ng ÿ
vұ
t Hai mҧ
nh vӓkhông chӍcung cҩ
p giá trӏ
WKѭѫQJSK
ҭ
m mà các mҧ
nh vӓcӫDFK~QJFNJQJÿѭ
ӧFFRQQJѭ
ӡi sӱdө
ng làm
thӫF{QJPƭQJK
Ӌ
, trang sӭc... Chính vì vұ
\ÿmFy
nhiӅ
XORjLÿ
ӝ
ng vұ
t thuӝc

lӟp Hai mҧ
nh vӓÿѭ
ӧFFRQQJѭ
ӡi thuҫ

QKyDYjÿѭDYjRQX{
ӗ
ng mang lҥ
i


2
giá trӏkinh tӃcao.
Tuy nhiên, tҥ
i các thӫy vӵFQѭ
ӟc ngӑt, Hai mҧ
nh vӓluôn chӏ
XWiFÿ
ӝng
trӵc tiӃ
p hoһ
c gián tiӃ
p cӫD FiF
Ӆ
u kiӋ
Q
ÿLP{L
ӡQJ
WUѭ
Ӄ
nÿ
quá trình sinh
WUѭ
ӣng và phát triӇ
n cӫa chúng. Bên cҥ

nh viӋ
F ÿiQK
ҳ
t, khai thác
E thӫy sҧ
n
Qѭ
ӟc ngӑ
WQJj\FjQJJLDWăQJFQJY
ӟLP{LWUѭ
ӡng sӕng bӏô nhiӉ
m do hoҥ
t
ÿӝ
ng sinh hoҥ
t và sҧ
n xuҩ
t cӫ
DFRQQJѭ
ӡLÿmOjPVX\JL
ҧ
m sӕOѭ
ӧng, mҩ
t cân
bҵ
ng sinh thái, giҧ
PÿDG
ҥ
ng sinh hӑc. Tình trҥ
ng ơ nhiӉ

m cӫa sông theo các

ÿR
ҥ
Q NKiFҧ
QKDX
QK
ӣQJ
KѭӃ
ÿm
nÿ
thành phҫ
Q ORjL
ӝ
ng vұ
W
ÿNK{QJ [ѭ
sӕ
QJ WKHR
ӟQJ
[X
P{L
ӡ
Kѭ
ng càng
WUѭ
ô nhiӉ
m thì sӕORjL
ӝ
ng vұ

ÿ
t khơng
[ѭѫQJV
ӕ
ng càng giҧ
m [10], [16].
Sơng Tam KǤlà con sông nҵ
m trong khu vӵc thành phӕTam KǤnên
chӏ
XWiFÿ
ӝng nhiӅ
u cӫa q trình cơng nghiӋ
SKyDYjÿ{WK
ӏhóa QKѭKR
ҥ
t
ÿӝng khai thác khống sҧ
n, khu công nghiӋ
p, chӧTam KǤQѭ
ӟc thҧ
i tӯcác
bӋ
nh viӋ
n, rác thҧ
i sinh hoҥ
t...Vì vұ
y, viӋ
c nghiên cӭu ҧ
QKKѭ
ӣng các yӃ

u
tӕmơi tUѭ
ӡQJÿ
Ӄ
n thành phҫ
n lồi lӟp Hai mҧ
nh vӓÿӇtìm ra nhӳng giҧ
i
pháp bҧ
o vӋnguӗn lӧi thӫy sҧ
n tҥ
i hӋthӕng sông Tam KǤ, góp phҫ
n phát
triӇ
n bӅ
n vӳQJ ÿD
ҥ
ng sinh
Ghӑc là vҩ
Q
Ӆÿ
Fy ê QJKƭD
Ӄ
Qӧ
Oѭ
c trong
FKL
WѭѫQJODL

HiӋ

n nay, ӣViӋ
t Nam nói chung và Quҧ
ng NDPQyLULrQJFNJ
Ӆ
u
tác giҧnghiên cӭXÿiQKJLiFK
ҩ
WOѭ
ӧQJP{LWUѭ
ӡQJQѭ
ӟc ҧ
QKKѭ
ӣQJÿ
Ӄ
Qÿ
ӝ
ng

vұ
WNK{QJ[ѭѫQJV
ӕ
ng ӣcác thӫy vӵc hoһ
c sӱdө
QJÿ
ӝng vұ
WNK{QJ[ѭ

sӕ
ng cӥlӟQÿ
ӇÿiQKJLiFK

ҩ
WOѭ
ӧQJP{LWUѭ
ӡQJQѭ
ӟFQKѭF{QJWUu

cӭu cӫa HӗThanh Hҧ
i (2006) vӅthành phҫ
n loài ÿӝ
ng vұ
WNK{QJ[ѭѫQJ
ӕ
ng
ӣQѭ
ӟc hӋthӕ
ng sông Vu Gia, sông Bung, sông Tranh, sông Cái [1], hay
nhóm tác giҧVõ VăQ
Phú (2009) nghiên cӭu vӅthành phҫ
Q ORjL
ӝ
ng vұ
t ÿ
NK{QJ[ѭѫQJV
ӕng ӣhӗPhú Ninh [14]. Tuy nhiên, tҥ
i hӋthӕ
ng sông Tam KǤ
FKѭDFyWiFJL
ҧnào nghiên cӭu vӅvҩ
Qÿ
Ӆnày.

3
Xuҩ
t phát tӯnhӳng lý do nêu trên, tôi chӑ
Q
Ӆÿ
tài: ³1JKLrQ
ͱu ̫nh F
K˱
ͧQJ FiF
͉
u ki͏
Q
ÿLP{L
ͥQJ
WU˱
͇
nÿ
thành ph̯
n loài lͣp Hai m̫
nh v͗
ӣnghiên cӭu thành
(Bivalvia) t̩i sông Tam KǤ
, t͑
nh Qu̫ng Nam". 7UrQFѫV
phҫ
n lồi cӫ
a lӟp Hai mҧ
nh vӓ, ÿiQK JLi

ӝngFiF
cӫDӅ
L
WiF
kiӋ
n mơi ÿ
t nhӳng giҧ
i pháp khai thác hӧp lý, bҧ
o vӋnguӗn lӧi thӫy sҧ
n
WUѭ
ӡng, ÿӅxuҩ
tҥ
i sông Tam KǤ
, tӍ
nh Quҧ
ng Nam.
2. MөFÿtFKF
ӫa luұ
QYăQ
- Nghiên cӭu hiӋ
n trҥ
ng thành phҫ
n ORjL
һ
F
Yj
Ӈ
m
ÿL

phân
ÿ bӕlӟp Hai
mҧ
nh vӓӣsơng Tam KǤ
, tӍ
nh Quҧ
ng Nam.
- Tìm hiӇ
u nhӳng ҧ
QKKѭ
ӣng cӫ
DFiFÿL
Ӆ
u kiӋ
QP{LWUѭ
ӡQJÿ
Ӄ
Qÿ
һ
FÿL
Ӈ
m
phân bӕlӟp Hai mҧ
nh vӓӣsông Tam KǤ
.
- ĈӅxuҩ
Wÿѭ
ӧc nhӳng giҧ
i pháp khai thác hӧp lý, bҧ
o vӋnguӗn lӧi thӫy

sҧ
n Qѭ
ӟc ngӑ
t tҥ
i khu vӵc nghiên cӭu.
Ĉ
ӕLWѭ
ӧng và phҥ
m vi nghiên cӭu
- Ĉӕ
L
ӧng
Wѭ
nghiên cӭu: Nghiên cӭX
ӝ
ng
ÿ vұ
t thuӝ
c lӟp Hai mҧ
nh vӓ
(Bivalvia) ӣsông Tam KǤ
, tӍ
nh Quҧ
ng Nam.
- Phҥ
m vi nghiên cӭu: Công tác khҧ
o sát thӵFÿ
ӏ
a, thu thұ
p vұ

t mү
Xÿѭ
ӧc

tiӃ
n hành trong 8 ÿ
ӧt thu mү
u, 4 ÿӧt vào mùa khô, 4 ÿӧWYjRPDPѭD
ӟi 10
ÿL
Ӈ
m thu mү
u PDQJWtQKÿ
һ
FWUѭQJ
thuӝc sông Tam KǤ
, tӍ
nh Quҧ
ng Nam.
éQJKƭDNKRDK
ӑc và thӵc tiӉ
n
Cung cҩ
p nhӳng thông tin vӅthành phҫ
QORjLYjÿ
һ
FÿL
Ӈ
m phân bӕcӫ
a

ÿӝ
ng vұ
t Hai mҧ
nh vӓQѭ
ӟc ngӑ
t tҥ
i khu vӵc nghiên cӭu và nhӳng ҧ
QKKѭ
ӣng
cӫDÿL
Ӆ
u kiӋ
QP{LWUѭ
ӡQJÿ
Ӄ
Qÿ
һ
FÿL
Ӈ
m phân bӕ.
/jFѫV
ӣkhoa hӑc cho viӋ
c lұ
p kӃhoҥ
ch bҧ
o vӋvà khai thác hӧp lý tài
nguyên sinh vұ
t, phát triӇ
n kinh tӃ
, xã hӝLWKHRKѭ

ӟng bӅ
n vӳng.
5. NhӳQJÿyQJJyS
mӟi cӫa LuұQYăQ
Lҫ
Qÿ
ҫ
u tiên cung cҩ
p nhӳng thông tin vӅthành phҫ
QORjLYjÿ
һ
FÿL
Ӈ
m


4
phân bӕcӫDÿ
ӝ
ng vұ
t Hai mҧ
nh vӓQѭ
ӟc ngӑ
t tҥ
i sông Tam KǤ
, tӍ
nh Quҧ
ng
Nam và nhӳng ҧ
QKKѭ

ӣng cӫDÿL
Ӆ
u kiӋ
QP{LWUѭ
ӡQJÿ
Ӄ
Qÿ
һ
FÿL
Ӈ
m phân bӕ.

Mһ
F G ÿm
Ӆ
u cӕ
Fy
gҳ
ng nKѭQJ
QKL ҳ
c chҳ
FK
n Luұ
Q YăQ NK{QJ
khӓ
i nhӳng hҥ
n chӃ
, hӑ
c viên rҩ
t mong nhұ

Qÿѭ
ӧc sӵgóp ý cӫ
a các thҫ
y, cô
và các bҥ
n.


5
&+ѬѪ1*

TӘNG QUAN
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CӬ8 Ĉ9.;6
ӞC 1Ѭ
NGӐT TRÊN THӂ
GIӞI
*LDLÿR
ҥ
Qÿ
ҫ
u cӫa hoҥ
Wÿ
ӝ
ng nghiên cӭu thӫy sinh hӑFQѭ
ӟc ngӑ
t thӵc sӵ
chӍbҳ
Wÿ
ҫ
u tӯthӃkӹthӭXIX vӟi nhӳng nghiên cӭu vӅÿӝ

ng vұ
t giáp xác nhӓ
WURQJQѭ
ӟc hӗӣĈӭc cӫa Muller (1845) và cӫa Eransmus ӣThө
y Sӻvӟi thuұ
t
ngӳ³
SODQNWRQ´O
ҫ
Qÿ
ҫ
XWLrQÿѭ
ӧFÿ
Ӆxuҩ
t. Cùng vӟi các hoҥ
Wÿ
ӝ
ng nghiên cӭu

chӃÿ
ӝQѭ
ӟc cӫa hӗLeman ӣThөy Sӻcӫa Forel (1892-1895), có thӇFRLÿk\

là nhӳQJFѫV
ӣÿҫ
u tiên cӫa Hӗao hӑF/\PQRORJ\
FNJQJQ
ӫa thӫy sinh
hӑ
FQѭ

ӟc ngӑ
t thӃgiӟi.
*LDLÿR
ҥ
n thӭhai cӫa sӵphát triӇ
n thӫy sinh hӑFQѭ
ӟc ngӑt bҳ
Wÿ
ҫ
u
tӯÿҫ
u thӃkӹthӭXX. Cùng vӟi sӵphát triӇ
n cӫa hӗao hӑc nói chung và
sӵphát triӇ
n cӫa kӻthuұ
t khҧ
R ViW
һ
c biӋ
t làÿkӻthuұ
t, thiӃ
t bӏÿӏ
nh
Oѭ
ӧng, thӫy sinh hӑFQѭ
ӟc ngӑt bҳ
Wÿ
ҫ
XÿLYjRQJKLrQ
ӭu các vҩ

Qÿ
Ӆlý
F
luұ
n vӅchu trình vұ
t chҩ
t trong thӫy vӵc vӟi sӵtham gia cӫa thӫy sinh
vұ
WQăQJVX
ҩ
t sinh hӑc cӫa thӫy vӵFFѫFK
Ӄ
, mӕi quan hӋvà hӋquҧcӫa
các q trình chuyӇ
n hóa vұ
t chҩ
WYjQăQJOѭ
ӧng trong thӫy vӵc - ÿѭ
ӧc coi
QKѭP
ӝt hӋsinh thái ӣQѭ
ӟc.
Thân mӅ
m ӣQѭ
ӟFJLDLÿR
ҥ
n này có thӇkӇÿ
Ӄ
n các cơng trình cӫa Yule
và YonJ

ÿmWK
ӕ
QJNrÿѭ
ӧFKѫQORjL&KkQE
ө
ng (Gastropoda) và
Hai mҧ
nh vӓ%LYDOYLD
WURQJÿyFyE
ӝvà 20 giӕng Gastropoda; 5 bӝvà 12
giӕ
ng Bivalvia. Riêng lӟp Bivalvia trên thӃgiӟi, Bogan (2008) ÿm[iFÿ
ӏ
nh có
ít nhҩ
t 19 hӑ thuӝc 3 phân lӟp Bivalvia sӕ
ng ӣ Qѭ
ӟc ngӑt. Riêng bӝ

Unionoformes có 6 hӑ, 180 giӕ
ng và 800 lồi sӕ
QJ WURQJ
ӡQJ
P{L
ӟcQѭ WU


6
ngӑ
t [40], [63].

Ĉһ
c biӋ
t tӯQăP -2008,

dӵiQ ³ĈiQK JLi
ӝ
ng vұ
W
Ĉ'6+
ӟ
Qѭ
c
ÿ
ngӑ
W´)$'$
ÿѭ
ӧc thӵc hiӋ
n bӣi 163 nhà khoa hӑc trên thӃgiӟi nhҵ
Pÿi
nh
giá tә
ng quan vӅmӭFÿ
ӝĈ'6+
ӣbұ
c, giӕQJYjORjLÿ
ӝng vұ
t, thӵc vұ
t trong

các hӋVLQKWKiLQѭ
ӟc ngӑ
t trên thӃgiӟi [37]. Ngoài ra, các kӃ
t quҧÿiQKJLi
dҥ
QJ
ӝngÿvұ
Wӟ
Qѭ
c ngӑ
t tồn cҫ
u cịn cơng bӕtrên tҥ
p chí Hydrobiologia
(2008) vӟLKѫQEjLEiRNKRD
hӑc. Các kӃ
t quҧnghiên cӭXQj\ÿmWK
ӕ
ng kê
FѫE
ҧ
n hiӋ
n trҥ
QJĈ'6+ÿ
ӝ
ng vұ
t ӣQѭ
ӟc ӣcác bұ
c phân loҥ
i khác nhau cùng
vӟi vùng phân bӕcӫ

D FK~QJ
ӳngĈk\
cơng trình
Oj
có giá
QK
trӏ
, góp phҫ
n
quan trӑng vào cơng tác nghiên cӭu phân loҥ
i hӑF Yj
ӏ
D
ӝ
ng
ÿ
ÿvұ
t hӑc vӅ
ÿӝ
ng vұ
t ӣQѭ
ӟFÿ
һ
c biӋ
WOjĈ9.;6
Có thӇthҩ
y rҵ
ng, các nghiên cӭu vӅĈ9.;6Qѭ
ӟc ngӑ
t trên thӃgiӟi chӫ

yӃ
u tұ
p trung nghiên cӭu vӅthành phҫ
n loài, phân loҥ
i hӑc Yjÿ
һ
FÿL
Ӈ
m sinh
hӑ
c, sinh thái hӑc cӫ
a loài, mӕLWѭѫQJTXDQY
ӟLP{LWUѭ
ӡng. Các nghiên cӭu

tә
ng hӧp vӅthành phҫ
n loài Yjÿ
һ
FÿL
Ӈ
m phân bӕnhҵ
m mөFÿtFKFXQJ
ҩ
p
dү
n liӋ
u khoa hӑFOjPFѫV
ӣkhoa hӑFÿ
Ӈhoҥ

FKÿ
ӏ
nh chính sách, bҧ
o tӗn và
phát triӇ
n bӅ
n vӳng cịn hҥ
n chӃ
.
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CӬ8Ĉ9.;61Ѭ
ӞC NGӐT ӢVIӊT NAM
7KHRĈ
һ
ng Ngӑc TKDQK
Ĉ
һ
ng Ngӑ
c Thanh và cӝng sӵ(2002),
Ĉһ
ng Ngӑc Thanh và HӗThanh Hҧ
i (2007) các nghiên cӭu vӅĈ9.;6Qѭ
ӟc
ngӑ
t ӣViӋ
W1DPÿѭ
ӧc bҳ
Wÿ
ҫ
u tӯcuӕ
i thӃkӹthӭXIX vӟi cơng trình nghiên

cӭu vӅӕ
FQѭ
ӟc ngӑt cӫa Crosse và Fisher (1863). Nghiên cӭu thӫy sinh hӑc
Qѭ
ӟc ngӑWQyLFKXQJYjĈ9.;6Qѭ
ӟc ngӑ
WQyLULrQJÿѭ
ӧc chia thành hai giai

ÿR
ҥ
Q FKtQKWUѭ
ӟF QăP
WUѭ

ӟc cách mҥ

ng tháng Tám) và tӯQăP 
ÿӃ
n nay (sau cách mҥ
ng tháng Tám) [24].
*LDL
ҥ
QÿR
ӟ
WUѭ
F QăP 
ҥ
n7URQJ
này các nghiên

JLDL
cӭu vӅ ÿR


7
Ĉ9.;6FzQtWFiFQJKLrQF
ӭu chӫyӃ
u tұ
p trung giҧ
i quyӃ
t các vҩ
Qÿ
Ӆliên
TXDQÿ
Ӄ
QOƭQKY
ӵc phân loҥ
i hӑc và mӝt phҫ
n vӅphân bӕÿӏ
a lý, mһ
t khác
các nghiên cӭX
Ӆ
uÿdo các tác giҧQJѭ
ӡLӟ
Qѭ
c ngoài thӵc hiӋ
n. Pavie

ÿmF{QJE

ӕcác kӃ
t quҧnghiên cӭu vӅthành phҫ
n lồi trai, ӕc, tơm,
FXDQѭ
ӟc ngӑWOѭXY
ӵc sông MêkôQJJLDLÿR
ҥ
n cuӕi thӃkӹXIX [21], [27].
Nghiên cӭu vӅtrai và ӕF FNJQJ
һ
ngWKHR
Ngӑc Thanh
Ĉ và HӗThanh Hҧ
i
(2007), trong thӡi kǤnày có thӇkӇÿӃ
n các cơng trình quan trӑng cӫa
Crosse và Fisher (1863), Fisher (1891), Fisher và Dautzenberg (1904),
Dautzenberg và Fisher (1905-1908) là nhӳng tài liӋ
u rҩ
WFѫE
ҧ
n vӅtrai, ӕc
Qѭ
ӟc ngӑt ViӋ
t Nam [24].
*LDLÿR
ҥ
n tӯÿ
Ӄ
n nay: Các nghiên cӭu vӅthӫy sinh vұ

t nói chung

và các nghiên cӭu vӅkhu hӋĈVKXS ӣViӋ
W1DPWURQJJLDLÿ
ҥ
QQj\ÿm
sӵphát triӇ
n rõ rӋ
WĈ
һ
c biӋ
t có rҩ
t nhiӅ
u cơng trình nghiên cӭu là do các nhà
khoa hӑc ViӋ
t Nam thӵc hiӋ
QĈ
ӗ
ng thӡi, viӋ
c thành lұ
p nhiӅ
XFѫV
ӣnghiên
cӭu thӫy sinh hӑ
Fӟ
Qѭ
c ngӑ
W ÿm
ӟc sang
Eѭ

thӡi kǤnghiên cӭu mӣrӝng và

hiӋ
Q
ҥ
i.ÿNhҩ
t là sau 1975, nghiên cӭu thӫy sinh hӑF WURQJÿy Fy
Qѭ
ӟc ngӑW ÿm
ӳQJ
Fy
ӟcEѭ
QK
phát triӇ
n mӟi vӟi lӵFӧ
Oѭ
ng khoa hӑc thӕng
nhҩ
t cҧQѭ
ӟF
ӧc ÿѭ
tәchӭc lҥ
i phөc vөyêu cҫ
u xây dӵng và phát triӇ
Q
ҩ
tÿ
Qѭ
ӟc [19], [22], [24].
M͡t trong nhͷQJK˱

ͣng nghiên cͱu quan tr͕ng là nghiên cͱu v͉khu h͏
Ĉ9.;6Q˱
ͣc ng͕
t nhҵ
m bәsung, hoàn thiӋ
n khu hӋĈ9.;6Qѭ
ӟc ngӑ
t ViӋ
t
Nam, sҳ
p xӃ
p và bәsung vӅvӏtrí phân loҥ
i cӫa mӝt sӕQKyPӃ
ÿm
t. Các EL
nghiên cӭu có tính chҩ
t toàn diӋ
n vӅĈ9.;6
ӟc Qѭ
ngӑ
t ӣmiӅ
n Bҳ
c ViӋ
t
Nam là cӫDһ
ng
Ĉ NgӑF 7KDQK 

һ
ng Ngӑc Thanh

Yj
và cӝ
Ĉ
ng sӵ
(1980)WX\NKLÿyFKѭDFyQK
ӳng dү
n liӋ
u vӅnhóm cơn trùng thӫy sinh. Gҫ
n

ÿk\FyQKL
Ӆ
u cơng trình nghiên cӭu vӅthành phҫ
QORjLÿ
һ
FWUѭQJSKk
ӕ,


8

miêu tҧthêm lồi mӟi hoһ
c tu chӍ
nh vӏtrí phân loҥ
i nhiӅ
X QKyP Ĉ9.;
Qѭ
ӟc ngӑt7URQJÿyF{QJWUuQKÿѭ
ӧc xem là có tính tә
ng hӧp vӅcác nghiên

cӭu thӫy sinh hӑ
c thӫy vӵFQѭ
ӟc ngӑ
t nӝ
Lÿ
ӏ
a ViӋ
t Nam Oj³
Thӫy sinh hӑc
các thӫy vӵFӟ
Qѭ
c ngӑ
t nӝL
ӏ
aÿ
ViӋ
W 1DP´
һ
ng Ngӑ
Ĉ
c Thanh và cӝ
ng sӵ,