Sự tác động của dư luận xã hội đối với việc thực hiện pháp luật ở việt nam hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
-----------------------

TRỊNH THU LAN

SỰ TÁC ĐỘNG CỦA DƯ LUẬN XÃ HỘI ĐỐI VỚI VIỆC
THỰC HIỆN PHÁP LUẬT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH LUẬT HỌC
Hệ đào tạo: Chính quy
Khóa học: QH-2016-L

Người hướng dẫn khoa học: TS. Phan Thị Lan Phương

HÀ NỘI, 2020


LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan khóa luận là cơng trình nghiên cứu của riêng em. Các
kết quả nêu trong khóa luận chưa được cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào
khác. Các ví dụ và trích dẫn trong khóa luận đảm bảo tính chính xác, tin cậy và
trung thực.
Vậy em viết lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để em có thể
bảo vệ khóa luận.
Em xin chân thành cảm ơn!

Tác giả khóa luận

Trịnh Thu Lan

1


LỜI CẢM ƠN
Để hồn thành khóa luận tốt nghiệp này, với tình cảm chân thành, em
xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội, cùng
các thầy giáo, cô giáo trong Khoa đã ân cần chỉ bảo, giảng dạy, tạo cho em có
được điều kiện học tập ở một mơi trường tốt nhất trong suốt thời gian qua.
Em cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới TS. Phan Thị Lan
Phương, người đã tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình nghiên cứu và trực
tiếp hướng dẫn em hồn thành đề tài khóa luận tốt nghiệp này.
Đồng thời, em xin gửi lời tri ân tới gia đình, bạn bè đã giúp đỡ, động viên
em trong suốt quá trình học tập và hồn thành Khóa luận tốt nghiệp lần này.

Tác giả khóa luận

Trịnh Thu Lan

2


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................ 1
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. 2
MỤC LỤC ........................................................................................................ 3
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................ 6
PHẦN MỞ ĐẦU .............................................................................................. 7
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ TÁC ĐỘNG CỦA DƯ LUẬN XÃ
HỘI ĐỐI VỚI VIỆC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT..................................... 13

1.1. Khái luận về tác động dư luận xã hội với việc thực hiện pháp luật...... 13
1.1.1. Khái niệm dư luận xã hội ............................................................. 13
1.1.2. Khái niệm thực hiện pháp luật ..................................................... 14
1.1.3. Khái niệm về tác động của dư luận xã hội đối với thực hiện pháp
luật.............................................................................................................15
1.1.4. Nội dung của tác động dư luận xã hội đối với thực hiện pháp luật15
1.1.4.1. Dư luận xã hội tác động trực tiếp và gián tiếp đến việc thực hiện
pháp luật................................................................................................. 15
1.1.4.2. Dư luận xã hội tác động đến thực hiện pháp luật cả chiều tích cực
và tiêu cực .............................................................................................. 19
1.1.4.3. Sự tác động của dư luận xã hội có tính định hướng, điều chỉnh
hành vi thực hiện pháp luật .................................................................... 24
1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tác động của dư luận xã hội với thực hiện
pháp luật ....................................................................................................... 25
1.2.1. Tác động của dư luận xã hội đến thực hiện pháp luật bị ảnh hưởng
bởi kinh tế ................................................................................................. 25
1.2.2. Tác động của dư luận xã hội đến thực hiện pháp luật bị ảnh hưởng
bởi các yếu tố văn hóa, xã hội................................................................... 26

3


1.2.3. Sự tác động của dư luận xã hội đến thực hiện pháp luật bị quy định
bởi pháp luật.............................................................................................. 27
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG TÁC ĐỘNG CỦA DƯ LUẬN XÃ HỘI
TRONG VIỆC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 30
2.1. Các quy định pháp luật về tác động của dư luận xã hội với thực hiện pháp
luật ................................................................................................................ 30
2.1.1. Lịch sử hình thành các quy định pháp luật về tác động của dư luận
xã hội đến thực hiện pháp luật .................................................................. 30

2.1.2. Các quy định pháp luật hiện hành về tác động của dư luận xã hội đến
thực hiện pháp luật .................................................................................... 32
2.2. Thực trạng tác động của dư luận xã hội với thực hiện pháp luật ......... 37
2.2.1. Những tác động tích cực của dư luận xã hội đối với việc thực hiện
pháp luật ở Việt Nam hiện nay ................................................................. 37
2.2.1.1. Nâng cao hiệu quả việc người dân tham gia quản lý Nhà nước,
quản lý xã hội và công tác đấu tranh chống tiêu cực thông qua việc khiếu
nại, tố cáo ............................................................................................... 37
2.2.1.2. Nâng cao trách nhiệm của người dân trong việc đóng góp ý kiến
với Đảng và Nhà nước về những vấn đề phát triển kinh tế xã hội thông
qua các cơ quan dân cử .......................................................................... 41
2.2.1.3. Nâng cao chất lượng hoạt động quản lý Nhà nước, quản lý xã hội
của đội ngũ cán bộ trong bộ máy Nhà nước .......................................... 42
2.2.2. Những tác động tiêu cực của dư luận xã hội đối với việc thực hiện
pháp luật ở Việt Nam hiện nay ................................................................. 44
2.2.2.1. Những phản ánh khơng tồn diện của dư luận xã hội gây nên mất
định hướng trong thực hiện pháp luật .................................................... 44
2.2.2.2. Phản ánh thiếu trung thực dẫn đến sự sai lệch trong hoạt động
thực hiện pháp luật ................................................................................. 46
2.2.2.3. Dư luận xã hội vượt quá giới hạn các quy định của pháp luật . 47

4


2.3. Nguyên nhân thực trạng tác động của dư luận xã hội đối với việc thực
hiện pháp luật ............................................................................................... 48
2.3.1. Nguyên nhân những tác động tích cực của dư luận xã hội trong thực
hiện pháp luật ............................................................................................ 49
2.3.2. Nguyên nhân những tác động tiêu cực của dư luận xã hội trong thực
hiện pháp luật ............................................................................................ 50

CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA TÁC
ĐỘNG DƯ LUẬN XÃ HỘI VỚI VIỆC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT .... 53
3.1. Hoàn thiện các quy định pháp luật về tác động dư luận xã hội với thực
hiện pháp luật ............................................................................................... 53
3.2. Một số giải pháp khác ........................................................................... 57
3.2.1. Đẩy mạnh tổ chức điều tra, thăm dò và sử dụng các kết quả thăm dò
dư luận xã hội trong hoạt động thực hiện pháp luật ................................. 57
3.2.2. Đẩy mạnh dân chủ hóa các lĩnh vực của đời sống xã hội............... 58
3.2.3. Nâng cao ý thức pháp luật của người dân và của đội ngũ cán bộ, công
chức Nhà nước .......................................................................................... 60
3.2.4. Tăng cường quản lý và kiểm soát dư luận xã hội ........................... 62
3.2.5. Phát huy vai trị của báo chí và thơng tin đại chúng ....................... 63
KẾT LUẬN CHUNG .................................................................................... 66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 68

5


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

STT

Ký hiệu

Ý nghĩa

1

Bộ GD & ĐT

Bộ Giáo dục và Đào tạo

2
3

HĐND
NXB

Hội đồng nhân dân
Nhà xuất bản

4
5

TTATGT
UBND

Trật tự an tồn giao thơng
Ủy ban nhân dân

6

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

6


PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Dư luận xã hội hiện nay đang là một vấn đề ngày càng được quan tâm,
nhất là trong thời đại kinh tế thị trường hội nhập và thời đại công nghệ 4.0. Bởi
có thể nói, cuộc cách mạng 4.0 chính là kỉ nguyên của vạn vật được kết nối với
Internet. Với sự bùng nổ Internet, đặc biệt là tốc độ truy cập ngày càng nhanh,
vài năm trở lại đây, truyền thông xã hội đang phát triển mạnh mẽ với bất kỳ ai
cũng có thể đăng thơng tin lên mạng xã hội. Q trình tồn cầu hóa thơng tin,
sự bùng nổ các phương tiện truyền thông Internet mạnh mẽ như vậy khiến công
tác quản lý thông tin trên mạng xã hội, định hướng dư luận ở nước ta hiện nay
đang đứng trước rất nhiều khó khăn, thách thức. Vì thế mà vấn đề này ngày
càng được chú trọng hơn nữa và không thể phủ nhận nó có sức ảnh hưởng sâu
rộng tới các lĩnh vực của đời sống nói chung và tới các hoạt động thực hiện
pháp luật nói riêng.
Dư luận xã hội là một hiện tượng tâm lý xã hội đặc biệt trong đời sống,
là tấm gương phản chiếu mức độ quan tâm của toàn xã hội tới một sự kiện, hiện
tượng nào đó. Trong từng thời kỳ, dư luận ln có ảnh hưởng nhất định đến sự
ổn định và phát triển chung của toàn xã hội, nhất là khi Việt Nam có khoảng
66,1 triệu người sử dụng Internet [46] và mạng xã hội đang phát triển như vũ
bão hiện nay. Thông qua dư luận xã hội, người dân được tự do thể hiện quan
điểm cá nhân về các vấn đề chung của quốc gia, dân tộc. Đồng thời, dư luận
còn là một yếu tố mà Nhà nước luôn phải quan tâm để có thể phát huy được tác
động tích cực của hiện tượng này trong quá trình thực hiện các chủ trương,
chính sách và phát triển kinh tế - xã hội. Bởi chúng ta không thể phủ nhận,
trong bất cứ xã hội nào, dư luận xã hội cũng có những ảnh hưởng nhất định,
thậm chí ảnh hưởng rất mạnh mẽ đến chính trị - xã hội của đất nước. Bên cạnh
đó, với mục tiêu xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh thì vai trị
của quần chúng nhân dân trong xây dựng và phát triển đất nước cần được chú
trọng hơn nữa. Trong đó, việc phát huy vai trò giám sát, đánh giá của nhân dân
7

thơng qua phát huy phương diện tích cực của dư luận xã hội là yêu cầu vô cùng
cấp bách ở Việt Nam hiện nay.
Xét về bản chất, thực hiện pháp luật là một trong những nội dung mang
ý nghĩa quan trọng; quyết định đến hiệu lực của pháp luật trong hoạt động quản
lý Nhà nước, quản lý xã hội; quyết định đến sự ổn định và phát triển toàn diện
của xã hội hiện đại. Thực hiện pháp luật là một kênh quan trọng để cho các quy
phạm pháp luật do Nhà nước ban hành được thực hiện hóa vào đời sống. Hoạt
động lập pháp có tốt đến đâu cũng khơng còn ý nghĩa nếu chúng chỉ là những
quy phạm nằm trên giấy mà không được tôn trọng thực hiện trên thực tế; các
chủ trương đường lối có tốt tới mấy cũng khó mà thực hiện nếu Nhà nước khơng
phát huy được vai trị làm chủ của mình… Có ý nghĩa như vậy nên thực hiện
pháp luật luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm, chú trọng.
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường,
hội nhập quốc tế thì những góc khuất, mảng tối trong xã hội xuất hiện ngày
càng nhiều và đôi khi pháp luật vẫn chưa được thực hiện đúng và đầy đủ trên
thực tế. Những tệ nạn xã hội xuất hiện ngày càng nhiều với tính chất nguy hiểm
hơn trước, các giá trị xã hội bị đảo lộn, công bằng xã hội bị vi phạm… Tất cả
đều xuất phát từ việc không tôn trọng pháp luật, vi phạm pháp luật. Xã hội vẫn
tồn tại những tiêu cực, hạn chế yêu cầu nhà nước ta cần quan tâm hơn nữa tới
việc đẩy mạnh hiệu quả thực hiện pháp luật bằng phương thức phối hợp pháp
luật với những cơng cụ khác. Trong đó, phải kể đến dư luận xã hội như một
công cụ hiệu quả hỗ trợ hoạt động thực hiện pháp luật. Để làm được như vậy,
Đảng và Nhà nước cùng với tồn xã hội cần nhìn nhận và phát huy hơn nữa vai
trị tích cực của dư luận xã hội đối với đời sống, đặc biệt là hoạt động thực hiện
pháp luật.
Song, thực tế phản ánh rằng, việc nhìn nhận và phát huy những mặt tích
cực của dư luận xã hội vẫn chưa được thực hiện, dư luận xã hội vẫn chưa thực
sự được coi trọng, đơi khi nó cịn trở thành con dao hai lưỡi gây nên những ảnh
hưởng tiêu cực. Vậy nên yêu cầu nâng cao hiệu quả của tác động dư luận xã

8


hội với thực hiện pháp luật ngày càng trở nên được quan tâm, chú trọng hơn
nữa.
Thêm vào đó, trong cơng cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội
chủ nghĩa Việt Nam như hiện nay, việc tiếp tục tìm kiếm những mơ hình mới
nhằm phát huy vai trị của quần chúng nhân dân và các tổ chức xã hội thông
qua dư luận xã hội đối với quá trình tổ chức thực thi đường lối, chính sách pháp
luật của Đảng và Nhà nước cũng đang trở thành một yêu cầu cấp bách. Để có
thể đáp ứng những yêu cầu trên, việc tìm hiểu và nhìn nhận về sự tác động của
dư luận xã hội đối với thực hiện pháp luật là vơ cùng quan trọng và cần thiết.
Nó góp phần bổ sung hệ thống lý luận về dư luận xã hội và đánh giá những tác
động của nó trong cơng tác quản lý xã hội, trong việc xây dựng và hoàn thiện
hệ thống pháp luật - nhiệm vụ trọng tâm của xây dựng Nhà nước pháp quyền
Việt Nam xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân.
Có thể nói, những căn cứ lý luận và yêu cầu thực tiễn nêu trên chính là
lý do thúc đẩy người viết lựa chọn đề tài “Sự tác động của dư luận xã hội đối
với việc thực hiện pháp luật ở Việt Nam hiện nay” cho khóa luận tốt nghiệp
của mình.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Liên quan đến sự tác động của dư luận xã hội đối với việc thực hiện pháp
luật ở Việt Nam đã được rất nhiều tác giả nghiên cứu, trong đó có một số cơng
trình khoa học tiêu biểu sau đây:
Trong sách “Dư luận xã hội trong sự nghiệp đổi mới” [19] của PGS.TS
Lương Khắc Hiếu xuất bản năm 1999 tại NXB Chính trị Quốc gia, tác giả đã
trình bày rất cụ thể, chi tiết về bản chất và vai trò của dư luận xã hội trong xã
hội hiện đại cũng như đề xuất các giải pháp phát huy vai trò của dư luận xã hội
ở nước ta hiện nay.
Trong cuốn sách “Tác động của dư luận xã hội đối với ý thức pháp luật

của đội ngũ cán bộ cấp cơ sở” [25] xuất bản năm 2004 của mình, TS Trần Thị
Hồng Thúy và TS. Ngọ Văn Nhân cũng đã đưa ra những nhận định về mối quan
9


hệ giữa dư luận xã hội với ý thức pháp luật, đồng thời đề xuất các giải pháp
nhằm phát huy vai trò của dư luận xã hội trong việc nâng cao ý thức pháp luật
của đội ngũ cán bộ cấp cơ sở. Vấn đề này ít nhiều có mối liên quan đến đề tài
khóa luận người viết đã lựa chọn.
Bên cạnh đó cũng có rất nhiều cơng trình khác đi sâu nghiên cứu về dư
luận xã hội như các cuốn “Xã hội học về dư luận xã hội” [24] của GS.TS
Nguyễn Quý Thanh xuất bản năm 2006 tại NXB Đại học Quốc gia,“Dư luận
xã hội” [23] của PGS.TS Bùi Hoài Sơn xuất bản năm 2006 tại NXB Văn hóa –
Thơng tin…
Hay trong cuốn tạp chí Giáo dục lý luận, số 09/2004 cũng có bài “Dư
luận xã hội và pháp luật” [20], tác giả Nguyễn Văn Luyện đã nhấn mạnh tác
động của dư luận xã hội đối với việc ra quyết định của các cấp lãnh đạo.
Có thể nói, đây là một vấn đề khơng cịn q mới lạ nhưng vẫn cịn rất
hạn chế các cơng trình nghiên cứu đầy đủ và tồn diện về nó. Trong khn khổ
của bài viết, người viết chỉ xin tập trung nghiên cứu vào một khía cạnh nhỏ
trong mối quan hệ giữa dư luận xã hội với pháp luật, đó là sự tác động của dư
luận xã hội đối với việc thực hiện pháp luật.
3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Khóa luận tập trung nghiên cứu về dư luận xã hội, thực hiện pháp luật
cũng như những tác động tích cực và tiêu cực của dư luận xã hội đến thực hiện
pháp luật ở Việt Nam hiện nay, để từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao
hiệu quả của những tác động ấy.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Người viết tập trung nghiên cứu thực trạng tác động của dư luận xã hội

đối với thực hiện pháp luật trong khoảng 10 năm vừa qua.
Khóa luận nghiên cứu sự tác động của dư luận xã hội đối với thực hiện
pháp luật ở các đơn vị, địa phương khác nhau trên lãnh thổ Việt Nam.
10


Người viết tập trung nghiên cứu về đặc điểm sự tác động của dư luận xã
hội đến thực hiện pháp luật, thực trạng của sự tác động đó và kiến nghị các giải
pháp nâng cao hiệu quả của tác động dư luận xã hội với việc thực hiện pháp
luật trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền ở nước ta hiện nay.
4. Mục đích nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu
4.1. Mục đích nghiên cứu
Khi thực hiện bài nghiên cứu, người viết hướng tới các mục đích sau:
Đem lại được cái nhìn khái quát và hệ thống được những cơ sở lý luận
và nội dung cơ bản về sự tác động của dư luận xã hội đối với việc thực hiện
pháp luật.
Làm rõ được những thực trạng tác động của dư luận xã hội trong việc
thực hiện pháp luật ở Việt Nam hiện nay.
Phân tích, đánh giá được các mặt tích cực, hạn chế và những đóng góp
của dư luận xã hội trong việc thực hiện pháp luật, từ đó đề xuất các giải pháp
nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả của những vai trò ấy cũng như khắc phục
được những bất cập, tiêu cực mà dư luận xã hội tác động đến thực hiện pháp
luật ở nước ta hiện nay.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Để đạt được những mục đích nghiên cứu mà đề tài đặt ra, trong quá trình
nghiên cứu để thực hiện khóa luận, người viết đã sử dụng một số phương pháp
nghiên cứu như: Phương pháp bình luận, diễn giải; phương pháp tổng hợp,
phương pháp phân tích, phương pháp so sánh, phương pháp thống kê...
Phương pháp bình luận, diễn giải.... được sử dụng để nghiên cứu tổng
quan một số vấn đề lý luận về tác động của dư luận xã hội đối với thực hiện

pháp luật.
Phương pháp phân tích, tổng hợp: Khóa luận phân tích và tổng kết lại
những kết quả của các cơng trình nghiên cứu liên quan đến tác động của dư
luận xã hội đối với thực hiện pháp luật và đưa ra những nhận xét, đánh giá của

11


bản thân để đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của tác động dư luận xã
hội với việc thực hiện pháp luật.
5. Kết cấu của khóa luận tốt nghiệp
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo thì phần
nội dung của bài nghiên cứu có 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về sự tác động của dư luận xã hội đối với việc thực
hiện pháp luật.
Chương 2: Thực trạng tác động của dư luận xã hội trong việc thực hiện pháp
luật ở Việt Nam hiện nay.
Chương 3: Các giải pháp nâng cao hiệu quả của tác động dư luận xã hội với
việc thực hiện pháp luật.

12


PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ TÁC ĐỘNG CỦA DƯ LUẬN XÃ
HỘI ĐỐI VỚI VIỆC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT
1.1. Khái luận về tác động dư luận xã hội với việc thực hiện pháp luật
1.1.1. Khái niệm dư luận xã hội
“Dư luận xã hội” là một thuật ngữ được hình thành từ rất sớm, được sử
dụng lần đầu tiên bởi nhà hoạt động xã hội người Anh Jolsbery vào thế kỉ XII

[41] và sau đó dần trở nên phổ biến. Và cho đến nay, thuật ngữ này đã có rất
nhiều khái niệm khác nhau do bản thân nó là một hiện tượng xã hội rất phong
phú, năng động, phức tạp; mặt khác do sự đa dạng trong các góc độ nghiên cứu
hay các quan điểm lý luận của các nhà nghiên cứu.
Trên thế giới đã có rất nhiều nhà nghiên cứu đưa ra các khái niệm về dư
luận xã hội. Nhà nghiên cứu dư luận xã hội người Nga B. K. Paderin đã định
nghĩa như sau:“Dư luận xã hội là tổng thể các ý kiến, trong đó chủ yếu là các
ý kiến thể hiện sự phán xét đánh giá, sự nhận định (bằng lời hoặc không bằng
lời), phản ánh ý nghĩa của các thực tế, quá trình, hiện tượng, sự kiện đối với
các thể chế, giai cấp xã hội nói chung và thái độ cơng khai hoặc che đậy của
các nhóm xã hội lớn nhỏ đối với các vấn đề của cuộc sống xã hội có động chạm
đến các lợi ích chung của họ” [34]. Các nhà nghiên cứu người Mỹ cũng sử
dụng khái niệm tương đồng với dư luận xã hội là khái niệm "công luận" và
cũng nêu ra những định nghĩa tương tự: "Công luận là tập hợp ý kiến cá nhân
ở bất cứ nơi đâu mà chúng ta có thể tìm được" [33].
Ở Việt Nam cũng có rất nhiều tác giả đã đưa ra những khái niệm về dư
luận xã hội. Theo ông Phạm Tiến Khu - Trung tâm nghiên cứu dư luận xã hội
thuộc Ban Tư Tưởng - Văn hóa Trưng Ương: "Dư luận xã hội là tập hợp các
luồng ý kiến cá nhân trước các vấn đề, sự kiện, hiện tượng, có tính thời sự"
[35]. Hay theo như Chung Á - Nguyễn Đình Tấn thì: “Dư luận xã hội là một
hiện tượng xã hội đặc biệt, biểu thị sự phán xét, đánh giá của quần chúng đối
13


với các vấn đề mà xã hội quan tâm” [41].
Có thể nói, hiện nay có rất nhiều khái niệm về dư luận xã hội được đưa
ra nhưng cũng chưa có một khái niệm chính thống và hồn chỉnh nào được tất
cả các nhà nghiên cứu đồng tình. Song, tựu chung lại, trong hầu hết các khái
niệm đều đề cập tới những nội dung chính như sau:
Thứ nhất, dư luận xã hội là tập hợp những ý kiến, quan điểm, thái độ

mang tính chất phán xét đánh giá của nhiều người trước một thực tế xã hội nhất
định.
Thứ hai, sự phán xét đánh giá đó chỉ nảy sinh khi trong xã hội có những
vấn đề mang tính thời sự, có liên quan đến lợi ích chung của các nhóm xã hội
hay cộng đồng xã hội.
Thứ ba, vấn đề mang tính thời sự đó phải thu hút được sự quan tâm, chú
ý của nhiều người, của đa số các thành viên trong xã hội.
Theo đó, cũng kết hợp với tính chất cùng vai trò ý nghĩa thực tế của dư
luận xã hội, người viết xin đưa ra một khái niệm khá toàn diện từ các góc độ
của dư luận xã hội để làm căn cứ định hướng triển khai bài nghiên cứu như sau:
“Dư luận xã hội là một hiện tượng tâm lý xã hội đặc biệt, là ý kiến, thái
độ, quan điểm mang tính chất phán xét, đánh giá của cộng đồng xã hội trước
những vấn đề, sự việc, hiện tượng mang tính thời sự có liên quan đến lợi ích
chung của cả cộng đồng, xã hội và thu hút được sự quan tâm của số đông người
trong xã hội”.
1.1.2. Khái niệm thực hiện pháp luật
Dưới góc độ pháp lý, thực hiện pháp luật là hành vi hợp pháp, phù hợp
với các quy định của pháp luật và có lợi cho xã hội, cho N hhà nước và cho cá
nhân. Nói cách khác, tất cả hoạt động nào của con người, của các tổ chức mà
phù hợp với quy định của pháp luật thì đều được coi là biểu hiện của việc thực
hiện các quy phạm pháp luật. Thông qua hoạt động thực hiện pháp luật, mục
đích của Nhà nước khi ban hành pháp luật được hiện thực hóa. Do đóng một

14


vai trò quan trọng như vậy mà thực hiện pháp luật trở thành một trong những
khái niệm cơ bản của khoa học pháp lý.
Có nhiều quan điểm bàn về khái niệm thực hiện pháp luật, qua nghiên
cứu một số bài viết và giáo trình, người viết xin đưa ra một khái niệm chung về

thực hiện pháp luật đã được sử dụng phổ biến, rộng rãi như sau:“Thực hiện
pháp luật là một q trình hoạt động có mục đích làm cho những quy định của
pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các
chủ thể pháp luật.” [18]
1.1.3. Khái niệm về tác động của dư luận xã hội đối với thực hiện pháp luật
Dư luận xã hội và thực hiện pháp luật là hai hiện tượng độc lập với nhau,
song lại có mối quan hệ mật thiết, cả hai cùng hỗ trợ và thúc đẩy lẫn nhau.
Trong khn khổ khóa luận của mình, người viết xin đi sâu tìm hiểu sự tác
động của dư luận xã hội đối với việc thực hiện pháp luật. Chúng ta không thể
phủ nhận sự tác động của dư luận xã hội trong đời sống pháp lý là vô cùng to
lớn. Một văn bản pháp luật nếu không quan tâm dư luận xã hội, ngược lại sẽ
không nhận được sự ủng hộ của người dân. Chúng ta có thể hiểu sự tác động
ấy với khái niệm như sau:
“Tác động của dư luận xã hội đối với thực hiện pháp luật là sự ảnh
hưởng từ các luồng ý kiến, thái độ, quan điểm mang tính chất phán xét, đánh
giá của cộng đồng xã hội đến các hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể
pháp luật trong đời sống làm nó trở nên tiêu cực hoặc tích cực”.
1.1.4. Nội dung của tác động dư luận xã hội đối với thực hiện pháp luật
1.1.4.1. Dư luận xã hội tác động trực tiếp và gián tiếp đến việc thực hiện
pháp luật
Với tư cách một hiện tượng xã hội, dư luận xã hội phản ánh tồn tại xã
hội nói chung, đồng thời phản ánh các sự kiện, hiện tượng pháp lý xảy ra trong
đời sống xã hội. Sự bàn luận, trao đổi ý kiến giữa các thành viên trong xã hội
về các sự kiện, hiện tượng pháp lý đưa tới kết quả là, họ đạt tới sự nhận thức
chung, thống nhất trong các phán xét, đánh giá về sự việc, sự kiện pháp lý. Đối
15


với thực hiện pháp luật, dư luận xã hội luôn tác động mạnh mẽ và có những
ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp.

*Tác động trực tiếp:
Dư luận xã hội tác động trực tiếp đến thực hiện pháp luật được phản ánh
qua các cuộc trưng cầu ý dân hay khiếu nại tố cáo. Bên cạnh đó, dư luận xã hội
cũng có những tác động trực tiếp và mạnh mẽ đến hành vi của các chủ thể thực
hiện pháp luật, đó là trực tiếp lên án những hành vi vi phạm pháp luật, buộc
người đang thực hiện hành vi đó phải tạm dừng, thậm chí là chấm dứt hồn
tồn hành vi đó. Việc chủ thể pháp luật tự mình nhận thức, phân tích, đánh giá
trong ý thức, sau đó tự điều chỉnh hành vi thực tế của mình được gọi là cơ chế
tự thân (cơ chế bên trong) của thực hiện pháp luật. Dư luận xã hội sẽ tác động
đến sự tự điều chỉnh này của chủ thể pháp luật. Khi thực hiện một hành vi hợp
pháp, các chủ thể đều phải có nhận thức trước về hành vi của mình, rằng hành
vi đó có đúng hay khơng, có phù hợp với quy định của pháp luật hay khơng.
Phải có sự tự ý thức như vậy thì khi thực hiện trên thực tế chủ thể mới có thể
tự điều chỉnh hành vi của mình sao cho phù hợp với quy định của pháp luật.
Ngược lại, nếu các cá nhân không tự nhận thức về tính đúng sai, phù hợp hay
khơng phù hợp trong hành vi của mình trước khi thực hiện thì rất dễ mắc phải
những sai lầm, dẫn tới các hành vi vi phạm pháp luật trên thực tế. Đối với những
hành vi vi phạm pháp pháp luật đã bị Nhà nước xử lý thì ngồi bản án của tịa,
người đó cịn phải chịu một bản án khác, đó là bản án của dư luận. Dư luận xã
hội đã phát huy vai trị khơng nhỏ trong thực hiện pháp luật thơng qua sự tác
động vào q trình chuyển hóa từ nhận thức đến hành vi thực tế hợp pháp của
chủ thể pháp luật. Song, bên cạnh đó, cũng chính dư luận xã hội đã gây ra
những ảnh hưởng tiêu cực trong nhận thức cũng như dẫn đến hành vi vi phạm
pháp luật của họ.
*Tác động gián tiếp:
Dư luận xã hội gián tiếp tác động đến tâm lý pháp luật, đến nhận thức tự
đánh giá của mỗi cá nhân về pháp luật để từ đó tác động đến việc thực hiện
16

pháp luật. Trên cơ sở ý thức pháp luật của các cá nhân, tổ chức được nâng cao,
chủ thể sẽ thực hiện hành vi nếu chắc chắn được hành vi đó là hợp pháp và
ngược lại họ sẽ hủy khơng thực hiện hành vi nào đó nếu biết rằng hành vi ấy là
trái pháp luật. Ngoài sự phán xét, phản đối của xã hội, hành vi của các chủ thể
còn chịu sự chi phối của tòa án “lương tâm” mỗi người. Nhờ đó, những hành
vi vi phạm pháp luật sẽ dần bị ngăn chặn, thay vào đó là những hành vi hợp
pháp được thực hiện trong xã hội. Dư luận xã hội cũng tích cực ủng hộ khuyến
khích những hành vi đúng đắn, phù hợp với những lợi ích chung. Đó có thể là
những hoạt động tuyên truyền pháp luật, các chương trình từ thiện, giúp đỡ
những người khó khăn... Chính sự ủng hộ, khuyến khích của tồn xã hội đó sẽ
góp phần xây dựng cho người dân một lối sống cao đẹp, tơn trọng và tích cực
thực hiện các tốt pháp luật vào đời sống. Có thể nói, dư luận xã hội có tác động
lâu dài đến việc xây dựng nhân cách con người, từ đó tác động đến ý thức, hành
vi của chủ thể thực hiện pháp luật.
Bên cạnh đó, dư luận xã hội cũng gián tiếp tác động đến ý thức và hành
vi của chủ thể thực hiện pháp luật qua các yếu tố khác:
Thứ nhất, dư luận xã hội tác động đến xã hội, môi trường sống; từ đó
gián tiếp tác động đến thực hiện pháp luật:
Dư luận xã hội là một mảnh ghép quan trọng trong sự phát triển của xã
hội, dư luận xã hội “đúng chất” và “hiệu quả” sẽ góp phần tạo nên một xã hội
văn minh, đồng thời đó cũng là biểu hiện của một xã hội dân chủ, công bằng.
Xã hội, mơi trường sống là yếu tố hồn cảnh khách quan đầu tiên được kể đến
có tác động tới thực hiện pháp luật. Một xã hội ổn định và phát triển bao giờ
cũng tạo điều kiện, yêu cầu các chủ thể phải tôn trọng thực hiện pháp luật.
Ngược lại, một xã hội nghèo nàn, lạc hậu sẽ đánh mất đi niềm tin của các chủ
thể với xã hội nói chung và pháp luật nói riêng, pháp luật sẽ khơng được coi
trọng và thực hiện trong đời sống xã hội.
Thứ hai, dư luận xã hội tác động đến hoạt động quản lý Nhà nước và
việc áp dụng những biện pháp cưỡng chế Nhà nước:
17

Để xây dựng được bộ máy Nhà nước vững mạnh cần phải phát huy hơn
nữa quyền làm chủ và giám sát của nhân dân, đặc biệt là hoạt động kiểm tra,
giám sát và xây dựng của nhân dân thông qua dư luận xã hội. Sự phán xét, đánh
giá của dư luận đặt ra yêu cầu Nhà nước phải không ngừng hoàn thiện và nâng
cao chất lượng bộ máy, tổ chức của mình.
Nhà nước tác động vào việc thực hiện pháp luật của các chủ thể trên các
phương diện sau: Nhà nước giáo dục, tuyên truyền nâng cao ý thức tôn trọng
thực hiện pháp luật của các cá nhân, tổ chức trong xã hội; Nhà nước sử dụng
quyền lực để kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật của các chủ thể trong
xã hội.
Tất cả những tác động trên của Nhà nước với thực hiện pháp luật chỉ
được phát huy khi bộ máy Nhà nước thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ của
mình trên nền tảng đội ngũ cán bộ, các cấp chính quyền trong sạch, vững mạnh.
Các chủ thể trong xã hội được đặt dưới sự quản lý sát sao của một bộ máy chính
quyền vững mạnh bao giờ cũng có ý thức tơn trọng và thực hiện pháp luật
nghiêm chỉnh. Ngược lại, trong một Nhà nước mà bộ máy Nhà nước, tổ chức
lỏng lẻo không thống nhất, tham nhũng, quan liêu,... thì các chủ thể pháp luật
sẽ dễ coi thường và thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.
Thứ ba, dư luận xã hội tác động đến các công cụ điều chỉnh quan hệ xã
hội – một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến ý thức và hành vi của
chủ thể thực hiện pháp luật:
Vận động cùng sự phát triển của xã hội, các công cụ điều chỉnh quan hệ
xã hội như: pháp luật, đạo đức, phong tục tập qn, tín điều tơn giáo, lệ làng,…
cũng chịu sự tác động thay đổi của nhiều yếu tố, trong đó phải kể đến dư luận
xã hội. Dư luận phán xét đúng sai là căn cứ để Nhà nước và tồn cộng đồng xã
hội có sự điều chỉnh những quy tắc trong xử sự để phù hợp với yêu cầu xã hội.
Những quy tắc xử sự chung ấy điều chỉnh hành vi của các chủ thể trong
xã hội, nó ảnh hưởng mạnh mẽ đến việc hình thành và nâng cao ý thức thực

hiện pháp luật của các chủ thể. Đồng thời, hệ thống các công cụ điều chỉnh
18


quan hệ xã hội còn tác động điều chỉnh hành vi của các chủ thể thực hiện pháp
luật thông qua sự lên án, phản đối những hành vi tiêu cực, sai trái hay ủng hộ,
khuyến khích những hành vi hợp pháp, tích cực.
Với những phân tích trên đây có thể thấy, sự tác động của dư luận xã hội
đối với việc thực hiện pháp luật vừa trực tiếp lại vừa gián tiếp. Nó tác động trực
tiếp đến ý thức và hành vi thực tế của chủ thể. Sự bất bình của dư luận xã hội
đối với những hành vi vi phạm pháp luật có tác động mạnh mẽ đến việc uốn
nắn, điều chỉnh ý thức pháp luật của các cá nhân. Đồng thời, dư luận xã hội còn
tác động gián tiếp đến thực hiện pháp luật qua các yếu tố như xã hội, Nhà nước,
pháp luật,... từ đó tạo điều kiện hỗ trợ và đẩy mạnh hiệu lực của thực hiện pháp
luật vào đời sống xã hội.
1.1.4.2. Dư luận xã hội tác động đến thực hiện pháp luật cả chiều tích cực
và tiêu cực
Trong cuộc sống, hầu hết những vấn đề, những sự kiện đều có hai mặt
tích cực, tiêu cực đan xen và sự tác động của dư luận xã hội đến thực hiện pháp
luật cũng vậy. Dư luận có những tác động tích cực và tiêu cực đến thực hiện
pháp luật dựa vào các nguồn tin mà từ đó nó hình thành.
*Tác động tích cực:
Nếu dư luận xã hội hình thành dựa vào nguồn tin xác thực, có ý nghĩa
góp ý, xây dựng thì sẽ trở thành thơng tin hữu ích khi phản ánh được những
quan điểm, những đánh giá của xã hội về hoạt động thực hiện pháp luật. Thực
tế, dư luận xã hội tác động tích cực đến việc thực hiện pháp luật trên các nội
dung, phương diện chính sau:
Thứ nhất, dư luận xã hội thúc đẩy xây dựng và nâng cao ý thức pháp
luật:
Chính sự tác động tích cực của dư luận xã hội như kịp thời đưa ra các ý

kiến đánh giá về các sự kiện, hiện tượng diễn ra trong xã hội giúp con người tự
nhìn nhận được bản thân từ đó đã thúc đẩy con người luôn luôn phấn đấu đạt
được những gì tốt đẹp nhất, góp phần hình thành nhân cách cao đẹp, cũng như
19


ý thức pháp luật của họ. Khi ý thức pháp luật được xây dựng và khơng ngừng
nâng cao sẽ góp phần giúp cho hoạt động thực hiện pháp luật được tôn trọng
và đạt hiệu quả cao hơn.
Ý thức pháp luật thể hiện nhận thức của công dân và thái độ của họ đối
với các quy định của pháp luật. Sự tôn trọng và ý thức pháp luật tốt sẽ định
hướng cho hành vi của chủ thể làm cho hành vi của họ phù hợp với quy định
của pháp luật. Ngược lại, sự coi thường pháp luật sẽ dễ dẫn đến hành vi trái
pháp luật. Vì vậy, ý thức pháp luật càng được nâng cao thì hiệu quả trong thực
hiện pháp luật càng được bảo đảm.
Khi ý thức pháp luật xã hội được nâng cao là tiền đề cho hoạt động thực
hiện pháp luật ngày càng hiệu quả. Khơng có bất kỳ ai mong muốn hành động
của mình bị tồn xã hội lên án hay phản đối. Chính vì vậy mà khi ý thức pháp
luật xã hội được nâng cao thì những hành vi trái pháp luật sẽ ngày càng ít đi.
Vì trong xã hội mà tất cả mọi người đều tôn trọng pháp luật, ý thức pháp luật
xã hội cao thì mọi hành vi vi phạm pháp luật đều sẽ bị phản đối, lên án ở mọi
lúc, mọi nơi.
Thứ hai, dư luận xã hội điều chỉnh hành vi thực tế của các chủ thể trong
xã hội:
“Ý thức quyết định hành vi”. Không chỉ tác động đến ý thức pháp luật,
dư luận xã hội còn tác động trực tiếp đến hành vi thực tế của các chủ thể. Trên
cơ sở thúc đẩy nâng cao ý thức pháp luật cá nhân, ý thức pháp luật xã hội thì
dư luận xã hội cịn tác động đến cả hành vi thực tế của các chủ thể trong xã hội,
góp phần điều chỉnh sao cho các hành vi ấy phù hợp với các quy định của pháp
luật. Cũng từ chuẩn mực ấy, họ biết được những hành vi nào khơng được phép

thực hiện. Nhờ đó mà giảm thiểu được các hành vi trái đạo đức, pháp luật.
Cụ thể, dư luận xã hội có tác động trực tiếp và mạnh mẽ đến hành vi của
các chủ thể như sau:

20


Dư luận xã hội là công cụ trong ngăn ngừa những hành vi vi phạm pháp
luật. Dư luận xã hội tác động đến ý thức pháp luật để từ đó các chủ thể tự nhận
thức và thực hiện pháp luật đúng đắn.
Dư luận xã hội cũng có thể tác động trực tiếp nhằm lên án những hành
vi vi phạm pháp luật, buộc người đang thực hiện hành vi đó phải tạm dừng,
thậm chí là chấm dứt hồn tồn hành vi đó.
Bên cạnh sự phản đối, lên án để ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật
thì dư luận xã hội cịn tích cực ủng hộ khuyến khích những hành vi tích cực,
phù hợp với những lợi ích chung.
Thứ ba, dư luận xã hội nâng cao chất lượng điều kiện ngoại cảnh thúc
đẩy hoạt động thực hiện pháp luật:
Dư luận xã hội không chỉ tác động trực tiếp vào ý thức và hành vi thực
tế của chủ thể mà còn có vai trị quan trọng trong xây dựng, nâng cao chất lượng
điều kiện ngoại cảnh cho thực hiện pháp luật (xã hội, Nhà nước, pháp luật, các
công cụ điều chỉnh các quan hệ xã hội khác…). Cụ thể như sau:
Dư luận xã hội nâng cao điều kiện xã hội, góp phần thúc đẩy hoạt động
thực hiện pháp luật. Dư luận xã hội là tiếng nói chung phản ánh hiệu quả những
mong muốn, nguyện vọng của số đông người trong xã hội. Dư luận xã hội vừa
phát huy được quyền tự chủ của nhân dân vừa lên án những tiêu cực, hạn chế;
tuyên dương, khuyến khích những hành vi cao đẹp trong xã hội. Từ đó góp
phần xây dựng lên một xã hội ổn định, phát triển, một môi trường thuận lợi để
các chủ thể có lịng tin vào pháp luật và hiện thực hóa pháp luật trở thành hành
vi hợp pháp của mình.

Bộ máy Nhà nước trong sạch thì hoạt động thực hiện pháp luật mới có
thể đạt được hiệu quả cao. Dư luận xã hội được coi là búa rìu của tệ nạn tham
nhũng, quan liêu, cửa quyền. Nó sẵn sàng lên án, tố cáo các hiện tượng tiêu cực
đó để đảm bảo cho bộ máy Nhà nước ln ln vững mạnh.
Một hệ thống pháp luật thống nhất, hồn thiện là điều kiện cần thiết đảm
bảo hiệu quả cho hoạt động thực hiện pháp luật. Dư luận xã hội là yếu tố mà
21


nhà làm luật bắt buộc phải tìm hiểu, tham khảo trong quá trình xây dựng pháp
luật vì một văn bản pháp luật không thể đem lại hiệu quả nếu xa rời thực tế; xa
rời yêu cầu, nguyện vọng của nhân dân. Đồng thời dư luận xã hội còn phản ánh
được những hạn chế của hệ thống pháp luật khi thực hiện vào đời sống như: Có
quá nhiều văn bản luật và hướng dẫn thi hành văn bản pháp luật, nội dung giữa
các văn bản còn tồn tại mâu thuẫn, chồng chéo, nhiều văn bản quy phạm pháp
luật ban hành trái pháp luật (Năm 2017 có 5639 văn bản trái pháp luật được các
Bộ, cơ quan ngang Bộ và địa phương ban hành) [28]. Trên cơ sở đó các nhà
làm luật có những điều chỉnh, sửa đổi sao cho phù hợp.
Dư luận xã hội có tác động đến các cơng cụ điều chỉnh quan hệ xã hội
như: Đạo đức, tôn giáo, hương ước,... thông qua việc ủng hộ hay lên án những
yêu cầu, chuẩn mực trong xử sự mà các công cụ ấy đặt ra với các chủ thể trong
xã hội. Qua đó phát huy được vai trị của các cơng cụ ấy đến việc hiện thực hóa
pháp luật vào đời sống xã hội.
Thứ tư, dư luận xã hội giám sát, tư vấn hoạt động thực hiện pháp luật,
đặc biệt là hoạt động áp dụng pháp luật:
Hoạt động giám sát của dư luận xã hội tác động đến tất cả các hình thức
thực hiện pháp luật, trong đó có tác động mạnh và quan trọng nhất với hình
thức áp dụng pháp luật, cụ thể như sau:
Với hoạt động tuân thủ pháp luật: Nhờ sự giám sát của dư luận xã hội,
buộc các chủ thể phải kiềm chế không tiến hành các hoạt động mà pháp luật

cấm.
Với hoạt động thi hành pháp luật: Cùng với các cơ quan nhà nước, sự
giám sát của dư luận buộc các chủ thể pháp luật phải tích cực thực hiện nghĩa
vụ pháp lý của mình.
Với hoạt động sử dụng pháp luật: Qua sự giám sát của dư luận buộc các
chủ thể pháp luật chỉ tiến hành những hành vi mà pháp luật cho phép thực hiện.
Với hoạt động áp dụng pháp luật: Áp dụng pháp luật là một hình thức
thực hiện pháp luật đặc biệt. Kết quả của hoạt động này ln có ảnh hưởng rất
lớn đến quyền lợi của các chủ thể bị áp dụng. Do vậy, nếu khơng có sự giám
22


sát của người dân, hoạt động áp dụng pháp luật trên thực tế sẽ kém hiệu quả,
gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân. Vì thế cần phải tăng cường vai trò
giám sát của dư luận xã hội đối với việc thực hiện pháp luật.
*Tác động tiêu cực:
Bên cạnh việc đem lại những lợi ích, tác động tích cực thì dư luận xã hội
cũng tồn tại những hạn chế, ảnh hưởng tiêu cực đến ý thức và hành vi thực hiện
pháp luật của cá nhân trong xã hội. Những dư luận xấu cổ vũ cho hành vi phạm
pháp, chống đối người thi hành công vụ, làm ngơ trước người bị hại,… nếu
không kịp thời loại trừ sẽ tạo ra những thành phần ý thức pháp luật kém trong
xã hội, từ đó dẫn đến những hành vi vi phạm trong hoạt động thực hiện pháp
luật. Đặc biệt, thói a dua “ném đá” phong trào của công chúng hiện nay đã làm
mất đi ý nghĩa tích cực của dư luận xã hội, biến nó trở thành cơng cụ đả kích
một hoặc một nhóm chủ thể nào đó chỉ để nhằm thỏa mãn sự bức xúc của mình
mà khơng hề có sự tìm hiểu, đánh giá từ trước. Ví dụ: Vụ việc một nữ sinh ở
Tiền Giang khi bị lộ đoạn phim chứa hình ảnh nhạy cảm đã phải chọn cách từ
bỏ cuộc sống vì nhiều bình luận tiêu cực, độc địa từ phía những người khơng
quen biết. Hoặc việc những bình luận ác ý, thậm chí mang tính xúc phạm về
nhan sắc mà hoa hậu H’Hen Niê phải đối mặt ngay sau khi đăng quang Hoa

hậu Hoàn vũ Việt Nam 2017 [43].
Một trong những hạn chế của sự tác động dư luận xã hội đến thực hiện
pháp luật phải nói đến hoạt động áp dụng pháp luật của các cơ quan chức năng,
của đội ngũ cán bộ trong bộ máy Nhà nước. Sự đề cao quá mức vai trò của dư
luận xã hội đã làm phát sinh tình trạng cán bộ xử lý công việc theo dư luận xã
hội, chạy theo dư luận xã hội mà khơng phân tích, đánh giá đúng bản chất của
vấn đề. Trên thực tế, vẫn tồn tại một bộ phận đáng kể cán bộ cơ sở thiếu chính
kiến, khơng tự tin trong xử lý cơng việc chuyên môn, đều làm theo sự phán xét
đánh giá của dư luận xã hội. Điều đó rất dễ khiến các cơ quan Nhà nước đưa ra
các quyết định sai lầm và người chịu thiệt hại trực tiếp chính là nhân dân.

23


Những tác động tiêu cực của dư luận xã hội đến thực hiện pháp luật đã
gây ra những ảnh hưởng xấu đến toàn thể cộng đồng xã hội. Dư luận xã hội
được hình thành khi khơng có căn cứ hoặc dựa vào nguồn thông tin không rõ
ràng, phiến diện, cho dù là cố ý hay vơ ý, nó có thể tạo tin đồn nhảm và bị sử
dụng cho một mục đích nào đó trái pháp luật. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến an
ninh trật tự và sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Ví dụ: Trong tình
hình dịch bệnh hơ hấp cấp tính nặng virus Corona 2 (SARS-CoV-2) diễn biến
phức tạp như hiện nay việc “loạn thơng tin” giữa các nhóm dư luận xã hội là
một vấn đề vô cùng nhức nhối. Từ các thông tin sai lệch về các trường hợp bị
nhiễm bệnh, tình hình cách li cho đến các thông tin hoang đường như “ăn trứng
luộc vào 12 giờ đêm có thể chữa khỏi bệnh”… Tất cả những điều đó ảnh hưởng
khơng những đến quyền, lợi ích, danh dự của một vài cá nhân những người bị
tung tin đồn thất thiệt về việc mình bị nhiễm bệnh mà xa hơn nó có thể ảnh
hưởng đển lợi ích của tồn xã hội khi các dư luận xã hội đó có thể gây hoang
mang trong dân chúng dẫn đến việc : Đầu cơ, tính trữ hàng hóa , các hành vi
gây rối trật tự cơng cộng…

1.1.4.3. Sự tác động của dư luận xã hội có tính định hướng, điều chỉnh
hành vi thực hiện pháp luật
Pháp luật được ban hành nhằm điều chỉnh các mối quan hệ trong xã hội
theo một định hướng nhất định và được thể hiện thông qua những hành vi thực
hiện pháp luật cụ thể của mỗi cá nhân. Trong đó, việc mỗi cá nhân tự giác tuân
thủ, sử dụng, thi hành hay áp dụng quy định của pháp luật là vấn đề quan trọng
nhất để pháp luật phát huy được hiệu lực thực sự trong đời sống xã hội. Song,
để đảm bảo cho các hoạt động đó đạt hiệu quả cao thì sự định hướng các hành
vi thực hiện pháp luật là vô cùng cần thiết. Sự tác động của dư luận xã hội đã
góp phần định hướng được điều đó.
Dư luận xã hội bản chất là những đánh giá, nhận xét về một sự vật, hiện
tượng, q trình nào đó đang diễn ra trong xã hội. Chính nhờ sự khen chê kịp
thời của dư luận đã giúp từng chủ thể có thể nhìn nhận lại thái độ, hành vi của
24