GA 10 Co banhoan chinhhay

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (713.31 KB, 89 trang )

(1)PHAÀN I : CÔ HOÏC Chương I. ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM Tiết 1 : CHUYỂN ĐỘNG CƠ I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Nắm được khái niệm về : Chất điểm, chuyển động cơ, quỹ đạo của chuyển động. - Nêu được ví dụ cụ thể về : Chất điểm, chuyển động, vật mốc, mốc thời gian. - Phân biệt được hệ toạ độ và hệ qui chiếu, thời điểm và thời gian. 2. Kỹ năng : - Xác định được vị trí của một điểm trên một quỹ đạo cong hoặc thẳng. - Làm các bài toán về hệ qui chiếu, đổi mốc thời gian. II. CHUAÅN BÒ - Một số ví dụ thực tế về cách xác định vị trí của một điểm nào đó. - Một số bài toán về đổi mốc thời gian. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động1 (15 phút) : Tìm hiểu khái niệm chuyển động cơ, chất điểm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Chuyển động cơ – Chất điểm 1. Chuyển động cơ Nhắc lại kiến thức cũ về chuyển Ñaët caâu hoûi giuùp hs oân laïi kieán Chuyển động của một vật là sự động cơ học, vật làm mốc. thay đổi vị trí của vật đó so với các thức về chuyển động cơ học. Gợi ý cách nhận biết một vật vật khác theo thời gian. chuyển động. 2. Chaát ñieåm Ghi nhaän khaùi nieäm chaát ñieåm. Những vật có kích thước rất nhỏ so Neâu vaø phaân tích k/n chaát ñieåm. Traû lờ i C1. với độ dài đường đi (hoặc với những Yêu cầu trả lời C1. khoảng cách mà ta đề cập đến), được coi là chất điểm. Khi một vật được coi là chất điểm thì khối lượng của vật coi như tập trung tại chất điểm đó. 3. Quỹ đạo Ghi nhaän caùc khaùi nieäm Quỹ đạo của chuyển động là đường Giới thiệu khái niệm quỹ đạo. Lấy ví dụ về các dạng quỹ đạo mà chất điểm chuyển động vạch ra Yeâu caàu hs laáy ví duï trong thực tế. trong khoâng gian. Hoạt động2 (10 phút) : Tìm hiểu cách xác định vị trí của vật trong không gian. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Caùch xaùc ñònh vò trí cuûa vaät trong khoâng gian. 1. Vật làm mốc và thước đo Quan sát hình 1.1 và chỉ ra vật làm Để xác định chính xác vị trí của vật Yeâu caàu chæ ra vaät laøm moác trong moác. hình 1.1 ta choïn moät vaät laøm moác vaø moät Ghi nhận cách xác định vị trí của chiều dương trên quỹ đạo rồi dùng Neâu vaø phaân tích caùch xaùc ñònh vò vật trên quỹ đạo. trí của vật trên quỹ đạo. thước đo chiều dài đoạn đường từ Trả lời C2. Yêu cầu trả lời C2. vật làm mốc đến vật. 2. Hệ toạ độ a) Hệ toạ độ 1 trục (sử dụng khi vật chuyển động trên một đường thẳng) Giới thiệu hệ toạ độ 1 trục (gắn với Ghi nhận hệ toạ độ 1 trục. một ví dụ thực tế. Yeâu caàu xaùc ñònh daáu cuûa x.. Xaùc ñònh daáu cuûa x. Toạ độ của vật ở vị trí M :.

(2) Giới thiệu hệ toạ độ 2 trục (gắn với ví dụ thực tế). Yêu cầu trả lời C3.. Ghi nhận hệ toạ độ 2 trục.. x=. OM. Trả lời C3 b) Hệ toạ độ 2 trục (sử dụng khi vật chuyển động trên một đường cong trong một mặt phaúng). Toạ độ của vật ở vị trí M : x = OM x y = OM y Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiêu cách xác định thời gian trong chuyển động. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Cách xác định thời gian trong chuyển động . 1. Mốc thời gian và đồng hồ. Gới thiệu sự cần thiết và cách chọn Ghi nhận cách chọn mốc thời gian. Để xác định từng thời điểm ứng với mốc thời gian khi khảo sát chuyển từng vị trí của vật chuyển động ta động . phải chọn mốc thời gian và đo thời gian trôi đi kể từ mốc thời gian bằng một chiếc đồng hồ. 2. Thời điểm và thời gian. Phaâ n bieä t đượ c thờ i ñieå m vaø Dựa vào bảng 1.1 hướng dẫn hs Vật chuyển động đến từng vị trí cách phân biệt thời điểm và khoảng khoảng thời gian. trên quỹ đạo vào những thời điểm thời gian. nhất định còn vật đi từ vị trí này đến Trả lời C4. Yêu cầu trả lời C4. vị trí khác trong những khoảng thời gian nhaát ñònh. Hoạt động 4 (5 phút) : Xác định hệ qui chiếu Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn IV. Heä qui chieáu. Ghi nhaän khaùi nieäm heä qui chieáu. Giới thiệu hệ qui chiếu Moät heä qui chieáu goàm : + Một vật làm mốc, một hệ toạ độ gắn với vật làm mốc. + Một mốc thời gian và một đồng hồ Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu hs trả lời các câu hỏi 1, 4 trang11 sgk Trả lời các câu hỏi 1, 4. Yêu cầu soạn các câu hỏi 2, 3 và các bài tập trang 11 Về nhà soạn các câu hỏi và bài tập còn lại. Yêu cầu ôn lại các công thức tính vận tốc và đường đi IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY.

(3) Tiết 2 : CHUYỂN ĐỘNG THẲNG ĐỀU I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Nêu được định nghĩa của chuyển động thẳng đều .Viết được cơng thức tính quãng đường đi và dạng phương trình chuyển động của chuyển động thẳng đều. 2. Kyõ naêng : - Vận dụng được công thức tính đường đi và phương trình chuyển động để giải các bài tập về chuyển động thẳng đều. - Vẽ được đồ thị tọa độ - thời gian của chuyển động thẳng đều. - Thu thập thông tin từ đồ thị như : Xác định được vị trí và thời điểm xuất phát, vị trí và thời điểm gặp nhau , thờigian chuyển động… - Nhận biết được một chuyển động thẳng đều trong thực tế . II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Đọc phần tương ứng trong SGK Vật lý 8 để xem ở THCS đã được học những gì. - Chuẩn bị một số bài tập về chuyển động thẳng đều có đồ thị tọa độ khác nhau (kể cả đồ thị tọa độ thời gian lúc vật dừng lại ). - Chuẩn bị một bình chia độ đựng dầu ăn , một cốc nước nhỏ , tăm , đồng hồ đeo tay. Hoïc sinh : Ôn lại các kiến thứcvề chuyển động thẳng đều đã học ở lớp 8 và tọa độ , hệ quy chiếu. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút): Kiểm tra bài cũ : Nêu cách xác định vị trí của một ôtô trên đường quốc lộ. Hoạt dộng 2 (5 phút) : Tạo tình huống học tập. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Gọi 2 Hs lên quan sát TN giáo viên làm. Quan sát sự chuyển động của giọt nước nhỏ trong Đặt câu hỏi:chuyển động thẳng đều (CĐTĐ) là gì? Làm thế dầu. nào để kiểm tra xem chuyển động của giọt nước có phải là Trả lời câu hỏi, các hs còn lại theo dõi để nắm bắt CĐTĐ không ? tình huống. Dẫn vào bài mới : Muốn trả lời chính xác, trước hết ta phải biết thế nào là chuyển động thẳng đều ? Nó có đặc điểm gì ? Hoạt dộng 3 (14 phút ) : Tìm hiểu khái niệm tốc độ trung bình, chuyển động thẳng đều và công thức tính đường đi của chuyển động thẳng đều. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Chuyển động thẳng đều Xác định quãng đường đi s và 1. Tốc độ trung bình. khoảng thời gian t để đi hết quảng s v tb = đườ n g đó . t Biểu diễn chuyển động của chất Tính vaä n toá c trung bình. Vớ i : s = x – x ; t = t 2 – t1 2 1 điểm trên hệ trục toạ độ. 2. Chuyển động thẳng đều. Yeâu caàu hs xaùc ñònh s, t vaø tính vtb Traû lờ i C1. Chuyển động thẳng đều là chuyển Yêu cầu trả lời C1. động có quỹ đạo là đường thẳng và Ghi nhân khái niệm chuyển có tốc độ trung bình như nhau trên Giới thiệu khái niệm chuyển động thẳng đều. mọi quãng đường. động thẳng đều. 3. Quãng đường đi trong chuyển động thẳng đều. Laä p coâ n g thứ c đườ n g ñi. s = vtbt = vt Yêu cầu xác định đường đi trong Trong chuyển động thẳng đều, chuyển động thẳng đều khi biết quaõ ng đường đi được s tỉ lệ thuận với vaän toác. thời gian chuyển động t..

(4) Hoạt động 4 (14 phút) : Xác định phương trình chuyển động thẳng đều và tìm hiểu đồ thị toạ độ – thời gian. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Phương trình chuyển động và đồ thị toạ độ – thời gian. 1. Phương trình chuyển động. Laø m vieä c nhoù m xaâ y dự n g phöông Nêu và phân tích bài toán xác x = xo + s = xo + vt trình chuyển động. ñònh vò trí cuûa moât chaát ñieåm. 2. Đồ thị toạ độ – thời gian của chuyển động thẳng đều. a) Baûng Làm việc nhóm để vẽ đồ thị toạ độ Giới thiệu bài toán. t(h) 0 1 2 3 4 5 6 Yêu cầu lập bảng (x, t) và vẽ đồ – thời gian. Nhận xét dạng đồ thị của chuyển x(km) 5 15 25 35 45 55 65 thò. động thẳng đều. b) Đồ thị Cho hs thaûo luaän. Nhận xét kết quả từng nhóm.. Hoạt động 5 ( 5 phút ) : Vận dụng – củng cố . Hoạt động của giáo viên - Hướng dẫn hs viết phương trình chuyển động của 2 chất điểm trên cùng một hệ tọa độ và cùng 1 mốc thời gian. -Yêu cầu Hs xác định thời điểm và vị trí gặp nhau của 2 chất điểm đó. - Yêu cầu Hs giải bằng đồ thị . Hoạt động 6 ( 2 phút ) : Giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Yêu cầu hs trả lời các câu hỏi từ 1 đến 5 và làm các bài tập 6,7,8,9 trong SGK.. Hoạt động của học sinh - Nêu được 2 cách làm. + cho x1 = x2 , giải pt. + dựa vào đồ thị tọa độ-thời gian.. Hoạt động của học sinh Trả lời các câu hỏi và làm các bài tập.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 3 - 4 : CHUYỂN ĐỘNG THẲNG BIẾN ĐỔI ĐỀU I. MỤC TIÊU 1.Kiến thức : - Nắm được khái niệm vận tốc tức thời về mặt ý nghĩa của khái niệm , công thứctính,đơn vị đo . - Nêu được định nghĩa chuyển động thẳng biến đổi đều , chuyển động thẳng chậm dần đều , nhanh dần đều . - Nắm được khái niệm gia tốc về mặt ý nghĩa của khái niệm , công thức tính , đơn vị đo.Đặc điểm của gia tốc trong chuyển động thẳng nhanh dần đều . - Viết được phương trình vận tốc, vẽ được đồ thị vận tốc – thời gian trong chuyển động thẳng nhanh dần đều . - Viết được công thức tính quãng đường đi trong chuyển động thẳng nhanh dần đều ; mối quan hệ giữa gia tốc, vận tốc và quãng đường đi được ; phương trình chuyển động của chuyển động thẳng nhanh dần đều… - Nắm được đặc điểm của chuyển động thẳng chậm dần đều về gia tốc , vận tốc , quãng đường đi được và phương trình chuyển động . Nêu được ý nghĩa vật lí của các đại lượng trong công thức đó . 2.Kỹ năng - Bước đầu giải được bài toán đơn giản về chuyển động thẳng nhanh dần đều . Biết cách viết biểu thức vận tốc từ đồ thị vận tốc – thời gian và ngược lại . - Giải được bài toán đơn giản về chuyển động thẳng biến đổi đều ..

(5) II. CHUẨN BỊ Giáo viên : -Một máng nghiêng dài chừng 1m. - Một hòn bi đường kính khoảng 1cm , hoặc nhỏ hơn . - Một đồng hồ bấm dây ( hoặc đồng hồ hiện số ) . 2. Học sinh : - OÂn lại kiến thức về chuyển động thẳng đều . III.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Tieát 1 : Hoạt động 1 (5 phút ): Kiểm tra bài cũ : Chuyển động thẳng đều là gì ? Viết công thức tính vận tốc, đường đi và phương trình chuyển động của chuyển động thẳng đều . Hoạt động 2 (15 phút ) : Tìm hiểu khái niệm vận tốc tức thời và chuyển động thẳng biến đổi đều. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Vận tôc tức thời. Chuyển động Suy nghĩ để trả lời câu hỏi . Đặt câu hỏi tạo tình huống như sgk thẳng biến đổi đều. Đọc sgk. Nếu hss không trực tiếp trả lời câu 1. Độ lớn của vận tốc tức thời. hỏi, thì cho hs đọc sgk. Trong khoảng thời gian rất ngắn Tại sao ta phải xét quãng đường xe Trả lời câu hỏi . t, kể từ lúc ở M vật dời được một Δs đi trong thời gian rất ngắn Δt . Ghi nhaä n công thức : v = đoạn đường s rất ngắn thì đại Viết công thức tính vận tốc :. Δs v= Δt. Yêu cầu hs trả lời C1. Yêu cầu hs quan sát hình 3.3 và trả lời câu hỏi : Nhận xét gì về vận tốc tức thời của 2 ô tô trong hình . Giới thiệu vectơ vận tốc tức thời. Yêu cầu hs đọc sgk về khái niệm vectơ vận tốc tức thời . Yêu cầu hs đọc sgk kết luận về đặc điểm vectơ vận tốc tức thời . Yêu cầu HS trả lời câu hỏi C2. Giới thiệu chuyển động thẳng biến đổi đều. Giới thiệu chuyển động thẳng nhanh dần đều.. Δt. .. lượng : v = Trả lời C1 . Quan sát, nhận xét và trả lời . Ghi nhaän khaùi nieäm Đọc sgk .. Đọc sgk . Trả lời C2. Ghi nhận các đặc điểm của chuyeån động thẳng biến đổi đều Ghi nhận khái niệm chuyển động nhanh dần đều.. Giới thiệu chuyển động thẳng chậm dần đều. Ghi nhận khái niệm chuyển động Lưu ý cho HS , vận tốc tức thời là chậm dần đều. vận tốc của vật tại một vị trí hoặc một thời điểm nào đó . Hoạt động 3 (25 phút ) : Nghiên cứu chuyển động thẳng nhanh dần đều. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Δs Δt. là độ lớn vận tốc. tức thời của vật tại M. Ñôn vò vaän toác laø m/s 2. Véc tơ vận tốc tức thời. Véc tơ vận tốc tức thời của một vaät taïi moät ñieåm laø moät veùc tô coù gốc tại vật chuyển động, có hướng của chuyển động và có độ dài tỉ lệ với độ lớn của vận tốc tức thời theo một tỉ xích nào đó. 3. Chuyển động thẳng biến đổi đều Chuyển động thẳng biến đổi đều là chuyển động thẳng trong đó vận tốc tức thời hoặc tăng dần đều hoặc giảm dần đều theo thời gian. Vận tốc tức thời tăng dần đều theo thời gian gọi là chuyển động nhanh dần đều. Vận tốc tức thời giảm dần đều theo thời gian gọi là chuyển động chậm dần đều. Noäi dung cô baûn II. Chuyển động thẳng nhanh dần đều.. 1. Gia tốc trong chuyển động thẳng nhanh dần đều. Hướng dẫn hs xây xựng khái Xác định độ biến thiên vận tốc, a) Khái niệm gia tốc. Δv nieäm gia toác. thời gian xẩy ra biến thiên. a= Δt Laäp tæ soá. Cho bieát yù nghóa. Với : v = v – vo ; t = t – to Gia tốc của chuyển động là đại Neâu ñònh nghóa gia toác. lượng xác định bằng thương số giữa độ biến thiên vận tốc v và khoảng.

(6) thời gian vận tốc biến thiên t. Ñôn vò gia toác laø m/s2. b) Veùc tô gia toác. Vì vận tốc là đại lượng véc tơ nên Ghi nhận khái niệm véc tơ gia gia tốc cũng là đại lượng véc tơ : → → → toác. → Neâu ñôn vò gia toác.. Giới thiệu véc tơ gia tốc. Ñöa ra moät vaøi ví duï cho hs xaùc ñònh phöông, chieàu cuûa veùc tô gia toác.. Xaùc ñònh phöông, chieàu cuûa veùc tơ gia tốc trong từng trường hợp.. a=. v − vo Δ v = t − to Δt. Véc tơ gia tốc của chuyển động thẳng nhanh dần đều cùng phương, cùng chiều với véc tơ vận tốc. 2. Vận tốc của chuyển động thẳng nhanh dần đều. a) Công thức tính vận tốc. Hướng dẫn hs xây dựng phương v = vo + at trình vaän toác. Từ biểu thức gia tốc suy ra công b) Đồ thị vận tốc – thời gian. thức tính vận tốc (lấy gốc thời gian Giới thiệu đồ thị vận tốc (H 3.5) ở thời điểm to). Yêu cầu trả lời C3. Ghi nhận đồ thị vận tốc. Trả lời C3.. Giới thiệu cách xây dựng công thức tính đường đi. Yêu cầu trả lời C4, C5.. 3. Đường đi của chuyển động thẳng nhanh dần đều. s = vot +. 1 at2 2. Ghi nhận công thức đường đi. Trả lời C4, C5.. Tieát 2 : Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu các đặc điểm của véc tơ vận tốc trong chuyển động thẳng. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm mối liên hệ giữa a, v, s. Lập phương trình chuyển động. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Hướng dẫn hs suy ra công thức Tìm công thức liên hệ giữa v, s, a. 3.4 từ các công thức 3.2 và 3.3. Hướng dẫn hs tìm phương trình Lập phương trình chuyển động. chuyển động. Trả lời C6. Yêu cầu trả lời C6. Hoạt động 3 (20 phút ) : Nghiên cứu chuyển động thẳng chậm dần đều. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. 4. Công thức liên hệ giữa a, v và s của chuyển động thẳng nhanh dần đều.. v2 – vo2 = 2as 5. Phương trình chuyển động của chuyển động thẳng nhanh dần đều. x = xo + vot +. 1 at2 2. Noäi dung cô baûn II. Chuyển động thẳng chậm dần đều.. Yêu cầu nhắc lại biểu thức tính gia toác. Yêu cầu cho biết sự khác nhau cuûa gia toác trong CÑTNDÑ vaø CÑTCDÑ.. Nêu biểu thức tính gia tốc. Neâu ñieåm khaùc nhau.. 1. Gia tốc của chuyển động thẳng chậm dần đều. a) Công thức tinh gia tốc. a=. Δv = Δt. v − vo t. Neáu choïn chieàu cuûa caùc vaän toác laø chieàu döông thì v < vo. Gia toác a.

(7) có giá trị âm, nghĩa là ngược dấu với vận tốc. b) Veùc tô gia toác. Ta coù :. Giới thiệu véc tơ gia tốc trong Ghi nhaän veùc tô gia toác trong chuyển động thẳng chậm dần đều. chuyển động thẳng chậm dần đều.. →. →. Δv a= Δt. Vì veùc tô. →. v. cùng hướng nhưng. ngaén hôn veùc tô. →. →. v o neân  v. ngược chiều với các véc tơ. →. v. vaø. →. Yêu cầu cho biết sự khác nhau cuûa veùc tô gia toác trong CÑTNDÑ vaø CÑTCDÑ.. Neâu ñieåm khaùc nhau.. Yêu cầu nhắc lại công thức vận tốc của chuyển động thẳng nhanh dần đều.. Nêu công thức.. Giới thiệu đồ thị vận tốc. Yêu cầu nêu sự khác nhau của đồ thị vận tốc của chuyển động nhanh dần đều và chậm dần đều.. Ghi nhận đồ thị vận tốc. Nêu sự khác nhau.. Yêu cầu nhắc lại công thức tính đường đi của chuyển động nhanh dần đều. Löu yù daáu cuûa s vaø v Yeâu caàu nhaéc laïi phöông trình của chuyển động nhanh dần đều.. vo. Véc tơ gia tốc của chuyển động thẳng nhanh dần đều ngược chiều với véc tơ vận tốc. 2. Vận tốc của chuyển động thẳng chậm dần đều. a) Công thức tính vận tốc. v = vo + at Trong đó a ngược dấu với v. b) Đồ thị vận tốc – thời gian.. 3. Đường đi và phương trình chuyển động của chuyển động thẳng chậm dần đều. a) Công thức tính đường đi. Nêu công thức.. Ghi nhaän daáu cuûa v vaø a. Nêu phương trình chuyển động.. s = vot +. 1 at2 2. Trong đó a ngược dấu với vo. b) Phương trình chuyển động x = xo + vo t +. 1 at2 2. Trong đó a ngược dấu với vo. Hoạt động 4 (7 phút ) : Vận dụng – củng cố. Hoạt động của giáo viên Yêu cầu HS trả lời câu hỏi : 1,2,10 Trong SGK Hoạt động 5 ( 3 phút ) : Hướng dẫn về nhà. Hoạt động của giáo viên Yêu cầu về nhà trả lời các câu hỏi và giải các bài tập coøn laïi trang 22. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Hoạt động của học sinh Trả lời câu hỏi Hoạt động của học sinh Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập.. Tieát 5 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nắm vững các khái niệm chuyển động biến đổi, vận tốc tức thời, gia tốc..

(8) - Nắm được các đặc điểm của véc tơ gia tốc trong chuyển động nhanh dần đều, chậm dần đều. 2. Kyõ naêng - Trả lời được các câu hỏi trắc nghiệm khách quan liên quan đến chuyển động thẳng biến đổi đều. - Giải được các bài tập có liên quan đến chuyển động thẳng biến đổi đều. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem lại các bài tập phần chuyển động thẳng biến đổi đều trong sgk và sbt. - Chuaån bò theâm moät soá baøi taäp khaùc coù lieân quan. Hoïc sinh : - Xem lại những kiến thức đã học trong phần chuyển động thẳng biến đổi đều. - Giải các bài tập mà thầy cô đã cho về nhà. - Chuẩn bị sẵn các câu hỏi để hỏi thầy cô về những vấn đề mà mình chưa nắm vững. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống hoá lại những kiến thức đã học : + Phương trình chuyển động của vật chuyển động thẳng đều : x = xo + vt. + Đặc điểm của véc tơ gia tốc trong chuyển động thẳng biến đổi đều : - Điểm đặt : Đặt trên vật chuyển động. - Phương : Cùng phương chuyển động (cùng phương với phương của véc tơ vận tốc) - Chiều : Cùng chiều chuyển động (cùng chiều với véc tơ vận tốc) nếu chuyển động nhanh dần đều. Ngược chiều chuyển động (ngược chiều với véc tơ vận tốc) nếu chuyển động chậm dần đều. - Độ lớn : Không thay đổi trong quá trình chuyển động. + Các công thức trong chuyển động thẳng biến đổi đều : v = vo + at ; s = vot +. 1 at2 ; v2 - vo2 = 2as ; x = xo + vot + 2. 1 at2 2. Chú ý : Chuyển động nhanh dần đều : a cùng dấu với v và vo. Chuyển động chậm dần đều a ngược dấu với v và vo. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn A. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Giới thiệu đồng hồ và tốc độ quay của các kim đồng hồ. Yêu cầu hs trả lời lúc 5h15 kim phút cách kim giờ góc (rad) ? Yêu cầu hs trả lời trong 1h kim phuùt chaïy nhanh hôn kim giờ góc ? Sau thời gian ít nhất bao lâu kim phút đuổi kịp kim giờ ?. Noäi dung cô baûn Caâu 5 trang 11 : D Caâu 6 trang 11 : C Caâu 7 trang 11 : D Caâu 6 trang 15 : D Caâu 7 trang 15 : D Caâu 8 trang 15 : A Caâu 9 trang 22 : D Caâu 10 trang 22 : C Caâu 11 trang 22 : D. Noäi dung cô baûn Baøi 9 trang 11 Xác định góc (rad) ứng với mỗi độ Mỗi độ chia trên mặt đồng hồ (1h) ứng chia treân maët doàng hoà. với góc 30O. Trả lời câu hỏi. Lúc 5h15 kim phút cách kim giờ góc (60O + 30O/4) = 67,5O Mỗi giờ kim phút chạy nhanh hơn kim Trả lời câu hỏi. giờ góc 330O. Vậy : Thời gian ít nhất để kim phút đuổi kịp kim giờ là : Trả lời câu hỏi. (67,5O)/(330O) = 0,20454545(h) Baøi 12 trang 22 Đọc, tóm tắt bài toán..

(9) Yêu cầu học sinh đọc, tóm tắt bài toán. Đổi đơn vị các đại lượng đã cho Hướng dẫn hs cách đổi đơn trong bài toán ra đơn vị trong hệ SI vị từ km/h ra m/s. Giải bài toán. Yêu cầu giải bài toán.. a) Gia tốc của đoàn tàu : a=. v − v o 11 ,1 −0 = = 0,185(m/s2) t − t o 60− 0. b) Quãng đường đoàn tàu đi được :. 1 at2 = 2. s = vot +. 1 .0,185.602 = 2. 333(m) c) Thời gian để tàu vận tốc 60km/h : t =. v 2 − v 1 16 , 7 −11 , 1 = = 30(s) a 0 , 185. Giải bài toán, theo giỏi để nhận Bài 14 trang 22 Gọi một học sinh lên bảng xét, đánh giá bài giải của bạn. a) Gia tốc của đoàn tàu : giải bài toán. v − v o 0 −11 ,1 = a= = -0,0925(m/s2) Theo giỏi, hướng dẫn. t − t o 60− 0 Yêu cầu những học sinh b) Quãng đường đoàn tàu đi được : khaùc nhaän xeùt. 1 s = vot + at2. 2. = 11,1.120 + Cho hs đọc, tóm tắt bài toán. Yeâu caàu tính gia toác. Yeâu caàu giaûi thích daáu “-“ Yêu cầu tính thời gian.. Đọc, tóm tắt bài toán (đổi đơn vị) Tính gia toác. Giaûi thích daáu cuûa a. Tính thời gian hãm phanh.. 1 .(-0,0925).1202 = 2. 667(m) Baøi 14 trang 22 a) Gia toác cuûa xe : a=. v 2 − v 2o 0 −100 = - 2,5(m/s2) = 2s 2 . 20. b) Thời gian hãm phanh : t=. v − v o 0 −10 = = 4(s) a −2,5. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 6-7 : SỰ RƠI TỰ DO I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Trình bày, nêu ví dụ và phân tích được khái niệm về sự rơi tự do. Phát biểu được định luật rơi tự do. Nêu được những đặc điểm của sưk rơi tự do. 2. Kỹ năng : - Giải được một số bài tập đơn giản về sự rơi tự do. - Đưa ra được những ý kiến nhận xét về hiện tượng xảy ra trong các thí nghiệm về sự rơi tự do. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Những dụng cụ thí nghiệm trong bài có thể thực hiện được. Học sinh : Ôn bài chuyển động thẳng biến đổi đều. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC (Tieát 1) Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu sự khác nhau của chuyển động thẳng và chuyển động thẳng biến đổi đều. Nêu các đặc điểm của véc tơ gia tốc trong chuyển động thẳng biến đổi đều. Hoạt dộng 2 (20 phút ) : Tìm hiểu sự rơi trong không khí. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Sự rơi trong không khí và sự rơi tự do. 1. Sự rơi của các vật trong khoâng khí. Tieán haønh caùc thí nghieäm 1, 2, 3, 4. Nhận xét sơ bộ về sự rơi của các + Trong không khí không phải Yeâu caàu hs quan saùt vaät khaùc nhau trong khoâng khí. caùc vaät naëng nheï khaùc nhau thì.

(10) Yêu cầu nêu dự đoán kết quả trước moãi thí nghieäm vaø nhaän xeùt sau thí nghieäm. Kết luận về sự rơi của các vật trong khoâng khí.. Kiểm nghiệm sự rơi của các vật trong không khí : Cùng khối lượng, khaùc hình daïng, cuøng hình daïng khác khối lượng, …. Ghi nhận các yếu tố ảnh hưởng đến sự rơi của các vật.. Hoạt dộng 3 (20 phút ) : Tìm hiểu sự rơi trong chân không. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Moâ taû thí nghieäm oáng Niu-tôn vaø thí Dự đoán sự rơi của các vật khi nghieäm cuûa Ga-li-leâ không có ảnh hưởng của không Ñaët caâu hoûi. khí. Nhận xét câu trả lời. Nhận xét về cách loại bỏ ảnh hưởng của không khí trong thí Yêu cầu trả lời C2 nghieäm cuûa Niutôn vaø Galileâ. Trả lời C2. rôi nhanh chaäm khaùc nhau. + Yếu tố quyết định đến sự rơi nhanh chaäm cuûa caùc vaät trong không khí là lực cản không khí lên vật và trọng lực tác dụng leân vaät.. Noäi dung cô baûn 2. Sự rơi của các vật trong chân không (sự rơi tự do). + Nếu loại bỏ được ảnh hưởng cuûa khoâng khí thì moïi vaät seõ rôi nhanh như nhau. Sự rơi của các vật trong trường hợp này gọi là sự rơi tự do. + Sự rơi tự do là sự rơi chỉ dưới tác dụng của trọng lực.. (Tieát 2) Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ. Ghi lại các công thức của chuyển động thẳng biến đổi đều. Hãy cho biết sự rơi của các vật trong không khí và trong chân không giống và khác nhau ở những điểm nào ? Hoạt dộng 2 (25 phút ) : Tìm hiểu các đặc điểm của sự rơi tự do, xây dựng các công thức của chuyển động rơi tự do. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Nghiên cứu sự rơi tự do của các vaät. 1. Những đặc điểm của chuyển động Nhận xét về đặc điểm của rơi tự do. Yeâu caàu hs xem sgk. chuyển động rơi tự do. + Phương của chuyển động rơi tự do là Hướng dẫn xác định phương thẳng Tìm phương án xác định phương thẳng đứng (phương của dây đứng bằng dây dọi. phương chiều của chuyển động dọi). Giới thiệu phương pháp chụp ảnh rơi tự do. + Chiều của chuyển động rơi tự do là bằng hoạt nghiệm. Làm việc nhóm trên ảnh hoạt chiều từ trên xuống dưới. Gợi ý nhận biết chuyển động nghiệm để rút ra tính chất của + Chuyển động rơi tự do là chuyển thẳng nhanh dần đều. chuyển động rơi tự do. động thẳng nhanh dần đều. 2. Các công thức của chuyển động rơi tự do. Gợi ý áp dụng các công thức của Xây dựng các công thức của 1 2 gt ; v2 = 2gh chuyển động thẳng nhanh dần đều chuyển động rơi tự do không v = g,t ; h = cho vật rơi tự do. có vận tốc ban đầu Hoạt dộng 3 (10 phút ) : Tìm hiểu độ lớn của gia tốc rơi tự do. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. 2. Noäi dung cô baûn 2. Gia tốc rơi tự do. Giới thiệu cách xác định độ lớn Ghi nhaän caùch laøm thí + Taïi moät nôi treân nhaát ñònh treân Traùi của gia tốc rơi tự do bằng thực nghiệm để sau này thực hiện Đất và ở gần mặt đất, các vật đều rơi tự nghieäm. trong các tyiết thực hành. do với cùng một gia tốc g. Neâu caùc keát quaû cuûa thí nghieäm. Ghi nhaän keát quaû. + Ở những nơi khác nhau, gia tốc rơi tự do seõ khaùc nhau :.

(11) - Ở địa cực g lớn nhất : g = 9,8324m/s2. - Ở xích đạo g nhỏ nhất : g = 9,7872m/s2 Ghi nhận và sử dụng cách + Nếu không đòi hỏi độ chính xác cao, ta Nêu cách lấy gần đúng khi tính tính gần đúng khi làm bài tập có thể lấy g = 9,8m/s2 hoặc g = 10m/s2. toán. Hoạt dộng 4 (5 phút ) : Cuûng coá vaø giao nhieäm vuï veà nhaø. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu nêu các đặc điểm của chuyển động rơi tự do. Trả lời câu hỏi. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 8-9 : CHUYỂN ĐỘNG TRÒN ĐỀU I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phát biểu được định nghĩa của chuyển động tròn đều. - Viết được công thức tính độ lớn của tốc độ dài và trình bày đúng được hướng của véc tơ vận tốc của chuyển động tròn đều. - Phát biểu được định nghĩa, viết được công thức và nêu được đơn vị của tốc độ góc trong chuyển động tròn đều. - Phát biểu được định nghĩa, viết được công thức và nêu được đơn vị đo của chu kì và tần số. - Viết được công thức liên hệ giữa được tốc độ dài và tốc độ góc. - Nêu được hướng của gia tốc trong chuyển động tròn đều và viết được công thức của gia tốc hướng tâm 2. Kyõ naêng - Chứng minh được các công thức (5.4), (5.5), (5.6) và (5.7) SGK cũng như sự hướng tâm của véc tơ gia tốc. - Giải được các bài tập đơn giản về chuyển động tròn đều. - Nêu được một số vd thực tế về chuyển động tròn đều. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Một vài thí nghiệm đơn giản để minh hoạ chuyển động tròn đều. - Hình vẽ 5.5 trên giấy khổ lớn dùng cho HS trình bày cách chứng minh của mình trên bảng. - Phân tiết cho bài học. Tiên liệu thời gian cho mỗi nội dung. Dự kiến hoạt động của học sinh trong vieäc chieám lónh moãi noäi dung. Học sinh : Ôn lại các khái niệm vận tốc, gia tốc ở bài 3. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC (Tieát 1) Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu chuyển động tròn, chuyển động tròn đều. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Ñònh nghóa. Phát biểu định nghĩa chuyển 1. Chuyển động tròn. Tieán haønh moät soá thí nghieäm động tròn, chuyển động tròn đều. minh hoạ chuyển động tròn. Chuyển động tròn là chuyển động có quỹ đạo là một đường tròn. 2. Tốc độ trung bình trong chuyển động tròn. Yeâu caàu hs nhaéc laïi k/n vaän Nhaéc laïi ñònh nghóa. Tốc độ trung bình của chuyển động tròn tốc trung bình đã học. laø đại lượng đo bằng thương số giữa độ Định nghĩa tốc độ trung bình của Cho hs định nghĩa tốc độ dài cung tròn mà vật đi được và thời gian trung bình trong chuyển động chuyển động tròn. đi hết cung tròn đó. troøn. vtb =. Δs Δt. 3. Chuyển động tròn đều. Chuyển động tròn đều là chuyển động có quỹ đạo tròn và có tốc độ trung bình treân moïi cung troøn laø nhö nhau.. Giới thiệu chuyển động tròn Ghi nhận khái niệm. đều. Trả lời C1. Yêu cầu trả lời C1 Hoạt động 2 (25 phút) : Tìm hiểu các đại lượng của chuyển động tròn đều..

(12) Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Veõ hình 5.3 Mô tả chuyển động của chất ñieåm treân cung MM’ trong Xác định độ lớn vận tốc của thời gian t rất ngắn. chuyển động tròn đều tại điểm M Nêu đặc điểm của độ lớn trên quỹ đạo. vaän toác daøi trong CÑTÑ. Veõ hình 5,3 Yêu cầu trả lời C2. Trả lời C2. Hướng dẫn sử dụng công thức véc tơ vận tốc tức thời.. Veõ hình 5.4 Nêu và phhân tích đại lượng Ghi nhận khái niệm. tốc độ góc. Trả lời C3. Yêu cầu trả lời C3. Nêu đặc điểm tốc độ góc của Yêu cầu nhận xét tốc độ góc chuyển động tròn đều. của chuyển động tròn đều.. Nêu đơn vị tốc độ góc.. Ghi nhận đơn vị tốc độ góc.. Ñònh nghóa chu kì. Yêu cầu trả lời C4. Yeâu caàu neâu ñôn vò chu kì.. Ghi nhaän ñònh nghóa chu kì. Trả lời C4. Neâu ñôn vò chu kì. Ñònh nghóa taàn soá. Yêu cầu trả lời C5. Yeâu caàu neâu ñôn vò taàn soá. Yeâu caàu neâu moái lieân heä giữa chu kì và tần số.. Ghi nhaän ñònh nghóa taàn soá. Trả lời C5. Neâu ñôn vò taàn soá. Nêu mối liên hệ giữa T và f.. Noäi dung cô baûn II. Tốc độ dài và tốc độ góc. 1. Tốc độ dài.. Δs Δt. v=. Trong chuyển động tròn đều tốc độ dài của vật có độ lớn không đổi. 2. Véc tơ vận tốc trong chuyển động tròn đều. →. →. =. v. Δs Δt. Véc tơ vận tốc trong chuyển động tròn đều luôn có phương tiếp tuyến với đường tròn quỹ đạo. Trong chuyển động tròn đều véc tơ vận tốc có phương luôn luôn thay đổi. 3. Taàn soá goùc, chu kì, taàn soá. a) Tốc độ góc. Tốc độ góc của chuyển động tròn đều là đại lượng đo bằng góc mà bán kính quay quét được trong một đơn vị thời gian.. ω=. Δα Δt. Tốc độ góc của chuyển động tròn đều là một đại lượng không đổi. Đơn vị tốc độ góc là rad/s. b) Chu kì. Chu kì T của chuyển động tròn đều là thời gian để vật đi được một vòng. Liên hệ giữa tốc độ góc và chu kì : T=. 2π ω. Ñôn vò chu kì laø giaây (s). c) Taàn soá. Tần số f của chuyển động tròn đều là số vòng mà vật đi được trong 1 giây. Liên hệ giữa chu kì và tần số : f =. 1 T. Ñôn vò taàn soá laø voøng treân giaây (voøng/s) hoặc héc (Hz). d) Liên hệ giữa tốc độ dài và tốc độ góc. v = r. Trả lời C6. Yêu cầu trả lời C6. Hoạt dộng 3 (5 phút ) : Cuûng coá vaø giao nhieäm vuï veà nhaø. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu nêu định nghĩa các đại lượng của CĐTĐ. Trả lời câu hỏi. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hs chaån bò baøi sau. Ghi những chuẩn bị cho bài sau. (Tieát 2) Hoạt động 1 (7 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu định nghĩa chuyển động tròn đều và các đại lượng của chuyển động tròn đều..

(13) Hoạt động 2 (25 phút) : Tìm hiểu gia tốc hướng tâm của chuyển động tròn đều. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Gia tốc hướng tâm. Veõ hình 5.5 1. Hướng của véc tơ gia tốc trong chuyển → → → động tròn đều. Bieåu dieãn v vaø v Yeâu caàu bieåu dieãn v vaø 1 2 1 Trong chuyển động tròn đều, tuy vận → Xác định độ biến thiên vận tốc. tốc có độ lớn không đổi, nhưng có hướng v2 luôn thay đổi, nên chuyển động này có Yêu cầu xác định độ biến Xác định hướng của véc tơ gia gia tốc. Gia tốc trong chuyển động tròn thieân vaän toác. tốc của chuyển động tròn đều. đều luôn hướng vào tâm của quỹ đạo nên Yêu cầu xác định hướng của Biểu diễn véc tơ gia tốc. gọi là gia tốc hướng tâm. veùc tô gia toác. 2. Độ lớn của gia tốc hướng tâm. Yeâu caàu bieåu dieãn veùc tô gia toác cuûa CÑTÑ taïi 1 ñieåm. Trả lời C7. Veõ hình 5.6 Yêu cầu trả lời C7 Hoạt dộng 3 (10 phút ) : Vaän duïng, cuûng coá. Hoạt động của giáo viên Gợi ý : Độ lớn của vận tốc dài của một điểm trên vành bánh xe bằng độ lớn vận tốc chuyển động tròn đều của xe. Hoạt dộng 4 (3 phút ) : Giao nhieäm vuï veà nhaø. Hoạt động của giáo viên Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hs chaån bò baøi sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. aht =. v2 r. Hoạt động của học sinh Laøm caùc baøi taäp : 8, 10, 12 sgk.. Hoạt động của học sinh Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi những chuẩn bị cho bài sau.. Tiết 10 : TÍNH TƯƠNG ĐỐI CỦA CHUYỂN ĐỘNG. CÔNG THỨC CỘNG VẬN TỐC I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trả lời được các câu hỏi thế nào là tính tương đối của chuyển động. - Trong những trường hợp cụ thể, chỉ ra được đâu là hệ quy chiếu đứng yên, đâu là hệ quy chiếu chuyển động. - Viết được đúng công thức cộng vận tốc cho từng trường hợp cụ thể của các chuyển động cùng phương. 2. Kỹ năng : - Giải được một số bài toán cộng vận tốc cùng phương - Giải thích được một số hiện tượng liên quan đến tính tương đối của chuyển động. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Đọc lại SGK vật lí 8 xem HS đã được học những gì về tính tương đối của chuyển đông. - Tiên liệu thời gian dành cho mỗi nội dung và dự kiến các hoạt động tương ứng của HS. Học sinh : Ôn lại những kiến thức đã được học về tính tương đối của chuyển động. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu tính tương đối của chuyển động. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Tính tương đối của chuyển động. Quan saù t hình 6.1 vaø traû lờ i C1 Neâu vaø phaân tích veà tính 1. Tính tương đối của quỹ đạo. Lấy thêm ví dụ minh hoạ. tương đối của quỹ đạo. Hình dạng quỹ đạo của chuyển động trong caùc heä qui chieáu khaùc nhau thì khaùc nhau – quỹ đạo có tính tương đối Moâ taû moät vaøi ví duï veà tính 2. Tính tương đối của vận tốc. Lấy ví dụ về tính tương đối của Vận tốc của vật chuyển động đối với tương đối của vận tốc. caùc heä qui chieáu khaùc nhau thì khaùc nhau. Neâu vaø phaân tích veà tính vaän toác. Vận tốc có tính tương đối tương đối của vận tốc..

(14) Hoạt động 2 (5 phút) : Phân biệt hệ qui chiếu đứng yên và hệ qui chiếu chuyển động. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Công thức cộng vận tốc. 1. Hệ qui chiếu đứng yên và hệ qui chiếu Yeâu caàu nhaéc laïi khaùi nieäm chuyển động. Nhaéc laïi khaùi nieäm heä qui chieáu. heä qui chieáu. Hệ qui chiếu gắn với vật đứng yên gọi Quan sát hình 6.2 và rút ra nhận là hệ qui chiếu đứng yên. Phân tích chuyển động của hai hệ qui chiếu đối với mặt xét về hai hệ qui chiếu có trong Hệ qui chiếu gắn với vật vật chuyển hình. đất. động gọi là hệ qui chiếu chuyển động. Hoạt động 3 (15 phút) : Xây dựng công thức cộng vận tốc. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn 2. Công thức cộng vận tốc. Nếu một vật (1) chuyển động với vận Giới thiệu công thức cộng Ghi nhận công thức. → vaän toác. toác trong hệ qui chiếu thứ nhất. v 1,2. (2), hệ qui chiếu thứ nhất lại chuyển Áp dụng công thức trong những Trường hợp các vận tốc cùng → động với vận tốc v trong heä qui trường hợp cụ thể. phöông, cuøng chieàu : 2,3 v1,3 = v1,2 + v2,3 chiếu thứ hai (3) thì trong hệ qui chiếu Trường hợp các vận tốc cùng thứ hai vật chuyển động với vận tốc → → phương, ngược chiều : được tính theo công thức : v v 1,3 1,3 |v1,3| = |v1,2 - v2,3| → → = v + v 1,2. 2,3. Hoạt dộng 4 (10 phút ) : Cuûng coá vaø giao nhieäm vuï veà nhaø. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho hs trả lời các câu hỏi 1, 2, 3 trang 37 Trả lời các câu hỏi. Cho câu hỏi, bài tập và những chuẩn bị cho bài sau. Ghi những yêu cầu của thầy cô. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 11 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Nắm được tính tương đối của quỹ đạo, tính tương đối của vận tốc. - Nắm được công thức công vận tốc. 2. Kỹ năng : - Vận dụng tính tương đối của quỹ đạo, của vận tốc để giải thích một số hiện tượng. - Sử dụng được công thức cộng vận tốc để giải được các bài toán có liên quan. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem laïi caùc caâu hoûi vaø caùc baøi taäp trong saùch gk vaø trong saùch baøi taäp. - Chuẩn bị thêm một vài câu hỏi và bài tập phần tính tương đối của chuyển động. Hoïc sinh : - Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập mà thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị các câu hỏi cần hỏi thầy cô về những phần chưa hiểu. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Tóm tắt kiến thức :. 1 gt2 ; v2 = 2gh 2 2π 2 π.r = 2f ; v = = 2fr = r ; aht = T T. + Các công thức của chuyển động rơi tự do : v = g,t ; h = + Các công thức của chuyển động tròn đều :  = + Công thức cộng vận tốc :. →. v 1,3 =. →. v 1,2 +. →. v2 r. v 2,3. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn.. Noäi dung cô baûn Caâu 7 trang 27 : D.

(15) Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B.. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn.. Hoạt động 3 (25 phút) : Giải các bài tập : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Gọi h là độ cao từ đó vật rơi Viết công thức tính h theo t. xuống, t là thời gian rơi. Viết công thức tính quảng Yeâu caàu xaùc ñònh h theo t. đường rơi trước giây cuối. Yêu cầu xác định quảng đường Lập phương trình để tính t rôi trong (t – 1) giaây. từ đó tính ra h. Yêu cầu lập phương trình để tính t sau đó tính h.. Caâu 8 trang 27 : D Caâu 9 trang 27 : B Caâu 4 trang 37 : D Caâu 5 trang 38 : C Caâu 6 trang 38 : B Caâu 8 trang 34 : C Caâu 9 trang 34 : C Caâu 10 trang 34 : B. Noäi dung cô baûn Baøi 12 trang 27 Quãng đường rơi trong giây cuối :. 1 gt2 – 2. h =. 1 g(t – 1)2 2. Hay : 15 = 5t2 – 5(t – 1)2 Giaûi ra ta coù : t = 2s. Độ cao từ đó vật rơi xuống : h=. 1 gt2 = 2. 1 .10.22 = 20(m) 2. Baøi 13 trang 34 Yeâu caàu tính vaän toác goùc vaø Tính vaän toác goùc vaø vaän toác Kim phuùt : 2 π 2. 3 ,14 vaän toác daøi cuûa kim phuùt. daøi cuûa kim phuùt. = p = = 0,00174 (rad/s). Tp. Ttính vaän toác goùc vaø vaän Yeâu caàu tính vaän toác goùc vaø toá c dài của kim giờ. vận tốc dài của kim giờ.. 60. vp = rp = 0,00174.0,1 = 0,000174 (m/s) Kim giờ : h =. 2 π 2. 3 ,14 = = 0,000145 T h 3600. (rad/s) vh = rh = 0,000145.0,08 = 0,0000116 (m/s) Baøi 7 trang 38 Tính vaän toác cuûa oâtoâ B so Chọn chiều dương là chiều chuyển động với ôtô A. cuûa oâtoâ B ta coù : Vận tốc của ô tô B so với ô tô A : Tính vaän toác cuûa oâtoâ A so vB,A = vB,Ñ – vÑA = 60 – 40 = 20 (km/h) với ôtô B. Vận tốc của ôtô A so với ôtô B : vA,B = vA,Ñ – vÑ,B = 40 – 60 = - 20 (km/h). Yeâu caàu xaùc ñònh vaät, heä qui chieáu 1 vaø heä qui chieáu 2. Yeâu caàu choïn chieàu döông vaø xác định trị đại số vận tốc của vật so với hệ qui chiếu 1 và hệ qui chiếu 1 so với hệ qui chiếu 2. Tính vận tốc của vật so với hệ qui chieáu 2. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tiết 12 : SAI SỐ CỦA PHÉP ĐO CÁC ĐẠI LƯỢNG VẬT LÝ I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Phát biểu được định nghĩa về phép đo các đại lượng vật lí. Phân biệt phép đo trực tiếp và phép đo giaùn tieáp. 2. Kỹ năng : Nắm được các khái niệm cơ bản về sai số của phép đo các đại lượng vật lí và cách xác định sai số của phép đo : Phát biểu được thế nào là sai số của phép đo các đại lượng vật lí. Nắm được hai loại sai số: sai số ngẫu nhiên, sai số hệ thống (chỉ xétsai số dụng cụ). Caùch xaùc ñònh sai soá duïng cuï, sai soá ngaãu nhieân. Tính sai số của phép đo trực tiếp. Tính sai soá pheùp ño giaùn tieáp..

(16) Biết cách viết đúng kết quả phép đo, với số các chữ số có nghĩa cần thiết. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Một số dụng cụ đo như thước, nhiệt kế. - Bài toán tính sai số để HS vận dụng. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động1 (15 phút) : Tìm hiểu các đại lượng của phép đo Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Phép đo các đại lượng vật lí – Hệ đơn vị SI.. 1. Phép đo các đại lượng vật lí. Yêu cầu hs trình bày các khái Tìm hiểu và ghi nhớ các khái Phép đo một đại lượng vật lí là phép so nieäm. nieäm : Pheùp ño, duïng cuï ño. sánh nó với đại lượng cùng loại được qui ước làm đơn vị. Laá y ví duï veà pheù p ño trự c Hướng dẫn pháep đo trực tiếp + Công cụ để so sánh gọi là dụng cụ đo. tieáp, giaùn tieáp, so saùnh. vaø giaùn tieáp. + Đo trực tiếp : So sánh trực tiếp qua dụng cuï.. + Đo gián tiếp : Đo một số đại lượng trực tiếp. rồi suy ra đại lượng cần đo thông qua công thức.. Ghi nhaän heä ñôn vò SI vaø vaø 2. Ñôn vò ño. Giới thiệu hệ đơn vị SI. Heä ñôn vò ño thoâng duïng hieän nay laø heä SI. Giới thiệu các đơn vị cơ bản các đơn vị cơ bản trong hệ SI. Hệ SI qui định 7 đơn vị cơ bản : Độ dài : trong heä SI. Nêu đơn vị của vận tốc, gia mét (m) ; thời gian : giây (s) ; khối lượng : Yêu cầu hs trả lời một số đơn tốc, diện tích, thể tích trong hệ kilôgam (kg) ; nhiệt độ : kenvin (K) ; cưòng vò daãn suaát trong heä SI. độ dòng điện : ampe (A) ; cường độ sáng : SI. canđêla (Cd) ; lượng chất : mol (mol). Hoạt động 2 (32 phút) : Tìm hiểu và xác định sai số của phép đo Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Sai soá cuûa pheùp ño. 1. Sai soá heä thoáng. Yêu cầu trả lời C1. Quan saùt hình 7.1 vaø 7.2 vaø Là sự sai lệch do phần lẻ không đọc được Giới thiệu sai số dụng cụ và trả lời C1. chính xaùc treân duïng cuï (goïi laø sai soá duïng sai soá heä thoáng. cụ A’) hoặc điểm 0 ban đầu bị lệch. Sai số dụng cụ A’ thường lấy bằng nữa hoặc một độ chia trên dụng cụ. 2. Sai soá ngaãu nhieân. Giới thiệu về sai số ngẫu Phaân bieät sai soá duïng cuï vaø Là sự sai lệch do hạn chế về khả năng nhieân. sai soá ngaãu nhieân. giác quan của con người do chịu tác động của các yếu tố ngẫu nhiên bên ngoài. Giới thiệu cách tính giá trị gần 3. Giaù trò trung bình. đúng nhất với giá trị thực của Xaùc ñònh giaù trò trung bình A + A +. ..+ A n A= 1 2 một phép đo một đại lượng. của đại lượng A trong n lần đo n. 4. Caùch xaùc ñònh sai soá cuûa pheùp ño. Sai số tuyệt đối của mỗi lần đo : A1 = | A − A1| ; A1 = | A − A 2| ; …. Tính sai số ngẫu nhiên của Sai số tuyệt đối trung bình của n lần đo : cuûa pheùp ño. ΔA + ΔA + .. .+ ΔA. Giới thiệu sai số tuyệt đối và Tính sai số tuyệt đói của mỗi sai soá ngaãu nhieân. laàn ño.. Δ A=. Giới thiệu cách tính sai số Tính sai số tuyệt đối của tuyệt đối của phép đo. pheùp ño.. 1. 2. n. n. Sai số tuyệt đối của phép đo là tổng sai số tuyệt đối trung bình và sai số dụng cụ :. ΔA= ΔA + ΔA '.

(17) Giới thiệu cách viết kết quả Viết kết quả đo một đại 5. Cách viết kết quả đo. A = A ± ΔA ño. lượng. 6. Sai số tỉ đối. ΔA Giới thiệu sai số tỉ đối. Tính sai số tỉ đối của phép δA= .100 % A ño. 7. Caùch xaùc ñònh sai soá cuûa pheùp ño giaùn tieáp.. Sai số tuyệt đối của một tổng hay hiệu thì Giới thiệu qui tắc tính sai số baè ng tổng các sai số tuyệt đối của các số cuûa toång vaø tích. haïng. Đưa ra bài toán xác định sai số Sai số tỉ đối của một tích hay thương thì của phép đo gián tiếp một đại Xaùc ñònh sai soá cuûa pheùp ño baè ng tổng các sai số tỉ đối của các thừa số. lượng. giaùn tieáp. Nếu trong công thức vật lí xác định các đại lượng đo gián tiếp có chứa các hằng số thì hằng số phải lấy đến phần thập phân lẻ nhỏ hôn. 1 10. ttoång caùc sai soá coù maët trong. cùng công thức tính. Nếu công thức xác định đại lượng đo gián tiếp tương đối phức tạp và các dụng cụ đo trực tiếp có độ chính xác tương đối cao thì coù theå boû qua sai soá duïng cuï. Hoạt dộng 3 (5 phút ) : Cuûng coá vaø Giao nhieäm vuï veà nhaø. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho hs trả lời các câu hỏi 1 trang 44 Trả lời câu hỏi. Cho câu hỏi, bài tập và những chuẩn bị cho bài sau. Ghi những yêu cầu của thầy cô. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 13-14 : Thực hành : KHẢO SÁT CHUYỂN ĐỘNG RƠI TỰ DO. XÁC ĐỊNH GIA TỐC RƠI TỰ DO I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nắm được tính năng và nguyên tắc hoạt động của đồng hồ đo thời gian hiện số sử dụng công tắc đóng ngắt vaø coång quang ñieän. - Vẽ được đồ thị mô tả sự thay đổi vận tốc rơi của vật theo thời gian t và quãng đường đi s theo t 2. Từ đó rút ra kết luận về tính chất của chuyển động rơi tự do là chuyển động thẳng nhanh dần đều. 2. Kyõ naêng - Rèn luyện kĩ năng thực hành: thao tác khéo léo để đo được chính xác quãng đường s và thời gian rơi tự do của vật trên những quãng đường s khác nhau. - Tính g vaø sai soá cuûa pheùp ño g. II. CHUAÅN BÒ Cho moãi nhoùm HS: - Đồng hồ đo thời gian hiện số. - Hộp công tắc đóng ngắt điện một chiều cấp cho nam châm điện và bộ đếm thời gian. - Nam chaâm ñieän N - Coång quang ñieän E. - Trụ hoặc viên bi (bằng thép) làm vật rơi tự do. - Quaû doïi. - Giá đỡ thẳng đứng có vít điều chỉnh thăng bằng. - Hộp đựng cát khô. - Giấy kẻ ô li để vẽ đồ thị - Keû saün baûng ghi soá lieäu theo maãu trong baøi 8 SGK III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC.

(18) (Tieát 1) Hoạt động 1 (10 phút) : Hoàn chỉnh cơ sở lí thuyết của bài thực hành. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Gợi ý Chuyển động rơi tự do là chuyển động thẳng Xác định quan hệ giữ quãng đường đi được và nhanh dần đều có vận tốc ban đầu bằng 0 và có gia tốc khoảng thời gian của chuyển động rơi tự do. g. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu bộ dụng cụ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Giới thiệu các dụng cụ. Tìm hieåu boä duïng cuï. Giới thiệu các chế độ làm việc của đồng hồ hiện số. Tìm hiểu chế độ làm việc của đồng hồ hiện số sử dụng trong bài thực hành. Hoạt động 3 (20 phút) : Xác định phương án thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Moãi nhoùm hoïc sinh trình baøy phöông aùn thí nghieäm Hoàn chỉnh phương án thí nghiệm chung. cuûa nhoùm mình. Caùc nhoùm khaùc boå sung. (Tieát 2) Hoạt động 1 (20 phút) : Tiến hành thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Đo thời gian rơi tương ứng với các quãng đường Giúp đở các nhóm. khaùc nhau. Ghi keát quaû thí nghieäm vaøo baûng 8.1 Hoạt động 2 (20 phút) : Xữ lí kết quả. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Hoàn thành bảng 8.1 Hướng dẫn : Đồ thị là đường thẳng thì hai đại lượng là Vẽ đồ thị s theo t2 và v theo t tæ leä thuaän. Nhận xét dạng đồ thị thu được và xác định gia tốc Có thể xác định : g = 2tan với  là góc nghiêng của rơi tự do. đồ thị. Tính sai soá cuûa pheùp ño vaø ghi keát quaû. Hoàn thành báo cáo thực hành. Hoạt dộng 3 (5 phút ) : Cuûng coá vaø Giao nhieäm vuï veà nhaø. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho hs trả lời các câu hỏi 1, 3 trang 50 Trả lời các câu hỏi. Cho câu hỏi, bài tập và những chuẩn bị cho bài sau. Ghi những yêu cầu của thầy cô. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 15 : KIEÅM TRA 1 TIEÁT I. MỤC TIÊU : Kiểm tra kết quả giảng dạy và học tập phần động học chất điểm từ đó bổ sung kịp thời những thieáu soùt, yeáu ñieåm. II. ĐỀ RA : I. Caâu hoûi traéc nghieäm : 1. Trường hợp nào dưới đây có thể vật là chất điểm? . Tọa độ x tỉ lệ thuận với thời gian chuyển động t. . Trái Đất chuyển động tự quay quanh mình nó. . Đường đi được s phụ thuộc vào mốc thời gian. 3. Phöông trình chuyển động của một chất điểm dọc . Hai hòn bi lúc va chạm với nhau. theo truïc Ox coù daïng : x = 5 + 60t ; (x ño baèng . Người nhảy cầu lúc đang rơi xuống nước. kilômét và t đo bằng giờ). Toạ độ ban đầu và vận tốc . Giọt nước mưa đang rơi. chuyển động của chất điểm là : 2. Trong chuyển động thẳng đều. . Tọa độ x phụ thuộc vào cách chọn gốc toạ độ.. . Đường đi được không phụ thuộc vào vận tốc v.. . 0 km vaø 5 km/h . 5 km 60 km/h. . 0 km vaø 60 km/h . 5 km 5 km/h.

(19) 4. Sử dụng vận tốc trung bình s ta có thể : . Xác định chính xác vị trí của vật tại một thời ñieåm t baát kyø. . Xác định được thời gian vật chuyển động hết quãng đường s. . Xác định được vận tốc của vật tại một thời điểm t baát kyø. . Xác định được quãng đường đi của vật trong thời gian t baát kyø. 5. Trong chuyển động biến đổi, vận tốc trung bình trên đoạn đường s là : . Thương số giữa quãng đường s và thời gian đi hết quãng đường s. . Trung bình cộng của các vận tốc đầu và cuối. . Vận tốc tức thời ở chính giữa quãng đường s. . Vận tốc tức thời ở đầu quãng đường s. 6. Hai xe chạy từ A đến B cách nhau 60km. Xe (1) coù vaän toác 20km/h vaø chaïy lieân tuïc khoâng nghæ, Xe (2) khởi hành sớm hơn 1 giờ nhưng dọc đường phải dừng lại 2 giờ. Xe (2) phải có vận tốc bao nhiêu để tới B cùng lúc với xe (1). .15km/h . 20km/h . 30km/h .40km/h 7. Trong chuyển động thẳng biến đổi đều, véc tơ gia →. toác. a coù tính chaát naøo sau ñaây :. .. →. .. →. a = 0.. .. →. a ngược chiều với. a cùng chiều với. →. v .. →. v .. →. .. a có phương, chiều và độ lớn không đổi.. 8. Công thức nào dưới đây là công thức liên hệ giữa vận tốc, gia tốc và quãng đường đi được của chuyển động thẳng nhanh dần đều : . v + v0 =. √ 2as. . v2. = 2as + v. 2 o. ❑. 2. . v - v0 = √ 2as . v2 + v ❑o = 2as 9. . Một viên vi sắt rơi tự do từ độ cao 78,4m. Lấy g = 9,8 m/s2. Vận tốc của vật khi chạm đất là : . 40 m/s . 80 m/s . 39,2 m/s . 78,4 m/s 10. Độ lớn của gia tốc rơi tự do : . Được lấy theo ý thích của người sử dụng. . Không thay đổi ở mọi lúc, mọi nơi. . Baèng 10m/s2. . Phụ thuộc vào vĩ độ địa lí trên Trái Đất. 11. Chæ ra caâu sai. Chuyển động tròn đều có các đặc điểm sau: . Vectơ vận tốc không đổi. . Quỹ đạo là đường tròn. . Tốc độ góc không đổi. . Vectơ gia tốc luôn hướng vào tâm. 12. Thuyền chuyển động xuôi dòng thẳng đều với vận tốc 6km/h so với dòng nước. Nước chảy với vận tốc 2,5 km/h so với bờ sông. Vận tốc của thuyền so với bờ sông là : . 6 km/h. . 8,5 km/h. . 3,5 km/h. . 4,5 km/h. II. Câu hỏi giáo khoa : Nêu những điểm giống nhau và khác nhau giữa vận tốc tức thời trong chuyển động thẳng biến đổi đều và tốc độ dài trong chuyển động tròn đều. III. Các bài toán : 1. Một đoàn tàu đang chuyển động với vận tốc 72 km/h thì hãm phanh. Sau khi đi được quãng đường 200m tàu dừng lại. a) Tính gia tốc của tàu và thời gian từ lúc hãm phanh đến lúc dừng lại. b) Tính quãng đường tàu đi được từ đầu giây thứ 5 đến cuối giây thứ 9 kể từ khi hãm phanh. 2. Một vật rơi tự do từ độ cao h. Trong 3 giây cuối cùng trước khi chạm đất vật rơi được quãng đường bằng. 21 25. độ cao h đó. Lấy g = 10m/s 2. Tính thời gian rơi, độ cao h và vận tốc của vật lúc chạm. đất. Chương II. ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM Tiết 16 : TỔNG HỢP VAØ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Phát biểu được: định nghĩa lực, định nghĩa phép tổng hợp lực và phép phân tích lực. - Nắm được quy tắc hình bình hành. - Hiểu được điều kiện cân bằng của một chất điểm. 2. Kỹ năng : Vận dụng được quy tắc hình bình hành để tìm hợp lực của hai lực đồng quy hoặc để phân tích một lực thành hai lực đồng quy. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : Thí nghieäm hình 9.4 SGK Học sinh : Ôn tập các công thức lượng giác đã học III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC.

(20) Hoạt động1 (10 phút) : Ôn tập khái niệm lực và cân bằng lực. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn I. Lực. Cân bằng lực. Nêu và phân tích định nghĩa Trả lời C1 Lực là đại lượng véc tơ đặc trưng cho tác lực và cách biểu diễn một lực. Ghi nhận khái niệm lực. duïng cuûa vaät naøy leân vaät khaùc maø keát quaû là gây ra gia tốc cho vật hoặc làm cho vật bieán daïng. Neâu vaø phaân tích ñieàu caân Ghi nhận sự cân bằng của Các lực cân bằng là các lực khi tác dụng bằng của các lực. các lực. đồng thời vào một vật thì không gây ra gia toác cho vaät. Nêu và phân tích điều kiện Trả lời C2. Hai lực cân bằng là hai lực cùng tác dụng cân bằng của hai lực. lên một vật, cùng giá, cùng độ lớn và ngược chieàu. Giới thiệu đơn vị lực Đơn vị của lực là niutơn (N). Hoạt động2 (15 phút) : Tìm hiểu qui tắc tổng hợp lực. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Tổng hợp lực. Thực hiện thí nghiệm. Quan saùt thí nghieäm. 1. Thí nghieäm. Veõ hình 9.6 Veõ hình 9.6 Thực hiện thí nghiệm theo hình 9.5 Yêu cầu hs trả lời C3 Trả lời C3. 2. Ñònh nghóa. Giới thiệu khái niệm tổng hợp Ghi nhận khái niệm. Tổng hợp lực là thay thế các lực tác dụng lực. đồng thời vào cùng một vật bằng một lực có tác dụng giống hệt các lực ấy. Lực thay thế này gọi là hợp lực. 3. Qui taéc hình bình haønh. Giới thiệu qui tắc hình bình Ghi nhận qui tắc. Nếu hai lực đồng qui làm thành hai cạnh haønh. của một hình bình hành, thì đường chéo kể Cho ví dụ để hs tìm lực tổng Aùp dụng qui tắc cho một số từ điểm đồng qui biểu diễn hợp lực của hợp. trường hợp thầy cô yêu cầu. chuùng. → → → Veõ hình 9.7 Veõ hình 9.7. F =F1 + F 2. Hoạt động 3 (5 phút) : Tìm hiểu điều kiện cân bằng của chất điểm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Ñieàu kieän caân baèng cuûa chaát ñieåm. Giới thiệu điều kiện cân bằng Ghi nhaän ñieàu kieän caân baèng Muốn cho một chất điểm đứng cân bằng cuûa chaát ñieåm. cuûa chaát ñieåm thì hợp lực của các lực tác dụng lên nó phải baèng khoâng. →. →. →. →. F =F1 + F 2+. . .+ F n=0 Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu qui tắc phân tích lực. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Đặt vấn đề giải thích lại sự caân baèng cuûa voøng nhaãn O trong thí nghieäm. Neâu vaø phaân tích khaùi nieäm phân tích lực, lực thành phần.. Giới thiệu cách sử dụng qui thắc hình bình hành để thực. Noäi dung cô baûn IV. Phân tích lực. Giải thích sự cân bằng của 1. Định nghĩa. voøng O. Phân tích lực là thay thế một lực bằng hai hay nhiều lực có tác dụng giống hệt như lực Ghi nghận phép phân tích đó. lực. Các lực thay thế gọi là các lực thành phần. 2. Phân tích một lực thành hai lực thành phần trên hai phương cho trước. Ghi nhaän phöông phaùp phaân tích lực..

(21) hiện phép phân tích lực. Cho vài ví dụ cụ thể để hs áp Áp dụng qui tắc để phân tích duïng. lực trong một số trường hợp.. Hoạt dộng 5 (5 phút ) : Vaän duïng, cuûng coá, giao nhieäm vuï veà nhaø. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Xét hai trường hợp khi hai lực thành phần cùng Xác định khoảng giá trị có thể của hợp lực khi biết phương, cùng chiều hoặc cùng phương, ngược chiều. độ lớn của các lực thành phần. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hs chaån bò baøi sau. Ghi những chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 17-18 : BA ÑÒNH LUAÄT NIUTÔN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phát biểu được: Định nghĩa quán tính, ba định luật Niuton, định nghĩa khối lượng và nêu được tính chất của khối lượng. - Viết được công thức của định luật II, định luật III Newton và của trọng lực. - Nêu được những đặc điểm của cặp “lực và phản lực”. 2. Kyõ naêng - Vận dụng được định luật I Newton và khái niệm quán tính để giải thích một số hiện tượng vật lí đơn giản và để giải các bài tập trong bài. - Chỉ ra được điểm đặt của cặp “lực và phản lực”. Phân biệt cặp lực này với cặp lực cân bằng - Vận dụng phối hợp định luật II và III Newton để giải các bài tập trong bài. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : Giaùo vieân: Chuaån bò theâm moät soá vd minh hoïa ba ñònh luaät. Hoïc sinh : - Ôn lại kiến thức đã được học về lực, cân bằng lực và quán tính. - Ôn lại quy tắc tổng hợp hai lực đồng quy. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC (Tieát 1) Hoạt động 1 (20 phút) : Tìm hiểu định luật I Newton. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Nhận xét về quãng đường I. Định luật I Newton. hòn bi lăn được trên máng 1. Thí ngihệm lịch sử của Galilê. Trình baøy thí nghieäm Galileâ. Trình bày dự đoán của nghiêng 2 khi thay đổi độ (sgk) nghieâng cuûa maùng naøy. Galileâ. 2. Ñònh luaät I Newton. Nếu một vật không chịu tác dụng của lực Đọc sgk, tìm hiểu định luật I. nào hoặc chịu tác dụng của các lực có hợp lực bằng không. Thì vật đang đứng yên sẽ Neâu vaø phaân tích ñònh luaät I tiếp tục đứng yên, đang chuyển động sẽ tiếp Newton. tục chuyển động thẳng đều. 3. Quaùn tính. Quaùn tính laø tính chaát cuûa moïi vaät coù xu Ghi nhaän khaùi nieäm. hướng bảo toàn vận tốc của về hướng và độ Vận dụng khái niệm quán lớn. Neâu khaùi nieäm quaùn tính. tính để trả lời C1. Yêu cầu hs trả lời C1. Hoạt động 2 ( 20 phút) : Tìm hiểu định luật II Newton. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn.

(22) Neâu vaø phaân tích ñònh luaät II Newton.. Ghi nhaän ñònh luaät II.. II. Ñònh luaät II Newton. 1. Ñònh luaät . Gia tốc của một vật cùng hướng với lực tác dụng lên vật. Độ lớn của gia tốc tỉ lệ với độ lớn của lực và tỉ lệ nghịch với khối lượng của vaät. →. a=. →. F m. hay. →. →. F =m a. Viết biểu thức định luật II cho Cho ví dụ về trường hợp vật Trong trường hợp vật chịu nhiều lực tác trường hợp có nhiều lực tác chịu tác dụng của nhiều lực. → → → → duïng F , F ,. . ., F thì duïng leân vaät. F là hợp lực 1 2 n của các lực đó :. Neâu vaø phaân tích ñònh nghóa khối lượng dựa trên mức quaùn tính.. Ghi nhaän khaùi nieäm. Trả lời C2, C3.. Nhaän xeùt veà caùc tính chaát cuûa Neâu vaø giaûi thích caùc tính khối lượng. chất của khối lượng. Giới thiệu khái niệm trọng lực. Giới thiệu khái niệm trọng taâm.. Ghi nhaän khaùi nieäm. Ghi nhaän khaùi nieäm.. →. →. →. →. F =F1 + F 2+. . .+ F n. 2. Khối lượng và mức quán tính. a) Ñònh nghóa. Khối lượng là đại lượng đặc trưng cho mức quaùn tính cuûa vaät. b) Tính chất của khối lượng. + Khối lượng là một đại lượng vô hướng, dương và không đổi đối với mỗi vật. + Khối lượng có tính chất cộng. 3. Trọng lực. Trọng lượng. a) Trọng lực. Trọng lực là lực của Trái Đất tác dụng vào vật, gây ra cho chúng gia tốc rơi tự do. Trọng →. lực được kí hiệu là. P . Trọng lực tác dụng. leân vaät ñaët taïi troïng taâm cuûa vaät. b) Trọng lượng. Giới thiệu khái niệm trọng Ghi nhận khái niệm. Độ lớn của trọng lực tác dụng lên một vật lượng. gọi là trọng lượng của vật, kí hiệu là P. Nêu sự khác nhau của trọng Trọng lượng của vật được đo bằng lực kế. Yeâu caàu hs phaân bieät troïng lực và trọng lượng. lực và trọng lượng. c) Công thức của trọng lực. →. →. P=m g. Xác định công thức tính trọng Suy ra từ bài toán vật rơi tự lực. do. Hoạt động 3 (5 phút) : Giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hs chuaån bò baøi sau. Ghi những chuẩn bị cho bài sau. (Tieát 2) Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ : Phát biểu định luật I Newton, nêu khái niệm quán tính. Giải thích tại sao khi đoàn tàu đang chạy nếu dừng lại đột ngột thì hành khách bị ngã về phía trước, nếu đột ngột rẽ trái thì hành khách bị ngã về phía phải. Phát biểu, viết viểu thức của định luật II Newton. Nêu định nghĩa và tính chất của khối lượng. Hãy cho biết trọng lực và trọng lượng khác nhau ở những điểm nào ? Hoạt động 2 (20 phút) : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Ñònh luaät III Newton. 1. Sự tương tác giữa các vật. Quan saùt hình 10.1, 10.2, 10.3 Giới thiệu 3 ví dụ sgk. Khi một vật tác dụng lên vật khác một lực.

(23) Nhấn mạnh tính chất hai và 10.4, nhận xét về lực tương thì vật đó cũng bị vật kia tác dụng ngược trở chiều của sự tương tác. tác giữa hai vật. lại một lực. Ta nói giữa 2 vật có sự tương tác. 2. Ñònh luaät. Trong mọi trường hợp, khi vật A tác dụng Neâu vaø phaân tích ñònh luaät Ghi nhaän ñònh luaät. III. lên vật B một lực, thì vật B cũng tác dụng lại vật A một lực. Hai lực này có cùng giá, cùng độ lớn nhưng ngược chiều. → → Yêu cầu hs viết biểu thức Viết biểu thức định luật. F BA =− F AB cuûa ñònh luaät. 3. Lực và phản lực. Một trong hai lực tương tác giữa hai vật gọi Nêu khái niệm lực tác dụng Ghi nhận khái niệm. là lực tác dụng còn lực kia gọi là phản lực. và phản lực. Đặc điểm của lực và phản lực : + Lực và phản lực luôn luôn xuất hiện Nêu các đặc điểm của lực Ghi nhận các đặc điểm. (hoặc mất đi) đồng thời. và phản lực. + Lực và phản lực có cùng giá, cùng độ lớn Yeâu caàu hs cho ví duï minh Cho ví dụ minh hoạ cho từng nhưng ngược chiều. Hai lực có đặc điểm như hoạ từng đặc điểm. ñaëc ñieåm. vậy gọi là hai lực trực đối. Phân biệt cặp lực và phản lực + Lực và phản lực không cân bằng nhau vì Phân tích ví dụ về cặp lực với cặp lực cân bằng, chuùng ñaët vaøo hai vaät khaùc nhau. và phản lực ma sát. Trả lời C5. Hoạt động 3 (10 phút) : Vận dụng, Củng cố. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu hs giải tại lớp các bài tập 11, 12 trang 62. Giaûi caùc baøi taäp 11, 12 trang 62 sgk. Hướng dẫn hs áp dụng định luật II và III để giải. Hoạt động 4 (5 phút) : Giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hs chuaån bò baøi sau. Ghi những chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 19 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Nắm vững những kiến thức liên quan đến phần tổng hợp, phân tích lực, các định luật của Newton 2. Kỹ năng : - Vân dụng những kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi và giải các bài tập có liên quan. - Phöông phaùp laøm baøi kieåm tra traéc nghieäm khaùch quan. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem các bài tập và câu hỏi trong sách bài tập về các phần : Tổng hợp, phân tích lực. Ba định luật Newton. - Soạn thêm một số câu hỏi và bài tập. Hoïc sinh : - Xem lại những kiến thức đã học ở các bài : Tổng hợp, phân tích lực. Ba định luật Newton. - Giải các bài tập và các câu hỏi trắc nghiệm trong sách bài tập về các phần : Tổng hợp, phân tích lực. Ba định luật Newton. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Tóm tắt kiến thức : + Ñieàu kieän caân baèng cuûa chaát ñieåm : + Ñònh luaät II Newton : + Trọng lực :. →. →. ma. →. =. →. →. →. →. →. →. →. →. F =F1 + F 2+. . .+ F n. P=m g ; trọng lượng : P = mg. + Ñònh luaät II Newton :. →. F =F1 + F 2+. . .+ F n=0. →. F BA =− F AB.

(24) Hoạt động 1 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 58 : C Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 58 : B Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 58 : D Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 58 : C Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 58 : B Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 58 : D Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 65 : C Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 8 trang 65 : D Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 10 trang 65 : C Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 11 trang 65 : B Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 12 trang 65 : D Hoạt động 3 (25 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 8 trang 58. Vẽ hình, xác định các lực tác Vòng nhẫn O chịu tác dụng của các lực : Veõ hình, yeâu caàu hs xaùc → → duï n g leâ n voø n g nhaã n . định các lực tác dụng lên Trọng lực P , các lực căng T vaø A voøng nhaãn O. → Yeâu caàu hs neâu ñieàn kieän Vieát ñieàu kieän caân baèng. TB caân baèng cuûa voøng nhaãn. Ñieàu kieän caân baèng : → → → Ghi nhaän pheùp chieáu veùc tô Hướng dẫn hs thực hiện + T + T =0 P A B leân truïc. pheùp chieáu veùc tô leân truïc. Chiếu lên phương thẳng đứng, chọn chiều Chuyển biểu thức véc tơ về Yêu cầu áp dụng để chuyển dương hướng xuống, ta có : biểu thức véc tơ về bểu thức biểu thức đại số. P – TB.cos30o = 0 đại số. P 20 Yêu cầu xác định các lực Tính các lực căng. = => TB = o 0 , 866 = 23,1 (N) cos 30 căng của các đoạn dây. Chieáu leân phöông ngang, choïn chieàu döông từ O đến A, ta có : -TB.cos60o + TA = 0 => TA = TB.cos60o = 23,1.0,5 = 11,6 (N) Baøi 10.13 Yeâu caàu hs tính gia toác quaû Tính gia toác cuûa quaû boùng. Gia tốc của quả bóng thu được : bóng thu được. Yeâu caàu hs tính vaän toác quaû boùng bay ñi.. Tính vaän toác quaû boùng bay ñi.. Yeâu caàu hs tính gia toác vaät thu được.. Tính gia tốc của vật thu được.. a=. F 250 = m 0,5. = 500 (m/s2). Vaän toác quaû boùng bay ñi : v = vo + at = 0 + 500.0,02 = 10 (m/s) Baøi 10.14 Gia tốc của vật thu được : Ta coù : s = vo.t +. 1 at2 = 2. 1 at2 (vì vo = 2. 0). Yêu cầu hs tính hợp lực tác duïng leân vaät. Yêu cầu hs viết biểu thức ñònh luaät III Newton. Yeâu caàu hs chuyeån phöông trình veùc tô veà phöông trình. Tính hợp lực tác dụng vào vật.. => a =. 2 s 2. 0,8 = 2 2 t 0,5. = 6,4 (m/s2). Hợp lực tác dụng lên vật : F = m.a = 2.6,4 = 12,8 (N) Viết biểu thức định luật III. Baøi 10.22 Chọn chiều dương cùng chiều chuyển động Chuyển phương trình véc tơ ban đầu của vật 1, ta có : F12 = -F21.

(25) đại số. về phương trình đại số. Yeâu caàu hs giaûi phöông trình để tiìm khối lượng m2. Tính m2.. hay : => m2 =. v 2 − v 02 v −v =− m1 1 01 Δt Δt m1 (v 01 − v 1) 1.(5 − ( −1 ) ) = =3 v 2 − v 01 2 −0 m2. (kg). IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 20 : LỰC HẤP DẪN. ĐỊNH LUẬT VẠN VẬT HẤP DẪN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Phát biểu được định luật vạn vật hấp dẫn và viết được công thức của lực hấp dẫn. - Nêu được định nghĩa trọng tâm của một vật. 2. Kyõ naêng : - Giải thích được một cách định tính sự rơi tự do và chuyển động của các hành tinh, vệ tinh bằng lực hấp daãn. - Vận dụng được công thức của lực hấp dẫn để giải các bài tập đơn giản như ở trong bài học. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Tranh miêu tả chuyển động của trái đất xung quanh mặt trời và của mặt trời xung quanh trái đất. Học sinh : Ôn lại kiến thức về sự rơi tự do và trọng lực. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Tìm hiểu lực hấp dẫn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Lực hấp dẫn. Ghi nhaä n lự c haá p daã n . Giới thiệu về lực hấp dẫn. Mọi vật trong vũ trụ đều hút nhau với một Yeâu caàu hs quan saùt moâ Quan saùt moâ hình, nhaän xeùt. lực, gọi là lực hấp dẫn. phỏng chuyển động của của Nêu tác dụng của lực hấp dẫn. Lực hấp dẫn giữa Mặt Trời và các hành tinh TÑ quanh MT vaø nhaän xeùt veà giữ cho các hành tinh chuyển động quanh đặc điểm của lực hấp dẫn. Mặt Trời. Ghi nhận tác dụng từ xa của Giới thiệu tác dụng của lực Lực hấp dẫn là lực tác dụng từ xa, qua lực hấp dẫn. haáp daãn. khoảng không gian giữa các vật. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu định luật vạn vật hấp dẫn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Ñònh luaät vaïn vaät haáp daãn. 1. Ñònh luaät : Ghi nhaä n ñònh luaä t . Lực hấp dẫn giữa hai chất điểm bất kì tỉ lệ Neâu vaø phaân tích ñònh luaät vaïn vaät haáp daãn. thuận với tích hai khối lượng của chúng và tỉ lệ nghịch với bình phương khoảng cách giữa Mở rộng phạm vi áp dụng Viết biểu thức định luật. ñònh luaät vaïn vaät haáp daãn cho chuùng. caùc vaät khaùc chaát ñieåm. 2. Hệ thức : Yêu cầu hs biểu lực hấp dẫn. Biểu diễn lực hấp dẫn.. F hd=G. m1 .m2 r. 2. ; G = 6,67Nm/kg2. Hoạt động 3 (15 phút) : Xét trọng lực là trường hợp riêng của lực hấp dẫn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Trọng lực là trường hợp riêng của lực hấp dẫn.. Trọng lực tác dụng lên một vật là lực hấp Nhaéc laïi khaùi nieäm. Yêu cầu hs nhắc lại trọng lực. Viết biểu thức của trọng lực dẫn giữa Trái Đất và vật đó. Yêu cầu hs viết biểu thức của Trọng lực đặt vào một điểm đặc biệt của trọng lực khi nó là lực hấp dẫn trong các trường hợp. vaät, goïi laø troïng taâm cuûa vaät. và khi nó gây ra gia tốc rơi tự Độ lớn của trọng lực (trọng lượng) : do từ đó rút ra biểu thức tính.

(26) gia tốc rơi tự do. Rút ra biểu thức tính gia tốc rơi tự do. Viết biểu thức của trọng lực Yêu cầu hs viết biểu thức của và gia tốc rơi tự do khi vật ở trọng lực trong trường hợp vật gần mặt đất (h << R) ở gần mặt đất : h << R. m. M ( R+ h )2 GM Gia tốc rơi tự do : g = ( R+ h )2 P=G. Nếu ở gần mặt đất (h << R) : P=. G. m. M 2 R. ;g=. GM 2 R. Hoạt động 4 (5 phút) : Vận dụng, Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho hs laøm caùc baøi taäp 5, 7 trang trang 70 sgk. Làm các bài tập 5, 7 sgk. Đọc phần “Em có biết”. Ra bài tập về nhà hướng dẫn chuẩn bị bài sau. Ghi câu hỏi, bài tập về nhà và những chuẫn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tiết 21 : LỰC ĐAØN HỒI CỦA LÒ XO. ĐỊNH LUẬT HUC I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Nêu được những đặc điểm về điểm đặt và hướng lực đàn hồi của lò xo. - Phát biểu được định luật Húc và viết được công thức tính độ lớn lực đàn hồi của lò xo. - Nêu được các đặc điểm về hướng của lực căng dây và lực pháp tuyến. 2. Kyõ naêng: - Biễu diễn được lực đàn hồi của lò xo khi bị dãn hoặc bị nén. - Sử dụng được lực kế để đo lực, biết xem xét giới hạn đo của dụng cụ trước khi sử dụng. - Vận dụng được định luật Húc để giải các bài tập trong bài. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Một vài lò xo, các quả cân có trọng lượng như nhau, thước đo. Một vài loại lực kế. Học sinh : Ôn lại kiến thức về lực đàn hồi của lò xo ở THCS. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (15 phút) : Xác định hướng và điểm đặt của lực đàn hồi của lò xo. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Hướng và điểm đặt của lực đàn hồi của loø xo. Laøm thí nghieäm bieán daïng Quan saùt thí nghieäm. + Lực đàn hồi xuất hiện ở hai đầu của lò xo Biểu diễn lực đàn hồi của lò và tác dụng vào vật tiếp xúc (hay gắn) với lò một số lò xo để hs quan sát. Chỉ rỏ lực tác dụng vào lò xo khi bị nén và dãn. xo, laøm noù bieán daïng. xo gây ra biến dạng, lực đàn + Hướng của mỗi lực đàn hồi ở mỗi đầu của hồi của lò có xu hướng chống Trả lời C1. lò xo ngược với hướng của ngoại lực gây lại sự biến dạng đó. bieán daïng. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu định luật Húc. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Độ của lực đàn hồi của lò xo. 1. Thí nghieäm. Hoạt động theo nhóm : Cho hs laøm thí nghieäm : + Treo quả cân có trọng lượng P vào lò xo thì Đo chiều dài tự nhiên của lò lò xo giãn ra. Ở vị trí cân bằng ta có : Treo 1 quaû caân vaøo loø xo. Treo thêm lần lượt 1, 2, 3 xo. F = P = mg Treo 1 quaû caân vaøo loø xo. + Treo tiếp 1, 2 quả cân vào lò xo. Ở mỗi quaû caân vaøo loø xo. Trả lời C2. laàn, ta chieàu daøi l cuûa loø xo khi coù taûi roài tính Đo chiều dài của lò xo khi độ giãn l = l – lo. Ta có kết quả : treo 1, 2, 3 roài 4 quaû caân. F = P (N) 0 1 2 3 4 Ghi keát quaû vaøo baûng..

(27) Trả lời C3.. l (m) 0,30 0,32 0,34 0,36 0,38 l (m) 0 0,02 0,04 0.06 0,08 Kéo lò xo với lực vượt quá Nhận xét kết quả thí nghiệm. 2. Giới hạn đàn hồi của lò xo. giới hạn đàn hồi. Mỗi lò xo hay mỗi vật đàn hồi có một giới Ghi nhận giới hạn đàn hồi. Giới thiệu giới hạn đàn hồi. hạn đàn hồi nhất định. 3. Ñònh luaät Huùc (Hookes). Ruùt ra keát luaän veà moái quan Neâu vaø phaân tích ñònh luaät. Trong giới hạn đàn hồi, độ lớn của lực đàn hệ giữa lực đàn hồi của lò xo hồi của lò xo tỉ lệ thuận với độ biến dạng của và độ dãn. loø xo. Giải thích độ cứng của lò xo. Cho hs giải thích độ cứng. Fñh = k.| l | k gọi là độ cứng (hay hệ số đàn hồi) của lò xo, coù ñôn vò laø N/m. Giới thiệu lực căng của dây Biểu diễn lực căng của dây. 4. Chuù yù. treo. + Đối với dây cao su hay dây thép, lực đàn hồi chỉ xuất hiện khi bị ngoại lực kéo dãn. Vì thế lực đàn hồi trong trường hợp này gọi là Biểu diễn lực pháp tuyến ở lực căng. Giới thiệu lực pháp tuyến ở maët tieáp xuùc bò bieán daïng. maët tieáp xuùc. + Đối với mặt tiếp xúc bị biến dạn khi bị ép vào nhau thì lực đàn hồi có phương vuông góc với mặt tiếp xúc. Hoạt động 3 (10 phút) : Vận dụng, Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Giới thiệu lực kế. Tìm hiểu lực kế. Giới thiệu cách đo lực, khối lượng. Đo lực và khối lượng bằng lực kế. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hs chuaån bò baøi sau. Ghi những chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 22 : LỰC MA SÁT I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nêu được những đặc điểm của lực ma sát trượt, ma sát nghỉ, ma sát lăn. - Viết được công thức của lực ma sát trượt. - Nêu được một số cách làm giảm hoặc tăng ma sát. 2. Kyõ naêng - Vận dụng được công thức của lực ma sát trượt để giải các bài tập tương tự như ở bài học. - Giải thích được vai trò phát động của lực ma sát nghỉ đối với việc đi lại của người, động vật và xe cộ. - Bước đầu đề xuất giả thuyết hợp lí và đưa ra được phương án thí nghiệm để kiểm tra giả thuyết. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm gồm: khối hình hộp chữ nhật( bằng gỗ, nhựa…) có một mắt khoét các lỗ để đựng quả cân, một số quả cân, một lực kế, và một máng trượt. Học sinh : Ôn lại những kiến thức về lực ma sát đã học ở lớp 8. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu lực ma sát trượt Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Lực ma sát trượt. Chỉ ra hướng của lực ma sát 1. Cách xác định độ lớn của ma sát trượt. Cho học sinh hoạt động trượt. Móc lực kế vào vật rồi kéo theo phương Thảo luận, tìm cách đo độ lớn ngang cho vật trượt gần như thẳng đều. Khi nhoùm. của lực ma sát trượt. đó, lực kế chỉ độ lớn của lực ma sát trượt tác.

(28) Yêu cầu trả lời C1. Tieán haønh thí nghieäm kieåm tra các yếu tố ảnh hưởng đến lực ma sát trượt.. Giới thiệu hệ số ma sát trượt. Giới thiệu bảng hệ số ma sát trượt của một số cặp vật lieäu. Nêu biểu thức hệ số ma sát tröôt.. Thảo luận nhóm, trả lời C1.. duïng vaøo vaät. 2. Đặc điểm của độ lớn của ma sát trượt. Ghi nhaän keát quaû thí nghieäm + Khoâng phuï thuoäc vaøo dieän tích tieáp xuùc vaø tốc độ của vật. vaø ruùt ra keát luaän. + Tỉ lệ với độ lớn của áp lực. + Phuï thuoäc vaøo vaät lieäu vaø tình traïng cuûa hai maët tieáp xuùc. 3. Hệ số ma sát trượt. F mst Ghi nhaän caùch xaùc ñònh heä soá t = ma sát trượt. N Hệ số ma sát trượt t phụ thuộc vào vật liệu vaø tình traïng cuûa hai maët tieáp xuùc. 4. Công thức của lực ma sát trượt. Ghi biểu thức. Fmst = t.N. Hoạt động 2 (7 phút) : Tìm hiểu lực ma sát lăn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn II. Lực ma sát lăn. Lấy ví dụ về tác dụng của lực Ñaët caâu hoûi cho hs laáy ví duï. Lực ma sát lăn xuất hiện khi một vật lăn ma saùt laên leân vaät. Neâu caâu hoûi C2. trên một vật khác, để cản lại chuyển động Giới thiệu một số ứng dụng Trả lời C2. laên cuûa vaät. So sánh độ lớn của lực ma sát laøm giaûm ma saùt. Lực ma sát lăn rất nhỏ so với lực ma sát lăn và ma sát trượt. trượt. Hoạt động 3 (18 phút) : Tìm hiểu lực ma sát nghĩ Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Lực Ma sát nghĩ. 1. Thế nào là lực ma sát nghĩ. Khi tác dụng vào vật một lực song song với Tieán haønh thí nghieäm nhaän Quan saùt thí nghieäm. bieát ma saùt nghó. mặt tiếp xúc nhưng vật chưa chuyển động thì Chỉ rỏ các lực tác dụng lên mặt tiếp xúc đã tác dụng vào vật một lực ma Cho hs chỉ ra các lực tác vaät duïng leân vaät. sát nghĩ cân bằng với ngoại lực. 2. Những đặc điểm của lực ma sát nghĩ. + Lực ma sát nghĩ có hướng ngược với hướng Làm thí nghiệm, từng bước Rút ra các đặc điểm của lực của lực tác dụng song song với mặt tiếp xúc, cho hs neâu ñaëc ñieåm cuûa ma ma saùt nghó. có độ lớn bằng độ lớn của lực tác dụng, khi saùt nghó. vật còn chưa chuyển động. Cho hs so sánh độ lớn của lực + Ma sát nghĩ có một giá trị cực đại đúng ma sát nghĩ cực đại và lực ma So sánh độ lớn của lực ma sát bằng ngoại lực tác dụng song song với mặt sát trượt. nghĩ cực đại và lực ma sát tiếp xúc khi vật bắt đầu trượt. trượt. + Khi vật trượt, lực ma sát trượt nhỏ hơn ma sát nghĩ cực đại. 3. Vai trò của lực ma sát nghĩ. Giới thiệu vai trò của lực ma Nhờ có ma sát nghĩ ta mới cầm nắm được saùt nghó. các vật trên tay, đinh mới được giữ lại ở Ghi nhận vai trò của lực ma tường, sợi mới kết được thành vải. Cho hs laáy caùc ví duï veà caùch saùt nghó. Nhờ có ma sát nghĩ mà dây cua roa chuyển laøm taêng ma saùt coù ích. động, băng chuyền chuyển được các vật từ Lấy các ví dụ về cách làm nơi này đến nơi khác..

(29) taêng ma saùt coù ích.. Đối với người, động vật, xe cộ, lực ma sát nghĩ đóng vai trò lực phát động. Hoạt động 4 (5 phút) : Vận dụng, Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho hs giaûi baøi taäp ví duï Giaûi baøi taäp ví duï. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hs chuaån bò baøi sau. Ghi những chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tiết 23 : LỰC HƯỚNG TÂM I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phát biểu được định nghĩa và viết được công thức của lực hướng tâm. - Nêu được một vài ví dụ về chuyển động ly tâm có lợi hoặc có hại.\ 2. Kyõ naêng - Giải thích được lực hướng tâm giữ cho một vật chuyển động tròn đều. - Xác định được lực hướng tâm giữ cho vật chuyển động tròn đều trng một số trường hợp đơn giản. - Giải thích được chuyển động li tâm. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Một số hình vẽ mô tả tác dụng của lực hướng tâm. Học sinh : Ôn lại những kiến thức về chuyển động tròn đều và gia tốc hướng tâm III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Viết biểu thức của định luật II Newton, biểu thức tính độ lớn của gia tốc hướng tâm. Giải thích và nêu đơn vị các đại lượng trong biểu thức. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu về lực hướng tâm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Lực hướng tâm. 1. Ñònh nghóa. Neâu vaø phaân tích ñònh nghóa Ghi nhaän khaùi nieäm. Lực (hay hợp lực của các lực) tác dụng vào một vật chuyển động tròn đều và gây ra cho lực hướng tâm. vật gia tốc hướng tâm gọi là lực hướng tâm. 2. Công thức. Yêu cầu hs viết biểu thức Viết biểu thức. mv 2 Fht = maht = = m2r định luật II cho chuyển động r tròn đều. 3. Ví duï. Tìm các ví dụ chuyển động + Lực hấp dẫn giữa Trái Đất và vệ tinh nhân Cho hoïc sinh tìm caùc ví duï về chuyển động tròn đều, qua tròn đều. tạo đóng vai trò lực hướng tâm, giữ cho vệ Xaù c ñònh lự c hay hợ p lự c từng ví dụ, phân tích để tìm tinh nhân tạo chuyển động tròn đều quanh trong từng ví dụ đóng vai trò Trái Đất. ra lực hướng tâm. lực hướng tâm. + Đặt một vật trên bàn quay, lực ma sát nghĩ đóng vai trò lực hướng tâm giữ cho vật chuyển động tròn..

(30) Đưa ra thêm ví dụ để hs Tìm lực hướng tâm trong ví dụ + Đường ôtô và đường sắt ở những đoạn cong phaân tích. thaày coâ cho. phải làm nghiên về phía tâm cong để hợp lực giữa trọng lực và phản lực của mặt đường tạo ra lực hướng tâm giữ cho xe, tàu chuyển động dễ dàng trên quỹ đạo. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu chuyển động li tâm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Chuyển động li tâm. Mô tả ví dụ về chuyển động Đọc sgk. 1. Khi ñaët vaät treân baøn quay, neáu baøn quay cuûa vaät ñaët treân baøn xoay. nhanh quá, lực ma sát nghĩ không đủ lớn để Nhác lại đặc điểm của lực ma đóng vai trò lực hướng tâm nữa, nên vật Cho hs nhaéc laïi ñaëc ñieåm saùt nghó. của lực ma sát nghĩ. trượt trên bàn ra xa tâm quay, rồi văng khỏi bàn theo phương tiếp tuyến với quỹ đạo. Trình bày chuyển động li Ghi nhận chuyển động li tâm. Chuyển động như vậy của vật được gọi là taâm. chuyển động li tâm. Ghi nhận hoạt động của máy 2. Chuyển động li tâm có nhiều ứng dụng Phân tích hoạt động của vaét li taâm. maùy vaét li taâm. thực tế. Ví dụ : Máy vắt li tâm. Tìm thêm ví dụ ứng dụng 3. Chuyển động li tâm cũng có khi cần phải Cho hs tìm theâm ví duï. Nêu ví dụ chuyển động li chuyển động li tâm. tránh. Ví dụ : Khi chạy xe qua những chổ taâm caàn traùnh. rẽ, chổ quanh, nếu chạy với tốc độ lớn thì Nêu những điều cần thực hiện lực ma sát nghĩ cực đại không đủ lớn để Yeâu caàu hs cho bieát caàn phải làm gì khi chạy xe qua khi chạy xe qua những chổ rẽ, đóng vai trò lực hướng tâm giữ cho xe choå quanh. những chổ rẽ, chổ quanh. chuyển động tròn nên xe sẽ trượt li tâm, dễ gaây ra tai naïn giao thoâng. Hoạt động 4 (10 phút) : Vận dụng, Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho hs giaûi baøi taäp 5, 7 trang 83. Giaûi baøi taäp 5, 7 trang 83. Cho hs đọc thêm phần : Em có biết ? Đọc thêm phần : Em có biết ? Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hs chuaån bò baøi sau. Ghi những chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 24 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Nắm vữn các kiến thức liên quan đến lực hướng tâm. 2. Kỹ năng : Trả lời được các câu hỏi và giải được các bài tập có liên quan đến lực hướng tâm. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem laïi caùc caâu hoûi vaø caùc baøi taäp trong saùch gk vaø trong saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm moät vaøi caâu hoûi vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh : - Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập mà thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị các câu hỏi cần hỏi thầy cô về những phần chưa rỏ. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ, tóm tắt kiến thức : Nêu định nghĩa và các đặc điểm của lực hướng tâm. + Trọng lực :. →. →. P=m g ; trọng lượng : p = mg m1 .m2 + Lực hấp hẫn : F hd=G với : G = 6,67Nm/kg2 2 r.

(31) + Trọng lượng, gia tốc rơi tự do : Ph = G. m. M ( R+ h )2. ; gh =. GM m. M G 2 . Ở gần mặt đất : P = ( R+ h ) R2. ;g=. GM R2. + Lực đàn hồi : Fđh = k.| l | + Lực ma sát : Fms = N. Trên mặt phẳng ngang : Fms = mg. Trên mặt phẳng nghiêng : Fms = mgcos. + Lực hướng tâm : Fht = maht =. mv 2 r. = m2r. Hoạt động 2 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn A. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn.. Noäi dung cô baûn Caâu 4 trang 69 : B Caâu 5 trang 70 : C Caâu 3 trang 74 : C Caâu 4 trang 74 : D Caâu 5 trang 74 : A Caâu 4 trang 78 : D Caâu 6 trang 78 : C Caâu 7 trang 78 : C. Hoạt động 2 (25 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Viết biểu thức tính gia tốc rơi Yêu cầu hs viết biểu thức tính gia tốc rơi tự do trên mặt tự do : Trên mặt đất. đất và ở độ cao h. Ở độ cao h. Suy ra công thức tính gia tốc Yêu cầu hs lập biểu thức để từ đó rút ra gia tốc ở độ cao rơi tự do ở độ cao h theo g, R vaø h. h. Thay số tính gia tốc ở các độ Yêu cầu thay số để tính gia cao theo bài ra. tốc ở các độ cao theo yêu cầu baøi ra.. Yêu cầu hs viết biểu thức cuûa ñònh luaät Huùc. Yêu cầu hs tính độ cứng của loø xo. Yêu cầu tính trọng lượng.. Viết biểu thức. Suy ra độ cứng. Tính trọng lượng.. Yeâu caàu hs tính gia toác cuûa Tính gia toác cuûa xe. xe lúc khởi hành.. Noäi dung cô baûn Baøi 11.4 Gia tốc rơi tự do :. GM R2 GM Ở độ cao h : gh = ( R+ h )2 R 2 ¿ => gh = g. R+ h . Do đó : ¿ Trên mặt đất : g =. Ở độ cao 3200m :. 6400 2 ¿ gh1 = 9,8. 6400+3,2 = 9,79 (m/s2) ¿. Ở độ cao 3200m :. 6400 2 ¿ gh2 = 9,8. 6400+3200 = 4,35 (m/s2) ¿ Baøi 6 trang 74 a) Độ cứng của lò xo : Ta coù : F = k.l  k=. F 2 = = 200(N/m) Δl 0 , 01. b) Trọng lượng của vật : Ta coù : P = F = k.l’ = 200.0,08 = 8(N) Baøi 13.8 a) Gia tốc của xe lúc khởi hành : Ta coù : v = vo + at.

(32) v − v o 20 − 0 Yêu cầu hs cho biết loại lực Cho biết loại lực gây ra gia =  a= = 0,56 (m/s2) gaây ra gia toác cho xe. toác cho xe. t 36 Laäp vaø tính tæ soá Lực gây ra gia tốc cho xe là lực ma sát nghĩ Yeâu caàu hs laäp tæ soá vaø tính. và có độ lớn : Fmsn = m.a = 800.0,56 = 448 (N) b) Tỉ số giữa lực tăng tốc và trọng lượng : Xác định lực hướng tâm.. F msn 448 = 0,056 = P 800. 10. Yêu cầu hs cho biết lực Baøi 14.1 Viết các biểu thức của các lực a) Tốc độ dài của vệ tinh : hướng tâm ở đây là lực nào. 2 Cho hs viết biểu thức của Suy ra biểu thức tính vận tốc. R+h ¿ lực hấp dẫn, biểu thức của ¿ ¿ Ta coù : Fhd = Fht hay lực hướng tâm từ đó suy ra GmM Viết biểu thức tính gia tốc rơi vaän toác daøi cuûa veä tinh. ¿ Yêu cầu hs viết biểu thức tự do ở sát mặt đất. GM GM GM = =  v2 = (1) tính gia tốc rơi tự do ở sát mặt R+ h R+ R 2 R Suy ra để tính vận tốc dài của đất, từ đó suy ra 1 vế giống GM veä tinh. Mặt khác, ở sát mặt đất : g = biểu thức tính vận tốc. 2 R Yeâu caàu hs suy ra vaø thay soá gR GM = => (2) để tính vận tốc dài của vệ 2 2R tinh. Từ (1) và (2) suy ra : Viết biểu thức liên hệ giữa gR 9 . 8 .640 , 104 = 56.102 (m/s) Yêu cầu hs viết biểu thức vận tốc dài và chu kì. v= = 2 2 liên hệ giữa vận tốc dài và Suy ra và tính chu kì. b) Chu kì quay cuûa veä tinh : chu kì, từ đó suy ra và tính 2 π . r 2 π ( R +h) 4 πR chu kì. = = Ta coù : v =. √ √. T. T T 5 4 πR 4 . 3 , 14 .64 .10 = = 14354 v 56 . 102. Viết biểu thức và tính lực Yêu cầu hs viết biểu thức và => T = hướng tâm. tính lực hướng tâm. (s) Cho hs biết đó cũng chính là c) Lực hấp dẫn : độ lớn của lực hấp dẫn.. 2 2. 56 .10 ¿ ¿ 600 .¿ Fhd = Fht = 2 2 mv mv = =¿ R+ h 2 R = 1470 (N) IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 25 : BAØI TOÁN VỀ CHUYỂN ĐỘNG NÉM NGANG I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Diễn đạt được các khái niệm: phân t ích chuyển động, chuyển động thành phần, chuyển động tổng hợp. - Viết được các phương trình của hai chuyển động thành phần của chuyển động ném ngang 2. Kyõ naêng : - Chọn hệ tọa độ thích hợp nhất cho việc phân tích chuyển động ném ngang thành hai chuyển động thành phaàn. - Aùp dụng định luật II Newton để lập các phương trình cho hai chuyển động thành phần của chuyển động của vaät neùm ngang. - Tổng hợp 2 chuyển động thành phần để được chuyển động tổng hợp (chuyển động thực). - Vẽ được (một cách định tính) quỹ đạo parabol của một vật bị ném ngang..

(33) II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Thí nghiệm kiểm chứng hình 15.2 SGK Học sinh : Các công thức của chuyển động thẳng biến đổi đều và của sự rơi tự do. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Viết các pt chuyển động của chuyển động thẳng đều và rơi tự do. Hoạt động 2 ( 15 phút) : Khảo sát chuyển động của vật ném ngang. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Khảo sát chuyển động của vật ném ngang. 1. Chọn hệ trục toạ độ và gốc thời gian. Nhận xét sơ bộ chuyển động. Nêu bài toán. Chọn hệ trục toạ độ Đề-các xOy, trục Ox → Đánh giá nhận xét của hs. hướng theo véc tơ vận tốc v , trục Oy o Chọ trục toạ độ và góc thời Cho hs chọn trục toạ độ và → hướng theo véc tơ trọng lực P gian. góc thời gian.. Chọn gốc thời gian lúc bắt đầu ném. 2. Phân tích chuyển động ném ngang. Chuyển động của các hình chiếu Mx và My Nhận xét chuyển động của vật trên các trục Ox và Oy gọi là các chuyển Phân tích chuyển động. treân caùc phöông Ox vaø Oy. động thành phần của vật M. Yeâu caàu hs cho bieát gia toác, + Treân truïc Ox ta coù : vận tốc và phương trình toạ Xác định ax, vx và x ax = 0 ; vx = vo ; x = vot độ của vật trên phương Ox. + Treân truïc Oy ta coù : Yeâu caàu hs cho bieát gia toác, Xaùc ñònh ay, vx vaø x vận tốc và phương trình toạ độ của vật trên phương Oy.. 1 gt2 2. ay = g ; vy = gt ; y =. Hoạt động 3 (10 phút) : Xác định chuyển động của vật ném ngang. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Xác định chuyển động của vật. 1. Dạng của quỹ đạo và vận tốc của vật. g 2 Gợi ý để hs viết phương Viết phương trình quỹ đạo. x Phương trình quỹ đạo : y = 2 vo trình quỹ đạo. Gợi ý để hs viết phương Viết phương trình vận tốc. gt ¿2 +v 2o Phöông trình vaän toác : v = trình vaän toác. ¿ √¿ Xác định thời gian chuyển 2. Thời gian chuyển động. Dẫn dắt để hs xác định thời 2h động. gian chuyển động. t= Dẫn dắt để hs xác định tầm Xác định tầm ném xa. neùm xa. Trả lời C2 Yêu cầu trả lời C2 Hoạt động 4 (10 phút) : Thí nghiệm kiểm chứng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. 3. Taàm neùm xa.. √. g. L = xmax = vot = vo. √. 2h g. Noäi dung cô baûn III. Thí nghiệm kiểm chứng. Quan sát thí nghiệm hoặc đọc Laøm thí nghieäm (neáu khoâng Sau khi búa đập vào thanh thép, bi A thực hiện được thì mô tả thí sách giáo khoa. chuyển động ném ngang còn bi B rơi tự do. Trả lời C3. nghieäm) Cả hai đều chạm đất cùng một lúc..

(34) Hoạt động 5 (5 phút) : Giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động của giáo viên Yêu cầu đọc phần : Em có biết ? Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hs chuaån bò baøi sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Hoạt động của học sinh Đọc phần : Em có biết ? Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi những chuẩn bị cho bài sau.. Tiết 26-27 : Thực hành : ĐO HỆ SỐ MA SÁT I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Chứng minh được các công thức (16.2) trong SGK, từ đó nêu được phương án thực nghiệm đo hệ số ma sát trược trong phương pháp động lực học( gián tiếp qua gia tốc a và gốc nghiêng . 2. Kyõ naêng - Lắp ráp được thí nghiệm theo phương án đã chọn, biết cách sử dụng đồng hồ đo thời gian hiệu số điều khiển bằng nam châm điện có công tắc và cổng quang điện để đo chính xã khỏang thời gian chuyển động của vật. - Tính và viết đúng kết quả phép đo, với số các chữ số có nghĩa cần thiết. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : Cho moãi hoïc sinh - Mặt phẳng nghiêng có thước đo góc và quả dọi. - Nam châm điện có hộp công tắc đóng ngắt. - Thước kẻ vuông để xã định vị trí ban đầu của vật. - Trụ kim lọai đường kính 3 cm, cao 3cm. - Đồng hồ đo thời gian hiệu số, chính xác 0,001s. - Coång quang ñieän E. - Thước thẳng 1000 mm. Hoïc sinh : - OÂn taäp laïi baøi cuõ. - Giaáy keû oâ, baùo caùo thí nghieäm… III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 : Hoạt động 1 (15phút) : Xây dựng cơ sở lí thuyết. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho moät vaät tröôt treân maët phaúng nghieâng roài yeâu Xác định các lực tác dụng lên vật khi vật trượt trên cầu hs xác định các lực tác dụng lên vật maët phaúng nghieâng. Hướng dẫn học sinh áp dụng định luật II Newton cho Viết biểu thức định luật II Newton. vật để tìm gia tốc của vật. Suy ra biểu thức gia tốc. Hướng dẫn hs chứng minh công thức. Chứng minh công thức tính hệ số ma sát trượt. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu bộ dụng cụ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Phaùt caùc boä duïng cuï cho caùc nhoùm. Tìm hieåu caùc thieát bò coù trong boä duïng cuï cuûa nhoùm. Giới thiệu các thiết bị có trong bộ dụng cụ. Tìm hiểu chế độ hoạt động của đồng hồ hiện số. Hướng dẫn cách thay đổi độ nghiêng và điều chỉnh Lắp thử và điều chỉnh máng nghiêng. thaêng baèng cho maùng nghieâng Hoạt động 3 (15 phút) : Hoàn chỉnh phương án thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Gợi ý biểu thức tính hệ số ma sát trượt. Nhận biết các đại lượng cần đo trong thí nghiệm. Hướng dẫn sử dụng thước đo góc và quả dọi có sẵn Tìm phöông phaùp ño goùc nghieâng cuûa maët phaúng hoặc đo các kích thước của mặt phẳng nghiêng. nghieâng. Nhận xét và hoàn chỉnh phương án thí nghiệm của Đại diện một nhóm trình bày phương án đo gia tốc..

(35) caùc nhoùm. Tieát 2 : Hoạt động 1 (22 phút) : Tiến hành thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hướng dẫn các nhóm làm thí nghiệm. Theo doõi hoïc sinh. Hoạt động 2 (20 phút) : Xữ lí kết quả Hoạt động của giáo viên Nhaéc laïi caùch tính sai soá vaø vieát keát quaû. Yêu cầu trả lời câu hỏi 2 trang 87. Hoạt động 3 (3 phút) : Giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Caùc nhoùm khaùc nhaän xeùt.. Hoạt động của học sinh Tieán haønh laøm thí nghieäm theo nhoùm. Ghi keát quaû vaøo baûng 16.1 Hoạt động của học sinh Hoàn thành bảng 16.1 Tính sai soá cuûa pheùp ño vaø vieát keát quaû. Chỉ rỏ loại sai số đã bỏ qua trong khi lấy kết quả. Hoạt động của học sinh Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi những yêu cầu chuẩn bị cho bài sau.. Chương III. CÂN BẰNG VAØ CHUYỂN ĐỘNG CỦA VẬT RẮN Tiết 28-29 : CÂN BẰNG CỦA MỘT VẬT CHỊU TÁC DỤNG CỦA HAI LỰC VAØ CỦA BA LỰC KHÔNG SONG SONG. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nêu được định nghĩa của vật rắn và giá của lực. - Phát biểu được quy tắc tổng hợp hai lực có giá đồng quy. - Phát biểu được điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của hai lực và của ba lực không song song. 2. Kyõ naêng - Xác định được trọng tâm của một vật mỏng, phẳng bằng phương pháp thực nghiệm. - Vận dụng được điều kiện cân bằng và quy tắc tổng hợp hai lực có giá đồng quy để giải các bài tập. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Caùc thí nghieäm Hình 17.1, Hình 17.2, Hình 17.3 vaø Hình 17,5 SGK. - Các tấm mỏng, phẳng (bằng nhôm, nhựa cứng…) theo hình 17,4 SGK. Hoïc sinh : OÂn laïi: quy taéc hình bình haønh, ñieàu kieän caân baèng cuûa moät chaát ñieåm. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 : Hoạt động 1 (35 phút) : Xác định điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của hai lực. Xác định troïng taâm cuûa caùc vaät phaüng, moûng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Caân baèng cuûa moät vaät chòu taùc duïng.

(36) Giới thiệu vật rắn. Cho hs so saùnh vaät raén vaø chaát So saùnh vaät raén vaø chaát ñieåm. ñieåm. Quan sát thí nghiệm và trả lời Boá trí thí nghieäm hình 17.1 C1 Lưu ý khái niệm giá của lực. Cho hs laát moät vaøi ví duï vaät chịu tác dụng của hai lực nhưng vẩn ở trạng thái cân bằng. Phân tích vaø ruùt ra keát luaän.. Tìm ví duï. Chỉ ra hai lực tác dụng. Ruùt ra keát luaän veà ñieàu kieän caân baèng cuûa vaät chòu taùc duïng cuûa hai lực.. của hai lực. 1. Thí nghieäm. Vật đứng yên nếu hai trọng lượng P1 vaø P2 baèng nhau vaø neáu hai daây buoäc vật nằm trên một đường thẳng. 2. Ñieàu kieän caân baèng. Muoán cho moät vaät chòu taùc duïng cuûa hai lực ở trạng thái cân bằng thì hai lực đó phải cùng giá, cùng độ lớn và ngược chieàu. →. →. F1=− F2. 3. Xaùc ñònh troïng taâm cuûa moät vaät phẵng, mỏng bằng thực nghiệm. Buộc dây lần lượt vào hai điểm khác Laøm thí nghieäm bieåu dieãn xaùc nhau trên vật rồi lần lượt treo lên. Khi ñònh troïng taâm cuûa moät vaøi vaät. Quan saùt thí nghieäm roài ruùt ra vật đứng yên, vẽ đường kéo dài của dây keát luaän. treo. Giao điểm của hai đường kéo dài naøy laø troïng taâm cuûa vaät. Kí hieäu troïng taâm laø G. Troïng taâm G cuûa caùc vaät phaúng, moûng Yêu cầu hs thực hiện và trả lời và có dạng hình học đối xứng nằm ở C2. Thực hiện thí nghiệm hình 17.3 tâm đối xứng của vật. Ñöa ra keát luaän. và trả lời C3. Veõ caùc hình trong hình 17.4 Hoạt động 2 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho hoïc sinh xaùc ñònh troïng taâm cuûa vaøi vaät phaüng, Xaùc ñònh troïng taâm cuûa caùc vaät. moûng coù hình daïng khaùc nhau. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị cho bài sau. Ghi những yêu cầu chuẩn bị cho bài sau. Tieát 2 : Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của hai lực và cách xaùc ñònh troïng taâm cuûa caùc vaät phaúng, moûng. Hoạt động 2 ( 30 phút) : Tìm hiểu qui tắc hợp lực của hai lực đồng qui và điều kiện cân bằng của vật chịu tác dụng của ba lực không song song. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Caân baèng cuûa moät vaät chòu taùc duïng cuûa ba lực không song song. 1. Thí nghieäm. Quan sát thí nghiệm và trả lời Boá trí thí nghieäm hình 17.5. Dùng hai lực kế treo một vật và để vật ở Xác định giá của hai lực C3. trạng thái đứng yên. caêng. Dùng dây dọi đi qua trọng tâm để cụ thể Xác định giá của trọng lực. hoá giá của trọng lực. Yêu cầu hs nhận xét về giá Nhận xét về giá của ba lực. Ta thấy : Giá của ba lực cùng nằm trong của 3 lực. một mặt phẵng và đồng qui tại một điểm. 2. Qui tắc hợp lực hai lực có giá đồng qui. Nêu qui tắc tìm hợp lực của Ghi nhận qui tắc. Muốn tổng hợp hai lực có giá đồng qui tác hai lực đồng qui. dụng lên một vật rắn, trước hết ta phải trượt Vận dụng qui tắc để tìm hợp hai véc tơ lực đó trên giá của chúng đến Ñöa ra moät vaø ví duï cho hs.

(37) tìm hợp lực.. lực trong các ví dụ.. điểm đồng qui, rồi áp dụng qui tắc hình bình hành để tìm hợp lực. 3. Ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät chòu taùc dụng của ba lực không song song. Muốn cho một vật chịu tác dụng của ba lực Từ thí nghiệm cho học sinh Nhân xét về ba lực trong thí không song song ở trạng thái cân bằng thì : nhận xét về ba lực tác dụng nghiệm. + Ba lực đó phải đồng phẵng và đồng qui. vaøo vaät raén caân baèng. + Hợp lực của hai lực phải cân bằng với lực Keát luaän veà ñieàu kieän caân Ruùt ra keát luaän. thứ ba. baèng. →. →. →. F1 +F 2=− F 3 Hoạt động 3 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức chủ yếu đã học Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. trong baøi. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị cho bài sau. Ghi những yêu cầu chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 30 : CÂN BẰNG CỦA MỘT VẬT CÓ TRỤC QUAY CỐ ĐỊNH. MÔ MEN LỰC I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phát biểu được định nghĩa và viết được công thức của momen lực. - Phát biểu được quy tắc momen lực. 2. Kyõ naêng - Vận dụng được khái niệm momen lực và quy tắc momen lực để giải thiasch một số hiện tượng vật lý thường gặp trong đời sống và trong kỹ thuaajtcuxng như để giải quyết các bài taajp tương tự như ở trong bài. - Vân dụng được phương pháp thực nghiêm ở mức độ đơn giản. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : Thí nghieäm theo Hình 18.1 SGK. Học sinh : Ôn tập về đòn bẩy ( lớp 6). III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ Nêu quy tắc tìm hợp lực của hai lực đồng qui và điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của ba lực không song song. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu tác dụng làm quay vật của lực và khái niệm mômen lực. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Caân baèng cuûa moät vaät coù truïc quay coá định. Mômen lực. 1. Thí nghieäm. → → Quan saùt thí nghieäm, nhaän xeùt Boá trí thí nghieäm hình 18.1 Nếu không có lực F thì lực F làm 2 1 Lần lượt ngừng tác dụng của về phương của hai lực tác dụng cho ñóa quay theo chieà u kim đồ n g hoà . Ngược từng lực để học sinh nhận lên vật. → → Giải thích sự cân bằng của vật lại nếu không có lực F1 thì lực F2 làm bieát taùc duïng laøm quay vaät bằng tác dụng làm quay của hai cho đĩa quay ngược chiều kim đồng hồ. Đĩa của mỗi lực. lực. đứng yên vì tác dụng làm quay của lực →. F1 cân bằng với tác dụng làm quay của lực Cho hs nhận xét về độ lớn. Nhận xét về độ lớn của hai. →. F2 .. 2. Mômen lực.

(38) của các lực và khoảng cách lực trong thí nghiệm. Mômen lực đối với một trục quay là là đại từ giá của các lực đến trục Nhận xét về khoảng cách từ lượng đặc trưng cho tác dụng làm quay của quay. giá của các lực đến trục quay. lực và được đo bằng tích của lực với cánh tay Neâu vaø phaân tích khaùi nieäm Ghi nhaän khaùi nieäm. đòn của nó. và biểu thức mômen lực. M = F.d Hoạt động 3 (10 phút) : Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät coù truïc quay coá ñònh. 1. Quy taéc. Nhaän xeùt veà taùc duïng laøm Cho hs nhaän xeùt taùc duïng Muốn cho một vật có trục quay cố định ở làm quay vật của mỗi lực quay vật của các lực trong thí trạng thái cân bằng, thì tổng các mômen lực nghieäm. trong thí nghieäm 18.1 có xu hướng làm vật quay theo chiều kim đồng hồ phải bằng tổng các mômen lực có xu Ghi nhaä n qui taé c . Phaùt bieåu qui taéc moâmen hướng làm vật quay theo chiều ngược lại. lực. 2. Chuù yù. Qui tắc mômen còn được áp dụng cho cả Mở rộng các trường hợp có Ghi nhận trường hợp mở rộng. trường hợp một vật không có trục quay cố theå aùp duïng qui taéc. ñònh neáu nhö trong moät tình huoáng cuï theå naøo Trả lời C1. Neâu caâu hoûi C1. đó ở vật xuất hiện trục quay. Hoạt động 4 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức chủ yếu đã học Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. trong baøi. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị cho bài sau. Ghi những yêu cầu chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tiết 31 : QUI TẮC HỢP LỰC SONG SONG CÙNG CHIỀU I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Phát biểu được quy tắc hợp lực song song cùng chiều và điều kiện cân bằng của một vật chịu tác động của ba lực song song. 2. Kỹ năng : Vận dụng được quy tắc và các điều kiện cân bằng trên đây để giải quyết các bài tập tương tự như ở trong bài. Vận dụng được phương pháp thực nghiệm ở mức độ đơn giản. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : Caùc thí nghieäm theo Hình 19.1 SGK Học sinh : Ôn lại vầ phép chia trong và chia ngoài khoảng cách giữa hai điểm. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu cách thay thế hai lực song song cùng chiều bằng một lực mà tác dụng của nó cũng giống hậet như hai lực kia. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Thí nghieäm Quan saùt thí nghieäm. Boá trí thí nghieäm hình 19.1 1. Treo hai chùm quả cân có trọng lượng P1 Yêu cầu hs quan sát thí Trả lời C1 và P2 khác nhau vào hai phía của thước, thay nghiệm và trả lời C1. đổi khoảng cách từ hai điểm treo O 1, O2 đến O để cho thước nằm ngang. Lực kế chỉ giá trị.

(39) Yeâu caàu hs quan saùt thí nghieäm vaø nhaän xeùt. Yêu cầu hs thực hiện C2.. Quan saùt thí nghieäm. Thực hiện C2.. F = P1 + P2. 2. Thaùo hai chuøm quaû caân ñem treo chung vào trọng tâm O của thước thì thấy thước vẫn nằm ngang và lực kế vẫn chỉ giá trị F = P 1 + P2. Vậy trọng lực. →. P =. →. P1 +. →. P2 ñaët. tại điểm O của thước là hợp lực của hai lực →. P1 vaø. →. P2 ñaët taïi hai ñieåm O1 vaø O2.. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu qui tắc hợp lực của hai lực song song cùng chiều. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Qui tắc tổng hợp hai lực song song cùng chiều .. Yeâu caàu hs nhaän xeùt veà ñaëc điểm của một lực mà có thể thay thế cho hai lực song song cuøng chieàu trong thí nghieäm. Neâu vaø phaân tích qui taéc tổng hợp hai lực song song cuøng chieàu. Veõ hình 19.3.. Phân tích trọng lực của một vaät goàm nhieàu phaàn. Giới thiệu trọng tâm của những vật đồng chất có dạng hình học đối xứng.. Nhaän xeùt keát quaû thí nghieäm.. Ghi nhaän qui taéc.. Veõ hình 19.3.. 1. Qui taéc. a) Hợp lực của hai lực song song cùng chiều là một lực song song, cùng chiều và có độ lớn bằng tổng các độ lớn của hai lực ấy. b) Giá của hợp lực chia khoảng cách giữa hai giá của hai lực song song thành những đoạn tỉ lệ nghịch với độ lớn của hai lực ấy. F = F1 + F2 ;. F 1 d2 = F 2 d1. (chia trong). 2. Chuù yù. a) Qui tắc tổng hợp hai lực song song cùng Nhaän xeùt veà troïng taâm cuûa vaät chieàu guùp ta hieåu theâm veà troïng taâm cuûa vaät. Đối với những vật đồng chất và có dạng Ghi nhận cách xác định trọng hình học đối xứng thì trọng tâm nằm ở tâm tâm của những vật đồng chất đối xứng của vật. có dạng hình học đối xứng. b) Có nhiều khi ta phải phân tích một lực → → → Trả lời C3. thành hai lực F và F song song F 1 2 Ghi nhaän caùch phaân tích moät → và cùng chiều với lực F . Đây là phép lực thành hai lực song song.. Giới thiệu cách phân tích một lực thành hai lực song song cùng chiều với nó. làm ngược lại với tổng hợp lực. Hoạt động 3 (7 phút) : Tìm hiểu điều kiện cân bằng của một vật chịu tác dụng của ba lực song song. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Caân baèng cuûa moät vaät chòu taùc duïng của ba lực song song. Quan saù t , nhaä n xeù t . Trở lại thí nghiệm ban đầu Muốn cho một vật chịu tác dụng của ba lực cho hs nhận xét các lực tác song song ở trạng thái cân bằng thì hợp lực dụng lên thước khi thước cân của hai lực song song cùng chiều phải cùng Trả lời C4. bằng từ đó yêu cầu trả lời C4. giá, cùng độ lớn nhưng ngược chiều với lực thứ ba. Hoạt động 4 (8 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức chủ yếu đã học Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. trong baøi. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị cho bài sau. Ghi những yêu cầu chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 32 : CÁC DẠNG CÂN BẰNG. CÂN BẰNG CỦA MỘT VẬT CÓ MẶT CHÂN ĐẾ I. MUÏC TIEÂU.

(40) 1. Kiến thức - Phân biệt được ba dạng cân bằng. - Phát biểu được điều kiện cân bằng của một vật có mặt chân đế. 2. Kyõ naêng - Nhận biết được dạng cân bằng là bền hay không bền. - Xác định được mặt chân đế của một vật đặt trên một mặt phẳng đỡ. - Vận dụng được điều kiện cân bằng của một vật có chân đế. - Biết cách làm tăng mức vững vàng của cân bằng. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : Chuaån bò caùc thí nghieäm theo caùc Hình 20.1, 20.2, 20.3, 20.4 vaø 20.6 SGK. Học sinh : Ôn lại kiến thức và momen lực. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (20 phút) : Tìm hiểu cân bằng của vật có một điểm tựa hay một trục quay. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Caùc daïng caân baèng. Bố trí các thí nghiệm hình Quan sát vật rắn được đặt ở Xét sự cân bằng của các vật có một điểm 20.2, 20.3, 20.4. Làm thí các điều kiện khác nhau, rút ra tựa hay một trục quay cố định. ñaëc ñieåm caân baèng cuûa vaät nghieäm cho hs quan saùt. Vật sẽ ở trạng thái cân bằng khi trọng lực trong mỗi trường hợp. tác dụng lên vật có giá đi qua điểm tựa hoặc truïc quay. 1. Coù ba daïng caân baèng laø caân baèng beàn, caân baèng khoâng beàn vaø caân baèng phieám ñònh. Khi keùo vaät ra khoûi vò trí caân baèng moät chuùt mà trọng lực của vật có xu hướng : Neâu vaø phaân tích caùc daïng Ghi nhaän caùc daïng caân baèng. + Kéo nó trở về vị trí cân bằng, thì đó là vị caân baèng. trí caân baèng beàn. + Kéo nó ra xa vị trí cân bằng thì đó là vị trí caân baèng khoâng beàn. + Giữ nó đứng yên ở vị trí mới thì đó là vị trí caân baèng phieám ñònh. 2. Nguyeân nhaân gaây ra caùc daïng caân baèng khác nhau đó là vị trí trọng tâm của vật. Tìm nguyên nhân gây ra các + Trường hợp cân bằng không bền, trọng tâm Cho hs tìm nguyeân nhaân gaây neân caùc daïng caân baèng khaùc daïng caân baèng khaùc nhau : ở vị trí cao nhất so với các vị trí lân cận. nhau. + Trường hợp cân bằng bền, trọng tâm ở vị Gợi ý cho hs so sánh vị trí So sánh vị trí trọng tâm ở vị trí trí thấp nhất so với các vị trí lân cận. trong tâm ở vị trí cân bằng so cân bằng so với các vị trí lân + Trường hợp cân bằng phiếm định, trọng cận trong từng trường hợp. với các vị trí lân cận. tâm không thay đổi hoặc ở một độ cao không đổi. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu cân bằng của vật có mặt chân đế. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Cân bằng của một vật có mặt chân đế. 1. Mặt chân đế. Ghi nhaän khaùi nieäm maët chaân Khi vật tiếp xúc với mặt phẳng đở chúng Giới thiệu khái niệm mặt đế trong từng trường hợp. chân đế. bằng cả một mặt đáy thì mặt chân đế là mặt đáy của vật. Quan sát hình 20.6 và trả lời Khi vật tiếp xúc với mặt phẵng đở chỉ ở một C1. số diện tích rời nhau thì mặt chân đế là hình ña giaùc loài nhoû nhaát bao boïc taát caû caùc dieän tích tiếp xúc đó..

(41) Nhận xét sự cân bằng của vật 2. Điều kiện cân bằng. Ñieàu kieän caân baèng cuûa moät vaät coù maët có mặt chân đế. Ghi nhận điều kiện cân bằng. chân đế là gí của trọng lực phải xuyên qua Vận dụng để xác định dạng mặt chân đế. cân bằng trong từng ví dụ. 3. Mức vững vàng của sự cân bằng. Mức vững vàng của sự cân bằng được xác Nhận xét về mức độ vững vàng của các vị trí cân bằng định bởi độ cao của trọng tâm và diện tích của mặt chân đế. Trọng tâm của vật càng cao trong hình 20.6. Lấy các ví dụ về cách làm và mặt chân đế càng nhỏ thì vật càng dễ bị tăng mức vững vàng của cân lật đổ và ngược lại. baèng. Hoạt động 3 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức chủ yếu. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Neâu vaø phaân tích ñieàu kieän caân baèng cuûa vaät coù maët chaân đế. Laáy moät soá ví duï veà caùc vaät có mặt chân đế khác nhau. Gợi ý các yếu tố ảnh hưởng tới mức vững vàng của cân baèng. Nhận xét các câu trả lời.. iết 33-34 : CHUYỂN ĐỘNG TỊNH TIẾN CỦA VẬT RẮN. CHUYỂN ĐỘNG QUAY CỦA VẬT RẮN QUANH MOÄT TRUÏC COÁ ÑÒNH I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phát biêu được định nghĩa của chuyển động tịnh tiến và nêu được ví dụ minh họa. - Viết được công thức định luật II Newton cho chuyển dộng tịnh tiến. - Nêu được tác dụng của momen lực đối với một vật rắn quay quanh một trục. - Nêu được các yếu tố ảnh hưởng đến momen quán tính của vật. 2. Kyõ naêng - Aùp dụng dược định luật II Newton cho chuyển động tịnh tiến. - Aùp dụng được khái niệm momen quán tính để giải thích sự thay đối chuyển dộng quay của các vật. - Biết cách đo thời gian chuyển động và trình bày kết luận. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : Thí nghieäm theo Hình 21.4 SGK. Học sinh : Ôn tập định luật II Newton, Vận tốc góc và momen lực. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 : Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu các điểm giống và khác nhau của các trạng thái cân bằng bền, không bền và phiếm định. Để tăng mức vững vàng của sự cân bằng ta phải làm thế nào ? cho ví dụ. Hoạt động2 (30 phút) : Tìm hiểu chuyển động tịnh tiến của vật rắn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Chuyển động tịnh tiến của một vật rắn. 1. Ñònh nghóa. Chuyển động tịnh tiến của một vật rắn là Giới thiệu chuyển động tịnh Trả lời C1. Tìm theâ m vaø i ví duï veà chuyeå n tieán cuûa vaät raén. chuyển động trong đó đường nối hai điểm bất kỳ của vật luôn luôn song song với chính nó. Yêu cầu học sinh trả lời C1. động tịnh tiến. 2. Gia tốc của vật chuyển động tịnh tiến. Nhaän xeùt veà gia toác cuûa caùc Trong chuyển động tịnh tiến, tất cả các Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt điểm của vật đều chuyển động như nhau. veà gia toác cuûa caùc ñieåm khaùc ñieåm khaùc nhau treân vaät. Nghĩa là đều có cùng một gia tốc. nhau trên vật chuyển động Gia tốc của vật chuyển động tịnh tiến xác tònh tieán. Vieát phöông trình cuûa ñònh ñònh theo ñònh luaät II Newton : Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thức xác định gia tốc của luật II Newton, giải thích các.

(42) chuyển động tịnh tiến(ĐL II).. đại lượng.. →. →. a=. Trong đó. Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi cách giải các bài toán động lực học có liên quan đến định luaät II Newton.. Neâu phöông phaùp giaûi.. →. F m. hay. →. →. →. →. F =m a →. F =F1 + F 2+. . .+ F n là hợp lực. của các lực tác dụng vào vật còn m là khối lượng của vật. Khi vật chuyển động tịnh tiến thẳng, ta nên chọn hệ trục toạ độ Đề-các có trục Ox cùng hướng với chuyển động và trục Oy vuông góc với với hướng chuyển động rồi chiếu phöông trình veùc tô. →. →. F =m a leân hai truïc. toạ độ đó để có phương trình đại số. Ox : F1x + F2x + … + Fnx = ma Oy : F1y + F2y + … + Fny = 0. Hoạt động 3 (10 phút) : Luyện tập. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Hướng dẫn học sinh giải bài tập 6 trang 115 Giaûi baøi taäp 6 trang 115 Tieát 2. Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu cách giải bài toán tìm gia tốc của vật rắn chuyển động tịnh tiến. Hoạt động 2 (30 phút) : Tìm hiểu chuyển động quay của vật rắn quanh một trục cố định. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Chuyển động quay của vật rắn quanh moät truïc coá ñònh. 1. Đặc điểm của chuyển động quay. Tốc độ góc.. Gới thiệu chuyển động quay a) Khi vaät raén quay quanh moät truïc coá ñònh Nhận xét về tốc độ góc của cuûa vaät raén quanh moät truïc coá caùc ñieåm treân vaät. thì mọi điểm của vật có cùng một tốc độ góc ñònh.  gọi là tốc độ góc của vật. b) Nếu vật quay đều thì  = const. Vật quay nhanh daàn thì  taêng daàn. Vaät quay chaäm daàn thì  giaûm daàn. 2. Tác dụng của mômen lực đối với một vật quay quay quanh moät truïc. Boá trí thí nghieäm hình 21.4. a) Thí nghieäm. Thực hiện thí nghiệm, yêu Quan sát thí nghiệm, trả lời + Nếu P1 = P2 thì khi thả tay ra hai vật và cầu trả lời C2. ròng rọc đứng yên. C2 Thực hiện thí nghiệm với P1 + Neáu P1  P2 thì khi thaû tay ra hai vaät  P2 yeâu vaàu hoïc sinh quan Quan sát thí nghiệm, nhận xét chuyển động nhanh dần, còn ròng rọc thì saùt vaø nhaän xeùt. về chuyển động của các vật và quay nhanh dần. b) Giaûi thích. cuûa roøng roïc. Hướng dẫn cho học sinh giải Vì hai vật có trọng lượng khác nhau nên hai thích. So sánh mômen của hai lực nhánh dây tác dụng vào ròng rọc hai lực Nhận xét các câu trả lời. căng dây tác dụng lên ròng rọc. căng khác nhau nên tổng đại số của hai mômen lực tác dụng vào ròng rọc khác khoâng laøm cho roøng roïc quay nhanh daàn. c) Keát luaän. Cho hoïc sinh ruùt ra keát luaän. Mômen lực tác dụng vào một vật quay Nhaän xeùt vaø guùt laïi keát luaän Rút ra kết luận về tác dụng quanh một trục cố định làm thay đổi tốc độ đó. của mômen lực lên vật có trục góc của vật. quay coá ñònh. 3. Mức quán tính trong chuyển động quay. Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi a) Mọi vật quay quanh một trục đều có mức.

(43) khaùi nieäm quaùn tính. Giới thiệu mức quán tính.. Nhaéc laïi khaùi nieäm quaùn tính.. quán tính. Mức quán tính của vật càng lớn thì vật càng khó thay đổi tốc độ góc và ngược Ghi nhận khái niệm mức quán lại. Làm thí nghiệm để cho thấy tính. b) Mức quán tính của một vật quay quanh mức quán tính của một vật Quan sát thí nghiệm, nhận xét một trục phụ thuộc vào khối lượng của vật và quay quanh moät truïc phuï vaø ruùt ra caùc keát luaän. sự phân bố khối lượng đó đối với trục quay. thuộc vào những yếu tố nào Hoạt động 3 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức chủ yếu đã học Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. trong baøi. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị cho bài sau. Ghi những yêu cầu chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 35 : NGẪU LỰC I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Phát biểu được định nghĩa ngẫu lực. Viết được công thức tính momen của ngẫu lực. 2. Kyõ naêng - Vận dụng khái niệm ngẫu lực để giải thích một số hiện tượng vật lý thường gặp trong đời sống và kĩ thuật. - Vạân dụng được công thức tính momen của ngẫu lực để làm những bài tập trong bài. - Nêu được một số ví dụ ứng dụng ngẫu lực trong thực tế và trong kỹ thuật. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Một số dụng cụ như qua-nơ-vit, vòi nước, cờ lê ống.v… Học sinh : Ôn tập về momen lực. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Mômen lực có tác dụng như thế nào đối với một vật quay quanh một trục cố định ? Mức quán tính của một vật quay quanh một trục phụ thuộc vào những yếu tố nào ? Hoạt động 2 ( phút) : Nhận biết khái niệm ngẫu lực. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yêu cầu học sinh tìm hợp Tìm hợp lực của hai lực song I. Ngẫu lực là gì ? lực của ngẫu lực. song, ngược chiều, cùng độ lớn, 1. Định nghĩa. Nhận xét câu trả lời. khoâng cuøng giaù taùc duïng vaøo Hệ hai lực song song, ngược chiều, có độ moät vaät. lớn bằng nhau và cùng tác dụng vào một vật Giới thiệu khái niệm. Ghi nhaän khaùi nieäm. gọi là ngẫu lực. 2. Ví duï. Yeâu caàu hoïc sinh tìm moät soá Tìm các ví dụ về ngẫu lực Dùng tay vặn vòi nước ta đã tác dụng vào thí dụ về ngẫu lực. khác với các ví dụ trong sách vòi một ngẫu lực. Nhận xét các câu trả lời. giaùo khoa. Khi ôtô sắp qua đoạn đường ngoặt, người lái xe tác dụng một ngẫu lực vào tay lái. Hoạt động 3 ( phút) : Tìm hiểu tác dụng của ngẫu lực đối với vật rắn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Tác dụng của ngẫu lực đối với một vật rắn. 1. Trường hợp vật không có trục quay cố định.. Mô phỏng và giới thiệu về tác dụng của ngẫu lực với vật raén khoâng coù truïc quay coá ñònh. Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt về xu hướng chuyển động li. Quan saùt, nhaän xeùt.. Quan saùt, nhaän xeùt.. Dưới tác dụng của ngẫu lực vật sẽ quay quanh trục đi qua trọng tâm và vuông góc với mặt phẵng chứa ngẫu lực. Xu hướng chuyển động li tâm của các phần của vật ở ngược phía đối với trọng tâm triệt tiêu nhau nên trọng tâm đứng yên. Trục quay.

(44) tâm của các phần ngược phía so với trọng tâm của vật. Mô phỏng và giới thiệu về Quan saùt vaø nhaän xeùt veà tác dụng của ngẫu lực với vật chuyển động của trọng tâm đối raén coù truïc quay coá ñònh. với trục quay.. Giới thiệu về ứng dụng thực teá khi cheá taïo caùc boä phaän quay.. đi qua trọng tâm không chịu lực tác dụng. 2. Trường hợp vật có trục quay cố định. Dưới tác dụng của ngẫu lực vật sẽ quay quanh trục cố định đó. Nếu trục quay không ñi qua troïng taâm thì troïng taâm seõ chuyeån động tròn xung quanh trục quay. Khi ấy vật có xu hướng chuyển động li tâm nên tác dụng lực vào trục quay. Ghi nhận những điều cần lưu Khi cheá taïo caùc boä phaän quay cuûa maùy moùc yù khi cheá taïo caùc boä phaän quay phaûi phaûi laøm cho truïc quay ñi qua troïng taâm cuûa maùy moùc. cuûa noù. 3. Mômen của ngẫu lực. Đối cới các trục quay vuông góc với mặt Tính mômen của từng lực. phẵng chứa ngẫu lực thì mômen của ngẫu lực khoâng phuï thuoäc vaøo vò trí truïc quay vaø luoân luoân coù giaù trò : M = F.d Tính mômen của ngẫu lực. Trong đó F là độ lớn của mỗi lực, còn d Tính mômen của ngẫu lực đối khoảng cách giữa hai giá của ngẫu lực và được gọi là cánh tay đòn của ngẫu lực. với 2 trục quay khác nhau.. Yeâu caàu hoïc sinh tính mômen của từng lực đối với truïc quay. Yeâu caàu tính moâmen cuûa ngẫu lực. Yeâu caàu tính moâmen cuûa ngẫu lực đối với các trục quay khác nhau để trả lời C1. Hoạt động 3 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức chủ yếu đã học Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. trong baøi. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị cho bài sau. Ghi những yêu cầu chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 36 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Các dạng cân bằng, cân bằng của một vật có mặt chân đế. - Chuyển động tịnh tiến và chuyển động quay của vật rắn. Ngẩu lực. 2. Kyõ naêng - Trả lời được các câu hỏi trắc ngiệm về sự cân bằng, chuyển động tịnh tiến, chuyển động quay của vật rắn. - Giải được các bài tập về chuyển động tịnh tiến, chuyển động quay của vật rắn. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem laïi caùc caâu hoûi vaø caùc baøi taäp trong saùch gk vaø trong saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm moät vaøi caâu hoûi vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh : - Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập mà thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị các câu hỏi cần hỏi thầy cô về những phần chưa rỏ. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm khách quan. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 100 : C Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 8 trang 100 : D.

(45) Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Hoạt động 2 (30 phút) : Giải các bài tập. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Vẽ hình, xác định các lực tác duïng leân vaät.. Caâu 4 trang 106 : B Caâu 8 trang 115 : C Caâu 9 trang 115 : D Caâu 10 trang 115 : C Noäi dung cô baûn Baøi 17.1 Vật chịu tác dụng của ba lực : Trọng lực →. P , phản lực vuông góc. phẳng nghiêng và lực căng Ñieàu kieän caân baèng :. →. →. N cuûa maët. →. T cuûa daây.. P +. →. N. +. →. T. Vieát ñieàu kieän caân baèng. =0 Cho hs veõ hình, xaùc ñònh caùc Chọn hệ toạ độ, chiếu lên các Treân truïc Ox ta coù : Psin - T = 0 lực tác dụng lên vật, viết điều trục toạ độ từ đó tính các lực.  T = Psin = 5.10.0,5 = 25(N) kieän caân baèng, duøng pheùp Treân truïc Oy ta coù : - Pcos + N = 0 chiếu hặc quy tắc mô men để  N = Pcos = 5.10.0,87 = 43,5(N) tìm các lực. Baøi 5 trang 114. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh caùc Xác định các lực tác dụng lên → → lực tác dụng lên vật. Vật chịu tác dụng các lực : F , P , vaät. Vẽ hình, biểu diễn các lực tác → → N , F ms duïng. Viết biểu thức định luật II. Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Theo ñònh luaät II Newton ta coù : → → → → → thức định luật II Newton. m a = F + P + N + F Viết các phương trình có được ms Chọn hệ trục toạ độ, yêu cầu khi chiếu lên từng trục. Chieá u leâ n caù c truï c Ox vaø Oy ta coù : hoïc sinh chieáu leân caùc truïc. ma = F – Fms = F – N (1) 0 = - P + N => N = P = mg (2) Tính gia toác cuûa vaät. a) Gia toác cuûa vaät : Hướng dẫn để học sinh tính Từ (1) và (2) suy ra : gia toác cuûa vaät. Hướng dẫn để học sinh tính vaân toác cuûa vaät. Hướng dẫn để học sinh tính đường đi của vật.. Tính vaän toác cuûa vaät.. Tính quãng đường vật đi được.. a=. F − μ .m . g 200 − 0 ,25 . 40 . 10 = =2,5( m 40. m/s2) b) Vận tốc của vật cuối giây thứ 3 : Ta coù : v = vo + at = 0 + 2,5.3 = 7,5 (m/s) c) Đoạn đường mà vật đi được trong 3 giây :. 1. 1. Ta coù s = vot + at2 = .2,5.33 = Xác định các lực tác dụng lên 2 2 Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh caùc vaät. 11,25 (m) lực tác dụng lên vật. Baøi 6 trang 115. Vẽ hình, biểu diễn các lực tác Viết biểu thức định luật II. → → Vật chịu tác dụng các lực : F , P , duïng. → → Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu , F N ms thức định luật II Newton. Viết các phương trình có được Theo ñònh luaät II Newton ta coù : Chọn hệ trục toạ độ, yêu cầu khi chiếu lên từng trục. → → → → → m a = F + P + N + F hoïc sinh chieáu leân caùc truïc. ms. Hướng dẫn để học sinh tính Tính lực F để vật chuyển lực F khi vật chuyển động có động với gia tốc 1,25m/s2 gia toác.. Chieáu leân caùc truïc Ox vaø Oy ta coù : ma = F.cos – Fms = F.cos – N (1) 0 = F.sin - P + N => N = P – F.sin = mg - F.sin (2) a) Để vật chuyển động với gia tốc 1,25m/s2 : Từ (1) và (2) suy ra :.

(46) Tính lực F để vật chuyển Hướng dẫn để học sinh tính động thẳng đều (a = 0). lực F khi vật chuyển động.. F=. ma+ μ mg 4 . 1 ,25+ 0,3. 4 .10 = cos α + μ sin α 0 ,87+ 0,3 .0,5. = 17 (N) b) Để vật chuyển động thẳng đều (a = 0) : Từ (1) và (2) suy ra :. μ mg 0,3 . 4 . 10 Tính mômen của ngẫu lực khi = F = = Yêu cầu học sinh viết công thanh nằm ở vị trí thẳng đứng. cos α + μ sin α 0 , 87+0,3 . 0,5 thức tính mômen của ngẫu lực 12(N) và áp dụng để tính trong từng Tính mômen của ngẫu lực khi Bài 6 trang upload.123doc.net. trường hợp. a) Mômen của ngẫu lực khi thanh đang ở vị thanh đã quay đi một góc  so trí thẳng đứng : với phương thẳng đứng. M = FA.d = 1.0,045 = 0,045 (Nm) b) Mômen của ngẫu lực khi thanh đã quay đi một góc  so với phương thẳng đứng : M = FA.d.cos = 1.0,045.0,87 = 0,039 (Nm) Hoạt động 3 (5 phút) : Giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị cho bài sau. Ghi những yêu cầu chuẩn bị cho bài sau. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 37 : KIEÅM TRA HOÏC KYØ I I . TRAÉC NGHIEÄM (4 ñieåm) 1. Trường hợp nào dưới đây có thể coi vật chuyển động như một chất điểm? A. Xe ôtô đang chạy trong sân trường. B. Vieân phaán laên treân maët baøn. C. Chieác maùy bay ñang haï caùnh treân saân bay. D. Mặt Trăng quay quanh Trát Đất. 2. Một vật chuyển động với tốc độ v 1 trên đoạn đường s1 trong thời gian t1, với tốc độ v2 trên đoạn đường s2 trong thời gian t2, Tốc độ trung bình của vật trên cả quãng đường s = s 1 + s2 bằng trung bình cộng của các tốc độ v1 và v2 khi : A. s1 = s2. B. t1 = t2. C. s1  s2. D. t1  t2. 3. Trường hợp nào sau đây người ta nói đến vận tốc tức thời : A. Ôtô chạy từ Phan Thiết vào Biên Hoà với tốc độ 50km/h. B. Viên đạn ra khỏi nòng súng với tốc độ 300m/s. C. Tốc độ tối đa khi xe chạy trong thành phố là 40km/h. D. Tốc độ tối thiểu khi xe chạy trên đường cao tốc là 80km/h. 4. Đồ thị vận tốc – thời gian của một chuyển động được biểu diễn như hình vẽ. Hãy cho biết trong những khoảng thời gian nào vật chuyển động nhanh dần đều : A. Từ t1 đến t2 và từ t5 đến t6. B. Từ t2 đến t4 và từ t6 đến t7. C. Từ t1 đến t2 và từ t4 đến t5. D. Từ t = 0 đến t1 và từ t4 đến t5. 5. Đồ thị vận tốc – thời gian của một chuyển động được biểu diễn như hình vẽ. Hãy cho biết trong những khoảng thời gian nào vật chuyển động chậm dần đều A. Từ t = 0 đến t1 và từ t4 đến t5. B. Từ t1 đến t2 và từ t5 đến t6. C. Từ t2 đến t4 và từ t6 đến t7. D. Từ t1 đến t2 và từ t4 đến t5. 6. Trong chuyển động thẳng biến đổi đều : A. Véc tơ gia tốc của vật có hướng và độ lớn không đổi. B. Véc tơ gia tốc của vật có hướng thay đổi còn độ lớn không đổi. C. Véc tơ gia tốc của vật có hướng và độ lớn thay đổi. D. Véc tơ gia tốc của vật có hướng không đổi nhưng độ lớn thay đổi..

(47) 7. Một vật chuyển động thẳng nhanh dần đều với vận tốc ban đầu 5m/s và với gia tốc 2m/s 2 thì đường đi (tính ra mét) của vật theo thời gian (tính ra giây) được tính theo công thức : A. s = 5 + 2t. B. s = 5t + 2t2. C. s = 5t – t2. D. s = 5t + t2. 8. Phương trình chuyển động (toạ độ) của một vật là x = 10 + 3t + 0,2t 2 (x tính bằng mét, t tính bằng giây). Quãng đường vật đi được tính từ thời điểm t = 0 đến thời điểm t = 10s là : A. 50m. B. 60m. C. 30m. D. 40m. 9. Một vật rơi tự do sau thời gian 4 giây thì chạm đất. Lấy g = 10m/s 2. Quãng đường vật rơi trong giây cuối là : A. 75m. B. 35m. C. 45m. D. 5m. 10. Một khí cầu đang chuyển động đều theo phương thẳng đứng hướng lên thì làm rơi một vật nặng ra ngoài. Bỏ qua lực cản không khí thì sau khi rời khỏi khí cầu vật nặng : A. Rơi tự do. B. Chuyển động lúc đầu là chậm dần đều sau đó là nhanh dần đều. C. Chuyển động đều. D. Bị hút theo khí cầu nên không thể rơi xuống đất. 11. Khi thôi tác dụng lực vào vật thì vật vẫn tiếp tục chuyển động thẳng đều vì: A. Vaät coù tính quaùn tính B. Vaät vaãn coøn gia toác C. Các lực tác dụng cân bằng nhau D. Khoâng coù ma saùt 12. Theo ñònh luaät II Newton thì : A. Gia tốc tỉ lệ nghịch với khối lượng của vật. B. Khối lượng tỉ lệ nghịch với lực tác dụng lên vật. C. Gia tốc của vật tỉ lệ thuận với khối lượng của vật. D. Gia tốc của vật là một hằng số đối với mỗi vật. 13. Điều nào sau đây là sai khi nói về lực và phản lực ? A. Lực và phản lực luôn xuất hiện và mất đi đồng thời. B. Lực và phản lực luôn đặt vào hai vật khác nhau. C. Lực và phản lực luôn cùng hướng với nhau. D. Lực và phản lực là không thể cân bằng nhau. 14. Lực hấp dẫn phụ thuộc vào : A. Theå tích caùc vaät. B. Khối lượng và khoảng cách giữa các vật. C. Môi trường giữa các vật. D. Khối lượng của Trái Đất. 15. Khi treo một vật có khối lượng 200g vào một lò xo có chiều dài tự nhiên 20cm thì lò dãn ra và có chiều dài 22cm. Bỏ qua khối lượng của lò xo, lấy g = 10m/s2 . Độ cứng của lò xo đó là : A. 1 N/m B. 10 N/m C. 100 N/m D. 1000 N/m 16. Lực ma sát trượt có thể đóng vai trò là : A. Lực phát động. B. Lực hướng tâm. C. Lực cản chuyển động. D. Lực quán tính. 17. Lực tổng hợp của hai lực đồng qui có giá trị lớn nhất khi : A. Hai lực thành phần cùng phương, cùng chiều. B. Hai lực thành phần cùng phương, ngược chiều. C. Hai lực thành phần vuông góc với nhau. D. Hai lực thành phần hợp với nhau một góc khác không. 18. Một viên bi nằm trên mặt bàn nằm ngang thì dạng cân bằng của viên bi đó là : A. Cân bằng không bền. B. Cân bằng bền. C. Cân bằng phiếm định. D. Lúc đầu cân bằng bền, sau đó chuyển thành cân bằng phiếm định. 19. Đối với một vật đang quay quanh một trục quay cố định. Bỏ qua mọi ma sát. Nếu bổng nhiên mô men lực tác duïng leân vaät vật mất đi thì : A. Vật sẽ dừng lại ngay. B. Vật đổi chiều quay. C. Vật quay chậm dần rồi dừng lại. D. Vật vẫn quay đều. 20. Phát biểu nào sau đây không đúng : A. Hợp lực của hai lực song song cùng chiều là một lực song song với chúng. B. Hợp lực của hai lực song song cùng chiều có độ lớn bằng tổng độ lớn của hai lực thành phần. C. Hợp lực của hai lực song song ngược chiều cĩ độ lớn bằng hiệu độ lớn của hai lực thành phần. D. Hợp lực của hai lực song cùng chiều có độ lớn bằng không. II . TỰ LUẬN (6 điểm).

(48) Câu 1. Một ôtô có khối lượng 2 tấn đang chuyển động với vận tốc 36km/h thì tăng tốc độ trên đoạn đường nằm ngang. Sau khi đi được quãng đường 300m, ôtô đạt vận tốc 72km/h. Tính hợp lực tác dụng lên ôtô trong thời gian tăng tốc và thời gian ôtô đi được quãng đường đó. Nếu hệ số ma sát giữa bánh xe và mặt đường là 0,04 thì lực kéo của động cơ ôtô bằng bao nhiêu và đó là loại lực nào ? Lấy g = 10m/s 2. Câu 2. Tính gia tốc rơi tự do và trọng lượng của một vật có khối lượng 200kg ở độ cao bằng. 1 4. baùn kính Traùi. Đất. Biết gia tốc rơi tự do ở sát mặt đất là g = 10m/s 2. Nếu ở độ cao đó mà có một vệ tinh chuyển động tròn đều quanh Trái Đất thì vệ tinh đó sẽ bay với tốc độ dài bằng bao nhiêu và sau thời gian bao lâu thì vệ tinh bay hết một vòng. Biết bán kính Trái Đất là 6400km.. ĐÁP ÁN VAØ BIỂU ĐIỂM I . TRAÉC NGHIEÄM 1 2 3 4 5 6 D B B D C A II . TỰ LUẬN Caâu 1 : Gia tốc chuyển động của ôtô : Ta coù : v2 + vo2 = 2as  a=. 7 D. 8 A. 9 B. v 2 − v 20 202 −102 = 0,5 (m/s2) = 2s 2 .300. Hợp lực tác dụng lên ôtô trong thời gian tăng tốc : F = ma = 2000.0,5 = 1000 (N). 10 B. 11 A. 12 A. 13 C. 14 B. 15 C. 16 C. 17 A. 18 C. 19 D. 20 D. (0,25 ñieåm) (0,50 ñieåm) (0,50 ñieåm).

(49) Thời gian đi được quãng đường 300m kể từ khi tăng tốc : Ta coù : v = vo + at. (0,25 ñieåm).  t=. (0,50 ñieåm). v − v o 20 − 10 = = 20 (s) a 0,5. Lực kéo của động cơ ôtô : Ta coù :. →. →. →. →. →. m a =F K + P + N + F ms. Trên phương chuyển động (chọn chiều dương cùng chiều chuyển động), ta có : ma = F K – Fms = FK - N (1) Trên phương vuông góc với phương chuyển động (phương thẳng đứng, chọn chiều dương từ trên xuống), ta có : 0=P–N  N = P = mg (2) (0,50 ñieåm) Từ (1) và (2) suy ra : FK = ma + mg = 2000.0,5 + 0,04.2000.10 = 200 (N) (0,25 ñieåm) Lực kéo của động cơ ôtô là lực ma sát nghĩ. (0,25 ñieåm) Caâu 2 : Gia tốc rơi tự do : 2. Ở độ cao h : gh =. R+h ¿ ¿ GM ¿. (1). Ở sát mặt đất : g =. GM R2. (2). (0,25 ñieåm). 4 2 ¿ 5. 4 2 ¿ =10 ¿ 5 Từ (1) và (2) suy ra : gh = g = 6,4 (m/s2) 2 R 2 R ¿ =g =g ¿ R+ h 1 R+ R 4 ¿. (0,50 ñieåm). ( ). Trọng lượng của vật : Ph = m.gh = 200.6,4 = 1280 (N) (0,50 ñieåm) Tốc độ dài của vệ tinh : Trọng lực tác dụng lên vệ tinh cũng chính là lực hấp dẫn giữa Trái Đất và vệ tinh, lực này đóng vai trò lực hướng tâm giữ cho vệ tinh chuyển động trên quỹ đạo tròn nên ta có : 2. mv R+ h 5 5  v = √ g ( R+h)= √6,4 (64 . 10 +16 .10 ) = 7155,4 (m/s) Ph = Fht hay mgh =. Thời gian vệ tinh quay một vòng chính là chu kì quay của vệ tinh nên ta có : v = (0,25 ñieåm) T=. (0,25 ñieåm) (0,50 ñieåm). 2 π ( R+h) T. 2 π ( R+h) 2. 3 , 14(64 .105 +16 . 105) = 7021,3 (s) = v 7155 , 4. (0,50 ñieåm). Chương IV. CÁC ĐỊNH LUẬT BẢO TOAØN Tiết 38 - 39 : ĐỘNG LƯỢNG. ĐỊNH LUẬT BẢO TOAØN ĐỘNG LƯỢNG I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Định nghĩa được xung lượng của lực; nêu được bản chất ( tính chất vectơ) và đơn vị xung lượng của lực. - Định nghĩa được động lượng, nêu được bản chất( tính chất vectơ) và đơn vị đo động lượng. - Từ định luật Newton suy ra định lý biến thiên động lượng. - Phát biểu được định nghĩa hệ cô lập.

(50) - Phát biểu được định luật bảo tòan động lượng. 2. Kỹ năng : - Vân dụng được định luật bảo tòan động lượng để giải quyết va chạm mềm. - Giải thích bằng nguyên tắc chuyển động bằng phản lực. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Đệm khí. - Các xe nhỏ chuyển động trên đệm khí. - Caùc loø xo( xoaén, daøi). - Daây buoäc. - Đồng hồ hiện số. Hoïc sinh : OÂn laïi caùc ñònh luaät Newton. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 Hoạt động 1 (35 phút) : Tìm hiểu khái niệm xung lượng của lực và động lượng. Noäi dung cô baûn Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh I. Động lượng. 1. Xung lượng của lực. Yeâu caàu hoïc sinh tìm ví duï Tìm ví dụ và nhận xét về lực a) Ví dụ. về vật chịu tác dụng lực trong tác dụngh và thời gian tác dụng + Cầu thủ đá mạnh vào quả bóng, quả bóng thời gian ngắn. của lực trong từng ví dụ. đang đứng yên sẽ bay đi. + Hòn bi-a đang chuyển động nhanh, chạm vào thành bàn đổi hướng. Yeâu caàu hoïc sinh neâu ra keát Ñöa ra keát luaän qua caùc ví duï Như vậy thấy lực có độ lớn đáng kể tác luaän qua caùc ví duï. đã nêu. dụng lên một vật trong khoảng thời gian ngắn, có thể gây ra biến đổi đáng kể trạng thái chuyển động của vật. b) Xung lượng của lực. → Neâu vaø phaân tích khaùi nieäm Ghi nhaän khaùi nieäm. Khi một lực F tác dụng lên một vật trong xung lượng của lực. → khoảng thời gian t thì tích F t được Nêu điều lưu ý về lực trong định nghĩa xung lượng của lực. Yeâu caày hoïc sinh neâu ñôn vò của xung lượng của lực.. Nêu bài toán xác định tác dụng của xung lượng của lực. Yeâu caàu hs neâu ñ/n gia toác.. định nghĩa là xung lượng của lực khoảng thời gian t ấy.. F. trong →. Ở định nghĩa này, ta giả thiết lực. Ghi nhaän ñieàu kieän.. F. không đổi trong thời gian ấy. Đơn vị của xung lượng của lực là N.s 2. Động lượng. a) Tác dụng của xung lượng của lực. Theo ñònh luaät II Newton ta coù :. Neâu ñôn vò.. Viết biểu thức định luật II. Nhắc lại biểu thức đ/n. →. →. a. →. →. m a = Suy ra. →. v −v F hay m 2 1 = Δt →. →. →. m v -m v 2 1 b) Động lượng.. =. →. F. →. F t. Nêu định nghĩa động lượng. → Giới thiệu khái niệm động Động lượng p của một vật là một véc lượng. Nêu đơn vị động lượng. tơ cùng hướng với vận tốc và được xác định Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñònh → → bởi công thức p = m v nghĩa và đơn vị động lượng. Nêu hướng của véc tơ động Yêu cầu học sinh cho biết lượng. Đơn vị động lượng là kgm/s hướng của véc tơ động lượng. Trả lời C1 và C2 c) Mối liên hệ giữa động lượng và xung Yêu cầu hs trả lời C1, C2. lượng của lực..

(51) Xây dựng phương trình 23.3a.. Ta coù :. Hướng dẫn để học sinh xây dựng phương trình 23.3a.. hay. →. →. p2 -. Δp =. → →. p1 =. →. F t. F t. Phát biểu ý nghĩa các đại Độ biến thiên động lượng của một vật trong Yêu caùu học sinh nêu ý lượng trong phương trình 23.3a. khoảng thời gian nào đó bằng xung lượng nghĩa của các đại lượngtrong của tổng các lực tác dụng lên vật trong phöông trình 23.3a. khoảng thời gian đó. Vaän duïng laøm baøi taäp ví duï. Phát biểu này được xem như là một cách Hướng dẫn học sinh làm bài diễn đạt của định luật II Newton. taäp thí duï. Nêu ý nghĩa của cách phát Ý nghĩa : Lực tác dụng đủ mạnh trong một Yeâu caàu hoïc sinh neâu yù bieåu khaùc cuûa ñònh luaät II. khoảng thời gian thì có thể gây ra biến thiên nghia caûu caùch phaït bieåu động lượng của vật. khaùc cuûa ñònh luaät II Newton. Hoạt động 2 (10 phút) : Củng cố, dặn dò. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt lại các kiến thức trong bài. Tóm tắt những kiến thức đã hóc trong bài. Yeâu caàu hoïc sinh giaûi caùc baøi taäp 8, 9 trang 127. Giaûi caùc baøi taäp 8, 9 trang 127. Tieát 2 : Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu định nghĩa và ý nghĩa của động lượng. Hoạt động 2 (30 phút) : Tìm hiểu định luật bảo toàn động lượng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Định luật bảo toàn động lượng. 1. Heä coâ laäp (heä kín). Một hệ nhiều vật được gọi là cô lập khi Neâu vaø phaân tích khaùi nieäm Ghi nhaän khaùi nieäm heä coâ laäp. veà heä coâ laäp. không có ngoại lực tác dụng lên hệ hoặc nếu có thì các ngoại lực ấy cân bằng nhau. 2. Định luật bảo toàn động lượng của hệ cô lập. Nêu và phân tích bài toán Động lượng của một hệ cố lập là không đổi. heä coâ laäp hai vaät. → → → Xây dựng và phát biểu định Hướng dẫn học sinh xây p1 + p2 + … + pn = không đổi luaät. dựng định luật. 3. Va chaïm meàm. Xét một vật khối lượng m1, chuyển động Hướng dẫn học sinh giải bài Giải bài toán va chạm mềm. → trên một mặt phẳng ngang với vân tốc v toán va chạm mềm. 1 Giải bài toán cụ thể thầy cô đến va chạm vào một vật có khối lượng m 2 Cho một bài toán cụ thể. đã cho. đang đứng yên. Sau va chạm hai vật nhấp làm một và cùng chuyển động với vận tốc →. v. Theo định luật bảo toàn động lượng ta có : →. m1 v = (m1 + m2) 1. →. v. →. suy ra. →. v =. m1 v 1 m1 +m2. Ghi nhận hiện tượng va chạm Giaûi thích cho hoïc sinh roû taïi Va chaïm cuûa hai vaät nhö vaäy goïi laø va meàm. sao laïi goïi laø va chaïm meàm. chaïm meàm. 3. Chuyển động bằng phản lực. Một quả tên lửa có khối lượng M chứa một khối khí khối lượng m. Khi phóng tên lửa Tìm thêm ví dụ về chuyển khối khí m phụt ra phía sau với vận tốc → Giới thiệu một số tường hợp v động bằng phản lực. chuyển động bằng phản lực. thì tên khối lượng M chuyển động với vận.

(52) Hướng dẫn để học sinh tìm vận tốc của tên lửa.. Tính vận tốc tên lửa.. Cho học sinh giải bài toán cuï theå.. Giải bài toán thầy cô cho.. toác. →. V. Theo định luật bảo toàn động lượng ta có : →. m v. →. +M V. = 0 =>. →. V. =-. m M. →. v. Hoạt động 3 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt lại các kiến thức trong bài. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Cho học sinh đọc thêm phần em có biết ? Đọc phần em có biết. Yêu cầu học sinh về nhà giải các bài tập từ 23.1 đến Ghi caùc baøi taäp veà nhaø vaø caùc yeâu caàu chuaån bò cho 23.8 saùch baøi taäp. baøi sau. Yêu cầu học sinh đọc trước bài công và công suất. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 40 - 41 : COÂNG VAØ COÂNG SUAÁT I. MUÏC TIEÂU Kiến thức : - Phát biểu được định nghĩa công của một lực. Biết cách tính công của một lực trong trường hợp đơn giản (lực không đởi, chuyển dời thẳng). - Phát biểu được định nghĩa và ý nghĩa của công suất. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Đọc phần tương ứng trong SGK Vật lý 8 Hoïc sinh : - Khái niệm công ở lớp 8 THCS. - Vấn đề về phân tích lực. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 : Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ: Phát biểu, viết biểu thức định luật bảo toàn động lượng. Nêu hiện tượng va chạm mềm và chuyển động bằng phản lực. Hoạt động 2 (30 phút) : Tìm hiểu khái niệm công. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Coâng. 1. Khaùi nieäm veà coâng. Nhaéc laïi khaùi nieäm vaø coâng Neâu caâu hoûi vaø nhaän xeùt a) Một lực sinh công khi nó tác dụng lên thứ c tính coâ n g. câu trả lời. một vật và điểm đặt của lực chuyển dời. Nhắc lại đầy đủ khái niệm công đã trình bày ở THCS.. Lấy ví dụ về lực sinh công.. b) Khi điểm đặt của lực. →. F chuyển dời. một đoạn s theo hướng của lực thì công do lực sinh ra là : A = Fs 2. Định nghĩa công trong trường hợp tổng quát.. Phân tích lực tác dụng lên vật Nêu và phân tích bài toán tính công trong trường hợp thành hai lực thành phần. toång quaùt. Giới thiệu công thức tính Ghi nhận biểu thức. coâng toång quaùt.. →. Nếu lực không đổi. F taùc duïng leân moät. vật và điểm đặt của lực đó chuyển dời một đoạn s theo hướng hợp với hướng của lực góc  thì công của lực thức :. →. F. được tính theo công. A = Fscos Bieän luaän giaù trò cuûa coâng 3. Bieän luaän. Hướng dẫn để học sinh biện trong từng trường hợp. luận trong từng trường hợp. a) Khi  laø goùc nhoïn cos > 0, suy ra A > 0 ; khi đó A gọi là công phát động. Trả lời C2. Yêu cầu hs trả lời C2 b) Khi  = 90o, cos = 0, suy ra A = 0 ; khi.

(53) đó lực Yeâu caàu hs neâu ñôn vò coâng.. Neâu ñôn vò coâng.. Lưu ý về điều kiện để sử dụng biểu thức tính công.. Ghi nhaän ñieàu kieän. →. F khoâng sinh coâng.. c) Khi  laø goùc tuø thì cos < 0, suy ra A < 0 ; khi đó A gọi là công cản. 4.Ñôn vò coâng. Ñôn vò coâng laø jun (kí hieäu laø J) : 1J = 1Nm 5. Chuù yù. Các công thức tính công chỉ đúng khi điểm đặt của lực chuyển dời thẳng và lực không đổi trong quá trình chuyển động.. Hoạt động 3 (10 phút) : Củng cố, dặn dò. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt lại các kiến thức trong bài. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Yeâu caàu hoïc sinh giaûi caùc baøi taäp 4, 6 trang 132, 133. Giaûi caùc baøi taäp 4, 6 sgk. Tieát 2 : Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Phát biểu định nghĩa công, đơn vị công và ý nghĩa của công âm. Hoạt động 1 ( phút) : Tìm hiểu khái niệm công suất. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Coâng suaát. 1. Khaùi nieäm coâng suaát. Đọc sgk và trình bày về khái Cho học sinh đọc sách giáo Công suất là đại lượng đo bằng công sinh ra nieäm coâng suaát. trong một đơn vị thời gian. khoa. Neâu caâu hoûi C3. Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñôn vò coâng suaát.. Trả lời C3. Neâu ñôn vò coâng suaát.. P=. A t. 2. Ñôn vò coâng suaát. Đơn vị công suất là jun/giây, được đặt tên là oát, kí hiệu W. 1W =. 1J 1s. Ngoài ra ta còn một đơn vị thực hành của Ghi nhận đơn vị thực hành của Giới thiệu đơn vị thực hành coâ ng là oát giờ (W.h) : coâ n g. Đổ i ra ñôn vò chuaå n . cuûa coâng. 1W.h = 3600J ; 1kW.h = 3600kJ 3. Khái niệm công suất cũng được mở rộng cho các nguồn phát năng lượng không phải Ghi nhận khái niệm mở rộng dưới dạng cơ học như lò nung, nhà máy điện, Giới thiệu khái niệm mở đài phát sóng, … . cuûa coâng suaát. roäng cuûa coâng suaát. Hoạt động 3 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt lại các kiến thức trong bài. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Cho học sinh đọc phần em có biết ? Đọc phần em có biết. Yêu cầu hs về nhà giải các bài tập 24.1 đến 24.8. Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 42 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Động lượng, mối liên hệ giữa độ biến thiên động lượng và xung lượng của lực, định luật bảo toàn động lượng..

(54) - Coâng, coâng suaát. 2. Kyõ naêng - Trả lời được các câu hỏi, giải được các bài toán liên quan đến động lượng và định luật bảo toàn động lượng. - Trả lời được các câu hỏi, giải được các bài toán liên quan đến công và công suất. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem laïi caùc caâu hoûi vaø caùc baøi taäp trong saùch gk vaø trong saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm moät vaøi caâu hoûi vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh : - Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập mà thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị các câu hỏi cần hỏi thầy cô về những phần chưa rỏ. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống hoá lại những kiến thứcđã học. Định nghĩa động lượng, mối liên hệ giữa độ biến thiên động lượng và xung lượng của lực, định luật BTĐL Ñònh nghóa vaø ñôn vò cuûa coâng, coâng suaát. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn . Giải thích lựa chọn B. Caâu 5 trang 126 : B Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn . Giải thích lựa chọn D. Caâu 6 trang 126 : D Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn . Giải thích lựa chọn C. Caâu 7 trang 127 : C Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn . Giải thích lựa chọn A. Caâu 3 trang 132 : A Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn . Giải thích lựa chọn C. Caâu 4 trang 132 : C Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn . Giải thích lựa chọn B. Caâu 5 trang 132 : B Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 8 trang 127 Động lượng của xe A : Yêu cầu học sinh tính động Tính động lượng xe A. pA = mA.vA = 1000.16,667 = 16667 (kgm/s). lượng của từng xe rồi so sánh Tính động lượng xe B. Động lượng của xe B : chuùng. PB = mB.vB = 2000.8,333 = 16667 (kgm/s). So sánh động lượng hai xe. Như vậy động lượng của hai xe bằng nhau. Baøi 9 trang 127 Tính động lượng của máy Động lượng của máy bay : Yêu cầu học sinh tính động bay. p = m.v=160000.241,667 = 38,7.10 6 lượng của máy bay. (kgm/s). Baøi 6 trang 133 Yêu cầu học sinh tính công Tính công của lực kéo. Công của lực kéo : của lực kéo. A = F.s.cos = 150.20.0,87 = 2610 (J) Xaù c ñònh lự c toá i thieå u caà n caå u Baøi 7 trang 133 Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh taù c duï n g leâ n vaä t để naâ n g đượ c Để đưa vật nặng lên cao theo phương thẳng lực tối thiểu mà cần cẩu tác vaät leân. đứng thì cần cẩu phải tác dụng lên vật một duïng leân vaät. lực hướng thẳng đứng lên có độ lớn tối thiểu Tính coâng cuûa caàn caåu. bằng trọng lượng của vật nên công tối thiểu Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng. laø : A = Fh = Ph = mgh = 1000.10.30 = 3.105 (J) Yêu cầu học sinh tính thời Tính thời gian nâng. Thời gian tối thiểu để thực hiện công đó là : gian để cần cẩu nâng vật lên. 5. t = IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tiết 43 : ĐỘNG NĂNG I. MUÏC TIEÂU. A 3 . 10 = = 20 (s) ℘ 15 .103.

(55) 1. Kiến thức - Phát biểu được định nghĩa và viết biểu thức của động năng (của một chất điểm hay một vật rắn chuyển động tònh tieán). - Phát biểu được định luật biến thiên động năng để giải các bài toán tương tự như các bài bài toán trong SGK. - Nêu được nhiều ví dụ về những vật có động năng sinh công. 2. Kyõ naêng - Vận dụng được định luật biến thiên động năng để giải các bài toán tương tự như các bài toán trong SGK. - Nêu được nhiều ví dụ về những vật có động năng sinh công. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Chuẩn bị ví dụ thực tế về những vật có động năng sinh công. Hoïc sinh : - Ôn lại phần động năng đã học ở lớp 8 THCS. - Ôn lại biểu thức công của một lực. - Ôn lại các công thức về chuyển động thẳng biến đối đều. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu khái niệm động năng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Khái niệm động năng. 1. Năng lượng. Nhaéc laïi khaùi nieäm naêng Mọi vật xung quanh chúng ta đều mang Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi lượng đã học ở THCS. khái niệm năng lượng. năng lượng. Khi tương tác với các vật khác Trả lời C1. thì giữa chúng có thể trao đổi năng lượng. Sự Yêu cầu hs trả lời C1 trao đổi năng lượng có thể diễn ra dưới những dạng khác nhau : Thực hiện công, tuyền nhiệt, phát ra các tia mang năng lượng, … Nhắc lại khái niệm động năng 2. Động năng. Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi đã học ở THCS. Động năng là dạng năng lượng mà vật có khái niệm động năng. Trả lời C2. được do nó đang chuyển động. Yêu cầu hs trả lời C2 Khi một vật có động năng thì vật đó có thể tác dụng lực lên vật khác và lực này thực hieän coâng. Hoạt động 2 (15 phút) : Xây dựng công thức tính động năng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Công thức tính động năng. Nêu bài toán vật chuyển 1. Xét vật khối lượng m dưới tác dụng của → động dưới tác dụng của lực một lực F không đổi và vật chuyển động không đổi. dọc theo giá của lực. Giả sử sau khi đi được Yeâu caàu hoïc sinh tính gia Tính gia toác cuûa vaät theo hai quãng đường s vận tốc của vật biến thiên từ tốc của vật theo hai cách : cách : Động học và động lực → → giá trị v đến giá trị v . Ta có : a = hoïc. Động học và động lực học. 1 2 Hướng dẫn học sinh xây Xây dựng phương trình 25.1. F (1) và v22 – v12 = 2as (2). Từ (1) và dựng phương trình 25.1 m (2) suy ra : Hướng dẫn học sinh xây dựng phương trình 25.2.. Xây dựng phương trình 25.2.. 1 mv22 2. 1 mv12 = F.s = A 2. 2. Trường hợp vật bắt đầu từ trạng thái nghĩ (v1 = 0), dưới tác dụng của lực. →. F , đạt tới. traïng thaùi coù vaän toác v2 = v thì ta coù :. 1 mv2 = A 2.

(56) Giới thiệu khái niệm động Ghi nhận khái niệm động naêng. naêng. Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñònh nghĩa đầy đủ khái niệm động naêng.. Nêu định nghĩa động năng.. Đại lượng. 1 mv2 biểu thị năng lượng mà 2. vật thu được trong quá trình sinh công của lực →. F và được gọi là động năng của vật.. Động năng là dạng năng lượng của một vật có được do nó đang chuyển động và được xác định theo công thức : Wñ =. Yêu cầu học sinh trả lời C3. Trả lời C3.. 1 mv2 2. Đơn vị của động năng là jun (J). Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu mối liên hệ giữa công của ngoại lực và độ biến thiên động năng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Công của lực tác dụng và độ biến thiên động năng. 1 1 Tìm mối liên hệ giữa công Yeâu caàu hoïc sinh tìm moái Ta coù : A = mv22 mv12 = Wñ2 – 2 2 liên hệ giữa công của lực tác của lực tác dụng và độ biến dụng và độ biến thiên động thiên động năng. Wñ1 Công của ngoại lực tác dụng lên vật bằng naêng. Tìm hệ quả khi nào thì động độ biến thiên động năng của vật. Yeâu caàu hoïc sinh tìm heä năng tăng, khi nào thì động Hệ quả : Khi ngoại lực tác dụng lên vật sinh quaû. naêng giaûm, công dương thì động năng tăng. Ngược lại khi ngoại lực tác dụng lên vật sinh công âm thì động năng giảm. Hoạt động 3 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Hướng dẫn học sinh làm bài tập thí dụ. Laøm baøi taäp thí duï. Yêu cầu hs về nhà giải các bài tập 25.1 đến 25.9. Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 44 - 45 : THEÁ NAÊNG I. MUÏC TIEÂU Kiến thức : - Phát biểu được định nghĩa trọng trường, trọng trường đều. - Viết được biểu thức trọng lực của một vật. - Phát biểu được định nghĩa và viết được biểu thức của thế năng trọng trường (hay thế năng hấp dẫn). Định nghĩa được khái niệm mốc thế năng. - Phát biểu được định nghĩa và viết được biểu thức của thế năng đàn hồi. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Các ví dụ thực tế để minh hoạ : Vật có thế năng có thể sinh công. Học sinh : Ôn lại những kiến thức sau : - Khái niệm thế năng đã học ở lớp 8 THCS - Các khái niệm về trọng lực và trọng trường. - Biểu thức tính công của một lực. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 : Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu định nghĩa động năng, đơn vị động năng và mối liên hệ giữa độ biến thiên động năng và công của ngoại lực tác dụng lên vật. Hoạt động 2 (35 phút) : Tìm hiểu khái niệm trọng trường và thế năng trọng trường. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Thế năng trọng trường. 1. Trọng trường. Yêu cầu học sinh nhắc lại Nêu đặc điểm của trọng lực. Xung quanh Trái Đất tồn tại một trọng.

(57) đặc điểm của trọng lực.. trường. Biểu hiện của trọng trường là sự xuất hiện trọng lực tác dụng lên vật khối lượng m Giới thiệu khái niệm trọng Ghi nhận khái niệm trọng đặt tại một vị trí bất kì trong khoảng không trường và trọng trường đều. trường và trọng trường đều. gian có trọng trường. Yêu cầu hs trả lời C1. Trả lời C1. Trong một khoảng không gian không rộng nếu gia tốc trọng trường. Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt Nhaän xeùt khaû naêng sinh coâng về khả năng sinh công của của vật ở độ cao z so với mặt vật ở dộ cao z so với mặt đất. đất. Giới thiệu khái niệm thế Ghi nhaän khaùi nieäm theá naêng năng trọng trường. trọng trường. Yêu cầu học sinh trả lời C2. Trả lời C2. Yêu cầu học sinh tính công Tính công của trọng lực. của trọng lực khi vật rơi từ độ cao z xuống mặt đất. Yêu cầu học sinh trả lời C3. Trả lời C3. Giới thiệu mốc thế năng. Ghi nhaän moác theá naêng. Hướng dẫn học sinh tính Tính công của trọng lực khi công của trọng lực khi vật di vật di chuyển. chuyển từ M đến N. Nhaän xeùt veà moái lieân heä coâng Keát luaän moái lieân heä. naøy vaø theá naêng. Hướng dẫn để học sinh tìm Cho biết khi nào thì trọng lực heä quaû. thực hiện công âm, công dương và không thực hiện công. Yêu cầu hs trả lời C3, C4.. Trả lời C3, C4.. →. g taïi moïi ñieåm. có phương song song, cùng chiều, cùng độ lớn thì ta nói trong khoảng không gian đó trọng trường là đều. 2. Thế năng trọng trường. Thế năng trọng trường của một vật là dạng năng lượng tương tác giữa Trái Đất và vật ; noù phuï thuoäc vaøo vò trí cuûa vaät trong troïng trường. Nếu chọn mốc thế năng tại mặt đất thì công thức tính thế năng trọng trường của một vật có khối lượng m đặt tại độ cao z là : Wt = mgz 3. Liên hệ giữa độ biến thiên thế năng và công của trọng lực. Khi một vật chuyển động trong trọng trường từ vị trí M đến vị trí N thì công của trọng lực có giá trị bằng hiệu thế năng trọng trường tại M vaø taïi N. Hệ quả : Trong quá trình chuyển động của một vật trong trọng trường : Khi vật giảm độ cao, thế năng của vật giảm thì trọng lực sinh công dương. Ngược lại khi vật tăng độ cao, thế năng của vật tăng thì trọng lực sinh công aâm.. Hoạt động 3 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Veà nhaø giaûi caùc baøi taäp 25.5, 25.6 vaø 25.7 saùch baøi Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. taäp. Tieát 2 : Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu định nghĩa và ý nghĩa của thế năng trọng trường. Hoạt động 2 (25 phút) : Tìm hiểu thế năng đàn hồi. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Thế năng đàn hồi. 1. Công của lực đàn hồi. Khi moät vaät bò bieán daïng thì noù coù theå sinh Nêu khái niệm thế năng đàn Ghi nhận khái niệm. hoài. công. Lúc đó vật có một dạng năng lượng gọi là thế năng đàn hồi. Xét một lò xo có độ cứng k, một đầu gắn Xác định lực đàn hồi của lò vào một vật, đầu kia giữ cố định. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh xo. lực đàn hồi. Khi lò xo bị biến dạng với độ biến dạng là l = l – lo, thì lực đàn hồi là. →. F. = - k.

(58) →. Δl .. Giới thiệu công thức tính Ghi nhận công thức tính công Khi đưa lò xo từ trạng thái biến dạng về công của lực đàn hồi. của lực đàn hồi. trạng thái không biến dạng thì công của lực Giới thiêïu cách tìm công Đọc sgk. đàn hồi được xác định bằng công thức : thức tính công của lực đàn 1 A= k(l)2 hoài.. 2. 2. Thế năng đàn hồi. Thế năng đàn hồi là dạng năng lượng của một vật chịu tác dụng của lực đàn hồi. Giới thiệu công thức tính thế Ghi nhận công thức tính thế Thế năng đàn hồi của một lò xo có độ cứng năng đàn hồi của một lò xo bị năng đàn hồi của lò xo bị biến k ở trọng thái có biến dạng l là : bieán daïng. daïng. 1 Wt = k(l)2 Giới thiệu thế năng đàn hồi.. Ghi nhận thế năng đàn hồi.. 2. Hoạt động 3 (15 phút) : Củng cố, luyện tập, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học Tóm tắt những kiến thức đã học. trong baøi. Giải tại lớp các bài tập 2, 3, 4, 6. Giaûi caùc baøi taäp 2, 3, 4, 6. Veà nhaø giaû caùc baøi taäp 25.9 vaø 25.10 saùch baøi taäp. Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 46 : CÔ NAÊNG I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Viết được biểu thức tính cơ năng của một vật chuyển động trong trọng trường. - Phát biểu được định luật bảo toàn cơ năng của một vật chuyển động trong trọng trường. - Phát biểu được định luật bảo toàn cơ năng của một vật chuyển động dưới tác dụng lực đàn hồi của lò xo. 2. Kyõ naêng - Thiết lập được công thức tính cơ năng của một vật chuyển động trong trọng trường. - Vận dụng được định luật bảo toàn cơ năng của một vật chuyển động trong trọng trường để giải một số bài toán đơn giản. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Một số thiết bị trực quan (con lắc đơn, con lắc lò xo, sơ đồ nhà máy thuỷ điện Học sinh : Ôn lại các bài : Động năng, thế năng. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu định nghĩa và ý nghĩa của thế năng đàn hồi. Hoạt động 2 ( phút) : Tìm hiểu cơ năng của vật chuyển động trong trọng trường. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Cơ năng của vật chuyển động trong trọng trường. 1. Ñònh nghóa. Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi Nhaéc laïi khaùi nieäm cô naêng. Cơ năng của vật chuyển động dưới tác dụng khái niệm cơ năng đã học ở của trọng lực bằng tổng động năng và thế THCS. naêng cuûa vaät : 1 Giới thiệu khái niệm cơ Ghi nhận khái niệm cơ năng W = W ñ + Wt = mv2 + mgz trọng trường. 2 năng trọng trường. 2. Sự bảo toàn cơ năng của vật chuyển động chỉ dưới tác dụng của trọng lực. Tính công của trọng lực theo Xét một vật chỉ chịu tác dụng của trọng lực Trình bày bài toán vật chuyển động trong trọng độ biến thiên động năng và độ chuyển động trong trong trường từ M đến N..

(59) trường từ vị trí M đến N. biến thiên thế năng trọng Ta có công của trọng lực : Dẫn dắt để tìm ra biểu thức trường. A = WtN – WtM = WñN – WñM của định luật bảo toàn cơ => WtN + WñN = WtM + WñM naêng. Hay WN = WM = haèng soá Giới thiệu định luật bảo Ghi nhận định luật. Vậy : Khi một vật chuyển động trong trọng toàn vơ năng. trường chỉ chịu tác dụng của trọng lực thì cơ năng của vật là một đại lượng bảo toàn.. 1 mv2 + mgz = haèng soá 2 1 1 Hay : mv12 + mgz1 = mv22 + mgz2 2 2. W=. =… Hướng dẫn để học sinh tìm Nhận xét về sự mối liên hệ 3. Hệ quả. Trong quá trình chuyển động của một vật heä quaû. giữa sự biến thiên thế năng và sự biến thiên động năng của trong trọng trường : vật chuyển động mà chỉ chịu + Nếu động năng giảm thì thế năng tăng và ngược lại (động năng và thế năng chuyển tác dụng của trọng lực. hoá lẫn nhau) + Tại vị trí nào động năng cực đại thì thế năng cực tiểu và ngược lại. Hoạt động 3 ( phút) : Tìm hiểu cơ năng của vật chịu tác dụng của lực đàn hồi. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Cơ năng của vật chịu tác dụng của lực đàn hồi. 1. Ñònh nghóa. Tương tự cơ năng của vật Định nghĩa cơ năng đàn hồi. Cơ năng của vật chuyển động dưới tác dụng chuyển động dưới tác dụng của lực đàn hồi bằng tổng động năng và thế của trọng lực cho học sinh năng đàn hồi của vật : định nghĩa cơ năng đàn hồi. 1 1 W= mv2 + k(l)2. 2. 2. 2. Sự bảo toàn cơ năng của vật chuyển động chỉ dưới tác dụng của lực đàn hồi. Giới thiệu định luật bảo Ghi nhaän noäi dung vaø bieåu Khi một vật chỉ chịu tác dụng của lực đàn toàn cơ năng khi vật chuyển thức của định luật. hồi gây bởi sự biến dạng của một lò xo đàn động chỉ dưới tác dụng của hồi thì cơ năng của vật là một đại lượng bảo lực đàn hồi của lò xo. toàn : W=. 1 mv2 + 2. 1 k(l)2 = haèng soá 2. Hay :. 1 1 1 1 mv12+ k(l1)2= mv22+ k( 2 2 2 2. Giới thiệu điều kiện để áp l2)2 = … dụng định luật bảo toàn cơ Ghi nhận điều kiện để sử Chú ý : Định luật bảo toàn cơ năng chỉ đúng naêng. dụng định luật bảo toàn cơ khi vật chuyển động chỉ chịu tác dụng của Giới thiệu mối liên hệ giữa năng. trọng lực và lực đàn hồi. Nếu vật còn chịu công của các lực và độ biến tác dụng thêm các lực khác thì công của các thieân cô naêng. Sử dụng mối liên hệ này để lực khác này đúng bằng độ biến thiên cơ giaûi caùc baøi taäp. naêng. Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh.

(60) Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học. Tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. Yêu cầu học sinh về nhà giải các bài tập từ 26.6 đến Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. 26.10 saùch baøi taäp. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 47 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Nắm vững các kiến thức về động năng, thế năng, cơ năng. - Nắm vững điều kiện để áp dụng định luật bảo toàn cơ năng. 2. Kyõ naêng - Trả lời được các câu hỏi có liên quan đến động năng, thế năng, cơ năng và định luật bảo toàn cơ năng. - Giải được các bài toán có liên quan đến sự biến thiên động năng, thế năng và sự bảo toàn cơ năng. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem laïi caùc caâu hoûi vaø caùc baøi taäp trong saùch gk vaø trong saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm moät vaøi caâu hoûi vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh : - Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập mà thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị các câu hỏi cần hỏi thầy cô về những phần chưa rỏ. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống hoá lại những kiến thức đã học.. 1 1 mv2 ; Thế năng trọng trường : Wt = mgz ; Thế năng đàn hồi : Wt = k(l)2 2 2 1 1 Mối liên hệ giữa độ biến thiên động năng và công của ngoại lực : A = mv22 mv12 = Wñ2 – Wñ1 2 2 1 1 Định luật bảo toàn cơ năng đối với vật chỉ chịu tác dụng của trọng lực : mv12 + mgz1 = mv22 + mgz2 2 2 Động năng : Wđ =. =… Định luật bảo toàn cơ năng đối với vật chỉ chịu tác dụng của lực đàn hồi :. 1 1 1 mv12+ k(l1)2= mv22+ 2 2 2. 1 k(l2)2 2 Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn A. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn A. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Viết biểu thức định lí về động Cho hoïc sinh neâu moái lieân heä giữa độ biến thiên động năng và năng. Lập luận, suy rađể tính v2. coâng. Hướng dẫn học sinh tính v2.. Noäi dung cô baûn Caâu 3 trang 136 : B Caâu 4 trang 136 : C Caâu 5 trang 136 : D Caâu 6 trang 136 : B Caâu 2 trang 141 : B Caâu 3 trang 141 : A Caâu 4 trang 141 : A Caâu 5 trang 144 : C Caâu 7 trang 145 : D Caâu 8 trang 145 : C Noäi dung cô baûn Baøi 8 trang 136 Ta coù : A =. 1 mv22 2. 1 mv12 2. Vì : A = F.s.cos 0o = F.s vaø v1 = 0 Do đó : F.s =. 1 mv22 => 2.

(61) v2 =. √. 2 F.s 2 .5 . 10 = 7,1 = m 2. √. Viết biểu thức tính thế năng đàn (m/s) hoài cuûa heä. Baøi 6 trang 141 Cho học sinh viết biểu thức tính Thế năng đàn hồi của hệ : thế năng đàn hồi. 1 Wt = k(l)2 Thay số, tính toán. 2 Cho bieát theá naêng naøy coù phuï thuộc khối lượng hay không ? Tại Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích taïi sao ? sao theá naêng naøy khoâng phuï thuoäc vào khối lượng. Choïn moác theá naêng. Yeâu caàu hoïc sinh choïn moác theá naêng. Cho hoïc sinh xaùc ñònh cô naêng vò trí đầu và vị trí cuối. Cho học sinh lập luận, thay số để tính công của lực cản.. 1 .200.(-0,02)2 = 0.04 (J) 2. =. Cho học sinh thay số để tính thế năng đàn hồi của hệ.. Xác định cơ năng vị trí đầu. Xaùc ñònh cô naêng vò trí cuoái. Tính công của lực cản.. Theá naêng naøy khoâng phuï thuoäc vào khối lượng của vật vì trong biểu thức của thế năng đàn hồi không chứa khối lượng. Baøi 26.7 Chọn gốc thế năng tại mặt đất. Vì có lực cản của không khí nên cơ năng không được bảo toàn mà : A = W2 – W1 =. 1 1 mv22+ mgz2 – ( mv12+ 2 2. mgz1) =. 1 1 0,05.202.0,05.1822 2. 0,05.10.20 = - 8,1 (J) IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. PHAÀN HAI : NHIEÄT HOÏC Chöông V. CHAÁT KHÍ Tiết 48 : CẤU TẠO CHẤT. THUYẾT ĐỘNG HỌC PHÂN TỬ I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Hiểu được các nội dung về cấu tạo chất đã học ở lớp 8. - Nêu được nội dung cơ bản về thuyết động học phân tử chất khí. - Nêu được định nghĩa của khí lí tưởng. 2. Kyõ naêng Vận dụng được các đặc điểm về khoảng cách giữa các phân tử, về chuyển động phân tử, tương tác phân tử, để giải thích các đặc điểm về thể tích và hình dạng của vật chất ở thể khí, thể lỏng, thể rắn. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Dụng cụ để làm thí nghiệm ở hình 28.4 SGK. - Mô hình mô tả sự tồn tại của lực hút và lực đẩy phân tử và hình 28.4 SGK. Học sinh : Ôn lại kiwns thức đã học về cấu tạo chất đã học ở THCS III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Đặt vấn đề : Vật chất thông thường tồn tại dưới những trạng thái nào ? Những trạng thái đó có những đặc điểm gì để ta phân biệt ? Giữa chúng có mối liên hệ hay biến đổi qua lại gì không ? Đó là những vấn đề mà ta nghiên cứu trong phần NHIỆT HỌC. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu cấu tạo chất. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Caáu taïo chaát..

(62) 1. Những điều đã học về cấu tạo chất. + Các chất được cấu tạo từ các hạt riêng biệt là phân tử. + Các phân tử chuyển động không ngừng. + Các phân tử chuyển động càng nhanh thì nhiệt độ của vật càng cao. 2. Lực tương tác phân tử. + Giữa các phân tử cấu tạo nên vật có lực hút và lực đẩy. + Khi khoảng cách giữa các phân tử nhỏ thì lực đẩy mạnh hơn lực hút, khi khoảng cách giữa các phân tử lớn thì lực hút mạnh hơn lực đẩy. Khi khoảng cách giữa các phân tử rất lớn thì lực tương tác không đáng kể. 3. Caùc theå raén, loûng, khí. Vật chất được tồn tại dưới các thể khí, thể loûng vaø theå raén. + Ở thể khí, lực tương tác giữa các phân tử rất yếu nên các phân tử chuyển động hoàn toàn hỗn loạn. Chất khí không có hình dạng vaø theå tích rieâng. + Ở thể rắn, lực tương tác giữa các phân tử rất mạnh nên giữ được các phân tử ở các vị trí caân baèng xaùc ñònh, laøm cho chuùng chæ coù thể dao động xung quanh các vị trí này. Các vaät raén coù theå tích vaø hình daïng rieâng xaùc ñònh. + Ở thể lỏng, lực tương tác giữa các phân tử lớn hơn ở thể khí nhưng nhỏ hơn ở thể rắn, nên các phân tử dao đông xung quang vị trí cân bằng có thể di chuyển được. Chất lỏng coù theå tích rieâng xaùc ñònh nhöng khoâng coù hình daïng rieâng maø coù hình daïng cuûa phaàn bình chứa nó. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu thuyết động học phân tử chất khí. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Thuyết động học phân tử chất khí. 1. Nội dung cơ bản của thuyết động học phân tử chất khí. Đọc sgk, tìm hiểu các nội + Chất khí được cấu tạo từ các phân tử có Nhaän xeùt noäi dung hoïc sinh dung cơ bản của thuyết động kích thước rất nhỏ so với khoảng cách giữa trình baøy. học phân tử chất khí. chuùng. + Các phân tử khí chuyển động hỗn loạn không ngừng ; chuyển động này càng nhanh thì nhiệt độ của chất khí càng cao. Giải thích vì sao chất khí gây + Khi chuyển động hỗn loạn các phân tử khí Gợi ý để học sinh giải thích. aùp suaát leân thaønh bình. va chaïm vaøo nhau vaø va chaïm vaøo thaønh bình gaây aùp suaát leân thaønh bình. 2. Khí lí tưởng. Nhận xét về những yếu tố bỏ Chất khí trong đó các phân tử được coi là Neâu vaø phaân tích khaùi nieäm Yêu cầu học sinh nêu những Neâu caùc ñaëc ñieåm veà caáu taïo đặc điểm về cấu tạo chất đã chất. học ở lớp 8. Yeâu caàu hoïc sinh laáy ví duï Lấy ví dụ minh hoạ cho từng minh hoạ về các đặc điểm đặc điểm. đó. Thảo luận để tìm cách giải Đặt vấn đề : Tại sao các vật quyết vấn đề do thầy cô đặt ra. vẫn giữ được hình dạng và kích thước dù các phân tử cấu taïo neân vaät luoân chuyeån động. Trả lời C1. Giới thiệu về lực tương tác Trả lời C2. phân tử. Neâu caùc ñaëc ñieåm veà theå tích Nêu và phân tích các đặc và hình dạng của vật chất ở thể điểm về khoảng cách phân khí, thể lỏng và thể rắn. tử, chuyển động nhiệt và Giải thích các đặc điểm trên. tương tác phân tử của các traïng thaùi caáu taïo chaát..

(63) khí lí tưởng.. qua khi xeùt baøi toùn veà khí lí caùc chaát ñieåm vaø chæ töông taùc khi va chaïm tưởng. gọi là khí lí tưởng. Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt lại những kiến thức cơ bản Tóm tắt những kiến thức cơ bản. đã học trong bài. Giới thiệu trạng thái vật chất đặc biệt : Plasma. Ghi nhaän traïng thaùi plasma. Yêu cầu học sinh vầ nhà trả laời các câu hỏi và làm Chi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. caùc baøi taäp trang 154, 155. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 49 : QUAÙ TRÌNH ÑAÚNG NHIEÄT. ÑÒNH LUAÄT BOÂI-LÔ – MA-RI-OÂT I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nhận biết được các khái niệm trạng thái và quá trình. - Nêu được định nghĩa quá trình đẵng nhiệt. - Phát biểu và nêu được biểu thức của định luât Bôilơ – Ma riôt. - Nhận biết được dạng của đường đẵng nhiệt trong hệ toạ độ p – V. 2. Kyõ naêng - Vận dụng phương pháp xữ lí các số liệu thu được bằng thí nghiệm vào việc xác định mối liên hệ giữa p và V trong quaù trình ñaüng nhieät. - Vận dụng được định luật Bôilơ – Mariôt để giải các bài tập trong bài và các bài tập tương tự. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Thí nghiệm ở hình 29.1 và 29.2 sgk. - Baûng keát quaû thí nghieäm sgk. Học sinh : Mỗi học sinh một tờ giấy kẻ ô li khổ 15x15cm III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Nêu nội dung cơ bản của thuyết động học phân tử. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu trạng thái và quá trình biến đổi trạng thái. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Trạng thái và quá trình biến đổi trạng thái.. Trạng thái của một lượng khí được xác định Neâu kí hieäu, ñôn vò cuûa caùc Giới thiệu về các thông số bằng thể tích V, áp suất p và nhiệt độ tuyệt thoâng soá traïng thaùi. traïng thaùi chaát khí. đối T. Ở mỗi trạng thái chất khí có các giá trị p, V vaø T nhaát ñònh goïi laø caùc thoâng soá traïng thaùi. Giữa các thông số trạng thái của một lượng khí có những mối liên hệ xác định. Lượng khí có thể chuyển từ trạng thái này Đọc sgk tìm hiểu các khái Cho học sinh đọc sgk tìm sang traïng thaùi khaùc baèng caùc quaù trình bieán niệm : Quá trình biến đổi trạng hieåu khaùi nieäm. đổi trạng thái. thaùi vaø caùc ñaüng quaù trình. Nhaän xeùt keát quaû. Những quá trình trong đó chỉ có hai thông số biến đổi còn một thông số không đổi gọi laø ñaüng quaù trình. Hoạt động 3 (5 phút) : Tìm hiểu quá trình đẳng nhiệt. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Quaù trình ñaúng nhieät. Giới thiệu quá trình đẵng Ghi nhận khái niệm. Quá trình biến đổi trạng thái trong đó nhiệt nhieät. độ được giữ không đổi gọi là quá trình đẳng Tìm ví dụ thực tế. Cho hs tìm ví dụ thực tế. nhieät. Hoạt động 4 (15 phút) : Tìm hiểu định luật Bôi-lơ – Ma-ri-ôt..

(64) Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. Nêu ví dụ thực tế để đặt vấn đề.. Nhận xét mối liên hệ giữa thể tích vaø aùp suaát trong ví duï maø thaày coâ ñöa ra.. Trình baøy thí nghieäm.. Quan saùt thí nghieäm.. Thảo luận nhóm để thực hiện Cho hoïc sinh thaûo luaän C1. nhóm để thực hiện C1. Thảo luận nhóm để thực hiện Cho hoïc sinh thaûo luaän C2. nhóm để thực hiện C2.. Nhận xét về mối liên hệ giữa Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt về mối liên hệ giữa thể tích áp suất và thể tích của một và áp suất của một lượng khí khối lượng khí khi nhiệt độ không đổi. khi nhiệt độ không đổi. Ghi nhaän ñònh luaät. Giới thiệu định luật. Viết biểu thức của định luật. Hoạt động 5 (7 phút) : Tìm hiểu về đường đẳng nhiệt. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Giới thệu đường đẵng nhiệt.. Veõ hình 29.3. Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt về dạng đường đẵng nhiệt.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Nêu dạng đường đẵng nhiệt.. Noäi dung cô baûn III. Ñònh luaät Boâi-lô – Ma-ri-oât. 1. Đặt vấn đề. Khi nhiệt độ không đổi, nếu thể tích của một lượng khí giảm thì áp suất của nó tăng. Nhưng áp suất có tăng tỉ lệ nghịch với thể tích hay không ? Để trả lời câu hỏi này ta phải dựa vào thí nghiệm. 2. Thí nghieäm. Thay đổi thể tích của một lượng khí, đo áp suất ứng với mỗi thể tích ta có kết quả : Theå tích V AÙp suaát p pV (10-6 m3) (105 Pa) (Nm) 20 1,00 2 10 2,00 2 40 0,50 2 30 0,67 2 3. Ñònh luaät Boâi-lô – Ma-ri-oât. Trong quaù trình ñaüng nhieät cuûa moät khoái lượng khí xác định, áp suất tỉ lệ nghịch với theå tích. p. 1 V. hay pV = haèng soá. Hoặc p1V1 = p2V2 = … Noäi dung cô baûn IV. Đường đẳng nhiệt. Đường biểu diễn sự biến thiên của áp suất theo thể tích khi nhiệt độ không đổi gọi là đường đẳng nhiệt. Dạng đường đẵng nhiệt :. Trong hệ toạ độ p, V đường đẵng nhiệt là đường hypebol. Ứng với các nhiệt độ khác nhau của cùng Nhận xét về các đường đẵng Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt về các đường đăbfx nhiệt ứng nhiệt ứng với các nhiệt độ khác một lượng khí có các đường đẵng nhiệt khác nhau. nhau. với các nhiệt độ khác nhau. Đường đẵng nhiệt ở trên ứng với nhiệt độ cao hôn. Hoạt động 6 (3 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Ghi nhận những kiến thức cơ bản. Yêu cầu học sinh về nhà trả lời các câu hỏi và làm các Ghi các câu hỏi và bài tập về nhà. baøi taäp trang 159. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY.

(65) Tieát 50 : QUAÙ TRÌNH ÑAÚNG TÍCH. ÑÒNH LUAÄT SAÙC-LÔ I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Nêu được định nghĩa quá trình đẳng tích. - Phát biểu và nêu được biểu thức về mối quan hệ giữa P và T trong quá trình đẳng tích. - Nhận biết được dạng đường đẳng tích trong hệ tọa độ (p, T). - Phát biểu được định luật Sác-lơ. 2. Kyõ naêng : - Xử lí được các số liệu ghi trong bảng kết quả thí nghiệm để rút ra kết luận về mối quan hệ giữa P và T trong quaù trình ñaúng tích. - Vận dụng được định luật Sac-lơ để giải các bài tập trong bài và các bài tập tương tự II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Thí nghiệm vẽ ở hình 30.1 và 30.2 SGK. - Baûng “keát quaû thí nghieäm”, SGK. Hoïc sinh : - Giaáy keû oâli 15 x 15 cm - Ôn lại về nhiệt độ tuyệt đối. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Phát biểu, viết biểu thức của định luật Bôi-lơ – Ma-ri-ôt. Hoạt động 2 (5 phút) : Tìm hiểu quá trình đẵng tích. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Tương tự quá trình đẵng nhiệt I. Quá trình đẵng tích. Yeâu caàu hoïc sinh neâu quaù cho bieát theá naøo laø quaù trình Quá trình đẵng tích là quá trình biến đổi ñaüng tích. trình ñaüng tích. trạng thái khi thể tích không đổi. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu định luật Sác-lơ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Ñònh luaät Saùc –lô. 1. Thí nghieäm. Quan saùt thí nghieäm. Trình baøy thí nghieäm. Đo nhiệt độ của một lượng khí nhất định ở các áp suất khác nhau khi thể tích không đổi Thảo luận nhóm để thực hiện ta được kết quả : Cho hoïc sinh thaûo luaän p C1. nhóm để thực hiện C1. p T ( 5 o T (10 Pa) ( K). Pa ) K. Cho hoïc sinh nhaän xeùt veà. Qua kết quả tìm được khi thực. 1,2 1,3 1,4. 298 323 348. 402,7 402,5 402,3.

(66) mối liên hệ giữa áp suất và nhiệt độ tuyệt đối của một khối lượng khí khi thể tích không đổi. Giới thiệu định luật.. hiện C1, nêu mối liên hệ giữa 1,5 373 402,1 áp suất và nhiệt độ tuyệt đối 2. Định luật Sác-lơ. của một khối lượng khí khi thể Trong quá trình đẵng tích của một lượng khí tích không đổi. nhất định, áp suất tỉ lệ thuận với nhiệt độ Ghi nhaän ñònh luaät. tuyệt đối.. p T Hoạt động 4 (15 phút) : Tìm hiểu đường đẵng tích. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Giới thiệu đường đẵng tích.. Yêu cầu hs sinh thực hiện C2 Yeâu caàu hoïc sinh neâu daïng đường đẵng tích. Giới thiệu các đường đẵng tích ứng với các thể tích khác nhau. Yêu cầu học sinh trả lời C3.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Thực hiện C2. Nêu dạng đường đẵng tích.. = haèng soá hay. p1 = T1. p2 =… T2. Noäi dung cô baûn III. Đường đẵng tích. Đường biểu diễn sự biến thiên của áp suất của một lượng khí theo nhiệt độ khi thể tích không đổi gọi là đường đẵng tích. Dạng đường đẵng tích :. Veõ hình 30.3.. Trả lời C3.. Trong hệ toạ độ OpT đường đẵng tích là đường thẳng kéo dài đi qua góc toạ độ. Nhận xét về các đường đẵng Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt Ứng với các thể tích khác nhau của cùng về các đường đẵng tích với tích ứng với các thể tích khác một khối lượng khí ta có những đường đẵng thể tích khác nhau của một nhau của một lượng khí. tích khác nhau. Đường ở trên ứng với thể tích lượng khí. nhoû hôn.. Hoạt động 5 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Yêu cầu học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. Yêu cầu học sinh về nhà trả lời các câu hỏi và giải caùc baøi taäp trang 162 IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Hoạt động của học sinh Tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø.. Tiết 51 - 52 : PHƯƠNG TRÌNH TRẠNG THÁI CỦA KHÍ LÍ TƯỞNG I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Nêu được định nghĩa quá trình đẳng áp, viết được biểu thức liên hệ giữa thể tích và nhiệt độ tuyệt đối trong quá trình đẳng áp và nhận được dạng đường đẳng áp (p, T) và (p, t). - Hiểu ý nghĩa vật lí của “độ không tuyệt đối”. 2. Kyõ naêng: - Từ các phương trình của định luật Bôi lơ-Mariốt và định luật Saclơ xây dựng được phương trình Clapêrôn và từ biểu thức của phương trình này viết được biểu thức đặc trưng cho các đẳng quá trình. - Vận dụng được phương trình Clapêrôn để giải được các bài tập ra trong bài và bài tập tương tự. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Tranh, sơ đồ mô tả sự biến đổi trạng thái. Hoïc sinh : OÂn laïi caùc baøi 29 vaø 30. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Viết biểu thức của các định luật Bôilơ – Mariôt và định luật Sáclơ. Nêu dạng đường đẵng nhiệt và đẵng tích trên hệ trục toạ độ OpV. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu khí thực và khí lí tưởng..

(67) Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn I. Khí thực và khí lí tưởng. Đọc sgk và trả lời : Khí tồn tại Neâu caâu hoûi vaø nhaän xeùt Các chất khí thực chỉ tuân theo gần đúng trong thực tế có tuân theo các các định luật Bôilơ – Mariôt và định luật học sinh trả lời. p ñònh luaät Boâilô – Marioât vaø Saùclô. Giaù trò cuûa tích pV vaø thöông T ñònh luaät Saùclô hay khoâng. Trả lời câu hỏi : Tại sao vẫn thay đổi theo bản chất, nhiệt độ và áp suất Nêu và phân tích giới hạn aùp duïng caùc ñònh luaät chaát coù theå aùp duïng caùc ñònh luaät cuûa chaát khí. Chỉ có khí lí tưởng là tuân theo đúng các chất khí cho khí thực. khí. định luật về chất khí đã học. Sự khác biệt giữa khí thực và khí lí tưởng không lớn ở nhiệt độ và áp suất thông thường Hoạt động 3 (25 phút) : Xây dựng phương trình trạng thái của khí lí tưởng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Phương trình trạng thái của khí lí tưởng.. Xét một lượng khí chuyển từ trạng thái 1 Xét quan hệ giữa các thông số Neâu vaø phaân tích caùc quaù (p1, V1, T1) sang traïng thaùi 2 (p 2, V2, T2) qua trình biến đổi trạng thái bất kì của hai trạng thái đầu và cuối. traïng thaùi trung gian 1’ (p’, V2, T1) : của một lượng khí. Veõ hình 31.3. Xây dựng biểu thức quan hệ Hướng dẫn để học sinh xây dựng phương trình trạng thái. giữa các thông số trạng thái trong caùc ñaüng quaù trình vaø ruùt ra phöông trình traïng thaùi.. Ta coù :. p1 V 1 p2 V 2 = T1 T2. hay. pV T. =. Ghi nhận mối liên hệ giữa hằng số Cho hoïc sinh bieát haèng soá Độ lớn của hằng số này phụ thuộc vào khối trong phöông trình traïng thaùi haèng soá trong phöông trình lượng khí. phụ thuộc vào khối lượng khí. trạng thái với khối lượng khí. Phương trình trên do nhà vật lí người Pháp Clapaâyroân ñöa ra vaøo naêm 1834 goïi laø phương trình trạng thái của khí lí tưởng hay phöông trình Clapaâyroân. Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Cho biết khí thực và khí lí tưởng khác nhau ở những điểm nào ? Viết phương trình trạng thái của khí lí tưởng. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu quá trình đẵng áp. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Quaù trình ñaüng aùp. 1. Quaù trình ñaüng aùp. Tương tự quá trình đẵng nhiệt, Quá trình đẵng áp là quá trình biến đổi Yeâu caàu hoïc sinh neâu khaùi đẵng tích cho biết thế nào là trạng thái khi áp suất không đổi. nieäm quaù trình ñaüng nhieät. quaù trình ñaüng aùp. 2. Liên hệ giữa thể tích và nhiệt độ tuyệt đối trong quaù trình ñaüng aùp. p1 V 1 p2 V 2 Xây dựng phương trình đẵng Hướng dẫn để học sinh xây = Từ phöông trình , ta thaáy aùp. dựng phương trình đẵng áp. T1 T2 khi p1 = p2 thì Yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra keát luaän.. Ruùt ra keát luaän.. soá.. V1 V2 = T 1 T2. =>. V T. = haèng.

(68) Giới thiệu định luật Gayluyt-xắc.. Trong quá trình đẵng áp của một lượng khí nhất định, thể tích tỉ lệ thuận với nhiệt độ tuyệt đối. Yeâu caàu hoïc sinh neâu khaùi Nêu khái niệm đường đẵng 3. Đường đẵng áp. niệm đường đẵng áp. aùp. Đường biểu diễn sự biến thiên của thể tích theo nhiệt độ khi áp suất không đổi gọi là đường đẵng áp. Dạng đường đẵng áp : Yêu cầu học sinh vẽ đường Vẽ đường đẵng áp. ñaüng aùp.. Yêu cầu học sinh nhận xét Nêu dạng đường đẵng áp. Trong hệ toạ độ OVT đường đẵng tích là về dạng đường đẵng áp. đường thẳng kéo dài đi qua góc toạ độ. Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt nhận xét về các đường đẵng Ứng với các thể tích khác nhau của cùng về các đường đẵng áp ứng áp ứng với các áp suất khacs một lượng khí ta có những đường đẵng áp với các áp suất khacs nhau. nhau. khác nhau. Đường ở trên có áp suất nhỏ hơn. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu độ không tuyệt đối. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn IV. Độ không tuyệt đối. Nhaän xeùt veà aùp suaát vaø theå Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt Từ các đường đẵng tích và đẵng áp trong veà aùp suaát vaø theå tích khi T = tích khi T = 0 vaø T < 0. các hệ trục toạ độ OpT và OVT ta thấy khi T 0 vaø T < 0. = 0oK thì p = 0 và V = 0. Hơn nữa ở nhiệt độ dưới 0oK thì áp suất và thể tích sẽ só giá trị âm. Đó là điều không thể thực hiện được. Ghi nhận độ không tuyệt đối Giới thiệu về độ không Do đó, Ken-vin đã đưa ra một nhiệt giai bắt tuyệt đối và nhiệt độ tuyệt và nhiệt độ tuyệt đối. đầu bằng nhiệt độ 0oK và 0oK gọi là độ đối. không tuyệt đối. Nhiệt độ thấp nhất mà cong người thực hiện được trong phòng thí nghiệm hiện nay là 10-9 oK. Hoạt động 4 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản trong bài. Tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. Hướng dẫn để học sinh giải các bài tập 4, 5, 6 trang Giải các bài tập theo sự hướng dẫn của thầy cô. 165, 166 saùch giaùo khoa. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaûi caùc baøi taáp cuoái chöông Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. 5 saùch baøi taäp. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 53 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Cấu tạo chất và thuyết động học phân tử chất khí. - Phương trình trạng thái của khí lí tưởng và các đẵng quá trình. 2. Kyõ naêng - Trả lời được các câu hỏi trắc nghiệm có liên quan đến cấu tạo chất, đến phương trình trạng thái của khí lí tưởng và các đẵng quá trình. - Giải được các bài tập liên quan đến phương trình trạng thái của khí lí tưởng và các đẵng quá trình..

(69) II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem laïi caùc caâu hoûi vaø caùc baøi taäp trong saùch gk vaø trong saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm moät vaøi caâu hoûi vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh : - Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập mà thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị các câu hỏi cần hỏi thầy cô về những phần chưa rỏ. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống hoá lại những kiến thứcđã học. + Cấu tạo chất và thuyết động học phân tử khí. + Phöông trình traïng thaùi : + Caùc ñaüng quaù trình :. p1 V 1 p2 V 2 = T1 T2. Ñaüng nhieät : T1 = T2  p1V1 = p2V2 Ñaéng tích : V1 = V2 . p1 p2 = T1 T2. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn A. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn A. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn A. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn A. Giải thích lựa chọn. Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Viết phương trình đẵng nhiệt từ đó Yeâu caàu hoïc sinh vieát phöông trình đẵng nhiệt từ đó suy ra và suy ra và tính áp suất lúc sau. tính aùp suaát luùc sau.. Ñaüng aùp : p1 = p2 . V1 V2 = T 1 T2. Noäi dung cô baûn Caâu 5 trang 154 : C Caâu 6 trang 154 : C Caâu 7 trang 155 : D Caâu 5 trang 159 : B Caâu 6 trang 159 : C Caâu 7 trang 159 : A Caâu V.2 : A Caâu V.3 : C Caâu V.4 : D Caâu V.5 : A Noäi dung cô baûn Baøi 8 trang 159 Vì nhiệt độ của khối khí không đổi nên ta có : p1V1 = p2V2 => p2 =. p1 V 1 2 .10 5 . 150 = V 2 100. = 3.105 (Pa) Baøi 8 trang 162 Vì thể tích của khối khí không đổi neân ta coù : Viết phương trình đẵng tích từ đó Yeâu caàu hoïc sinh vieát phöông trình đẵng tích từ đó suy ra và tính suy ra và tính áp suất lúc sau. aùp suaát luùc sau.. Yeâu caàu hoïc sinh tính aùp suaát treân ñænh nuùi.. Tính aùp suaát khí treân ñænh nuùi.. Yeâu caàu hoïc sinh vieát phöông trình traïng thaùi.. Vieát phöông trình traïng thaùi.. p1 p2 = T1 T2. => p2 =. p1 T 2 5(273+50) = T 1 273+ 25. = 5,42 (bar) Baøi 8 trang 166 AÙp suaát khoâng khí treân ñænh nuùi laø : p1 = po – 314 = 760 – 314 = 446 (mmHg) Theo phöông trình traïn thaùi :. p o V o p1 V 1 = To T1.

(70) Hướng dẫn để học sinh tìm biểu Viết viểu thức tính thể tích theo thức tính thể tích theo khối lượng khối lượng và khối lượng riêng. và khối lượng riêng. Yeâu caàu hoïc sinh thay vaøo, suy ra Thay vaøo phöông trình traïng thaùi, và tính khối lượng riêng của không suy ra và tính khối lượng riêng của khí treân ñænh nuùi. khoâng khí treân ñænh nuùi.. m m ;V= ρo ρ1 po m p1 m = Ta coù : ρ o T o ρ1 T 1 ρ o p1 T o => 1 = poT 1 1 , 29 . 446 .273 760 .275 Thay Vo =. =. = 0,75 (kg/m3) IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 54 : KIEÅM TRA 1 TIEÁT I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Các định luật bảo toàn : Động lượng. Động năng. Thế năng. Cơ năng. Định luật bảo toàn đông lượng. Định luật bảo toàn cơ năng. Định lí dộng năng. - Chất khí : Thuyết động học phân tử. Phương trình trạng thái. Các quá trình biến đổi trạng thái. 2. Kyõ naêng - Trả lời các câu hỏi trắc nghiệm khách quan. - Giải được các bài tập có liên quan đến các định luật bảo toàn và quá trình biến đổi trạng thái của chất khí. II. ĐỀ RA : A. CAÙC CAÂU HOÛI TRAÉC NGHIEÄM. 1. Một vật đang đứng yên có thể có : A. Gia toác. B. Động năng. C. Thế năng. D. Động lượng. 2. Một mã lực có giá trị bằng : A. 476 W. B. 674 W. C. 746 W. D. 764 W. 3. Một vật có khối lượng 1kg, có động năng 20J thì sẽ có vận tốc là : A. 0,63m/s. B. 6,3m/s. C. 63m/s. D. 3,6m/s. 4. Vật chuyển động dưới tác dụng của lực đàn hồi, cơ năng được bảo toàn khi : A. Lực ma sát nhỏ. B. Không có trọng lực tác dụng. C. Khoâng coù ma saùt. D. Vật chuyển động đều. 5. Một vật được ném lên cao theo phương thẳng đứng. Bỏ qua sức cản không khí, trong quá trình đi lên : A. Động năng tăng. B. Theá naêng giaûm. C. Động năng và thế năng không đổi. D. Cơ năng không đổi. 6. Khi tên lửa chuyển động thì khối lượng và vận tốc của nó đều thay đổi. Nếu khối lượng giảm một nửa và vận tốc của nó tăng gấp 3 thì động năng của nó : A. Taêng gaáp 1,5. B. Taêng gaáp 3. C. Taêng gaáp 4,5. D. Taêng gaáp 9. 7. Công của trọng lực không phụ thuộc vào : A. Gia tốc trọng trường. B. Khối lượng của vật. C. Vị trí điểm đầu, điểm cuối. D. Dạng đường chuyển dời của vật. 8. Tác dụng một lực F không đổi làm một vật dịch chuyển được một độ dời s từ trạng thái nghĩ đến lúc vật đạt vận tốc v. Nếu tăng lực tác dụng lên n lần thì với cùng độ dời s, vận tốc của vật tăng thêm : A. n laàn. B. n2 laàn. C. √ n laàn. D. 2n laàn. 9. Đơn vị của động lượng là : A. kg.m.s2. B. kg.m.s. C. kg.m/s. D. kg/m.s. 10. Từ độ cao 25m người ta ném thẳng đứng một vật nặng lên cao với vận tốc 20m/s. Bỏ qua lực cản không khí. Lấy g = 10m/s2. Độ cao cực đại mà vật đạt được là : A. 20m. B. 40m. C. 45m. D. 80m..

(71) 11. Tính chất nào sau đây không phải là của phân tử A. Chuyển động không ngừng. B. Giữa các phân tử có khoảng cách. C. Có lúc đứng yên, có lúc chuyển động. D. Chuyển động càng nhanh thì nhiệt độ của vật càng cao 12. Câu nào sau đây nói về lực tương tác phân tử là không đúng? A. Lực phân tử chỉ đáng kể khi các phân tử ở rất gần nhau. B. Lực hút phân tử có thể lớn hơn lực đẩy phân tử. C. Lực hút phân tử có thể bằng lực đẩy phân tử. D. Lực hút phân tử không thể lớn hơn lực đẩy phân tử. 13. Hệ thức nào sau đây phù hợp với định luật Bôi-lơ – Ma-ri-ốt ? A. p1V1 = p2V2.. B.. p1 p2 = . V1 V2. C.. p1 V 1 = . p2 V 2. D. p ~ V. 14. Đường nào sau đây không phải là đường đẵng nhiệt ?. 15. Trong các hệ thức sau đây hệ thức nào không phù hợp với định luật Sác-lơ ? A. p ~ T.. B. p ~ t.. C.. p =¿ haèng soá. T. D.. p1 p2 = . T1 T2. 16. Phương trình nào sau đây là phương trình trạng thái của khí lí tưởng?. pV =¿ haèng soá T VT =¿ haèng soá C. p A.. pT =¿ haèng soá V p1 V 2 p2 V 1 = D. . T1 T2 B.. 17. Trong hệ tọa độ OpT đường nào sau đây là đường đẳng tích ? A. Đường hypebol B. Đường thẳng kéo dài qua gốc tọa độ C. Đường thẳng không đi qua góc tọa độ D. Đường thẳng cắt trục Op tại điểm p = p0 18. Khi nén khí đẵng nhiệt thì số phân tử trong đơn vị thể tích : A. Tăng, tỉ lệ thuận với áp suất. B. Không đổi. C. Giảm, tỉ lệ nghịch với áp suất. D. Tăng, tỉ lệ nghịch với bình phương áp suất. 19. Khi áp suất chất khí giảm đi một nửa. Nếu thể tích của nó được giữ không đổi thì nhiệt độ tuyệt đối của nó sẽ : A. Taêng gaáp ñoâi. B. Giãm một nữa. C. Taêng gaáp 4. D. Không thay đổi. 20. Một khối khí chuyển từ trạng thái (1) sang trạng thái 2 được biểu diễn trên hệ trục toạ độ OpT như hình vẽ. Trong quaù trình naøy : A. Khí bò neùn. B. Khí bò giaõn. C. Lúc đầu bị nén sau đó bị giãn. D. Lúc đầu bị giãn sau đó bị nén. D. Các câu trên đều đúng. B. CÁC BAØI TOÁN TỰ LUẬN..

(72) Câu 1 (3 điểm) : Từ một tầng tháp cao 40m người ta ném một vật nặng lên cao theo phương thẳng đứng với vận tốc ban đầu 20m/s. Bỏ qua sức cản không khí. Lấy g = 10m/s 2. Tính độ cao cực đại mà vật đạt được và vận tốc của vật lúc nó cách mặt đất 20m. Câu 2 (2 điểm) : Một khối khí có thể tích 2lít ở nhiệt độ 27oC và áp suất 760mmHg. a) Nếu nung nóng đẳng tích khối khí lên đến nhiệt độ 407 oC thì áp suất khối khí sẽ là bao nhiêu ? b) Nếu vừa nén khối khí đến thể tích 500cm 3 và vừa nung nóng khối khí lên đến nhiệt độ 200 oC thì áp suất khoái khí seõ laø bao nhieâu ?. Chương VI. CƠ SỞ CỦA NHIỆT ĐỘNG LỰC HỌC Tiết 55 : NỘI NĂNG VAØ SỰ BIẾN ĐỔI NỘI NĂNG I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phát biểu được định nghĩa nội năng trong nhiệt động lực học. - Chứng minh được nội năng của một vật phụ thuộc nhiệt độ và thể tích. - Nêu được các vd cụ thể về thực hiện công và truyền nhiệt. - Viết được công thức tính nhiệt lượng vật thu vào hay tỏa ra, nêu được tên và đơn vị các đại lượng có mặt trong công thức. 2. Kyõ naêng - Giải thích một cách định tính một số hiện tượng đơn giản về thay đổi nội năng. - Vận dụng được công thức tính nhiệt lượng để giải các bài tập ra trong bài và các bài tập tương tự. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Thí nghiệm ở hình 32.1a và 32.1c SGK. Hoïc sinh : OÂn laïi caùc baøi 22, 23, 24, 25, 26 trong SGK vaät lí 8. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Giới thiệu chương : Nhiệt động lực học nghiên cứu các hiện tượng nhiệt về mặt năng lượng và biến đổi năng lượng : + Nội năng và sự biến đổi nội năng. + Nguyên lí I nhiệt động lực học. + Nguyên lí II nhiệt động lực học. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu về nội năng và sự biến đổi nội năng, Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Noäi naêng. 1. Noäi naêng laø gì ? Ghi nhaä n khaù i nieä m . Nội năng của vật là tổng động năng và thế Giới thiệu khái niệm nội naêng. năng của các phân tử cấu tạo nên vật. Trả lời C1. Noäi naêng cuûa moät vaät phuï thuoäc vaøo nhieät Yêu cầu học sinh trả lời C1. Trả lời C2. Yêu cầu học sinh trả lời C2. độ và thể tích của vật : U = f(T, V) 2. Độ biến thiên nội năng. Ghi nhận độ biến thiên nội Trong nhiệt động lực học người ta không Giới thiệu độ biến thiên nội naêng. quan tâm đến nội năng của vật mà quan tâm naêng. Thảo luận nhóm để trả lời câu đến độ biến thiên nội năng U của vật, nghĩa Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát là phần nội năng tăng thêm hay giảm bớt đi khi naøo thì noäi naêng cuûa vaät hoûi. trong moät quaù trình. bieán thieân. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn.

(73) Thảo luận nhóm để tìm ra các Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùc cách làm biến đổi nội năng. cách làm biến đổi nội năng. Ghi nhận sự thực hiện công và Giới thiệu sự thực hiện công để làm biến đổi nội năng và đặc điểm của nó. đặc điểm của sự thực hiện coâng. Yeâu caàu hoïc sinh moâ taû quaù trình truyeàn nhieät.. Yêu cầu học sinh trả lời C3. Yêu cầu học sinh trả lời C4.. Moâ taû quaù trình truyeàn nhieät.. Trả lời C3. Trả lời C4.. Ghi nhaän quaù trình truyeàn Nêu cách làm biến đổi nội naêng baèng quaù trình truyeàn nhieät vaø ñaëc ñieåm cuûa noù. nhieät vaø ñaëc ñieåm cuûa noù. Neâu ñònh nghóa vaø kí hieäu nhiệt lượng.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Nêu công thức thính nhiệt Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi công thức tính nhiệt lượng đã lượng và giải thích các đại lượng trong công thức đó. học ở THCS.. II. Các cách làm thay đổi nội năng. 1. Thực hiện công. Khi thực hiện công lên hệ hoặc cho hệ thức hiện công thì có thể làm thay đổi nội năng của hệ. Trong quá trình thực hiện công thì có sự biến đổi qua lại giữa nội năng và dạng năng lượng khác. 2. Truyeàn nhieät. a) Quaù trình truyeàn nhieät. Khi cho một hệ tiếp xúc với một vật khác hoặc một hệ khác mà nhiệt độ của chúng khác nhau thì nhiệt độ hệ thay đổi và nội năng của hệ thay đổi. Quá trình làm thay đổi nội năng không có sự thực hiện công gọi là quá trình truyền nhieät. Trong quá trình truyền nhiệt không có sự chuyển hoá năng lượng từ dạng này sang dạng khác mà chỉ có sự truyền nội năng từ vaät naøy sang vaät khaùc. b) Nhiệt lượng. Số đo độ biến thiên nội năng trong quá trình truyền nhiệt là nhiệt lượng. U = Q Nhiệt lượng mà một lượng chất rắn hoặc lỏng thu vào hay toả ra khi nhiệt độ thay đổi được tính theo công thức : Q = mct. Hoạt động 4 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã Tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. hoïc trong baøi. Yêu cầu học sinh về nhà trả lời các câu hỏi và làm các Ghi các bài tập về nhà. baøi taäp trang 173. Cho học sinh đọc tại lớp phần : Em có biết. Đọc phần : Hiệu ứng nhà kính. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 56 - 57 : CÁC NGUYÊN LÍ CỦA NHIỆT ĐỘNG LỰC HỌC I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phát biểu và viết được công thức của nguyên lí thứ nhất của nhiệt động lực học (NĐLH), nêu được tên, đơn vị và quy ước về dấu của các đại lượng trong công thức. - Phát biểu được nguyên lí thứ hai của NĐLH. 2. Kyõ naêng - Vận dụng được nguyên lí thứ hai của NĐLH vào các đẳng quá trình của khí lí tưởng để viết và nêu ý nghĩa vật lí của biểu thức của nguyên lí này cho từng quá trình. - Vận dụng được nguyên lí thứ nhất của NĐLH để giải các bài tập ra trong bài học và các bài tập tương tự. - Nêu được vd về quá trình không thuận nghịch. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Tranh mô tả chất khí thực hiện công..

(74) Học sinh : Ôn lại bài “Sự bão toàn năng lượng trong các hiện tượng cơ và nhiệt” (bài 27,vật lí 8). III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1. Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nội năng của một vật hoặc một hệ là gì ? Nêu các cách làm biến đổi nội năng. Các cách này giống và khác nhau ở những điểm nào ? Hoạt động 2 (25 phút) : Tìm hiểu nguyên lí I nhiệt động lực học. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Nguyên lí I nhiệt động lực học. 1. Phaùt bieåu nguyeân lí. Neâu vaø phaân tích nguyeân lí I Ghi nhaän nguyeân lí. Độ biến thiên nọi năng của một vật bằng tổng công và nhiệt lượng mà vật nhận được. nhiệt động lực học. Ghi nhận qui ước dấu trong Nêu và phân tích qui ước U = A + Q Qui ước dấu : dấu của A và Q trong biểu biểu thức của nguyên lí I. thức nguyên lí I. U> 0: noäi naêng taêng; U< 0: noäi naêng giaûm. Trả lời C1. A> 0: hệ nhận công; A< 0: hệ thực hiện Yêu cầu học sinh trả lời C1. Trả lời C2. Yêu cầu học sinh trả lời C2. coâng. Q> 0: heä nhaän nhieät; Q< 0: heä truyeàn nhieät. Cho học sinh đọc bài toán Đọc bài toán. thí duï. 2. Vaän duïng. Xét một khối khí lí tưởng chuyển từ trạng Hướng dẫn cho học sinh giải Giải bài toán. thaùi 1 (p1, v1, T1) sang traïng thaùi 2 (p2, V2, T2): bài toán. Thảo luận nhóm để tìm đặc + Với quá trình đẵng nhiệt (Q = 0), ta có : Hướng dẫn học sinh thảo ñieå m cuûa quaù trình ñaüng nhieät. U = A luận nhóm để rút ra đặc điểm Độ biến thiên nội năng bằng công mà hệ cuûa caùc ñaüng quaù trình. nhận được. Quá trình đẵng nhiệt là quá trình Thảo luận nhóm để tìm đặc thực hiện công. ñieåm cuûa quaù trình ñaüng aùp. + Với quá trình đẵng áp (A  0; Q  0), ta coù: U = A + Q Thảo luận nhóm để tìm đặc Độ biến thiên nội năng bằng tổng công và ñieåm cuûa quaù trình ñaüng tích. nhiệt lượng mà hệ nhận được. + Với quá trình đẵng tích (A = 0), ta có : U = Q Độ biến thiên nội năng bằng nhiệt lượng mà hệ nhận được. Quá trình đẵng tích là quá trình tuyeàn nhieät. Hoạt động 3 (15 phút) : Vận dụng, củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản của bài. Tóm tắt những kiến thức cơ bản trong bài. Hướng dẫn để học sinh giải bài tập ví dụ sgk. Giaûi baøi taäp thí duï. Yeâu caàu hoïc sinh giaûi caùc baøi taäp 4, 5 trang 180. Giaûi caùc baøi taäp 4, 5 trang 180. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaûi caùc baøi taäp coøn laïi. Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. Tieát 2. Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Phát biểu nguyên lí I nhiệt động lực học. Nêu các quy ước dấu cho các đại lượng trong biểu thức của nguyên lí. Hoạt động 2 (35 phút) : Tìm hiểu nguyên lí II nhiệt động lực học. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Nguyên lí II nhiệt động lực học. 1. Quaù trình thuaän nghòch vaø khoâng thuaän nghòch. Đọc sách giáo khoa. a) Quaù trình thuaän nghòch. Moâ taû thí nghieän hình 33.3..

(75) Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát theá naøo laø quaù trình thuaän nghòch.. Neâu quaù trình thuaän nghòch.. Cho ví dụ về quá trình Đọc sách giáo khoa. khoâng thuaän nghòch. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát Qua caùc ví duï, cho bieát theá theá naøo laø quaù trình khoâng naøo laø quaù trình khoâng thuaän thuaän nghòch. nghòch.. Giới thiệu và phân tích cách Ghi nhaän nguyeân lí II theo phaùt bieåu cuûa Clau-di-uùt. Clau-di-uùt. Trả lời C3. Giới thiệu và phân tích Ghi nhaän nguyeân lí II theo caùch phaùt bieåu cuûa Caùc-noâ. Caùc-noâ. Trả lời C4. Quá trình thuận nghịch là quá trình vật tự trở về trạng thái ban đầu mà không cần đến sự can thiệp của vật khác. b) Quaù trình khoâng thuaän nghòch. Quaù trình khoâng thuaän nghòch laø quaù trình chæ coù theå xaûy ra theo moät chieàu xaùc ñònh, không thể tự xảy ra theo chiều ngược lại. Muốn xảy ra theo chiều ngược lại phải cần đến sự can thiệp của vật khác. 2. Nguyên lí II nhiệt dộng lực học. a) Caùch phaùt bieåu cuûa Clau-di-uùt. Nhiệt không thể tự truyền từ một vật sang moät vaät noùng hôn. b) Caùch phaùt bieåu cuûa Caùc-noâ. Động cơ nhiệt không thể chuyển hoá tất cả nhiệt lượng nhận được thành công cơ học.. 3. Vaän duïng. Nguyên lí II nhiệt động lực học có thể dùng để giải thích nhiều hiện tượng trong đời sống Veõ hình 33.4. vaø kæ thuaät. Nguyên tắc cấu tạo và hoạt động của động Yêu cầu học sinh đọc sách Đọc sách giáo khoa. Giaû i thích nguyeâ n taé c caá u taï o cô nhieät : giáo khoa để nêu nguyên tắc Mỗi động cơ nhiệt đều phải có ba bộ phận cấu tạo và hoạt động của và hoạt động của động cơ nhieä t . cô baûn laø : động cơ nhiệt. + Nguồn nóng để cung cấp nhiệt lượng (Q1). + Bộ phận phát động gồm vật trung gian nhaän nhieät sinh coâng (A) goïi laø taùc nhaân vaø các thiết bị phát động. + Nguồn lạnh để thu nhiệt lượng do tác nhân toả ra (Q2). Hiệu suất của động cơ nhiệt : Nêu và phân tích công thức Ghi nhaä n hieä u suaá t cuû a độ n g tính hiệu suất của động cơ ¿ = Q1 −Q2 ¿ A∨ cô nhieät. H= <1 nhieät. Q1 Q1 Giaûi thích vì sao hieäu suaát cuûa ¿ động có nhiệt luôn nhỏ hơn 1. Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản của bài. Tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. Yêu cầu học sinh giải các bài tập từ 33.2 đến 33.5 và Ghi caùc baøi taäp veà nhaø. 33.7 đến 33.9. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 58 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nội năng và sự biến đổi nội năng. Sự thực hiện công và truyền nhiệt. - Các nguyên lí I và II nhiệt động lực học. 2. Kyõ naêng - Trả lời được các câu hỏi trắc nghiệm có liên quan đến những kiến thức nêu trên. - Giải được các bài tập liên quan đến sự truyền nhiệt và nguyên lí I..

(76) II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem laïi caùc caâu hoûi vaø caùc baøi taäp trong saùch gk vaø trong saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm moät vaøi caâu hoûi vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh : - Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập mà thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị các câu hỏi cần hỏi thầy cô về những phần chưa rỏ. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống hoá lại những kiến thứcđã học. + Nội năng và các cách làm biến đổi nội năng. + Nguyên lí I nhiệt động lực học : U = A + Q. Qui ước dấu. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 173 : B Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 173 : C Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 173 : B Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 33.2 : D Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 33.3 : A Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 33.4 : C Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 33.5 : D Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 7 trang173 Đọc bài toán. Khi có sự cân bằng nhiệt, nhiệt lượng mà Cho học sinh đọc bài toán. Xaù c dònh vaä t toả nhieä t , vaä t thu miếng sắt toả ra bằng nhiệt lượng bình Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh caùc nhôm và nước thu vào. Do đó ta có : vật nào toả nhiệt, các vật nào nhiệt. cs.ms(t2 – t) = cN.mN(t – t1) + cn.mn(t – t1) thu nhieät. c s ms t 2+ c N mN t 1 +c n mn t 1 Hướng dẫn học sinh lập Lập phương trình và giải. => t = = phương trình để giải bài toán. c s ms+ c N mN +c n mn Cho học sinh đọc bài toán. Hướng dẫn để học sinh tính độ bieán thieân noäi naêng cuûa khoái khí Cho học sinh đọc bài toán. Hướng dẫn để học sinh tính độ bieán thieân noäi naêng cuûa khoái khí.. 25oC Xác định công khối khí thực Bài 8 trang 180 hiện được. Độ biến thiên nội năng của khí : Xác định độ biến thiên nội năng U = A + Q = - p. V + Q - 8.106.0,5 + 6.106 = 2.106 (J) Xác định độ lớn công khối khí Bài 33.9 thực hiện được. Độ lớn của công chất khí thực hiện được Viết biểu thức nguyên lí I và để thắng lực ma sát : A = F.l xác định độ biến thiên nội năng. Vì khí nhận nhiệt lượng và thực hiện coâng neân : U = A + Q = - F.l + Q = -20.0,05 + 1,5 = 0,5 (J). IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Chương VII. CHẤT RẮN VAØ CHẤT LỎNG. SỰ CHUYỂN THỂ Tieát 59 : CHAÁT RAÉN KEÁT TINH. CHAÁT RAÉN VOÂ ÑÒNH HÌNH I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phân biệt được chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình dực trên cấu trúc vi mô và những tính chất vĩ mô cuûa chuùng. - Phân biệt được chất rắn đơn tinh thể và chất rắn đa tinh thể dực trên tính dị hướng và tính đẳng hướng. - Nêu được những yếu tố ảnh hưởng đến các tính chất của các chất rắn dực trên cấy trúc tinh thể, kích thước tinyhh thể, kích thước tinh thể và cách sắp xếp tinh thể..

(77) - Nêu được những ứng dụng của các chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình trong sản xuất và đời sống. 2. Kyõ naêng: So saùnh chaát raén, chaát loûng vaø chaát khí… II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Tranh ảnh hoặc mô hình tinh thể muối ăn, kim cương, than chì… - Bảng phân lọai các chất rắn và so sánh những đặc điểm của chúng. Học sinh : Ôn lại những kiến thức về cấu tạo chất. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (25 phút) : Tìm hiểu về chất rắn kết tinh. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Chaát raén keát tinh. 1. Caáu truùc tinh theå. Quan saùt vaø nhaän xeùt veà caáu Giới thiệu về cấu trúc tinh Cấu trúc tinh thể là cấu trúc tạo bởi các hạt truùc cuûa caùc vaät raén. liên kết chặt chẻ với nhau bằng những lực thể của một số loại chất rắn. Ghi nhaä n khaù i nieä m . Neâu vaø phaân tích khaùi nieäm tương tác và và sắp xếp theo một trật tự hình hoïc khoâng gian xaùc ñònh goïi laø maïng tinh cấu trúc tinh thể và quá trình Trả lời C1. hình thaønh tinh theå. thể, trong đó mỗi hạt luôn dao động nhiệt quanh vò trí caân baèng cuûa noù. Chaát raén coù caáu truùc tinh theå goïi laø chaát raén keát tinh. Ghi nhận sự phụ thuộc của Giới thiệu kích thước tinh Kích thước tinh thể của một chất tuỳ thuộc kích thước tinh thể của một quá trình hình thành tinh thể diễn biến nhanh theå. chất vào tốc độ kết tinh. hay chậm : Tốc độ kết tinh càng nhỏ, tinh thể có kích thước càng lớn. 2. Caùc ñaëc tính cuûa chaát raén keát tinh. Nêu các đặc tính của chất rắn + Các chất rắn kết tinh được cấu tạo từ cùng Yêu cầu học sinh đọc sgk để keá t tinh. một loại hạt, nhưng cấu trúc tinh thể không ruùt ra caùc ñaëc tính cô baûn cuûa giống nhau thì những tính chất vật lí của chaát raén keát tinh. Tìm ví dụ minh hoạ cho từng chúng cũng rất khác nhau. Yeâu caàu hoïc sinh tìm ví duï ñaëc tính. + Mỗi chất rắn kết tinh ứng với mỗi cấu trúc minh hoạ cho mỗi đặc tính. tinh thể có một nhiệt độ nóng chảy xác định không dổi ở mỗi áp suất cho trước. Trả lời C2. + Chaát raén keát tinh coù theå laø chaát ñôn tinh theå Yêu cầu học sinh trả lời C2. hoặc chất đa tinh thể. Chất đơn tinh thể có tính dị hướng, còn chất đa tinh thể có tính đẵng hướng. 3. Ứng dụng của các chất rắn kết tinh. Các đơn tinh thể silic và giemani được dùng Giới thiệu các ứng dụng của Ghi nhận các ứng dụng. làm các linh kiện bán dẫn. Kim cương được chaát ñôn tinh theå vaø chaát ña duøng laøm muõi khoan, dao caùt kính. tinh theå. Kim loại và hợp kim được dùng phổ biến Yêu cầu học sinh tìm ví dụ Tìm các ví dụ minh hoạ. trong caùc ngaønh coâng ngheä khaùc nhau. minh hoạ. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu chất rắn vô định hình. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Chaát raén voâ ñònh hình. Neâu khaùi nieäm chaát raén voâ Giới thiệu một số chất rắn Chaát raén voâ ñònh hình laø caùc chaát khoâng coù ñònh hình. voâ ñònh hình. cấu trúc tinh thể và do đó không có dạng hình hoïc xaùc ñònh. Trả lời C3. Yêu cầu học sinh trả lời C3. Caùc chaát raén voâ ñònh hình coù tính ñaüng Nêu các đặc tính của chất rắn hướng và không có nhiệt độ nóng chảy xác Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùc.

(78) ñaëc tính cuûa chaát raén voâ ñònh voâ ñònh hình. hình.. ñònh. Khi bò nung noùng, chuùng meàm daàn vaø chuyeån sang theå loûng. Một số chất rắn như đường, lưu huỳnh, … có thể tồn tại ở dạng tinh thể hoặc vô định hình. Caùc chaát voâ ñònh hình nhö thuyû tinh, caùc loại nhựa, cao su, … được dùng phổ biến trong nhieàu ngaønh coâng ngheä khaùc nhau.. Giới thiệu các ứng dụng của Ghi nhận các ứng dụng. chaát raén voâ ñònh hình. Yêu cầu học sinh tìm ví dụ Tìm các ví dụ minh hoạ. minh hoạ. Hoạt động 3 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm những kiến thức trong bài. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Yêu cầu học sinh về nhà trả lời các câu hỏi và bài tập Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. trang 186, 187. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tieát 60 : BIEÁN DAÏNG CUÛA VAÄT RAÉN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nêu được nguyên nhân gây biến dạng cơ của chất rắn. Phân biệt được hai lọai biến dạng: biến dạng đàn hồi và biến dạng không đàn hồi (hay biến dạng dạng dẻo) của các vật rắn dựa trên tính chất bảo toàn ( giữ nguyên) hình dạng và kích thước của chúng. - Phân biệt được các kiểu biến dạng kéo và nén của vật rắn dựa trên đặc điểm (điểm đặt, phương, chiều) tác dụng của ngọai lực gây nên biến dạng. - Phát biểu được định luật Húc. - Định nghĩa được giới hạn bền và hệ số an tòan của vật rắn. 2. Kyõ naêng - Vận dụng được đinh luật húc để giải các bài tập đã cho trong bài. - Nêu được ý nghĩa thực tiễn của các đại lượng: giới hạn bền và hệ số an tòan của vật rắn. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : Hình aûnh caùc kieåu bieán daïng keùo, neùn, caét , xoaén vaø uoán cuûa vaät raén. Hoïc sinh : - Một lá thép mỏng, một thanh tre hoặc thanh nứa, một dây cao su, một sợi dây chì… - Một ống kim lọai ( nhôm, sắt, đồng…) một ống tre, ống sậy hoặc ống nứa, một ống nhựa. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu sự khác nhau của chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình. Hoạt động 2 ( phút) : Tìm hiểu biến dạng đàn hồi. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Biến dạng đàn hồi. Nhận xét về sự thay đổi kích 1. Thí nghiệm. Tieán haønh moâ phoûng thí thước của vật rắn trong thí nghieäm hình 35.1. Keùo thaät maïnh moät thanh theùp ta thaáy thanh nghieäm. thép bị dãn ra, đồng thời tiết diện ở phần Trả lời C1. Yêu cầu học sinh trả lời C1. giữa thanh thép hơi bị co nhỏ lại. Độ biến dạng tỉ đối của thanh rắn : Nêu và phân tích độ biến Ghi nhận khái niệm. dạng tỉ đối. ¿ l − l o∨ ¿ ¿ Δl∨ ¿ l lo = o = Neâu vaø phaân tích khaùi nieäm bieán daïng cô cuûa vaät raén. Cho hoïc sinh laøm thí nghieäm. Ghi nhaän khaùi nieäm.. ¿. ¿. Sự thay đổi kích thước và hình dạng của vật rắn do tác dụng của ngoại lực gọi là biến Làm thí nghiệm với lò xo và dạng cơ. Nếu vật rắn lấy lại được kích thước.

(79) với lò xo và trả lời C2.. trả lời C2.. Neâu vaø phaân tích moät soá Ghi nhaän caùc kieåu bieán daïng. kieåu bieán daïng cô cuûa vaät raén. Neâu khaùi nieäm bieán daïng Ghi nhaän caùc khaùi nieäm. dẻo và giới hạn đàn hồi. Yeâu caàu hoïc sinh neâu moät Neâu ví duï veà bieán daïng deûo. vaøi ví duï veà bieán daïng deûo. Hoạt động 3 ( phút) : Tìm hiểu định luật Húc. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. và hình dạng ban đầu khi ngoại lực ngừng tác duïng, thì bieán daïng cuûa vaät raén laø bieán daïng đàn hồi và vật rắn có tính đàn hồi. 2. Giới hạn đàn hồi. Khi vật rắn chịu tác dụng của lực quá lớn thì noù bò bieán daïng maïnh, khoâng theå laáy laïi kích thước và hình dạng ban đầu. Trường hợp này vật rắn bị mất tính đàn hồi và biến dạng đó laø bieán daïng deûo Giới hạn trong đó vật rắn còn giữ được tính đàn hồi của nó gọi là giới hạn đàn hồi. Noäi dung cô baûn II. Ñònh luaät Huùc. 1. Ứng suất.. Cho học sinh đọc sgk và trả Trả lời C3. F (N) lời C3. Thöông soá :  (Pa) = gọi là ứng Viết biểu thức ứng suất lực và Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu S (m2) thức 35.2 và xác định đơn vị xác định đơn vị của các đại suất lực tác dụng vào thanh rắn. lượng. của ứng suất lực. 2. Ñònh luaät Huùc veà bieán daïng cô cuûa vaät raén. Trong giới hạn đàn hồi, độ biến dạng tỉ đối Neâu vaø phhaân tích ñònh luaät Ghi nhaän ñònh luaät. của vật rắn hình trụ đồng chất tỉ lệ thuận với Húc cho biến dạng đàn hồi ứng suất tác dụng vào vật đó. cuûa thanh raén bò keùo hay neùn. ¿ Δl∨ ¿ l o = . =. ¿. Giới thiệu độ lớn của lực đàn hồi. Yêu cầu học sinh trả lời C4. Giới thiệu các khái niệm suất đàn hồi và độ cứng của vật đàn hồi.. Ghi nhaän khaùi nieäm. Trả lời C4. Ghi nhaän caùc khaùi nieäm.. Với  là hệ số tỉ lệ phụ thuộc chất liệu của vaät raén. 3. Lực đàn hồi. Độ lớn của lực đàn hồi trong vật rắn tỉ lệ thuận với độ biến dạng của vật rắn. Fñh = k.|l| = E. Trong đó E =. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định đơn vị của các đại đơn vị của từng đại lượng. lượng.. S lo. |l|. 1 gọi là suất đàn hồi hay α. suất Young đặc trưng cho tính đàn hồi của vật rắn, k là độ cứng phụ thuộc vào và kích thước của vật đó. Ñôn vò ño cuûa E laø Pa, cuûa k laø N/m.. Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt những kiến thức trong bài. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Cho học sinh đọc tại lớp phần : Em có biết ? Đọc để biết được các kiểu biến dạng của vật rắn. Yêu cầu học sinh về nhà trả lời các câu hỏi và giải các Ghi các câu hỏi và bài tập về nhà. baøi taäp trang 191, 192. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 61 : SỰ NỞ VÌ NHIỆT CỦA CHẤT RẮN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức: - Mô tả được các dụng cụ và phương pháp tiến hành thí nghiệm để xã định độ nở dài của vật rắn..

(80) - Dựa vào Bảng 36.1 ghi kết quả đo độ dãn dài của thanh rắn thay đổi theo nhiệt độ t, tính được giá trị trung bình của hệ số nén dài . Từ đó suy ra công thức nở dài. - Phát biểu được quy luật về sự nở dài và sự nở khối của vật rắn. Đồng thời nêu được ý nghĩa vật lý và đơn vị đo của hệ số nở dài và hệ số nở khối. 2. Kỹ năng : Vận dụng thực tiễn của việc tính toán độ nở dài và độ nở khối của vật rắn trong đời sống và kỹ thuaät.. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Bộ dụng cụ thí nghiệm dùng đo độ nở dài của vật rắn. Hoïc sinh : Ghi saün ra giaáy caùc soá lieäu trong Baûng 36.1. Maùy tím boû tuùi. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Phát biểu và viết biểu thức định luật Húc về biến dạng cơ của vật rắn. Viết biểu thức tính độ lớn của lực đàn hồi, giải tích và nêu đơn vị của các đại lượng trong đó. Hoạt động 2 (25 phút) : Tìm hiểu sự nở dài của vật rắn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Sự nở dài. 1. Thí nghieäm. Thay đổi nhiệt độ trong bình. Đo l = l – lo Giới thiệu thí nghiệm hình Nêu phương án thí nghiệm. 36.2. và t = t – to ta được bảng kết quả : Nhiệt độ ban đầu : to = 30oC Độ dài ban đầu : lo = 500mm. Yeâu caàu hoïc sinh tính giaù trò cuûa  trong baûng 36.1.. Xữ lí số liệu trong bảng 36.1.. Nhaän xeùt veà  qua nhieàu laàn Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt về các giá trị của  tìm được làm thí nghiệm. neáu laáy sai soá 5%. Ghi nhaän caùc keát quaû thí Neâu quaù trình laøm thí nghiệm với các thanh có nghiệm. chiều dài ban đầu khác nhau vaø chaát lieäu khaùc nhau.. =. Δl l o Δt. t ( C) l (mm) 30 0,25 16,7.10-6 40 0,33 16,5.10-6 50 0,41 16,4.10-6 60 0,49 16,3.10-6 70 0,58 16,8.10-6 Với sai số 5% ta thấy  có giá trị không đổi. Như vậy ta có thể viết : l = lo(t – to) hoặc o. Δl l o = t.. Làm thí nghiệm với các vật rắn có độ dài và chất liệu khác nhau ta cũng thu được kết quả tương tự nhưng  có giá trị thay đổi phụ thuoäc vaøo chaát lieäu cuûa vaät raén. 2. Keát luaän. Sự tăng độ dài của vật rắn khi nhiệt độ tăng gọi là sự nở dài vì nhiệt. Độ nở dài l của vật rắn hình trụ đồng chất tỉ lệ với độ tăng nhiệt độ t và độ dài ban đầu lo của vật đó. l = l – lo = lot Với  là hệ số nở dài của vật rắn, có đơn vị laø K-1. Giaù trò cuûa  phuï thuoäc vaøo chaát lieäu cuûa vaät raén.. Yeâu caàu hoïc sinh neâu khaùi Neâu khaùi nieäm. niệm sự nở dài vì nhiệt. Ghi nhận độ nở dài và hệ số Giới thiệu độ nở dài của các nở dài. vật rắn hình trụ đồng chất. Suy ra biểu thức tính  và trả Yeâu caàu hoïc sinh suy ra biểu thức tính  và trả lời C2. lời C2. Đọc bảng hệ số nở dài của Cho học sinh đọc bảng hệ số moät soá chaát. nở dài của một số chất. Cho hoïc sinh giaûi baøi taäp ví Giaûi baøi taäp ví duï sgk. duï sgk. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Giới thiệu sự nở khối. II. Sự nở khối..

(81) Cho học sinh nêu khái niệm Nêu khái niệm sự nở khối. Sự tăng thể tích của vật rắn khi nhiệt độ sự nở khối. tăng gọi là sự nở khối. Giới thiệu công thức xác Ghi nhận công thức xác định Độ nở khối của vật rắn đồng chất đẵng định độ nở khối và hệ số nở độ nở khối và hệ số nở khối. hướng được xác định theo công thức : khoái. V = V – Vo = lot Với  là hệ số nở khối,   3 và cũng cóù ñôn vò laø K-1. Hoạt động 5 (5 phút) : Tìm hiểu ứng dụng của sự nở vì nhiệt. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Ứng dụng. Tìm các ví dụ trong thực tế vè Cho hoïc sinh tìm caùc ví duï Phải tính toán để khắc phục tác dụng có hại sự ứng dụng sự nở vì nhiệt. ứng dụng của sự nở vì nhiệt. của sự nở vì nhiệt. Giới thiệu các ứng dụng của Ghi nhận các ứng dụng. Lợi dụng sự nở vì nhiệt để lồng ghép đai sắt sự nở vì nhiệt. vào các bánh xe, để chế tạo các băng kép dùng làm rơle đóng ngắt điện tự động, … Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt những kiến thức trong bài. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Y/c hs về nhà trả lời các câu hỏi và các bt trang 197. Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 62 - 63 : CÁC HIỆN TƯỢNG BỀ MẶT CỦA CHẤT LỎNG I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Mô tả được thí nghiệm về hiện tượng căng bề mặt; Nói rõ được phương, chiều và độ lớn của lực căng bề mặt. Nêu được ý nghĩa và đơn vị đo của hệ số căng bề mặt. - Mô tả được thí nghiệm về hiện tượng dính ướt và hiện tượng không dính ướt; mô tả được sự tạo thành mặt khum của bề mặt chất lỏng ở sát thành bình chứa nó trong trường hợp dính ướt và không dính ướt. - Mô tả được thí nghiệm về hiện tượng mao dẫn. 2. Kỹ năng : - Vận dụng được công thức tính lực căng bề mặt để giải các bài tập. - Vận dụng được công thức tính độ chênh của mức chất lỏng bên trong ống mao dẫn so với bề mặt chất lỏng bên ngoài ống để giải các bài tập đã cho trong bài. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Bộ dụng cụ thi nghiệm chứng minh các hiện tượng bề mặt của chất lỏng, hiện tượng căng bề mặt, hiện tượng dính ướt và hiện tượng không dính ướt, hiện tượng mao dẫn. Hoïc sinh : - Ôn lại nội dung về lực tương tác phân tử và các trạng thái cấu tạo chất. - Maùy tính boû tuùi. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ : Cho hai học sinh lên bảng giải hai bài tập 7 và 8 trang 197. Hoạt động 2 (25 phút) : Tìm hiểu hiện tượng căng bề mặt của chất lỏng. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Hiện tượng căng bề mặt của chất lỏng. 1. Thí nghieäm. Quan saù t thí nghieä m . Tieán haønh thí nghieäm hình Choïc thuûng maøng xaø phoøng beân trong voøng dây chỉ ta thấy vòng dây chỉ được căng tròn. 37.2. Thảo luận để giải thích hiện Cho hoïc sinh thaûo luaän. Hiện tượng cho thấy trên bề mặt màng xà tượng. phòng đã có các lực nằm tiếp tuyến với bề Trả lời C1. Yêu cầu học sinh trả lời C1. mặt màng và kéo nó căng đều theo mọi phương vuông góc với vòng dây chỉ. Những lực kéo căng bề mặt chất lỏng gọi là lực căng bề mặt chất lỏng..

(82) 2. Lực căng bề mặt. Lực căng bề mặt tác dụng lên một đoạn Nêu và phân tích về lực Ghi nhận về lực căng mặt căng mặt ngoài chất lỏng : ngoài. đường nhỏ bất kì trên bề mặt chất lỏng luôn luôn có phương vuông góc với đoạn đường Phương, chiều và công thức tính độ lớn. này và tiếp tuyến với bề mặt chất lỏng, có chieàu laøm giaûm dieän tích beà maët cuûa chaát lỏng và có độ lớn tỉ lệ thuận với độ dài của đoạn đường đó : f = l. Giới thiệu về hệ số căng Ghi nhaän heä soá caêng maët Với  là hệ số căng mặt ngoài, có đơn vị là mặt ngoài. N/m. ngoài. Hệ số  phụ thuộc vào bản chất và nhiệt độ của chất lỏng :  giảm khi nhiệt độ tăng. 3. Ứng dụng. Yeâu caàu hoïc sinh tìm moät soá Nhờ có lực căng mặt ngoài nên nước mưa Tìm các ví dụ ứng dụng lực ví dụ có ứng dụng lực căng căng mặt ngài trong thực tế. không thể lọt qua các lổ nhỏ giữa các sợi vải mặt ngoài. căng trên ô dù hoặc trên các mui bạt ôtô. Nhaän xeùt vaø neâu theâm caùc Hoà tan xà phòng vào nước sẽ làm giảm Ghi nhận các ứng dụng của ứng dụng mà học sinh chưa lực căng mặt ngoài. đáng kể lực căng mặt ngoài của nước, nên tìm được. nước xà phòng dễ thấm vào các sợi vải khi giặt để làm sạch các sợi vải, … Hoạt động 3 (10 phút) : Vận dụng để xác định lực căng mặt ngoài và hệ số căng mặt ngoài. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Cho học sinh tìm lực căng Xác định lực căng tác dụng Lực căng mặt ngoài tác dụng lên vòng chỉ mặt ngoài tác dụng lên vòng lên vòng dây. trong thí nghieäm 37.2 : Fc = .2d daây. Với d là đường kính của vòng dây, d là chu Giaûi thích lí do phaûi nhaân Ghi nhận lực căng tác dụng vi của vòng dây. Vì màng xà phòng có hai đôi lực căng. leân voøng daây. mặt trên và dưới phải nhân đôi. Xác định hệ số căng mặt ngoài bằng thí nghieäm : Hướng dẫn học sinh xác Xác định các lực tác dụng lên Số chỉ của lực kế khi bắt đầu nâng được định các lực tác dụng lên vòng nhôm. voøng nhoâm leân : F = Fc + P => Fc = F – P. Fc vòng nhôm khi bắt đầu nâng Suy ra lực căng mặt ngoài. Maø Fc = (D + d) =>  = được vòng nhôm lên. π ( D+ d) Yêu cầu học sinh trả lời C2. Trả lời C2. Tieát 2 Hoạt động 1 (20 phút) : Tìm hiểu hiện tượng dính ướt và không dính ướt. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Hiện tượng dính ướt và không dính ướt. 1. Thí nghieäm. Nhận xét giọt nước trong các Giọt nước nhỏ lên bản thuỷ tinh sẽ bị lan Tieán haønh thí nghieäm hình 37.4, yeâu caàu hoïc sinh quan thí nghieäm. rộng ra thành một hình dạng bất kỳ, vì nước dính ướt thuỷ tinh. saùt. Trả lời C3. Yêu cầu học sinh trả lời C3. Giọt nước nhỏ lên bản thuỷ tinh phủ một lớp Quan saù t vaø nhaä n xeù t . nilon seõ vo troøn laïi vaø bò deït xuoáng do taùc Cho hoïc sinh quan saùt maët chất lỏng ở gần thành bình. dụng của trọng lực, vì nước không dính ướt với nilon. Giaûi thích beà maët cuûa chaát Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích. Bề mặt chất lỏng ở sát thành bình chứa nó lỏng ở sát bình chứa trong từng có dạng mặt khum lỏm khi thành bình bị dính trường hợp. ướt và có dạng mặt khum lồi khi thành bình.

(83) không bị dính ướt. 2. Ứng dụng. Giới thiệu phương pháp Ghi nhaän phöông phaùp laøm Hiện tượng mặt vật rắn bị dính ướt chất lỏng được ứng dụng để làm giàu quặng theo “tuyeån noãi” giaøu quaëng. phöông phaùp “tuyeån noåi”. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu hiện tượng mao dẫn. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Hiện tượng mao dẫn. 1. Thí nghieäm. Tieán haønh laøm thí nghieäm Nhúng các ống thuỷ tinh có đường kính Hướng dẫn học sinh làm thí theo từng nhóm. nghieäm. trong nhoû vaøo trong chaát loûng ta thaáy : + Nếu thành ống bị dính ướt, mức chất lỏng Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt Neâu caùc keát quaû. caùc keát quaû thí nghieäm. beân trong oáng seõ daâng cao hôn beà maët chaát lỏng ở ngoài ống và bề mặt chất lỏng trong Nhận xét và tổng hợp các Ghi nhận đầy đủ các kết quả. keát quaû thí nghieäm. oáng coù daïng maët khum loûm. + Nếu thành ống không bị dính ướt, mức chất loûng beân trong oáng seõ haï thaáp hôn beà maët chất lỏng ở ngoài ống và bề mặt chất lỏng trong oáng coù daïng maët khum loài. + Nếu có đường kính trong càng nhỏ, thì mức độ dâng cao hoặc hạ thấp của mức chất lỏng bên trong ống so với bề mặt chất lỏng ở bên ngoài ống càng lớn. Hiện tượng mức chất lỏng ở bên trong các Ghi nhận hiện tượng mao dẫn. ống có đường kính nhỏ luôn dâng cao hơn, Kết luận về hiện tượng. hoặc hạ thấp hơn so với bề mặt chất lỏng ở bên ngoài ống gọi là hiện tượng mao dẫn. Các ống trong đó xẩy ra hiện tượng mao daãn goïi laø oáng mao daãn. Hệ số căng mặt ngoài  càng lớn, đường kính trong của ống càng nhỏ mức chênh lệch chất lỏng trong ống và ngoài ống càng lớn. 2. Ứng dụng. Caùc oáng mao daãn trong boä reå vaø thaân caây dẫn nước hoà tan khoáng chất lên nuôi cây. Cho học sinh tìm các ứng Tìm các ứng dụng. Dầu hoả có thể ngấm theo các sợi nhỏ trong duïng. bấc đèn đến ngọn bấc để cháy. Nhận xét các câu trả lời của Ghi nhận các ứng dụng. hoïc sinh. Hoạt động 3 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt những kiến thức trong bài. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Y/c h/s về nhà trả lời các câu hỏi và các bt trang 202, 203. Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tiết 64 - 65 : SỰ CHUYỂN THỂ CỦA CÁC CHẤT I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Định nghĩa và nêu được các đặc điểm của sự nóng chảy và sự đông đặc. Viết được công thức nhiệt nóng chảy của vật rắn để giải các bài tập đã chot rong bài. - Nêu được định nghĩa của sự bay hơi và sự ngưng tụ. - Phân biệt được hơi khô và hơi bão hòa..

(84) - Định nghĩa và nêu được đặc điểm của sự sôi. - Aùp dụng được công thức tính nhiệt nóng chảy của vật rắn để giải các bài tập đã cho trong bài. - Giải thích được nguyên nhân của trạng thái hơi bão hòa dựa trên quá trình cân bằng động giữa bay hôi vaø ngöng tuï. - Giải thích được nguyên nhân của các quá trình này dực trên chuyển động của các phân tử. - Áp dụng được công thức tính nhiệt hóa hơi của chất lỏng để giải các bài tập đã cho trong bài. - Nêu được những ứng dụng liên quan đến các qua trình nóng chảy- đông đặc, bay hơi- ngưng tụ và quá trình sôi trong đời sống. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Bộ thí nghiệm xác định nhiệt độ nóng chảy và đông đặc của thiếc (dùng nhiệt kế cặp nhiệt), hoặc của băng phiến hay của nước đá (dùng nhiệt kế dầu). - Bộ thí nghiệm chứng minh sự bay hơi và ngưng tụ. - Bộ thí nghiệm xác định nhiệt độ của hơi nước sôi. Học sinh : Ôn lại các bài “Sự nóng và đông đặc”, “ Sự bay hơi và ngưng tụ”, “Sự sôi” trong SGK Vật lí 6. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1 Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu hiện tượng dính ướt và hiện tượng không dính ướt. Hoạt động 2 (25 phút) : Tìm hiểu sự nóng chảy. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Cho hoïc sinh nhaéc laïi khaùi I. Sự nóng chảy. niệm nóng chảy đã học ở Nhaéc laïi khaùi nieäm noùng Quá trình chuyển từ thể rắn sang thể lỏng THCS. chaûy. gọi là sự nóng chảy. Moâ taû thí nghieäm nung noùng 1. Thí nghieäm. chaûy thieác. Nghe, quan sát đồ thị 38.1 và Khaûo saùt quaù trình noùng chaûy vaø ñoâng ñaëc trả lời C1. cuûa caùc chaát raén ta thaáy : Cho hs đọc sgk và rút ra các Mỗi chất rắn kết tinh có một nhiệt độ nóng đặc điểm của sự nóng chảy. Nêu các đặc điểm của sự chảy xác định ở mỗi áp suất cho trước. Lấy ví dụ tương ứng với mỗi nóng chảy. Các chất rắn vô định hình không có nhiệt độ ñaëc ñieåm. noùng chaûy xaùc ñònh. Ña soá caùc chaát raén, theå tích cuûa chuùng seõ taêng khi noùng chaûy vaø giaûm khi ñoâng ñaëc. Nhiệt độ nóng chảy của chất rắn thay đổi phụ thuộc vào áp suất bên ngoài. 2. Nhieät noùng chaûy. Giới thiệu nhiệt nóng chảy. Nhiệt lượng Q cần cung cấp cho chất rắn Cho hoïc sinh neâu caùc yeáu toá Ghi nhaän khaùi nieäm. trong quaù trình noùng chaûy goïi laø nhieät noùng có thể ảnh hưởng đến nhiệt Nêu các yếu tố ảnh hưởng chảy : Q = m. noùng chaûy. đến độ lớn nhiệt nóng chảy. Với  là nhiệt nóng chảy riêng phụ thuộc Giới thiệu nhiệt nóng chảy vaøo baûn chaát cuûa chaát raén noùng chaûy, coù ñôn rieâng. Ghi nhaän khaùi nieäm. vò laø J/kg. 3. Ứng dụng. Cho học sinh nêu ứng dụng Nung chảy kim loại để đúc các chi tiết máy, của sự nóng chảy. Nêu các ứng dụng của sự đúc tượng, chuông, luyện gang thép. noùng chaûy. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu về sự bay hơi và sự ngưng tụ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Sự bay hơi. 1. Thí nghieäm. Nhớ lại khái niệm về sự bay Neâu caâu hoûi giuùp hoïc sinh Đổ một lớp nước mỏng lên mặt đĩa nhôm. hôi vaø sự ngöng tuï . Thổi nhẹ lên bề mặt lớp nước hoặc hơ nóng oân taäp. 2. Kyõ naêng :.

(85) Cho hoïc sinh thaûo luaän Giải thích sự bay hơi và sự nhóm để giải thích sự bay hơi ngưng tụ. và sự ngưng tụ. Cho học sinh trả lời C2. Trả lời C2. Cho học sinh trả lời C3. Trả lời C3. Neâu vaø phaân tích caùc ñaëc điểm của sự bay hơi và sự ngöng tuï.. Ghi nhaän caùc ñaëc ñieåm.. đĩa nhôm, ta thấy lớp nước dần dần biến mất. Nước đã bốc thành hơi bay vào không khí. Đặt bản thuỷ tinh gần miệng cốc nước nóng, ta thaáy treân maët baûn thuyû tinh xuaát hieän caùc giọt nước. Hơi nước từ cốc nước đã bay lên đọng thành nước. Làm thí nghiệm với nhiều chất lỏng khác ta cũng thấy hiện tượng xảy ra tương tự. Quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể khí ở bề mặt chất lỏng gọi là sự bay hơi. Quá trình ngược lại từ thể khí sang thể lỏng gọi là sự ngưng tụ. Sự bay hơi xảy ra ở nhiệt độ bất kì và luôn kèm theo sự ngưng tụ.. Tieát 2 Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu và giải thích sự bay hơi và sự ngưng tụ. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu về hơi khô và hơi bảo hoà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn 2. Hơi khô và hơi bảo hoà. Xét không gian trên mặt thoáng bên trong Quan saùt thí nghieäm. Laøm thí nghieäm 38.4. bình chất lỏng đậy kín : Khi tốc độ bay hơp lớn hơn tốc độ ngưng tụ, Cho học sinh thảo luận Giải thích hiện tượng. aùp suaát hôi taêng daàn vaø hôi treân beà maët chaát nhóm để giải thích hiện loûng laø hôi khoâ. tượng. Nhận xét về lượng hơi trong 2 Khi tốc độ bay hơi bằng tốc độ ngưng tụ, hơi Cho hoïc sinh nhaän xeùt veà ở phía trên mặt chất lỏng là hơi bảo hoà có lượng hơi trong 2 trường hợp. trường hợp. áp suất đạt giá trị cực đại gọi là áp suất hơi bảo hoà. Áp suất hơi bảo hoà không phụ thuộc thể Neâu ñaëc ñieåm cuûa aùp suaát Ghi nhaän caùc ñaëc ñieåm cuûa aùp tích vaø khoâng tuaân theo ñònh luaät Boâi-lô – suất hơi bảo hoà. hơi bảo hoà. Trả lời C4. Ma-ri-oât, noù chæ phuï thuoäc vaøo baûn chaát vaø Yêu cầu học sinh trả lời C4. nhiệt độ của chất lỏng. 3. Ứng dụng. Sự bay hơi nước từ biển, sông, hồ, … tạo Nếu các ứng dụng của sự bay Cho học sinh nêu các ứng thaønh maây, söông muø, möa, laøm cho khí haäu hôi. dụng của sự bay hơi. điều hoà và cây cối phát triển. Nhận xét các câu trả lời của Sự bay hơi của nước biển được sử dụng hoïc sinh. trong ngaønh saûn xuaát muoái. Sự bay hơi của amôniac, frêôn, … được sử duïng trong kæ thuaät laøm laïnh. Hoạt động 3 (20 phút) : Tìm hiểu sự sôi. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Sự sôi. Nêu câu hỏi để học sinh ôn Nhớ lại khái niệm sự sôi. Sự chuyển từ thể lỏng sang thể khí xảy ra ở taäp. caû beân trong vaø treân beà maët chaát loûng goïi laø Nêu sự khác nhau của sự sôi sự sôi. Cho học sinh phân biệt sự và sự bay hơi. sôi và sự bay hơi. 1. Thí nghieäm. Làm thí nghiệm với các chất lỏng khác nhau ta nhaän thaáy : Ghi nhận các đặc điểm của sự Nêu các đặc điểm của sự Dưới áp suất chuẩn, mỗi chất lỏng sôi ở một soâ i . nhiệt độ xác định và không thay đổi. soâi..

(86) Nhiệt độ sôi của chất lỏng phụ thuộc vào áp suất chất khí ở phía trên mặt chất lỏng. Áp suất chất khí càng lớn, nhiệt độ sôi của chất loûng caøng cao. 2. Nhiệt hoá hơi. Nhiệt lượng Q cần cung cấp cho khối chất Neâu vaø phaân tích khaùi nieäm Ghi nhaän khaùi nieäm vaø coâng và công thức tính nhiệt hoá thức tính nhiệt hoá hơi. lỏng trong khi sôi gọi là nhiệt hoá hơi của khối chất lỏng ở nhiệt độ sôi : Q = Lm. hôi. Cho hoïc sinh nhaän xeùt caùc Nhaän xeùt caùc yeáu toá aûnh Với L là nhiệt hoá hơi riêng phụ thuộc vào baûn chaát cuûa chaát loûng bay hôi, coù ñôn vò laø yếu tố ảnh hưởng đến nhiệt hưởng đến nhiệt hoá hơi. hoá hơi. J/kg. Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt những kiến thức trong bài. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Yêu cầu học sinh về nhà trả lời các câu hỏi và các bài Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. taäp trang 209 vaø 210. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tiết 66 : ĐỘ ẨM CỦA KHÔNG KHÍ I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Định nghĩa được độ ẩm tuyệt đối và độ ẩm cực đại. - Định nghĩa được độ ẩm tỉ đối. - Phân biệt được sự khác nhau giũa các độ ẩm nói trên và nêu được ý nghĩa của chúng. 2. Kỹ năng : - Quan sát các hiện tượng tự nhiên về độ ẩm. - So saùnh caùc khaùi nieäm. II. CHUAÅN BÒ Giáo viên : Các lọai ẩm kế : Ẩm kế tóc, ẩm kế khô ướt, ẩm kế điểm sương. Học sinh : Ôn lại trạng thái hơi khô với trạng thái hơi bão hòa. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : Nêu các điểm giống và khác nhau giữa sự bay hơi và sự sôi. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu độ ẩm tuyệt đối và độ ẩm cực đại. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Độ ẩm tuyệt đối và độ ẩm cực đại. 1. Độ ẩm tuyệt đối. Ghi nhaä n khaù i nieä m . Giới thiệu khái niệm, kí Độ ẩm tuyệt đối a của không khí là đại lượng được đo bằng khối lượng hơi nước tính hiệu và đơn vị của độ ẩm tuyệt đối. ra gam chứa trong 1m3 không khí. Đơn vị của độ ẩm tuyệt đối là g/m3. 2. Độ ẩm cực đại. Độ ẩm cực đại A là độ ẩm tuyệt đối của Giới thiệu khái niệm, kí Ghi nhận khái niệm. không khí chứa hơi nước bảo hoà. Giá trị của hiệu và đơn vị của độ ẩm cực độ ẩm cực đại A tăng theo nhiệt độ. đại. Trả lời C1. Đơn vị của độ ẩm cực đại là g/m3..

(87) Cho học sinh trả lời C1. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu độ ẩm tỉ đối. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Giới thiệu khái niệm, kí hiệu và đơn vị của độ ẩm tỉ đối.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Noäi dung cô baûn II. Độ ẩm tỉ đối. Độ ẩm tỉ đối f của không khí là đại lượng đo bằng tỉ số phần trăm giữa độ ẩm tuyệt đối a và độ ẩm cực đại A của không khí ở cùng nhiệt độ : f=. a .100% A. hoặc tính gần đúng bằng tỉ số phần trăm giữa áp suất riêng phần p của hơi nước và áp suất pbh của hơi nước bảo hoà trong không khí ở cùng một nhiệt độ. Cho học sinh trả ời C2.. f=. Trả lời C2.. p p bh .100%. Không khí càng ẩm thì độ ẩm tỉ đối của nó caøng cao. Có thể đo độ ẩm của không khí bằng các ẩm kế : Aåm kế tóc, ẩm kế khô – ướt, ẩm kế ñieåm söông.. Ghi nhận cách đo độ ẩm. Giới thiệu các loại ẩm kế. Đọc phần các loại ẩm kế. Cho hoïc sinh phaàn em coù biết về các loại ẩm kế. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu ảnh hưởng của độ ẩm không khí và cách chống ẩm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn III. Ảnh hưởng của độ ẩm không khí. Cho học sinh nếu các ảnh Nêu các ảnh hưởng của độ ẩm Độ ẩm tỉ đối của không khí càng nhỏ, sự khoâng khí. hưởng của độ ẩm không khí. bay hơi qua lớp da càng nhanh, thân người caøng deã bò laïnh. Ghi nhận các ảnh hưởng của Nhận xét các câu trả lời và Độ ẩm tỉ đối cao hơn 80% tạo điều kiện cho hệ thống đầy đủ các ảnh độ ẩm không khí. caây coái phaùt trieån, nhöng laïi laïi deã laøm aåm hưởng của độ ẩm không khí. moác, hö hoûng caùc maùy moùc, duïng cuï, … Cho hoïc sinh neáu caùc bieän Neâu caùc bieän phaùp choáng aåm. Để chống ẩm, người ta phải thực hiện nhiều phaùp choáng aåm. bieän phaùp nhö duøng chaát huùt aåm, saáy noùng, thoâng gioù, … Hoạt động 4 (5 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yêu cầu học sinh tóm tắt những kiến thức trong bài. Tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. Yêu cầu học sinh về nhà trả lời các câu hỏi và các bài Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. taäp trang 213 vaø 214. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY Tieát 67 : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nắm vững sự chuyển thể của các chất, nhiệt nóng chảy, nhiệt hoá hơi. - Nắm vững các khái niệm liên quan đến độ ẩm không khí. 2. Kyõ naêng: - Trả lời đước các câu hỏi liên quan đến sự chuyể thể của các chất và độ ẩm không khí. - Giải được các bài tập về nhiệt nóng chảy, nhiệt hoá hơi, độ ẩm không khí. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : - Xem laïi caùc caâu hoûi vaø caùc baøi taäp trong saùch gk vaø trong saùch baøi taäp..

(88) - Chuaån bò theâm moät vaøi caâu hoûi vaø baøi taäp khaùc. - Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập mà thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị các câu hỏi cần hỏi thầy cô về những phần chưa rỏ. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống hoá lại những kiến thứcđã học. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 210 : D Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 8 trang 210 : B Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 9 trang 210 : C Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 10 trang 210 : D Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 213 : C Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 214 : A Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn C. Yêu cầu hs trả lời tại sao chọn A. Caâu 6 trang 214 :C Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 14 trang 210 Vieá t coâ n g thứ c vaø tính nhieä t noù n g Nhiệt lượng cần cung cấp để hoá Yêu cầu học sinh tính nhiệt lượng lỏng hoàn toàn nước đá : cần cung cấp để hoá lỏng nước đá chảy. Q1 = m = 3,4.105.4 = 13,6.105 (J) thành nước. Viết công thức và tính nhiệt lượng Nhiệt lượng cần cung cấp để Yêu cầu học sinh tính nhiệt lượng nướ c nhaä n để taê n g nhieä t độ . chuyển nước từ 0oC lên 20oC : cần cung cấp để tăng nhiệt độ của Q2 = cmt = 4180.4.20 = 334400 nước. (J) Cho học sinh tính nhiệt lượng Tính nhiệt lượng tổng cộng. Nhiệt lượng tổng cộng : toång coäng. Q = Q1 + Q2 = 13,6.105 + 3,344.105 = 16,944.105 (J) Hoïc sinh :. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. Tiết 68 - 69 : Thực hành : ĐO HỆ SỐ CĂNG BỀ MẶT CỦA CHẤT LỎNG. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Cách đo được lực căng bề mặt của nước tác dụng lên một chiếc vòng kim lọai nhúng chạm vào mặt nước, từ đó xác định hệ số căng bề mặt của nước ở nhiệt độ phòng. 2. Kyõ naêng - Biết cách sử dụng thước để đo độ dài chu vi vòng tròn. - Biết cách dùng lực kế nhạy (thang đo 0,1 N), thao tác khéo léo để đo được chính xác giá trị lực căng tác duïng vaøo voøng . - Tính heä soá caêng beà maët vaø xaùc ñònh sai soâ cuûa pheùp ño. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân : Cho moãi nhoùm HS : - Lực kế 0,1 N có độ chính xác 0,001N. - Vòng kim loại ( hoặc vòng nhựa) có dây treo. - Cốc nhựa đựng chất lỏng ( nước sạch). - Giá treo có cơ cấu nâng hạ cốc đựng chất lỏng. - Thước cặp 0-150/0,05mm. - Giaáy lau ( meàm). - Keû saün baûng ghi soá lieäu theo maãu trong baøi 40 SGK Vaät lí 10. Hoïc sinh : Baùo caùo thí nghieäm, maùy tính caù nhaân. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 ( phút) : Hoàn chỉnh cơ sở lí thuyết của phép đo..

(89) Hoạt động của GV Hoạt động của HS -Moâ taû thí nghieäm hình 40.2. -Xác định độ lớn lực căng bề mặt -HD: Xác định các lực tác dụng lên từ số chỉ của lực kế và trọng lượng chieác voøng. cuûa voøng nhaãn. -HD: Đường giới hạn mặt thoáng là -Viết biểu thức tính hệ số căng mặt chu vi trong và ngoài của vòng. ngoài của chất lỏng. Hoạt động 2 ( phút) : Hoàn chỉnh phương án thí nghiệm. Hoạt động của GV Hoạt động của HS -HD: Phương án từ biểu thức tính -Thảo luận rút ra các đại lượng cần hệ số căng mặt ngoài vừa thiết lập. xác định. -Nhận xét và hoàn chỉnh phương -Xây dựng phương án xác định các aùn. đại lượng. Hoạt động 3 ( phút) : Tìm hiểu các dụng cụ đo. Hoạt động của GV Hoạt động của HS -Giới thiệu cách sử dụng thước kẹp -Quan sát và tìm hiểu hoạt động cuûa caùc duïng cuï coù saün. Hoạt động 4 ( phút) : Tiến hành thí nghiệm Hoạt động của GV Hoạt động của HS -Hướng dẫn các nhóm -Tieán haønh thí nghieäm theo nhoùm. -Theo doõi HS laøm thí nghieäm -Ghi keát quaû vaø baûng 40.1 vaø 40.2 Hoạt động 5 ( phút) : Xử lí số liệu. Hoạt động của GV Hoạt động của HS -Hoàn thành bảng 40.1 và 40.2 -HD: Nhắc lại cách tính sai số của -Tính sai số của các phép đo trực tiếp lực căng và đường kính. phép đo trực tiếp và gián tiếp. -Tính sai soá vaø vieát keát quaû ño heä -Nhaän xeùt keát quaû. số căng mặt ngoài. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY :. Noäi dung. Noäi dung. Noäi dung. Noäi dung. Noäi dung.

(90)

GA 10 Co banhoan chinhhay

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về