Tu lieu ngu van

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b> TÌNH YÊU TRONG TRUYỆN NGẮN </b>
<b> CHÍ PHÈO CỦA NAM CAO</b>

Tình u là một hiện tượng đặc biệt và khá phức tạp của cuộc sống con người, là
đề tài nổi bật, hấp dẫn, không hề vơi cạn của văn học nhân loại. Chính vì vậy
trong văn chương, tình u là đề tài liên tục thu hút sự chú ý của giới sáng tác,
nghiên cứu, phê bình. Khn mặt của tình yêu tuỳ vào quan điểm thẩm mỹ, văn
hoá, xã hội của từng thời kỳ, của từng tác giả mà có những dạng tồn tại khác nhau.
Tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao xưa và nay vẫn được xem là một truyện ngắn
tiêu biểu, xuất sắc của văn học sáng tác theo khuynh hướng hiện thực phê phán.
Tác phẩm được chú ý khai thác ở các khía cạnh tố cáo xã hội phi nhân tính, sự áp
bức của giai cấp thống trị, số phận con người bị tha hố... nhiều hơn là nhìn từ góc
độ tình u. Tồn bộ nội dung, kết cấu tác phẩm gắn liền với cuộc đời của nhân
vật chính là Chí Phèo, có một chi tiết đáng lưu ý là: các biến cố làm nên những
đổi thay to lớn, những bước ngoặt trong cuộc đời Chí Phèo cũng như trong kết cấu
tác phẩm lại đến từ hình bóng những người đàn bà. Tuy nhiên có bóng dáng đẩy
Chí Phèo vào chốn tăm tối những cũng có gương mặt tuy xấu xí nhưng lại đưa Chí
Phèo ra nơi ánh sáng của cõi minh triết.

Cuộc đời Chí Phèo đột nhiên chuyển hướng do việc tiếp xúc miễn cưỡng với bà
Ba Bá Kiến, một người “đàn bà phốp pháp, má hây hây”, để từ một anh nông dân
hiền lành chất phác trở thành một tên tù, một tên lưu manh mất hết nhân tính, mất
ln cả ý thức về mình lẫn ý thức làm người. Tuy nhiên, lần gặp gỡ với Thị Nở lại
mang đến một hệ quả ngược, nó làm đảo lộn tất cả. Chính cuộc gặp gỡ với Thị Nở
chứ khơng phải một biến cố xã hội nào đã làm thay đổi toàn bộ cuộc đời Chí Phèo
và quyết định số phận của cả Chí Phèo lẫn Bá Kiến. Chút tình cảm tưởng chừng
rất vu vơ giữa Chí Phèo và Thị Nở ấy đã tác động, chi phối một cách sâu sắc đến
quan hệ giữa Chí Phèo và Bá Kiến.

Từ đó có thể thấy khơng phải ngẫu nhiên mà Nam Cao đã xây dựng nhân vật Chí
Phèo bắt đầu từ buổi tối trước khi gặp Thị Nở, cái buổi tối mà hắn “vừa đi vừa

chửi”, để rồi từ đó mối quan hệ dây mơ rễ má với Bá Kiến, những khúc, đoạn
trong cuộc đời Chí Phèo như một cuốn phim quay chậm được tái hiện. Tất cả
những chi tiết này có tính chất như một đường truyền, một lời đề dẫn hay như
những hoạ tiết có tính chất phơng nền để làm nổi bật tác động của tình yêu, tình
người đến cuộc đời Chí qua nhân vật Thị Nở.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Tự Lực Văn Đồn, buổi tối gặp gỡ giữa Chí Phèo và Thị Nở bắt đầu bằng hình
ảnh Chí Phèo “vừa đi vừa chửi... chửi cái đứa đã đẻ ra Chí Phèo”, cuộc đời hắn
chìm trong những cơn say. Chưa bao giờ hắn tỉnh táo để “nhớ rằng hắn có ở đời”.
Tức trong hắn chỉ tồn tại không phải ý thức mà là một khối u u mê mê, tối tăm đặc
quánh, vô cảm, vô thức. Ngay cả sự hiện hữu của bản thân, hắn cũng không nhận
thức được, hắn chỉ kinh ngạc rồi cười ngặt nghẽo, cười rũ rượi khi phát hiện ra
mình dưới dạng một cái bóng trên đường trăng nhễ nhại, méo mó, xệch xạc.
Chính hình ảnh này hướng đến sự ẩn dụ về một dạng tồn tại bất toàn của con
người trong xã hội cũ. Con người không được sống thực là chính mình mà chỉ là
những cái bóng, nhưng cũng khơng được là cái bóng của chính mình mà là bóng
của giai cấp thống trị nên thành “cái vật xệch xạc, một cái gì đen và méo mó trên
đường trăng nhễ nhại”. Với cái bóng đó, với ý thức hiện hữu về sự méo mó của
chính mình, Chí Phèo đến với Thị Nở. Đó là cuộc gặp gỡ tất yếu là hệ quả từ hai
cuộc đời trống rỗng và bất toàn của hai con người.

Thị Nở trước khi gặp Chí Phèo vốn chỉ là một thực thể khơng có đường nét cá
tính gì đặc biệt mà cịn khùng khùng dại dại, cịn dung nhan là những đường nét tự
nhiên, thô mộc đến mức dị hợm: trên một khn mặt ngắn ngủn, có cái mũi “vừa
ngắn, vừa to, vừa đỏ, vừa sần sùi như vỏ cam sành” và một đôi môi “cũng cố to
cho không thua cái mũi” hơn nữa, lại dày và có “màu thịt trâu xám ngốch”. Tồn
bộ “nhan sắc” của Thị Nở được Nam Cao tóm lại trong một nhận xét là “xấu đến
ma chê quỷ hờn”. Từ hai cuộc đời, hai thân phận khiếm khuyết, hai trí tuệ mơng
muội tăm tối của Chí Phèo - Thị Nở, Nam Cao đã để cho họ kết hợp lại như một
sự liên kết hoàn hảo để tạo ra một con người mới thống nhất trong sự bừng nở trở

lại của một trí tuệ minh triết. Đó là Chí Phèo sau khi gặp Thị Nở.

Với Nam Cao, tình u khơng đi liền với sự lý tưởng hoá đối tượng, với sự hâm
mộ sùng bái người yêu mà bắt đầu chỉ thuần tuý là bản năng. Ánh trăng trong mắt
của Chí Phèo đêm gặp Thị Nở mang đầy màu sắc nhục thể, cứ “xanh rời rợi như
là ướt nước”. Cây dâu tây gần bờ sơng thì “thân mềm oặt”, những tàu chuối trong
vườn nhà hắn thì “nằm ngửa, ưỡn cong cong lên” thỉnh thoảng lại “giẫy lên đành
đạch như là hứng tình”. Cái bóng - dấu ấn về sự hiện hữu méo mó của bản thân
Chí Phèo cũng được phát hiện trong lúc này. Hành động chiếm đoạt Thị Nở của
Chí Phèo lúc đầu chỉ thuần tuý là bản năng nhưng chính trong cõi âm u của bản
năng ấy một ánh loé diệu kỳ đã bùng dậy hé mở cho ta nhìn thấy bản thể tốt đẹp
của con người.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

hóa, tái sinh Chí Phèo, tình u cho Chí Phèo và Thị Nở ý thức về chính mình.
Trước đây, họ chỉ là hai khối mơng muội, Chí Phèo thì hung bạo và triền miên
trong vô thức và những cơn say vô tận: “Ăn trong lúc say, ngủ trong lúc say, thức
dậy vẫn còn say, đập đầu rạch mặt chửi bới dọa nạt trong lúc say, uống rượu trong
lúc say để rồi say nữa, say vơ tận”. Vậy nhưng trong tình cảm với Thị Nở, Chí
Phèo đã tìm thấy chính mình, khám phá ra chính mình, hơn thế nữa khám phá ra
sự sống. Con người ý thức, con người cảm xúc của Chí Phèo sống dậy.

Lần đầu tiên hắn tỉnh hẳn rượu, đó là cái tỉnh của ý thức. Tại sao Chí Phèo “càng
uống lại càng tỉnh ra?”. Bởi vì tình yêu của hắn và Thị Nở đã làm thay đổi tâm
điểm cuộc sống của hắn. Tâm điểm đó đã trượt từ cõi u minh của vô thức những
ngày trước đây về với cõi thực tại, bắt Chí Phèo thừa nhận một thực tại cuộc sống
đang tồn tại dù có hay khơng có hắn. Nó định vị tâm điểm cuộc sống của Chí
Phèo từ những cơn say nghiêng ngả vào một cuộc sống bình thường. Chính vì vậy
mà hắn tỉnh, hắn đã nhìn thấy chính bản thân mình. Thấy “bâng khng” rồi “lịng
mơ hồ buồn”rồi “nghĩ vẩn vơ”… Thị Nở cũng thế, lần đầu tiên Thị lắng nghe cảm
xúc của tâm hồn mình để “trằn trọc” “nghĩ ngợi” “tưởng tượng bâng quơ” .v.v..

Những giới hạn của cuộc đời Chí Phèo như đã được phá bỏ, nó mở rộng, liên
thơng với cuộc đời bên ngồi. Chính tình u đã mở thơng lối về với cuộc đời của
Chí Phèo, hắn cảm nhận được cuộc sống xung quanh: “Tiếng chim hót ngồi kia
vui vẻ q, có tiếng cười nói của những người đi chợ. Anh thuyền chài gõ mái
chèo đuổi cá. Những tiếng quen thuộc ấy hôm nào chả có. Nhưng hơm nay hắn
mới nghe thấy… Chao ơi là buồn !”.

Tình yêu cũng gia tăng thêm kích thước cho cuộc đời hắn. Trước đây Chí Phèo
vơ cảm, vơ tâm, khơng có ý thức về chính bản thân mình nhưng nay hắn có cả q
khứ, hiện tại và tương lai. Đó là quá khứ với những kỷ niệm yêu thương đầm ấm,
là mùi hương từ bát cháo hành và những săn sóc ân cần của Thị Nở, những kỷ
niệm xa xưa cũng hiện về. Hắn từng mơ tới một viễn cảnh bình yên với chồng cày
thuê cuốc mướn, vợ dệt vải… hắn còn sợ già, sợ cơ độc và muốn làm hịa với mọi
người, muốn làm người lương thiện. Sự chuyển vị này là hệ quả tất yếu do tình
yêu đem lại, nó khắc họa một cách sâu sắc bản thể bất tồn và cơ độc của Chí
Phèo lẫn Thị Nở trước khi u và được u. Chính tình u đã bù đắp khiếm
khuyết trong tâm hồn, tái sinh một cuộc đời và làm giàu có đời sống nội tâm của
nhân vật này rất nhiều.

Chính vì thức tỉnh, vì đã được khai hóa và giàu có nhờ tình yêu nên khi bị Thị
Nở từ chối “và ngoay ngốy cái mơng đít ra về”, Chí Phèo mới cảm thấy tuyệt
vọng và đau khổ. Sức mạnh của tình yêu đã đưa hai nhân vật này đến một tâm
điểm tuyệt đối của cuộc sống, trong khi thực tại lại khơng như vậy, nó vẫn tồn tại
những định kiến xã hội không dễ buông tha cho con người nên thiên đường tình
yêu, khát vọng làm người của Chí rơi tõm vào hiện thực trần trụi và vỡ toang,
buộc Chí Phèo phải đối diện với hiện thực với nỗi đau khổ, tuyệt vọng để vùng lên
cầm dao giết chết Bá Kiến.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

nên Chí Phèo tự kết liễu đời mình là một cách chọn lựa thích hợp nhằm chối bỏ sự
thỏa hiệp, quay lại cuộc sống trước kia.

</div>

<!--links-->