Bài giảng Sinh lý bệnh gan - Th.s.GV Trương Hải Nhung

THS.GV TRƯƠNG HẢI NHUNG
BM. SINH LÝ HỌC VÀ CNSH ĐỘNG VẬT
PTN NGHIÊN CỨU VÀ ỨNG DỤNG TẾ BÀO GỐC
CuuDuongThanCong.com

/>

Gan – cấu tạo và chức năng

 
•  Cơ quan lớn nhất
trong cơ thể người .
•  Ở n g ư ờ i t r ư ở n g
thành, gan nặng 1,4
-1,6 kg
•  Nằm ở phía trên, bên
trái của bụng và phía
sau xương sườn
1.  Hà Văn Mạo, Vũ Bằng Đình (2009), Bệnh Học Gan Mật Tuỵ, NXB Y học 875.
2.  Boyer, Thomas D., Manns, Michael P., and Arun J. Sanyal (2012), Zakim and Boyer`s
Hepatology (Sixth Edition), Saunders, Elsevier Inc.
CuuDuongThanCong.com

/>

CẤU TẠO GAN

•  Chia thành 4 thuỳ: Thuỳ phải
(lớn nhất); thuỳ trái; thuỳ
vng và thuỳ đi.
•  Máu được mang đi bởi các tĩnh

mạch gan

•  Gan là cơ quan duy nhất ở
người có đặc tính tự tái sinh

•  Được kết nối với cơ hoành và
thành bụng bởi 5 dây chằng.
CuuDuongThanCong.com

/>

Gan có : nhu mơ gan
(hepatocyte) chiếm 80%
20% là sinusoidal cell:
- Tế bào nội mô (endothelial
cell)

Tiểu
thùy
gan
 

Dây gan
 

-  kupffer cell (đại thực bào
cư trú trong gan)
-  lymphocyte gan
-  H S C - t ế b à o h ì n h s a o
(Hepatic Stellate cell)

Tĩnh mạch
trung tâm
 

ống mật
 
tĩnh mạch cửa
 
động mạch
gan
 

Vi ống
mật
 
Tế bào
gan
 

Xoang
gan
 

cửa triad
 


 
 

Hình: Cấu trúc tiểu thùy gan

 

Các
  thùy
  gan
  được
  chia
  nhỏ
  thành
  nhiều
  đơn
  vị
  gọi
  là
  9ểu
  thùy
 
(lobule),
 là
 những
 đơn
 vị
 cấu
 trúc
 mô
 học
 và
 chức

 năng
 chính
 của
 
gan,
 có
 hình
 khối
 trụ,
 mặt
 cắt
 ngang
 có
 hình
 đa
 giác
 
CuuDuongThanCong.com

/>

v Giai
 đoạn
 phôi
 thai:
 
 cơ
 quan
 
sản

 xuất
 hồng
 cầu
 
 
Giai
 đoạn
 trưởng
 thành
 
Gan
  có
  hơn
  200
  chức
  năng,
 
bao
 gồm:
 
 
§  Chức
 năng
 )ết:
 acid
 mật,
 
cholesterol,
 bilirubin
 

§  Chức năng tổng hợp:
carbohydrate, lipid,
protein
§  D ự
  t r ữ :
  g l y c o g e n ,
 
vitamin,
 sắt,
 máu
 
§  Chức năng khử độc
 
CuuDuongThanCong.com

Chức năng
/>

Tổng hợp Protein huyết
tương
•  Được sản xuất bởi
lưới nội chất nhám
của tế bào gan
•  3 loại chính
–  Albumin
–  Globulin
–  Fibrinogen

CuuDuongThanCong.com

/>

BỆNH VỀ GAN

GAN KHOẺ MẠNH

GAN NHIỄM MỠ

XƠ GAN

CHAI GAN

CuuDuongThanCong.com

/>

NGUN
 NHÂN
 
•  Yếu
 tố
 bên
 ngồi:
 Nhiễm
 khuẩn
 (E.Coli,
 
amip…),
 nhiễm
 virus

 (HBV,
 HCV..),
 nhiễm
 
độc(chì,
 rượu)…
 
•  Yếu
 tố
 bên
 trong:
 Ứ
 mật(sỏi
 mật…),
 ứ
 trệ
 tuần
 
hoàn(tắc
 onh
 mạch
 trên
 gan…),
 RLCH(Bệnh
 di
 
truyền
 gây
 rối
 loạn

 chuyển
 hóa
 sắt…)
 

 

CuuDuongThanCong.com

/>

CuuDuongThanCong.com

/>

Viêm
 gan
 do
 virus
 

 HAV
 
Ủ
 bệnh
 


 
 4

 tuần
 

Tấn
 công
 

Cấp
 ƒnh
 

Lây
 nhiễm
 
 

Dịch
 9ết-­‐ăn
 
uống
 

HBV
 
 

 4
 –
 12
 tuần

 

7
 tuần
 

HDV
 
4
 –
 12
 tuần
 

Cấp
 Onh/)ềm
 
 

Tiềm
 tàng
 
 

Mẹ
 con
 +++
 
Sau
 sinh

 +++
 
Tình
 dục
 
 
 
 
 ++
 

+++
 
variable
 
+
 

+++
 
+
 
++
 

+
 

+
 

+
 

Ung
 thư
 
 

HCV
 

Cấp
 Onh/)ềm
 
tàng
 

HEV
 

 
 6
 tuần
 
Cấp
 ƒnh
 
Dịch
 9ết-­‐ăn

 
uống
 

PP
 Dự
 phòng
 
 

Vaccine
 

Vaccine
 
 


 
 Không
 
 

HBV
 vaccine
 

Không
 
 

Điều
 trị
 
 

Không
 
 

IFN
 
Lamivudine
 

Interferon
 
Ribavirin
 

Interferon
 +
 

Không
 
 

CuuDuongThanCong.com

/>

Đặc điểm hình thái trong tổn thương gan
1. Rối loạn: mắc chứng thủy thũng; Thối hóa lơng (tổn
thương đường mật gây ra); tích lũy mỡ (gan nhiễm mỡ), sắt,
đồng, mật.
2. Sự hoại tử và chết theo chương trình: ngẫu nhiên (hoại tử
đốm nhỏ), vùng lớn hoặc bắc cầu kéo dài .
3. Viêm: cấp và mạn tính
4. Sự tái tạo
5. Hình thành sẹo/xơ hoá

CuuDuongThanCong.com

/>

RỐI
 LOẠN
 CHỨC
 NĂNG
 CỦA
 GAN
 
• 
• 
• 
• 
• 

Rối

 loạn
 tuần
 hồn
 gan
 
Rối
 loạn
 chuyển
 hóa:pro9d,
 lipid,
 glucid
 
Rối
 loạn
 chức
 năng
 chống
 độc
 cho
 cơ
 thể
 
Rối
 loạn
 chức
 năng
 cấu
 tạo
 và
 bài

 9ết
 mật
 
Rối
 loạn
 chức
 năng
 tạo
 máu
 và
 đông
 máu
 

CuuDuongThanCong.com

/>

CuuDuongThanCong.com

/>

CuuDuongThanCong.com

/>

CHẨN ĐỐN
Đánh
 gía
 tổn

 thương
 gan
 dựa
 vào
 men
 gan
 
Ø  Tế
 bào
 gan
 
 
§  AST
  (aspartate
  transaminase)/SGOT
  (serum
  glutamic
 
oxaloace9c
 transaminase
 
 
§  ALT
  (alanin
  transaminase)/SGPT
  (serum
  glutamic
  pyruvic
 
transaminase):

 đặc
 trưng
 cho
 gan
 bị
 tổn
 thương
 
 
Ø  Màng
 tế
 bào
 gan:
 alkalin
 phosphatase
 
 
Ø  Thành
 tế
 bào
 ống
 mật:
 GGT
 (gamma
 glutamyl
 transpep9dase)
 
 
CuuDuongThanCong.com

/>

Một
 số
 bệnh
 gan
 phổ
 biến
 
•  Viêm
  gan:
  là
  hiện
  tượng
  viêm
  do
  rất
 
nhiều
 virus
 khác
 nhau
 và
 một
 số
 độc
 chất,
 các
 
bệnh

 tự
 miễn
 hoặc
 di
 truyền.
 
 
 
 
 
 
•  Xơ
 gan:
 là
 sự
 hình
 thành
 tổ
 chức
 xơ
 trong
 gan
 
thay
 thế
 cho
 nhu
 mô
 gan
 bị

 chết.
 
 
•  Ung
 thư
 gan
 

CuuDuongThanCong.com

/>

Nồng độ SGPT và SGOT
>5
 lần:
 nặng
 
Tăng
 2-­‐5
 lần:
 
 trung
 bình
 
Tăng
 1-­‐2
 lần:
 nhẹ
 
 

 
<40
 U/L
 huyết
 thanh:
 bình
 
thường
 
CuuDuongThanCong.com

/>

•  Đánh giá men gan: AST, ALT, Bilirubin,GGT,
…
•  Đánh giá chức năng gan: Albumin, thời gian
prothrombin/INR
•  Siêu âm gan
•  Sinh thiết gan: đánh giá tổ chức mô học

CuuDuongThanCong.com

/>

PROTHROMBIN
 TIME/INR
 
•  Định
 lượng
 vitamin

 K
 liên
 quan
 đến
 các
 yếu
 tố
 đông
 
máu
 II,
 VII,
 IX
 và
 X.
 
 
•  Gan
 có
 liên
 quan
 đến
 sự
 hoạt
 hố
 của
 vitamin
 K.
 Do
 

đó,
  khi
  gan
  bị
  tổn
  thương
  thì
  các
  yếu
  tố
  đông
  máu
 
không
 được
 sản
 sinh
 ra.
 
 

CuuDuongThanCong.com

/>

Một
 vài
 trường
 hợp
 phổ

 biến
 
 
 
•  Tế
 bào
 gan
 
 
–  Tăng
 transaminases
 

 
•  Virus
 
•  Thuốc/rượu
 
 
•  Tự
 miễn
 

 

CuuDuongThanCong.com

•  Tắt nghẽn
–  Tăng Alk Phos và
Bilirubin

–  Có thể tăng
transaminases
•  Sỏi mật
•  Xơ chai đường mật
nguyên phát
•  Viêm xơ đường mật

/>

CuuDuongThanCong.com

/>

CuuDuongThanCong.com

/>

THỤ THỂ CỦA HCV

CuuDuongThanCong.com

/>

CƠ CHẾ XÂM NHIỄM

CuuDuongThanCong.com

/>

CuuDuongThanCong.com

/>