The Green House Effect
Hiu ng nhà kính Trang 1
nh hng ca hiu ng nhà kính n
môi trng
n có bao gi t hi hiu ng nhà kính là cái gì cha, sau khi c xong bài này bn s bit
chính xác th nào là hiu ng nhà kính và snh hng ca nó n môi trng mà chúng ta
ang sng.
Hiu ng nhà kính là gì?
Nhit b mt trái t c to nên do s cân bng gia nng lng mt tri n b
t trái t và nng lng bc x ca trái t vào khong không gian gia các hành tinh.
ng lng mt tri ch yu là các tia sóng ngn d dàng xuyên qua ca s khí quyn.
Trong khi ó, bc x ca trái t vi nhit b mt trung bình +16
o
C là sóng dài có nng
ng thp, d dàng b khí quyn gi li. Các tác nhân gây ra s hp th bc x sóng dài
trong khí quyn là khí CO
2
, bi, hi nc, khí mêtan, khí CFC v.v...[2]
"t qu ca s ca s trao i không cân bng v nng lng gia trái t vi không
gian xung quanh, dn n s gia tng nhit ca khí quyn trái t. Hin tng này din
ra theo c ch tng t nh nhà kính trng cây và c gi là Hiu ng nhà kính".
gia tng tiêu th nhiên liu hoá thch ca loài ngi ang làm cho nng khí CO
2
a khí quyn tng lên. S gia tng khí CO
2
và các khí nhà kính khác trong khí quyn trái
t làm nhit trái t tng lên. Theo tính toán ca các nhà khoa hc, khi nng CO
2
trong khí quyn tng gp ôi, thì nhit b mt trái t tng lên khong 3
o
C. Các s liu
nghiên cu cho thy nhit trái t ã tng 0,5
o
C trong khong thi gian t 1885 n
1940 do thay i ca nng CO
2
trong khí quyn t 0,027% n 0,035%. D báo, nu
không có bin pháp khc phc hiu ng nhà kính, nhit trái t s tng lên 1,5 - 4,5
o
C
vào nm 2050 [6].
Vai trò gây nên hiu ng nhà kính ca các cht khí c xp theo th t sau: CO
2
=>
CFC => CH
4
=> O
3
=>NO
2
. S gia tng nhit trái t do hiu ng nhà kính có tác ng
nh m ti nhiu mt ca môi trng trái t.
Gii thiu:
Hiu ng nhà kính nh hng n nhiu lnh vc ca cuc sng chúng ta trên hành
tinh này. Nu không có hiêu ng nhà kính thì khí hu ca trái t s khô và lnh giá. Khí
The Green House Effect
Hiu ng nhà kính Trang 2
u ca trái t thay i do nhng hot ng ca con ngi u này ã nh hng n
thành phn hóa hc ca khí quyn qua vic làm tng khí nhà kính(greenhouse gases) mà
ch yu là cacbon dioxit, metan, nit oxit(N
2
O). Trái t ã tn ti khong 4,65 t nm và
khí hu trên hành tinh này ã nhiu ln thay i t nóng sang lnh. Nhit trung bình
a b mt trái t khong 15°C(59°F). Trong sut th k va qua nhit trung bình ã
ng lên 6°C [4]. u này là do nhiu yu t mt trong nhng yu t ó là cuc cách
ng công nghip. Chúng ta bt u làm cho khí hu thay i qua vic áp dng các thành
qu ca khoa hc k thut vào nông nghip. Trc khi xy xa cuc cách mng công
nghip con ngi ch thi vào khí quyn mt lng khí rt nh, vic t các nhiên liu
hóa thch, phá rng và s gia tng dân s, chúng ta ã làm thay i khí hu trái t bng
vic làm gia tng lng dioxit cacbon trong khí quyn. Lng cacbon dioxit tng khong
25% trong khí quyn ngha là có khong 270-280 phn triu trong 250 nm trc, và
ngày nay có khong 350 phn triu [1]. Cái tên hiu ng nhà kính c gi bi vì khí
quyn có vai trò ging nh mái nhà thy tinh và bc tng ca ngôi nhà xanh. hiu
c th nào là hiu ng nhà kính chúng ta phi bt u t nhng khái nim c bn.
Hiu ng nhà kính nh hng nh th nào?
The Green House Effect
Hiu ng nhà kính Trang 3
Hiu ng nhà kính là sm lên ca tng thp hn ca khí quyn và b mt trái t bi
t quá trình phc tp có liên quan n các khí, ánh sáng mt tri và các ht có mt
trong khí quyn. Nng lng t mt tri chi phi thi tit và khí hu trái t. Mt phn
ng lng truyn t mt tri c trái t hp th và phn x li mt phn vào không
gian.Có mt s loi khí c bit trong lp khí quyn ca trái t c gi là khí nhà
kính(hi nc, cacbon dioxit, và mt s khí khác), khí nhà kính bt gi nng lng
ng nhit. Quá trình này tng t nh các tia ánh sáng mt tri xuyên qua nhà kính làm
ng nhit bên trong [4]. Các bc x có bc sóng dài c gii phóng khi quá trình
p th nhit xy ra và các tia có bc sóng dài c phn x tr li, và có mt s tia
không th xuyên qua c lp cha các khí nhà kính nên lp cha các khí nhà kính tr
nên dày hn.
t khi bt u cuc cách mng công nghip, cacbon dioxit ã tng lên n 30% trong
u khí quyn ca chúng ta [3]. Khi s tng vt cacbon dioxit xy ra nó cho phép trái t
có th gic các tia phn x vi bc sóng dài và nu hàm lng cacbon dioxit càng
ng thì kh nng bt gi ca trái t cng tng u này gii thích ti sao trái t li m
n lên.
Các nhà khoa hc cho rng nguyên nhân chính gây nên s tng s lng cacbon dioxit là
st cháy nhiên liu du m bi vì trong lch s cha h có ngun nng lng nào
i gii phóng nhiu cacbon dioxit nh là các loi khí t ngày nay mà con ngi ang s
ng. Dù rng s trao tri cht ca thc vt và quá trình phân hy ca các cht hu c
thi ra cacbon dioxit gp 10 ln hot ng ca con ngi, s gii phóng cacbon dioxit là
hoàn toàn cân bng trong nhng th k trc khi xy ra cuc cách mng công nghip mà
trong ó cacbon dioxit c hp th bi thc vt và i dng [4].
Khí nhà kính
Khí nhà kính c to thành t các nguyên t ca cacbon(C), hydro(H), và oxy(O). Các
khí thc s có mt trong bu khí quyn và gây nh hng n nhit qua hiu ng nhà
kính là: hi nc,cacbon dioxit, metan và oxit nit. Các loi ht có trong nhà kính là
ng, mui than, và bi.
I NC= i nc chim s lng ch u và rt quan trng trong các khí nhà
kính. Thêm vào ó là nh hng trc tip ca hi nc nh là mt khí nhà kính, mây
The Green House Effect
Hiu ng nhà kính Trang 4
c hình thành t hi c có mt trong khí quyn và cng nh hng n quá trình
cân bng nhit ca trái t bng vic phn x ánh sáng mt tri(mt nh hng có li), và
vic bt gi các bc x cc tím(nh hng nhit). Khi lng khí nhà kính trong tng khí
quyn tng thì khí hu s b thay i và do ó lng hi nc trong khí quyn cng tng
lên. Tuy nhiên, khi nhit tng, thì các yu t khí hu s thay i theo bao gm c lng
i nc trong khí quyn. Trong khi ó hot ng ca con ngi không trc tip thêm
t s lng hi nc áng k vào khí quyn. Lúc mà hi nc t nó là mt khí nhà
kính, s nóng lên toàn cu s tng lên khi mà lng hi nc tng. Loi nh hng gián
tip này gi là phn hi tích cc [3].
CACBON DIOXÍT = Hiu ng nhà kính dn dn tng thêm hm lng cacbon dioxit trong
khí quyn, nhiu s thay i s xy ra, Nh ngi ta ã bit, cacbon dioxit là mt trong
nhng sn phm ca quá trình hô hp. Và nó cng óng mt vai trò cc k quan trng
trong quá trình quang hp ca các mô thc vt, và do ó nó s trng thái cân bng và
không có vn nào ny sinh c. Khi quá trình công nghip hóa n ra và s tàn phá
ng mt cách chóng mt thì hàm lng cacbon dioxit t t tng lên. Cacbon dioxit cho
phép các nng lng bc xi qua vào tng khí quyn ca trái t, nhng lp cacbon
dioxit óng vai trò nh mt b dò, thm dò bc x cc tím mà thông thng phân tán vào
không gian. S tng bc x cc tím dn dn làm nhit ca qut tng 1/10 trong
các thp k gn ây. Và t nay tri khí hu ca hành tinh trái t s b thay i[3].
. METAN = Metan c gii phóng trong quá trình khai thác và vn chuyn than,khí t
nhiên, và du m. S gii phóng metan cng xy ra trong quá trình phân hy các cht
thi hu c trong các ng rác thi rn ca thành ph,và nó cng c phát sinh t gia
m và gia súc trong quá bài tit ca chúng. Càng nhiu metan b gii phóng vào khí
quyn thì tác ng ca hiu ng nhà kính càng tng. Mi phân metan bt gi nng
ng nhit gp 21 ln so vi cacbon dioxit [3].
OXÍT NIT= Oxit nitc gii phóng trong quá trình sn xut nông nghip và trong
các hot ng công nghip, cng nh trong quá trình t cháy các thi rn và nhiên liu.
i phân t oxit nit bt gi nng lng nhit gp 270 ln so vi cacbon dioxit[5].
The Green House Effect
Hiu ng nhà kính Trang 5
nh hng ca hiu ng nhà kính n môi trng t nhiên:
nh hng ca hiu ng thì không tt cho chúng ta cng nh cho môi trng t nhiên,
hin tng hiu ng nhà kính ã và ang xy ra, nhng nu chúng ta không làm bt c
u gì ngn chn hay làm chm quá trình này, và sau ây có các gi thit có th xy
ra vi trái t.
Nhng biu hin ca hiu ng nhà kính
• Tng nhit trung bình toàn cu.
• Tng nhit ca i dng.
• Tng s lng mây bao ph xung quanh trái t.
• Nhit trái t tng s làm tan bng và dâng cao mc nc
bin. Nh vy, nhiu vùng sn xut lng thc trù phú, các khu
ông dân c, các ng bng ln, nhiu o thp s b chìm di
c bin.
• S nóng lên ca trái t làm thay i u kin sng bình thng
a các sinh vt trên trái t. Mt s loài sinh vt thích nghi vi
u kin mi s thun li phát trin. Trong khi ó nhiu loài b thu
p v din tích hoc b tiêu dit.
• Khí hu trái t s b bin i sâu sc, các i khí hu có xu
ng thay i. Toàn bu kin sng ca tt c các quc gia b
xáo ng. Hot ng sn xut nông nghip, lâm nghip, thu hi
n bnh hng nghiêm trng.
• Nhiu loi bnh tt mi i vi con ngi xut hin, các loi dch
nh lan tràn, sc kho ca con ngi b suy gim.
oán
• Nhit toàn cu s tng khong 3-5
°
C vào 2050
• Nhit hai cc s tng 5- 10
°
C(nhit s thay i tng
xích o n 2 u cc, din tích b mt càng nh s b nh
ng nhiu hn).
• Bng có tui nh s bin ng trong vòng 5
°
C (10000 nm)
• Bng có tui ln s bin ng trong vòng 9
°
C (100000 nm)
• Nn phá rng canh tác nông nghip vn cha gim áng k
do ó nhiu h sinh thái b phá hy.