SKKN van 7 hay

<span class='text_page_counter'>(1)</span>A- phÇn Më ®Çu I- Lý do chọn đề tài: V¨n häc lµ nh©n häc,. Häc v¨n lµ häc c¸ch lµm ngêi. Nãi cho cô thÓ h¬n : Học văn là để hiểu cuộc sống, hiểu con ngời; để có thái độ, tình cảm đúng , hành động đúng trớc cuộc sống. Đây cũng là cái đích thiết thực cần đạt tới của công tác giáo dục, giảng dạy trong các nhà trờng hiện nay; nhằm thoả đáng yêu cầu đòi hỏi cÊp b¸ch cña x· héi vÒ nh÷ng con ngêi toµn diÖn. §Ó t¹o nªn nh÷ng con ngêi ph¸t triển toàn diện, có hiểu biết xã hội , có tri thức, có tình cảm thái độ rạch ròi, có khả n¨ng giao tiÕp øng xö th× bé m«n v¨n trong nhµ trêng lµ m«n häc cã thÕ m¹nh h¬n cả. Song văn học không chỉ đơn thuần là một môn học mà nó còn là một bộ môn nghệ thuật ( Ngôn từ ). Trong đó tác phẩm văn học là một công trình nghệ thuật, lấy ngôn từ làm chất liệu, có hình thức quy mô đa dạng và phong phú . Bởi vậy, để học tốt môn văn là một quá trình không đơn giản, phải rèn luyện công phu về kỹ năng cảm thụ văn học . Rèn luyện cảm thụ văn học là một vấn đề vừa rộng, vừa khó. Nên việc rèn luyện cảm thụ văn học cho học sinh để đạt hiệu quả cao nhất là một việc lµm cÇn thiÕt. Xuất phát từ thực tiễn học tập của học sinh T.H.C.S tuy đã trải qua 5 năm cấp tiÓu häc lµm quen víi v¨n häc song víi c¸c em m«n v¨n lµ m«n häc trõu tîng, rÊt nhiÒu em lóng tóng trong ph¬ng ph¸p häc, kü n¨ng c¶m thô v¨n häc yÕu, ph©n tÝch kém, từ đó nhiều em sợ không thích học văn. Trong gi¶ng d¹y m«n v¨n tiÕng viÖt ë trêng T.H.C.S c¸c thÇy c« gi¸o thêng quan t©m tíi nhiÖm vô båi dìng vµ n©ng cao n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cho häc sinh thông qua giờ văn học .Dới sự hớng dẫn của giáo viên các em đơc đọc, đợc phân tÝch hiÓu vµ c¶m nhËn nh÷ng t¸c phÈm th¬ v¨n tiªu biÓu cho tõng thêi kú, tng giai đoạn trong S.G.K .Từ đó,các em đợc mở mang tri thức, mở rộng tầm nhìn, tâm hồn phong phú, biết nhìn đời với cặp mắt thân thiện hơn. Nhng muốn cảm thụ văn học tốt, ngời học sinh ngoài việc nghe giảng và học bài còn phải đợc trau dồi và rèn luyện năng lực cảm thụ văn học theo mức độ yêu cầu của chơng trình T.H.C.S hiện hµnh. Cã n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc c¸c em míi cã høng thó viÕt v¨n c¸c em cµng thªm yªu quý tiÕng viÖt,cã ý thøc gi÷ g×n sù trong s¸ng cña TiÕng ViÖt. Thùc tÕ trong c¸c nhµ trêng hiÖn nay, c¸c em häc sinh líp 7 cßn nhiÒu bì ngì vÒ m«i trêng s ph¹m, ph¬ng ph¸p häc vµ khèi lîng kiÕn thøc. Ngîc l¹i, bµi kiÓm tra và thi có thời lợng kiến thức dày đặc không còn đơn giản theo kiểu ''điền từ vào ô trống '' nh ở bậc tiểu học. Học sinh quen lối học sáo mòn thụ động, cha có thói quen chủ động tìm hiểu,khám phá bài học nếu không đợc giao nhiệm vụ . Năng lực cảm thô cha cao, kh¶ n¨ng t duy cßn h¹n chÕ. Bµi lµm cña häc sinh chØ lµ sù b¾t chíc khuôn mẫu, hoặc các em không làm đơc bài thi. V× lý do trªn vµ thùc tÕ gi¶ng d¹y cña b¶n th©n hiÖn nay, t«i m¹nh d¹n ®i vµo nghiªn cøu viÖc rÌn luyÖn c¶m thô v¨n häc cho häc sinh líp 7 CÊp T.H.C.S. II- Lịch sử nghiên cứu vấn đề. Vấn đề cảm thụ văn học, phơng pháp kỹ năng cảm thụ văn học , cảm thụ tác phẩm văn học là một vấn đề cốt lõi trong giảng dạy, là nền tảng để tiếp cận và chiếm lĩnh tác phẩm . Bởi vậy vấn đề này là một vấn dề " nóng bỏng" lâu nay nhiều giáo s nhà lý luËn nghiªn cøu phª b×nh v¨n häc, nhµ v¨n , nhµ gi¸o vµ nh÷ng ngêi cã t©m huyÕt với văn chơng đã đề cập, đã bàn đến dới nhiều khía cạnh. Nhiều tác giả tầm cỡ nh giáo s : Nguyễn Đăng Mạnh, Trần Đình Sử, Lê Trí Viễn, Phan Trọng Luận... đã đề cËp ë ph¹m vi réng, trong c¸c chuyªn luËn , tiÓu luËn. NhiÒu nhµ v¨n , nhµ th¬, nhµ nghiên cứu phê bình thì lại đề cập đến từng khía cạnh tiếp cận , cảm thụ tác phẩm; nhiều tác giả viết sách giáo khoa đề cập vấn đề cảm thụ tác phẩm thông qua sách h-.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> íng dÉn, t liÖu tham kh¶o hoÆc lång ghÐp vµo ph©n m«n tËp lµm v¨n cho häc sinh ë từng bậc học, cấp học nói chung. Nhng ít ai chú ý đến đối tợng học sinh lớp 6,7 là lứa tuổi đầu cấp học THCS, còn nhiều bỡ ngỡ đối với việc cảm thụ và kỹ năng cảm thô mét t¸c phÈm. Nªn t«i m¹nh d¹n ®i vµo nghiªn cøu viÖc rÌn luyÖn kü n¨ng c¶m thô v¨n häc cho häc sinh líp 7 CÊp T.H.C.S. III - NhiÖm vô nghiªn cøu: Trau dåi n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cho häc sinh lµ mét nhiÖm vô rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt gióp häc sinh cã n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc, cã høng thó häc v¨n, viết văn, tự làm bài kiểm tra và thi đỗ các kì thi. Có rất nhiều cách luyện tập, nhng trong đề tài này tôi chỉ đề cập tới những vấn đề sau: - Mét sè yªu cÇu vÒ rÌn luyÖn c¶m thô v¨n häc cho häc sinh líp 7 cÊp T.H.C.S . - Mét sè bµi tËp tiªu biÓu vÒ c¶m thô v¨n häc líp 7 T.H.C.S. Cuối cùng đề tài này có nhiệm vụ minh chứng tính đúng đắn trong nghiên cứu b»ng c¸ch ®a ra nh÷ng kÕt qu¶ thùc nghiÖm cña chÝnh t¸c gi¶ . Đề tài này rất mong muốn đợc góp một phần nhỏ bé vào việc luyện cảm thụ v¨n häc cho häc sinh T.H.C.S gióp c¸c em cã kü n¨ng, ph¬ng ph¸p vµ kÕt qu¶ häc tËp m«n v¨n tèt h¬n. IV- Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu : Để thực hiện đề tài này ngời viết chủ yếu sử dụng những phơng pháp sau: a- Ph¬ng ph¸p tæng hîp - Ph©n tÝch: §äc c¸c bµi, c¸c tµi liÖu lý thuyÕt c¶m thô v¨n häc ph¬ng ph¸p gi¶ng, ph©n tích thơ, văn xuôi, các tài liệu về tâm lý học, giáo dục học...để đợc các kết quả có liên quan đến đề tài. b- Ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t, diÒu tra vµ thùc nghiÖm: - Thùc nhiÖm ®iÒu tra: §iÒu tra c¬ b¶n vÒ n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cña häc sinh líp 7. - Kh¶o s¸t t×nh h×nh d¹y häc (Dù giê, pháng vÊn). - Thùc nghiÖm d¹y häc nh»m kiÓm nghiÖm hiÖu qu¶ thùc tÕ cña viÖc rÌn luyện năng lực cảm thụ văn học cho học sinh lớp 7 mà đề tài nghên cứu.. B- néi dung I - Mét sè yªu cÇu rÌn luyÖn vÒ c¶m thô v¨n häc cÊp T.H.C.S. 1-ThÕ nµo lµ c¶m thô v¨n häc: Hiểu một cách đơn giản, cảm thụ văn học chính là sự cảm nhận những giá trị nổi bật, những điều sâu sắc trong thực tế và cái hay, cái đẹp của văn học thể hiện trong t¸c phÈm (c©u truyÖn, bµi v¨n, bµi th¬...) hay mét bé phËn cña t¸c phÈm (®o¹n v¨n, ®o¹n th¬...thËm chÝ mét tõ ng÷ cã gi¸ trÞ trong c©u v¨n, c©u th¬). Để hình dung rõ những điều trên, ta hãy tìm hiểu đôi dòng tâm sự của các nhà v¨n, nhµ th¬ khi tiÕp xóc víi v¨n häc. Nhà thơ Hữu Thỉnh đã rất xúc động, ông nhớ và kể lại: “trái tim non nớt của tôi láng máng nhận ra cãi vị đắng của cuộc đời đi ở xa kia khi đó, tôi cha thể hiểu hết ý nghÜa cña c©u ca dao, nhng t«i thÊy nã th©t gÇn gòi "c¸i cèi c¸i chµy", "c¸i cäc bê ao”, nh÷ng thø Êy qu¸ quen thuéc víi t«i nhng cø l¹ m·i t¹i sao nã l¹i trë thµnh tiÕng nãi buån tñi b¾t ta ph¶i th¬ng xãt, c¶m th«ng trÝ tëng tîng cña t«i ph¸t ra bãng ngời cô độc, bị vắt kiệt sức, bị ném xuống tận đáy, bị loại ra khỏi cái thế giới ngời, chØ cßn biÕt thui thñi mét m×nh thæ lé t©m sù cïng nh÷ng vËt v« tri v« gi¸c . Nh vậy, cảm thụ văn học có nghĩa là khi đọc, nghe một câu truyện, một bài th¬ ... ta kh«ng nh÷ng hiÓu mµ cßn ph¶i xóc c¶m, tëng tîng, vµ thËt sù gÇn gòi "nhập thân" với những gì đã đọc ....

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Nhµ v¨n Hoµng Phñ Ngoc Têng còng tõng nhí l¹i thuë Êu th¬ vµ viÕt: "DÕ mÌn phiªu lu ký gióp t«i ph¸t hiÖn t×nh b¹n nhu mét søc m¹nh kú diÖu cña t©m hồn... khi đói quá sắp chết Dế Trũi đã đa càng cho Dế Mèn đề nghị bạn lấy thịt mình để ăn mà sống tôi nhận ra rằng chính Mèn và Trũi mới là nhân vật của tâm hồn tôi, đã làm tôi chảy nớc mắt ..." (sách đã dẫn). Rõ ràng, đọc có suy ngẫm tởng tợng ( liên tởng) và rung cảm thật sự sẽ giúp ta cảm nhận văn học, đúng nh nhà văn Anh Đức tâm sự: Khi đọc, tôi không chỉ thấy dßng ch÷, mµ cßn thÊy c¶nh tîng ë sau dßng ch÷, trÝ tëng tîng nhiÒu khi dÉn t«i ®i rất xa, vẽ thêm ra lắm diều thú vị "(sách đã dẫn). Còng cÇn nãi thªm, c¶m thô v¨n häc diÔn ra ë mçi em kh«ng hoµn toµn gièng nhau do nhiều yếu tố quyết đinh nh: vốn sống và hiểu biết, năng lực và trình độ kiến thức, tình cảm và thái độ khi tiêp xúc với văn học... ngay cả trong một con ngời sự cảm thụ văn học về một tác phẩm nào đó trong những thời điểm khác nhau cũng có nhiều biến đổi. Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tờng đã có lần thổ lộ: "Riêng bài ca dao"Con cò mà đi ăn đêm "thì ở mỗi con ngời, ở mỗi độ tuổi của đời ngời, tôi lại cảm nhận một cái hay riêng của nó và cho đến bây giờ tôi vẫn cha đi thấu tận cùng vẻ đẹp của bài học thuộc lòng thủa nhỏ ấy (sách đã dẫn). Những điều nói trên về cảm thụ văn học cho thấy các em học sinh P.T.C.S đều có thể rèn luyện, trau dồi từng bớc để nâng cao trình độ cảm thụ văn học, giúp cho việc häc tËp m«n V¨n - TiÕng ViÖt ngµy cµng tèt h¬n vµ trë thµnh häc sinh kh¸ giái. 2/ Yªu cÇu rÌn luyÖn vÒ c¶m thô v¨n häc ë cÊp T.H.C.S: Chơng trình môn văn học T.H.C.S. từ lớp 6 đến lớp 9 luôn chiếm một thời lợng quan trọng trong phân phối chơng trình môn ngữ văn (lớp 6 chiếm 2/4tiết/ tuần; líp7, 8 chiÕm 2/4tiÕt/tuÇn; líp 9 chiÕm 3/5tiÕt/tuÇn) cho thÊy, ch¬ng tr×nh lu«n coi träng nhiÖm vô båi dìng n¨ng lc c¶m thô v¨n häc cho häc sinh. Díi s híng dÉn cña thÇy, c« gi¸o cïng víi viÖc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh trong d¹y vµ häc, c¸c tác phẩm văn học sẽ đem đến cho học sinh tri thức và cả những điều kỳ thú hấp dẫn. Tuy nhiªn, muèn trë thµnh häc sinh cã n¨ng lc c¶m thô v¨n häc tÊt c¶ c¸c em ph¶i tự giác phấn đấu rèn luyện nhiều mặt. Kinh nghiệm cho thấy, để có đợc năng lực c¶m thô v¨n häc s©u s¾c vµ tinh tÕ cÇn cã : - Sự say mê hứng thú khi tiếp xúc với văn thơ, đọc kỹ ( ít nhất 3 lần ) học thuộc ( thơ) nắm cốt truyện, thuộc những chi tiết hay ( đắt ) . - ChÞu khã tÝch luü vèn hiÓu biÕt vÒ cuéc sèng vµ v¨n häc. - Nắm vững kiến thức cơ bản về Tiếng Việt ( Từ ngữ- Ngữ pháp ) để phục vụ cho c¶m thô v¨n häc . - Kiªn tr× rÌn luyÖn kÜ n¨ng viÕt ®o¹n vÒ c¶m thô v¨n häc . Díi ®©y lµ nh÷ng yªu cÇu cô thÓ cho mçi häc sinh : a/ Trau dåi høng thó khi tiÕp xóc víi th¬ - v¨n . Ngay từ khi còn nhỏ, hầu hết các em nhỏ đều thích nghe ông, bà ,cha,mẹ...kể chuyện, đọc thơ. Nhiều em thuộc ngay từ hồi đó, nhiều em thích đọc to lên, Đó chÝnh lµ biÓu hiÖn ban ®Çu cña høng thó . Một học sinh cha thích học văn, thiếu sự say mê nhất định cha thể đọc lu loát diÔn c¶m bµi v¨n hay ( §iÒu thùc tÕ nµy hiÖn cßn gÆp kh¸ nhiÒu ë häc sinh tÊt c¶ c¸c lớp 6-7- 8-9 ) và nhất định các em cha thể xúc động với những gì đẹp đẽ đợc nhà văn. nhà thơ diễn tả qua tác phẩm. Khi nhớ lại quãng đời học văn thủa nhỏ, giáo s văn học Lê Trí Viễn đã rút ra nhận xét quí báu: Trong thơ văn hay, chữ nghĩa ngoài cái gọi là nội dung giao tế thông thờng của nó, còn có vốn sống của cuộc đời nghìn năm bồi đắp lại. Nếu không" làm thân "với văn thơ thì không nghe đợc tiếng lòng chân thật của nó ( Sách đã dẫn )..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Muèn lµm th©n víi v¨n th¬, ta ph¶i cã tÊm lßng ch©n thËt, cã t×nh c¶m víi v¨n thơ, đến với văn học một cách tự giác. Đây chính là yếu tố quan trọng để cảm thụ v¨n häc. b/ TÝch luü vèn hiÓu biÕt vÒ thùc tÕ vµ v¨n häc. "Vèn sèng" cña mçi con ngêi lµ ®iÒu quan träng trong c¶m thô v¨n häc "Vốn" đợc tích luỹ bằmg hiểu biết của bản thân qua sinh hoạt và quan sát hàng ngày . Cã nh÷ng ®iÒu diÔn ra quanh ta rÊt quen thuéc, nhng nÕu ta kh«ng chó ý quan s¸t nhËn xÕt, ghi nhí (ghi chÐp) th× còng kh«ng lµm giÇu thªm vèn sèng. ChÝnh v× vËy, tËp quan s¸t thêng xuyªn b»ng tai nghe, tay sê, m¾t nh×n, mòi ngöi lµ thãi quen rÊt cÇn thiÕt cu¶ häc sinh. Quan s¸t nh thÕ nµo míi cã kÕt qu¶ tèt vµ phôc vô cho viÖc tÝch luü vèn sèng. Nhà văn Tô Hoài - Ngời nổi tiếng về tài quan sát và miêu tả đã mách giùm kinh nghiệm nh sau " Quan sát giỏt phải tìm ra nét chính và đặc tính riêng, móc đợc những ngóc nghách của sự vật, của vấn đề. Nhiều khi chỉ cần chép lại những đặc ®iÓm mµ m×nh c¶m nhËn nh mét c©u nãi lét t¶ tÝnh nÕt, nh÷ng d¸ng ngêi, h×nh bãng, tiễng động, ánh đèn, nét nặt...do mình khổ công ngắm, nghe, nghĩ mới bật ra. Và khi bật ra đợc thì hào hứng không ghi không chịu đợc Quan sat nhiều, kỹ giúp các em viết văn hay và còn cảm nhận vẻ đẹp của thơ v¨n mét c¸ch tinh tÕ vµ s©u s¾c. §äc bµi th¬ “H¹t g¹o lµng ta” cña nhµ th¬ TrÇn Đăng nhờ có vốn hiểu biết về cuộc sống ở làng quê Việt Nam đã viễt đoạn cảm thụ xuÊt s¾c: “...Hạt gạo đã tích tụ biết bao nhiêu chất phù sa màu mỡ đợm đầy sức sống cña dßng s«ng Kinh ThÇy, vÞ phï sa nh ngêi mÑ hiÒn nu«i nÊng, ch¨m sãc tõng h¹t gạo nhỏ bé.lẫn trong vị phù sa là cả hơng vị của đài sen thơm ngát. Hạt gạo làng ta không những chứa đựng sc sống dẻo dai của phù sa màu mỡ mà còn nhuốm cả hơng th¬m ngät ngµo, c¶ sù tr¾ng trong tinh khiÕt cña ®o¸ sen. H¹t g¹o quyÖn lÉn tiÕng hát ''ngọt bùi'' ấm êm của nguời mẹ hiền, của tiếng sáo vi vu trên cánh đồng bát ngát trong nhũng chiều lộng gió. Hạt gạo thật đáng quý biết bao! Bªn c¹nh ''vốn sống'' thực tế, học sinh cần tích luỹ vốn văn học thông qua đọc sách. Sách giúp ta m¬ réng tÇm nh×n, kh¬i s©u c¶m xóc, kh¬i dËy c¶m thô v¨n häc. §äc s¸ch g×?. Nên chọn sách phù hợp với lứa tuổi Thiếu niên có ích cho học tập và tu dỡng đạo đức nh : Truyện lịch sử, kho tàng cổ tích, thần thoại, ngụ ngôn, truyện danh nhân...không đọc truyện chởng, kinh dị , truyện tranh mà văn không thành câu văn dẫn đến văn bị cụt , què sai ngữ pháp ...) Phơng pháp đọc nh thế nào? Cần tập trung t tởng cao, thấy cái hay, cái đẹp của tác phẩm về cả nội dung và nghệ thuật. Đọc sách đến mức say mê có nghĩa là sống cùng nhân vật, biết buồn - vui - sớng - khổ - yêu - ghét đồng thời cảm nhận đợc những câu văn hay, hình ảnh đẹp, chi tiết xúc động Đọc để rung cảm sâu sắc vơi tác phẩm là điều cần thiềt, song học sinh cần phải chọn lọc, ghi chép công phu để tích luỹ làm giàu vốn sống. Ghi những gì? Ghi những từ ngữ hay, những hình ảnh đẹp những câu thơ đoạn văn mình thích những cảm nhận tâm đắc lúc ''xuất thần''. Trần Đăng Khoa hồi nhỏ rất xúc động khi nghe bà đọc câu ca dao: “Hỡi cô tát nứơc bên đàng Sao cô múc ánh trăng vàng đổ đi”. Khoa đã ghi những cảm nhận vào sổ tay: ''Gặp ở đâu nhỉ, hình nh trong một đêm dới ánh trăng bên đờng làng, giữa những tiếng múc nớc của cái gàu dai. Đúng råi c« móc níc Êy lµ mÑ t«i '' (TËp san GD sè 5-1977)..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Đọc sách có phơng pháp tốt sẽ giúp ta tự học đợc nhiều điều thú vị, từ đó lớn lªn vÒ trÝ tuÖ, t©m hån lµm cho c¶m xóc phong phó, ch©n thùc. §©y chÝnh lµ ®iÒu kiện quan trọng để cảm thụ văn học . c/ N¾m v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ TiÕng ViÖt. Để cảm thụ văn học trớc hết cần phải nắm vững những kiến thức cơ bản đã đợc học trong chơng trình môn tiếng việt. Đó là phần từ ngữ (lớp 6-7) phần ngữ pháp (líp 6-7-8-9). Líp 6 cã hiÓu biÕt vÒ ng÷ ©m vµ ch÷ tiÕng ViÖt (©m - vÇn - dÊu - thanh...) ta dễ dàng cảm nhận dợc vẻ đẹp của câu thơ tả cảnh mùa hè . “Dới trăng quyên đã gọi hè §Çu têng löa lùu lËp loÌ ®©m b«ng”. (TruyÖn KiÒu-NguyÔn Du) Bốn phụ âm đầu đợc lặp lại (lửa lựu lập loè), thanh điệu hài hoà, từ láy ''lập loè'' có tiếng láy mang vần ''ấp'' (Thờng gợi nét nghiã: một trạng thái không ổn định lóc mê lóc tá, lóc m¹nh lóc yÕu, lóc cao lóc thÊp ...t¬ng tù nh c¸c tõ l¸y: lËp lê, mËp mờ, thập thò lấp ló...), những hiểu biết đó giúp ta thấy rõ hình ảnh hoa lựu đỏ nh sắc löa khi Èn khi hiÖn b¸o hiÖu mïa hÌ ®ang tíi gÇn . §äc ®o¹n v¨n ''Phong c¶nh lµng m¹c ngµy mïa'' cña T« Hoµi, nÕu n¾m v÷ng kiến thức từ ngữ lớp 6 (từ ghép), các em sẽ chú ý ngay tới các sắc độ của màu vàng do nhµ v¨n s¸ng t¹o ra b¨ng sù quan s¸t tinh tÕ : ''Mùa đông, giữa ngày mùa, làng quê toàn màu vàng ...Tất cả đợm một màu vµng trï phó ®Çm Êm l¹ lïng ...'' (T« Hoµi - Mét sè kinh nghiÖm viÕt v¨n miªu t¶ - NXB G.D 1988, trÝch ®Çu cuèi ®o¹n v¨n) Một loạt các từ ghép (phân nghĩa) chỉ màu vàng khác nhau đã đợc nhà văn biến hoá khôn lờng: vàng xuộm, vàng hoe, vàng lim, vàng xẫm, vàng tơi, vàng đốm, vµng xäng, vµng gißng, vµng mît...cã c¶ nh÷ng mµu vµng kh«ng nh×n thÊy b»ng mắt, mà chỉ có thể cảm nhận đựơc bằng tâm hồn qua cách diễn tả của nhà văn: Vàng h¬n thuêng khi, vµng nh nh÷ng v¹t ¸o n¾ng, mµu vµng ®Çm Êm trï phó l¹ lïng . Nắm vững kiến thức ngữ pháp (câu, cách dùng từ đặt câu,kết cấu câu...)các em không chỉ nói viết trôi chảy, sáng sủa mà còn cảm nhận sâu sắc nét đẹp của nội dung qua nhũng hình thức diễn đạt sáng tạo và sinh động . Đọc đoạn văn sau của Nguyễn Phan Hách:''Thoắt cái,lác đác lá vàng rơi trong kho¶nh kh¾c mïa thu. Tho¾t c¸i , tr¾ng long lanh mét c¬n ma tuyÕt trªn nh÷ng cµnh đào, lê, mận. Thoắt cái, gió xuân hây hẩy nồng nàn với những bông hoa lay ơn màu ®en nhung hiÕm quý''. (T¶ c¶nh Sa Pa). NÕu thiÕu ®i nh÷ng trang ng÷ Ên tîng vÒ thêi gian (thoắt cái ), không dùng cách đảo bổ ngữ (lác đác) đảo vị ngữ (trắng long lanh)...những câu văn trên sẽ không thể làm cho nguời đọc cảm nhận đựơc vẻ đẹp nªn th¬ vµ huyÒn ¶o cña th¾ng c¶nh Sa Pa. Tơng tự nh trên, cách đổi trật tự cú pháp thông thờng của các câu thơ: ''Lom khom díi nói tiÒu vµi chó Lác đác bên sông chợ mấy nhà''. (Qua đèo ngang-Bà Huyện Thanh Quan) Nhằm nhấn dáng vẻ (lom khom) của chú tiều và vẻ tha thớt (lác đác) đìu hiu cña c¶nh s¬n cïng thuû tËn cña xø §µng Ngoµi thêi vua Lª Chóa TrÞnh (tõ ®©y trë vào đã là xứ khác). Cái gì cũng ít ỏi tha thớt, hoang vắng, xa lạ, rất phù hợp với tâm trạng thi nhân, nỗi buồn man mác và đơn chiếc... Nắm vững đợc kiến thức và kỹ năng cơ bản về tiếng việt sẽ giúp các em nâng cao đợc năng lực cảm thụ văn học..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> d- RÌn luyÖn kü n¨ng viÕt ®o¹n vÒ c¶m thô v¨n häc : §©y lµ nhiÖm vô quan träng vµ cÇn thiÕt nhÊt trong viÖc c¶m thô v¨n häc vµ viÖc n©ng cao chÊt lîng häc tËp cña bé m«n Muốn cảm thụ văn học tốt, học sinh cần phải đợc rèn luyện kỹ năng viết đoạn. Để cảm thụ đợc văn học, bộc lộ qua bài viết, học sinh cần chú ý những điểm chÝnh sau ®©y: * Khi phân tích một tác phẩm hay một đoạn, một câu phải chú ý đến ngữ âm. Ngữ âm là cấp độ thấp nhất của ngôn ngữ, tự bản thân nó không có ý nghĩa, nhng nhà văn sử dụng nó độc đáo có hiệu quả vì thế nó có ý nghĩa . Bµi th¬ ''§ång chÝ'' cña ChÝnh H÷u ( V¨n 9 -TËp 2 ), c©u th¬ cuèi ''§Çu sóng tr¨ng treo'' (kh«ng ph¶i tr¨ng treo ®Çu sóng) sö dông ng÷ ©m ''eo'' t¹o ©m ®iÖu lan to¶ m·i, gîi c¶m gi¸c ung dung thanh th¶n biÓu hiÖn t thÕ, t©m hån ngêi chiÕn sü c¸ch m¹ng . * C¶m thô v¨n ch¬ng qua viÖc t×m hiÓu c¸ch dïng c¸c tõ ng÷ , h×nh ¶nh : Tõ ng÷, h×nh ¶nh lµ yÕu tè c¬ b¶n cña t¸c phÈm v¨n häc. Trong t¸c phÈm kh«ng ph¶i ch÷ nµo, tõ nµo còng hay. Muèn c¶m thô v¨n häc tèt vµ tËp trung (bµi làm không bị loãng), cần chọn những từ ngữ hình ảnh chính để phân tích. Trong các loại từ, từ láy là từ có giá trị biểu cảm rất lớn ( Ví dụ đã dẫn'' Đầu tờng lửa lựu lập loè đâm bông ''). Còng trong ''KiÒu'' ®o¹n trÝch ''KiÒu ë lÇu Ngng BÝch'', 8 c©u th¬ cuèi cïng cã c¸c tõ l¸y ''Çm Çm, thÊp tho¸ng, rÇu rÇu, man m¸c''. Tõ l¸y ''Çm Çm'' lµ tõ l¸y tîng thanh miªu t¶ ©m thanh cña tiÕng sãng vç vµo bê liªn tiÕp, m¹nh. ''Çm Çm" gîi khung cảnh bờ biển sóng vỗ, nhng chủ yếu qua từ láy này, nguời đọc thêm hiểu rõ t©m tr¹ng cña KiÒu: Nµng bÞ ¸m ¶nh vÒ nh÷ng tai ho¹ ®ang bña v©y s¾p gi¸ng xuèng đầu nàng gây xúc động cho ngời đọc. Khai thác từ, phải tìm hiểu xem từ đợc dùng theo nghĩa nh thế nào. Nghĩa đen hay nghÜa bãng? VÝ dô: tõ " nghiªng" trong c©u " nhÞp chµy nghiªng giÊc ngñ em nghiªng" ( Khóc h¸t ru - NguyÔn Khoa §iÒm ). Tõ "nghiªng " trong h×nh ¶nh " nhÞp chµy nghiªng " miªu t¶ chiÕc chµy ng¶ vÒ mét phÝa theo nhÞp ngêi gi·. T "nghiªng" trong hình ảnh "giấc ngủ em nghiêng" là hình ảnh đứa bé ngủ trên lng mẹ ngả theo động tác giã gạo của ngời mẹ. NghÜa bãng cña tõ nghiªng t¹o h×nh ¶nh cô thÓ vÒ cuéc sèng vÊt v¶ cña ngêi phô n÷, trÎ em nãi riªng vµ cña nh©n d©n ViÖt Nam nãi chung trong kh¸ng chiÕn chèng Mü, gîi t×nh c¶m xãt th¬ng vµ c¨m giËn. Khi phân tích, bình giảng văn học, học sinh thờng đợc giáo viên hớng dẫn tìm những từ láy, từ đắt (trong câu, trong đoạn, trong bài ). Đó là những từ thờng đợc coi lµ nh÷ng tõ "ThÇn " hay nh·n tù cña c©u, cña bµi. Ví dụ: chữ "Hồng" trong bài "Chiều tối" ( Nhật ký trong tù-Hồ Chí Minh) đợc Hoàng Trung Thông đánh giá : " Chỉ một chữ ấy thôi cũng đủ cân lại với cả 27 chữ kia dẫu nặng đến mấy đi nữa. Đây chính là nhãn tự của bài thơ, tơng tự nh chữ "sang" trong" Tøc c¶nh P¸c Bã" lµ nh·n tù cña bµi Hình ảnh: là toàn bộ đờng nét, màu sắc hoặc đặc điểm của ngời, vật, cảnh bên ngoài đợc ghi trong tác phẩm. Nhờ đó ta có thể tởng tợng ra ngời, vật, cảnh đó (Gäi lµ trong v¨n , th¬ cã ho¹). Bµi th¬" §ång chÝ" cña ChÝnh H÷u cã mét h×nh ¶nh vô cùng gợi cảm: " Đầu súng trăng treo". Nếu cảm thụ tốt sẽ hình dung ra đợc cảnh chiến sỹ bên nhau chờ giặc, đêm khuya vầng trăng chênh chếch nh treo đầu súng võa thùc võa th¬ méng. C©u th¬ ngoµi sù gîi t¶ cßn cã ý nghÜa tîng trng: Sóng-Ngêi chiÕn sü. VÇng Tr¨ng-Thi sü. Hai h×nh ¶nh hµi hoµ biÓu hiÖn t thÕ vµ t©m hån cña ngời chiến sỹ vừa dũng cảm, kiên cờng mà vẫn lãng mạn, yêu đời. c/ Cảm nhận văn chơng phải chú ý đến nhịp điệu của câu văn câu thơ:.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Nhịp điệu chính là nhạc thơ đợc tạo bởi thanh, vần, cách ngắt nhịp. Bài "Em đi chùa Hơng" của Nguyễn Nhợc Pháp sử dụng nhiều thanh bằng và vần " ơng'' để t¹o nªn nh÷ng c©u th¬ cã nhÞp ®iÖu diÔn t¶ t©m tr¹ng n¸o nøc, høng khëi cña ngêi ®i v·n c¶nh Chïa H¬ng. Khi ph©n tÝch bµi "TiÕng chæi tre" cña Tè H÷u (V¨n 6 tËp 2) nên chú ý đến nhịp điệu (cách ngắt nhịp, xuống dòng, gieo vần) ta sẽ nhận thấy mỗi câu thơ là một nhịp âm thanh rời rạc, đó chính là tiếng chổi của chị lao công đa đi đa lại nhịp ngắn, nhịp dài. âm thì rời nhng vần thì gắn kết giúp ta cảm nhận đợc sự nhẫn nại, bền bỉ trong công việc lao động bình thờng của chị lao công. Trong hai c©u th¬: " ¸o chµm ®a buæi ph©n ly CÇm tay nhau/biÕt nãi g× / h«m nay " ( ViÖt B¾c - Tè H÷u ) C¸ch ng¾t nhÞp tr¸i víi lôc b¸t diÔn t¶ mét tho¸ng ngËp ngõng, bèi rèi kh«ng biÕt nãi g× cña ngêi chia tay. T©m tr¹ng nhµ th¬ biÓu hiÖn rÊt râ. Khi ph©n tÝch, häc sinh cần rèn luyện thói quen tự đặt câu hỏi : Tại sao thế này? mà không phải thế kia? * Cảm nhận văn chơng qua việc phát hiện và tìm hiểu các biện pháp tu từ đợc sử dông trong c©u v¨n, c©u th¬, ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬... ( ë ®©y chØ nªu vµi biÖn ph¸p tiªu biÓu ). + So s¸nh : Lµ phÐp tu tõ tõ vùng phæ biÐn lµm t¨ng tÝnh gîi h×nh, biÓu c¶m. Khi ph©n tích giá trị nghệ thuật của so sánh, học sinh phải hiểu đợc vì sao trong câu có A rồi t¸c gi¶ l¹i cßn ph¶i ®a B ra. B thêng lµ sù vËt quen thuéc cã kh¶ n¨ng gîi ra h×nh ảnh hoặc cảm giác nào đó .Thông qua so sánh mà hình ảnh hoặc cảm giác ấy của B sÏ chuyÓn sang A. VÝ Dô :. MÑ nh giät n¾ng cuèi ngµy A vµ B có những nét tơng đồng, muốn so sánh phải tìm hiểu đặc điểm của B. Nắng cuối ngày là nắng leo lét, yếu ớt, sắp tắt. Chuyển đặc điểm B sang A :mẹ già yếu sắp lìa xa cõi đời. Câu thơ so sánh diễn tả tình cảm yêu thơng cùng những âu lo của con đối với mẹ. + Èn dô: Lµ phÐp tu tõ thêng gÆp trong th¬, v¨n. Èn dô lµ so s¸nh ngÇm. Sù vËt so s¸nh ẩn dụ trong thơ, văn thờng là những hình ảnh đẹp có ý nghĩa gợi nhiều liên tởng lµm c©u th¬ cã h×nh tîng dÔ truyÒn c¶m, dÔ c¶m thô. " Nh÷ng c¸nh buåm" lµ Èn dô của bài thơ cùng tên của Hoàng Trung Thông để nói lên những ớc mơ, khát vọng của con mgêi " C¸nh buåm " ®a con thuyÒn ra kh¬i cã kh¸c g× " íc m¬" con ngêi ®ang vơn tới". Ước mơ chỉ là khái niệm trừu tợng đã đợc hình tợng hoá bằng ẩn dụ " Cánh buåm" cô thÓ, dÔ c¶m nhËn l¹i mang chÊt th¬ bay bæng . H×nh ¶nh "Tre ViÖt Nam" cña NguyÔn Duy ( V¨n häc 7- tËp 1) còng lµ mét Èn dô. H×nh ¶nh" mÆt trêi" trong c©u th¬" MÆt trêi cña mÑ con n»m trªn lng" ( Khóc hát ru của Nguyễn Khoa Điềm ) đợc sử dụng theo nghĩa bóng. Ngời học sinh khi cảm thụ, phân tích nếu nhận thấy từ không sử dụng theo nghĩa đen lập tức phải đặt c©u hái cã phÐp tu tõ Èn dô kh«ng? Ph©n tÝch gÇn nh phÐp so s¸nh . + Nh©n ho¸: Nhân hoá trong thơ văn là để cho sự vật, cảnh vật có hồn, giống nh con ngời, khiÕn cho c¶nh vËt gîi c¶m trë nªn th©n thiÕt gÇn gòi víi con ngêi .Nh©n ho¸ lµm cho.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> câu thơ lung linh sống động đem đến cho ngời đọc những rung động thẩm mỹ. Sự vật nh©n ho¸ trong th¬ thêng nhuÇn nhÞ tù nhiªn, phï hîp víi con ngêi . "Lng trÇn ph¬i n¾ng ph¬i s¬ng Cã manh ¸o céc che nhêng cho con". Hình ảnh "cây tre "đợc tác giả nhân hoá nh con ngời, dãi dầu chịu đựng mọi thử thách trong cuộc sống. Đồng thời tre cũng đợc nhân hoá giống nh một ngời mẹ luôn hi sinh tất cả vì con, che chở cho con. Hình ảnh nhân hoá sinh động thể hiện lòng nhân ái bao la và tình mẫu tử thật cảm động . Ta cã thÓ b¾t gÆp trong th¬ v¨n rÊt nhiÒu h×nh ¶nh nh©n ho¸ : - Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi - S«ng më níc «m t«i vµo d¹ - Giấy đỏ buồn không thắm Mực đọng trong nghiên sầu ... Khi cảm thụ thơ văn, phân tích đợc tác dụng của nghệ thuật nhân hoá (có mặt trong đoạn, câu) là đã cảm thụ đợc cái hay cái đẹp của tác phẩm hoặc đoạn trích đó . + §iÖp ng÷: §iÖp ng÷ còng lµ phÐp tu tõ phæ biÕn cã rÊt nhiÒu t¸c dông trong viÖc lµm tăng hiệu quả diễn đạt. KÕt thóc bµi " Nhí con s«ng quª h¬ng " TÕ Hanh viÕt : " T«i sÏ l¹i n¬i t«i h»ng mong íc T«i sÏ vÒ s«ng níc cña quª h¬ng T«i sÏ vÒ s«ng níc cña t×nh th¬ng." C¸ch sö dông ®iÖp ng÷ cã t¸c dông diÔn t¶ t×nh c¶m cña t¸c gi¶ víi quª h¬ng v« cïng th©n thiÕt. §iÖp ng÷ nh lêi t©m niÖm, nh¾c ®i nh¾c l¹i, nh lêi thÒ thiªng liêng, son sắt. Tình cảm đó đã trào dâng lên thành một quyết tâm, một niềm tin cao cả vào sự nghiệp thống nhất đất nớc, vào ngày trở về quê hơng... + §¶o ng÷ : (§· dÉn ë phÇn 3, n¾m v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ TiÕng ViÖt trang 8). sau :. Tóm lại, để rèn luyện kỹ năng cảm thụ tốt cần thực hiện đầy đủ những bớc. - §äc kü ®Çu bµi, n¾m ch¾c yªu cÇu cña bµi tËp ( Ph©n tÝch, c¶m thô v¨n hay thơ để tuân thủ đặc trng riêng của thể loại : Thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, cÊu tø... TruyÖn thÓ hiÖn qua chi tiÕt, lêi kÓ, ng«n ng÷ ...) - Tìm hiểu về câu thơ, câu văn ( hay đoạn trích ) đợc nêu trong đề bài . Dựa vào yêu cầu cụ thể của bài tập để tìm hiểu :  Cách dùng từ, đặt câu?  C¸ch dïng h×nh ¶nh ? chi tiÕt?  C¸ch sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt quen thuéc Èn dô, so s¸nh, nh©n ho¸, ®iÖp ng÷...  T×m hiÓu c¶ néi dung vµ nghÖ thuËt kh«ng coi nhÑ phÇn nµo , ph¶i ph©n tích cảm nhận từ nghệ thuật đến nội dung  Lùa chän nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh chÝnh ( nh÷ng tõ " thÇn " nh·n tù, chi tiết đặc sắc) để đào sâu, mở đợc thế giới của văn học ..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> - ViÕt ®o¹n v¨n vÒ c¶m thô v¨n häc : Víi häc sinh líp 6,7 cã thÓ :  Viết câu mở đoạn trực tiếp để dẫn dắt ngời đọc vào thẳng vấn đề chính.  Tiếp đó làm rõ các ý cảm nhận theo yêu cầu của đề ( Tuỳ theo lợng kiến thøc nhiÒu Ýt mµ viÕt sè c©u v¨n cho phï hîp ).  KÕt ®o¹n b»ng mét vµi c©u ng¾n gän " gãi" l¹i néi dung c¶m thô. Yªu cÇu tr×nh bµy :  Diễn đạt trong sáng, bộc lộ đợc cảm xúc của bản thân .  Cần tránh mắc các lỗi chính tả, lỗi dùng từ, lỗi đặt câu, tránh viết dài dòng  Chữ viết sạch đẹp, sử dụng tốt các loại dấu câu . 1 / Bài tập tìm hiểu tác dụng của cách dùng từ đặt câu sinh động: Bµi tËp1- C¸c tõ l¸y trong ®o¹n th¬ sau gîi lªn tríc m¾t ta h×nh ¶nh chó bÐ liên lạc sinh động nh thế nào và giúp ta cảm nhận đợc tình cản gì của nhà thơ? " Chó bÐ lo¾t cho¾t C¸i s¾c xinh xinh C¸i ch©n tho¨n tho¾t C¸i ®Çu nghªng nghªnh ..." ( Lîm -Tè H÷u - V¨n häc 6 tËp I ) §o¹n v¨n tham kh¶o : Bốn câu thơ, bốn từ láy, mà mỗi từ đều khắc hoạ nột cách sinh động dáng vẻ và tính tình đáng yêu của chú bé. Chính cái từ láy "loăt choắt" làm cho cái dáng loắt cho¾t cña chó bÐ trë nªn lanh lîi, lµm cho ngêi ta thÊy yªu chø kh«ng thÊy th¬ng h¹i cái dáng gầy gò. Lại thêm đôi chân thoăn thoắt rõ ràng làm tăng thêm vẻ nhanh nhÑn, h¨ng h¸i trong nhiÖm vô liªn l¹c cña chó. Chó còng ®eo bªn sên mét c¸i s¾c, nhng chẳng còn đáng yêu nữa nếu cái sắc ấy không xinh xinh. Nếu tác giả không l¸y tõ “xinh” th× ta chØ thÊy v× chó cßn bÐ th× ph¶i ®eo c¸i s¾c bÐ cho nã hîp. Khi tõ láy'' xinh xinh'' có mặt trong câu thơ thì đâu để tả cái sắc bé, mà cái chính là nó góp phần làm hiện lên sinh động sự thích thú của chú bé đợc đeo cái sắc, lại có gì hơi tinh nghịch nữa. Nhng đẹp hơn tất cả là cái đang ''nghênh nghênh'' đầy tự hào mà trong sáng ngây thơ của chú; nếu là ''nghênh'' thì dễ nghĩ đến nghênh ngang anh hïng r¬m. Bèn tõ l¸y kh«ng chØ giµu chÊt t¹o h×nh mµ cßn gîi lªn nhÞp ®iÖu nhanh nhÑn, ©m ®iÖu vui t¬i, nhÝ nh¶nh chan chøa mét t×nh yªu th¬ng tha thiÕt . Bµi tËp 2: Nªu nh÷ng c¶m nghÜ s©u s¾c nhÊt cña em vÒ gi¸ trÞ biÓu c¶m cña hai từ “ Lom khom - Lác đác”trong bài thơ sau : "Lom khom díi nói tiÒu vµi chó Lác đác bên sông chợ mấy nhà”. (Bµ HuyÖn Thanh Quan).. + Gîi ý: - Lom khom - lác đác: Là hai từ giầu tính biểu cảm, có khả năng gợi ra cảm gi¸c hoÆc thÓ hiÖn c¶m xóc. - “Lom khom”: Gîi t¶ t thÕ, d¸ng ngêi nh thÕ nµo ? - “Lác đác”: Gợi khung cảnh gì? vị trí của hai từ trong mỗi câu thơ? - C¶m nhËn s©u s¾c nhÊt cña em vÒ c¶nh vµ ngêi ë §Ìo Ngang qua hai tõ trªn. Tham kh¶o: Con ngêi vµ c¶nh vËt ë hai c©u th¬ trªn thËt lµ buån. C¸i buån thÊm ®Ém trong hai từ lom khom, lác đác. Lom khom gợi tả t thế còng lng, cái dáng ngời bé nhỏ, cái t thế lao động đến tội nghiệp của con ngời kiếm củi nơi chân núi. Lác đác gîi ra sù rêi r¸c, tha thít cña mÊy nãc nhµ kh«ng cã bãng d¸ng cña con ngêi; C¶nh.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> v× thÕ mµ thªm phÇn hu h¾t, v¾ng lÆng. §øng ë vÞ trÝ më ®Çu mçi c©u th¬, chÝnh hai từ Lom khom, lác đác làm nên chất tạo hình của câu thơ. Nó giúp ngời đọc hiểu một cách rõ rệt cảnh và ngời ở Đèo Ngang trong một buổi chiều tà và cảm nhận đợc mỗi nỗi buồn đến nao lòng tràn dâng trong tâm hồn nhà thơ. (KiÕn thøc c¬ b¶n V¨n - TiÕng viÖt - NguyÔn Xu©n L¹c) 2/ Bµi tËp ph¸t hiÖn vµ c¶m thô h×nh ¶nh chi tiÕt cã gi¸ trÞ gîi t¶: Bµi tËp 3: Trong các đoạn thơ sau, tác giả sử dụng phép tu từ gì? Tác dụng diễn đạt của các phép tu từ đó ? Cách sử dụng biện pháp tu từ ở hai đoạn có gì khác nhau? a/. b/. C«ng cha nh nói Th¸i S¬n NghÜa mÑ nh níc trong nguån ch¶y ra (Ca dao) Trêng S¬n: ChÝ lín «ng cha Cöu Long: Lßng mÑ bao la sãng trµo. ( Th¬ Lª Anh Xu©n ). + Gîi ý: - PhÐp tu tõ so s¸nh. - Công cha, nghĩa mẹ đợc so sánh với gì? Trờng Sơn, Cửu Long đợc so sánh với gì? Trong các vế so sánh em cảm thấy đâu là những sự vật cụ thể (cảm nhận đợc từ các giác quan)? Đâu là những điều trừu tợng (không cảm nhận đợc bằng các giác quan)? - Nh÷ng c¶m nhËn s©u s¾c nhÊt c¶u em vÒ ý nghÜa cña nh÷ng sù vËt, nh÷ng điều trừu tợng đẹp đẽ đó ? - Trong mỗi cách so sánh, câu nào giúp ta cảm nhận đợc nội dung muốn diễn đạt bằng các giác quan cụ thể? Câu nào giúp ta cảm nhận nội dung muốn diễn đạt b»ng trÝ tëng tîng vµ c¶m xóc? + C¶m nhËn cña häc sinh - Câu ca dao (a) sử dụng nghệ thuật so sánh để diễn tả “công cha”, “nghĩa mẹ" nh "núi Thái Sơn" và nh "nớc trong nguồn". Cha mẹ đã sinh thành, nuôi dỡng chóng ta nªn ngêi nªn kh«ng cã g× lín b»ng c«ng cha nghÜa mÑ. Nói Th¸i S¬n lµ ngọn núi quen thuộc, đồ sộ nhất Sơn Đông Trung Quốc, sừng sững vng trãi theo thời gian. Cßn níc trong nguån lµ thø níc rÊt tinh khiÕt vµ v« tËn. H×nh ¶nh so s¸nh thËt cụ thể quen thuộc, gần gũi với ta hàng ngày, có thể nhìn thấy, đo, đếm đợc. Nghệ thuật so sánh có tác dụng diễn tả vừa sinh động vừa thuyết phục công ơn sinh thành, nu«i dìng cña cha mÑ to lín, v« tËn vµ vÜnh cöu. - C©u (b) Lª Anh Xu©n còng sö dông nghÖ thuËt so s¸nh: Trêng S¬n nh "chÝ lín «ng cha''. Cöu Long nh " Lßng mÑ bao la sãng trµo" . Kh¸c víi c¸ch so s¸nh ë câu (a) tác giả đã so sánh công cha nghĩa mẹ với những thứ ta có thể cảm nhận đ ợc b»ng c¸c gi¸c quan nh thÞ gi¸c, vÞ gi¸c... ë ®o¹n th¬ (b) t¸c gi¶ so s¸nh c¸i h÷u h×nh cụ thể " Trờng Sơn" - “Cửu Long” với cái vô hình không nhìn thấy đợc, ta chỉ có thể cảm nhận đợc bằng trí tởng tợng và cảm xúc. "Chí lớn ông cha " là ý chí lớn lao, phẩm chất bền bỉ, kiên cờng, anh hùng, dũng cảm đáng tự hào của cha ông ta đi suốt bề dày lịch sử mấy ngàn năm dựng nớc và đấu tranh giữ nớc. “Lòng mẹ bao la sóng trào" là một hình ảnh đầy chất thơ diễn tả tình thơng yêu vô tận, đẹp đẽ của mẹ dành cho con. Phép tu từ so sánh độc đáo giúp ta cảm nhận đợc sự to lớn hùng vĩ đáng tự hào của dãy Trờng sơn và vẻ đẹp chứa chan tình yêu thơng của dòng sông Cửu Long. (Lª ThÞ Ngäc Tó - Häc sinh líp 7 B).

<span class='text_page_counter'>(11)</span> + NhËn xÐt: - Nắm đợc phép tu từ - Cảm nhận sâu sắc. Lời văn trong sáng. Diễn đạt cô đọng * Èn dô: Bµi tËp 4: Trong bµi th¬ "Khóc h¸t ru nh÷ng em bÐ lín trªn lng mÑ " cña NguyÔn Khoa §iÒm (V¨n 6 -T2) cã c©u : "Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi MÆt trêi cña mÑ, con n»m trªn lng " a, T¸c gi¶ sö dông biÖn ph¸p tu tõ g× næi bËt ? b, Nêu những cảm nhận sâu sắc nhất của em về giá trị biểu cảm của phép tu từ đó qua hai c©u th¬ trªn ? + Gîi ý : - Tu tõ Èn dô (so s¸nh ngÇm? - Hình ảnh "Mặt trời " ở câu 1 đợc hiểu theo nghĩa nh thế nào? sự vật có giá trị gì trong cuéc sèng? - Hình ảnh "Mặt trời "trong câu thứ hai so sánh với ai ? Qua cách so sánh đó tác giả muèn nãi g× ? + §o¹n v¨n tham kh¶o: Hai c©u th¬ cã hai mÆt trêi ."MÆt trêi " trong c©u thø nhÊt lµ mÆt trêi cña thiªn nhiên , của "bắp " của sự sống ."Mặt trời" trong câu thứ hai là mặt trời của con ngời ."Mặt trời của mẹ " là hình ảnh ẩn dụ độc đáo của đứa con. Em là "mặt trời " của mẹ! Thật không còn hình ảnh nào nói về đứa con đẹp hơn thế !Con nằm trên lng mà lại nh mặt trời toả sáng trong lòng mẹ .Con đã là tất cả, là tình yêu thơng, là hi väng, lµ niÒm tin cña mÑ... (KiÕn thøc c¬ b¶n V¨n TiÕng viÖt líp 6 -NguyÔn Xu©n L¹c). C- KÕt qu¶ thùc nghiÖm : Cảm thụ văn học là một vấn đề cần thiết nhng không phải dễ dàng đối với học sinh THCS. Tõ thùc tiÔn gi¶ng d¹y vµ chÊt lîng häc tËp cña häc sinh, t«i m¹nh d¹n ¸p dụng những vấn đề đã trìmh bày trên vào thực tế trong 2 năm học (từ năm học 2007 đến 2009) và nhận thấy kết quả học tập và rèn luyện cảm thụ văn học của học sinh đợc nâng lên đáng kể, góp phần phục vụ thiết thực cho việc nâng cao chất lợng của m«n v¨n häc . *KÕt qu¶ cô thÓ : Khi ¸p dông rÌn luyÖn c¶m thô v¨n häc cho häc sinh: N¨m Häc. Líp. 2007-2008. 6C. 2008-2009. 7C. T sè H S. H/S Trêng. 25 THCS PhócKh¸nh 25 THCS PhócKh¸nh. ChÊt lîng c¶m thô v¨n häc Giái TS %. Kh¸ TS %. 0. 0. 6. 0. 0. 9. 24 36. D- phÇn kÕt luËn: 1-KÕt luËn :. TB TS. %. 15. 60. 14. 56. YÕu TS %. 4 2. 16 8.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Luyện tập để nâng cao năng lực cảm thụ văn học là một yêu cầu cần thiết đòi víi häc sinh THCS. Nã phôc vô thiÕt thùc cho viÖc n©ng cao n¨ng lùc c¶m thô v¨n học cho học sinh, từ đó nâng cao kết quả học tập bộ môn. - Tuy nhiên để thực hiện yêu cầu này, ngời giáo viên phải bỏ nhiều công phu tìm tòi, suy nghĩ đa ra đợc các dạng bài tập phù hợp với từng đối tợng học sinh (nh còn yếu, TB, khá...) và phải kiên trì giúp học sinh rèn luyện cảm thụ từ dễ đến khó mới mong đạt kết quả . - Bên cạnh đó, mỗi học sinh cũng phải luôn bền bỉ, khắc phục thói quen học tËp theo kiÓu sao chÐp, s¸ng t¹o trong häp tËp, rÌn luyÖn n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc, tõng bíc t¹o lý thó häc tËp bé m«n n©ng cao kÕt qu¶ häc tËp m«n v¨n THCS. 2-Nh÷ng kiÕn nghÞ : - T¨ng thêi gian thÝch hîp cho viÖc luyÖn tËp n¨ng lùc c¶m thô. - Sở Giáo dục và đào tạo, Phòng Giáo dục và đào tạo cần tổ chức các lớp bồi dỡng giáo viên để nâng cao kiến thức cho các thày cô giáo, nhằm góp phần thức đẩy chÊt lîng d¹y vµ häc m«n v¨n trong Trêng Trung häc c¬ së.. Phóc Kh¸nh, ngµy 05 th¸ng 04 n¨m 2009 Ngêi viÕt. TrÇn Xu©n §iÖp.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Phòng giáo dục và đào tạoyên lập Trêng trung häc c¬ së phóc kh¸nh. s¸ng kiÕn kinh nghiÖm “ rÌn luyÖn n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc cho häc sinh líp 7 trêng thcs phóc kh¸nh” Ngêi thùc hiÖn. TrÇn Xu©n §iÖp :. Th¸ng 4 n¨m 2009.

<span class='text_page_counter'>(14)</span>