Đổi mới sử dụng di tích lịch sử ở địa phương trong dạy học lịch sử việt nam từ 1858 đến 1945 ở trường trung học phổ thông tỉnh thừa thiên huế TT

1
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

TRẦN THỊ HẢI LÊ

ĐỔI MỚI SỬ DỤNG DI TÍCH LỊCH SỬ Ở ĐỊA PHƯƠNG
TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ 1858
ĐẾN 1945 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TỈNH THỪA THIÊN HUẾ

Chuyên ngành: Lí luận và Phương pháp dạy học Lịch sử
Mã số: 9.14.01.11

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Hà Nội - 2021

1


Cơng trình được hồn thành tại:
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học:
1. TS. NGUYỄN THỊ BÍCH
2. PGS.TS. NGUYỄN THÀNH NHÂN
Phản biện 1: PGS.TS. Phạm Quốc Sử
Trường Đại học Thủ đô Hà Nội
Phản biện 2: PGS.TS. Nguyễn Mạnh Hưởng
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Phản biện 3: PGS.TS. Nguyễn Đình Lê

Trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn
– Đại học Quốc gia Hà Nội
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp
Trường họp tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội vào hồi …giờ
…ngày… tháng… năm…

Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: Thư viện Quốc Gia,
Hà Nội hoặc Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội

2


CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐỀ TÀI

1.
2.

3.

4.
5.

6.

7.

8.

3

Trần Thị Hải Lê (2016), Vận dụng PPDH theo dự án để tổ
chức HĐTN sáng tạo tại DTLS, Tạp chí Giáo dục, số đặc
biệt (kỳ 3 – tháng 6/2016).
Nguyễn Thành Nhân, Trần Thị Hải Lê (2017) (Viết chung),
Sử dụng phương pháp khảo sát, điều tra di tích để tổ chức
HĐTN sáng tạo cho HS trong DHLS ở trường THPT, Hội
thảo khoa học quốc tế Đào tạo và bồi dưỡng GV môn LS đáp
ứng yêu cầu đổi mới chương trình, SGK, NXB Đại học Quốc
gia Hà Nội, Hà Nội.
Trần Thị Hải Lê (2018), Tổ chức DHTN tại di tích Nhà lưu
niệm Nguyễn Chí Diểu trong DHLS cho HS THPT Thừa
Thiên Huế, Tạp chí Thiết bị giáo dục, số 180 kỳ 1, tháng
11/2018.
Trần Thị Hải Lê (2020), Sử dụng DTLS trong DHLS ở
trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế, Tạp chí Giáo dục, số
đặc biệt (tháng 5/2020).
Trần Thị Hải Lê (2020), Tổ chức cho HS tham quan, học
tập tại DTLS của địa phương trong DHLS ở Trường THPT
tỉnh Thừa Thiên Huế, Tạp chí Thiết bị giáo dục, số 1218 kỳ
1, tháng 6/2020.
Trần Thị Hải Lê (2020), Tổ chức cuộc thi tìm hiểu DTLS
tại địa phương trong DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa
Thiên Huế, Tạp chí Thiết bị giáo dục (ISSN 1859-0810), số
đặc biệt, tháng 6/2020.
Trần Thị Hải Lê (2020), Vai trò, ý nghĩa của việc đổi mới
sử dụng DTLS tại địa phương trong DHLS ở trường THPT
tỉnh Thừa Thiên Huế, Tạp chí Khoa học & Giáo dục (ISSN
1859-1612), Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế, số
02/54.
Trần Thị Hải Lê (2020), Tổ chức hoạt động trải nghiệm với

DTLS tại địa phương trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến
1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế, Tạp chí Giáo
dục, số 483, kì 1 (tháng 8/2020).


4
MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Hiện nay, cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra
mạnh mẽ, tác động sâu sắc đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã
hội, đòi hỏi các quốc gia phải có nguồn nhân lực chất lượng cao,
đảm bảo cho sự phát triển nhanh và bền vững. Vì thế, đổi mới
giáo dục đã trở thành nhu cầu cấp thiết và xu thế mang tính tồn
cầu. Trong bối cảnh đó, Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung
ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa XI đã thơng qua Nghị quyết
số 29 - NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào
tạo đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều
kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập
quốc tế với mục tiêu: “Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình
thành phẩm chất, năng lực cơng dân, phát hiện và bồi dưỡng
năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho HS. Nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền
thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng
thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng
sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”.
1.2. Quán triệt đầy đủ mục tiêu, định hướng chung của Đảng,
Nhà nước, đổi mới DHLS được thực hiện theo hướng coi trọng sử
dụng các phương tiện trực quan như: Hiện vật lịch sử, tranh ảnh lịch
sử, bản đồ, biểu đồ, sa bàn, mô hình, phim tài liệu lịch sử… Mở
rộng khơng gian dạy học, khơng chỉ trong lớp học mà cịn trên thực

địa (DTLS và văn hoá), bảo tàng, khu triển lãm...; tổ chức cho HS đi
tham quan, dã ngoại, kết hợp các hoạt động dạy học trong lớp học
với hoạt động trải nghiệm trên thực tế…
Trong các phương tiện trực quan, DTLS là nguồn tư liệu
gốc, phản ánh chân thực quá trình hình thành và phát triển của
xã hội lồi người, “Lịch sử nén chặt trong những di tích, khác
với sách vở, làm lay động lịng người bằng sức mạnh hồnh
tráng và tiếng nói sâu thẳm riêng của nó”. Cho nên, sử dụng
DTLS trong DHLS ở trường THPT có ý nghĩa trên tất cả các
mặt: Bỗi dưỡng kiến thức, phát triển phẩm chất, năng lực cho
HS, góp phần thực hiện yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo
dục Việt Nam hiện nay.
1.3. Là vùng non sông kỳ thú ở duyên hải miền Trung, trong

4


5
một thời kỳ lịch sử dài Thừa Thiên Huế có “vị trí chính trị đặc
biệt quan trọng, tỉnh lỵ Thừa Thiên Huế có cố đơ Huế - Kinh đơ
của triều đình phong kiến nhà Nguyễn. Huế là trung tâm đầu
não của xứ Trung Kỳ bảo hộ, mảnh đất mà chủ nghĩa thực dân
và phong kiến cấu kết chặt chẽ với nhau ra sức bóc lột và đàn
áp phong trào đấu tranh của nhân dân”. Hiếm có nơi nào lại
chứng kiến nhiều biến cố, thăng trầm của đất nước như mảnh
đất này và lịch sử sẽ bị mờ nhạt ít nhiều ở một số mảng quan
trọng nếu không chú ý những gì đã xảy ra trên đất Thừa Thiên
Huế. Nhiều sự kiện diễn ra ở đây đã trở thành sự kiện lớn của
dân tộc. Chính vì vậy, sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS
Việt Nam từ 1858 đến 1945 là một ưu thế nổi bật của các

trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
1.4. Tuy nhiên, DTLS chỉ là “dấu vết” của q khứ, bị hủy
hoại theo thời gian và khơng có sẵn trong nhà trường. Việc sử
dụng DTLS để nhận thức quá khứ là một thách thức với GV và
HS. Tình hình DHLS ở các trường THPT của tỉnh Thừa Thiên
Huế cho thấy, so với các loại đồ dùng trực quan khác, GV chưa
quan tâm khai thác trực tiếp DTLS, mà chủ yếu sử dụng tài liệu
về di tích để minh hoạ cho kiến thức, nên hiệu quả mang lại
không cao, làm lãng phí “tài sản quý giá” mà lịch sử đã để lại.
Thực trạng này đã đặt ra yêu cầu phải nghiên cứu giải pháp đổi
mới sử dụng di tích trong DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa
Thiên Huế, nhằm kích thích đam mê lịch sử ở HS, biến các em
thành những nhà Sử học trẻ tuổi, tự mình tìm hiểu, nghiên cứu
“dấu vết của quá khứ” để tái hiện, nhận thức lịch sử và vận
dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống. Có như vậy, lịng u
nước, tinh thần tự hào dân tộc, ý thức bảo tồn, phát huy các giá
trị DSVH của quê hương mới thực sự thấm sâu vào lịng mỗi
HS một cách tự nhiên, khơng khiên cưỡng.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi đã chọn vấn đề:
“Đổi mới sử dụng di tích lịch sử ở địa phương trong dạy học
lịch sử Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường trung học phổ
thông tỉnh Thừa Thiên Huế” làm đề tài nghiên cứu luận án
Tiến sĩ chuyên ngành Lý luận và PPDH mơn Lịch sử.
2. ĐỚI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là quá trình đổi mới sử

5

6
dụng DTLS ở địa phương trong DHLS, trong đó tập trung vào
giải pháp đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS
Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên
Huế.
2.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về lý luận và phương pháp dạy học: Luận án không đi sâu
nghiên cứu lý luận về DTLS, mà tập trung tìm hiểu việc sử
dụng DTLS ở địa phương trong DHLS để đề xuất giải pháp đổi
mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS Việt Nam từ
1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Về nội dung kiến thức áp dụng: Luận án nghiên cứu nội
dung lịch sử Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở Chương trình mơn
Lịch sử THPT hiện hành, có đối sánh với Chương trình mơn Lịch
sử (2018) để vận dụng vào việc đề xuất giải pháp đổi mới sử
dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa
Thiên Huế.
- Về địa bàn khảo sát, thực nghiệm sư phạm:
+ Luận án tiến hành điều tra, khảo sát thực trạng DHLS nói
chung và sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS nói riêng ở 20
trường THPT của 9 huyện/thành phố/thị xã trên địa bàn tỉnh Thừa
Thiên Huế.
+ Tiến hành TNSP toàn phần giải pháp đổi mới sử dụng
DTLS ở địa phương trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở
các trường THPT mang tính đại diện vùng miền gồm đồng
bằng, miền biển, miền núi của tỉnh Thừa Thiên Huế.
3. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
3.1. Mục đích
Trên cơ sở khẳng định vai trị, ý nghĩa của việc đổi mới sử
dụng DTLS ở địa phương trong DHLS, luận án đề xuất giải

pháp đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS Việt
Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, luận án thực hiện các nhiệm vụ
cụ thể sau:
- Nghiên cứu lý luận về vấn đề đổi mới sử dụng DTLS ở địa
phương trong DHLS ở trường THPT.
- Điều tra, khảo sát, đánh giá thực trạng việc sử dụng DTLS
ở địa phương trong DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên

6


7
Huế.
- Tìm hiểu chương trình, SGK, tài liệu LSĐP để lựa chọn hệ
thống DTLS ở địa phương cần khai thác sử dụng trong DHLS
Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên
Huế.
- Đề xuất giải pháp đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương
trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh
Thừa Thiên Huế.
- Tiến hành TNSP để khẳng định tính khả thi của giải pháp luận
án đề xuất.
4. CƠ SỞ PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU
4.1. Cơ sở phương pháp luận
Cơ sở phương pháp luận của luận án dựa trên những quan
điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ
trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về lịch sử và giáo dục

lịch sử.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết:
+ Nghiên cứu, tổng hợp, phân tích các văn bản của Đảng,
Nhà nước; các cơng trình nghiên cứu trong và ngồi nước ở các
lĩnh vực Tâm lí, Giáo dục học, Lý luận và PPDH bộ mơn, tài
liệu lịch sử có liên quan đến đề tài để xây dựng cơ sở lý luận và
định hướng cho nghiên cứu thực tiễn.
+ Nghiên cứu chương trình, SGK và các tài liệu LSĐP để
lựa chọn hệ thống DTLS ở địa phương cần khai thác sử dụng
trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh
Thừa Thiên Huế.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp quan sát: Qua dự giờ, quan sát QTDH của GV,
HS để tìm hiểu thực tiễn dạy học lịch sử nói chung, sử dụng DTLS
ở địa phương trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 nói riêng ở
trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay.
+ Phương pháp điều tra xã hội học: Phỏng vấn, điều tra GV
và HS bằng bảng hỏi nhằm tìm hiểu thực trạng sử dụng DTLS ở
địa phương trong DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
+ Phương pháp điền dã: Tiến hành điều tra, khảo sát số
lượng, thực trạng của DTLS ở các huyện, TP trên địa bàn tỉnh

7


8
Thừa Thiên Huế để đề xuất giải pháp đổi mới sử dụng DTLS ở
địa phương trong DHLS cho phù hợp với thực tế của các trường
THPT.

+ Phương pháp nghiên cứu trường hợp: Trên cơ sở nghiên
cứu nội dung kiến thức lịch sử Việt Nam từ 1858 đến 1945 và
hệ thống DTLS ở Thừa Thiên Huế, chúng tôi đề xuất giải pháp
đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS Việt Nam từ
1858 đến 1945 dành cho các trường THPT tỉnh Thừa Thiên
Huế.
- Phương pháp TNSP: Tiến hành TNSP để kiểm chứng tính
khả thi, hiệu quả giải pháp đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương
trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh
Thừa Thiên Huế.
- Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phương pháp
thống kê toán học để xử lý kết quả điều tra xã hội học và TNSP,
rút ra kết luận khái quát, chứng minh tính khả thi của vấn đề
luận án nghiên cứu.
5. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Hiện nay, việc sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở
các trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế còn nhiều bất cập. Nếu
xác định được nội dung DTLS của Thừa Thiên Huế cần thiết sử
dụng trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 và đề xuất được
giải pháp đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương thì sẽ góp phần
nâng cao chất lượng dạy học bộ mơn nói chung, DHLS Việt
Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế
nói riêng.
6. ĐĨNG GĨP CỦA LUẬN ÁN
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần:
- Tiếp tục khẳng định vai trò, ý nghĩa của việc đổi mới sử
dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở trường THPT; Đánh
giá đúng thực trạng việc sử dụng DTLS ở địa phương trong
DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Xác định được hệ thống DTLS ở địa phương cần thiết khai

thác sử dụng trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường
THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Đề xuất được giải pháp đổi mới sử dụng DTLS ở địa
phương trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường
THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.

8


9
7. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA LUẬN
ÁN
7.1. Ý nghĩa khoa học
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần làm phong phú thêm
lý luận và PPDH bộ môn về đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương
trong DHLS Việt Nam ở trường THPT.
7.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Kết quả nghiên cứu của luận án giúp GV các trường THPT
trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế vận dụng vào thực tiễn để
nâng cao chất lượng dạy học lịch sử.
- Luận án là tài liệu tham khảo cho sinh viên, học viên,
nghiên cứu sinh chuyên ngành Lý luận và PPDH môn Lịch sử
các trường Sư phạm trong học tập, nghiên cứu.
8. CẤU TRÚC CỦA LUẬN ÁN
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ
lục, Luận án được cấu tạo thành 4 chương:
Chương 1. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu liên quan
đến đề tài.
Chương 2. Vấn đề đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương
trong DHLS ở trường THPT - Lý luận và thực tiễn.

Chương 3. Giải pháp đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương
trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh
Thừa Thiên Huế.
Chương 4. Thực nghiệm sư phạm toàn phần.

9


10
Chương 1
TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1. CÁC CƠNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ DI TÍCH
LỊCH SỬ VÀ SỬ DỤNG DI TÍCH LỊCH SỬ TRONG DẠY
HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG PHỔ THƠNG
1.1.1. Các cơng trình nghiên cứu về DTLS
1.1.1.1. Nước ngồi
Nhìn chung, các hiến chương, cơng ước quốc tế, sách
chuyên khảo và bài báo đăng trên tạp chí nghiên cứu đã cung
cấp hệ thống khái niệm, cách phân loại di sản văn hố nói
chung, DTLS nói riêng, cũng như gián tiếp hoặc trực tiếp khẳng
định các giá trị của DTLS trong việc phát triển kinh tế, xã hội và giáo dục thế
hệ trẻ.
1.1.1.2. Trong nước
Hệ thống giáo trình, sách chuyên khảo, bài viết nghiên cứu
về di tích, DTLS khá phong phú. Đây là cơ sở khoa học để
chúng tôi làm rõ những vấn đề lý luận của đề tài như: Khái
niệm, các tiêu chí để xác định và phân loại di tích, DTLS; cũng
như khẳng định vai trò, ý nghĩa của DTLS đối với đời sống xã
hội nói chung và giáo dục nói riêng.

1.1.2. Các cơng trình nghiên cứu về sử dụng DTLS trong DHLS ở
trường phổ thơng
1.1.2.1. Nước ngồi
Các tác giả nước ngồi đều khẳng định giá trị to lớn của
DTLS với tư cách là dấu vết quan trọng của quá khứ. Đây là
nguồn sử liệu “ngun chất nhất”, có vai trị quan trọng trong
cơng tác nghiên cứu và học tập LS. Những nghiên cứu quan
trọng này không chỉ khẳng định sự hợp lý, đúng đắn của đề tài,
mà còn cần được vận dụng để đề xuất các giải pháp đổi mới sử
dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở trường THPT Thừa
Thiên Huế.
1.1.2.2. Trong nước
Các nhà Giáo dục học trong nước cũng khẳng định DTLS là
một phương tiện trực quan cần được quan tâm khai thác, sử
dụng và làm rõ các vấn đề như: Khái niệm, đặc điểm, phân loại
DTLS; phân tích về vai trị, ý nghĩa, hình thức, biện pháp sử

10


11
dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở trường THPT.
Nghiên cứu của các nhà Giáo dục học trong nước là tài liệu
quan trọng để chúng tôi đề xuất giải pháp đổi mới sử dụng
DTLS ở địa phương trong DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa
Thiên Huế.
1.2. CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU VỀ DI TÍCH
LỊCH SỬ VÀ SỬ DỤNG DI TÍCH LỊCH SỬ TRONG DẠY
HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THƠNG
TỈNH THỪA THIÊN HUẾ

1.2.1. Các cơng trình nghiên cứu về DTLS ở Thừa Thiên Huế
Những tài liệu về DTLS của Thừa Thiên Huế là cơ sở để xác
định hệ thống DTLS ở địa phương có thể khai thác trong DHLS
Việt Nam từ 1858 đến 1945 và xây dựng các đoạn tường thuật,
miêu tả về sự kiện, nhân vật gắn liền với DTLS. Từ đó, các em
có những việc làm cụ thể, thiết thực, ý nghĩa nhằm gìn giữ, phát
huy truyền thống tốt đẹp, bảo vệ di sản văn hoá của q hương.
1.2.2. Các cơng trình nghiên cứu về sử dụng DTLS trong
DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế
Nhìn chung, các cơng trình về sử dụng DTLS ở địa phương
trong DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế còn rất ít.
Đặc biệt, hiện nay vẫn chưa có tác giả nào nghiên cứu vấn đề
đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS Việt Nam từ
1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế. Đây chính
là nhiệm vụ luận án đặt ra và giải quyết.
1.3. NHẬN XÉT CHUNG VỀ CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ
CÔNG BỐ, NHỮNG VẤN ĐỀ LUẬN ÁN KẾ THỪA VÀ
TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU
1.3.1. Nhận xét khái quát về các cơng trình liên quan đến
luận án
Trên cơ sở tìm hiểu các cơng trình ở trong và ngồi nước
nghiên cứu về DTLS và sử dụng DTLS trong DHLS, chúng tơi
có những nhận xét sau:
Thứ nhất, các cơng trình đã trình bày khá hệ thống khái
niệm, đặc điểm và phân loại di tích, DTLS, khẳng định vai trị,
ý nghĩa của việc sử dụng DTLS trong DHLS ở trường phổ
thông.
Thứ hai, các cơng trình cũng đã nghiên cứu khá sâu sắc và
toàn diện những sự kiện nhân vật, DTLS Thừa Thiên Huế liên

11


12
quan đến LS Việt Nam từ 1858 đến 1945.
Thứ ba, các cơng trình nghiên cứu cịn đề xuất hình thức,
biện pháp sử dụng DTLS trong DHLS ở trường phổ thông.
1.3.2. Những vấn đề luận án kế thừa
Qua nghiên cứu tài liệu, chúng tôi kế thừa những vấn đề sau đây:
- Một số vấn đề lý luận về DTLS và sử dụng DTLS trong dạy
học như: Khái niệm, phân loại di tích, DTLS; nội dung DTLS ở
Thừa Thiên Huế liên quan đến lịch sử Việt Nam từ 1858 đến
1945; khẳng định vai trò, ý nghĩa của việc sử dụng DTLS ở địa
phương trong DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Hệ thống sử liệu về DTLS ở địa phương để DHLS Việt
Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Hình thức, biện pháp sử dụng DTLS ở địa phương trong
DHLS ở trường THPT với bài nội khoá trên lớp, bài nội khoá
tại thực địa và hoạt động ngoại khoá.
1.3.3. Những vấn đề luận án tiếp tục giải quyết
Trên cơ sở kế thừa từ cơng trình nghiên cứu trước, luận án
tiếp tục giải quyết các vấn đề:
- Từ kết quả nghiên cứu cơ sở lý luận và khảo sát thực tế,
luận án tiếp tục làm sáng tỏ vai trò, ý nghĩa của việc đổi mới sử
dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở trường THPT tỉnh
Thừa Thiên Huế.
- Xác định nội dung DTLS ở địa phương cần khai thác để
đổi mới sử dụng DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường
THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Lựa chọn hệ thống DTLS ở địa phương để DHLS Việt

Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Nghiên cứu lý luận dạy học hiện đại để đề xuất giải pháp
đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS Việt Nam từ
1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Thiết kế kế hoạch bài dạy, tiến hành TNSP để kiểm chứng
tính khả thi của các giải pháp sư phạm đã đề xuất.

12


13
Chương 2. VẤN ĐỀ ĐỔI MỚI SỬ DỤNG
DI TÍCH LỊCH SỬ Ở ĐỊA PHƯƠNG TRONG DẠY HỌC
LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
- LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1.1. Một số khái niệm liên quan đến luận án
2.1.1.1. Di tích:
Di tích là những dấu vết của quá khứ, có giá trị về lịch sử,
văn hóa, khoa học, thẩm mỹ, thể hiện đặc trưng của DTLS –
văn hố, danh lam thắng cảnh.
2.1.1.2. Di tích lịch sử, di tích lịch sử ở địa phương
- DTLS là những dấu vết còn lại của một thời kỳ lịch sử gắn
với sự kiện tiêu biểu hoặc gắn với thân thế, sự nghiệp của anh
hùng dân tộc, danh nhân, nhân vật lịch sử có ảnh hưởng tích
cực đến sự phát triển của quốc gia hoặc địa phương trong các
thời kỳ lịch sử.
- DTLS ở địa phương là những dấu vết của quá khứ còn lưu
lại ở một vùng đất, khu vực nhất định gắn với sự kiện tiêu biểu
hoặc gắn với thân thế, sự nghiệp của anh hùng dân tộc, danh

nhân, nhân vật lịch sử có ảnh hưởng tích cực đến sự phát triển
của cả dân tộc hoặc của một vùng đất, khu vực trong các thời kỳ
lịch sử.
2.1.1.3. Đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở
trường THPT
Đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở trường
THPT là q trình sử dụng chính DTLS ở địa phương hoặc tài
liệu về DTLS ở địa phương (sử dụng trực tiếp hoặc gián tiếp
DTLS) theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực của HS (năng
lực chung và năng lực lịch sử), nhằm nâng cao chất lượng
DHLS ở trường THPT.
2.1.2. Phân loại di tích, di tích lịch sử
2.1.2.1. Phân loại di tích
Hệ thống di tích Việt Nam được phân thành 4 loại hình cơ
bản là: Di tích khảo cổ; di tích kiến trúc nghệ thuật; danh lam
thắng cảnh; DTLS.
2.1.2.2. Phân loại di tích lịch sử
Dựa vào các tiêu chí, quan niệm khác nhau, có nhiều cách

13


14
phân loại DTLS ởđịa phương:
- Căn cứ vào giá trị lịch sử, văn hố, khoa học, DTLS gồm:
Di tích cấp Tỉnh; Di tích cấp Quốc gia; Di tích Quốc gia đặc
biệt; Di sản văn hoá thế giới.
- Căn cứ vào nội dung LS phản ánh, có thể phân thành các loại
hình DTLS: Loại DTLS ghi dấu cuộc đời, sự nghiệp của các
danh nhân văn hóa, anh hùng dân tộc, nhà cách mạng; Loại

DTLS gắn liền với các sự kiện lịch sử tiêu biểu của các thời kỳ
cách mạng, kháng chiến; Loại DTLS phản ánh tội ác của thực
dân, đế quốc; Loại DTLS gắn liền với lịch sử ngành nghề
truyền thống; …
- Theo Điều 11, Nghị định 98/2010/NĐ-CP, DTLS được
phân loại: Di tích lưu niệm sự kiện; Di tích lưu niệm danh nhân.
- Căn cứ vào hiện trạng, DTLS được phân chia thành: DTLS
cịn ngun vẹn; DTLS khơng cịn ngun vẹn; Di tích địa
điểm.
- Tác giả Nguyễn Thị Cơi trong cuốn Bảo tàng lịch sử, cách
mạng trong DHLS ở trường phổ thơng trung học (1998) chia
DTLS: Di tích khảo cổ; DTLS - văn hóa; DTLS - cách mạng.
- Căn cứ vào thời gian: Có thể chia DTLS thành các loại như
DTLS thời nguyên thuỷ, DTLS thời cổ đại, DTLS thời trung
đại, DTLS thời cận đại, DTLS thời hiện đại.
- Căn cứ vào chương trình, SGK: DTLS sử dụng trong DHLS
lớp 4, 5.., 12.
2.1.3. Giá trị của hệ thống DTLS ở Thừa Thiên Huế liên
quan đến lịch sử Việt Nam từ 1858 đến 1945
Hệ thống DTLS ở Thừa Thiên Huế có mối liên hệ với lịch sử
Việt Nam từ 1858 đến 1945 rất phong phú và đa dạng, có giá trị
cao về lịch sử, khoa học, văn hoá, giáo dục và kinh tế.
2.1.4. Vai trò, ý nghĩa của việc đổi mới sử dụng DTLS ở địa
phương trong DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế
2.1.4.1. Vai trò
- Thứ nhất, giúp khai thác có hiệu quả nguồn sử liệu gốc quý

14

15
giá, tại chỗ, làm cơ cở vững chắc cho quá trình nhận thức và tư
duy lịch sử theo đúng nguyên tắc cơ bản của khoa học lịch sử.
- Thứ hai, phát huy hơn nữa tính trực quan sinh động, hấp dẫn
của DTLS ở địa phương, giúp HS dễ dàng tái hiện và khôi phục
bức tranh quá khứ một cách chân thực, chính xác
- Thứ ba, tạo ra mơi trường giáo dục thân thuộc, xung quanh
và thường xuyên nhằm nâng cao hiệu quả mục tiêu giáo dục
phẩm chất cho HS
- Thứ tư, góp phần thực hiện tốt mục tiêu định hướng nghề
nghiệp cho HS.
2.1.4.2. Ý nghĩa
* Về kiến thức: Góp phần cụ thể hoá, tạo biểu tượng sinh
động về các sự kiện, nhân vật trong chương trình LSDT; Giúp
HS hiểu được những sự đóng góp của quê hương đối với LSDT,
mở rộng hiểu biết của mình về truyền thống, văn hố, quá trình
phát triển, danh nhân địa phương…
* Về năng lực: Đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong
DHLS được thực hiện trên nền tảng những nguyên tắc cơ bản
của khoa học lịch sử, nhờ đó hình thành và phát triển năng lực
lịch sử cho các em theo ba mức độ từ thấp lên cao (tìm hiểu lịch
sử; nhận thức và tư duy lịch sử; vận dụng kiến thức và kỹ năng
đã học) và các năng lực chung (tự chủ và tự học, giao tiếp và
hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo).
* Về phẩm chất: Đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương
trong DHLS sẽ góp phần bồi dưỡng cho HS lòng yêu nước, tinh
thần dân tộc chân chính; niềm tự hào về truyền thống quê
hương; phát triển giá trị nhân văn, nhân ái, trung thực, tinh thần
trách nhiệm với cộng đồng và xã hội, sẵn sàng tham gia vào
việc bảo vệ, gìn giữ và phát huy các giá trị DSVH.

2.1.5. Mối quan hệ giữa nội dung cơ bản của lịch sử Việt
Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT với hệ thống DTLS
tại Thừa Thiên Huế
2.1.5.1. Chương trình mơn Lịch sử hiện hành
Trong thời kỳ từ 1858 đến 1945, Thừa Thiên Huế có vị trí
hết sức quan trọng trong tiến trình LSDT. Đây là kinh đơ của
triều Nguyễn thời kỳ độc lập (1802 - 1885), thủ phủ của Chính
phủ Nam triều (1885 - 1945), đồng thời là trung tâm chính trị,
văn hóa của xứ Trung Kỳ bảo hộ. Do đó, nhiều sự kiện diễn ra ở

15


16
Thừa Thiên Huế có mối quan hệ và tác động lớn đến tiến trình
LSDT và gắn liền với các di tích cịn tồn tại đến ngày nay.
2.1.5.2. Chương trình mơn Lịch sử THPT (2018)
Nội dung lịch sử Việt Nam từ 1858 đến 1945 liên quan đến
DTLS ở Thừa Thiên Huế cũng được thể hiện đậm nét trong các
chủ đề và chun đề của Chương trình mơn Lịch sử (2018).
2.1.6. Hệ thống DTLS ở địa phương cần khai thác, sử dụng
trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT
tỉnh Thừa Thiên Huế
2.1.6.1. Một số yêu cầu khi lựa chọn DTLS ở địa phương
trong DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế
- Đảm bảo tính khoa học.
- Đảm bảo tính sư phạm.
- Đảm bảo tính tồn diện.
2.1.6.2. Hệ thống DTLS ở địa phương cần được khai thác,
sử dụng trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường

THPT tỉnh Thừa Thiên Huế
* Chương trình hiện hành
- LỊCH SỬ LỚP 11
Bài
Nội dung LSDT
Liên hệ LSĐP
– DTLS ở địa phương
– DTLS ở địa
phương
Bài 20. Chiến Mục I.1. Tình hình Việt
sự lan rộng ra Nam trước khi Pháp đánh
cả
nước. Bắc Kỳ lần thứ nhất
Cuộc kháng - Các đề nghị cải cách canh
chiến
của tân đất nước.
nhân dân ta DTLS: Nhà thờ và lăng
từ năm 1873 mộ của Đặng Huy Trứ,
đến
năm Lăng mộ và nhà thờ
1884.
Nhà Nguyễn Lộ Trạch.
Nguyễn đầu ………..
hàng
* Chương trình THPT mơn Lịch sử 2018
- LỊCH SỬ LỚP 11
Chủ đề/
Nội dung LSDT
Liên hệ LSĐP

16


17
chuyên đề

– DTLS ở địa phương

Chuyên
đề
11.1: Lịch sử
nghệ
thuật
truyền thống
Việt Nam

- Nghệ thuật thời Nguyễn
(Kiến trúc; Điêu khắc; Mỹ
thuật; Âm nhạc)

– DTLS ở địa
phương

DTLS: Quần thể Di tích
Cố đơ Huế (kiến trúc, điêu
khắc, mỹ thuật); Thanh
Bình Từ Đường, Nhà thờ
Cổ Nhạc, Danh nhân Ưng
Bình tại Châu Hương
Viên (âm nhạc); Lăng mộ

Lê Văn Miến (mỹ thuật)…

…………
2.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN
2.2.1. Khái quát thực trạng sử dụng DTLS ở địa phương
trong DHLS ở trường THPT
Nhìn chung các địa phương đều rất quan tâm và chỉ đạo việc
đưa DSVH nói chung, DTLS tở địa phương nói riêng vào
trường học. GV và HS cũng ý thức rất rõ tầm quan trọng của
việc dạy học với DTLS ở địa phương. Tuy nhiên, xuất phát từ
những nguyên nhân mà hoạt động này chưa đạt được hiệu quả
như mong muốn. Sau đợt phát động, việc tổ chức dạy học bộ
mơn lại trở về với thực trạng của nó, chỉ thực hiện nội dung cơ
bản theo chương trình, SGK để đảm bảo cho kết quả kiểm tra,
thi cử.
2.2.2. Thực trạng sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS
ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế
Trên cơ sở số liệu điều tra, chúng tôi nhận thấy: Đa số GV và
HS ở các trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế đều nhận thức sâu
sắc vai trò và ý nghĩa của việc sử dụng DTLS ở địa phương đối
với quá trình dạy học. Kiến thức từ di tích kích thích tư duy,

17


18
giúp giờ học lịch sử trở nên sâu sắc và hứng thú. DTLS tại địa
phương cịn là mơi trường hiệu quả để giáo dục tình cảm, đạo
đức, thái độ trân trọng những giá trị truyền thống của dân tộc.
Tuy nhiên trên thực tế, việc sử dụng nguồn tài liệu này trong

dạy học bộ môn chưa thực sự hiệu quả. Từ đó đặt ra yêu cầu
cần phải đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS.
2.2.3. Nguyên nhân thực trạng và định hướng đổi mới sử
dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở trường THPT tỉnh
Thừa Thiên Huế
Từ thực trạng trên, vấn đề đặt ra cho việc đổi mới sử dụng
DTLS ở địa phương trong DHLS ở trường THPT tỉnh Thừa
Thiên Huế là:
- Tiếp tục nâng cao nhận thức của GV về vai trò, ý nghĩa to lớn
của việc đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở
trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Lựa chọn hệ thống DTLS và biên soạn nội dung về DTLS ở
địa phương phục vụ cho DHLS Việt Nam từ 1858 năm 1945 ở
trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Đề xuất giải pháp đổi mới phù hợp, khả thi và hiệu quả,
có thể phổ biến rộng rãi cho các trường THPT tỉnh Thừa Thiên
Huế, góp phần nâng cao chất lượng bộ mơn, gắn kết chặt chẽ
kiến thức trong sách với thực tiễn sinh động của địa phương.

18


19
Chương 3. GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI SỬ DỤNG DI TÍCH
LỊCH SỬ Ở ĐỊA PHƯƠNG TRONG DẠY HỌC
LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ 1858 ĐẾN 1945 Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
Giải pháp là “cách thức giải quyết một vấn đề”, còn biện
pháp là “cách làm, cách thức tiến hành, giải quyết một vấn đề cụ
thể”. Như vậy, có thể hiểu giải pháp là việc giải quyết một vấn

đề lớn, mà để giải quyết được sẽ liên quan đến nhiều vấn đề nhỏ
trong đó. Nói cách khác, giải pháp sẽ gồm nhiều biện pháp giải
quyết. Quá trình dạy học lịch sử ở trường THPT là một chỉnh
thể, tất cả thành tố đều có mối quan hệ mật thiết, tác động lẫn
nhau. Việc đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong dạy học
cũng phải mang tính đồng bộ, tồn diện.
3.1. MỘT SỐ YÊU CẦU KHI LỰA CHỌN GIẢI PHÁP ĐỔI
MỚI SỬ DỤNG DI TÍCH LỊCH SỬ Ở ĐỊA PHƯƠNG
TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ 1858 ĐẾN
1945 Ở TRƯỜNG THPT TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
- Đảm bảo tính tồn diện.
- Phù hợp với trình độ nhận thức của HS.
- Chú trọng phát huy tính tích cực, sáng tạo, hứng thú học
tập của HS.
- Gắn giảng dạy lý thuyết với các hoạt động thực hành, thực
tiễn, tăng cường hoạt động tự học của HS.
3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI SỬ DỤNG DI TÍCH
LỊCH SỬ Ở ĐỊA PHƯƠNG TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ
VIỆT NAM TỪ 1858 ĐẾN 1945 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG TỈNH THỪA THIÊN HUẾ
3.2.1. Đổi mới nhận thức của GV về việc sử dụng DTLS ở
địa phương trong DHLS Việt Nam 1858 đến 1945 ở trường
THPT tỉnh Thừa Thiên Huế
- Nâng cao nhận thức của GV về tầm quan trọng đổi mới sử
dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở trường THPT tỉnh
Thừa Thiên Huế.
- Đổi mới mục tiêu sử dụng DTLS ở địa phương trong
DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa
Thiên Huế.

19


20
3.2.2. Đổi mới các hình thức sử dụng DTLS ở địa phương
trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT
tỉnh Thừa Thiên Huế
3.2.2.1. Đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong bài học
nội khoá
- Đẩy mạnh sử dụng tài liệu số hoá về DTLS của Thừa Thiên
trong bài nội khoá trên lớp.
- Tăng cường tổ chức bài học nội khoá ở DTLS.
3.2.2.2. Chuyển hoạt động ngoại khoá với DTLS ở địa
phương sang hướng HĐTN
- Tổ chức cho HS tham quan DTLS ở địa phương.
- Tổ chức cho HS khảo cứu DTLS ở địa phương.
- Thành lập câu lạc bộ “Nhà Sử học trẻ tuổi”.
- Tổ chức dạ hội lịch sử về DTLS ở địa phương
- Tổ chức các cuộc thi tìm hiểu về DTLS ở địa phương.
- Tổ chức cho HS chăm sóc và phát huy giá trị của DTLS ở
địa phương.
3.2.3. Đổi mới biện pháp tiến hành bài học khi sử dụng
DTLS ở địa phương trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến
1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế
3.2.3.1. Sử dụng DTLS ở địa phương để tổ chức hoạt động
mở đầu/ khởi động (xác định vấn đề/nhiệm vụ học tập)
GV có thể vận dụng linh hoạt các phương pháp, kỹ thuật dạy
học tích cực khi sử dụng DTLS ở địa phương để tổ chức hoạt
động mở đầu như:
Một là, sử dụng những di tích gần gũi, quen thuộc để tạo

tình huống có vấn đề, giúp các em phát hiện nhiệm vụ nhận
thức trong bài mới.
Hai là, sử dụng kỹ thuật KWL giúp HS bộc lộ “cái” đã biết,
nhận ra “cái” chưa biết và muốn biết về mối liên hệ giữa DTLS ở
địa phương với nội dung bài mới, tạo ra nhu cầu tìm kiếm thơng
tin để giải quyết các “thách đố” mà bài học đặt ra.
Ba là, thiết kế các trò chơi, nội dung câu hỏi khơng chỉ kiểm
tra NL tìm hiểu lịch sử, mà cịn giúp HS kết nối nội dung của
DTLS ở địa phương với kiến thức bài mới.
Chính hứng thú, động cơ học tập tạo ra ở hoạt động mở đầu
đã điều khiển tồn bộ tư duy tích cực của HS trong suốt giờ
học.

20


21
3.2.3.2. Sử dụng DTLS ở địa phương trong hoạt động giải
quyết vấn đề (hình thành kiến thức mới/thực thi nhiệm vụ)
Một số biện pháp sử dụng DTLS ở địa phương trong hoạt
động giải quyết vấn đề:
- Sử dụng tài liệu số hoá DTLS ở địa phương để tạo biểu
tượng sinh động, hấp dẫn về các sự kiện, nhân vật.
- Vận dụng linh hoạt các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích
cực khi hướng dẫn HS khai thác DTLS ở địa phương để tìm hiểu
bản chất sự kiện, nhân vật:
+ Sử dụng DTLS ở địa phương để tổ chức hoạt động thảo
luận nhóm.
+ Sử dụng DTLS ở địa phương để tổ chức hoạt động tranh
biện.

+ Hướng dẫn HS tích hợp kiến thức liên môn khi khai thác
DTLS ở địa phương.
3.2.3.3. Sử dụng DTLS ở địa phương trong hoạt động củng
cố, vận dụng
GV có thể hướng dẫn HS củng cố, vận dụng kiến thức về
DTLS ở địa phương vào học tập và thực tiễn cuộc sống thông
qua hệ thống nhiệm vụ phong phú: Bài tập, tình huống đóng
vai, HĐTN để thực hiện dự án học tập…
3.2.4. Đổi mới kiểm tra, đánh giá việc sử dụng DTLS ở địa
phương trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường
THPT tỉnh Thừa Thiên Huế
GV có thể vận dụng một số biện pháp đổi mới KT,ĐG việc sử
dụng DTLS ở địa phương trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945
ở trường THPT Thừa Thiên Huế như:
- Lồng ghép nội dung về DTLS ở địa phương khi KT, ĐG
kiến thức cơ bản của bài học.
- Vận dụng linh hoạt các công cụ KT, ĐG việc sử dụng DTLS ở
địa phương.
- Khuyến khích HS tự đánh giá, đánh giá lẫn nhau khi sử
dụng các DTLS ở địa phương.
- Tăng cường nội dung về DTLS ở địa phương trong KT,ĐG
định kì.

21


22
Chương 4
THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM TỒN PHẦN
4.1. MỤC ĐÍCH, ĐỚI TƯỢNG VÀ ĐỊA BÀN THỰC

NGHIỆM SƯ PHẠM
4.1.1. Mục đích TNSP
- Khẳng định vai trò, ý nghĩa của việc đổi mới sử dụng
DTLS ở địa phương trong DHLS Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở
trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Kiểm nghiệm, chứng minh tính khả thi, hiệu quả của giải
pháp đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS Việt
Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế đã
đề xuất ở Chương 3 của luận án.
- TNSP toàn phần là cơ sở quan trọng để tác giả luận án rút
ra những kết luận và đề xuất kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả
việc sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS ở trường THPT,
đáp ứng yêu cầu đổi mới DHLS hiện nay.
4.1.2. Đối tượng, địa bàn TNSP
- GV tham gia dạy thực nghiệm đảm bảo một số yêu cầu như
có kinh nghiệm giảng dạy từ 05 năm trở lên; có trình độ chun
mơn nghiệp vụ, thường xuyên cập nhật và vận dụng phương
pháp, kỹ thuật DH tích cực để nâng cao hiệu quả bài học…
- Đối tượng là HS lớp 11 và lớp 12 ở các trường THPT tỉnh
Thừa Thiên Huế. Lớp thực nghiệm và đối chứng được chọn dựa
trên nguyên tắc đảm bảo có sự tương đồng về điều kiện học tập,
sĩ số, trình độ của HS. Lớp thực nghiệm và lớp đối chứng đều
do cùng một GV giảng dạy.
- TNSP với đối tượng HS lớp 11 và lớp 12 trường THPT tỉnh
Thừa Thiên Huế trên các địa bàn có đặc điểm kinh tế, xã hội,
văn hoá, dân cư khác nhau.
4.2. NỘI DUNG THỰC NGHIỆM
- Bài nội khóa LSDT ở trên lớp: Bài 21: Phong trào yêu
nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm
cuối thế kỷ XIX (tiết 1) (SGK LS 11).

- Bài nội khoá LSĐP ở DTLS: Chủ đề “Bác Hồ với Huế” ở
nhà lưu niệm Bác Hồ tại làng Dương Nỗ (huyện Phú Vang).
- Hoạt động trải nghiệm ở DTLS: Chúng tơi lựa chọn hình
thức tham quan với chủ đề “Phan Bội Châu – Nhà yêu nước,

22


23
nhà văn hoá lớn” tại nhà lưu niệm danh nhân Phan Bội Châu
(thành phố Huế).
4.3. PHƯƠNG PHÁP THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
- Chúng tôi đã phối hợp chặt chẽ với tổ bộ môn Lịch sử ở
các trường THPT để khảo sát, chọn lựa đối tượng HS và triển
khai TNSP.
- Sau khi tiến hành thực nghiệm, chúng tôi phối hợp với GV
tiến hành kiểm tra ở các lớp thực nghiệm và các lớp đối chứng,
cũng như lấy ý kiến của GV dự giờ, HS tham gia lớp thực
nghiệm.
- Kết quả đánh giá định tính và định lượng là cơ sở để tác
giả luận án có những kết luận về tính khả thi và hiệu quả của
các giải pháp đã đề xuất.
4.4. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
4.4.1. Kết quả TNSP bài học nội khóa
4.4.1.1. Kết quả phân tích thơng tin định tính
* Thông qua quan sát: Trên cơ sở thông tin thu được từ
bảng kiểm, thang đo, cũng như so sánh hoạt động dạy học của
HS lớp TN và ĐC đã cho thấy những điểm khác biệt cơ bản ở
HS lớp TN theo hướng tích cực.
* Phản hời của GV giảng dạy và dự giờ thực nghiệm: Tất

cả GV đều khẳng định tính hiệu của của các giải pháp đổi mới.
* Phản hồi của HS: Điều HS hứng thú nhất là từ nguồn sử liệu
gốc chưa bị cải biến, mang tính khách quan, các em được tự lực
khai thác thơng tin, tìm câu trả lời mà không bị áp đặt bởi những
kết luận của GV. Ngoài ra, HS được mở rộng hiểu biết, thấy được
mối quan hệ giữa LSDT với LSĐP và đóng góp to lớn của quê
hương Thừa Thiên Huế trong tiến trình phát triển của dân tộc. Cho
nên, giờ học rất thú vị và bổ ích.
4.4.1.2. Kết quả phân tích thông tin định lượng
Ở tất cả trường hợp thực nghiệm đều cho kết quả t > tα. Điều
này chứng minh các giải pháp đổi mới sử dụng DTLS ở địa
phương trong bài học nội khố mà chúng tơi đề xuất trong luận
án thực sự đem lại hiệu quả và có tính khả thi.
4.4.2. Kết quả TNSP hoạt động trải nghiệm
4.4.2.1. Kết quả phân tích thơng tin định tính
* Thơng qua quan sát: Thái độ học tập của HS có sự khác
biệt rõ rệt. Các em tỏ rõ sự thích thú, nhiệt tình, hào hứng, nghiêm

23


24
túc triển khai nhiệm vụ; tuân thủ yêu cầu, quy định học tập ở di
tích; thể hiện tinh thần trách nhiệm trong hoạt động nhóm.
* Phản hời của GV giảng dạy và dự giờ thực nghiệm: GV
giảng dạy nhận thấy rõ rệt hiệu quả toàn diện của HĐTN. 4/4
(100%) GV dự giờ lựa chọn buổi HĐTN rất hiệu quả.
4.4.2.2. Kết quả phân tích thơng tin định lượng
Với α = 0,05 tương ứng với các giá trị k (k = 2n - 2) theo
bảng phân phối Student cho kết quả tα = 1,96. Giá trị t > tα

chứng tỏ sự khác biệt giữa điểm trung bình giữa nhóm thực
nghiệm và nhóm đối chứng là có ý nghĩa. Điều đó cho thấy,
hình thức và biện pháp đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương để
tổ chức HĐTN mang lại hiệu quả và có tính khả thi.

24


25
KẾT LUẬN
Từ kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn của đề tài luận
án, chúng tôi rút ra những kết luận khoa học sau:
1. Thừa Thiên Huế là vùng đất có bề dày lịch sử, văn hóa lâu
đời và truyền thống yêu nước, đấu tranh cách mạng vẻ vang.
Nhiều sự kiện, địa danh, con người gắn với những chiến thắng vĩ
đại và hào hùng trong LSDT đã diễn ra nơi đây. Tuy đất không
rộng, người không đông, nhưng trải qua bao thăng trầm, người
dân xứ Huế đang lưu giữ cho thế hệ ngày nay kho tàng sử liệu đồ
sộ, có giá trị từ di tích của văn hóa Chămpa, Quần thể Di tích Cố
đơ Huế, đến hệ thống DTLS cách mạng phản ánh lịng u nước,
tinh thần tự tơn dân tộc, ý chí độc lập tự cường của những người
con trên mảnh đất này. Cho nên, với hệ thống DTLS đa dạng,
phong phú, có giá trị và sự quan tâm của chính quyền, cơ quan
chức năng là thuận lợi lớn để các trường THPT tỉnh Thừa Thiên
Huế tăng cường, đẩy mạnh khai thác di tích vào dạy học, đặc
biệt trong giai đoạn lịch sử Việt Nam từ 1858 đến 1945.
2. Tuy nhiên, bên cạnh những cố gắng đáng được ghi nhận,
vấn đề sử dụng DTLS ở địa phương trong dạy học vẫn tồn tại
khơng ít hạn chế và bất cập, chưa đạt kết quả mong muốn.
Chính vì vậy, đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS

ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế là rất cần thiết, nhằm khai
thác hiệu quả nguồn sử liệu gốc gần gũi, tạo ra cơ sở vững chắc
cho quá trình nhận thức và tư duy lịch sử, phát huy tính tích cực,
sáng tạo của HS. Đây cịn là giải pháp hữu hiệu, có tính khả thi
cao giúp HS hiểu rõ hơn LSĐP mình, trân trọng vốn di sản quý
giá của cha ông để lại; từ đó, khơi dậy lịng tự hào và ý thức bảo
vệ, giữ gìn DSVH của thế hệ trẻ.
3. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đã đề
xuất giải pháp đổi mới sử dụng DTLS ở địa phương trong DHLS
Việt Nam từ 1858 đến 1945 ở trường THPT tỉnh Thừa Thiên Huế
một cách toàn diện, đồng bộ từ mục tiêu, lựa chọn nội dung, hình
thức dạy học, biện pháp tổ chức tiến trình dạy học đến KT,ĐG
theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS. Nếu giải
pháp đổi mới này được vận dụng tốt vào QTDH thì khơng chỉ tạo
ra những chuyển biến tích cực về chất lượng bộ môn Lịch sử hiện
nay; mà cịn góp phần nâng cao nhận thức, trang bị lý luận và

25