Tìm hiểu về “văn hóa thức ăn nhanh” của Anh và Mỹ

TÌM HIỂU VỀ “VĂN HĨA THỨC ĂN NHANH”
CỦA ANH VÀ MỸ
Nguyễn Phương An, Nguyễn Tiến Thành
Khoa tiếng Anh, Trường Đại học Cơng nghệ TP. Hồ Chí Minh
GVHD: ThS. Đỗ Thị Hồng Nhung

TĨM TẮT
Thức ăn nhanh là một phần khơng thể thiếu trong cuộc sống công nghiệp ngày nay. Đối với nhiều
người dân Anh và Mỹ, thức ăn nhanh hầu như đã trở thành một bữa ăn bình thường trong một
ngày lao động. Việc thức ăn nhanh phát triển ở Anh, Mỹ đã trở thành một nét văn hóa trong cuộc
sống của những người dân các nước này. Trong bài báo cáo, tác giả nghiên cứu về văn hóa thức
ăn nhanh tại Anh, Mỹ; dưới góc nhìn văn hóa, phân tích sức ảnh hưởng của thức ăn nhanh đến văn
hóa Anh, Mỹ.
Từ khóa: Văn hóa Anh, Mỹ, văn hóa thức ăn nhanh.

1 ĐẶT VẤN ĐỀ
Thức ăn nhanh đã, đang và sẽ ln là loại hình thức ăn được phục vụ rộng rãi trên nước Anh và
nước Mỹ. Với sự đa dạng về loại hình phục vụ, mẫu mã sản phẩm, và độ phổ biến về thương hiệu
của các doanh nghiệp kinh doanh, thức ăn nhanh đã phát triển để cạnh tranh trực tiếp với những
món ăn truyền thống và những món ăn nhà làm. Vì sức ảnh hưởng lớn đến nhiều lứa tuổi khác
nhau, đặc biệt là giới trẻ tại hai quốc gia phát triển này, nhiều nhà phân tích văn hóa đã thể hiện
quan điểm rằng thức ăn nhanh đang làm thay đổi nhận thức của nhiều thế hệ về văn hóa ẩm thực.
Vấn đề được đặt ra để phân tích trong bài báo cáo tập trung vào sự phát triển của văn hóa ‚thức
ăn nhanh‛ tại Anh và Mỹ, tại sao thức ăn nhanh lại được xem như một nét văn hóa tại hai quốc gia
này, cũng như sự chuyển biến về văn hóa ‚thức ăn nhanh‛ của Anh và Mỹ.

2 KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ĐẾN VĂN HÓA “THỨC ĂN NHANH”
Thuật ngữ thức ăn nhanh (fast food) được định nghĩa trong từ điển Marriam-Webster (1951) là loại
hình thức ăn được phục vụ và chuẩn bị nhanh chóng với số lượng thực đơn hạn chế. Ở phương diện
đại chúng, ý nghĩa của thức ăn nhanh luôn là: được chế biến nhanh - phục vụ nhanh - thưởng thức
nhanh. Đồng thời loại hình ẩm thực này có cách bày biện đơn giản, dễ dàng đóng gói và vì thế nó

có tính cơ động, thuận tiện để ăn ngay cả khi đang di chuyển. Trong tiếng Anh, từ thức ăn nhanh
được xem xét có hai từ tương đương nhau là fast food và junk food. Tuy nhiên, về mặt nghĩa về cơ
bản cần được hiểu như sau: Fast food có nghĩa là thực phẩm được chế biến theo một quy trình vận
hành nhanh chóng hay cịn gọi là thức ăn nhanh, được thiết kế để thực khách có được thức ăn của
họ trong vài phút. Junk food được đề cập tập chung đến giá trị dinh dưỡng của thực phẩm, còn
được định nghĩa chính xác là đồ ăn vặt. Đồ ăn vặt cũng được sản xuất theo quy trình nhanh, được
2506


làm sẵn và đóng gói trước khi đưa ra thị trường và thường chứa một lượng lớn natri, calo hoặc chất
béo, với ít giá trị dinh dưỡng. Tuy nhiên, khơng phải tất cả đồ ăn nhanh đều là đồ ăn vặt, và không
phải đồ ăn vặt nào cũng là đồ ăn nhanh. Kết luận cho thấy rằng vẫn có sự khác biệt trong định
nghĩa thức ăn nhanh mà người học về tiếng Anh và văn hóa Anh, Mỹ cần lưu ý.
Thức ăn nhanh từ khi có mặt và được xuất hiện trong từ điển Marriam-Webster vào năm 1951 và
được cập nhật thành từ vựng trong từ điển Oxford, cho thấy thức ăn nhanh đã phát triển thành xu
hướng trong văn hóa và được định hình bằng việc trở thành một từ vựng mới trong từ điển ngôn
ngữ được bảo chứng Oxford. Không những thế, theo tác giả cuốn ‚Fast food nation: The Dark Side
of the All-American Meal‛, Eric Schlosser đã viết rằng ‚một bữa ăn với một chiếc bánh hamburger
và khoai tây chiên từ một chuỗi thức ăn nhanh là bữa ăn tinh túy của người Mỹ‛ hay ‚thức ăn
nhanh, cùng với nhạc pop và quần jean, là một trong những sản phẩm xuất khẩu văn hóa lớn nhất
của Mỹ‛. Văn hóa thức ăn nhanh đã được hình thành và phát triển mạnh mẽ không chỉ ở Mỹ hay
Anh, thậm chí dần nhận được sự cơng nhận của người dân trên tồn thế giới. Do đó, văn hóa thức
ăn nhanh đã được xem như một phần trong văn hóa ẩm thực của Anh và Mỹ, tạo nên nét đặc
trưng trong văn hóa đại chúng.

3 TỔNG QUAN VỀ VĂN HĨA THỨC ĂN NHANH
3.1 Lịch sử văn hóa “thức ăn nhanh”
Nhà sử học và tác giả của cuốn ‚Fast Food and Junk Food: An Encyclopedia of What We Love To
Eat‛, Andrew F. Smith cho rằng chính sự cơng nghiệp hóa bột mì vào thập niên 1820 đã mang bột
mì giá rẻ đến với đại chúng, từ đó khơi mào nên kỷ nguyên của thức ăn nhanh và thức ăn vặt. ‚Cá

và khoai tây chiên‛ là món ăn được ưa thích của Anh xuất hiện vào thế kỷ 19 với sự phát triển của
nghề đánh bắt cá và cửa hàng đầu tiên được mở vào năm 1860 tại chợ Tommyfield ở Oldham. Vào
năm 1867, Charles Feltman mở quầy bán xúc xích đầu tiên tại Brooklyn, New York. Năm 1902,
Joseph Horn và James Hardart đã mở một cửa hàng bán thức ăn dựa vào máy bán tự động ở
thành phố New York, đánh dấu sự khởi đầu của thức ăn nhanh ở Hoa Kỳ. Chuỗi cửa hàng
hamburger đầu tiên ở Hoa Kỳ là White Castle được mở vào năm 1921 bởi Billy Ingram và Walter
Anderson, với nhà hàng đầu tiên ở Wichita vào năm 1916. Các cửa hàng nhượng quyền đầu tiên
cũng xuất hiện vào năm 1921 và nhượng quyền nhà hàng đầu tiên xuất hiện vào những năm 1930
bởi Howard Johnson. Khi ô tô trở nên phổ biến hơn, các nhà hàng lưu động bắt đầu xuất hiện trên
khắp Hoa Kỳ. Tại đây, thức ăn được phục vụ bởi những người lái xe kiêm nhân viên bán hàng. Vào
những năm 1940, họ bắt đầu mang giày trượt patin để vận chuyển thức ăn đến những khu vực đặt
hàng gần xe bán. Cửa hàng thức ăn nhanh McDonald đầu tiên được mở bởi anh em McDonald
vào năm 1948. Ngay sau đó, những người khác bắt đầu mở chuỗi thức ăn nhanh của họ, mở ra
một thời kỳ huy hồng của ngành cơng nghiệp thức ăn nhanh (History of fast food, 2020). Đến thập
niên 1960, lịch sử của thức ăn nhanh đã thêm một chương quan trọng khi thực đơn trẻ em trở thành
một phần tiêu chuẩn trong một số chuỗi nhà hàng cùng với các quảng cáo nhằm tiếp thị cho trẻ
em. Vì văn hóa hướng đến gia đình ở Mỹ thời bấy giờ rất ưu tiên trẻ em, việc đi đến nhà hàng thức
ăn nhanh cùng gia đình trở nên thú vị với các món ăn ngon cho mọi lứa tuổi và giá cả phải chăng.
(Fast food in USA, 2016). Vào giữa những năm 1970 khi ngành công nghiệp thực phẩm mở rộng, nó
2507


trở nên cạnh tranh hơn khi hàng loạt những loại bánh mì kẹp ra đời với nhiều phiên bản khác nhau
cũng như thành phần đa dạng, giá cả hợp lý hay còn gọi là ‚Burger Wars‛ (Sự bùng nổ trào lưu
bánh mì kẹp) của thập niên 80 và 90. Thực khách có nhiều sự lựa chọn hơn, do đó, các nhà hàng
thức ăn nhanh cũng đã củng cố, nâng cấp cơ sở hạ tầng như thêm vào khu vui chơi trẻ em, giao
hàng tận nơi, hoặc một biểu tượng mới về tiện ích của McDonald’s: ‚drive-thru‛ – hiểu chính xác là
việc nhà hàng tạo ra chốt đặt và bán hàng hướng về phía đường lưu thơng dành cho khách hàng
điều khiển xe ô tô muốn mua mang về. (Franklin A. Jacobs, 2015). Thơng qua những tiện ích và
sáng tạo về cách thức vận hành, các nhà hàng thức ăn nhanh đều phát triển và vận hành đều đặn

trên thị trường kinh doanh ẩm thực trên khắp cả nước Anh và Mỹ, tạo dấu ấn rõ nét trong nền kinh
tế thương mại cũng như trong văn hóa đại chúng của cả hai quốc gia này.
3.2 Văn hóa “thức ăn nhanh” ngày nay
Tính đến thời điểm hiện tại, văn hóa thức ăn nhanh đã có nhiều sự thay đổi và nhiều bước tiến trong
việc đa dạng hóa phương thức tiếp cận cũng như cập nhật xu hướng xã hội để tiếp tục duy trì sức
ảnh hưởng đến nhiều lứa tuổi khác nhau. Giờ đây, các nhà hàng thức ăn nhanh xuất hiện tràn lan
và đa dạng thương hiệu. Để phục vụ được một xuất ăn giá rẻ, các nhà hàng đã thuê nhân công với
số lượng lớn, cũng như thay đổi phương thức chế biến tinh gọn phù hợp với thực khách. Với thị
trường màu mỡ và đầy tiềm năng này, các chuỗi hàng thức ăn nhanh mạnh dạn đầu tư vào các
mảng như: quảng cáo, quảng bá, vận chuyển,… và đặc biệt là các ngành khoa học về thực phẩm
chuyên nghiên cứu về cách làm ‚thõa mãn‛ – thực chất là đánh lừa não bộ để tạo ra cảm giác thỏa
mãn – các thực khách của mình. Ngành cơng nghiệp thực phẩm đã đổ hàng chục triệu Đô la mỗi
năm cho việc nghiên cứu và phát triển sự kết hợp lý tưởng giữa các yếu tố giịn và kích thích vị giác
để khiến thực khách luôn cảm thấy muốn thêm. Mỹ hiện là quốc gia có ngành cơng nghiệp thức ăn
nhanh lớn nhất thế giới và có nhiều thương hiệu nhượng quyền lớn nhất, thành cơng nhất trên
phạm vi tồn cầu. Không những thế, thức ăn nhanh không chỉ dừng lại ở một thực đơn cố định, việc
du nhập văn hóa ẩm thực từ nhiều quốc gia khác để làm phong phú thêm thị phần thức ăn nhanh
trên thị trường thương mại, qua đó đa dạng hóa thực đơn nhằm phục vụ thực khách đến từ nhiều
quốc gia khác nhau. Ví dụ như việc những món ăn có thể ăn khi đang di chuyển đều sẽ được
chuyển hóa và cập nhật vào một chuỗi thực đơn đồ sộ, song vẫn giữ được sự tơn trọng với văn hóa
ẩm thực dân tộc của những quốc gia khác. Địa điểm kinh doanh cũng đa dạng hơn nhằm khuyến
khích thực khách lựa chọn địa điểm ăn uống nhanh chóng, dễ dàng. Những người bán hàng cũng
được đào tạo bài bản để phục vụ nhanh chóng và linh hoạt, dịch vụ giao hàng tận nơi được tận
dụng triệt để ở các sân đấu thể thao ngoài trời, ở các cửa hàng tiện lợi, trạm xăng dầu hay ngay cả
ở sân bay đều có thức ăn nhanh. Cùng với sự nổi lên của thức ăn nhanh, các vấn đề mà nó mang
lại cho sức khỏe của người dùng ngày càng được nhấn mạnh. Thống kê của chính phủ Mỹ: người
Mỹ ngày càng thích những món ăn nhanh và giàu calories hơn là những bữa ăn truyền thống, mỗi
ngày có hơn ¼ tổng dân số của Mỹ dùng bữa tại các nhà hàng thức ăn nhanh có mặt ở khắp mọi
nơi, dẫn đến các tác hại cực kỳ to lớn về mặt sức khỏe. Theo Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ,
sau Thế Chiến thứ 2, tỷ lệ người thừa cân hay béo phì tại Mỹ chỉ dưới 10%, cho đến năm 1975, con

số này đã tăng lên thành 15% và từ đó đến nay vẫn khơng có dấu hiệu dừng lại. Nước Anh tiêu thụ

2508


hơn 100 triệu bữa ăn nhanh mỗi tuần, và chỉ một trong số bốn người thật sự biết các tác hại của
chứng bệnh này. Nếu tiêu thụ thức ăn nhanh thường xuyên, lượng đường trong máu tăng liên tục
với tần suất cao, dẫn đến phản xạ tiết insulin của cơ thể hoạt động thường xuyên, tạo nên tình
trạng kháng insulin. Theo một nghiên cứu của CSPI (Viện Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng) ở
Washington DC, cho thấy lượng muối tăng dần trong các món ăn ở nhà hàng thức ăn nhanh và
tiêu thụ quá nhiều muối là nguyên nhân gây ra cái chết của 2.3 triệu người mỗi năm. Thêm vào đó,
vì tính chất sản xuất hàng loạt của thức ăn nhanh, việc kiểm tra nguồn thực phẩm cũng qua đó mà
bị lơ đãng, một con vật bị bệnh hay một mẩu rác cũng có thể làm hỏng tồn bộ quy trình sản xuất,
qua đó mà ảnh hưởng đến rất nhiều người. Mặc dù vậy, chúng ngày càng trở nên nổi tiếng, đặc
biệt là với giới trẻ. Theo một nghiên cứu được tiến hành vào năm 2015 bởi Buzzmetrics, đa số các
bạn trẻ khi nhắc đến ‚thức ăn nhanh‛ đều nghĩ đến các ‚thương hiệu‛ chứ không thật sự nhắm đến
‚các món ăn ở cửa hàng‛. Các chương trình khuyến mãi hấp dẫn, phong cách phục vụ ‚khách
hàng là Thượng Đế‛, những món ăn được bày biện bắt mắt, là nơi phù hợp – và đôi khi là những
nơi duy nhất – tổ chức các lễ hội phương Tây, từ đó thổi một làn gió mới vào thị trường kinh doanh
ẩm thực đầy biến động và thúc đẩy sự cạnh tranh trong mơi trường thương mại cũng như văn hóa
khi phần đông giới trẻ hướng tới những nhãn hàng thực phẩm mới chất lượng được đảm bảo và
nổi tiếng, có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội hơn là những nhãn hiệu thức ăn nhanh bình thường.
Tuy nhiên, trong quá trình duy trì xu hướng lựa chọn thức ăn nhanh, các nhà kinh doanh cũng đang
gặp trở ngại với những đối thủ nặng ký hơn như các chuỗi cà phê và chuỗi các nhà hàng tự phục
vụ. Các thương hiệu này nhấn mạnh chất lượng sản phẩm của họ và phấn đấu cho sự tồn tại khắc
nghiệt thay vì quay vịng nhanh chóng như các nhà hàng thức ăn nhanh thơng thường. (Franklin A.

Jacobs, 2015).

4 KẾT LUẬN

Văn hóa thức ăn nhanh vẫn đang duy trì vị thế của mình trong nền văn hóa ẩm thực của Anh và
Mỹ. Đóng vai trị dẫn chứng cho sự phát triển văn hóa ẩm thực theo hướng sáng tạo và dẫn đầu xu
thế ẩm thực trong 60 năm qua, văn hóa thức ăn nhanh góp phần phát triển kinh tế thương mại đối
với Anh và Mỹ, cũng như lan rộng nét văn hóa ẩm thực này phổ biến trên tồn thế giới. Tuy khơng
thể chối bỏ được một bề dày lịch sử phát triển văn hóa này, nhưng vị thế của văn hóa này dần có
sự chuyển biến khi xu thế xã hội đang hướng đến một trào lưu ẩm thực tự làm, khỏe mạnh hơn,
dinh dưỡng hơn, và đảm bảo chất lượng hơn. Văn hóa thức ăn nhanh sẽ dần có sự phát triển tích
cực hơn để thích nghi với mơi trường, xu thế xã hội trong thời đại mới để duy trì nét văn hóa ẩm thực
của Anh và Mỹ.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]

Butler, N & Pietrangelo, A & Carey, E. (2018). The Effects of Fast Food on the Body. Truy suất từ:
/>
[2]

Essays, UK. (2018). American Fast Food Culture Cultural Studies Essay. Truy suất từ:
/>2509


[3]

Fast food in USA: The history of fast food in America. (2016). Truy suất từ:
/>
[4]

History of Fast food. (2020). Truy suất từ: />
[5]

Thảo luận về Thức ăn nhanh dưới góc nhìn của giới trẻ và phụ huynh. (2016). Truy suất từ:
/>
[6]

Jacobs, F. (2014). A brief history of the fast food industry. Truy suất từ:
/>
[7]

Johnson, B. (2015). HistoricUK: History of British Food. Truy suất từ: />
[8]

Spencer, C. (2003). British Food: An Extraordinary Thousand Years of History. New York, NY:
Columbia University Press

[9]

Schlosser, E. (2001). Fast Food Nation: The Dark Side of the All-American Meal. New York, NY:
Harper Perennial.

[10]

Smith, A. (2011). Fast Food and Junk Food: An Encyclopedia of What We Love To Eat. Westport,
Connecticut: Greenwood Publishing Group.

[11]

Stack Exchange: What is the difference between "fast food" and "junk food"? (2015). Truy suất
từ: />
2510