Luận án tiến sĩ chính sách phát triển nông nghiệp trung quốc sau khi gia nhập WTO bài học kinh nghiệm và khả năng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
---------------------------------

NGUYỄN THỊ VI

CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NƠNG NGHIỆP
TRUNG QUỐC SAU KHI GIA NHẬP WTO:
BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ KHẢ NĂNG
VẬN DỤNG VỚI VIỆT NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NGÀNH KINH TẾ HỌC

HÀ NỘI - 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
---------------------------------

NGUYỄN THỊ VI

CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NƠNG NGHIỆP
TRUNG QUỐC SAU KHI GIA NHẬP WTO:
BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ KHẢ NĂNG
VẬN DỤNG VỚI VIỆT NAM
Chuyên ngành: LỊCH SỬ KINH TẾ
Mã số: 9310101

LUẬN ÁN TIẾN SĨ

Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. BÙI VĂN HƯNG
2. TS. NGÔ TUẤN ANH

HÀ NỘI - 2020


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi đã đọc và hiểu về các hành vi vi phạm sự trung thực trong học thuật. Tôi cam
kết bằng danh dự cá nhân rằng, luận án này là cơng trình nghiên cứu độc lập của riêng
tơi. Các số liệu thu thập được hồn tồn trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Tôi tự chịu
trách nhiệm về những vấn đề đã được nêu ra trong nội dung luận án.

Hà Nội, ngày

tháng

Nghiên cứu sinh

Nguyễn Thị Vi

năm 2020


ii

LỜI CẢM ƠN
Trong q trình hồn thành luận án, tơi đã nhận được sự trợ giúp của rất nhiều

thầy cô, anh chị em, bạn bè và đồng nghiệp. Tôi bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới
PGS.TS. Bùi Văn Hưng - người trực tiếp hướng dẫn khoa học cho tôi.
Tôi chân thành cảm ơn TS. Phạm Huy Vinh, TS. Ngô Tuấn Anh, TS. Trần
Khánh Hưng, bộ môn LSKT cùng Khoa Kinh tế học đã có những góp ý thiết thực cho
tơi trong q trình hồn thành luận án.
Tơi bày tỏ lịng cảm ơn chân thành đến các thầy cơ của Viện đào tạo Sau đại
học - Trường Đại học Kinh tế quốc dân, đặc biệt là các thầy cô trực tiếp giúp tơi các
thủ tục hành chính trong q trình học tập và nghiên cứu.
Để hoàn thành luận án này, tơi biết ơn người thân và gia đình đã động viên trong
suốt q trình nghiên cứu. Và tơi dành một tình yêu đặc biệt cho 2 con gái nhỏ - đó là
động lực lớn nhất giúp tơi vượt qua những khó khăn trong giai đoạn này.
Một lần nữa, tơi chân thành cảm ơn tất cả.

Hà Nội, ngày

tháng

Tác giả luận án

Nguyễn Thị Vi

năm 2020


iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ii
MỤC LỤC .................................................................................................................... iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ....................................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. viii
DANH MỤC HÌNH ....................................................................................................... x
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ
TÀI LUẬN ÁN ............................................................................................................. 11
1.1. Khái lược chính sách phát triển nông nghiệp Trung Quốc trước khi gia
nhập WTO ................................................................................................................ 11
1.2. Tổng quan các chính sách phát triển nơng nghiệp Trung Quốc sau khi gia
nhập WTO ................................................................................................................ 14
1.2.1. Chính sách thương mại nơng nghiệp ............................................................14
1.2.2. Chính sách trợ cấp xuất khẩu........................................................................17
1.2.3. Chính sách hỗ trợ trong nước .......................................................................17
1.2.4. Về hàng rào kỹ thuật thương mại nông nghiệp (TBT) .................................22
1.3. Tổng quan những nghiên cứu chủ yếu về chính sách phát triển nông nghiệp
Việt Nam sau khi gia nhập WTO ........................................................................... 23
1.4. Một số nhận xét rút ra từ tổng quan các cơng trình nghiên cứu .................. 24
Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................ 28
CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA CHÍNH SÁCH PHÁT
TRIỂN NƠNG NGHIỆP Ở CÁC NƯỚC SAU KHI GIA NHẬP WTO ................ 29
2.1. Cơ sở lý luận của chính sách phát triển nơng nghiệp ở các nước sau khi gia
nhập WTO ................................................................................................................ 29
2.1.1. Khái quát về chính sách phát triển nông nghiệp ...........................................29
2.1.2. Cơ sở lý thuyết của chính sách phát triển nơng nghiệp ở các nước sau khi
gia nhập WTO.........................................................................................................34
2.2. Cơ sở thực tiễn của chính sách phát triển nông nghiệp ở các nước sau khi
gia nhập WTO .......................................................................................................... 43


iv

2.2.1. Quy định của WTO đối với nông nghiệp .....................................................43
2.2.2. Tình hình phát triển nơng nghiệp của từng quốc gia, xu hướng và triển vọng
của thị trường nông sản thế giới trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế ............49
Tiểu kết chương 2 ........................................................................................................ 56
CHƯƠNG 3 THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP
TRUNG QUỐC SAU KHI GIA NHẬP WTO .......................................................... 57
3.1. Khái qt tình hình phát triển nơng nghiệp và một số vấn đề đặt ra khi
Trung Quốc gia nhập WTO .................................................................................... 57
3.1.1. Một số chính sách phát triển nông nghiệp chủ yếu của Trung Quốc trước khi
gia nhập WTO.........................................................................................................57
3.1.2. Khái qt tình hình sản xuất nơng nghiệp của Trung Quốc trước khi gia
nhập WTO...............................................................................................................60
3.1.3. Một số vấn đề đặt ra đối với khu vực nông nghiệp Trung Quốc khi gia
nhập WTO...............................................................................................................66
3.2. Thực trạng chính sách phát triển nông nghiệp Trung Quốc sau khi gia
nhập WTO ................................................................................................................ 70
3.2.1. Khái qt tình hình phát triển nơng nghiệp Trung Quốc sau khi gia nhập WTO....71
3.2.2. Chính sách phát triển nơng nghiệp Trung Quốc sau khi gia nhập WTO .........74
3.3. Đánh giá chính sách phát triển nơng nghiệp Trung Quốc sau khi gia nhập
WTO và ảnh hưởng của nó đối với nơng nghiệp ................................................ 111
3.3.1. Đánh giá việc thực thi chính sách phát triển nông nghiệp Trung Quốc sau
khi gia nhập WTO ................................................................................................111
3.3.2. Ảnh hưởng của chính sách phát triển nơng nghiệp sau khi gia nhập WTO
đối với nông nghiệp Trung Quốc ..........................................................................115
3.4. Bài học kinh nghiệm từ chính sách phát triển nông nghiệp Trung Quốc sau
khi gia nhập WTO.................................................................................................. 129
3.4.1. Chính sách phát triển nơng nghiệp cần sự linh hoạt và thích ứng với những
cam kết WTO ........................................................................................................129
3.4.2. Chính sách phát triển nông nghiệp phải hướng tới mục tiêu phát triển bền
vững và không ngừng nâng cao năng lực cạnh tranh trong hội nhập ...................132

3.4.3. Chính sách phát triển nơng nghiệp phải góp phần thúc đẩy tự do hố thị
trường nông sản và phát huy lợi thế so sánh trong hội nhập kinh tế quốc tế .......134