Ly 11

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (934.08 KB, 145 trang )

(1)Ngày soạn: 15/08/10 Tieát 1: Baøi 1:. Ngày dạy: 17/08/10. PHẦN I. ĐIỆN HỌC. ĐIỆN TỪ HỌC Chương I. ĐIỆN TÍCH. ĐIỆN TRƯỜNG ÑIEÄN TÍCH. ÑÒNH LUAÄT CU-LOÂNG. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trình bày được khái niệm điện tích điểm, đặc điểm tương tác giữa các điện tích, nội dung định luật Culông, ý nghĩa của hằng số điện môi. - Lấy được ví dụ về tương tác giữa các vật được coi là chất điểm. - Biết về cấu tạo và hoạt động của cân xoắn. 2. Kó naêng - Xác định phương chiều của lực Cu-lông tương tác giữa các điện tích giữa các điện tích điểm. - Giải bài toán ứng tương tác tĩnh điện. - Laøm vaät nhieãm ñieän do coï xaùt. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên - Xem SGK Vật lý 7 và 9 để biết HS đã học gì ở THCS. - Chuẩn bị câu hỏi hoặc phiếu câu hỏi. 2. Học sinh: Ôn tập kiến thức đã học về điện tích ở THCS. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (5’) - Giới thiệu chương trình, sách giáo khoa, sách bài tập, sách tham khảo. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Ở THCS ta biết rằng các vật mang điện thì tương tác hút nhau hoặc đẩy nhau, nhưng ta chưa biết tương tác đó phụ thuộc vào những yếu tố nào và phụ thuộc như thế nào. Để biết được điều đó ta học bài mới. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TL Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức cơ bản Hoạt động 1 : Tìm hiểu sự nhiễm điện của các vật, điện tích, điện tích điểm, tương tác giữa các điện tích. Cho hoïc sinh laøm thí nghieäm veà Làm thí nghiệm theo sự I. Sự nhiễm điện của các vật. hiện tượng nhiễm điên do cọ xát. hướng dẫn của thầy cô. Ñieän tích. Töông taùc ñieän Giới thiệu các cách làm vật nhiễm Ghi nhận các cách làm vật 1. Sự nhiễm điện của các vật ñieän. nhieãm ñieän. Moät vaät coù theå bò nhieãm ñieän Giới thiệu cách kiểm tra vật nhiễm Nêu cách kểm tra xem vật do : cọ xát lên vật khác, tiếp 20’ ñieän. có bị nhiễm điện hay xúc với một vật nhiễm điện Giới thiệu điện tích. khoâng. khaùc, ñöa laïi gaàn moät vaät Cho hoïc sinh tìm ví duï. nhieãm ñieän khaùc. Giới thiệu điện tích điểm. 2. Ñieän tích. Ñieän tích ñieåm Cho hoïc sinh tìm ví duï veà ñieän tích Tìm ví duï veà ñieän tích. Vaät bò nhieãm ñieän coøn goïi laø ñieåm. vaät mang ñieän, vaät tích ñieän Giới thiệu sự tương tác điện. Tìm ví duï veà ñieän tích hay laø moät ñieän tích. Cho học sinh thực hiện C1. ñieåm. Ñieän tích ñieåm laø moät vaät tích điện có kích thước rất nhỏ so với khoảng cách tới điểm Ghi nhận sự tương tác mà ta xét..

(2) 3. Töông taùc ñieän Caùc ñieän tích cuøng daáu thì đẩy nhau. Caùc ñieän tích khaùc daáu thì huùt nhau. Hoạt động2: Nghiên cứu định luật Coulomb và hằng số điện môi. Giới thiệu về Coulomb và thí Ghi nhận định luật. II. Ñònh luaät Cu-loâng. Haèng nghiệm của ông để thiết lập định soá ñieän moâi luaät. 1. Ñònh luaät Cu-loâng Giới thiệu biểu thức định luật và Ghi nhận biểu thức định Lực hút hay đẩy giữa hai các đại lượng trong đó. luật và nắm vững các đại diện tích điểm đặt trong chân Giới thiệu đơn vị điện tích. lương trong đó. không có phương trùng với Cho học sinh thực hiện C2. Ghi nhận đơn vị điện tích. đường thẳng nối hai điện tích Thực hiện C2. điểm đó, có độ lớn tỉ lệ thuận Giới thiệu khái niệm điện môi. Ghi nhaän khaùi nieäm. với tích độ lớn của hai điện Cho hoïc sinh tìm ví duï. Tìm ví duï. tích và tỉ lệ nghịch với bình Ghi nhaän khaùi nieäm. phương khoảng cách giữa chuùng. ¿ q1 q 2∨ ¿2 9 F=k r ; k = 9.10 ¿ Cho học sinh nêu biểu thức tính Nêu biểu thức tính lực Nm2/C2. lực tương tác giữa hai điện tích tương tác giữa hai điện tích 2. Lực tương tác giữa các ñieåm ñaët trong chaân khoâng. ñieåm ñaët trong chaân khoâng. ñieän tích ñieåm ñaët trong ñieän Thực hiện C3. môi đồng tính. Hằng số điện Cho học sinh thực hiện C3. moâi + Điện môi là môi trường cách ñieän. + Lực tương tác giữa các điện tích ñieåm ñaët trong ñieän moâi : ¿ q1 q 2 ∨ ¿ 2 F = k εr ¿ (  1). ñieän. Thực hiện C1.. 15’. 3’. Hoạt động3: Củng cố - Định hướng nhiệm vụ học tập Cho học sinh thực hiện các câu hỏi Học sinh thực hiện các câu 1, 2, 3, 4 trang 9, 10. hoûi 1, 2, 3, 4 trang 9, 10. - Cho học sinh đọc mục Em có biết - Hoïc sinh veà nhaø giaiû caùc baøi taäp 5, 6, 7, 8 sgk vaø 1.7, 1.9, 1.10 saùch baøi taäp.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(3) Ngày soạn: 17/08/10 Ngày dạy: 19/08/10 Tieát 2: Baøi 2: THUYẾT ELECTRON. ĐỊNH LUẬT BẢO TOAØN ĐIỆN TÍCH I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trình bày được nội dung thuyết êlectron, nội dung định luật bảo toàn điện tích. - Lấy được ví dụ về các cách nhiễm điện. - Bieát caùch laøm nhieãm ñieän caùc vaät. 2. Kó naêng - Vận dụng thuyết êlectron giải thích được các hiện tượng nhiễm điện. - Giải bài toán ứng tương tác tĩnh điện. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Xem SGK Vật lý 7 để biết HS đã học gì ở THCS. - Chuaån bò phieáu caâu hoûi. 2. Hoïc sinh Ôn tập kiến thức đãc học về điện tích ở THCS. III. TỔ CHỨC HỌA ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Viết biểu thức, phát biểu nội dung và biểu diễn bằng hình vẽ định luật Cu-lông. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Các hiện tượng xảy ra trong tự nhiên rất phong phú, đa dạng và được các nhà bác học đặt vấn đề cần tìm ra cơ sở để giải thích. Thuyết electron cổ điển công nhận thuyết cấu tạo nguyên tử của Rutheford là cơ sở đầu tiên giải thích nhiều hiện tượng đơn giản. ta sẽ tìm hiểu thuyết này và vận dụng nó giải thích các hiện tượng nhiễm điện như thé nào. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TL Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức cô baûn Hoạt động: Tìm hiểu thuết electron. 20’ Yeâu caàu hoïc sinh neâu caáu I. Thuyeát electron tạo của nguyên tử. Nếu cấu tạo nguyên tử. 1. Cấu tạo nguyên tử về phương diện Nhận xét thực hiện của học ñieän. Ñieän tích nguyeân toá sinh. a) Cấu tạo nguyên tử Goàm: haït nhaân mang ñieän tích Giới thiệu điện tích, khối Ghi nhận điện tích, khối dương nằm ở trung tâm và các lượng của electron, prôtôn và lượng của electron, prôtôn và electron mang điện tích âm chuyển động xung quanh. nôtron. nôtron. Hạt nhân cấu tạo bởi hai loại hạt là nôtron khoâng mang ñieän vaø proâtoân mang ñieän döông. Electron coù ñieän tích laø -1,6.10 -19C Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát Giải thích sự trung hoà về và khối lượng là 9,1.10-31kg. Prôtôn coù ñieän tích laø +1,6.10-19C vaø khoái tại sao bình thường thì điện của nguyên tử. lượng là 1,67.10-27kg. Khối lượng của nguyên tử trung hoà về điện. nơtron xấp xĩ bằng khối lượng của proâtoân. Soá proâtoân trong haït nhaân baèng soá Giới thiệu điện tích nguyên Ghi nhaän ñieän tích nguyeân.

(4) toá.. 10’. toá.. electron quay quanh haït nhaân neân bình thường thì nguyên tử trung hoà veà ñieän. b) Ñieän tích nguyeân toá Giới thiệu thuyết electron. Ghi nhaän thuyeát electron. Ñieän tích cuûa electron vaø ñieän tích cuû a proâtoân laø ñieän tích nhoû nhaát maø Yêu cầu học sinh thực hiện Thực hiện C1. ta có thể có được. Vì vậy ta gọi C1. Giải thích sự hình thành ion chúng là điện tích nguyên tố. 2. Thuyeát electron Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát döông, ion aâm. + Bình thường tổng đại số tất cả các khi nào thì nguyên tử không điện tích trong nguyên tử bằng còn trung hoà về điện. không, nguyên tử trung hoà về điện. Nếu nguyên tử bị mất đi một số So sánh khối lượng của Yêu cầu học sinh so sánh electron và khối lượng của electron thì tổng đại số các điện tích trong nguyên tử là một số dương, nó khối lượng của electron với prôtôn. là một ion dương. Ngược lại nếu khối lượng của prôtôn. nguyên tử nhận thêm một số electron thì noù laø ion aâm. + Khối lượng electron rất nhỏ nên Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát Giải thích sự nhiễm điện chúng có độ linh động rất cao. Do đó electron dễ dàng bứt khỏi nguyên tử, khi naøo thì vaät nhieãm ñieän döông, ñieän aâm cuûa vaät. di chuyển trong vật hay di chuyển từ döông, khi naøo thì vaät nhieãm vaät naøy sang vaät khaùc laøm cho caùc ñieän aâm. vaät bò nhieãm ñieän. Vaät nhieãm ñieän aâm laø vaät thieáu electron; Vaät nhieãm ñieän döông laø vật thừa electron. Hoạt động2: Vận dụng thuyết electron. Giới thiệu vật dẫn điện, vật Ghi nhận các khái niệm vật II. Vận dụng caùch ñieän. daãn ñieän, vaät caùch ñieän. 1. Vaät daãn ñieän vaø vaät caùch ñieän Yêu cầu học sinh thực hiện Thực hiện C2, C3. Vật dẫn điện là vật có chứa các C2, C3. Giaûi thích. điện tích tự do. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát Vật cách điện là vật không chứa tại sao sự phân biệt vật dẫn các electron tự do. ñieän vaø vaät caùch ñieän chæ laø Sự phân biệt vật dẫn điện và vật tương đối. Giaûi thích. cách điện chỉ là tương đối. 2. Sự nhiễm điện do tiếp xúc Yêu cầu học sinh giải thích Thực hiện C4. Nếu cho một vật tiếp xúc với một sự nhiễm điện do tiếp xúc. vaät nhieãm ñieän thì noù seõ nhieãm ñieän Yêu cầu học sinh thực hiện Vẽ hình 2.3. cùng dấu với vật đó. C4 Giaûi thích. 3. Sự nhiễm diện do hưởng ứng Giới tthiệu sự nhiễm điện Ñöa moät quaû caàu A nhieãm ñieän do hưởng ứng (vẽ hình 2.3). Thực hiện C5. dương lại gần đầu M của một thanh Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích kim loại MN trung hoà về điện thì sự nhiễm điện do hưởng ứng. đầu M nhiễm điện âm còn đầu N Yêu cầu học sinh thực hiện nhieãm ñieän döông..

(5) C5. Hoạt động 3 : Nghiên cứu định luật bảo toàn điện tích. 5’ Giới thiệu định luật. Ghi nhaän ñònh luaät. III. Định luật bảo toàn điện tích Cho hoïc sinh tìm ví duï. Tìm ví dụ minh hoạ. Trong moät heä vaät coâ laäp veà ñieän, tổng đại số các điện tích là không đổi. Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà - Yêu cầu HS làm bài tập 5 4’ -Học sinh tự giải vào vở. SGK. - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức đã học trong bài. - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaûi caùc baøi taäp 5, 6 sgk vaø - Ghi nhận nhiệm vụ về nhà. 2.1, 2.2, 2.5, 2.6 saùch baøi taäp. - Xem trước bài mới IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………... Ngày soạn: 22/08/10 Ngày dạy: 24/08/10 Tieát 3: Baøi 3: ĐIỆN TRƯỜNG VAØ CƯỜNG ĐỘ ĐIỆN TRƯỜNG. ĐƯỜNG SỨC ĐIỆN (t1) I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trình bày được khái niệm điện trường. - Phát biểu được định nghĩa của cường độ điện trường và nêu được đặc điểm của vectơ cường độ điện trường..

(6) - Biết cách tổng hợp các vectơ cường độ điện trường thành phần tại mỗi điểm. - Nêu được khái niệm đường sức điện và các đặc điểm của đường sức điện. 2. Kó naêng - Xác định phương chiều của vectơ cường độ điện trường tại mỗi điểm do điện tích điểm gây ra. - Vận dụng quy tắc hình bình hành xác định hướng của vectơ cường độ điện trường tổng hợp. - Giải các Bài tập về điện trường. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Chuẩn bị hình vẽ 3.6 đến 3.9 trang 19 SGK. - Thước kẻ, phấn màu. - Chuaån bò phieáu caâu hoûi. 2. Hoïc sinh - Chuẩn bị Bài trước ở nhà. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kieåm tra baøi cuõ (3’) - Nêu và giải thích hiện tượng nhiễm điện do tiếp xúc, do hưởng ứng. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Theo thuyết tương tác gần, mọi vật tương tác với nhau phải thông qua môi trường trung gian. Ta biết hai điện tích ở cách xa nhau trong chân không lại tác dụng lực lên nhau, môi trường truyền tương tác đó là môi trường nào? Chúng ta cùng nhau tìm hiểu. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TL Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức cô baûn Hoạt động1: Tìm hiểu khái niệm điện trường. 10’ Giới thiệu sự tác dụng lực Tìm thêm ví dụ về môi trường I. Điện trường giữa các vật thông qua môi truyền tương tác giữa hai vật. 1. Môi trường truyền tương tác điện trường. Môi trường tuyền tương tác giữa Ghi nhaän khaùi nieäm. các điện tích gọi là điện trường. Giới thiệu khái niệm điện 2. Điện trường trường. Điện trường là một dạng vật chất bao quanh caùc ñieän tích vaø gaén lieàn với điện tích. Điện trường tác dụng lực điện lên điện tích khác đặt trong Hoạt động2: Tìm hiểu cường độ điện trường. 25’ Giới thiệu khái niệm điện Ghi nhận khái niệm. II. Cường dộ điện trường trường. 1. Khái niệm cường dộ điện trường Cường độ điện trường tại một điểm là đại lượng đặc trưng cho độ mạnh Nêu định nghĩa và biểu thức Ghi nhận định nghĩa, biểu yếu của điện trường tại điểm đó. định nghĩa cường độ điện thức. 2. Ñònh nghóa trường. Cường độ điện trường tại một điểm là đại lượng đặc trưng cho tác dụng lực của điện trường của điện trường tại điểm đó. Nó được xác định bằng thương số của độ lớn lực điện F tác Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñôn vò Nêu đơn vị cường độ điện dụng lên điện tích thử q (dương) đặt.

(7) cường độ điện trường theo trường theo định nghĩa. tại điểm đó và độ lớn của q. F ñònh nghóa. E= q Giới thiệu đơn vị V/m. Ghi nhận đơn vị tthường Đơn vị cường độ điện trường là N/C duøng. hoặc người ta thường dùng là V/m. 3. Véc tơ cường độ điện trường Giới thiệu véc tơ cường độ điện trường. Veõ hình bieåu dieãn veùc tô cường độ điện trường gây bởi moät ñieän tích ñieåm.. Ghi nhaän khaùi nieäm.; Veõ hình.. →. →. F q Véc tơ cường độ điện trường E=. →. E. gây bởi một điện tích điểm có : - Ñieåm ñaët taïi ñieåm ta xeùt. - Phương trùng với đường thẳng nối Dựa vào hình vẽ nêu các điện tích điểm với điểm ta xét. yếu tố xác định véc tơ cường - Chiều hướng ra xa điện tích nếu là độ điện trường gây bởi một điện tích dương, hướng về phía điện Yêu cầu học sinh thực hiện điện tích điểm. tích neáu laø ñieän tích aâm. C1. ¿ Q∨ ¿ 2 Thực hiện C1. - Độ lớn : E = k ωr ¿ Veõ hình 3.4. 4. Nguyên lí chồng chất điện trường Veõ hình. Neâu nguyeân lí choàng chaát. ⃗ E =⃗ E 1+ ⃗ E2+ .. .+ ⃗ En Ghi nhaän nguyeân lí. 5’. Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà - Cho học sinh tóm tắt những HS trả lời yêu cầu của GV kiến thức đã học trong bài. - Xem trước phần đường sức - Ghi nhận nhiệm vụ về nhà. điện.. - Trả lời các câu hỏi trong SGK. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………….. Ngày soạn: 24/08/10 Ngày dạy: 26/08/10 Tieát 4: Baøi 3:. ĐIỆN TRƯỜNG VAØ CƯỜNG ĐỘ ĐIỆN TRƯỜNG. ĐƯỜNG SỨC ĐIỆN (t2) A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU. 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kieåm tra baøi cuõ (4’) - Định nghĩa cường độ điện trường và viết công thức tính cường độ điện trường. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Tiết trước ta đã tìm hiểu về điện trường, vậy người ta mô tả điện trường như thế nào? Tiết học hôm nay sẽ giúp ta biết được điều đó.. TL 30’. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Hoạt động1: Tìm hiểu đường sức điện.. Kiến thức cô baûn. Giới thiệu hình ảnh các đường Quan sát hình 3.5. Ghi nhận hình III. Đường sức điện sức điện. ảnh các đường sức điện. 1. Hình ảnh các đường sức điện.

(8) Giới thiệu đường sức điện trường. Vẽ hình dạng đường sức của một số điện trường. Giới thiệu các hình 3.6 đến 3.9. Neâu vaø giaûi thích caùc ñaëc điểm cuae đường sức của điện trường tĩnh.. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. Giới thiệu điện trường đều. Veõ hình 3.10.. Caùc haït nhoû caùch ñieän ñaët trong ñieän trường sẽ bị nhiễm điện và nằm dọc theo những đường mà tiếp tuyến tại mỗi điểm trùng với phương của véc tơ cường Ghi nhaän khaùi nieäm. độ điện trường tại điểm đó. 2. Ñònh nghóa Đường sức điện trường là đường mà tieáp tuyeán taïi moãi ñieåm cuûa noù laø giaù Vẽ các hình 3.6 đến 3.8. của véc tơ cường độ điện trường tại điểm đó. Nói cách khác đường sức điện Xem các hình vẽ để nhận xét. trường là đường mà lực điện tác dụng doïc theo noù. Ghi nhận đặc điểm đường sức 3. Hình dạng đường sức của một dố của điện trường tĩnh. điện trường Xem caùc hình veõ sgk. 4. Các đặc điểm của đường sức điện + Qua mỗi điểm trong điện trường có một đường sức điện và chỉ một mà thôi + Đường sức điện là những đường có hướng. Hướng của đường sức điện tại một điểm là hướng của véc tơ cường độ Thực hiện C2. điện trường tại điểm đó. + Đường sức điện của điện trường tĩnh là những đường không khép kín. + Qui ước vẽ số đường sức đi qua một diện tích nhất định đặt vuông góc với Ghi nhaän khaùi nieäm. với đường sức điện tại điểm mà ta xét tỉ Veõ hình. lệ với cường độ điện trường tại điểm đó. 4. Điện trường đều Điện trường đều là điện trường mà véc tơ cường độ điện trường tại mọi điểm đều có cùng phương chiều và độ lớn. Đường sức điện trường đều là những đường thẳng song song cách đều.. Hoạt động 2 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà 9’. - Yeâu caàu hoïc sinh toùm taét HS tự giải bài tập vào vở. những kiến thức cơ bản đã học trong baøi. - Hướng dẫn HS giải bài 11 SGK. - Cho học sinh đọc phần Em có - Ghi nhận nhiệm vụ về nhà. bieát ? - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giải caùc baøi taäp 9, 10, 12, 13 sgk - 3.1, 2.2, 3.3, 3.4, 3.6, 3.7, 3.10 saùch baøi taäp.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY.

(9) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………. Ngày soạn: 05/09/10 Ngày dạy: 07/09/10 Tieát 5: Baøi : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - HS nắm được các khái niệm cơ bản: điện trường, cường độ điện trường, nguyên lí chồng chất điện trường, thuyết electron, định luật bảo toàn điện tích. 2. Kyõ naêng - Vận dụng định luật Cu-lông - Xác định vectơ cường độ điện trường tại một điểm. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Hoïc sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô..

(10) III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kieåm tra baøi cuõ: (4’) - Nêu định nghĩa và các đặc điểm của đường sức điện. 3. Tạo tình huống có vấn đề: (1’) Để giúp các em có thể giải tốt các bài toán phần này hôm nay ta tiến hành tiết bài tập. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TL Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức cô baûn Hoạt động1: Tĩm tắt các cơng thức cơ bản và giải các câu trắc nghiệm 17’ GV tóm tắt các công thức cơ bản. Giải thích lựa chọn. 1.1 B; 1.2 D; 1.3 D; 1.4 D; 1.5 Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao D; 2.1 D; 2.2 D; 3.1 D; 3.2 D; 3.3 choïn ? D; 3.4 C; 3.5 B; 3.6 D.. 20’. Hoạt động 2: Giải các bài tập tự luận. Hướng dẫn học sinh các bước Gọi tên các véc tơ cường Bài 12 trang21 giaûi. độ điện trường thành phần. Gọi C là điểm mà tại đó cường độ → Veõ hình Xác định véc tơ cường độ điện trường bằng 0. Gọi E và 1 điện trường tổng hợp tại C. → E2 là cường độ điện trường do q1 Hướng dẫn học sinh tìm vị trí Lập luận để tìm vị trí của cuûa C. C.. vaø q2 gaây ra taïi C, ta coù →. E1 +. →. E =. →. E2 = 0 →. →. => E1 = - E2 . Hai veùc tô naøy phaûi cuøng phöông, tức là điểm C phải nằm trên đường thaúng AB. Hai veùc tô naøy phaûi ngược chiều, tức là C phải nằm ngoài đoạn AB. Hai véc tơ này phải có môđun bằng nhau, tức là Yêu cầu học sinh tìm biểu thức Tìm biểu thức tính AC. ñieåm C phaûi gaàn A hôn B vaøi |q1| < để xác định AC. |q2|. Do đó ta có: ¿ q1 ∨ ¿ 2 Yeâu caàu hoïc sinh suy ra vaø thay k ε . AC = k Suy ra và thay số để tính ¿ số tính toán. AC. 2 AB+ AC ¿ ε¿ Hướng dẫn học sinh tìm các Tìm caùc ñieåm khaùc coù ¿ q2 ∨ ¿¿ ñieåm khaùc. cường độ điện trường bằng ¿ 0. 2 q2 4 AB+AC = = => AC q1 3. (. ). ||. => AC = 64,6cm. Ngoài ra còn phải kể tất cả các Hướng dẫn học sinh các bước Gọi tên các véc tơ cường giaûi. độ điện trường thành phần. điểm nằm rất xa q1 và q2. Tại điểm Veõ hình Tính độ lớn các véc tơ C và các điểm này thì cường độ cường độ điện trường điện trường bằng không, tức là không có điện trường. thaønh phaàn Baøi 13 trang 21.

(11) →. Goïi Goïi. →. E1 và E2 là cường độ điện trường do q1 và q2 gây ra taïi C. Ta coù : ¿ q1 ∨ ¿ 2 5 Xác định véc tơ cường độ E1 = k ε . AC = 9.10 V/m ¿ điện trường tổng hợp tại C. (hướng theo phương AC). Tính độ lớn của Hướng dẫn học sinh lập luận để tính độ lớn của. →. E .. →. E. ¿ 5 E2 = k ε . BC 2 = 9.10 V/m ¿ (hướng theo phương CB). Cường độ điện trường tổng hợp tại C ¿ q1 ∨. →. E = →. →. E1 +. →. E2. coù phöông chieàu nhö hình. E. veõ. Vì tam giaùc ABC laø tam giaùc vuoâng neân hai veùc tô →. E2. vaø. E1. vuông góc với nhau nên độ. lớn của. 2’. →. →. E laø: E = 12,7.105V/m. Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà - Nhắc lại phương pháp giải bài tập liên quan. - Chữa bài tập vào vở. - Xem lại công thức tính công của - Ghi nhận nhiệm vụ về nhà. lực cơ học.. 2 1. √E +E. 2 2. =. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………… Ngày soạn: 07/09/10 Ngày dạy: 09/09/10 Tieát 6. Baøi 4: CÔNG CỦA LỰC ĐIỆN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nêu được đặc điểm của lực tác dụng lên điện tích trong điện trường đều. - Lập được biểu thức tính công thức của lực điện trong điện trường đều. - Phát biểu được đặc điểm của công dịch chuyển điện tích trong điện trường bất kì. - Trình bày được khái niệm, biểu thức, đặc điểm của thế năng của điện tích trong điện trường, quan hệ giữa công của lực điện trường và độ giảm thế năng của điện tích trong điện trường. 2. Kĩ năng - Giải bài toán tính công của lực điện trường và thế năng điện trường. 3. Thái độ: Vận dụng lí thuyết vào thực tiễn..

(12) II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: - Vẽ trên giấy khổ lớn hình 4.2 sgk và hình ảnh hỗ trợ trường hợp di chuyển điện tích theo một đường cong từ M đến N. 2. Hoïc sinh: - Ôn lại cách tính công của trọng lực và đặc điểm công trọng lực. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (3’) - Nêu định nghĩa và các tính chất của đường sức của điện trường tĩnh. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Tương tác tĩnh điện có nhiều điểm tương đồng với tương tác hấp dẫn. Ta sẽ thấy ngay cả công của lực điện và thế năng của điện tích trong điện trường cũng có những điểm tương tự như công của trọng lực và thế năng của một vật trong trọng trường cũng có những điểm tương tự như công của trọng lực và thế năng của một vật trong trọng trường. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TL Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức cô baûn Hoạt động1: Tìm hiểu công của lực điện. 20’ Veõ hình 4.1 leân baûng. Veõ hình 4.1. I. Công của lực điện Xác định lực điện trường tác 1. Đặc điểm của lực điện tác dụng duïng leân ñieän tích q > 0 ñaët leân moät ñieän tích ñaët trong ñieän trong điện trường đều có trường đều → → → cường độ điện trường E . F =q E Veõ hình 4.2 leân baûng.. Veõ hình 4.2. Tính coâng khi ñieän tích q di chuyển theo đường thẳng từ M đến N. Tính coâng khi ñieän tích di chuyển theo đường gấp khúc Cho hoïc sinh nhaän xeùt. MPN. Ñöa ra keát luaän. Nhaän xeùt. Giới thiệu đặc điểm công Ghi nhận đặc điểm công. của lực diện khi điện tích di chuyển trong điện trường bất Ghi nhận đặc điểm công của lực diện khi điện tích di kì. chuyển trong điện trường bất Yêu cầu học sinh thực hiện kì. C1.. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. Thực hiện C1. Thực hiện C2.. Lực. →. F là lực không đổi.. 2. Công của lực điện trong điện trường đều AMN = qEd Với d là hình chiếu đường đi trên một đường sức điện. Công của lực điện trường trong sự di chuyeån cuûa ñieän tích trong ñieän trường đều từ M đến N là A MN = qEd, khoâng phuï thuoäc vaøo hình daïng cuûa đường đi mà chỉ phụ thuộc vào vị trí của điểm đầu M và điểm cuối N của đường đi. 3. Công của lực điện trong sự di chuyeån cuûa ñieän tích trong ñieän trường bất kì Công của lực điện trong sự di chuyeån cuûa ñieän tích trong ñieän trường bất kì không phụ thuộc vào hình dạng đường đi mà chỉ phụ thuộc vào vị trí điểm đầu và điểm cuối của đường đi. Lực tĩnh điện là lực thế, trường tĩnh.

(13) điện là trường thế. Hoạt động 2: Tìm hiểu thế năng của một điện tích trong điện trường. 15’ Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi Nhaéc laïi khaùi nieäm theá naêng II. Theá naêng cuûa moät ñieän tích khái niệm thế năng trọng trọng trường. trong điện trường trường. Ghi nhaän khaùi nieäm. 1. Khaùi nieäm veà theá naêng cuûa moät Giới thiệu thế năng của điện tích trong điện trường ñieän tích ñaët trong ñieän Theá naêng cuûa ñieän tích ñaët taïi moät trường. điểm trong điện trường đặc trưng cho Ghi nhận mối kiên hệ giữa khả năng sinh công của điện trường thế năng và công của lực khi đặt điện tích tại điểm đó. Giới thiệu thế năng của điện điện. 2. Sự phụ thuộc của thế năng WM tích đặt trong điện trường và vaøo ñieän tích q sự phụ thuộc của thế năng Theá naêng cuûa moät ñieän tích ñieåm q naøy vaøo ñieän tích. đặt tại điểm M trong điện trường : WM = AM = qVM Tính công khi điện tích q di Thế năng này tỉ lệ thuận với q. Cho điện tích q di chuyển chuyển từ M đến N rồi ra . 3. Công của lực điện và độ giảm thế trong điện trường từ điểm M năng của điện tích trong điện trường đến N rồi ra . Yêu cầu học Rút ra kết luận. AMN = WM - WN sinh tính coâng. Công mà lực điện trường tác dụng Cho học sinh rút ra kết luận. Thực hiện C3. lên điện tích đó sinh ra sẽ bằng độ giaûm theá naêng cuûa ñieän tích q trong Yêu cầu HS thực hiện C3. điện trường. Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà 2’ - Cho HS laøm baøi taäp 7 SGK. - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp 4, 5, 6 trang - Ghi nhận nhiệm vụ về nhà. 25 sgk vaø 4.1 → 4.7, 4.9 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………… Ngày soạn: 12/09/10 Ngày dạy: 14/09/10 Tieát 7. Baøi 5: ÑIEÄN THEÁ. HIEÄU ÑIEÄN THEÁ I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trình bày được ý nghĩa, định nghĩa, đơn vị, đặc điểm của điện thế và hiệu điện thế. - Nêu được mối liên hệ giữa hiệu điện thể và cường độ điện trường. - Biết được cấu tạo của tĩnh điện kế. 2. Kó naêng - Giaûi được một số bài tập đơn giản về ñieän theá vaø hieäu ñieän theá. - So sánh được các vị trí có điện thế cao và điện thế thấp trong điện trường. 3. Thái độ Vận dụng khoa học vào đời sống..

(14) II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Đọc SGK vật lý 7 để biết HS đã có kiến thức gì về hiệu điện thế. - Thước kẻ, phấn màu, tĩnh điện kế. - Chuaån bò phieáu caâu hoûi. 2. Hoïc sinh Đọc lại SGK vật lý 7 và vật lý 9 về hiệu điện thế. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.Ổn định tổ chức(1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kieåm tra baøi cuõ(4’) : Nêu đặc điểm công của lực điện trường khi điện tích di chuyển. Viết biểu thức tính cơng. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’): Thế năng của điện tích q trong điện trường đặc trưng cho khả năng sinh công của lực điện tác dụng lên điện tích q. Nó có hai thành phần: một thành phần đặc trưng cho trường và không phụ thuộc vào điện tích q, một thành phần đặc trưng cho điện tích trong tương tác đó. Có đại lượng nào đặc trưng cho khả năng sinh công của trường mà không phụy thuộc q không. Ta tìm hiểu bài mới ‘’Điện thế. Hiệu điện thế’’ B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TL Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm điện thế 15’ I. Ñieän theá Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi coâng 1. Khaùi nieäm ñieän theá thức tính thế năng của điện tích q Nêu công thức. Ñieän theá taïi moät ñieåm trong ñieän tại điểm M trong điện trường. HS phân tích để thấy cĩ trường đặc trưng cho điện trường về một thành phần phụ thuộc q phöông dieän taïo ra theá naêng cuûa một thành phần không phụ ñieän tích. thuộc q. 2. Ñònh nghóa Ghi nhaä n khaù i nieä m . Ñöa ra khaùi nieäm. Ñieän theá taïi moät ñieåm M trong điện trường là đại lượng đặc trưng Ghi nhaä n khaù i nieä m . Neâu ñònh nghóa ñieän theá. cho điện trường về phương diện tạo ra thế năng khi đặt tại đó một điện tích q. Nó được xác định bằng thương số của công của lực điện tác duïng leân ñieän tích q khi q di chuyeån từ M ra xa vô cực và độ lớn của q AM ∞ VM = q Ñôn vò ñieän theá laø voân (V). Ghi nhaä n ñôn vò. 3. Ñaëc ñieåm cuûa ñieän theá Neâu ñôn vò ñieän theá. Điện thế là đại lượng đại số. Neâ u ñaë c ñieå m cuû a ñieä n Thườ ng chọn điện thế của đát hoặc Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñaëc ñieåm theá . một điểm ở vô cực làm mốc (bằng cuûa ñieän theá. 0). Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Thực hiện C1. Hoạt động 2: Tìm hiểu khái niệm hiệu điện thế. 20’ Hướng dẫn học sinh xây dựng Ghi nhaän khaùi nieäm. II. Hieäu ñieän theá định nghĩa hiệu điện thế dựa vào 1. Ñònh nghóa công của lực điện trong dịch Hiệu điện thế giữa hai điểm M, N.

(15) trong điện trường là đại lượng đặc tröng cho khaû naêng sinh coâng cuûa điện trường trong sự di chuyển của một điện tích từ M đến Nù. Nó được xác định bằng thương số giữa công Nêu đơn vị hiệu điện thế. của lực điện tác dụng lên điện tích q trong sự di chuyển của q từ M đến N và độ lớn của q. A MN Quan saùt, moâ taû tónh ñieän UMN = VM – VN = q keá. Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñôn vò 2. Ño hieäu ñieän theá hieäu ñieän theá. Ño hieäu ñieän theá tónh ñieän baèng tónh ñieän keá. Giới thiệu tĩnh điện kế. Xây dựng mối liên hệ 3. Hệ thức liên hệ giữa hiệu điện giữa hiệu điện thế và thế và cường độ điện trường U cường độ điện trường. E= d Hướng dẫn học sinh xây dựng mối liên hệ giữa E và U. Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà -Nhắc lại khái niệm điện thế, hiệu 4’ điện thế và biểu thức tính các đại lượng này. - Làm bài tập 9 SGK. Về nhà: -Trả lời các câu hỏi SGK, làm bài Ghi nhận nhiệm vụ về nhà. tập liên quan trong sách bài tập. -Đọc mục ‘’Em có biết’’ IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… chuyển một điện tích giữa hai điểm M và N. Neâu ñònh nghóa hieäu ñieän theá..

(16) Ngày soạn: 14/09/10 Ngày dạy: 16/09/10 Tieát: 8. Baøi : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Công của lực điện - Điện thế, hiệu điện thế, liên hệ giữa hiệu điện thế và cường độ điện trường. 2. Kyõ naêng - Giải được các bài toán tính công của lực điện. - Giải được các bài toán tính hiệu điện thế, liên hệ giữa E, U và A. 3. Thái độ - Rèn luyện cho học sinh tính cẩn thận trong giải bài tập. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Hoïc sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ: (4’): Nêu định nghĩa hiệu điện thế? Viết biểu thức liên hệ giữa E và U. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Để khắc sâu kiến thức cho các em phần điện thế, hiệu điện thế và cách tính công của lực điện,hôm nay ta tiến hành tiết luyện tập. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức cô baûn Hoạt động1 : Tóm tắt những kiến thức liên quan, Giải các câu hỏi trắc nghiệm. + Đặc điểm của công của lực Caâu 4 trang 25 : D ñieän. Caâu 5 trang 25 : D + Biểu thức tính công của lực Caâu 5 trang 29 : C 10’ ñieän. Caâu 6 trang 29 : C + Khaùi nieäm ñieän theá, hieäu ñieän Caâu 7 trang 29 : C thế, liên hệ giữa U và E. Giải thích lựa chọn. 4.1 D 4.2 B + Các công thức của tụ điện. 4.3 B 4.4 D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao 4.5 C 4.6 D choïn ? 5.1 C 5.2 C 5.3 D 5.4 C 5.5 D Hoạt động 2 : Giải các bài tập tự luận. 25’. Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Viết biểu thức định lí động Bài 7 trang 25 Theo định lí về động năng ta thức định lí động năng. naêng. Hướng dẫn để học sinh tính coù : Eñ2 – Eñ1 = A động năng của electron khi nó Lập luận, thay số để tính Eđ2. đến đập vào bản dương. Maø v1 = 0 => Eñ1 = 0 vaø A = qEd.

(17) Hướng dẫn để học sinh tính công của lực điện khi electron chuyển động từ M đến N.. Eñ2 = qEd = - 1,6.10-19.103. Tính công của lực điện. (- 10-2) = 1,6.10-18(J) Baøi 9 trang 29 Công của lực điện khi Gv biểu diễn bằng hình vẽ. ? Làm thế nào để xác định ANP ? electron chuyển động từ M ? Để tính vận tốc tai P khi biết HS thảo luận nhĩm sau đĩ đại đến N : vận tốc tai M ta áp dụng định lí diện trình bày cách giải. A = q.UMN = -1,6.10-19.50 nào? = - 8. 10-18(J) Baøi 4.9 trang 11SBT a) AMN = qEd. Trong đó AMN = 9,6.10-18J, q = -1.6.10-19c, d = -0,6cm. suy ra E = 104V/m ANP = 6,4.10-18J.b) Công của lực điện khi electron di chuyển từ N đến P: ANP = AMN + ANP = 16.10-18J Áp dụng định lí động năng suy ra: 2 A NP v P= =5 , 93 .106 m/s m Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà . √. 4’. -Nhắc lại những kiến thức cơ bản, lưu ý đơn vị khi áp dụng các công thức. Về nhà: - Chữa bài tập vào vở. - Xem trước bài mới. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... Ngày soạn: 19/09/10 Tieát 9. Ngày dạy: 21/09/10.

(18) Baøi 6 : TUÏ ÑIEÄN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trình bày được cấu tạo của tụ điện, cách tích điện cho tụ. - Nêu rõ ý nghĩa, biểu thức, đơn vị của điện dung. - Viết được biểu thức tính năng lượng điện trường của tụ điện và giải thích được ý nghĩa các đại lượng trong biểu thức. 2. Kó naêng - Nhận ra một số loại tụ điện trong thực tế. - Giaûi baøi taäp tuï ñieän. 3. Thái độ - Có ý thức tìm hiểu về vai trò của tụ điện trong lĩnh vực khoa học và đời sống. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Một số loại tụ điện thực tế, đặc biệt là tụ xoay trong máy thu thanh. - Dụng cụ: Thước kẻ, phấn màu. 2. Hoïc sinh: - Chuẩn bị bài mới. - Sưu tầm các linh kiện điện tử. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (2’) - Nêu định nghĩa hiệu điện thế và mối liên hệ giữa hiệu điện thế với cường độ điện trường. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Trong quạt điện, tủ lạnh, ti vi, radio ta thường thấy có tụ điện. Vậy tụ điện là gì? Công dụng của nó là gì? Chúng ta cùng tìm hiểu bài mới ‘’Tụ điện’’ B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức cô baûn Hoạt động1 : Tìm hiểu tụ điện. - Giới thiệu mạch có chứa tụ Quan saùt, moâ taû tuï ñieän I. Tuï ñieän điện từ đó giới thiệu tụ điện. phaüng. 1. Tuï ñieän laø gì ? + cho học sinh quan sát một tụ Tuï ñieän laø moät heä hai vaät giấy đã bị bóc 15’ daãn ñaët gaàn nhau vaø ngaên + giới thiệu các loại tụ mẫu (kết Ghi nhaän khaùi nieäm. cách nhau bằng một lớp cách hợp hình 6.1 và 6.2 SGK) Ghi nhaän kí hieäu. điện. Mỗi vật dẫn đó gọi là Giới thiệu tụ điện phẳng moät baûn cuûa tuï ñieän. Giới thiệu kí hiệu tụ điện trên Tụ điện dùng để chứa điện caùc maïch ñieän. tích. Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch tích Neâu caùch tích ñieän cho tuï Tuï ñieän phaüng goàm hai baûn ñieän cho tuï ñieän. ñieän. kim loại phẳng đặt song song Giới thiệu hình 6.4 (lưu ý bản nối với nhau và ngăn cách nhau với cực dương của nguồn sẽ tích Bản cịn lại tích điện âm. Cơ chế bằng một lớp điện môi. điện dương). Bản còn lại có tích tích điện của tụ dựa trên sự Kí hieäu tuï ñieän điện không? Cơ chế của sự tích nhiễm điện do hưởng ứng. điện cho toàn tụ là gì? Thực hiện C1. 2. Caùch tích ñieän cho tuï ñieän Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Nối hai bản của tụ điện với hai cực của nguồn điện..

(19) Độ lớn điện tích trên mỗi bản của tụ điện khi đã tích ñieän goïi laø ñieän tích cuûa tuï ñieän. Hoạt động2 : Tìm hiểu điện dung của tụ điện, các loại tụ và năng lượng điện trường trong tụ điện. II. Ñieän dung cuûa tuï ñieän 1. Ñònh nghóa Điện dung của tụ điện là đại lượng đặc trưng cho khả năng tích điện của tụ điện ở một hieäu ñieän theá nhaát ñònh. Noù được xác định bằng thương số cuûa ñieän tích cuûa tuï ñieän vaø hiệu điện thế giữa hai bản cuûa noù. Q C= U Ñôn vò ñieän dung laø fara (F). Ñieän dung cuûa tuï ñieän phaüng : εS C= 9. 109 . 4 πd Giới thiệu các loại tụ. Quan saùt, moâ taû. 2. Các loại tụ điện Giới thiệu hiệu điện thế giới Hiểu được các số liệu ghi trên Thường lấy tên của lớp điện haïn cuûa tuï ñieän. voû cuûa tuï ñieän. môi để đặt tên cho tụ điện: tụ Giới thiệu tụ xoay. Quan saùt, moâ taû. khoâng khí, tuï giaáy, tuï mi ca, tụ sứ, tụ gốm, … Trên vỏ tụ thường ghi cặp số lieäu laø ñieän dung vaø hieäu ñieän thế giới hạn của tụ điện. Người ta còn chế tạo tụ điện có điện dung thay đổi được goïi laø tuï xoay. 3. Năng lượng của điện Giới thiệu năng lượng điện Nắm vững công thức tính trường trong tụ điện trường của tụ điện đã tích điện năng lượng điện trường của tụ Năng lượng điện trường của điện đã được tích diện. tụ điện đã được tích điện 1 1 Q2 W= QU = = 2 2 C 1 CU2 2 Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà. 20’. - Giới thiệu cho HS biết nếu dùng một hiệu điện thế nhất định để tích điện cho các tụ điện khác nhau thì thấy chúng tích được những điện tích khác nhau.. Khả năng tích điện của mỗi tụ ở một hiệu điện thế nhất định là khác nhau. + Điện tích tụ điện tích được tỉ lệ với hiệu điện thế giữa hai bản: Q = CU Giới thiệu điện dung của tụ Ghi nhận khái niệm. ñieän Giới thiệu đơn vị điện dung và Ghi nhận đơn vị điện dung và các ước của nó. các ước của nó. Giới thiệu công thức tính điện Ghi nhận công thức tính. Nắm dung cuûa tuï ñieän phaüng. vững các đại lượng trong đó.. 6’. - Cho học sinh tóm tắt những - Làm bài tập 5,6 kiến thức cơ bản đã học trong baøi. - Laøm caùc baøi taäp 5, 6 Về nhà:.

(20) Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp 7, 8 trang 33 sgk vaø 6.7, 6.8, 6.9 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... Ngày soạn: 21/09/10 Tieát 10 Baøi:. Ngày dạy: 23/09/10 BAØI TAÄP. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Công của lực điện - Điện thế, hiệu điện thế, liên hệ giữa hiệu điện thế và cường độ điện trường..

(21) - Tụ điện, điện dung của tụ điện, năng lượng của tụ điện đã được tích điện. 2. Kyõ naêng : - Giải được các bài toán tính công của lực điện. - Giải được các bài toán tính hiệu điện thế, liên hệ giữa E, U và A. - Giải được các bài toán về mối liên hệ giữa Q, C, U và W II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Hoïc sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ: (15’): Kiểm tra 15’ 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Để khắc sâu kiến thức cho các em phần tụ điện và những vấn đề liên quan đến tụ, hôm nay ta tiến hành tiết luyện tập.. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động của học sinh. Hoạt động của giáo viên Kiến thức cô baûn Hoạt động 1 : Tóm tắt những kiến thức liên quan, Giải các câu hỏi trắc nghiệm.. 10’ 15’. + Các công thức của tụ điện. Giải thích lựa chọn. Yêu cầu HS trả lời các câu trắc nghiệm từ 6.1 đến 6.6 SBT. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn ? Hoạt động 2 : : Giải các bài tập tự luận.. 6.1 D 6.2 B 6.3 D 6.4 C 6.5 C 6.6 D. Baøi 7 trang33 SGK a) Ñieän tích cuûa tuï ñieän : q = CU = 2.10-5.120 = 24.104 Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän tích toái (C). b) Ñieän tích toái ña maø tuï ñieän ña cuûa tuï ñieän. Viết công thức, thay số và tính tích được qmax = CUmax = 2.10-5.200 Yêu cầu học sinh tính điện tích toán. cuûa tuï ñieän. = 400.10-4(C). Lập luận để xem như hiệu điện Viết công thức, thay số và tính Bài 8 trang 33 SGK a) Ñieän tích cuûa tuï ñieän : thế không đổi. toán. q = CU = 2.10-5.60 = 12.10-4(C). Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng. Viết công thức, thay số và tính b) Công của lực điện khi U = 60V Yêu cầu học sinh tính hiệu điện toán. A = Dq.U = 12.10-7.60 = 72.10theá U’. 6 (J) Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng. Tính công của lực điện khi đó. c) Công của lực điện khi U’ = Yêu cầu học sinh tính điện tích của Tính công của lực điện. tuï ñieän.. Tính U’ khi q’ =. U = 30V 2. q 2. Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng.. A’ = Dq.U’ = 12.10-7.30 = 36.106 (J). Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà 3’. -Nhắc lại những kiến thức cơ bản, lưu ý đơn vị khi áp dụng các.

(22) công thức. Về nhà: - Chữa bài tập vào vở. - Xem trước bài mới.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. KIỂM TRA 15’ Một điện tích điểm q = 4.10-8C đặt tại một điểm O trong không khí. a. Xác định cường dộ điện trường tại điểm M cách O một khoảng 2cm. Đặt tại M một điện tích Q = -2.10 -5C. xác định lực tác dụng lên điện tích Q. b. Tìm trên đường thẳng nối q và Q điểm có cường độ điện trường bằng 0. MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA MĐNT LVKT Điện trường Tổng. Nhận biết TNKQ. Thông hiểu TL. TNKQ. TL 1 (7 đ) 1(7 đ). Vận dụng TNKQ. Tổng TL. 1(3 đ) 1(3 đ). 2 2(10 đ).

(23) Ngày soạn: 26/09/10 Tieát 11: Baøi 7 :. Ngày dạy: 28/09/10 Chương II. DÒNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI DÒNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI. NGUỒN ĐIỆN (Tiết 1). I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phát biểu được định nghĩa cường độ dòng điện và viết được công thức thể hiện định nghĩa này. - Nêu được điều kiện để có dòng điện. - Phát biểu được suất điện động của nguồn điện và viết được công thức thể hiện định nghĩa này. - Mô tả được cấu tạo chung của các pin điện hoá và cấu tạo của pin Vôn-ta. - Mô tả được cấu tạo của acquy chì. 2. Kó naêng - Giải thích được vì sao nguồn điện có thể duy trì hiệu điện thế giữa hai cực của nó. Δq q A - Giải được các bài toán có liên quan đến các hệ thức : I = ;I= vaø E = . Δt t q - Giải thích được sự tạo ra và duy trì hiệu điện thế giữa hai cực của pin Vôn-ta. - Giải thích được vì sao acquy là một pin điện hoá nhưng lại có thể sử dụng được nhiều lần. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Xem lại những kiến thức liên quan đến bài dạy. - Chuaån bò duïng cuï thí nghieäm hình 7.5. - Một pin Lơ-clan-sê đã bóc sẵn để cho học sinh quan sát cấu tạo bên trong. - Moät acquy. - Vẽ phóng to các hình từ 7.6 đến 7.10. - Caùc voân keá cho caùc nhoùm hoïc sinh. 2. Hoïc sinh Moãi nhoùm hoïc sinh chuaån bò: - Một nữa quả chanh hay quất đã được bóp nhũn. - Hai mảnh kim loại khác loại. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (2’) Gv giới thiệu nộ dung chương II. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Ở THCS ta đã biết dòng điện là gì, biết nguồn điện tạo ra dòng điện trong mạch kín. Hôm nay ta sẽ tìm hiểu về dòng điện không đổi và biết được lí do vì sao nguồn điện có thể tạo ra dòng điện chạy khá lâu trong mạch kín. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức cô baûn Hoạt động 1 : Tìm hiểu về dòng điện. GV đề nghị mỗi nhóm HS viết ra Đại diện nhóm trả lời, nhóm I. Doøng ñieän khác nhận xét, bổ sung. giấy câu trả lời cho các câu hỏi + Doøng ñieän laø doøng chuyeån đã nêu trong mục I. động có hướng của các điện Neâ u ñònh nghóa doø n g ñieä n . Ñaë t caù c caâ u hoû i veà từ n g vaá n đề 13’ tích. Nêu bản chất của dòng diện + Dòng điện trong kim loại là để cho học sinh thực hiện. trong kim loại. dòng chuyển động có hướng của các electron tự do..

(24) Nêu qui ước chiều dòng điện. + Qui ước chiều dòng điện là Nêu các tác dụng của dòng chiều chuyển động của các ñieän. diện tích dương (ngược với chiều chuyển động của các ñieän tích aâm). + Caùc taùc duïng cuûa doøng ñieän : Tác dụng từ, tác dụng nhiệt, tác dụng hoác học, tác dụng cô hoïc, sinh lí, … Cho biết trị số của đại lượng + Cường độ dòng điện cho nào cho biết mức độ mạnh yếu biết mức độ mạnh yếu của của dòng điện ? Dụng cụ nào dòng điện. Đo cường độ dòng đo nó ? Đơn vị của đại lượng điện bằng ampe kế. Đơn vị đó. cường độ dòng điện là ampe (A). Hoạt động2: Tìm hiểu cường độ dòng điện, dòng điện không đổi. 15’. Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi ñònh nghĩa cường độ dòng điện.. Yêu cầu học sinh thực hiện C1.. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. - Phân biệt sự khác nhau giữa dòng điện không đổi, dòng điện một chiều và dòng điện xoay chiều? Giới thiệu đơn vị của cường độ dòng điện và của điện lượng. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Yêu cầu học sinh thực hiện C4.. II. Cường độ dòng điện. Nêu định nghĩa cường độ Dòng điện không đổi dòng điện đã học ở lớp 9. 1. Cường độ dòng điện Cường độ dòng điện là đại lượng đặc trưng cho tác dụng maïnh, yeáu cuûa doøng ñieän. Noù được xác định bằng thương số của điện lượng Dq dịch chuyeån qua tieát dieän thaúng của vật dẫn trong khoảng thời Thực hiện C1. gian Dt và khoảng thời gian đó. Δq I= Δt Thực hiện C2. 2. Dòng điện không đổi Dòng điện không đổi là doø n g điện có chiều và cường Ghi nhận đơn vị của cường độ độ không đổi theo thời gian. dòng điện và của điện lượng. Cường độ dòng điện của dòng điện không đổi: I = q Thực hiện C3. . t 3. Đơn vị của cường độ dòng Thực hiện C4. điện và của điện lượng Đơn vị của cường độ dòng ñieän trong heä SI laø ampe (A). 1C 1A = 1s Đơn vị của điện lượng là culoâng (C). 1C = 1A.1s.

(25) Hoạt động 3: Tìm hiểu về nguồn điện. III. Nguoàn ñieän 1. Điều kiện để có dòng điện Thực hiện C5. Điều kiện để có dòng điện Thực hiện C6. laø phaûi coù moät hieäu ñieän theá Từ đó nêu kết luận về điều kiện đặt vào hai đầu vật dẫn điện. để có dòng điện. 2. Nguoàn ñieän + Nguoàn ñieän duy trì hieäu Yêu cầu học sinh thực hiện C7, Thực hiện C7, C8. điện thế giữa hai cực của nó. C8. + Lực lạ bên trong nguồn Yêu cầu học sinh thực hiện C9. Thực hiện C9. điện: Là những lực mà bản chất không phải là lực điện. Tác dụng của lực lạ là tách và chuyển electron hoặc ion dương ra khỏi mỗi cực, tạo thành cực âm (thừa nhiều electron) và cực dương (thiếu hoặc thừa ít electron) do đó duy trì được hiệu điện thế giữa hai cực của nó. Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà. 9’. Yêu cầu học sinh thực hiện C5, C6.. 3’. Hướng dẫn HS làm bài tập 14 Hoàn thành bài tập. SGK Ghi nhận nhiệm vụ về nhà. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Trả lời câu hỏi từ 1 đến 4 SGK. - làm bài tập từ 7.1 đến 7.4 SBT. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... Ngày soạn: 28/09/10 Tieát 12: Baøi 7 :. Ngày dạy: 30/09/10 Chương II. DÒNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI DÒNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI. NGUỒN ĐIỆN (Tiết 2) A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU.

(26) 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Dòng điện không đổi là gì? Nêu điều kiện để có dòng điện. 3. Tạo tình huốn có vấn đề (1’) Bên trong nguồn điện lực lạ thức hiện công để duy trì hiệu điện thế giữa hai cực của nguồn điện. Vậy công của lực lạ này bằng bao nhiêu? Đại lượng nào đặc trưng cho khả năng sinh công của nguồn điện. Bài học hôm nay sẽ giúp ta trả lời câu hỏi đó.. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Hoạt động 1 : Tìm hiểu suất điện động của nguồn điện.. 15’. Kiến thức cô baûn. IV. Suất điện động của nguồn ñieän Giới thiệu công của nguồn điện. Ghi nhaän coâng cuûa nguoàn ñieän. 1. Coâng cuûa nguoàn ñieän Công của các lực lạ thực hiện laøm dòch chuyeån caùc ñieän tích qua nguồn được gọi là công của nguoàn ñieän. Giới thiệu khái niệm suất điện Ghi nhận khái niệm. 2. Suất điện động của nguồn động của nguồn điện. ñieän a) Ñònh nghóa Suất điện động E của nguồn điện là đại lượng đặc trưng cho khả năng thực hiện công của nguồn điện và được đo bằng thương số giữa công A của lực lạ Giới thiệu công thức tính suất Ghi nhận công thức. thực hiện khi dịch chuyển một điện động của nguồn điện. điện tích dương q ngược chiều điện trường và độ lớn của điện Giới thiệu đơn vị của suất điện Ghi nhận đơn vị của suất điện tích đó. động của nguồn điện. động của nguồn điện. b) Công thức E =. A q. c) Ñôn vò Đơn vị của suất điện động Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch ño Nêu cách đo suất điện động của trong heä SI laø voân (V). suất điện động của nguồn điên. nguoàn ñieän. Soá voân ghi treân moãi nguoàn ñieän Giới thiệu điện trở trong của Ghi nhận điện trở trong của cho biết trị số của suất điện động của nguồn điện đó. nguoàn ñieän. nguoàn ñieän. Suất điện động của nguồn điện coù giaù trò baèng hieäu ñieän theá giữa hai cực của nó khi mạch ngoài hở. Moãi nguoàn ñieän coù moät ñieän trở gọi là điện trở trong nguồn ñieän. Hoạt động2: Tìm hiểu các nguồn điện hoá học: Pin và acquy.. 20’ Hướng dẫn học sinh thực hiện C10.. Thực hiện C10.. V. Pin vaø acquy 1. Pin điện hoá Caáu taïo chung cuûa caùc pin ñieän hoá là gồm hai cực có bản chất khác nhau được ngâm vào trong.

(27) Vẽ hình 7.6 giới thiệu pin Vôn-ta.. Vẽ hình 7.8 giới thiệu pin Lôclaêngseâ.. Vẽ hình 7.9 giới thiệu acquy chì.. Veõ hình, ghi nhaän caáu taïo vaø hoạt động của pin Vôn-ta.. Veõ hình, ghi nhaän caáu taïo vaø hoạt động của pin Lơclăngse. Veõ hình, ghi nhaän caáu taïo vaø hoạt động của acquy chì.. Giới thiệu cấu tạo và suất điện động của acquy kiềm.. Nêu các tiện lợi của acquy kiềm.. Ghi nhaän caáu taïo vaø suaát ñieän động của acquy kiềm.. Ghi nhận những tiện lợi của acquy kieàm.. chaát ñieän phaân. a) Pin Voân-ta Pin Vôn-ta là nguồn điện hoá học gồm một cực bằng kẽm (Zn) và một cực bằng đồng (Cu) được ngaâm trong dung dòch axit sunfuric (H2SO4) loảng. Do tác dụng hoá học thanh kẽm thừa electron nên tích điện âm còn thanh đồng thiếu electron neân tích ñieän döông. Suất điện động khoảng 1,1V. b) Pin Lôclaêngseâ + Cực dương : Là một thanh than bao boïc xung quanh baèng moät hỗn hợp mangan điôxit MnO2 và graphit. + Cực âm : Bằng kẽm. + Dung dòch ñieän phaân : NH4Cl. + Suất điện động : Khoảng 1,5V. + Pin Lôclaêngseâ khoâ : Dung dòch NH4Cl được trộn trong một thứ hồ đặc rồi đóng trong một vỏ pin bằng kẽm, vỏ pin này là cực âm. 2. Acquy a) Acquy chì Bản cực dương bằng chì điôxit (PbO2) cực âm bằng chì (Pb). Chaát ñieän phaân laø dnng dòch axit sunfuric (H2SO4) loảng. Suất điện động khoảng 2V. Acquy laø nguoàn ñieän coù theå nạp lại để sử dụng nhiều lần dựa trên phản ứng hoá học thuận nghịch: nó tích trử năng lượng dưới dạng hoá năng khi nạp và giải phóng năng lượng ấy dưới daïng ñieän naêng khi phaùt ñieän. Khi suất điện động của acquy giảm xuống tới 1,85V thì phải naïp ñieän laïi. b) Acquy kieàm Acquy cađimi-kền, cực dương được làm bằng Ni(OH)2, còn cực âm làm bằng Cd(OH)2 ; các cực đó dược nhúng trong dung dịch kiềm KOH hoặc NaOH. Suất điện động khoảng 1,25V. Acquy kieàm coù hieäu suaát nhoû hôn acquy axit nhöng laïi raát tieän lợi vì nhẹ hơn và bền hơn..

(28) Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà 4’’. - Cho học sinh tóm tắt những kiến Hồn thành bài tập. thức cơ bản đã học trong bài. Ghi nhận nhiệm vụ về nhà.. Bài tập về nhà – Tìm hiểu. - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc bài tập 6 đến 12 trang 45 sgk.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... Ngày soạn: 03/10/10 Ngày dạy: 05/10/10 Tieát: 13 Baøi 7: ÑIEÄN NAÊNG. COÂNG SUAÁT ÑIEÄN (t1) I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nêu được công của dòng điện là số đo điện năng mà đoạn mạch tiêu thụ khi có dòng điện chạy qua. Chỉ ra được lực nào thực hiện công ấy. - Chỉ ra mối liên hệ giữa công của lực lạ thực hiện bên trong nguồn điện và điện năng tiêu thụ trong mạch kín - Công thức tính công và công suất của nguồn điện..

(29) 2. Kó naêng - Tính được điện năng tiêu thụ và công suất điện của một đoạn mạch theo các đại lượng liên quan và ngược laïi. - Tính được công và công suất của nguồn điện theo các đại lượng liên quan và ngược lại. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân Đọc sách giáo khoa Vật lí lớp 9 để biết học sinh đã học những gì về công, công suất của dòng điện, Định luật Jun – Len-xơ và chuẩn bị các câu hỏi hướng dẫn học sinh ôn tập. 2. Hoïc sinh Ôn tập phần này ở lớp 9 THCS và thực hiện các câu hỏi hướng dẫn mà giáo viên đặt ra. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kieåm tra baøi cuõ (4’) Nêu cấu tạo chung của pin điện hoá. So sánh pin điện hoá và acquy. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Ở THCS ta đã biết về điện năng mà một đoạn mạch tiêu thụ khi có dòng điện chạy qua và công suất tiêu thụ điện năng của đoạn mạch đó. Hôm nay ta sẽ tìm hiểu quá trình thực hiện công khi có dòng điện chạy qua. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TL Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức cô baûn Hoạt động: Tìm hiểu điện năng tiêu thụ và công suất điện. 20’ I. Ñieän naêng tieâu thuï vaø coâng suaát ñieän Giới thiệu công của lực điện. Ghi nhaän khaùi nieäm. 1. Điện năng tiêu thụ của đoạn Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Thực hiện C1. maïch Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Thực hiện C2. A = Uq = UIt Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Thực hiện C3. Điện năng tiêu thụ của một đoạn maïch baèng tích cuûa hieäu ñieän theá giữa hai đầu đoạn mạch với cường độ dòng điện và thời gian dòng điện Giới thiệu công suất điện. Ghi nhaän khaùi nieäm. chạy qua đoạn mạch đó. Yêu cầu học sinh thực hiện C4. Thực hiện C4. 2. Coâng suaát ñieän Công suất điện của một đoạn mạch bằng tích của hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch và cường độ dòng điện chạy qua đoạn mạch đó. A P = = UI t Hoạt động 2 : Tìm hiểu công suất toả nhiệt của vật dẫn khi có dòng điện chạy qua. 15’ Giới thiệu định luật. II. Công suất toả nhiệt của vật dẫn Ghi nhaän ñònh luaät. khi coù doøng ñieän chaïy qua 1. Ñònh luaät Jun – Len-xô Nhiệt lượng toả ra ở một vật dẫn tỉ lệ thuận với điện trở của vật đãn, với bình phương cường độ dòng điện và với thời gian dòng điện chạy qua vật dẫn đó.

(30) Q = RI2t Giới thiệu công suất toả nhiệt Ghi nhận khái niệm. 2. Công suất toả nhiệt của vật dẫn cuûa vaät daãn. khi coù doøng ñieän chaïy qua Công suất toả nhiệt ở vật dẫn khi có dòng điện chạy qua được xác định Yêu cầu học sinh thực hiện C5. Thực hiện C5. bằng nhiệt lượng toả ra ở vật dẫn đó trong một đơn vị thời gian. Q P = = UI2 t Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà 6’ Cho học sinh tóm tắt những kiến Ghi nhiệm vụ về nhà. thức cơ bản đã học trong bài. Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp 1 đến 3 trang 49 sgk vaø 8.3, 8.5, 8.7 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 05/10/10 Tieát: 14 Baøi 7:. Ngày dạy: 07/10/10. ÑIEÄN NAÊNG. COÂNG SUAÁT ÑIEÄN (t2) A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (7’) ? Viết công thức tính điện năng tiêu thụ và công suất điện của một đoạn mạch khi có dòng điện chạy qua. ? Công suất tỏa nhiệt ở vật dẫn là gì? Viết công thức. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Ở tiết trước ta đã biết cách xác định điện năng tiêu thụ trong đoạn mạch. Mà nguồn điện cung cấp năng lượng cho mạch ngoài. Vậy giữa công của nguồn điện và điện năng tiêu thụ có liên hệ gì và nó được xác định như thế nào? B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TL Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Hoạt động 1 : Tìm hiểu công và công suất của nguồn điện..

(31) 20’ Giới thiệu công của nguồn điện.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Giới thiệu công suất của nguồn ñieän.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. III. Coâng vaø coâng suaát cuûa nguoàn ñieân 1. Coâng cuûa nguoàn ñieän Coâng cuûa nguoàn ñieän baèng ñieän năng tiêu thụ trong toàn mạch. Ang = qE = E Tt 2. Coâng suaát cuûa nguoàn ñieän Coâng suaát cuûa nguoàn ñieän baèng coâng suaát tieâu thuï ñieän naêng cuûa toàn mạch. A ng P ng = =ET t. Hoạt động 2: Vận dụng kiến thức 13’. 3’. Công của nguồn điện: A ng =ξ It=8640 J Công suất của nguồn: Png=ξI=9,6 W. - Yêu cầu hS làm bài tập 9 SGK. - Tóm tắt và tìm hiểu đề bài. - GV gọi 2 HS lên bảng trình bày. - 2 HS lên bảng trình bày, cả - GV nhận xét và sửa chữa. lớp theo dõi và nhận xét. - Hướng dẫn HS trả lời bài 8.1, 8.2 SBT. Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà Yêu cầu HS nhắc lại kiến thức trọng Ghi nhiệm vụ về nhà. tâm của bài. Trả lời câu hỏi và làm bài tập SGK, SBT chuẩn bị tiết bài tập.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………… Ngày soạn: 10/10/10 Ngày dạy: 12/10/10 Tieát: 15 Bài: BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Ñieän naêng tieâu thuï vaø coâng suaát ñieän. + Nhiệt năng và công suất toả nhiệt của vật dẫn khi có dòng điện chạy qua. + Coâng vaø coâng suaát cuûa nguoàn ñieän. 2. Kỹ năng + Thực hiện được các câu hỏi liên quan đến điện năng và công suất điện. + Giải được các bài tập liên quan đến điện năng và công suất điện, 3. Thái độ: Rèn luyện HS thái độ nghiêm túc trong học tập. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Học sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.

(32) A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Công của nguồn điện có mối liên hệ gì với điện năng tiêu thụ trong toàn mạch? Viết biểu thức tính công và công suất của nguồn điện. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Chúng ta đã học xong lí thuyết về điện năng và công suất điện. Hôm nay ta tiến hành tiết bài tập để giúp các em vững hơn các kiến thức phần này. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TL Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức cô baûn Hoạt động 1: Tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải. Yêu cầu HS nhắc lại các kiến thức Trả lời các câu hỏi của GV I. Tóm tắt lí thuyết 5’ cơ bản + Công suất điện trên một đoạn + Biểu thức tính điện năng tiêu maïch : P = UI thụ trên một đoạn mạch? + Nhiệt toả ra và công suất toả nhiệt + Biểu thức tính công suất điện treân vaät daãn: Q = RI2t ; P = RI2 = trên một đoạn mạch? U2 + Biểu thức tính nhiệt toả ra R và công suất toả nhiệt trên vật + Coâng vaø coâng suaát cuûa nguoàn daãn khi coù doøng dieän chaïy qua? ñieän : Ang = E It ; Png = E I + Coâng vaø coâng suaát cuûa + Biểu thức tính công suất điện trên nguoàn ñieän? một đoạn mạch : P = UI + Nhiệt toả ra và công suất toả nhiệt treân vaät daãn khi coù doøng dieän chaïy U2 2 2 qua : Q = RI t ; P = RI = R + Coâng vaø coâng suaát cuûa nguoàn ñieän : Ang = E It ; Png = E I Hoạt động2: Giải các câu hỏi trắc nghiệm. 7’ Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 49 : B B.Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 49 : B B.Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn Giải thích lựa chọn. Caâu 8.1 : C C.Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn Giải thích lựa chọn. Caâu 8.2 : B Hoạt động 3 : Giải các bài tập tự luận. 25’ Giới thiệu hiệu điện thế định Ghi nhận khái niệm. Baøi 8 trang 49 a) 220V laø hieäu ñieän theá ñònh mức và công suất định mức. mức của ấm điện. 1000W là công suất định mức của ấm điện. Yêu cầu học sinh tính nhiệt Tính nhiệt lượng có ích. lượng cần thiết để đun sôi 2 lít b) Nhiệt lượng có ích để đun sôi 2 lít nước nước. Yeâu caàu hoïc sinh tính nhieät Tính nhiệt lượng toàn Q’ = Cm(t2 – t1) = 4190.2.(100 – 25) = 628500 (J). lượng toàn phần (kể cả nhiệt phần. lượng hao phí). Nhiệt lượng toàn phần cần cung Q' caáp. Ta coù : H = => Q = Q Yêu cầu học sinh tính thời gian Q ' 628500 để đun sôi nước. Tính thời gian đun sôi = = 698333 (J) H 0,9 nước. Thời gian để đun sôi nước. Ta.

(33) Q => t = t Y/c h/s tính coâng cuûa nguoàn Q 698333 ñieän saûn ra trong 15 phuùt. = = 698 (s) P 1000 Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suaát Tính coâng cuûa nguoàn. Baøi 9 trang 49 cuûa nguoàn. Tính coâng suaát cuûa nguoàn. Coâng cuûa nguoàn ñieän saûn ra trong 15 phuùt : A = E It = 8640 (J) Công suất của nguồn điện khi đó Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän naêng P = E I = 12.0,8 = 9,6 (W) tiêu thụ của đèn ống trong thời gian đã cho. Tính ñieän naêng tieâu thuï Baøi 8.6 Điện năng mà đèn ống tiêu thụ Yêu cầu học sinh tính điện năng của đèn ống. trong thời gian đã cho là : tiêu thụ của đèn dây tóc trong A1 = P 1.t = 40.5.3600.30 = thời gian đã cho. Tính ñieän naêng tieâu thuï 21600000 (J) = 6 (kW.h). của bóng đèn dây tóc. Điện năng mà bóng đèn dây tóc Yeâu caàu hoïc sinh tính soá tieàn ñieän tiêu thụ trong thời gian này là : tiết kiệm được A2 = P2.t = 100.5.3600.30 = Tính số tiền điện đã tiết 54000000 (J) = 15 (kW.h). kiệm được Số tiền điện giảm bớt là : M = (A2 - A1).700 = 6300ñ Hoạt động 4 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà - HS nắm phương pháp giải 2’ Ghi nhiệm vụ về nhà. - Chữa bài tập vào vở. Xem trước bài mới. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………… Ngày soạn: 12/10/10 Ngày dạy: 14/10/10 Tieát: 16 coù : P =. Bài 9: ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI TOAØN MẠCH (t1) I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Phát biểu được quan hệ suất điện động của nguồn và tổng độ giảm thế trong và ngoài nguồn - Phát biểu được nội dung định luật Ôm cho toàn mạch. - Tự suy ra được định luật Ôm cho toàn mạch từ định luật bảo toàn năng lượng. - Hiểu được hiện tượng đoản mạch là gì, giải thích được ảnh hưởng của điện trở trong của nguồn điện đối với cường độ dòng điện khi đoản mạch. - Trình bày được khái niệm hiệu suất của nguồn điện. 2. Kó naêng - Mắc mạch điện theo sơ đồ. - Giải các dạng bài tập có liên quan đến định luật Ôm cho toàn mạch. 3. Thái độ - Rèn luyện phong cách làm việc khoa học, độc lập nghiên cứu và có tính cộng đồng. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Chuẩn bị tranh vẽ hình 9.2. Nếu cĩ điều kiện GV chuẩn bị bộ thí nghiệm định luật Ôm cho toàn mạch. 2. Học sinh: Đọc trước bài học mới. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU.

(34) 1.Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kieåm tra baøi cuõ(4’) Công và công suất toả nhiệt của vật dẫn khi có dòng điện chạy qua ? Công và công suất của nguồn điện ? 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Pin thường được sử dụng một thời gian dài thì điện trở trong của pin tăng lên đáng kể và dòng điện pin sinh ra trong mạch kín trở nên khá nhỏ. Vậy cường độ dòng điện trong mạch kín có liên hệ gì với điện trở trong của nguồn và các yếu tố khác của mạch điện. Ta học bài mới “Định luật Ôm đối với toàn mạch”. TL 15’. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Hoạt động 1 : Thực hiện thí nghiệm để lấy số liệu xây dựng định luật. Để chuẩn bị thí nghiệm tìm hiểu quan Cần đo hiệu điện thế và I. Thí nghieäm hệ giữa suất điện động, hiệu điện thế cường độ dòng điện trong của nguồn điện và cường độ dòng mạch kín nên cầ nguồn điện, điện trong mạch ta cần đo những đại dây dẫn có điện trở có thể lượng nào? Cần những dụng cụ gì? thay đổi được, vôn kế, ampe Maéc maïch ñieän. kế. Thực hiện thí nghiệm. Quan saùt maïch ñieän.. Đọc các số liệu. Ghi baûng soá lieäu.. Laäp baûng soá lieäu.. 15’. Kiến thức cô baûn. I(A). 0 0,1. 0, 2. 0, 3. 0, 4. U(V ). 3 3,0 , 2. 2, 8. 2, 6. 2, 4. Hoạt động 2 : Tìm hiểu định luật Ôm đối với toàn mạch. Ghi nhaän keát quaû. II. Định luật Ôm đối với toàn mạch Thực hiện C1. Thí nghieäm cho thaáy : Xử lí số liệu để rút ra kết quả. UN = U0 – aI = E - aI (9.1) Yêu cầu thực hiện C1. Với UN = UAB = IRN (9.2) Ghi nhaän keát quaû. gọi là độ giảm thế mạch ngoài. Thí nghiệm cho thấy a = r là điện trở Neâu keát quaû thí nghieäm. Thực hiện C2. trong của nguồn điện. Do đó : Ruù t ra keá t luaä n . E = I(RN + r) = IRN + Ir (9.3) Yêu cầu thực hiện C2. Vậy: Suất điện động có giá trị bằng Yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra keát luaän. tổng các độ giảm điện thế ở mạch Biến đổi để tìm ra biểu thức ngoài và mạch trong. Từ hệ thức (9.3) suy ra : Từ hệ thức (9.3) cho học sinh rút ra (9.5). UN = IRN = E – Ir (9.4) biểu thức định luật. vaø Phaùt bieåu ñònh luaät. Yeâu caàu hoïc sinh phaùt bieåu ñònh luaät . Yêu cầu học sinh thực hiện C3.. 9’. 0 , 5 2 , 2. Thực hiện C3.. E RN+ r. (9.5). Cường độ dòng điện chạy trong mạch điện kín tỉ lệ thuận với suất điện động của nguồn điện và tỉ lệ nghịch với điện trở toàn phần của mạch đó.. Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà Yêu cầu HS hoàn thành phiếu học tập Ghi nhiệm vụ về nhà. Trả lời các câu hỏi liên quan trong. I=.

(35) SBT, SGK.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………… PHIẾU HỌC TẬP 1. Theo định luật Ôm cho toàn mạch thì cường độ dòng điện trong toàn mạch: A. tỉ lệ nghịch với suất điện động của nguồn. B. tỉ lệ nghịch điện trở trong của nguồn. C. Tỉ lệ nghịch điện trở ngoài của mach điện. D. Tỉ lệ nghịch điện trỏ toàn phần của mạch điện. 2. Cho mạch điện gồm pin 1,5V, điện trỏ trong 0,5 Ω nối mạch ngoài là điện trở 2,5 Ω . Cường độ dòng điện trong toàn mạch là: A. 3A B. 3/5A C. 0,5A D. 2A Ω 3. Mạch điện có nguồn là pin 9V, điện trở trong 0,5 và mạch ngoài gồm hai điện trở 8 Ω mắc song song. Cường độ dòng điện trong toàn mạch là: A. 2A B. 4,5A C. 1A D. 18/33A 4. Mạch điện gồm một pin 9V, điện trở mạch ngoài 4 Ω , cường độ dòng điện trong toàn mạch là 2A. Điện trở trong của nguồn là: A.0,5 Ω B. 4,5 Ω C. 1 Ω D. 2 Ω 5. Trong mạch kín mà điện trở ngoài là 10 Ω , điện trở trong là 1 Ω có dòng điện là 2A. Hiệu điện thế hai đầu nguồn và suất điện động của nguồn là: A. 10V và 12V B. 20V và 22V C. 10V và 2V D. 2,5V và 0,5V. Ngày soạn: Tieát: 17 Bài 9:. 17/10/10. Ngày dạy: 19/10/10 ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI TOAØN MẠCH (t2). A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU. 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Phát biểu nội dung định luật Ôm cho toàn mạch? Viết biểu thức. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Khi đi xe máy người ta khuyên ta không nên bóp còi liên tục như thế sẽ gây tác hại không tốt cho xe. Tại sao như vậy? B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TL Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Kiến thức cô baûn Hoạt động 1: Tìm hiểu hiện tượng đoản mạch, mối liên hệ giữa định luật Ôm với toàn mạch và định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng, hiệu suất của nguồn điện. Giới thiệu hiện tượng đoản mạch. Ghi nhận hiện tượng đoản III. Nhận xét 20’ ? Hiện tượng đoản mạch xảy ra khi maïch. 1. Hiện tượng đoản mạch nào? Khi đó cường độ dòng điện phụ Cường độ dòng điện trong mạch kín thuộc vào yếu tố nào? đạt giá trị lớn nhất khi R N = 0. Khi đó ta Yêu cầu học sinh thực hiện C4. Thực hiện C4. nói rằng nguồn điện bị đoản mạch và ? Tại sao sẽ rất có hại cho acquy nếu Mạng điện gia đình 220V ξ I= (9.6) xảy ra đoản mạch? Giải thích câu hỏi tương đương suất điện động r nêu ra đầu bài. của nguồn điện. Nguồn này Dòng điện chạy qua mạch lớn và có hại co r khoảng vài Ôm. Nếu có (hỏng nguồn, dây nóng cháy nổ) đoản mạch thì dịng điện cĩ 2. Định luật Ôm đối với toàn mạch và cường độ tới hàng trăm định luật bảo toàn và chuyển hoá năng Ampe làm dây nóng đỏ có lượng Lập luận để cho thấy có sự phù thể dẫn tới cháy nổ, nguy Công của nguồn điện sản ra trong thời hiểm..

(36) hợp giữa định luật Ôm đối với toàn gian t : Ghi nhận sự phù hợp giữa mạch và định luật bảo toàn và A = ξ It (9.7) ñònh luaä t OÂ m đố i vớ i toà n chuyển hoá năng lượng. Nhiệt lượng toả ra trên toàn mạch : mạch và định luật bảo toàn Q = (RN + r)I2t (9.8) và chuyển hoá năng lượng. Theo định luật bảo toàn năng lượng thì A = Q, do đó từ (9.7) và (9.8) ta suy ra I=. ξ RN + r. Như vậy định luật Ôm đối với toàn mạch hoàn toàn phù hợp với định luật bảo toàn và chuyển hoá năng lượng.. 3. Hieäu suaát nguoàn ñieän H= Giới thiệu hiệu suất nguồn điện. Yêu cầu học sinh thực hiện C5.. 15’. Ghi nhaän hieäu suaát nguoàn ñieän. Thực hiện C5.. UN RN = ξ R N +r. Hoạt động 2: Bài tập vận dụng Yêu cầu học sinh tính cường độ Tính cường độ dòng điện định Bài 6 trang 54 dòng điện định mức của bóng dèn. mức của bóng đèn. a) Cường độ dòng điện định mức của P dm 5 Yêu cầu học sinh tính điện trở của = bóng đèn: Idm = = bóng đèn. Tính điện trở của bóng đèn. U dm 12 0,417(A) Điện trở của bóng đèn 2. Rd = Yêu cầu học sinh tính cường độ dòng điện chạy qua đèn. Tính cường độ dòng điện Yêu cầu học sinh so sánh và rút ra thực tế chạy qua đèn. keát luaän. So saùnh vaø keát luaän.. U dm 122 = = 28,8() P dm 5. Cường độ dòng điện qua đèn I =. E 12 = R N + r 28 ,8+ 0 , 06 =. 0,416(A) Tính công suất tiêu thụ thực I  Idm nên đèn sáng gần như bình thường teá. Công suất tiêu thụ thực tế của đèn PN = I2.Rd = 0,4162.28,8 = 4,98(W) b) Hieäu suaát cuûa nguoàn ñieän: Tính hieäu suaát cuûa nguoàn. H= 0,998. Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà 3’. - Cho học sinh tóm tắt những kiến Ghi nhiệm vụ về nhà. thức cơ bản đã học trong bài. - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc bài tập từ 4 đến 7 trang 54 sgk và 9.3, 9.4, 9.7 sbt.. U N I . Rd 0 , 416 . 28 , 8 = = = E E 12.

(37) IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 19/10/10. Ngày dạy: 21/10/10. Tieát: 18 Bài: BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nắm được định luật Ôm đối với toàn mạch, hiện tượng đoản mạch, hiệu suất của nguồn điện. 2. Kyõ naêng : - Thực hiện được các câu hỏi và giải được các bài tập liên quan đến định luật Ôm đối với toàn mạch. 3. Thái độ - Rèn luyện phong cách làm việc khoa học, độc lập nghiên cứu và có tính cộng đồng. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp, chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Hoïc sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Hiện tượng đoản mạch xảy ra khi nào? Tác hại và cách phòng tránh. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Chúng ta vừa học xong định luật cơ bản của dòng điện không đổi. Hôm nay ta sẽ vận dụng định luật này để giải một số bài tập.. TL. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Kiến thức cô baûn. Hoạt động 1: Tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải, giải bài tập trắc nghiệm. 8’. - Yêu cầu HS nhắc lại các kiến thức cần nhớ. + Định luật Ôm đối với toàn mạch : I =. E RN + r. + Độ giảm thế mạch ngoài :.

(38) - GV bổ sung thêm kiến thức điện trở tương đương của đoạn mạch mắc nối tiếp và mắc song song.. - Trả lời theo yêu cầu của GV. UN = IRN = E - Ir. + Hiện tượng đoản mạch : I =. E r. + Hieäu suaát cuûa nguoàn ñieän : H=. UN = E. RN RN + r. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn. 25’. Caâu 4/54 : A. Caâu 9.1 : B. 9.2 : B Giải thích lựa chọn. Hoạt động 2: Giải các bài tập tự luận. Tính cường độ dòng điện Bài 5 trang 54 chaïy trong maïch. a) Cường độ dòng điện chạy trong maïch: Yêu cầu học sinh tìm biểu thức để U N 8,4 tính cường độ dòng điện chạy trong Tính suất điện động của = UN = I.RN => I = = maïch. nguoàn ñieän. R N 14 Yeâu caàu hoïc sinh tính suaát ñieän 0,6(A) động của nguồn điện. Tính công suất mạch ngoài. Suất điện động của nguồn điện: Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suaát mạch ngoài và công suất của nguồn.. Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suaát tiêu thụ thực tế của bóng đèn. Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu suaát cuûa nguoàn ñieän. Yêu cầu học sinh tính điện trở mạch ngoài và cường độ dòng điện chaïy trong maïch chính. Cho hoïc sinh tính hieäu ñieän theá giữa hai đầu mỗi bóng Cho hoïc sinh tính coâng suaát tieâu thụ của mỗi bóng đèn.. Cho học sinh lập luận để rút ra kết luaän... Ta coù E = UN + I.r = 8,4 + 0,6.1 = 9(V) b) Công suất mạch ngoài: P N = I2.RN = 0,62.14 = 5,04(W) Tính điện trở mạch ngoài. Coâng suaát cuûa nguoàn: P = E .I = 9.0,6 = 5,4(W) Baøi 7 trang 54 Tính cường độ dòng điện a) Điện trở mạch ngoài chaïy trong maïch chính. R1 . R 2 6 . 6 = RN = = 3() R 1+ R 2 6+6 Tính hiệu điện thế giữa hai Cường độ dòng điện chạy trong đầu mỗi bóng đèn. E 3 = maïch chính: I = R N + r 3+2 = Tính coâng suaát tieâu thuï cuûa 0,6(A) mỗi bóng đèn. Hiệu điện thế giữa 2 đầu mỗi bóng đèn: UN = U1 = U2 = I.RN = 0,6.3 = 1,8(V) Công suất tiêu thụ của mỗi bóng đèn Tính coâng suaát cuûa nguoàn.. Laäp luaän để ruùt ra keát luaän.. P1 = P 2 =. U 21 1,82 = = 0,54(W) R1 6. b) Khi tháo bớt một bóng đèn, điện trở mạch ngoài tăng, hiệu điện thế mạch ngoài trác là hiệu điện thế giữa hai đầu bóng đèn còn lại tăng nên bóng đèn còn lại sáng hơn trước..

(39) 8’. Hoạt động 3 : Củng cố - Giao nhiệm vụ về nhà Ghi nhiệm vụ về nhà.. - Yêu cầu HS làm bài 9.3 SBT. - Xem trước bài mới “Ghép các nguồn điện thành bộ”. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………. Ngày soạn: 24/10/10 Tieát: 19 Baøi 10: I. MUÏC TIEÂU. Ngày dạy: 26/10/10 GHEÙP CAÙC NGUOÀN ÑIEÄN THAØNH BOÄ. 1. Kiến thức. + Nêu được chiều dòng điện chạy qua đoạn mạch chứa nguồn điện. + Nhận biết được các loại bộ nguồn nối tiếp, song song, hỗn hợp đối xứng. + Vận dụng được định luật Ôm đối với đoạn mạch có chứa nguồn điện, + Tính được suất điện động và điện trở trong của các loại bộ nguồn ghép. 2. Kỹ năng Vận dụng định luật Ôm cho các loại đoạn mạch có chứa nguồn điện được mắc theo các cách khác nhau. 3. Thái độ. Rèn luyện tác phong làm việc khoa học. II. CHUAÅN BÒ. 1. Giaùo vieân + Bốn pin có suất điện động 1,5V. + Một vôn kế có giới hạn đo 10V và có độ chia nhỏ nhất 0,2V. 2. Học sinh - Xem trước bài mới. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kieåm tra baøi cuõ (4’) Phát biểu, viết biểu thức định luật Ôm cho toàn mạch, viết biểu thức tính hiệu điện thế mạch ngoài, công suất tiêu thụ mạch ngoài và trên toàn mạch, 3. Giảng bài mới (1’) Khi giải bài tập về bộ nguồn điện ta thường gặp các đoạn mạch chứa nguồn điện. Tiết học hôm nay ta tìm hiểu mối liên quan giữa hiệu điện thế và cường độ dòng điện trong đoạn mạch chứa nguồn điện, các đặc điểm suất điện động, điện trở trong của bộ nguồn khi ghép các nguồn điện với nhau. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY TL Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Hoạt động 1: Tìm hiểu đoạn mạch có chứa nguồn điện. 15’ I. Đoạn mạch có chứa nguồn điện Veõ hình. Đoạn mạch có chứa nguồn điện, dòng điện Veõ maïch 10.1. Thự c hieä n C1. có chiều đi tới cực âm và đi ra từ cực dương. Yêu cầu học sinh thực hiện Veõ hình. C1..

(40) Veõ hình 10.2. Giới thiệu cách nhận biết nguồn và biểu thức định luật OÂm. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. - Cung cấp cho HS qui ước lấy dấu của suất điện động và độ giảm thế. - Hoàn thành câu C3.. 18’. Ghi nhaän nguoàn vaø bieåu thức định luật Ôm cho đoạn mạch. Thực hiện C2. - HS tiếp nhận. UBA = -E + I(r+ R) = -3V. R UAB = E – I(r + R). Hay I =. E − U AB E −U AB = r+R RAB. Qui ước: Chiều tính UAB là từ A đến B. + Nếu đi từ A đến B gặp cực dương của nguồn trước thì E lấy giá trị dương và ngược lại. + Nếu I cùng chiều thì I > 0, ngược chiều thì I< 0. Hoạt động 2 : Tìm hiểu các bộ nguồn ghép. Veõ hình 10.3. Veõ hình. II. Gheùp caùc nguoàn thaønh boä Giới thiệu bộ nguồn ghép nối Nhận biết được bộ nguồn 1. Bộ nguồn ghép nối tiếp tieáp. gheùp noái tieáp. Giới thiệu cách tính suất điện Tính được suất điện động động và điện trở trong của bộ và điện trở trong của bộ Eb = E 1 + E 2 + … + E n nguoàn gheùp noái tieáp. nguoàn. Rb = r1 + r2 + … + rn Giới thiệu trường hợp riêng. Tính được suất điện động Trường hợp riêng, nếu có n nguồn có suất - GV tiến hành đo suất điện và điện trở trong của bộ động bằng vơn kế nghiệm lại nguồn gồm các nguồn điện động e và điện trở trong r ghép nối tiếp thì : Eb = ne ; rb = nr công thức đó. gioáng nhau gheùp noái tieáp. 2. Boä nguoàn song song Veõ hình 10.4. Giới thiệu bộ nguồn ghép Vẽ hình. song song. Nhận biết được bộ nguồn Giới thiệu cách tính suất gép song song. điện động và điện trở trong của Tính được suất điện boä nguoàn gheùp song song. động và điện trở trong của boä nguoàn.. Neáu coù m nguoàn gioáng nhau moãi caùi coù suất điện động e và điện trở trong r ghép song song thì : Eb = e ; rb =. Veõ hình 10.5. Giới thiệu bộ nguồn ghép hỗn hợp đối xứng. Giới thiệu cách tính suất điện động và điện trở trong của bộ nguồn ghép hỗn hợp đối xứng.. r m. 3. Bộ nguồn hỗn hợp đối xứng Veõ hình. Nhận biết được bộ nguồn ghép hỗn hợp đối xứng. Tính được suất điện động và điện trở trong của boä nguoàn. Neáu coù m daõy, moãi daõy coù n nguoàn moãi nguồn có suất điện động e, điện trở trong r gheùp noái tieáp thì : Eb = ne ; rb =. Hoạt động 3 : Củng cố 6’. - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong. Công thức tính suất điện động và điện trở trong của bộ nguồn.. nr m.

(41) baøi. - Làm bài tập 5 SGK.. -làm bài tập 5.. 4. Bài tập về nhà – Tìm hiểu - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp 4, 5, 6 trang 58 sgk vaø 10.5, 10.6, 10.7 sbt. - Xem trước bài mới. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………….……………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 26/10/10 Tieát: 20 Baøi 11: I. MUÏC TIEÂU. Ngày dạy: 28/10/10 PHƯƠNG PHÁP GIẢI MỘT SỐ BAØI TOÁN VỀ TOAØN MẠCH. 1. Kiến thức - Hiểu được lí do SGK phân loại các bài tập. - Hiểu được phương pháp giải 3 loại bài tập về dòng điện và nguồn điện một chiều bằng cách áp dụng định luật Ôm. 2. Kỹ năng + Vận dụng định luật Ôm để giải các bài toán về toàn mạch. + Vận dụng các công thức tính điện năng tiêu thụ, công suất tiêu thụ điện năng và công suất toả nhiệt của một đoạn maïch ; coâng, coâng suaát vaø hieäu suaát cuûa nguoàn ñieän. + Vận dụng được các công thức tính suất điện động và điện trở trong của bộ nguồn nối tiếp, song song và hỗn hợp đối xứng để giải các bài toán về toàm mạch. 3. Thái độ -Yêu thích bộ môn và tự giác làm các bài tập trong SGK và SBT II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Nhắùc nhở học sinh ôn tập các nội dung kiến thức đã nêu trong các mục tiêu trên đây của tiết học này. + Chuẫn bị một số bài tập ngoài các bài tập đã nêu trong sgk để ra thêm cho học sinh khá. 2. Học sinh: Ôn tập các nội dung kiến thức mà thầy cô yêu cầu. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kieåm tra baøi cuõ (4’) Phát biểu và viết biểu thức định luật Ôm cho toàn mạch. 3. Giảng bài mới (1’) Thường các nguồn được ghép thành các bộ nguồn, các điện trở được ghép với nhau theo những cách khác nhau. Trong trường hợp đó ta cần nhận dạng và phân tích xem các nguồn và điện trở được mắc như thế nào. Bài học hôm nay giúp ta có kỹ năng hơn trong việc vận dụng định luật Ôm để giải các bài tập về mạch điện. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY TL Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Hoạt động1: Tìm hiểu phương pháp giải một số bài toán về toàn mạch. 13’ I. Những lưu ý trong phương pháp Neâ u coâ n g thứ c tính suaá t ñieä n độ n g giaûi Yeâu caàu hoïc sinh neâu coâng thức tính suất điện động và điện và điện trở trong của các loại bộ + Cần phải nhận dạng loại bộ nguồn và áp dụng công thức tương ứng để trở trong của các loại bộ nguồn. nguồn đã học. tính suất điện động và điện trở trong Thực hiện C1. cuûa boä nguoàn Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Thực hiện C2. + Cần phải nhận dạng các điện trở Yêu cầu học sinh thực hiện C2. mạch ngoài được mắc như thế nào để.

(42) Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùc coâng Nêu các công thức tính cường độ thức tính cường độ dòng điện dòng điện trong mạch chính, hiệu trong mạch chính, hiệu điện thế điện thế mạch ngoài, công và công mạch ngoài, công và công suất suất của nguồn. cuûa nguoàn.. để tính điện trở tương đương của mạch ngoài. + Áp dụng định luật Ôm cho toàn mạch để tìm các ẩn số theo yêu cầu của đề ra + Các công thức cần sử dụng : I=. E RN+ r. ; E = I(RN + r) ;. U = IRN = E – Ir ; Ang = EIt ; Png = EI ;. 20’. A = UIt ; P = UI. Hoạt động 2 : Giải các bài tập ví dụ. Vẽ lại đoạn mạch. Yêu cầu học sinh thực hiện C3.. II. Baøi taäp ví duï Baøi taäp 1 a) Điện trở mạch ngoài Yêu cầu học sinh tính cường độ Thực hiện C3. RN = R1 + R2 + R3 = 5 + 10 + 3 = 18 b) Cường độ dòng điện chạy qua doøng ñieän chaïy trong maïch chính. Tính cường độ dòng điện chạy nguồn điện (chạy trong mạch chính) E 6 trong maïch chính. = I= R N + r 18+2 = 0,3(A) Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu ñieän Tính hiệu điện thế mạch ngoài. Hiệu điện thế mạch ngoài thế mạch ngoài. U = IRN = 0,3.18 = 5,4(V) Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu ñieän Tính hieä u ñieä n theá giữ a hai đầ u c) Hiệu điện thế giữa hai đầu R1 thế giữa hai đầu R1. R1. U1 = IR1 = 0,3.5 = 1,5(V) Baøi taäp 2 Điện trở và cường độ dòng điện Yêu cầu học sinh trả lờ C4. định mức của các bóng đèn Yêu cầu học sinh tính điện trở Thực hiện C4. 2 Tính ñieä n trở vaø cườ n g độ doø n g U dm1 122 và cường độ dòng điện định mức = RD1 = = 24() điện định mức của các bóng đèn. của các bóng đèn. P 6 RD2 = Idm1 = Idm2 = Yêu cầu học sinh tính điện trở mạch ngoài.. dm1 2 dm2. 2 U 6 = = 8() P dm2 4,5 P dm1 6 = = 0,5(A) U dm1 12 P dm2 4,5 = = 0,75(A) U dm2 6. Điện trở mạch ngoài Tính điện trở mạch ngoài.. Yêu cầu học sinh tính cường độ Tính cường độ dòng điện chạy doøng ñieän chaïy trong maïch trong maïch chính. chính.. RN =. R D 1 ( R b+ R D 2) 24 (8+8) = R D 1 + R B + R D 2 24+ 8+8. = 9,6() Cường độ dòng điện trong mạch chính I=. E 12, 5 = R N + r 9,6 +0,4 = 1,25(A). Cường độ dòng điện chạy qua các Tính cường độ dòng điện chạy bóng Yêu cầu học sinh tính cường độ dòng điện chạy qua từng qua từng bóng đèn. U IR N 1 , 25. 9,6 = = ID1 = = bóng đèn. R D 1 RD 1 24 0,5(A) Yeâu caàu hoïc sinh so saùnh. So sánh cường độ dòng điện thức.

(43) cường độ dòng điện thức với cường độ dòng điện định mức qua từng bóng đèn và rút ra kết luaän. Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suaát vaø hieäu suaát cuûa nguoàn.. với cường độ dòng điện định mức U IR N 1 , 25. 9,6 = = ID1 = qua từng bóng đèn và rút ra kết R D1 Rb + R D 1 8+ 8 luaän. = 0,75(A) Tính coâng suaát vaø hieäu suaát cuûa a) ID1 = Idm1 ; ID2 = Idm2 neân caùc boùng nguoàn. đèn Đ1 và Đ2 sáng bình thường b) Coâng suaát vaø hieäu suaát cuûa nguoàn Png = EI = 12,5.1,12 = 15,625 (W) Veõ maïch ñieän. Thực hiện C8.. Yeâu caàu hoïc sinh veõ maïch ñieän. Yêu cầu học sinh thực hiện C8.. Yêu cầu học sinh tính điện trở của bóng đèn.. Yêu cầu học sinh tính cường độ doøng ñieän chaïy trong maïch chính và công suất của bóng đèn khi đó.. Tính điện trở của bóng đèn.. H=. U IR N 1, 25 . 9,6 = = = 0,96 E E 12 ,5. = 96% Baøi taäp 3 a) Suất điện động và điện trở trong cuûa boä nguoàn Eb = 4e = 6 (V) ; rb =. Tính cường độ dòng điện chạy trong maïch chính. Tính công suất của bóng đèn.. 2() Điện trở của bóng đèn 2. RÑ =. Thực hiện C9.. U dm 62 = = 6() = RN P dm 6. b) Cường độ dòng điện chạy qua đèn I=. Yêu cầu học sinh thực hiện C9.. 4r = 2r = 2. E 6 = R N + r 6+ 2 = 0,75(A). Công suất của bóng đèn khi đó PÑ = I2RÑ = 0,752.6 = 3,375(W) c) Coâng suaát cuûa boä nguoàn, coâng suaát của mỗi nguồn và giữa hai cực mỗi nguoàn Pb = EbI = 6.0,75 = 4,5(W) Pi =. Pb = 8. Ui = e -. 4,5 = 0,5625(W) 8 I 0 , 75 r=1,5 − .1 = 2 2. 1,125 (V). Hoạt động 3 : Củng cố 6’. - Nhắc lại một số lưu ý đối với việc giải các bài toán về toàn mạch. - Mắc lần lượt từng điện trở R1 = 4, R2 = 9 vào hai cực một. - HS giải bài tập. ĐA: E = 4V, r = 6.. nguồn điện (E, r) thì nhiệt lượng tỏa ra ở từng điện trở trong 5ph đều bằng 192 J. Xác định E và r. 4. Bài tập về nhà – Tìm hiểu - Làm bài tập SGK và bài tập trắc nghiệm SBT.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….................. ...................................................

(44) Ngày soạn: 30/10/10. Ngày dạy: 02/11/10. Tieát: 21 Bài: BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nắm được cách xác định suất điện động và điện trở trong của các loại bộ nguồn ghép. - Củng cố kiến thức phần định luật Ôm, tính điện năng và công suất tiêu thụ điện. 2. Kyõ naêng - Giải được các bài toán về mạch điện có bộ nguồn ghép và mạch ngoài có các điện trở và bóng đèn. 3. Thái độ - Rèn luyện tác phong làm việc khoa học. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Hoïc sinh - Xem lại những kiến thức về đoạn mạch có các điện trở ghép với nhau đã học ở THCS. - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (7’) + Viết các công thức xác định suất điện động và điện trở trong của các loại bộ nguồn ghép đã học. + Viết các công thức xác định cường độ dòng điện, hiệu điện thế và điện trở tương đương của đoạn mạch gồm các điện trở ghép nối tiếp và đoạn mạch gồm các điện trở ghép song song. 3. Giảng bài mới Tiết trước chúng ta đã làm quen với phương pháp giải một số bài toán về toàn mạch. Hôm nay ta tiếp tục giải một số bài tập liên quan để củng cố thêm kiến thức. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC TL Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức Hoạt động 1 : Giải các bài tập tự luận. 25’ Yeâu caàu hoïc sinh tính suaát Baøi 6 trang 58 Suất điện động và điện trở trong của điện động và điện trở trong Tính suất điện động và điện trở trong boä nguoàn : Eb = 2E = 3V ; rb = 2r = 2 cuûa boä nguoàn. cuûa boä nguoàn. Điện trở của các bóng đèn Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän trở của bóng đèn. U 2dm Tính điện trở của bóng đèn. 32 = R = 12() D = Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän P dm 0 , 75 trở mạch ngoài. Tính điện trở mạch ngoài. Điện trở mạch ngoài RN = Yêu cầu học sinh tính cường độ dòng điện chạy trong mạch Tính cường độ dòng điện chạy trong chính. maïch chính. Yêu cầu học sinh tính cường độ dòng điện chạy qua mỗi. Tính cường độ dòng điện chạy qua. R D 12 = = 6() 2 2. Cường độ dòng điện chạy trong maïch chính I=. Eb 3 = = 0,375(A) R N + r b 6 +2. Cường độ dòng điện chạy qua mỗi.

(45) I 0 , 375 bóng đèn. mỗi bóng đèn. = bóng đèn : ID = = 2 2 Yêu cầu học sinh tính cường độ dòng điện định mức của Tính cường độ dòng điện định mức 0,1875(A) Cường độ dòng điện định mức của mỗi bóng đèn. của mỗi bóng đèn. P dm 0 , 75 Yeâu caàu hoïc sinh so saùnh vaø = mỗi bóng đèn : Idm = = ruùt ra leát luaän. So saùnh vaø ruùt ra leát luaän. U dm 3 Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu suaát cuûa nguoàn. Tính hieäu suaát cuûa nguoàn. Yeâu caàu hoïc sinh tính hieäu điện thế giữa hai cực của mỗi Tính hiệu điện thế giữa hai cực của nguoàn. moãi nguoàn. Hướng dẫn để học sinh tìm ra keát luaän. Lập luận để rút ra kết luận.. Yeâu caàu hoïc sinh tính suaát điện động và điện trở trong cuûa boä nguoàn. Yeâu caàu hoïc sinh tính ñieän trở mạch ngoài. Yêu cầu học sinh tính cường độ dòng điện chạy trong mạch chính. Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suất tiêu thụ của mỗi điện trở.. 0,25(A) a) ID < Idm : đèn sáng yếu hơn bình thường b) Hieäu suaát cuûa boä nguoàn H=. U IR N 0 ,375 . 6 = = E E 3. = 0,75. = 75% c) Hiệu điện thế giữa hai cực của mỗi nguoàn : Ui = E – Ir = 1,5 – 0,375.1 = 1,125(V) d) Nếu tháo bớt một bóng đèn thì điện trở mạch ngoài tăng, hiệu điện Tính suất điện động và điện trở trong thế mạch ngoài, cũng là hiệu điện thế cuûa boä nguoàn. giữa hai đầu bóng đèn còn lại tăng nên đèn còn lại sáng mạnh hơn trước Tính điện trở mạch ngoài. đó. Baøi 2 trang 62 Suất điện động và điện trở trong của Tính cường độ dòng điện chạy trong bộ nguồn maïch chính. Eb = E1 + E2 = 12 + 6 = 18V ; rb = 0 Điện trở mạch ngoài Tính coâng suaát tieâu thuï cuûa moãi ñieän RN = R1 + R2 = 4 + 8 = 12() trở. a) Cường độ dòng điện chạy trong maïch Eb Tính coâng suaát cuûa moãi acquy. 18 = I= = 1,5(A). Yeâu caàu hoïc sinh tính coâng suaát cuûa moãi acquy. Yeâu caàu hoïc sinh tính naêng lượng mỗi acquy cung cấp Tính năng lượng mỗi acquy cung cấp trong 5 phuùt. trong 5 phuùt. - Dựa vào công thức bộ nguồn ghép đối xứng hãy xác định m, Giả sử bộ nguồn gồm n dãy song song, n. mỗi dãy gồm m nguồn nối tiếp.. R N + r b 12+ 0. b) Công suất tiêu thụ của mỗi điện trở P1 = I2R1 = 1,52.4 = 9(W) P2 = I2R2 = 1,52.8 = 18(W) c) Công suất và năng lượng của mỗi acquy cung caáp trong 5 phuùt PA1 = E1I = 12.1,5 = 18(W) AA1 = E1Tt = 12.1,5.60 = 1080(J) PA2 = E2I = 6.1,5 = 9(W) AA2 = E2Tt = 6.1,5.60 = 540(J) Bài II.8 SBT Giả sử bộ nguồn gồm n dãy song song, mỗi dãy gồm m nguồn nối tiếp.. ξ b=me 0 ⇒m=25 mr r b= 0 ⇒ n=5 n. U1 = U2 = I1R1 = 15V. I2 = U2 /R2 = 1A. I =I 1 + I 2=2,5 A.

(46) U 1=ξ b − I ( r b + R ) . Suy ra R = 10 Ω Hoạt động 2: Bài tập trắc nghiệm 9’. GV tổ chức cho HS trả lời câu - HS hoạt động theo nhóm. Đại diện II.1. 1-d; 2-e; 3-g; 4-b; 5-i; 6-a; 7-h;8-c trắc nghiệm từ II.1 đến II.6. nhóm trình bày đáp án và giải thích sự II.2. 1-g; 2-e; 3-c; 4-b; 5-a; 6-d. - GV cùng cả lớp nhận xét và lựa chọn. II.3. C. II.4. D II.5. C. II. 6.C sửa chữa câu trả lời của HS.. Hoạt động 3 : Củng cố 3’. - Nắm hiểu và vận dụng được các công thức định luật Ôm, suất điện động và điện trở trong của bộ nguồn trong từng cách ghép tương ứng.. -Trả lời câu hỏi củng cố của Gv. 4. Bài tập về nhà – Tìm hiểu - Làm thêm bài tập SBT và xem trước bài thực hành.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………….

(47) Ngày soạn:. Ngày dạy:. Tieát: 22 Baøi 12: THỰC HAØNH: XÁC ĐỊNH SUẤT ĐIỆN ĐỘNG VAØ ĐIỆN TRỞ TRONG CỦA MỘT PIN ĐIỆN HÓA (T1) I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Biết cách khảo sát sự phụ thuộc của hiệu điện thế U giữa hai đầu đoạn mạch chứa nguồn vào cường độ dòng điện I chạy trong mạch đó. + Biết cách khảo sát sự phụ thuộc của cường độ dòng điện I chạy trong mạch kín vào điện trở R của mạch ngoài. + Biết cách chọn phương án thí nghiệm để tiến hành khảo sát các quan hệ phụ thuộc giữa các đại lượng U, I hoặc I, R. Từ đó có thể xác định chính xác suất điện động và điện trở trong của một pin điện hoá. 2. Kỹ naêng + Biết cách lựa chọn và sử dụng một số dụng cụ điện thích hợp và mắc chúng thành mạch điện để khảo sát sự phụ thuộc của hiệu điện thế U giữa hai đầu đoạn mạch chứa nguồn vào cường độ dòng điện I chạy trong mạch đó. + Biết cách biểu diễn các số liệu đo được của cường độ dòng điện I chạy trong mạch và hiệu điện thế U giữa hai đầu đoạn mạch dưới dạng một bảng số liệu.. 3. Thái độ - Rèn luyện tính trung thực, khách quan. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Phổ biến cho học sinh nội dung cần chuẩn bị trước trong buổi thực hành. + Kiểm tra hoạt động của các dụng cụ thí nghiệm cần thiết. 2. Hoïc sinh + Đọc kĩ nội dung bài thực hành.. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Phát biểu định luật Ôm cho toàn mạch? Viết biểu thức. 3. Giảng bài mới Chúng ta đã học xong định luật Ôm cho mạch điện kín và cho các loại đoạn mạch, hôm nay ta vận dụng các định luật này để đo suất điện động và điện trở trong của một pin điện hóa. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức Hoạt động 1: Tìm hiểu mục đích thí nghiệm. 6’ I. Muïc ñích thí nghieäm Giới thiệu mục đích thí Ghi nhận mục đích của thí 1. Áp dụng hệ thức hiệu điện thế nghieäm. nghieäm. của đoạn mạch chứa nguồn điện và định luật Ôm đối với toàn mạch để xác định suất điện động và điện trở trong của một pin điện hoá. 2. Sử dụng các đồng hồ đo điện đa năng hiện số để đo hiệu điện thế và cường độ dòng điện trong các mạch ñieän. Hoạt động 2 : Tìm hiểu dụng cụ thí nghiệm. 10’ Giới thiệu dụng cụ thí Ghi nhận các dụng cụ thí nghiệm. II. Duïng cuï thí nghieäm nghieäm. 1. Pin điện hoá. 2. Biến trở núm xoay R. 3. Đồng hồ đo điện đa năng hiện số. 5. Điện trở bảo vệ R0. 6. Boä daây daãn noái maïch. 7. Khoá đóng – ngát điện K. Hoạt động 3 (12 phút) : Tìm hiểu cơ sở lí thuyết..

(48) 12’. III. Cơ sở lí thuyết + Khi mạch ngoài để hở hiệu điện thế gữa hai cực của nguồn điện bằng suất điện động của nguồn Xem hình 12.3. ñieän. Viết biểu thức định luật Ôm cho Đo UMN khi K ngắt : UMN = E đoạn mạch MN. + Định luật Ôm cho đoạn mạch MN có chứa nguồn : UMN = U = E – I(R0 Thực hiện C2. - r) Viết biểu thức định luật Ôm cho Đo UMN và I khi K đóng, Biết E và toàn mạch trong mạch điện mắc R0 ta tính được r. laøm thí nghieäm. + Định luật Ôm đối với toàn mạch :. Veõ hình 12.2 Xem hình 12.2. Yêu cầu học sinh thực hiện Thực hiện C1. C1.. Veõ hình 12.3. Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thức định luật Ôm cho đoạn mạch có chứa nguồn. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thức định luật Ôm cho toàn maïch.. I=. E R+ R A + R0 +r. Tính toán và so sánh với kết quả ño. Hoạt động4: Giới thiệu dụng cụ đo. 10’. IV. Giới thiệu dụng cụ đo 1. Đồng hồ đo điện đa năng hiện số Giới thiệu đồng hồ đo điện Ghi nhận các chức năng của đồng Đồng hồ đo điện đa năng hiện số ña naêng hieän soá DT-830B. hồ đo điện đa năng hiện số DT- DT-830B có nhiều thang đo ứng với 830B. các chức năng khác nhau như : đo điện áp, đo cường độ dòng điện 1 chiều, xoay chiều, đo điện trở, … . 2. Những điểm cần chú ý khi thực Nêu những điểm cần chú ý Ghi nhận những điểm cần chú ý hiện khi sử dụng đồng hồ đo điện khi sử dụng đồng hồ đo điện đa + Vặn núm xoay của nó đến vị trí ña naêng hieän soá. naêng hieän soá. tương ứng với chức năng và thang đo cần chọn. Sau đó nối các cực của đồng hồ vào mạch rồi gạt nút bật – taét sang vò trí “ON”. + Nếu chưa biết rỏ giá trị giới hạn của đại lượng cần đo, ta phải chọn thang đo có giá trị lớn nhất phù hợp với chức năng đã chọn. + Không do cường độ dòng điện và hiệu điện thế vượt quá thang đo đã choïn. Yêu cầu học sinh thực hiện Thực hiện C3. + Không chuyển đổi chức năng C3. thang ño khi ñang coù doøng ñieän chaïy qua noù. + Không dùng nhầm thang đo cường độ dòng điện để đo hiệu điện thế. + Khi sử dụng xong các phép đo phaûi gaït nuùt baät – taét veà vò trí “OFF” + Phaûi thay pin 9V beân trong noù khi pin yeáu (goùc phaûi hieãn thò kí hieäu ) + Phải tháo pin ra khỏi đồng hồ khi.

(49) không sử dụng trong thời gian dài.. Hoạt động 5 : Củng cố Yêu cầu HS nhắc lại cách sử HS trả lời câu hỏi của GV. 2’ dụng các dụng cụ 4. Bài tập về nhà – Tìm hiểu - xem trước và chuẩn bị báo cáo thực hành.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………. Ngày soạn:. Ngày dạy:. Tieát: 23 Baøi 12: THỰC HAØNH: XÁC ĐỊNH SUẤT ĐIỆN ĐỘNG VAØ ĐIỆN TRỞ TRONG CỦA MỘT PIN ĐIỆN HÓA (T2) 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’).

(50) Nêu cách sử dụng đồng hồ đa năng hiện số để đo hiệu điện thế và cường độ dòng điện. 3. Giảng bài mới Chúng ta đã học xác định cách đo suất điện động và điện trở trong của pin. Hôm nay ta tiến hành bài thực hành này. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC TL Trợ giúp cuûa GV Hoạt động của HS Nội dung kiến thức Hoạt động1: Tiến hành thí nghiệm. 25’ Chú ý học sinh về an toàn Lắp mạch theo sơ đồ. trong thí nghieäm. Kieåm tra maïch ñieän vaø thang ño Theo doõi hoïc sinh. đồng hồ. Báo cáo giáo viên hướng dẫn. Hướng dẫn từng nhóm. Tiến hành đóng mạch và đo các giá trò caàn thieát. Ghi cheùp soá lieäu. Hoàn thành thí ngiệm, thu dọn thiết bò. Hoạt động 2 : Xữ lí kết quả, báo cáo thí nghiệm 15’ Hướng dẫn học sinh hoàn thành Tính toán, nhận xét … để hoàn thành baùo caùo. baùo caùo. Noäp baùo caùo.. Hoạt động3 : Củng cố 5’. - Hiểu và biết sử dụng các công thức, các dụng cụ thành thạo để lấy số liệu chính xác. - Có kỹ năng lắp đặt thí nghiệm.. 4. Bài tập về nhà - Đọc mục Em có biết và chuẩn bị cho bài kiểm tra một tiết.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: Tieát: 24. Baøi:. Ngày dạy:. KIEÅM TRA 1 TIEÁT.

(51) I. MỤC TIÊU - Kiểm tra việc nắm kiến thức của học sinh. - Rút kinh nghiệm để dạy phần tiếp theo. II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Chuẩn bị đề ra và đáp án. 2. Giáo viên - Chuẩn bị bài cũ cho tốt để kiểm tra. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số. 2. Phát đề kiểm tra (2’) 3. Kết quả kiểm tra Lớp 11A6. 0 – 3.0. 35 – 4.5. 5.0 – 6.0. 6.5 – 7.5. 8.0 - 10. Trên TB. Khá giỏi. Yếu kém. 11A11 11A12. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… MA TRẬN CỦA ĐỀ KIỂM TRA. ………………………………………………………………………………………………………………………… MĐNT LVKT 1-Lực Culông 2-Thuyết electron 3- Tụ điện 4-Công của lực điện 5- Dòng điện không đổi Tổng. Nhận biết TNKQ 1 (0,5 đ). Thông hiểu TL. TNKQ. TL. 1(0,5 đ). Vận dụng TNKQ. Tổng TL. 1(0,5 đ). 3 (1,5 đ). 1(0,5 đ) 1 (0,5 đ) 1 (0,5 đ). 1( 0,5 đ). 1 (0,5 đ) 1 (0,5 đ). 1 (0,5 đ) 1 (0,5 đ) 4 (4 đ). 3(1,5 đ). 4(2 đ). 4 (4 đ). 3(1,5 đ). 3 (1,5 đ) 3 (1,5 đ) 1 (1 đ). 5 (5 đ). 1 (1 đ). 10(10 đ).

(52) Ngày soạn: 11/11/09 Tieát: 25. Ngày dạy: 13/11/09 CHƯƠNG III. DÒNG ĐIỆN TRONG CÁC MÔI TRƯỜNG DÒNG ĐIỆN TRONG KIM LOẠI. Baøi 13: I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Nêu được tính chất điện chung của các kim loại, sự phụ thuộc của điện trở suất của kim loại theo nhiệt độ. + Nêu được nội dung chính của thuyết electron về tính dẫn điện của kim loại và công thức tính điện trở suất của kim loại. Nêu được cấp độ lớn của các đại lượng đã nói đến trong thuyết này. 2. Kỹ năng + Giải thích được một cách định tính các tính chất điện chung của kim loại dựa trên thuyết electron về tính dẫn điện của kim loại. 3. Thái độ + Giáo dục học sinh niềm tin vào khoa học. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Chuẩn bị thí nghiệm đã mô tả trong sgk. + Chuaãn bò thí nghieäm veà caëp nhieät ñieän. 2. Hoïc sinh Ôn lại : + Phần nói về tính dẫn điện của kim loại trong sgk lớp 9. + Dòng điện trong kim loại tuân theo định luật Ôm. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (2’).

(53) - GV giới thiệu chương mới. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Ta biết dòng điện trong kim loại là dòng các electron chuyển động có hướng. Vậy các electron trong kim loại có đặc điểm gì và nó chi phối tính chất của dòng điện trong kim loại ra sao? Đó là nội dung bài học hôm nay. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Tìm hiểu bản chất của dòng điện trong kim loại. Trợ giúp cuûa GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức Yêu cầu học sinh nhắc lại Nêu mạng tinh thể kim loại và I. Bản chất của dòng điện trong kim mạng tinh thể kim loại và chuyển động nhiệt của các ion loại chuyển động nhiệt của nó. ở nút mạng. + Sự mất trật tự của mạng tinh thể Giới thiệu các electron tự do Ghi nhận hạt mang diện tự do cản trở chuyển động của electron tự trong kim loại và chuyển động trong kim loại và chuyển động do, là nguyên nhân gây ra điện trở nhieät cuûa chuùng. của chúng khi chưa có điện của kim loại Giới thiệu sự chuyển động trường. + Hạt tải điện trong kim loại là các của các electron tự do dưới tác Ghi nhận sự chuyển động của electron tự do. Mật độ của chúng rất dụng của lực điện trường. caùc electron khi chòu taùc duïng cao neân chuùng daãn ñieän raát toát. Yêu cầu học sinh nêu nguyên của lực điện trường. + Dòng điện trong kim loại là dòng nhân gây ra điện trở của kim Nêu nguyên nhân gây ra điện chuyển dời có hướng của các electron loại. trở của kim loại. tự do dưới tác dụng của điện trường . Yêu cầu học sinh nêu loại hạt Nêu loại hạt tải điện trong tải điện trong kim loại. kim loại. Yeâu caàu hoïc sinh neâu baûn Neâu baûn chaát doøng ñieän trong chất dòng điện trong kim loại. kim loại. Hoạt động 2 (7 phút) : Tìm hiểu sự phụ thuộc của điện trở suất của kim loại theo nhiệt độ. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức + Vì sao điện trở của kim loại + Do nhiệt độ càng cao thì sự II. Sự phụ thuộc của điện trở suất tăng theo nhiệt độ? mất trật tự của mạng tinh thể của kim loại theo nhiệt độ Giới thiệu điện trở suất của càng tăng dẫn đến sự va chạm Điện trở suất  của kim loại tăng kim loại và sự phụ thuộc của của electron với nút mạng càng theo nhiệt độ gần đúng theo hàm bậc tăng. nó vào nhiệt độ. nhaát : ρ= ρ0 [ 1+ α ( t − t 0 ) ] Ghi nhận sự phụ thuộc của Giới thiệu khái niệm hệ số Hệ số nhiệt điện trở không những điện trở suất của kim loại vào nhiệt điện trở. phụ thuộc vào nhiệt độ, mà vào cả độ Yêu cầu học sinh thực hiện nhiệt độ. sạch và chế độ gia công vật liệu đó. Thực hiện C1. C1. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu điện trở của kim loại ở nhiệt độ thấp và hiện tượng siêu dẫn. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức III. Điện trở của kim loại ở nhiệt độ thấp và hiện tượng siêu dẫn Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích Giaûi thích. Khi nhiệt độ giảm, điện trở suất của tại sao khi nhiệt độ giảm thì kim loại giảm liên tục. Đến gần 0 0K, điện trở kim loại giảm. điện trở của kim loại sạch đều rất bé. Giới thiệu hiện tượng siêu Ghi nhận hiện tượng. Một số kim loại và hợp kim, khi daãn. Ghi nhận các ứng dụng của nhiệt độ thấp hơn một nhiệt độ tới Giới thiệu các ứng dụng của dây siêu dẫn. hạn Tc thì điện trở suất đột ngột giảm hiện tượng siêu dẫn. Thực hiện C2. xuoáng baèng 0. Ta noùi raèng caùc vaät Yêu cầu học sinh thực hiện liệu ấy đã chuyển sang trạng thái siêu C2. daãn..

(54) Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu hiện tượng nhiệt điện. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Giới thiệu hiện tượng nhiệt Ghi nhận hiện tượng. ñieän. Giới thiệu suất điện động Ghi nhận khái niệm. nhieät ñieän. Yêu cầu học sinh nêu các ứng Nêu các ứng dụng của cặp duïng cuûa caëp nhieät ñieän. nhieät ñieän.. Noäi dung kiến thức IV. Hiện tượng nhiệt điện - Cặp nhiệt điện: hai dây kim loại khác bản chất, hai đầu hàn vào nhau. - Khi nhiệt độ hai mối hàn T1, T2 khác nhau, trong mạch cĩ suất điện động nhieät ñieän :E = T(T1 – T2) T: hệ số nhiệt điện động. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC TIẾT HỌC. 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 5 đến 9 trang 78 sgk và 13.10, 13.11 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ngày soạn: 14/11/09 Ngày dạy: 16/11/09. Tieát: 26 Baøi 14:. DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÁT ÑIEÄN PHAÂN (T1). I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Thực hiện được câu hỏi thế nào là chất điện phân, hiện tượng điện phân, nêu được bản chất dòng điện trong chất điện phân và trình bày được thuyết điện li. + Phát biểu được định luật Faraday về điện phân. + Vận dụng được kiến thức về điện phân ứng dụng trong kỹ thuật. 2. Kỹ năng + Vận dụng được kiến thức để giải thích các ứng dụng cơ bản của hiện tượng điện phân và giải được các baøi taäp coù vaän duïng ñònh luaät Faraday. 3. Thái độ - Tạo cho học sinh niềm yêu thích khoa học. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Chuẩn bị thí nghiệm biểu diễn cho học sinh về dẫn điện của nước tinh khiết (nước cất hoặc nước mưa), nước pha muối ; về điện phân. + Chuẩn bị một bảng hệ thống tuần hoàn các nguyên tố hoá học để tiện dụng khi làm bài tập. 2. Hoïc sinh: OÂn laïi : + Các kiến thức về dòng điện trong kim loại. + Kiến thức về hoá học, cấu tạo các axit, bazơ, và liên kết ion. Khái niệm về hoá trị. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) - Bản chất của dòng điện trong kim loại là gì? Sự phụ thuộc của điện trở suất của kim loại theo nhiệt độ? 3. Tạo tình huống có vấn đề (2’) Để sản xuất nhôm cần có nguồn điện năng dồi dào. Quy trình luyện nhôm dựa trên hiện tượng nào mà đòi hỏi nhiều điện như vậy? Để trả lời được câu hỏi đó ta học bài mới “Dòng điện trong chất điện phân” B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC.

(55) Hoạt động 1 (10 phút) : Tìm hiểu thuyết điện li. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Cho hoïc sinh neâu caáu taïo cuûa Neâu caáu taïo cuûa axit, bazô vaø axit, bazô vaø muoái. muoái. Giới thiệu thí nghiệm hình 14.1 Quan sát thí nghiệm nêu được SGK. kết quả thí nghiệm về điện phân. Giới thiệu sự phân li của các Ghi nhận sự hình thành các phân tử axit, bazơ và muối. haït taûi ñieän trong chaát ñieän phaân. Yeâu caàu hoïc sinh neâu haït taûi Nêu loại hạt tải điện trong ñieän trong chaát ñieän phaân. chaát ñieän phaân. Giới thiệu chất điện phân Ghi nhận khái niệm. trong thực tế.. Noäi dung kiến thức I. Thuyeát ñieän li Các ion dương và âm vốn đã tồn tại sẵn trong các phân tử axit, bazơ và muối. Khi tan vào dung môi, lực hút Cu-lông yếu đi, liên kết trở nên lỏng lẻo. Một số phân tử bị chuyển động nhieät taùch thaønh caùc ion. Ion coù theå chuyển động tự do trong dung dịch và trở thành hạt tải điện.Ta gọi những dung dòch vaø chaát noùng chaûy cuûa axit, bazô vaø muoái laø chaát ñieän phaân. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu bản chất dòng điện trong chất điện phân. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức Yêu cầu HS nêu hiện tượng Nêu hiện tượng. II. Baûn chaát doøng ñieän trong chaát xảy ra khi nhúng hai điện cực ñieän phaân vaøo moät bình ñieän phaân. Doøng ñieän trong chaát ñieän phaân laø ?Chuyển động của các ion sau +Khi chưa cĩ điện trường ngồi dòng chuyển dời có hướng của các khi phân li khi chưa cĩ điện các ion chuyển động hỗn loạn ion trong điện trường. trường ngoài và khi đặt vào điện nên không có dòng điện. Khi có Chaát ñieän phaân khoâng daãn ñieän toát trường ngoài? điện trường ngoài các ion dương bằng kim loại. Yeâu caàu hoïc sinh neâu baûn chuyển động về phía cực âm và Doøng ñieän trong chaát ñieän phaân chaát doøng ñieän trong chaát ñieän các ion âm về phía cực dương. Nêu bản chất dòng điện trong không chỉ tải điện lượng mà còn tải phaân. cả vật chất đi theo. Tới điện cực chỉ Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích chaát ñieän phaân. coù caùc electron coù theå ñi tieáp, coøn taïi sao chaát ñieän phaân khoâng Giaûi thích. lượng vật chất đọng lại ở điện cực, dẫn điện tốt bằng kim loại. gây ra hiện tượng điện phân. Giới thiệu hiện tượng điện Ghi nhận hiện tượng. phaân. Thực hiện C1. Yêu cầu HS thực hiện C1. Hoạt động 3 (15 phút) : Tìm hiểu các hiện tượng diễn ra ở điện cực và hiện tượng dương cực tan. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức Giới thiệu phản ứng phụ trong Ghi nhận khái niệm. III. Các hiện tượng diễn ra ở điện hiện tượng điện phân. Theo dõi để hiểu được các cực. Hiện tượng dương cực tan Trình bày hiện tượng xảy ra hiện tượng xảy ra. 1. Thí nghiệm Dung dịch điện phân là CuSO4, anot khi ñieän phaân dung dòch muoái bằng Cu. đồng với anôt bằng đồng 2. Kết luận Giới thiệu hiện tượng dương Ghi nhận khái niệm. Dương cực tan, đồng bám vào anot. cực tan. - Hiện tượng dương cực tan xảy ra khi ?Nếu kim loại trong muối khác Phân tích các phản ứng xảy ra điện phân một dung dịch muối kim loại tại các điện cực. Bình điện phân với chất làm điện cực thì sao? mà anot làm bằng chính kim loại ấy. Hướng dẫn HS phân tích các đóng vai trò như máy thu có phản ứng xảy ra ở các điện cực. suất phản điện. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC TIẾT HỌC 1. Củng cố kiến thức (2’).

(56) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Trả lời các câu hỏi SGK và xem trước phần tiếp theo của bài. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 16/11/09 Tieát: 27 Baøi 14:. Ngày dạy: 18/11/09. DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÁT ÑIEÄN PHAÂN (T2) A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra bài cũ (4’) - Bản chất dòng điện trong chất điện phân là gì? Hiện tượng dương cực tan xảy ra khi nào? 3. Tạo tình huống có vấn đề(1’) Ở tiết trước ta đã biết dòng điện trong chất điện phân không chỉ tải điện lượng mà còn tải vật chất đến điện cực gây ra hiện tượng điện phân. Vậy khối lượng chất giải phóng ở điện cực được xác định như thế nào? B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (25 phút) : Tìm hiểu các định luật Fa-ra-đây. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức Lập luận để đưa ra nội dung Nghe, kết hợp với sgk để hiểu. IV. Các định luật Fa-ra-đây caùc ñònh luaät. Vì lượng chất do phản ứng phụ * Định luật Fa-ra-đây thứ nhất Yêu cầu học sinh thực hiện sinh ra và lượng chất ban đầu Khối lượng vật chất được giải phóng sinh ra ở điện cực tỉ lệ với nhau. ở điện cực của bình điện phân tỉ lệ C2. Giới thiệu định luật Fa-ra-đây Ghi nhận định luật. thuận với điện lượng chạy qua bình thứ nhất. đó. m = kq Giới thiệu định luật Fa-ra-đây Ghi nhận định luật. k gọi là đương lượng điện hoá của thứ hai. chất được giải phóng ở điện cực. Ghi nhaä n soá lieä u . * Định luật Fa-ra-đây thứ hai Giới thiệu số Fa-ra-đây. Thự c hieä n C3. Đương lượng điện hoá k của một Yêu cầu HS thực hiện C3. Keá t hợ p hai ñònh luaä t để ñöa nguyên tố tỉ lệ với đương lượng gam Yêu cầu học sinh kết hợp hai ra coâ n g thứ c Fa-ra-ñaâ y . A định luật để đưa ra công thức của nguyên tố đó. Hệ số tỉ lệ n Fa-ra-ñaây. 1 Ghi nhận đơn vị của m để sử Giới thiệu đơn vị của m khi , trong đó F gọi là hằng số FaF duïng khi giaûi caùc baøi taäp. tính theo công thức trên. ra-ñaây. 1 A . k= F n Thường lấy F = 96500 C/mol. * Kết hợp hai định luật Fa-ra-đây, ta được công thức Fa-ra-đây :.

(57) 1 A . It F n m là chất được giải phóng ở điện cực, tính bằng gam. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu các ứng dụng của hiện tượng điện phân. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức Giới thệu các ứng dụng của Ghi nhận các ứng dụng của V. Ứùng dụng của hiện tượng điện các hiện tượng điện phân. hiện tượng điện phân. phaân Giới thiệu cách luyện nhôm. Ghi nhaän caùch luyeän nhoâm. Hiện tượng điện phân có nhiều ứng Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch Nêu cách lấy bạc (Ag) ra dụng trong thực tế sản xuất và đời laáy baïc (Ag) ra khoûi moät chieác khoûi moät chieác coác maï baïc bò soáng nhö luyeân nhoâm, tinh luyeän coác maï baïc bò hoûng. hoûng. đồng, điều chế clo, xút, mạ điện, đúc ñieän, … Giới thiệu cách mạ điện 1. Luyeän nhoâm Hoàn thành câu C4 Hoàn thành câu C4 Dựa vào hiện tượng điện phân Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch Neâu caùch maï vaøng moät chieác quaëng nhoâm noùng chaûy. mạ vàng một chiếc nhẫn đồng. nhẫn đồng. Bể điện phân có cực dương là quặng nhôm nóng chảy, cực âm bằng than, chaát ñieän phaân laø muoái nhoâm noùng chảy, dòng điện chạy qua khoảng 104A. 2. Maï ñieän Beå ñieän phaân coù anoât laø moät taám kim loại để mạ, catôt là vật cần mạ. Chất điện phân thường là dung dịch muối kim loại để mạ. Dòng điện qua bể mạ được chọn một cách thích hợp để đảm bảo chất lượng của lớp mạ. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC TIẾT HỌC 1. Củng cố kiến thức (4’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. - Yêu cầu HS làm bài 11 SGK. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 8 đến 11 trang 85 sgk và 14.4, 14.6, 14.8 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. m=. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(58) Ngày soạn: 21/11/09 Tieát: 28. Ngày dạy: 23/11/09. Bài : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Nắm được bản chất dòng điện trong kim loại, nguyên nhân gây ra điện trở của kim loại, sự phụ thuộc của điện trở của kim loại vào nhiệt độ, hiện tượng siêu dẫn và hiện tượng nhiệt điện. + Nắm được hiện tượng điện li, bản chất dòng điện trong chất điện phân, hiện tượng dương cực tan, các định luật Fara-đay và các ứng dụng của hiện tượng điện phân. 2. Kyõ naêng + Thực hiện được các câu hỏi liên quan đến dòng điện trong kim loại và dòng điện trong chất điện phân. + Giải được các bài toán liên quan đến dòng điện trong kim loại. + Giải được các bài toán liên quan đến định luật Fa-ra-đây. 3. Thái độ - Rèn luyện tác phong làm việc khoa học, độc lập nghiên cứu. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: + Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. + Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Học sinh: + Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. + Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra trong quá trình giải bài tập. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Hiện tượng điện phân có nhiều ứng dụng trong thực tế. Để giúp các em có thể vận dụng thành thạo định luật Fa-ra-đây hôm nay ta tiến hành giải một số bài toán liên quan. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Nội dung kiến thức GV đặt câu hỏi để kiểm tra kiến thức của Nhớ lại kiên sthuwcs cũ trả lời 1. Công thức Fa-ra-đây : HS. theo yêu cầu của GV. 1 A. m=. . It F n m là chất được giải phóng ở điện cực, tính bằng gam. 2. Sự phụ thuộc của điện trở suất của kim loại theo nhiệt độ ρ= ρ0 [ 1+ α ( t − t 0 ) ] 3. Công thức điện trở dây dẫn:.

(59) R= ρ Hoạt động 2 (11 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS. l S. Noäi dung kiến thức Caâu 5 trang 78 : B Caâu 6 trang 78 : D Caâu 8 trang 85 : C Caâu 9 trang 85 : D Caâu 14.4 : D Caâu 14.6 : C. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập tự luận. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS. Noäi dung kiến thức Baøi 7 trang 78 Yêu cầu học sinh tính điện trở Tính điện trở của bóng đèn khi Điện trở của dèn khi thắp sáng của bóng đèn khi thắp sáng. U 2 220 2 thaép saùng. = R= = 484(). P. Yêu cầu học sinh tính điện trở Tính điện trở của bóng đèn khi của bóng đèn khi không thắp không thắp sáng. saùng.. R0 = =. Yeâu caàu hoïc sinh tính theå tích của 1mol đồng. Yêu cầu học sinh tính mật độ electron trong đồng.. Tính thể tích của 1mol đồng.. Gợi ý: Bình điện phân xảy ra hiện tượng dương cực tan giống như điện trở thuần. Yeâu caàu hoïc sinh tính khoái lượng bạc. Yeâu caàu hoïc sinh vieát coâng thức Fa-ra-đây. Cho hoïc sinh suy ra vaø tính d. Gọi 1 HS lên bảng trình bày.. R 1+ α (t −t 0). 484 = 49() −3 1+ 4,5 .10 (2000 −20). Baøi 8 trang 78 a) Thể tích của 1 mol đồng −3. V=. A 64 .10 = D 8,9 .10 3. = 7,2.10-6(m3/mol). Mật độ electron tự do trong đồng. Tính mật độ electron trong đồng.. n=. N A 6 ,023 . 1023 = V 7,2 .10− 6. = 8,4.1028(m-. ) b) Số electron tự do qua tiết diện thẳng Tính soá electron qua tieát dieän cuûa daây daãn trong 1 giaây: N = vSn thẳng của dây dẫn trong 1 giây Cường độ dòng điện qua dây dẫn: I = eN = evSn và viết công thức tính cường độ => v = doøng ñieän theo noù. 3. Yeâu caàu hoïc sinh tính soá electron qua tieát dieän thaúng cuûa daây daãn trong 1 giaây vaø viết công thức tính cường độ doøng ñieän theo noù. Cho hoïc sinh suy ra vaø tính v.. 100. Điện trở của đèn khi không thắp sáng Ta coù : R = R0(1 + (t – t0)). Tính vaän toác troâi cuûa electron.. Tính khối lượng bạc. Viết công thức Fa-ra-đây.. Tính chiều dày lớp bạc.. I 10 = eSn 1,6. 10− 19 . 10−5 .8,4 . 1028. = 7,46.10-5(m/s) Bài 14.6 SBT Cường độ dòng điện qua bình điện phân: I = U/R Khối lượng Ag:. Chiều dày lớp bạc:. d=. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (1’) - Yêu cầu HS nhắc lại các kiến thức cơ bản. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’). m=. m ρS. 1 A It = 4,32g F n.

(60) - Làm bài tập SBT - Xem trước bài dòng điện trong chất khí.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 21/11/09 Tieát: 29 Baøi 15: I. MUÏC TIEÂU. 1. Kiến thức. Ngày dạy: 23/11/09 DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÁT KHÍ (T1). + Phân biệt được sự dẫn điện không tự lực và sự dẫn điện tự lực trong chất khí. + Phân biệt được hai quá trình dẫn điện tự lực quan trọng trong không khí là hồ quang điện và tia lửa điện. + Trình bày được các ứng dụng chính của quá trình phóng điện trong chất khí. 2. Kỹ năng - Rèn luyện cách suy luận cho HS. 3. Thái độ - Tạo hứng thú học Vật lý cho HS. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Chuẩn bị các thiết bị thí nghiệm để làm các thí nghiệm. 2. Học sinh: Ôn lại khái niệm dòng điện trong các môi trường, là dòng các điện tích chuyển động có hướng. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Nêu loại hạt tải điện trong chất điện phân, nguyên nhân tạo ra chúng và bản chất của dòng điện trong chất điện phaân? 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Để tiết kiệm năng lượng hiện nay người ta khuyến khích không dùng đèn có dây tóc mà nên dùng đèn ống. Các loại đền này hoạt động dựa trên nguyên lí nào? B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (8 phút) : Tìm hiểu tính cách điện của chất khí. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Yêu cầu học sinh nêu cơ sở để I. Chất khí là môi trường cách điện khẵng định chất khí là môi trường Giaûi thích taïi sao chaát khí laø moâi Chất khí không dẫn điện vì các phân tử caùch ñieän. trường cách điện. khí đều ở trạng thái trung hoà điện, do đó Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Thực hiện C1. trong chaát khí khoâng coù caùc haït taûi ñieän. Hoạt động2 (10 phút) : Tìm hiểu sự dẫn điện trong chất khí trong điều kiện thường. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức - GV giới thiệu thí nghiệm 15.1 - Theo dõi và đọc kĩ SGk trả lời II. Sự dẫn điện trong chất khí trong SGK. yêu cầu của GV. điều kiện thường - GV phân tích rõ: điện tích được Ghi nhaän caùc keát quaû thí Thí nghieäm cho thaáy: truyền chủ yếu từ cần và quả cầu nghieäm. + Trong chaát khí cuõng coù nhöng raát ít caùc của điện nghiệm qua không khí haït taûi ñieän. đến các vật khác chứ không phải từ + Khi dùng ngọn đèn ga để đốt nóng chất lá nọ sang lá kia của điện nghiệm +Bình thường chất khí chứa rất ít khí hoặc chiếu vào chất khí chùm bức xạ (vì hai lá tích điện cùng dấu). hạt tải điện. tử ngoại thì trong chất khí xuất hiện các ?Ban đầu chất khí có chứa hạt tải +Ngọn lửa làm tăng các hạt tải vì hạt tải điện. Khi đó chất khí có khả năng điện tự do không? chất khí bị tác nhân ion hóa: tia tử ?Khi có ngọn lửa đèn ga dòng điện ngoại, tia vũ trụ trong bức xạ của daãn ñieän. trong chát khí tăng lên chứng tỏ Mặt Trời chiếu vào. điều gì? Yêu cầu học sinh thực hiện C2..

(61) Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi naøo thì chaát khí daãn ñieän.. Thực hiện C2.. Hoạt động 3 (18 phút) : Tìm hiểu bản chất dòng điện trong chất khí. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Giới thiệu tác nhân ion hoá và sự ion hoá chất khí. Ghi nhaän khaùi nieäm. Yêu cầu học sinh nêu hiện Nêu hiện tượng xảy ra đối với tượng xảy ra đối với khối khí đã khối khí đã bị ion hoá khi chưa có bị ion hoá khi chưa có và khi có và khi có điện trường. điện trường. Yeâu caàu hoïc sinh neâu baûn chaát Neâu baûn chaát doøng ñieän trong doøng ñieän trong chaát khí. chaát khí. Yêu cầu học sinh nêu hiện tượng Nêu hiện tượng xảy ra trong xảy ra trong khối khí khi mất tác khối khí khi mất tác nhân ion hoá. nhân ion hoá. Giới thiệu đường đặc trưg V – A Ghi nhận khái niệm. cuûa doøng ñieän trong chaát khí. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Thực hiện C3.. Yeâu caàu hoïc sinh neâu khaùi nieäm Nêu khái niệm sự dẫn điện sự dẫn điện không tự lực. không tự lực. Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích taïi Giaûi thích taïi sao doøng ñieän sao doøng ñieän trong chaát khí trong chaát khí khoâng tuaân theo khoâng tuaân theo ñònh luaät OÂm. ñònh luaät OÂm.. Giới thiệu hiện tượng nhân số haït taûi ñieän trong chaát khí.. Ghi nhận hiện tượng. Giới thiệu quá trình phóng điện tự lực.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Giới thiệu các cách chính để Ghi nhận các cách để dòng điện dòng điện có thể tạo ra hạt tải có thể tạo ra hạt tải điện mới điện mới trong chất khí. trong chaát khí.. Noäi dung kiến thức III. Baûn chaát doøng ñieän trong chaát khí 1. Sự ion hoá chất khí và tác nhân ion hoá Ngọn lửa ga, tia tử ngoại của đèn thuỷ ngân trong thí nghiệm trên được gọi là tác nhân ion hoá. Tác nhân ion hoá đã ion hoá các phân tử khí thành các ion dương, ion âm và các electron tự do. Doøng ñieän trong chaát khí laø doøng chuyển dời có hướng của các ion dương theo chiều điện trường và các ion âm và electron ngược chiều điện trường. Khi maát taùc nhaân ion hoùa, caùc ion dương, ion âm, và electron trao đổi điện tích với nhau hoặc với điện cực để trở thành các phân tử khí trung hoà, nên chất khí trở thành không dẫn điện, 2. Quá trình dẫn điện không tự lực của chaát khí Quá trình dẫn điện của chất khí nhờ có tác nhân ion hoá gọi là quá trình dẫn điện không tự lực. Nó chỉ tồn tại khi ta tạo ra hạt tải điện trong khối khí giữa hai bản cực và biến mất khi ta ngừng việc taïo ra haït taûi ñieän. Quá trình dẫn diện không tự lực không tuaân theo ñònh luaät OÂm. 3. Hiện tượng nhân số hạt tải điện trong chaát khí trong quaù trình daãn ñieän khoâng tự lực Khi dùng nguồn điện áp lớn để tạo ra sự phoùng dieän trong chaát khí, ta thaáy coù hiện tượng nhân số hạt tải điện. Hiện tượng tăng mật độ hạt tải điện trong chaát khí do doøng ñieän chaïy qua gaây ra gọi là hiện tượng nhân số hạt tải điện. IV. Quá trình dẫn điện tự lực trong chất khí và điều kiện để tạo ra quá trình dẫn điện tự lực Quá trình phóng điện tự lực trong chất khí laø quaù trình phoùng ñieän vaãn tieáp tuïc giữ được khi không còn tác nhân ion hoá tác động từ bên ngoài. Có bốn cách chính để dòng điện có thể tạo ra hạt tải điện mới trong chất khí: 1. Dòng điện qua chất khí làm nhiệt độ.

(62) khí tăng rất cao, khiến phân tử khí bị ion hoá. 2. Điện trường trong chất khí rất lớn, khiến phân tử khí bị ion hoá ngay khi nhiệt độ thấp. 3. Catôt bị dòng điện nung nóng đỏ, làm cho noù coù khaû naêng phaùt ra electron. Hiện tượng này gọi là hiện tượng phát xạ nhieät electron. 4. Catôt không nóng đỏ nhưng bị các ion dương có năng lượng lớn đập vào làm bật electron khỏi catôt trở thành hạt tải điện. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (2’) - Yêu cầu HS nhắc lại các kiến thức trọng tâm của bài. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Trả lời các câu hỏi SGK và xem trước phần còn lại của bài học.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(63) Ngày soạn: 01/12/09 Tieát: 30 Baøi 15: I. MUÏC TIEÂU. Ngày dạy: 03/12/09 DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÁT KHÍ (T2). 1. Kiến thức + Phân biệt được hai quá trình dẫn điện tự lực quan trọng trong không khí là hồ quang điện và tia lửa điện. + Trình bày được các ứng dụng chính của quá trình phóng điện trong chất khí. 2. Kỹ năng - Rèn luyện cách suy luận cho HS. 3. Thái độ - Tạo hứng thú học Vật lý cho HS. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: Chuaån bò caùc thieát bò: máy phát tĩnh điện Uyn-sơt, bugi 2. Hoïc sinh: OÂn laïi khaùi nieäm doøng ñieän trong chất khí, quá trình phóng điện tự lực trong chất khí. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) - Phân biệt sự dẫn điện tự lực và sự dẫn điện không tự lực trong chất khí? 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Ở tiết trước, các em đã tìm hiểu về hai loại quá trình dẫn điện trong chất khí. Hôm nay ta sẽ tìm hiểu kỹ hơn về hai quá trình phóng điện tự lực trong chất khí mà chúng ta thường gặp, đó là tia lửa điện và hồ quang điện. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (20 phút) : Tìm hiểu tia lửa điện và điều kiện tạo ra tia lửa điện. Trợ giúp cuûa GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức ?Khi điện trường trong không khí -Khi điện trường lớn có thể xuất V. Tia lửa ñieän vaø ñieàu kieän taïo ra tia rất mạnh có hiện tượng gì xảy ra? hiện sự phóng điện hình tia. lửa ñieän - GV làm thí nghiệm với may phát 1. Ñònh nghóa tĩnh điện Uyn-sơt. Tia lửa điện là quá trình phóng điện tự ?Tia lửa điện có dạng hình gì? -Tia lửa điện có dạng ngoằn ngoèo, lự c trong chất khí đặt giữa hai điện cực Nguyên nhân chủ yếu của sự kèm theo tiếng nổ. -Nguyên nhân là do ion hĩa do va khi điện trường đủ mạnh để biến phân tử phóng điện hình tia? chạm, ngồi ra cịn cĩ sự ion hĩa khí trung hoà thành ion dương và do tác dụng của bức xạ phát ra electron tự do. trong tia lửa điện. - Ghi nhaän khaùi nieäm. - Giới thiệu tia lửa điện. 2. Điều kiện để tạo ra tia lửa điện Ghi nhaä n ñieà u kieä n để taï o ra tia - Giới thiệu điều kiện để tạo ra Hieäu ñieän Khoảng cách giữa 2 cực lửa ñieän. tia lửa ñieän. theá U(V) (mm) Cực phẵng Mũi nhọn 20 000 6,1 15,5 40 000 13,7 45,5 HS quan sát bugi và lời hướng dẫn - Giới thiệu ứng dụng phổ biến 100 000 36,7 220 của GV để tìm hiểu cấu tạo dụng trong động cơ (bugi đánh lửa). 200 000 75,3 410 cụ. ?Hiện tượng sét thực tế xảy ra lúc 300 000 114 600 -Sét là tia lửa điện khổng lồ phát nào? Nguyên nhân gây ra sét? sinh do sự phĩng điện giữa các 3. Ứng dụng đám mây tích điện trái dấu hoặc Dùng để đốt hỗn hợp xăng không khí giữa đám mây tích điện với mặt đất trong động cơ xăng. -Do áp suất tăng đột ngột gây ra Giải thích hiện tượng sét trong tự nhiên. tiếng nổ gọi là sấm. -HS trả lời câu C5. -Yêu cầu HS trả lời câu C5. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu hồ quang điện và điều kiện tạo ra hồ quang điện. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS. Noäi dung cô baûn.

(64) Cho hoïc sinh moâ taû vieäc haøn ñieän. Giới thiệu hồ quang điện. Gợi ý: +Để tạo ra hồ quang điện cần có hiệu điện thế lớn không? +Tại sao ban đầu phải cho hai đầu cực âm và dương tiếp xúc nhau nếu muốn tạo ra hồ quang? +Tại sao K và A lại phát ra ánh sáng chói lòa hơn? +Tại sao dương cực bị ăn mòn và lõm vào? +Hồ quang điện có thể xuất hiện trong trường hợp điện cực là gì? +Quan sát hồ quang điện ta phải làm gì? Tại sao? -Yêu cầu HS nêu các hiện tượng keøm theo khi coù hoà quang.ñieän. Giới thiệu điều kiện để có hồ quang ñieän. Yêu cầu học sinh nêu các ứng duïng cuûa hoà quang ñieän.. Moâ taû vieäc haøn ñieän. Ghi nhaän khaùi nieäm.. VI. Hoà quang ñieän vaø ñieàu kieän taïo ra hoà quang ñieän 1. Ñònh nghóa Hoà quang ñieän laø quaù trình phoùng ñieän tự lực xảy ra trong chất khí ở áp suất thường hoặc áp suất thấp đặt giữa hai điện cực có hiệu điện thế không lớn. Hồ quang điện có thể kèn theo toả nhiện và toả sáng rất mạnh. 2. Ñieàu kieän taïo ra hoà quang ñieän Dòng điện qua chất khí giữ được nhiệt độ cao của catôt để catôt phát được electron bằng hiện tượng phát xạ nhiệt electron. 3. Ứng dụng Hồ quang diện có nhiều ứng dụng như hàn điện, làm đèn chiếu sáng, đun chảy vaät lieäu, …. HS thảo luận theo bàn trả lời: +Hiệu điện thế tạo ra hồ quang nhỏ (40-50V). +Khi nhập hai cực vào nhau tạo ra đoản mạch, dòng điện tăng vọt làm tỏa nhiệt trên hai đầu cực rất lớn và khi không khí bị đốt nóng sẽ bị ion hóa tạo ra hạt tải điện làm chất khí dẫn điện. +Hai điện cực là kim loại. +Quan sát cần đeo kính đen vì cường độ sáng mạnh và giàu tia tử ngoại có hại cho mắt. -Nêu các hiện tượng kèm theo khi coù hoà quang.ñieän. Ghi nhận điều kiện để có hồ quang ñieän. Nêu các ứng dụng của hồ quang ñieän: hàn kim loại,luyện kim, đèn chiếu sáng…. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC. 1. Củng cố kiến thức (3’) - Yêu cầu HS nhắc lại các kiến thức trọng tâm của bài. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 6 đến 9 trang 93 sgk. - Đọc mục “Em có biết”. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(65) Ngày soạn: 02/12/09 Ngày dạy: 04/12/09 Tieát: 31 Baøi 16: DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÂN KHOÂNG I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Nêu được bản chất của dòng điện trong chân không. + Nêu được bản chất và ứng dụng của tia catôt. 2. Kó naêng + Giải thích một số hiện tượng vật lí liên quan đến dòng điện trong chân không. 3. Thái độ - Niềm yêu thích khoa học. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Tìm hiểu lại các kiến thức về khí thực, quãng đường tự do của phân tử, quan hệ giữa áp suất và mật đ ộ phân tử và quãng đường tự do trung bình, … + Chuẩn bị các hình vẽ trong sgk trên khổ giấy to để trình bày cho học sinh. + Sưu tầm đèn hình cũ để làm giáo cụ trực quan. 2. Hoïc sinh - Ơn tập lại khái niệm dòng điện, là dòng chuyển dời có hướng của các hạt tải điện.. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A.HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) - Neâu quaù trình ion hoùa khoâng khí, baûn chaát cuûa doøng ñieän trong chaát khí. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Môi trường chân không có dẫn điện hay không? Muốn biết được điều đó ta tìm hiểu bài mới “Dòng điện trong chân không” B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu cách tạo ra dòng điện trong chân không. Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức Dẫn dắt để đưa ra. I. Caùch taïo ra doøng ñieän trong chaân Khaùi nieäm chaân khoâng. khoâng Điều kiện để có dòng điện. + Nêu điều kiện để có dòng 1. Bản chất của dòng điện trong chân Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch ñieän. khoâng laøm cho chaân khoâng daãn ñieän. Nêu cách làm cho chân không + Chân không là môi trường đã được lấy + Baûn chaát doøng ñieän trong daãn ñieän. đi các phân tử khí. Nó không chứa các hạt chaân khoâng là gì? +là dòng chuyển dời có hướng taûi ñieän neân khoâng daãn ñieän. của các electron được đưa vào + Để chân không dẫn điện ta phải đưa khoảng chân không đó. các electron vào trong đó. Giới thiệu sơ đồ thí nghiệm Xem sơ đồ 16.1 sgk. + Doøng ñieän trong chaân khoâng laø doøng hình 16.1. chuyển dời có hướng của các electron Moâ taû thí nghieäm vaø neâu caùc Ghi nhận các kết quả thí được đưa vào trong khoảng chân không keát quaû thí nghieäm. nghieäm. đó. 2. Thí nghieäm Yêu cầu HS thực hiện C1. Thực hiện C1. Thí nghiệm cho thấy đường đặc tuyến V – A cuûa doøng ñieän trong chaân khoâng.

(66) Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu tia catôt.. Trợ giúp của GV Giới thiệu thí nghiệm hình 16.3. Neâu caùc keát quaû thí nghieäm. + Khi aùp suaát trong oáng baèng aùp suaát khí quyeån ta khoâng thaáy quaù trình phoùng ñieän + Khi áp suất trong ống đã đủ nhoû, trong oáng coù quaù trình phoùng điện tự lực, trong ống có cột sáng anôt và khoảng tối catôt. + Khi aùp suaát trong oáng haï xuoáng còn khoảng 10-3mmHg, khoảng tối catôt chiếm toàn bộ ống. Quá trình phóng điện vẫn duy trì và ở phía đối diện với catôt, thành ống thuûy tinh phaùt aùnh saùng maøu vaøng luïc. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. Giới thiệu tia catôt. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Dẫn dắt để giới thiệu các tính chaát cuûa tia catoât. Yeâu caàu hoïc sinh neâu baûn chaát cuûa tia catoât. Giới thiệu ứng dụng của tia catoât.. Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức Xem hình minh hoïa thí nghieäm II. Tia catoât 16.3. 1. Thí nghieäm Ghi nhaän caùc keát quaû thí Ta gọi tia phát ra từ catôt làm huỳnh nghieäm. quang thuûy tinh laø tia catoât. + Tiếp tục hút khí để đạt chân không tốt hơn nữa thì quá trình phóng điện biến maát. 2. Tính chaát cuûa tia catoât + Tia catôt phát ra từ catôt theo phương vuông góc với bề mặt catôt. Gặp một vật cản, nó bị chặn lại làm vật đó tích điện aâm. + Tia catôt nmang năng lượng: nó có thể laøm ñen phim aûnh, laøm huyønh quang moät số tinh thể, làm kim loại phát ra tia X, laøm noùng caùc vaät maø noù roïi vaøo vaø taùc dụng lực lên các vật đó Thực hiện C2. + Tia catôt bị lệch trong điện tường và từ Ghi nhaän tia catoât. trường. Thực hiện C3. 3. Baûn chaát cuûa tia catoât Theo các gợi ý của gv lần lượt Tia catôt thực chất là dòng electron neâu caùc tính chaát cuûa tia catoât. phát ra từ catôt, có năng lượng lớn và bay Neâu baûn chaát cuûa tia catoât. tự do trong không gian. 4. Ứng dụng Ghi nhận ứng dụng của tia catôt. Ứng dụng phổ biến nhất của tia catôt là để làm ống phóng điện tử và đèn hình. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC. 1. Củng cố kiến thức (3’) - Yêu cầu HS nhắc lại các kiến thức trọng tâm của bài. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 8 đến 11 trang 99 sgk và 13.11, 16.12, 16.14 sbt.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 05/12/09 Ngày dạy: 07/12/09 Tieát: 32 Baøi 17: DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÁT BAÙN DAÃN (T1) I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức Thực hiện được các câu hỏi: + Chất bán dẫn là gì ? Nêu những đặc điểm của chất bán dẫn..

(67) + Hai loại hạt tải điện trong chất bán dẫn là gì ? Lỗ trống là gì ? + Chất bán dẫn loại n và loại p là gì ? + Lớp chuyển tiếp p-n là gì ? + Tranzito n-p -n laø gì ? 2.Kó naêng - Rèn luyện kĩ năng nhận biết và có thể thay thế lắp đặt một số mạch bán dẫn đơn giản trong đó có sử dụng bán dẫn. 3. Thái độ - Tạo cho học sinh hứng thú học vật lý, thích tìm hiểu khoa học công nghệ. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: + Chuaån bò hình 17.1 vaø baûng 17.1 sgk ra giaáy to. + Chuẩn bị một số linh kiện bán dẫn thường dùng như điôt bán dẫn, tranzito, LED, … Nếu có linh kiện hỏng thì bóc vỏ ra để chỉ cho học sinh xem miếng bán dẫn ở linh kiện ấy. 2. Học sinh:Ơn tập các kiến thức quan trọng chính: + Thuyết electron về tính dẫn điện của kim loại. + Vài thông số quan trọng của kim loại như điện trở suất, hệ số nhiệt điện trở, mật độ electron tự do. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Nêu các đại lượng đặc trưng cho tính dẫn diện của chân không. Bản chất dòng điện trong chân không. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Trong công nghiệp cũng như trong đời sống, các linh kiện bán dẫn có mặt khắp nơi vì vậy việc tìm hiểu bán dẫn là rất cần thiết. Bài học hôm nay giúp ta có những kiến thức cơ bản về loại chất này. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Hoạt động 1 (10 phút) : Tìm hiểu chất bán dẫn và tính chất. Trợ giúp cuûa GV Hoạt động của HS Yêu cầu học sinh cho biết tại Cho biết tại sao có những chất sao goïi laø chaát baùn daãn. được gọi là bán dẫn. Giới thiệu một số bán dẫn Ghi nhận các vật liệu bán dẫn thoâng duïng. thoâng duïng, ñieån hình. Giới thiệu các đặc điểm của Ghi nhaän caùc ñaëc ñieåm cuûa baùn daãn tinh khieát vaø baùn daãn baùn daãn tinh khieát vaø baùn daãn coù pha taïp chaát.. coù pha taïp chaát.. Noäi dung kiến thức I. Chaát baùn daãn vaø tính chaát Chất bán dẫn là chất có điện trở suất nằm trong khoảng trung gian giữa kim loại và chất điện môi. Nhoùm vaät lieäu baùn daãn tieâu bieåu laø gecmani vaø silic. + Ở nhiệt độ thấp, điện trở suất của chất bán dẫn siêu tinh khiết rất lớn. Khi nhiệt độ tăng, điện trở suất giảm nhanh, hệ số nhiệt điện trở có giá trị aâm. + Điện trở suất của chất bán dẫn giaûm raát maïnh khi pha moät ít taïp chaát. + Điện trở của bán dẫn giảm đáng kể khi bị chiếu sáng hoặc bị tác dụng cuûa caùc taùc nhaân ion hoùa khaùc. Hoạt động2 (15 phút) : Tìm hiểu hạt tải điện trong chất bán dẫn, bán dẫn loại n và bán dẫn loại p. Trợ giúp cuûa GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức Giới thiệu bán dẫn loại n và Ghi nhận hai loại bán dẫn. II. Haït taûi ñieän trong chaát baùn daãn, bán dẫn loại p. bán dẫn loại n và bán dẫn loại p.

(68) 1. Bán dẫn loại n và bán dẫn loại p Baùn daãn coù haït taûi ñieän aâm goïi laø bán dẫn loại n. Bán dẫn có hạt tải điện dương gọi là bán dẫn loại p. 2. Electron vaø loã troáng Chất bán dẫn có hai loại hạt tải điện laø electron vaø loã troáng. Doøng ñieän trong baùn daãn laø doøng các electron dẫn chuyển động ngược Ghi nhaän khaùi nieäm. chiều điện trường và dòng các lỗ Giải thích sự tạo nên electron trống chuyển động cùng chiều điện trường. dẫn của bán dẫn loại n. 3. Taïp chaát cho (ñoâno) vaø taïp chaát Ghi nhaän khaùi nieäm. nhaän (axepto) + Khi pha tạp chất là những nguyên toá coù naêm electron hoùa trò vaøo trong Thực hiện C1. tinh thể silic thì mỗi nguyên tử tạp chaát naøy cho tinh theå moät electron daãn. Ta goïi chuùng laø taïp chaát cho hay ñoâno. Baùn daãn coù pha ñoâno laø baùn dẫn loại n, hạt tải điện chủ yếu là electron. + Khi pha tạp chất là những nguyên toá coù ba electron hoùa trò vaøo trong tinh thể silic thì mỗi nguyên tử tạp chasats naøy nhaän moät electron lieân kết và sinh ra một lỗ trống, nên được goïi laø taïp chaát nhaän hay axepto. Baùn dẫn có pha axepto là bán đãn loại p, haït taûi ñieän chuû yeáu laø caùc loã troáng. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu lớp chuyển tiếp p-n. Trợ giúp cuûa GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức III. Lớp chuyển tiếp p-n Giới thiệu lớp chuyển tiếp p- Ghi nhận khái niệm. Lớp chuyển tiếp p-n là chổ tiếp xúc n. cuûa mieàn mang tính daãn p vaø mieàn mang tính dẫn n được tạo ra trên 1 tinh theå baùn daãn. Ghi nhaän khaùi nieäm. 1. Lớp nghèo Giới thiệu lớp nghèo. Giải tích tại sao ở lớp chuyển Ở lớp chuyển tiếp p-n không có Yêu cầu học sinh giải tích tại tiếp p-có rất ít các hạt tải điện. hoặc có rất ít các hạt tải điện, gọi là sao ở lớp chuyển tiếp p-có rất lớp nghèo. Ở lớp nghèo, về phía bán ít caùc haït taûi ñieän. Thực hiện C2. daãn n coù caùc ion ñoâno tích ñieän döông Yêu cầu học sinh thực hiện vaø veà phía baùn daãn p coù caùc ion C2. axepto tích điện âm. Điện trở của lớp nghèo rất lớn. 2. Dòng điện chạy qua lớp nghèo Giới thiệu sự dẫn điện chủ Ghi nhận khái niệm. Dòng diện chạy qua lớp nghèo chủ Yêu cầu học sinh thử nêu cách nhận biết loại bán dẫn. Giới thiệu sự hình thành electron daãn vaø loã troáng trong baùn daãn tinh khieát. Yeâu caàu hoïc sinh neâu baûn chaát doøng ñieän trong baùn daãn tinh khieát. Giới thiệu tạp chất cho và sự hình thành bán dẫn loại n. Yêu cầu học sinh giải thích sự taïo neân electron daãn cuûa baùn dẫn loại n. Giới thiệu tạp chất nhận và sự hình thành bán dẫn loại p. Yêu cầu HS thực hiện C1.. Nêu cách nhận biết loại bán daãn. Ghi nhận sự hình thành electron daãn vaø loã troáng trong baùn daãn tinh khieát. Neâu baûn chaát doøng ñieän trong baùn daãn tinh khieát..

(69) yếu theo một chiều của lớp chuyeån tieáp p-n.. Giới thiệu hiện tượng phun haït taûi ñieän.. yếu từ p sang n. Ta gọi dòng điện qua lớp nghèo từ p sang n là chiều thuận, chiều từ n sang p là chiều ngược. 3. Hiện tượng phun hạt tải điện Khi dòng điện đi qua lớp chuyển tieáp p-n theo chieàu thuaän, caùc haït taûi điện đi vào lớp nghèo có thể đi tiếp Ghi nhận hiện tượng. sang miền đối diện. Đó là sự phun haït taûi ñieän. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC. 1. Củng cố kiến thức (3’) - Yêu cầu HS nhắc lại các kiến thức trọng tâm của bài. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø học bài và trả lời câu hỏi SGK. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Baøi 17:. DOØNG ÑIEÄN TRONG CHAÁT BAÙN DAÃN (T2) A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Chất bán dẫn là gì? Nêu các tính chất của chất bán dẫn? 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Trong các vi mạch điện tử ta thường gặp hai linh kiện bán dẫn là điôt và tran-zi-to. Bài học hôm nay ta sẽ tìm hiểu về cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của hai linh kiện này. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu điôt bán dẫn và mạch chỉnh lưu dùng điôt bán dẫn. Trợ giúp cuûa GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức IV. Ñioât baùn daãn vaø maïch chænh löu duøng ñioât baùn daãn Giới thiệu điôt bán dẫn. Ghi nhaän linh kieän. Điôt bán dẫn thực chất là một lớp.

(70) Yeâu caàu hoïc sinh neâu coâng Neâu coâng duïng cuûa ñioât baùn chuyeån tieáp p-n. Noù chæ cho doøng duïng cuûa ñioât baùn daãn. daãn. điện đi qua theo chiều từ p sang n. Ta noùi ñioât baùn daãn coù tính chænh löu. Noù Vẽ mạch chỉnh lưu 17.7. Giới được dùng để lắp mạch chỉnh lưu, thiệu hoạt động của mạch đó. Xem hình 17.7. Ghi nhận hoạt biến điện xoay chiều thành điện một động chỉnh lưu của mạch. chieàu. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu cấu tạo và nguyên lí hoạt động của tranzito lưỡng cực n-p-n. Trợ giúp cuûa GV Hoạt động của HS Noäi dung kiến thức Veõ hình 17.8. - Veõ hình. V. Cấu tạo và nguyên lí hoạt động Giới thiệu các cực và điện Ghi nhận các cực và điện thế của tranzito lưỡng cực n-p-n thế đặt vào các cực. đặt vào các cực. 1. Hiệu ứng tranzito Trình baøy phöông aùn vaø ñöa Theo dõi, phân tích để hiểu Xét một tinh thể bán dẫn trên đó có ra các tình huống để đi đến được khái niệm. taïo ra moät mieàn p, vaø hai mieàn n 1 vaø khái niệm về hiệu ứng n2. Mật độ electron trong miền n 2 rất tranzito. lớn so với mật độ lỗ trống trong miền Yêu cầu học sinh phân tích sự Phân tích sự phân cực của các p. Trên các miền này có hàn các điện phân cực của các lớp. lớp. cực C, B, E. Điện thế ở các cực E, B, Kết luận về điện trở RCB khi Ghi nhận về điện trở RCB C giữ ở các giá trị VE = 0, VB vừa đủ đó. trong trường hợp này. để lớp chuyển tiếp p-n2 phân cực Yêu cầu học sinh phân tích sự thuận, VC có giá trị tương đối lớn (cở phân cực của các lớp. Phân tích sự phân cực của các 10V). Kết luận về điện trở RCB khi lớp. -Gỉa sử miền p rất dày, n1 cách xa n2 đó. Ghi nhận về điện trở RCB Lớp chuyển tiếp n1-p phân cực trong trường hợp này. ngược, điện trở RCB giữa C và B rất Giới thiệu hiệu ứng tranzito. Ghi nhaän khaùi nieäm. lớn. Lớp chuyển tiếp p-n2 phân cực thuận nhöng vì mieàn p raát daøy neân caùc Giới thiệu khả năng khuếch Ghi nhận khái niệm. electron từ n2 không tới được lớp đại tín hiệu điện nhờ hiệu ứng chuyển tiếp p-n1, do đó không ảnh tranzito. hưởng tới RCB. + Gỉa sử miền p rất mỏng, n1 rất gần n2 Đại bộ phận dòng electron từ n 2 phun sang p có thể tới lớp chuyển tiếp n1-p, rồi tiếp tục chạy sang n1 đến cực C làm cho điện trở RCB giảm đáng kể. Hiện tượng dòng điện chạy từ B sang E làm thay đổi điện trở R CB gọi là hiệu ứng tranzito. Vì đại bộ phận electron từ n2 phun vào p không chạy về B mà chạy tới cực C, nên ta có I B << IE và IC  IE. Giới thiệu tranzito. Ghi nhaän khaùi nieäm. Dòng IB nhỏ sinh ra dòng IC lớn, Veõ kí hieäu tranzito n-p-n. Veõ hình. chứng tỏ có sự khuếch đại dòng điện. 2. Tranzito lưỡng cực n-p-n Tinh thể bán dẫn được pha tạp để Giới thiệu các cực của Nhận biết các cực của tạo ra một miền p rất mỏng kẹp giữa.

(71) tranzito. tranzito. Hướng dẫn học sinh thực hiện C3. Thực hiện C3. Giới thiệu ứng dụng của Ghi nhận các ứng dụng của tranzito. tranzito.. hai miền n1 và n2 gọi là tranzito lưỡng cực n-p-n. Tranzito có ba cực: + Cực góp hay là côlectơ (C). + Cực đáy hay cực gốc, hoặc bazơ (B). + Cực phát hay Emitơ (E). Ứng dụng phổ biến của tranzito là để lắp mạch khuếch đại và khóa điện tử. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC. 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. - Yêu cầu học sinh về nhàthực hiện các câu hỏi làm các bài tập trang 6, 7 sgk. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø học bài và trả lời câu hỏi SGK. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(72) Ngày soạn: 12/12/09 Ngày dạy: 14/12/09 Tieát: 34 Bài : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Nắm được bản chất dòng điện trong chất khí, sự dẫn điện khong tự lực và tự lực, các hiện tượng phóng điện trong chaát khí. + Nắm được bản chất dòng điện trong chân không, sự dẫn điện một chiều của điôt chân không, bản chất và caùc tính chaát cuûa tia catoât. + Nắm được bản chất của dòng điện trong chất bán dẫn, hai loại bán dẫn n và p, công dụng của điôt bán dẫn vaø tranzio. 2. Kyõ naêng Giải được các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập liên quan đến dòng điện trong chất khí, trong chân không và trong chaát baùn daãn. 3. Thái độ - Giáo dục học sinh thái độ nghiêm túc trong học tập. II. CHUAÅN BÒ 1.Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Hoïc sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (10’) Lập bảng so sánh dòng điện trong các môi trường về: hạt tải điện, nguyên nhân tạo ra hạt tải điện, bản chất doøng ñieän. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Để giúp các em hệ thống được các kiến thức về dòng điện trong các môi trường, hôm nay ta tiến hành tiết bài tập củng cố chương III. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Hoạt động 1 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Trợ giúp cuûa GV Hoạt động của HS Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn Giải thích lựa chọn. phương án đó. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Giải thích lựa chọn. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Trợ giúp cuûa GV Hoạt động của HS Yêu cầu HS viết biểu thức tính cường độ dòng điện bảo hòa từ đó suy ra số hạt tải điện phát ra từ catôt. Noäi dung kiến thức Caâu 6 trang 93 : D Caâu 7 trang 93 : B Caâu 8 trang 99 : A Caâu 9 trang 99 : B Caâu 6 trang 106 : D Caâu 7 trang 106 : D. Noäi dung kiến thức Baøi 10 trang 99 Viết biểu thức tính cường độ Số electron phát ra từ catôt trong 1 dòng điện bảo hòa từ đó suy ra giây: số hạt tải điện phát ra từ catôt Ta có: Ibh = |qe|.N trong 1 giaây..

(73) trong 1 giaây.. I bh 10−2 = |q e| 1,6 . 10−19 =. N = Tính số electron phát ra từ Yeâu caàu hoïc sinh tính soá moät ñôn vò dieän tích cuûa catoât 0,625.1017(haït) electron phát ra từ một đơn trong 1 giây Số electron phát ra từ một đơn vị vò dieän tích cuûa catoât trong dieän tích cuûa catoât trong 1 giaây: 1 giaây. N 0 , 625 .1017 = n = = Tính năng lượng mà electron S 10 −5 Yêu cầu học sinh tính nhận được khi đi từ catôt sang 6,25.1021(haït) năng lượng mà electron anôt. Baøi 11 trang 99 nhận được khi đi từ catôt Năng lượng mà electron nhận được sang anoât. khi đi từ catôt sang anôt: Tính vaän toác cuûa electron maø  = eU = 1,6.10-19.2500 = 4.10-16(J) suùng phaùt ra. Năng lượng ấy chuyển thành động Yeâu caàu hoïc sinh tính vaän 1 naêng cuûa electron neân:  = mv2 2 toác cuûa electron maø suùng phaùt ra. 2ε 2. 4 .10− 16 = => v = = m 9,1 .10− 31 3.107(m/s) . √ √. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC. 1. Củng cố kiến thức (2’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. - Yêu cầu học sinh về nhàthực hiện các câu hỏi làm các bài tập sgk. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø học bài và trả lời câu hỏi SGK. - Chuẩn bị bài thực hành. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 14/12/09 Tieát: 35 Bài :. Ngày dạy: 22/12/09 KIEÅM TRA HOÏC KÌ I.

(74) Đề: SỞ GIÁO DỤC VAØ ĐAØO TẠO BÌNH ĐỊNH TRƯỜNG THPT SỐ 2 TUY PHƯỚC Đề Kiểm Tra Học Kì I Môn Vật Lí 11 ( Cơ Bản. năm 2008-2009) Thời gian làm bài 45’. I. LYÙ THUYEÁT ( 4Ñ) 1. Nêu đặc điểm của đường sức điện. (2đ) 2. Phaùt bieåu caùc ñònh luaät Faraday . Áp dụng: Cho dòng điện 2A chạy qua bình điện phân chứa dung dịch CuSO 4 với hai cực là Cu. Tính lượng Cu bám ở cực âm trong 30 phút. ( cho Cu có hoá trị 2, và khối lượng mol là 64 g/mol). (2ñ) II. BAØI TAÄP: (6Ñ) 1. Cho ñieän tích q1=2.10-10C ñaët trong khoâng khí. a) Tính cường độ điện trường tại N cách nó 20cm. b) Tại N đặt điện tích q2= 2q1. Tính lực tác dụng lên điện tích q2. c) Tìm điểm nằm trên đường thẳng qua q1, q2 mà ở đó có cường độ điện trường bằng không. 2. Cho maïch ñieän nhö hình veõ. R1 R2 R3 E=12V, r=0,5  , R1=1,5  , R2=3  , R3=1  . a) Tính cường độ dòng điện chạy trong mạch . b) Tính nhiệt lượng tỏa ra trên từng điện trở trong 1h. E r c) Tính hieäu suaát nguoàn. --HEÁT--.

(75) Ngày dạy: 23/12/09 Tieát 35 KIỂM TRA HỌC KÌ I I. MỤC TIÊU Đánh giá một cách chính xác khả năng tiếp nhận kiến thức của học sinh, qua đó có biện pháp điều chỉnh thích hợp phương pháp dạy học để đem lại hiệu quả tốt hơn. II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên - Chuẩn bị đề và đáp án theo chuẩn. 2. Học sinh - Ôn tập kiến thức chuẩn bị thi học kì. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Kết quả kiểm tra Lớp 11A9. 0 – 1,9. 2 – 3.4. 3.5 – 4.9. 5.0 –6.4. 6.5 –7.9. 8.0 - 10. Trên TB Dưới TB. 11A10 11A14 11A15 11A16. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 29/12/09 Tieát 36. Ngày dạy: 31/12/09.

(76) Bài:. THỰC HAØNH: KHẢO SÁT ĐẶC TÍNH CHỈNH LƯU CỦA. ĐIÔT BÁN DẪN VAØ ĐẶC TÍNH KHUẾCH ĐẠI CỦA TRANZITO (T1) I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Biết được cấu tạo của điôt bán dẫn và giải thích được tác dụng chỉnh lưu dòng điện của nó. + Biết cách khảo sát đặc tính chỉnh lưu dòng điện của điôt bán dẫn. Từ đó đánh giá được tác dụng chỉnh lưu của điôt baùn daãn. + Biết được cấu tạo của tranzito và giải thích được tác dụng khuếch đại dòng điện của nó. + Biết cách khảo sát tính khuếch đại dòng của tranzito. Từ đó đánh giá được tác dụng khuếch đại dòng của tranzito. 2. Kó naêng + Biết cách lựa chọn, sử dụng các dụng cụ điện, các linh kiện điện thích hợp và mắc chúng thành một mạch điện để tiến hành khảo sát đặc tính chỉnh lưu dòng điện của điôt bán dẫn và đặc tính khuếch đại dòng của tranzito. + Biết cách đo và ghi kết quả đo để lập bảng số liệu hoặc vẽ đồ thị biểu diễn đặc tính chỉnh lưu dòng điện của điôt bán dẫn và đặc tính khuếch đại dòng của tranzito. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Phổ biến cho học sinh những nội dung cần phải chuẩn bị trước buổi thực hành. + Kiểm tra các dụng cụ thí nghiệm cần thiết cho bài thực hành. Làm thử trước các nội dung thực hành. 2. Hoïc sinh + Đọc kĩ nội dung bài thực hành. + Chuẩn bị báo cáo thí nghiệm theo mẫu cho sẵn ở cuối bài thực hành. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU. 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (5’) Nêu cấu tạo và công dụng của điốt bán dẫn. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Để giúp các em hiểu rõ hơn về cấc linh kiện bán dẫn. Tiết hôm nay ta sẽ tìm hiểu về công dụng của điốt trong việc chỉnh lưu dòng điện. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. KHAÛO SAÙT ÑAËC TÍNH CHÆNH LÖU CUÛA ÑIOÂT BAÙN DAÃN Hoạt động 1 (10 phút) : Tìm hiểu cơ sở lí thuyết. + Giáo viên gọi học sinh nêu tính chất đặc biệt của lớp tiếp xúc n-p của chất bán dẫn và nêu nhận xét. + Một học sinh khác nhận xét mối quan hệ giữa U và I khi sử dụng điôt thuận vá điôt ngược và dự đoán đồ thị U(I) trong hai trường hợp. Hoạt động 2 (10 phút) : Giới thiệu dụng cụ đo. + Giới thiệu cách sử dụng đồng hồ đa năng hiện số. + Giới thiệu các dụng cụ thí nghiệm trên hình vẽ 18.3; 18.4 sgk. Hoạt động 3 (15 phút) : Tiến hành thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung kiến thức Hướng dẫn cách mắc mạch điện như hình 1. Khaûo saùt doøng ñieän thuaän 18.3 sgk (chuù yù caùch ñaët thang ño cuûa ampe Theo giỏi các động tác, phương chạy qua điôt keá vaø voân keá). phaùp laép raùp thí nghieäm cuûa thaáy Theo giỏi, hướng dẫn, kiểm tra việc lắp cô. raùp cuûa hs. Laép raùp thí nghieäm theo nhoùm. Yêu cầu học sinh cho mạch hoạt động, Cho mạch hoạt động, đọc và ghi đọc và ghi số liệu vào bảng số liệu 18.1 đã số liệu vào bảng số liệu 18.1 sgk chuaån bò. đã chuẩn bị sẵn. 2. Khảo sát dòng điện ngược chaïy qua ñioât Hướng dẫn cách mắc mạch điện như hình 18.4 sgk (chuù yù caùch ñaët thang ño cuûa ampe Theo giỏi các động tác, phương keá vaø voân keá). phaùp laép raùp thí nghieäm cuûa thaáy.

(77) Theo giỏi, hướng dẫn, kiểm tra việc lắp cô. raùp cuûa hs. Laép raùp thí nghieäm theo nhoùm. Yêu cầu học sinh cho mạch hoạt động, Cho mạch hoạt động, đọc và ghi đọc và ghi số liệu vào bảng số liệu 18.1 đã số liệu vào bảếuố liệu 18.1 sgk chuaån bò. đã chuẩn bị sẵn. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC. 1. Củng cố kiến thức (2’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Chuẩn bị bài thực hành về trazito. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 31/01/10 Ngày dạy: 02/01/10 Tieát 37 Bài: THỰC HAØNH: KHẢO SÁT ĐẶC TÍNH CHỈNH LƯU CỦA ĐIÔT BÁN DẪN VAØ ĐẶC TÍNH KHUẾCH ĐẠI CỦA TRANZITO (T2) A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU. 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (5’) Nêu cấu tạo và công dụng của tranzito..

(78) 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Để giúp các em hiểu rõ hơn về cấc linh kiện bán dẫn. Tiết hôm nay ta sẽ tìm hiểu về công dụng của tranzito trong mạch khuếch đại. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC B. KHẢO SÁT TÍNH KHUẾCH ĐẠI CỦA TRANZITO Hoạt động 1 (10 phút) : Tìm hiểu cơ sở lí thuyết. + Giáo viên gọi học sinh nêu tính chất đặc biệt của lớp tiếp xúc n-p-N của chất bán dẫn và nêu nhận xét. + Một học sinh khác nhận xét về cách phân cực cho tranzito (hình 18.7). + Giới thiệu các dụng cụ thí nghiệm trên hình vẽ 18.8 sgk. Hoạt động 2 (20 phút) : Tiến hành thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung kiến thức Hướng dẫn cho học sinh cách mắc Mắc sơ đồ 18.8 theo sự hướng dẫn I. MỤC ĐÍCH THÍ NGHIỆM. tranzito vaø caùc thieát bò khaùc theo sô cuûa thaày coâ. Chuù yù: đồ hình 18.8 sgk. Vò trí cuûa boä nguoàn 6V moät chieàu, II. DỤNG CỤ THÍ NGHIỆM Lưu ý học sinh cách mắc nguồn, mắc biến trở theo kiểu phân áp, mắc điện trở, biến trở. đúng các vị trí của các microampe kế III. CƠ SỞ LÍ THUYẾT. Theo doõi, kieåm tra caùch maéc cuûa A1, A2. caùc nhoùm. Thực hiện C5 Hướng dẫn học sinh thực hiện C5. Thực hiện các bước thí nghiệm theo Hướng dẫn học sinh tiến hành bốn sgk và hướng dẫn của thầy cô. IV. TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM. bước thí nghiệm như sách giáo khoa. Đọc và ghi các số liệu vào bảng số Yêu cầu học sinh đọc và ghi số liệu liệu 18.2. vaøo baûng. Hoạt động 3 (6 phút): Báo cáo thí nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung kiến thức Hướng dẫn mỗi học sinh làm một Làm bảng báo cáo đầy đủ các mục bảng báo cáo ghi đầy đủ các mục: theo hướng dẫn của thầy cô. + Họ, tên, lớp Phần kết quả ghi đầy đủ số kiệu và + Muïc tieâu thí nghieäm tính toán vào các bảng như ở các + Cơ sở lí thuyết trang 113, 114. + Caùch tieán haønh Nhận xét về: Độ chính xác, nguyên + Keát quaû nhaân, caùch khaùc phuïc. + Nhaän xeùt Thực hiện phần nhận xét và kết luaän. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC. 1. Củng cố kiến thức (2’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’)- Chuẩn bị chương từ trường. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 03/01/10 Ngày dạy: 05/01/10 Tieát 38 Baøi 19:. CHƯƠNG IV. TỪ TRƯỜNG TỪ TRƯỜNG. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Biết được từ trường là gì và nêu lên được những vật nào gây ra từ trường. + Biết cách phát hiện sự tồn tại của từ trường trong những trường hợp thông thường. + Nêu được cách xác định phương và chiều của từ trường tại một điểm. + Phát biểu được định nghĩa và nêu được bốn tính chất cơ bản của đường sức từ..

(79) 2. Kỹ năng + Biết cách xác định chiều các đường sức từ của: dòng điện chạy trong dây dẫn thẳng dài, dòng điện chạy trong dây daãn uoán thaønh voøng troøn. + Bieát caùch xaùc ñònh maët Nam hay maït Baéc cuûa moät doøng ñieän chaïy trong maïch kín. 3. Thái độ + Lòng yêu thích tìm hiểu khoa học. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Chuẩn bị các thí nghiệm chứng minh về: tương tác từ, từ phổ. 2. Học sinh: Ôn lại phần từ trường ở Vật lí lớp 9. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU. 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (3’) Giới thiệu chương trình học kỳ II và những nội dung sẽ nghiên cứu trong chương Từ trường.. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Các em đã biết hai dạng trường lực: trọng trường gây ra tương tác giữa các vật có khối lượng, điện trường gây ra tương tác giữa các vật tích điện. Hôm nay ta tiếp cận với một trường lực mới: từ trường gây ra tương tác giữa các vật có từ tính. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (5 phút) : Tìm hiểu nam châm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Giới thiệu nam châm. Ghi nhaän khaùi nieäm. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Thực hiện C1. Cho hoïc sinh neâu ñaëc ñieåm cuûa Neâu ñaëc ñieåm cuûa nam chaâm. nam châm (nói về các cực của noù) Ghi nhaän khaùi nieäm. Giới thiệu lực từ, từ tính. Thực hiện C2. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. Noäi dung kiến thức I. Nam chaâm + Loại vật liệu có thể hút được sắt vụn goïi laø nam chaâm. + Mỗi nam châm có hai cực: bắc và nam. + Các cực cùng tên của nam châm đẩy nhau, các cực khác tên hút nhau. Lực tương tác giữa các nam châm gọi là lực từ và các nam châm có từ tính.. Hoạt động 2 (5 phút) : Tìm hiểu từ tính của dây dẫn có dòng điện. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh. Noäi dung kiến thức II. Từ tính của dây dẫn có dòng điện Keá t luaä n veà từ tính cuû a doø n g Giữa nam châm với nam châm, giữa Giới thiệu qua các thí nghiệm về nam châm với dòng điện, giữa dòng điện sự tương tác giữa dòng điện với điện. với dòng điện có sự tương tác từ. nam châm và dòng điện với dòng Dòng điện và nam châm có từ tính. ñieän. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu từ trường. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức III. Từ trường 1. Ñònh nghóa Nhắc lại khái niệm điện trường Từ trường là một dạng vật chất tồn tại trong Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi khaùi vaø neâ u khaù i nieä m từ trườ n g. khoâ ng gian mà biểu hiện cụ thể là sự xuất hiện niệm điện trường. Tương tự như của của lực từ tác dụng lên một dòng điện hay vậy nêu ra khái niệm từ trường. moät nam chaâm ñaët trong noù. 2. Hướng của từ trường Ghi nhận sự định hướng của từ Từ trường định hướng cho cho các nam châm Giới thiệu nam châm nhỏ và sự trườ n g đố i vớ i nam chaâ m nhoû . nhoû . định hướng của từ trường đối với Qui ước: Hướng của từ trường tại một điểm là nam châm thử. Ghi nhaä n qui ướ c . hướng Nam – Bắc của kim nam châm nhỏ nằm Giới thiệu qui ước hướng của từ cân bằng tại điểm đó. trường. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu đường sức từ. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh. Noäi dung kiến thức.

(80) Cho hoïc sinh nhaéc laïi khaùi nieäm đường sức điện trường. Giới thiệu khái niệm. Giới thiệu qui ước.. IV. Đường sức từ 1. Ñònh nghóa (SGK) Nhác lại khái niệm đường sức Qui ước chiều của đường sức từ tại mỗi điểm là điện trường. chiều của từ trường tại điểm đó. Ghi nhaän khaùi nieäm. 2. Các ví dụ về đường sức từ + Doøng ñieän thaúng raát daøi Ghi nhận qui ước. - Có đường sức từ là những đường tròn nằm trong những mặt phẵng vuông góc với dòng điện và có taâm naèm treân doøng ñieän. - Chiều đường sức từ được xác định theo qui tắc Ghi nhận dạng đường sức từ. naém tay phaûi. + Doøng ñieän troøn - Qui ước: Mặt nam của dòng điện tròn là mặt khi Ghi nhận qui tắc nắm tay phải. nhìn vào đó ta thấy dòng điện chạy theo chiều kim đồng hồ, còn mặt bắc thì ngược lại. Aùp dụng qui tắc để xác định - Các đường sức từ của dòng điện tròn có chiều đi chiều đường sức từ. vaøo maët Nam vaø ñi ra maët Baéc cuûa doøng ñieän Naém caùch xaùc ñònh maët Nam, troøn aáy. maët Baéc cuûa doøng ñieän troøn. 3. Các tính chất của đường sức từ(SGK) Ghi nhaän caùch xaùc ñònh chieàu của đường sức từ. Thực hiện C3. Ghi nhaän caùc tính chaát cuûa đường sức từ.. Giới thiệu dạng đường sức từ cuûa doøng ñieän thaúng daøi. Giới thiệu qui tắc xác định chiều đưòng sức từ của dòng điện thẳng dài.Đưa ra ví dụ cụ thể để học sinh aùp duïng qui taéc. Giới thiệu mặt Nam, mặt Bắc cuûa doøng ñieän troøn. Giới thiệu cách xác định chiều của đường sức từ của dòng điện chaïy trong daây daãn troøn. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Giới thiệu các tính chất của đường sức từ. Hoạt động 5 (5 phút) : Tìm hiểu từ trường Trái Đất. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Yeâu caàu hoïc sinh neâu coâng duïng cuûa la baøn. Giới thiệu từ trường Trái đất.. Neâu coâng duïng cuûa la baøn. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Noäi dung kiến thức V. Từ trường Trái Đất Trái Đất có từ trường. Từ trường Trái Đất đã định hướng cho các kim nam châm của la bàn.. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC. 1. Củng cố kiến thức (2’)- Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập 5 đến 8 trang 124 sgk và 19.3; 19.5 và 19.8 sb. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 04/01/10 Ngày dạy: 06/01/10 Tieát 39 Baøi 20: LỰC TỪ. CẢM ỨNG TỪ I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Phát biểu được định nghĩa véc tơ cảm ứng từ, đơn vị của cảm ứng từ. + Mô tả được một thí nghiệm xác định véc tơ cảm ứng từ. + Phát biểu đượng định nghĩa phần tử dòng điện. + Nắm được quy tắc xác định lực tác dụng lên phần tử dòng điện. 2. Kỹ năng + Phân tích hiện tượng và xác định phương chiều của B, vận dụng giải bài tập thực tế. 3. Thái độ - Rèn luyện tác phong làm việc nghiêm túc. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Chuẩn bị các thí nghiệm về lực từ..

(81) 2. Hoïc sinh: OÂn laïi veà tích veùc tô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU. 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (3’) Nêu định nghĩa và tính chất của đường sức từ.. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Để đặc trưng cho điện trường tại một điểm ta đưa ra khái niệm vectơ cường độ điện trường. Vậy để dặc trưng cho tác dụng của từ trường ta dung đại lượng gì? Để biết được điều đó ta học bài mới. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu lực từ. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Cho học sinh nhắc lại khái niệm Nêu khái niệm điện trường đều. I. Lực từ điện tường đều từ đó nêu khái Nêu khái niệm từ trường đều. 1. Từ trường đều niệm từ trường đều. Từ trường đều là từ trường mà đặc tính của nó giống nhau tại mọi điểm; các đường sức Trình baøy thí nghieäm hình 20.2a. Theo dõi thí nghieäm. từ là những đường thẳng song song, cùng Veõ hình 20.2b. Veõ hình 20.2b. chiều và cách đều nhau. Cho học sinh thực hiện C1. Thực hiện C1. 2. Lực từ do từ trường đều tác dụng lên một Cho học sinh thực hiện C2. Thực hiện C2. đoạn dây dẫn mang dòng điện Nêu đặc điểm của lực từ. Ghi nhận đặc điểm của lực từ. Lực từ tác dụng lên một đoạn dây dẫn mang dòng điện đặt trong từ trường đều có phương vuông góc với các đường sức từ và vuông góc với đoạn dây dẫn, có độ lớn phụ thuộc vào từ trường và cường độ dòng điện chay qua daây daãn. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu cảm ứng từ. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Nhận xét về kết quả thí nghiệm Trên cơ sở cách đặt vấn đề của II. Cảm ứng từ ở mục I và đặt vấn đề thay đổi I thầy cô, rút ra nhận xét và thực 1. Cảm ứng từ và l trong các trường hợp sau đó, hiện theo yêu cầu của thầy cô. Cảm ứng từ tại một điểm trong từ từ đó dẫn đến khái niệm cảm ứng trường là đại lượng đặc trưng cho độ từ. Định nghĩa cảm ứng từ. mạnh yếu của từ trường và được đo bằng thương số giữa lực từ tác dụng lên một đoạn dây dẫn mang dòng diện đặt vuông góc với đường cảm ứng từ tại điểm đó và tích của cường độ dòng điện và chiều dài đoạn dây dẫn đó.. F Il. B=. Giới thiệu đơn vị cảm ứng từ. Ghi nhận đơn vị cảm ứng từ. Cho hoïc sinh tìm moái lieân heä Nêu mối liên hệ của đơn vị cảm 2. Đơn vị cảm ứng từ Trong hệ SI đơn vị cảm ứng từ là tesla của đơn vị cảm ứng từ với đơn vị ứng từ với đơn vị của các đại (T). của các đại lượng liên quan. lượng liên quan. 1T = Cho học sinh tự rút ra kết luận về véc tơ cảm ứng từ.. Ruùt ra keát luaän veà. →. B .. 1N 1 A .1 m. 3. Véc tơ cảm ứng từ Véc tơ cảm ứng từ. →. B taïi moät ñieåm:. + Có hướng trùng với hướng của từ trường tại điểm đó. + Có độ lớn là: B =. F Il.

(82) Ghi nhân mối liên hệ giữa. Giới thiệu hình vẽ 20.4, phân tích cho học sinh thấy được mối và liên hệ giữa. →. B. vaø. →. B. →. F .. →. F .. Cho hoïc sinh phaùt bieåu qui taéc baøn tay traùi.. 4. Biểu thức tổng quát của lực từ →. Lực từ ñieän. F tác dụng lên phần tử dòng →. I l đặt trong từ trường đều, tại. đó có cảm ứng từ là Phaùt bieåu qui taéc baøn tay traùi.. →. B :. + Coù ñieåm ñaët taïi trung ñieåm cuûa l; + Có phương vuông góc với. →. l vaø. →. B ;. + Coù chieàu tuaân theo qui taùc baøn tay traùi; + Có độ lớn F = IlBsinα C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC. 1. Củng cố kiến thức (4’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 4 đến7 trang 128 sgk và 20.8, 20.9 sbt.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 09/01/10 CHỦ ĐỀ 5 : TỪ TRƯỜNG DÒNG ĐIỆN TRONG DÂY DẪN CÓ HÌNH DẠNG ĐẶC BIỆT (2t) . MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Phát biểu được cách xác định phương chiều và viết được công thức tính cảm ứng từ B của dòng điện chạy trong daây daãn thaúng daøi, doøng ñieän chaïy trong daây daãn troøn vaø doøng ñieän chaïy trong oáng daây. 2. Kỹ năng + Vận dụng được nguyên lí chồng chất từ trường để giải các bài tập. 3. Thái độ + Hứng thú học vật lý II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Chuaån bò caùc bài tập đặc trưng 2. Hoïc sinh - Ôân laïi caùc baøi 20, 21. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. I. LÍ THUYẾT 1. Từ trường của dòng diện chạy trong dây dẫn thẳng dài Cảm ứng từ tại điểm M có: + phương: vuông góc với mặt phẳng tạo bởi dây dẫn và điểm M. + Chieàu xaùc ñònh theo qui taéc naém tay phaûi. + Độ lớn cảm ứng từ tại điểm cách dây dẫn một khoảng r: .I B = 2.10-7 r . 2. Từ trường của dòng điện chạy trong dây dẫn uốn thành vòng tròn Cảm ứng từ tại tâm của khung dây điện tròn: + phương: vuông góc với mặt phẳng chứa dòng điện..

(83) + Chiều: đi vào mặt Nam đi ra mặt Bắc của dòng điện tròn đó. N.I + Độ lớn cảm ứng từ tại tâm O của vòng dây: B = 2.10-7 R N: số vòng dây 3. Từ trường của dòng điện chạy trong ống dây dẫn hình trụ - Trong ống dây các đường sức từ là những đường thẳng song song cùng chiều và cách đều nhau. - Cảm ứng từ trong lòng ống dây: +Chiều: quy tắc nắm tay phải N + Độ lớn: B = 4.10-7 I = 4.10-7nI l N: tổng số vòng dây l: chiều dài hình trụ n: số vòng dây quấn trên một đơn vị dài của lõi. 4. Từ trường của nhiều dòng điện →. →. →. →. Véc tơ cảm ứng từ tại một điểm do nhiều dòng điện gây ra: B =B1 +B 2+. . .+ B n II. BÀI TẬP VÍ DỤ 1. Dòng điện thẳng cường độ I = 0,5A đặt trong không khí. a. Tính cảm ứng từ tại M cách dòng điện 4cm. b. Cảm ứng từ tại N bằng 10-6T. Tính khoảng cách từ N đến dòng điện. Giải: I BM 2.10 7 0, 25.10 5 T rM a. Cảm ứng từ tại M có độ lớn: rN 2.10 7. I 0,1M 10cm BN. b. Khoảng cách: 2. Hai dây dẫn thẳng dài vô hạn đặt song song trong không khí cách nhau khoảng d =10cm, có dòng điện cùng chiều I1 = I2 = I = 2,4A đi qua. Tính cảm ứng từ tại: a. M cách I1 và I2 khoảng R = 5cm. b. N cách I1 khoảng r1 = 20cm, cách I2 khoảng r2 = 10cm. c. P cách I1 khoảng r1 = 8cm, cách khoảng r2 = 6cm. Giải: a. Xác định BM Cảm ứng từ do các dòng điện I1, I2 gây nên ở M có độ lớn: B1 = B2 = 0,96.10-5T ⃗ ⃗ ⃗ BM B1  B2 Vectơ cảm ứng từ tại M: Dùng quy tắc nắm tay phải hai vectơ này vuông góc với O1O2 và ngược chiều với nhau. Do đó BM = 0. b. Xác định BN. Cảm ứng từ do các dòng điện I1, I2 gây nên ở N có độ lớn: I I B1N 2.10 7 1 0, 24.10 5 T ; B2 N 2.10 7 2 0, 48.10 5 T O1 N O2 N -5 BN = B1N + B2N = 0,72.10 T C. Xác định BP BP  B12P  B22P 10 5 T B1P = 0,6.10-5T; B2P = 0,8.10-5T 3. Người ta muốn tạo ra từ trường có cảm ứng từ B = 250.10-5T bên trong một ống dây. Cường độ dòng điện trong mỗi vòng dây là I = 2A. Ống dây dài 50cm. Hỏi phải quấn bao nhiêu vòng dây? Giải: Số vòng dây phải quấn là N: NI Bl B 4 10 7  N 500 l 4 10 7 I vòng. III. BÀI TẬP VẬN DỤNG.

(84) 1. Hai dây dẫn thẳng song song dài vô hạn, cách nhau a = 10cm trong khong khí, trong đó lần lượt có hai dòng điện I1 = I2 = 5A chạy ngược chiều nhau. Xác định cảm ứng từ tại điểm M cách đều hai dây dẫn một đoạn bằng a = 10cm. 2. Hai dòng điện cường độ I1 = 6A, I2 = 9A chạy trong hai dây dẫn thẳng song song dài vô hạn có chiều ngược nhau, được đặt trong chân không cách nhau một khoảng a = 10cm. a. Xác định cảm tại: Điểm M, cách I1 6cm, cách I2 4cm. Điểm N, cách I1 6cm, cách I2 8cm. b. Tìm quỹ tích những điểm tại đó B = 0. 3. Hai dòng điện có cường độ I1 = 2A, I2 = 4A chạy trong hai dây dẫn thẳng dài vô hạn, đồng phẳng, vuông góc nhau đặt trong không khí. A. Xác định cảm ứng từ B tại những điểm nằm trong mặt phẳng chứa hai dòng điện, cách đều hai dây dẫn những khoảng r =4cm. B. Trong mặt phẳng chứa hai dòng điện, tìm quỹ tích những điểm tại đó B = 0. 4. Hai dây dẫn thẳng song song dài vô hạn đặt cách nhau d = 8cm trong không khí. Dòng điện chạy trong hai dây là I1 = 10A, I2 = 20A và ngược chiều nhau. Tìm cảm ứng từ tại: a. O cách mỗi dây 4cm. b. M cách mỗi dây 5cm. 5. Cuộn dây tròn bán kính R = 5cm, gồm 100 vòng dây quấn nối tiếp cách điện với nhau, đặt trong không khí có dòng điện I qua mỗi vòng dây, từ trường ở tâm vòng dây là B = 5.10-4T. tìm I. ĐA: I = 0,4A.

(85) Ngày soạn: 14/01/10 CHỦ ĐỀ 6: LỰC TÖ Ø - LỰC LO-REN-XƠ (2t) I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Phát biểu được lực Lo-ren-xơ là gì và nêu được các đặc trưng về phương, chiều và viết được công thức tính lực Lo-ren-xơ. + Nêu được các đặc trưng cơ bản của chuyển động của hạt mang điện tích trong từ trường đều; viết được công thức tính bán kính vòng tròn quỹ đạo. + Nắm được quy tắc xác định lực tác dụng lên phần tử dòng điện. 2. Kỹ năng + Rèn luyện kỹ năng phân tích lực, vận dụng kiến thức giải bài tập. + Phân tích hiện tượng và xác định phương chiều của B, vận dụng giải bài tập thực tế. 3. Thái độ + Hứng thú học vật lý. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Chuaån bò caùc bài tập 2. Hoïc sinh - Ôn lại lực từ và lực Lo-ren-xơ. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. I. LÍ THUYẾT 1.Biểu thức tổng quát của lực từ Lực từ. →. F tác dụng lên phần tử dòng điện + Coù ñieåm ñaët taïi trung ñieåm cuûa l; + Có phương vuông góc với. →. →. →. →. I l đặt trong từ trường đều, tại đó có cảm ứng từ là B :. l vaø B ; + Coù chieàu tuaân theo qui taùc baøn tay traùi; + Có độ lớn F = IlBsinα 2. Tương tác giữa hai dòng điện thẳng song song. Công thức tính lực tương tác giữa hai dòng điện thẳng song song. I I F=2. 10− 7 1 2 l r I I - Lực tương tác lên mỗi đơn vị chiều dài: F=2. 10− 7 1 2 r 3. Lực Lorenxơ Lực mà từ trường tác dụng lên một điện tích chuyển động trong nó gọi là lực Lorenxơ. a. Phương của lực Lorenxơ: ⃗f ⊥ mp ( ⃗ B , ⃗v ) b. Chiều của lực Lorenxơ: Quy tắc bàn tay trái. c. Độ lớn lực Lorenxơ: f=|q|vBsin II. BÀI TẬP VÍ DỤ 1. Dây dẫn thẳng dài có dòng I1 = 15A đi qua đặt trong không khí a. Tính cảm ứng từ tại điểm cách dây 15cm. b. Tính lực tác dụng lên 1m dây của dòng I2 = 10A đặt song song, cách I1 15cm, I2 ngược chiều với I1. I B 2.10 7 1 2.10 5 T R Giải: a. Cảm ứng từ do dòng I1 gây nên tại M: II F I 2lB 2.10 7 1 2 L 2.10 4 N R b. Lực tác dụng: 2. Một khung dây dẫn hình chữ nhật, kích thước 30cm x 20cm, trong có dòng điện 5A, khung được đặt trong một từ trường đều có phương vuông góc với mặt phẳng chứa khung và có độ lớn B = 0,1T. Hãy xác định:.

(86) a. Lực từ tác dụng lên mỗi cạnh của khung b. Lực tổng hợp của các lực từ ấy. ⃗ ⃗ F1  F3 Giải: a. . Độ lớn: F1 F3 0,1.0,3.5 0,15 N ⃗ ⃗ F2  F4 ; F2 F4 0,1.0, 2.5 0,1N . ⃗ ⃗ ⃗ ⃗ ⃗ F1  F2  F3  F4 0 b. 3. Một hạt electron và một hạt  đều được tăng tốc bởi hiệu điện thế U= 1000V. sau khi tăng tốc, các hạt này bay vào trong từ trường đều theo phương vuông góc với các đường sức từ. hỏi ngay sau khi bay vào trong từ trường, các hạt này sẽ bay lệch về phía nào? Vì sao? Tính lực Lo-ren-xơ tác dụng lên các hạt đó. Cho m 6, 67.10 27 kg , q 3, 2.10  19 C , B 2T , vận tốc của các hạt trước khi được tăng tốc rất nhỏ. 2eU ve  me Giải: Vận tốc của electron lúc bay vào trong từ trường: Độ lớn của lực Lo-ren-xơ tác dụng lên electron: 2e3U 2q 3U B 6.10 12 N ; f  B 1,98.10 13 N me m III. BÀI TẬP VẬN DỤNG 1. Một dây dẫn được uốn gập thành một khung dây có dạng tam giác vuông AMN. Đặt khung dây vào trong từ trường đều, cảm ứng từ B song song với cạnh AN và hướng từ trái sang phải. Coi khung dây nằm cố định trong mặt phẳng hình vẽ. tính lực từ tác dụng lên các cạnh của tam giác. Áp dụng bằng số: AM = 8cm, AN = 6cm, B = 3.10-3T, I = 5A. ĐA: FNA = 0; FAM = IBlAM = 1,2.10-3N. FMN = IBlMN AM/MN = 1,2.10-3N. 2. Một đoạn dây dài 46m của đường tải dòng điện không đổi được đặt nằm ngang theo hướng Đông – Tây. Lực mà từ trường Trái Đất tác dụng lên đoạn dây đó có phương thẳng đứng, hướng xuống dưới và có độ lớn 0,058N. Từ trường Trái Đất bằng 3,2.10-5T và song song với mặt đất. hỏi cường độ và chiều của dòng điện trong dây dẫn? ĐA: Dòng điện trong dây dẫn có chiều Đông sang Tây. I = F/Bl = 39,4A. 3. Một hạt mang điện chuyển động trong từ trường đều. mặt phẳng quỹ đạo của hạt vuông góc với đường sức từ. nếu hạt chuyển động với vận tốc v1 = 1,8.106m/s thì lực Lo-ren-xơ tác dụng lên hạt có độ lớn f1 =2.10-6N. hỏi nếu hạt chuyển động với vận tốc v2 = 4,5.107m/s thì lực Lo-ren-xơ tác dụng lên hạt có độ lớn bằng bao nhiêu? ĐA: f2 = f1v2/v1 = 5.10-5N. 4. Hạt  chuyển động trong từ trường có cảm ứng từ B = 1,2T theo quỹ đạo tròn có bán kính 0,45m. Hãy tính vận tốc v, chu kì T, động năng W của hạt trong từ trường đều và hiệu điện thế U cần thiết đã dùng để tăng tốc cho hạt trước khi đi vào từ trường. Biết hạt  là hạt nhân nguyên tử He có khối lượng bằng 4 lần khối lượng proton, có điện tích +2e, khối lượng proton gấp 1840 lần khối lượng electron. ĐA: v = 2,6.107m/s; T = 1,1.10-7S; W = 2,2.10-12J; U = 7.106V. f e eBve .

(87) Ngày soạn: 09/01/10 Tieát 40 Baøi 21 :. Ngày dạy: 11/01/10 TỪ TRƯỜNG CỦA DÒNG ĐIỆN CHẠY TRONG CAÙC DAÂY DAÃN COÙ HÌNH DAÏNG ÑAËC BIEÄT. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Phát biểu được cách xác định phương chiều và viết được công thức tính cảm ứng từ B của dòng điện chạy trong daây daãn thaúng daøi, doøng ñieän chaïy trong daây daãn troøn vaø doøng ñieän chaïy trong oáng daây. 2. Kỹ năng + Vận dụng được nguyên lí chồng chất từ trường để giải các bài tập. 3. Thái độ + Hứng thú học vật lý II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Chuẩn bị các thí nghiệm về từ phổ và kim nam châm nhỏ để xác định hướng của cảm ứng từ. 2. Hoïc sinh - Oân laïi caùc baøi 19, 20..

(88) III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU. 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (5’) - Nêu định nghĩa và đơn vị của cảm ứng từ. - Nêu đặc điểm của lực từ tác dụng lên đoạn dòng điện. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Giới thiệu cảm ứng từ tại một điểm cho trước trong từ trường của một dòng điện chạy trong dây dẫn có hình →. dạng nhất định. Cảm ứng từ B tại một điểm M: + Tỉ lệ với cường độ dòng điện I gây ra từ trường; + Phuï thuoäc vaøo daïng hình hoïc cuûa daây daãn; + Phuï thuoäc vaøo vò trí cuûa ñieåm M; + Phụ thuộc vào môi trường xung quanh. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Hoạt động 1 (8 phút) : Tìm hiểu từ trường của dòng diện chạy trong dây dẫn thẳng dài. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức I. Từ trường của dòng diện chạy Veõ hình 21.1. trong daây daãn thaúng daøi Giới thiệu dạng đường sức từ Vẽ hình. Cảm ứng từ tại điểm M có: và chiều đường sức từ của Ghi nhận dạng đường sức từ + phương: vuơng gĩc với mặt phẳng doøng ñieän thaúng daøi. và chiều đường sức từ của tạo bởi dây dẫn và điểm M. + Chieàu xaùc ñònh theo qui taéc naém tay Veõ hình 21.2. doøng ñieän thaúng daøi. phaûi. Yêu cầu học sinh thực hiện + Độ lớn cảm ứng từ tại điểm cách C1. Thực hiện C1. Ghi nhận công thức tính độ dây dẫn một khoảng r: → .I lớn của B . B = 2.10-7 . → r Giới thiệu độ lớn của B Hoạt động 2 (8 phút) : Tìm hiểu từ trường của dòng điện chạy trong dây dẫn uốn thành vòng tròn. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức II. Từ trường của dòng điện chạy trong daây daãn uoán thaønh voøng troøn Cảm ứng từ tại tâm của khung dây điện Veõ hình 21.3. Veõ hình. Giới thiệu dạng đường cảm Ghi nhận dạng đường cảm trịn: + phương: vuông góc với mặt phẳng ứng từ của dòng diện tròn. ứng từ của dòng diện tròn. chứa dòng điện. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định chiều của đường + Chiều: đi vào mặt Nam đi ra mặt Bắc chiều của đường cảm ứng từ cảm ứng từ. của dòng điện tròn đó. trong một số trường hợp. + Độ lớn cảm ứng từ tại tâm O của → → Giới thiệu độ lớn của B tại Ghi nhận độ lớn của B . N.I voøng daây: B = 2.10-7 R taâm voøng troøn. N: số vòng dây Hoạt động 3(7 phút) : Tìm hiểu từ trường của dòng điện chạy trong ống dây dẫn hình trụ. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Veõ hình 21.4. Veõ hình. III. Từ trường của dòng điện chạy Giới thiệu dạng đường cảm Ghi nhận dạng đường cảm trong ống dây dẫn hình trụ ứng từ trong lòng ống dây. ứng từ trong lòng ống dây. - Trong ống dây các đường sức từ là những đường thẳng song song cùng.

(89) Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh chiều đường cảm ứng từ.. Giới thiệu dộ lớn của trong loøng oáng daây.. →. B. Thực hiện C2.. Ghi nhận độ lớn của trong loøng oáng daây.. →. B. chiều và cách đều nhau. - Cảm ứng từ trong lòng ống dây: +Chiều: quy tắc nắm tay phải + Độ lớn: N B = 4.10-7 I = 4.10-7nI l N: tổng số vòng dây l: chiều dài hình trụ n: số vòng dây quấn trên một đơn vị dài của lõi.. Hoạt động 4 (12 phút) : Tìm hiểu từ trường của nhiều dòng điện. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi IV. Từ trường của nhiều dòng điện Nhaé c laï i nguyeâ n lí choà n g chaá t nguyeân lí choàng chaát ñieän Véc tơ cảm ứng từ tại một điểm do ñieä n trườ n g. trường. nhieàu doøng ñieän gaây ra baèng toång caùc Ghi nhaä n nguyeâ n lí choà n g Giới thiệu nguyên lí chồng véc tơ cảm ứng từ do từng dòng điện chaá t từ trườ n g. chất từ trường. gaây ra taïi ñieåm aáy → → → → Gọi hS giải bài tập thí dụ SGK. Giải bài tập thí dụ. B =B +B +. . .+ Bn 1 2 Trả lời câu C3 C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (2’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản đã học trong bài. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 3 đến7 trang 133 sgk và 21.6, 21.7 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 12/01/10 Ngày dạy: 14/01/10 Tieát 41 Baøi: BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : + Nắm vững các khái niệm về từ trường, cảm ứng từ, đường sức từ. + Nắm được dạng đường cảm ứng từ, chiều đường cảm ứng từ véc tơ cảm ứng từ của từ trường của dòng ñieän chaïy trong daây daãn coù daïng daëc bieät. 2. Kyõ naêng + Thực hiện được các câu hỏi trắc nghiệm có liên quan đến từ trường, đường sức từ, cảm ứng từ và lực từ. + Giải được các bài toán về xác định cảm ứng từ tổng hợp do nhiều dòng diện gây ra. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Học sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (3’) Nêu dạng đường cảm ứng từ và véc tơ cảm ứng từ tại một điểm do dòng điện chạy trong dây dẫn thẳng dài gaây ra..

(90) 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Chúng ta vừa tìm hiểu từ trường của dòng điện chạy trong các dây dẫn có hình dạng đặc biệt. Hôm nay ta sẽ vận dụng để giải một số bài tập liên quan. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (12 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Cho các nhĩm HS thảo luận và chọn Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 124 : B câu trả lời đúng ở các câu hỏi. Các HS còn lại theo dõi bổ Caâu 6 trang 124 : B Yeâu caàu hs giaûi thích phương án lựa sung. Caâu 4 trang 128 : B chọn. Caâu 5 trang 128 : B Gv hướng dẫn HS áp dụng công thức Caâu 3 trang 133 : A để so sánh. Caâu 4 trang 133 : C Hoạt động 2 (25 phút) : Giải các bài tập tự luận. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Baøi 6 trang 133 Veõ hình. Giả sử các dòng điện được đặt Veõ hình. trong maët phaüng nhö hình veõ. →. Cảm ứng từ B 1 do dòng I1 gây ra tại O2 có phương vuông góc với mặt phẵng hình vẽ, có chiều hướng từ ngoài vào và có độ lớn .I1 2 B1 = 2.10-7. = 2.10-7. = 10Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh 0,4 r Xác định phương chiều và độ 6 phương chiều và độ lớn của T → → → → → lớ n cuû a vaø taï i O . 2 B1 B2 B 1 vaø B 2 taïi O2. Cảm ứng từ B 2 do dòng I2 gây ra. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định phương chiều và độ phương chiều và độ lớn của lớ n của véc tơ cảm ứng từ tổng véc tơ cảm ứng từ tổng hợp → → hợp B tại O2. B taïi O2.. tại O2 có phương vuông góc với mặt phẵng hình vẽ, có chiều hướng từ ngoài vào và có độ lớn μI 1 2 B1 = 2.10-7 = 2.10-7 0,2 R2 -6 = 6,28.10 T Cảm ứng từ tổng hợp tại O2 →. Veõ hình.. Veõ hình.. →. →. →. B = B1 + B2 →. Vì B 1 vaø B 2 cuøng phöông cuøng chieàu neân: B = B1+ B2 = 10-6+ 6,28.10-6 = 7,28.10-6T Baøi 7 trang 133 Giả sử hai dây dẫn được đặt vuông góc với mặt phẳng hình vẽ, dòng I1 đi vaøo taïi A, doøng I2 ñi vaøo taïi B. Xét điểm M tại đó cảm ứng từ tổng hợp do hai dòng I1 và I2 gây ra là: →. →. →. B = B1 + B2 = →. Yeâu caàu hoïc sinh laäp luaän. = - B2. →. →. 0 => B 1.

(91) để tìm ra vị trí điểm M.. Để. →. →. B 1 vaø B 2 cuøng phöông thì M Lập luận để tìm ra vị trí điểm phải nằm trên đường thẳng nối A và M. → → B, để B 1 va B 2 ngược chiều thì M phải nằm trong đoạn thẳng nối A và B. Để. →. B 1 vaø. →. B 2 baèng nhau veà. độ lớn thì μ.I2 μ . I1 2.10-7 = 2.10-7 (AB− AM) AM Yeâu caàu hoïc sinh laäp luaän => AM = 30cm; BM = 20cm. để tìm ra quỹ tích các điểm Lập luận để tìm ra quỹ tích Quỹ tích những điểm M nằm trên M. caùc ñieåm M. đường thẳng song song với hai dòng điện, cách dòng điện thứ nhất 30cm và cách dòng thứ hai 20cm. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (2’) - Nhắc lại phương pháp giải bài tập. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp SGK và SBT có liên quan. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 16/01/10 Ngày dạy: 18/01/10 Tieát 42 Baøi: LỰC LO-REN-XƠ I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Phát biểu được lực Lo-ren-xơ là gì và nêu được các đặc trưng về phương, chiều và viết được công thức tính lực Lo-ren-xơ. + Nêu được các đặc trưng cơ bản của chuyển động của hạt mang điện tích trong từ trường đều; viết được công thức tính bán kính vòng tròn quỹ đạo. 2. Kỹ năng + Rèn luyện kỹ năng phân tích lực, vận dụng kiến thức giải bài tập. 3. Thái độ + Hứng thú học vật lý. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Chuẩn bị các đồ dùng dạy học về chuyển động của hạt tích điện trong từ trường đều. 2. Học sinh: Ôn lại về chuyển động tròn đều, lực hướng tâm và định lí động năng, cùng với thuyết electron về dòng điện trong kim loại. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Lực từ tác dụng lên một đoạn dây dẫn mang dòng điện đặt trong từ trường. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Dòng điện là dòng chuyển dời có hướng của các hạt tích điện. Vậy khi hạt tích điện chuyển động trong từ trường thì hạt ấy có chịu tác dụng của lực từ không? B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu lực Lo-ren-xơ..

(92) Trợ giúp cuûa giaùo vieân Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi khaùi nieäm doøng dieän. Lập luận để đưa ra định nghĩa lực Lo-ren-xơ. Giới thiệu hình vẽ 22.1. Hướng dẫn học sinh tự tìm ra keát quaû. Giới thiệu hình 22.2. Hướng dẫn học sinh rút ra kết luận về hướng của lực Lo-renxơ. Đưa ra kết luận đầy đủ về đặc điểm của lực Lo-ren-xơ. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. Hoạt động của học sinh. Noäi dung kiến thức I. Lực Lo-ren-xơ Nhắc lại khái niệm dòng 1. Định nghĩa lực Lo-ren-xơ ñieän. Mọi hạt mang điện tích chuyển động Ghi nhaän khaùi nieäm. trong một từ trường, đều chịu tác dụng của lực từ. Lực này được gọi là Tiến hành các biến đổi toán lực Lo-ren-xơ. học để tìm ra lực Lo-ren-xơ tác 2. Xác định lực Lo-ren-xơ duïng leân moãi haït mang ñieän. Lực Lo-ren-xơ do từ trường có cảm ứng từ. →. B taùc duïng leân moät haït Lập luận để xác định hướng điện tích q chuyển động với vận tốc 0 → của lực Lo-ren-xơ. v : Ghi nhaän caùc ñaëc ñieåm cuûa → + Có phương vuông góc với v và lực Lo-ren-xơ. →. B ; + Coù chieàu theo qui taéc baøn tay traùi Thực hiện C1. khi q0 > 0 và ngược lại khi q0 < 0. Thực hiện C2. + Có độ lớn: f = |q0|vBsinα α =( ⃗v , ⃗ B) Hoạt động 2 (18 phút) : Tìm hiểu chuyển động của hạt điện tích trong từ trường đều. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức II. Chuyển động của hạt điện tích Nêu phương của lực Lo-ren- trong từ trường đều Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi xô. phương của lực Lo-ren-xơ. 1. Chuù yù quan troïng Phaù t bieå u vaø vieá t bieå u thứ c Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi Khi hạt điện tích q0 khối lượng m định lí động năng. định lí động năng. bay vào trong từ trường với vận tốc → Nêu công của lực Lo-ren-xơ Hạt chỉ chịu tác dụng của lực v mà chỉ chịu tác dụng của lực Lo→ → → và rút ra kết luận về động Lo-ren-xơ f thì f luoân ren-xơ f thì chuyển động của hạt → naêng vaø vaän toác cuûa haït. luôn vuông góc với v nên là chuyển động đều. → f không sinh công, động 2. Chuyển động của hạt điện tích năng của hạt được bảo toàn trong từ trường đều Chuyển động của hạt điện tích là nghĩa là độ lớn vận tốc của hạt không đổi, chuyển động của chuyển động phẳng trong mặt phẳng vuông góc với từ trường. Yêu cầu học sinh viết biểu hạt là chuyển động đều. Trong mặt phẳng đó lực Lo-ren-xơ thức định luật II Newton cho trường hợp hạt chuyển động Viết biểu thức định luật II dưới tác dụng của từ trường. Newton. Hướng dẫn học sinh lập luận để dẫn đến kết luận về chuyển Lập luận để rút ra được kết động của hạt điện tích. luaän. Yêu cầu học sinh thực hiện Thực hiện C3. C3. Ghi nhaän keát luaän chung. Toång keát laïi caùc yù kieán cuûa học sinh để rút ra kết luận chung.. →. →. f luôn vuông góc với vận tốc v , nghĩa là đóng vai trò lực hướng tâm: mv 2 f= = |q0|vB R Kết luận: Quỹ đạo của một hạt điện tích trong một từ trường đều, với điều kiện vận tốc ban đầu vuông góc với từ trường, là một đường tròn nằm trong mặt phẳng vuông góc với từ trường, có bán kính.

(93) mv Yêu cầu học sinh thực hiện Thực hiện C4. R = ¿ q ∨B C4. Ghi nhận các ứng dụng của 0 Giới thiệu một số ứng dụng lực Lo-ren-xơ trong coâng của lực Lo-ren-xơ trong công nghệ. ngheä. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (5’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản, trả lời câu 1,2. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yêu cầu học sinh về nhà làm các bài tập từ 3 đến 8 trang 138sgk và 21.1, 21.2, 21.3, 21.8 và 21.11 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

(94) Ngày soạn: 16/01/10 Ngày dạy: 18/01/10 Tieát 43 Baøi: BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Nắm được đặc trưng về phương chiều và biểu thức của lực Lo-ren-xơ. + Nắm được các đặc trưng cơ bản của chuyển động của hạt điện tích trong từ trường đều, biểu thức bán kính của vòng tròn quỹ đạo. 2. Kỹ năng: Vận dụng để giải các bài tập liên quan 3. Thái độ - Rèn luyện đức tính cẩn thận. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Học sinh: - Ôn lại chuyển động đều, lực hướng tâm, định lí động năng, thuyết electron về dòng điện trong kim loại, lực Lo-ren-xơ. - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (2’) Nêu định nghĩa và các đặc điểm của lực Lo-ren-xơ. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Chúng ta vừa học các đặc điểm của lực Lo-Ren-Xơ. Hôm nay ta sẽ vận dụng các kiến thức này để giải một số bài tập liên quan. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Cho các nhóm HS thảo luận và Caâu 3 trang 138 : C chọn câu trả lời đúng ở các câu hỏi. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 138 : D Yeâu caàu hs giaûi thích phương án lựa Caâu 5 trang 138 : C chọn. Caâu 22.1 : A Gv hướng dẫn HS áp dụng công thức Caâu 22.2 : B để so sánh. Caâu 22.3 : B Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Baøi7 trang138 sgk a) Tốc độ của prôtôn: mv Viết biểu thức tính bán kính Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Ta coù R = ¿ q∨B thức tính bán kính quỹ đạo quỹ đạo chuyển động của hạt  v = chuyển động của hạt từ đó từ đó suy ra tốc độ của hạt. − 19 −2 ¿ q∨. B. R 1,6 .10 . 10 .5 suy ra tốc độ của hạt. = m 9,1. 10−31 = 4,784.106(m/s) . b) Chu kì chuyển động của prôtôn: Viết biểu thức tính chu kì Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thức tính chu kì chuyển chuyển động của hạt và thay số T = 2 πR = 2. 3 , 14 . 56 = 6,6.10-6(s) v 4 , 784 . 10 động của hạt và thay số để để tính T..

(95) tính T.. Baøi 22.11 Cảm ứng từ. →. B do doøng ñieän chaïy trong dây dẫn thẳng gây ra trên đường Yêu cầu học sinh xác định Xác định hướng và độ lớn của thẳng hạt điện tích chuyển động có → → hướng và độ lớn của B B gây ra trên đường thẳng phương vuông góc với mặt phẵng chứa dây dẫn và đường thẳng điện gây ra trên đường thẳng hạt hạt điện tích chuyển động. điện tích chuyển động. tích chuyển động, có độ lớn: μ. I 2 B = 2.10-7 = 2.10-7 = r 0,1 4.10-6(T) Lực Lo-ren-xơ tác dụng lên hạt có →. →. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định phương chiều và độ phương vuông góc với v và B phương chiều và độ lớn của lớn của lực Lo-ren-xơ tác dụng và có độ lớn: lực Lo-ren-xơ tác dụng lên lên hạt điện tích. f = |q|.v.B = 10-6.500.4.10-6 = 2.109 haït ñieän tích. (N) C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (15’) - Kiểm tra 15’ 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. KIỂM TA 15’ 1. Hai dây dẫn thẳng dài, song song, đặt cách nhau 4cm, có hai dòng điện cùng chiều I1 = 1A, I2 = 4A. a. Xác định cảm ứng từ tại điểm cách đều hai dòng điện. b. Tìm quỹ tích những điểm có B = 0. 2. Một hạt proton chuyển động với vận tốc 3.107m/s theo phương vuông góc với từ trường B = 3. 10-3T. Xác định độ lớn lực từ tác dụng lên hạt và bán kính đường tròn quỹ đạo.. Ngày soạn: 23/01/10 Tieát 44. Ngày dạy: 25/01/10.

(96) Baøi 23:. CHƯƠNG V. CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ TỪ THÔNG. CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ (T1). I. MUÏC TIEÂU. 1. Kiến thức + Viết được công thức và hiểu được ý nghĩa vật lý của từ thông. + Phát biểu được định nghĩa và hiểu được khi nào thì có hiện tượng cảm ứng điện từ. + Phát biểu được định luật Len-xơ theo những cách khác nhau và biết vận dụng để xác định chiều của dòng điện cảm ứng trong các trường hợp khác nhau. + Phát biểu được định nghĩa và nêu được một số tính chất của dòng điện Fu-cô. 2. Kỹ năng. - Vận dụng xác định chiều dòng điện cảm ứng. 3. Thái độ - Hứng thú học tập, tích cực tìm hiểu thực tế vấn đề vừa học.. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: + Chuẩn bị các hình vẽ về các đường sức từ trong nhiều ví dụ khác nhau. + Chuẩn bị các thí nghiệm về cảm ứng từ. 2. Học sinh: + Ôn lại về đường sức từ. + So sánh đường sức điện và đường sức từ.. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (2’) - Giới thiệu chương.. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Dòng điện gây ra từ trường. Vậy từ từ trường ta có thể tạ ra dòng điện được không? B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 ( phút) : Tìm hiểu từ thông. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Veõ hình 23.1. Giới thiệu khái niệm từ thông.. Noäi dung kiến thức I. Từ thông Veõ hình. 1. Ñònh nghóa Ghi nhaän khaùi nieäm. Từ thông qua một diện tích S đặt trong Cho biết khi nào thì từ thông có từ trường đều: giá trị dương, âm hoặc bằng 0.  = BScos Với  là góc giữa pháp tuyến. →. n. vaø. →. B .. Giới thiệu đơn vị từ thông.. Ghi nhaïân khaùi nieäm.. Hoạt động 2 ( phút) : Tìm hiểu hiện tượng cảm ứng điện từ. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Veõ hình 22.3. Giới thiệu các thí nghiệm.. 2. Đơn vị từ thông Trong hệ SI đơn vị từ thông là vêbe (Wb). 1Wb = 1T.1m2.. Noäi dung kiến thức II. Hiện tượng cảm ứng điện từ Veõ hình. 1. Thí nghieäm Quan saùt thí nghieäm. a) Thí nghieäm 1 Giải thích sự biến thiên của từ Cho nam chaâm dòch chuyeån laïi gaàn thoâng trong thí nghieäm 1. voøng daây kín (C) ta thaáy trong maïch kín (C) xuaát hieän doøng ñieän. b) Thí nghieäm 2 Cho nam chaâm dòch chuyeån ra xa maïch Giải thích sự biến thiên của từ kín (C) ta thaáy trong maïch kín (C) xuaát thoâng trong thí nghieäm 2..

(97) hiện dòng điện ngược chiều với thí nghieäm 1. c) Thí nghieäm 3 Giữ cho nam châm đứng yên và dịch Giải thích sự biến thiên của từ chuyển mạch kín (C) ta cũng thu được thoâng trong thí nghieäm 3. kết quả tương tự. d) Thí nghieäm 4 Thay nam châm vĩnh cửu bằng nam Thực hiện C2. châm điện. Khi thay đổi cường độ dòng Cho học sinh nhận xét qua từng ñieän trong nam chaâm ñieän thì trong maïch thí nghieäm. kín (C) cuõng xuaát hieän doøng ñieän. 2. Keát luaän Nhận xét chung cho tất cả các a) Tất cả các thí nghiệm trên đều có một Yêu cầu học sinh thực hiện C2. đạc điểm chung là từ thông qua mạch kín thí nghieäm. (C) biến thiên. Dựa vào công thức định nghĩa từ thông, ta nhận thấy, khi một trong các đại lượng B, S hoặc  thay đổi Yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra nhaän xeùt thì từ thông  biến thiên. chung. b) Kết quả của thí nghiệm chứng tỏ rằng: Ruùt ra keát luaän. + Mỗi khi từ thông qua mạch kín (C) biến thieân thì trong maïch kín (C) xuaát hieän một dòng điện gọi là hiện tượng cảm ứng Yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra keát luaän. điện từ. + Hiện tượng cảm ứng điện từ chỉ tồn tại trong khoảng thời gian từ thông qua maïch kín bieán thieân.. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (15’) - Yêu cầu HS làm bài tập 3,4 SGK. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

(98) Ngày soạn: 25/01/10 Tieát 45 Baøi 23:. Ngày dạy: 27/01/10 CHƯƠNG V. CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ TỪ THÔNG. CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ (T2). A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) - Định nghĩa và viết biểu thức từ thông gửi qua một vòng dây kín?. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Khi từ thông gửi qua một mạch điện kín biến thiên thì trong dây có dòng điện cảm ứng. Vậy chiều dòng điện cảm ứng này xác định như thế nào? B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Hoạt động1 (15 phút) : Tìm hiểu định luật Len-xơ về chiều dòng điện cảm ứng. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức III. Ñònh luaät Len-xô veà chieàu doøng Nghe vaø lieâ n heä vớ i trườ n g hợ p điện cảm ứng Trình baøy phöông phaùp khaûo saùt Dòng điện cảm ứng xuất hiện trong qui luật xác định chiều dòng điện các thí nghiệm vừa tiến hành. mạch kín có chiều sao cho từ trường cảm cảm ứng xuất hiện trong mạch kín Ghi nhaän ñònh luaät. ứng có tác dụng chống lại sự biến thiên Giới thiệu định luật. Thực hiện C3. của từ thông ban đầu qua mạch kín. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Ghi nhaä n caù c h phaù t bieå u ñònh Khi từ thông qua mạch kín (C) biến Giới thiệu trường hợp từ thông qua (C) biến thiên do kết quả của luật trong trường hợp từ thông qua thiên do kết quả của một chuyển động (C) biến thiên do kết quả của nào đó thì từ trường cảm ứng có tác dụng chuyển động. chuyển động. chống lại chuyển động nói trên. Giới thiệu định luật. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu dòng điện Fu-cô. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Giới thiệu hình vẽ 23.6 và thí IV. Doøng ñieän Fu-coâ nghieäm 1. 1. Thí nghieäm 1 Một bánh xe kim loại có dạng Quan saùt thí nghieäm, ruùt ra nhaän 2. Thí nghieäm 2 moät ñóa troøn quay xung quanh xeùt. Neáu coù doøng ñieän ñi vaøo nam chaâm trục O của nó trước một nam điện, khi thả ra khối kim loại quay chậm chaâm ñieän. Khi chöa cho doøng và bị hãm dừng lại. ñieän chaïy vaøo nam chaâm, baùnh 3. Giaûi thích xe quay bình thường. Khi cho Ở các thí nghiệm trên, khi bánh xe và doøng ñieän chaïy vaøo nam chaâm khối kim loại chuyển động trong từ baùnh xe quay chaäm vaø bò haõm trường thì trong thể tích của chúng cuất dừng lại. Quan sát thí nghiệm, rút ra nhận hiện dòng điện cảm ứng – những dòng Giới thiệu hình vẽ 23.6 và thí xét. ñieän Fu-coâ. Theo ñònh luaät Len-xô, nghieäm 2. những dòng điện cảm ứng này luôn có Một khối kim loại hình lập tác dụng chống lại sự chuyển dơiø, vì vậy phương được đặt giữa hai cực của khi chuyển động trong từ trường, trên moät nam chaâm ñieän. Khoái aáy bánh xe và trên khối kim loại xuất hiện được treo bằng một sợi dây một những lực từ có tác dụng cản trở chuyển đầu cố dịnh; trước khi đưa khối động của chúng, những lực ấy gọi là lực vào trong nam châm điện, sợi dây hãm điện từ. treo được xoắn nhiều vòng. Nếu chöa coù doøng ñieän vaøo nam chaâm điện, khi thả ra khối kim loại quay nhanh xung quanh mình noù. Giaûi thích keát quaû caùc thí 4. Tính chaát vaø coâng duïng cuûa doøng FuYeâu caàu hoïc sinh giaûi thích keát nghieäm. coâ.

(99) quaû caùc thí nghieäm. Ghi nhaän khaùi nieäm. Nhận xét các câu thực hiện của Ghi nhaän tính chaát. hoïc sinh. Giải thích đầy đủ hiện tượng và Nêu ứng dụng. giới thiệu dòng Fu-cô. Ghi nhaän tính chaát. Giới thiệu tính chất của dòng Fu-cô gây ra lực hãm điện từ. Nêu ứng dụng. Yêu cầu học sinh nêu ứng dụng. Giới thiệu tính chất của dòng Ghi nhaän taùc duïng coù haïi cuûa Fu-cô gây ra hiệu ứng tỏa nhiệt. doøng ñieän Fu-coâ. Yêu cầu học sinh nêu các ứng Nêu các cách làm giảm điện trở duïng cuûa tính chaát naøy. của khối kim loại. Giới thiệu tác dụng có hại của doøng ñieän Fu-coâ. Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùc caùch làm giảm điện trở của khối kim loại.. + Mọi khối kim loại chuyển động trong từ trường đều chịu tác dụng của những lực hãm điện từ. Tính chất này được ứng dụng trong các bộ phanh điện từ của những ôtô hạng nặng. + Dòng điện Fu-cô gây ra hiệu ứng tỏa nhiệt Jun – Len-xơ trong khối kim loại đặt trong từ trường biến thiên. Tính chất này được ứng dụng trong các lò cảm ứng để nung nóng kim loại. + Trong nhiều trường hợp dòng điện Fucô gây nên những tổn hao năng lượng vô ích. Để giảm tác dụng của dòng Fu-cô, người ta có thể tăng điện trở của khối kim loại. + Dòng Fu-cô cũng được ứng dụng trong một số lò tôi kim loại.. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yêu cầu học sinh về nhà thực hiện các câu hỏi và làm các bài tập trang 147, 148 sgk các bài tập 23.1, 23.6 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Ngày soạn: 24/01/10 Tieát 46 Baøi: I. MUÏC TIEÂU. Ngày dạy: 26/01/10 BAØI TAÄP.

(100) 1. Kiến thức + Tính được từ thông gửi qua mạch kín. + Nắm được định nghĩa và phát hiện được khi nào có hiện tượng cảm ứng điện từ. + Phát biểu được định luật Len-xơ theo các cách và vận dụng để xác định chiều dòng điện cảm ứng trong các trường hợp khác nhau. 2. Kyõ naêng + Vận dụng thành thạo định luật Len-xơ để xác định chiều dòng điện cảm ứng. + Giaûi caùc baøi taäp lieân quan. 3. Thái độ - Hứng thú học tập, tích cực tìm hiểu thực tế vấn đề vừa học. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Học sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) - Phát biểu định nghĩa dòng điện cảm ứng, hiện tượng cảm ứng điện từ, từ trường cảm ứng? - Dòng điện Fu-cô là gì? Kể vài ví dụ dòng Fu-cô có lợi và có hại. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Ta vừa tìm hiểu về hiện tượng cảm ứng điện từ và định luật Len-xơ xác định chiều dòng điện cảm ứng. Để giúp các em có thể vận dụng một cách thành thạo hôm nay ta tiến hành giải một số bài tập liên quan. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (5 phút) : Nêu các lưu ý khi giải bài tập về hiện tượng cảm ứng điện từ: + Trong một từ trường đều. →. B , từ thông qua một diện tích S giới hạn bởi một vòng dây kín phẳng được xác định bởi biểu thức:  = BScos + Khi giải bài tập cần xác định được góc  hợp bởi véc tơ cảm ứng từ. →. →. B vaø phaùp tuyeán n cuûa maët phẵng vòng dây. Lưu ý, số đường sức từ xuyên qua diện tích S càng nhiều thì từ thông  càng lớn. Hoạt động 2 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn . Giải thích lựa chọn. Caâu 3 trang 147 : D Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn . Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 148 : A Yêu cầu hs giải thích tại sao chọn . Giải thích lựa chọn. Caâu 23.1 : D Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập tự luận. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Baøi 5 trang 148 Vẽ hình trong từng trường Xác định chiều dòng điện cảm a) Dòng điện trong (C) ngược chiều hợp và cho học sinh xác ứng trong từng trường hợp. kim đồng hồ. ñònh chieàu cuûa doøng ñieän b) Doøng ñieän trong (C) cuøng chieàu cảm ứng. kim đồng hồ. c) Trong (C) khoâng coù doøng ñieän. d) Trong (C) coù doøng ñieän xoay chieàu. Viết công thức xác định từ Bài 23.6 Yeâu caàu hoïc sinh vieát thoâng . a)  = BScos1800 = - 0,02.0,12.

(101) công thức xác định từ thông .. = - 2.10-4(Wb). b)  = BScos00 = 0,02.0,12 = 2.10Xác định góc giữa B và 4 → (Wb). trong từng trường hợp và n Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh c)  = 0 → → thay số để tính  trong từng √2 góc giữa vaø B n d)  = Bscos450 = 0,02.0,12. trường hợp đó. 2 trong từng trường hợp và -4 = √ 2 .10 (Wb). thay số để tính  trong từng e)  = Bscos1350 = - 0,02.0,12. trường hợp đó. √2 2 = - √ 2 .10-4(Wb). C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Laøm caùc baøi taäp trang 147, 148 sgk caùc baøi taäp sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… →. Ngày soạn: 31/01/10 Ngày dạy: 01/02/10 Tieát 47 Baøi 24: SUẤT ĐIỆN ĐỘNG CẢM ỨNG I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Nêu được khái niệm và viết được công thức tính suất điện động cảm ứng. + Chỉ ra được sự chuyển hóa năng lượng trong hiện tượng cảm ứng điện từ. 2. Kỹ năng.

(102) + Vận dụng các công thức đã học để tính được suất điện động cảm ứng trong một số trường hợp đơn giản. 3. Thái độ + Niềm tin vào khoa học, liên hệ với việc sản xuất điện năng trong thực tế. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Chuẩn bị một số thí nghiệm về suất điện động cảm ứng. 2. Học sinh: Ôn lại khái niệm về suất điện động của một nguồn điện. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) - Phát biểu định nghĩa suất điện động của nguồn điện? 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Bài trước ta khảo sát định tính về hiện tượng cảm ứng điện từ. Về mặt định lượng dòng điện cảm ứng có độ lớn bằng bao nhiêu? B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (20 phút) : Tìm hiểu suất điện động cảm ứng trong mạch kín. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Yêu cầu học sinh thực hiện I. Suất điện động cảm ứng trong C1. Thực hiện C1. maïch kín Neâu khaùi nieäm suaát ñieän Ghi nhaän khaùi nieäm. 1. Ñònh nghóa động cảm ứng, Suất điện động cảm ứng là suất điện Căn cứ hình 24.2 lập luận để Nghe cách đặt vấn đề của GV động sinh ra dòng điện cảm ứng trong lập công thức xác định suất để thực hiện một số biến đổi. maïch kín. điện động cảm ứng. 2. Ñònh luaät Fa-ra-ñaây Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Viết biểu thức xác định độ Suất điện động cảm ứng: eC = ΔΦ thức xác định độ lớn của eC và lớn của eC và phát biểu định Δt phaùt bieåu ñònh luaät. luaät. Nếu chỉ xét về độ lớn của eC thì: ΔΦ Yêu cầu học sinh thực hiện |eC| = | | Δt C2. Độ lớn của suất điện động cảm ứng Thực hiện C2. xuất hiện trong mạch kín tỉ lệ với tốc độ biến thiên từ thông qua mạch kín đó. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu quan hệ giữa suất điện động cảm ứng và định luật Len-xơ. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn II. Quan hệ giữa suất điện động Nhaän xeùt vaø tìm moái quan heä cảm ứng và định luật Len-xơ giữa suất điện động cảm ứng vaø ñònh luaät Len-xô. Sự xuất hiện dấu (-) trong biểu thức Hướng dẫn cho học sinh định Nắn được cách định hướng của eC là phù hợp với định luật Lenhướng cho (C) và chọn chiều cho (C) và chọn chiều dương xơ. pháp tuyến dương để tính từ của pháp tuyến. Trước hết mạch kín (C) phải được thoâng. Xác định chiều của dòng điện định hướng. Dựa vào chiều đã chọn Yêu cầu học sinh xác định cảm ứng xuất hiện trong (C) trên (C), ta chọn chiều pháp tuyến chiều của dòng điện cảm ứng khi  tăng và khi  giảm. dương để tính từ thông qua mạch kín. xuaát hieän trong (C) khi  taêng Neáu  taêng thì eC < 0: chieàu cuûa vaø khi  giaûm. suất điện động cảm ứng (chiều của.

(103) Thực hiện C3.. dòng điện cảm ứng) ngược chiều với Yêu cầu học sinh thực hiện chieàu cuûa maïch. C3. Neáu  giaûm thì eC > 0: chieàu cuûa suất điện động cảm ứng (chiều của dòng điện cảm ứng) cùng chiều với chieàu cuûa maïch. Hoạt động 3 (5 phút) : Tìm hiểu sự chuyển hóa năng lượng trong hiện tượng cảm ứng điện từ. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức III. Chuyển hóa năng lượng trong hiện tượng cảm ứng điện từ Phaân tích cho hoïc sinh thaáy Nắm được bản chất của hiện Xét mạch kín (C) đặt trong từ trường bản chất của hiện tượng cảm tượng cảm ứng điện từ. không đổi, để tạo ra sự biến thiên của ứng điện từ và sự chuyển hóa Biết cách lí giải các định luật từ thông qua mạch (C), phải có một năng lượng trong hiện tượng cảm ứng điện từ bằng định luật ngoại lực tác dụng vào (C) để thực cảm ứng điện từ. bảo toàn và chuyển hóa năng hiện một dịch chuyển nào đó của (C) lượng. và ngoại lực này đã sinh một công cơ Nắm được ý nghĩa to lớn của học. Công cơ học này làm xuất hiện Nêu ý nghĩa to lớn của định định luật Fa-ra-đây. suất điện động cảm ứng trong mạch, luaät Fa-ra-ñaây. nghóa laø taïo ra ñieän naêng. Vaäy baûn chất của hiện tượng cảm ứng điện từ đã nêu ở trên là quá trình chuyển hóa cô naêng thaønh ñieän naêng. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 152 sgk vaø 24.3, 24.4 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………….

(104) Ngày soạn: 01/02/10 Ngày dạy: 03/02/10 Tieát 48 Baøi 24: TỰ CẢM I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Phát biểu được định nghĩa từ thông riêng và viết được công thức độ tự cảm của ống dây hình trụ. + Phát biểu được định nghĩa hiện tượng tự cảm và giải thích được hiện tượng tự cảm khi đóng và ngắt mạch điện. Viết được công thức tính suất điện động tự cảm. + Nêu được bản chất và viết được công thức tính năng lượng của ống dây tự cảm. 2. Kỹ năng + Biết vận dụng để xác định chiều dòng điện tự cảm trong mạch. 3. Thái độ + Biết liên hệ hiện tượng tự cảm trong thực tế. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Các thí nghiệm về tự cảm. 2. Học sinh: Ôn lại phần cảm ứng điện từ và suất điện động tự cảm. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) - Nêu công thức xác định từ thông qua diện tích S đặt trong từ trường đều. - Phát biểu và viết biểu thức của định luật Fa-ra-đây về xuất điện động cảm ứng. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Chúng ta xét một loại hiện tượng cảm ứng điện từ đặc biệt là hiện tượng tự cảm. Đó là hiện tượng cảm ứng điện từ xảy ra trong mạch có dòng điện biến thiên theo thời gian. Trước hết ta xét từ thông của một mạch kín đã có sẵn dòng điện. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Tìm hiểu từ thông riêng qua một mạch kín. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức I. Từ thông riêng qua một mạch kín Lập luận để đưa ra biểu thức Ghi nhaän khaùi nieäm. Từ thông riêng của một mạch kín là từ thông gây bởi từ trường do bản thân tính từ thông riêng Lập luận để đưa ra biểu thức Ghi nhận biểu thức tính độ tự dịng điện chạy trong mạch đĩ sinh ra. Từ thông riêng của một mạch kín có tính độ tự cảm của ống dây. caûm cuûa oáng daây. doøng ñieän chaïy qua:  = Li Độ tự cảm của một ống dây cĩ lõi Giới thiệu đơn vị độ tự cảm. Ghi nhận đơn vị của độ tự sắt: Yeâu caàu hoïc sinh tìm moái caûm. N2 -7 liên hệ giữa đơn vị của độ tự Tìm mối liên hệ giữa đơn vị L = 4.10 .. .S l caûm caø caùc ñôn vò khaùc. của độ tự cảm cà các đơn vị Đơn vị của độ tự cảm là henri (H) khaùc. 1Wb 1H = 1A Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu hiện tượng tự cảm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Giới thiệu hiện tượng tự cảm. II. Hiện tượng tự cảm Trình baøy thí nghieäm 1. 1. Ñònh nghóa Ghi nhaän khaùi nieäm. Hiện tượng tự cảm là hiện tượng Quan saùt thí nghieäm. cảm ứng điện từ xảy ra trong một.

(105) Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích.. Trình baøy thí nghieäm 2.. Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích.. Mô tả hiện tượng. Giải thích: Khi đóng khóa K, dòng điện qua ống dây và đèn 2 tăng lên đột ngột, khi đó trong oáng daây xuaát hieän suaát điện động tự cảm có tác dụng cản trở sự tăng của dòng điện qua L. Do đó dòng điện qua L và đèn 2 tăng lên từ từ. Quan saùt thí nghieäm. Mô tả hiện tượng. Giaûi thích: Khi ngaét K, doøng điện iL giảm đột ngột xuống 0. Trong oáng daây xuaát hieän doøng điện cảm ứng cùng chiều với iL ban đầu, dòng điện này chạy qua đèn và vì K ngắt đột ngột nên cường độ dòng cảm ứng khá lớn, làm cho đén sáng bừng lên trước khi tắt. Thực hiện C2.. Yêu cầu HS thực hiện C2. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu suất điện động tự cảm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Giới thiệu suất điện động tự Ghi nhận khái niệm. caûm. Ghi nhận biểu thức tính suất điện động tự cảm. Giới thiệu biểu thức tính suất giaûi thích daáu (-) trong bieåu điện động tự cảm. thức). Ghi nhaän khaùi nieäm.. Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích dấu (-) trong biểu thức). Giới thiệu năng lượng từ trường Yêu cầu học sinh thực hiện C3.. Thực hiện C3.. mạch có dòng điện mà sự biến thiên của từ thông qua mạch được gây ra bởi sự biến thiên của cường độ dòng ñieän trong maïch. 2. Một số ví dụ về hiện tượng tự cảm a) Ví duï 1 Khi đóng khóa K, đèn 1 sáng lên ngay còn đèn 2 sáng lên từ từ.. b) Ví duï 2 Khi đột ngột ngắt khóa K, ta thấy đèn sáng bừng lên trước khi tắt.. Noäi dung kiến thức III. Suất điện động tự cảm 1. Suất điện động tự cảm Suất điện động cảm ứng trong mạch xuát hiện do hiện tượng tự cảm gọi là suất điện động tự cảm. Biểu thức suất điện động tự cảm: Δi etc = - L Δt Suất điện động tự cảm có độ lớn tỉ lệ với tốc độ biến thiên của cường độ doøng ñieän trong maïch.. 2. Năng lượng từ trường của ống dây tự cảm 1 W= Li2. 2. IV. Ứng dụng.

(106) Hiện tượng tự cảm có nhiều ứng duïng trong caùc maïch ñieän xoay chieàu. Cuộn cảm là một phần tử quan trọng Nêu một số ứng dụng của hiện trong caùc maïch ñieän xoay chieàu coù Yêu cầu học sinh nêu một số tượng tự cảm mà em biết. mạch dao động và các máy biến áp. ứng dụng của hiện tượng tự caûm. Ghi nhận các ứng dụng của Giới thiệu các ứng dụng của hiện tượng tự cảm. hiện tượng tự cảm. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. - Làm bài tập 4 SGK.. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 157 sgk vaø 25.5, 25.7 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………….

(107) Ngày soạn: 07/02/10 Tieát 49 Baøi:. Ngày dạy: 09/02/10 BAØI TAÄP. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Nắm được định nghĩa và biểu thức tính suất điện động cảm ứng, nắm được quan hệ giưa suất điện động cảm ứng và định luật Len-xơ, nắm được hiện tượng tự cảm và biểu thức tính suất điện động tự cảm. 2. Kyõ naêng - Biết cách tính suất điện động cảm ứng và suất điện động tự cảm, tính năng lượng điện trường của ống dây có dòng ñieän chaïy qua.. 3. Thái độ + Nghiêm túc học tập, có hứng thú tìm hiểu và liên hệ các hiệ tượng cảm ứng trong thực tế. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Học sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô.. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (0’) - Kiểm tra trong quá trình học. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Chúng ta đã tìm hiểu về hiện tượng tự cảm, hôm nay ta sẽ vận dụng các kiến thức đã học để giải một số bài toán liên quan. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải:. ΔΦ N2 . Độ tự cảm của ống dây: L = 4.10-7.. .S. Từ thông riêng của một Δt l Δi 1 mạch kín:  = Li. Suất điện động tự cảm: etc = - L . Năng lượng từ trường của ống dây tự cảm: W = Li2. Δt 2 Suất điện động cảm ứng: eC = -. Hoạt động 2 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 3 trang 152 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 157 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 157 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 25.1 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 25.2 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 25.3 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 25.4 : B Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Baøi 5 trang 152 Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Suất điện động cảm trong khung: Tính suất điện động cảm ứng thức tính suất điện động cảm xuất hiện trong khung. Φ 2 − Φ1 ΔΦ eC = = = ứng và thay các giá trị để tính. Δt Δt Yeâu caàu hoïc sinh giaûi thích daáu (-) trong keát quaû.. Giaûi thích daáu (-) trong keát quaû.. B2 . S − B1 S Δt B . a2 0,5 .0,12 =− = = Δt 0 , 05.

(108) Hướng dẫn để học sinh tính độ tự cảm của ống dây.. 0,1(V) Dấu (-) cho biết từ trường cảm ứng ngược chiều từ trường ngoài. Baøi 6 trang 157 Độ tự cảm của ống dây:. Tính độ tự cảm của ống dây.. N2 L = 4.10 .. .S l 3 2 10 ¿ ¿ = 4.10-7. ..0,12 = 0,079(H). ¿ ¿ -7. Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu Viết biểu thức định luật Ôm cho thức định luật Ôm cho toàn toàn mạch. maïch. Baøi 25.6 Hướng dẫn học sinh tính Dt . Tính Dt . Ta coù: e - L => Dt =. Δi = (R + r).i = 0 Δt L . Δi L .i 3.5 = = e e 6. =. 2,5(s). C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (7’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. - Làm bài tập 25.5 SBT. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 157 sgk vaø V.2, 25.7 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 01/11/09 Tieát: 50. Baøi:. Ngày dạy: 03/11/09. KIEÅM TRA 1 TIEÁT.

(109) I. MỤC TIÊU - Kiểm tra việc nắm kiến thức của học sinh. - Rút kinh nghiệm để dạy phần tiếp theo. II. CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Chuẩn bị đề ra và đáp án. 2. Giáo viên - Chuẩn bị bài cũ cho tốt để kiểm tra. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số. 2. Phát đề kiểm tra (2’) 3. Kết quả kiểm tra Lớp 11A9. 0 – 3.0. 35 – 4.5. 5.0 – 6.0. 6.5 – 7.5. 8.0 - 10. Trên TB. Khá giỏi. Yếu kém. 11A10 11A14 11A15 11A16. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 21/02/10 Tieát 51. Ngày dạy: 23/02/10.

(110) Baøi:. PHAÀN II. QUANG HÌNH HOÏC CHÖÔNG VI. KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG KHUÙC XAÏ AÙNH SAÙNG. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Thực hiện được câu hỏi: Hiện tượng khúc xạ là gì ? Nhận ra trường hợp giới hạn i = 0 0. + Phát biểu được định luật khúc xạ ánh sáng. + Trình bày được các khái niệm chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối. Viết được hệ thức giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối. + Viết và vận dụng các công thức của định luật khúc xạ ánh sáng. 2.Kỹ năng + Giải thích được các hiện tượng thực tế, làm được bài toán về khúc xạ. 3.Thái độ + Có cách học đúng đắn về quang học, biết liên hệ thực tế các hiện tượng đã học. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Chuẩn bị dụng cụ để thực hiện một thí nghiệm đơn giản về khúc xạ ánh sáng. 2. Học sinh: Ôn lại nội dung liên quan đến sự khúc xạ ánh sáng đã học ở lớp 9.. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (2’) - GV giới thiệu chương mới: Aùnh sáng là đối tượng nghiên cứu của quang học. Quang hình học nghiên cứu sự truyền ánh sáng qua các môi trường trong suốt và nghiên cứu sự tạo ảnh bằng phương pháp hình học. Nhờ các nghiên cứu về quang hình học, người ta đã chế tạo ra nhiều dụng cụ quang cần thiết cho khoa học và đời sống.. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) -Cho HS quan sát một số hiện tượng liên quan đến khúc xạ ánh sáng như hình 26.1 SGK, hãy giải thích?. - Thông báo thêm một số hiện tượng liên quan đến khúc xạ và sơ bộ giải thích một cách định tính từ đó đặt vấn đề yêu cầu khảo sát định lượng các hiện tượng đó để vào bài mới. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu sự khúc xạ ánh sáng. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Tieán haønh thí nghieäm hình 26.2. Quan saùt thí nghieäm Giới thiệu các k/n: Tia tới, điểm Ghi nhận các khái niệm. tới, pháp tuyến tại điểm tới, tia khúc xạ, góc tới, góc khúc xạ. Yêu cầu học sinh định nghĩa Định nghĩa hiện tượng khúc xạ. hiện tượng khúc xạ. Tieán haønh thí nghieäm hình 26.3. Cho học sinh nhận xét về sự thay đổi của góc khúc xạ r khi tăng góc tới i. Tính tỉ số giữa sin góc tới và sin góc khúc xạ trong một số trường hợp. Giới thiệu định luật khúc xạ.. Noäi dung kiến thức I. Sự khúc xạ ánh sáng 1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng Khúc xạ ánh sáng là hiện tượng lệch phöông (gaõy) cuûa caùc tia saùng khi truyeàn xiên góc qua mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt khác nhau. 2. Ñònh luaät khuùc xaï aùnh saùng Quan saùt thí nghieäm. + Tia khúc xạ nằm trong mặt phẵng tới Nhận xét về mối kiên hệ giữa (tạo bởi tia tới và pháp tuyến) và ở phía góc tới và góc khúc xạ. bên kia pháp tuyến so với tia tới. + Với hai môi trường trong suốt nhất Cùng tính toán và nhận xét kết định, tỉ số giữa sin góc tới (sini) và sin quaû. góc khúc xạ (sinr) luôn luôn không đổi: Ghi nhaän ñònh luaät.. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu chiết suất của môi trường. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh. sin i sin r. = haèng soá. Noäi dung kiến thức II. Chiết suất của môi trường 1. Chiết suất tỉ đối.

(111) Giới thiệu chiết suất tỉ đối.. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Tỉ số không đổi. sin i sin r. trong hieän. tượng khúc xạ được gọi là chiết suất tỉ đối n21 của môi trường 2 (chứa tia khúc xạ) đối với môi trường 1 (chứa tia tới):. sin i sin r. = n21. + Neáu n21 > 1 thì r I : Tia khuùc xaï leäch xa pháp tuyến hơn. Ta nói môi trường 2 chiết quang kém môi trường 1. 2. Chiết suất tuyệt đối Chiết suất tuyệt đối của một môi trường Ghi nhaän khaùi nieäm. là chiết suất tỉ đối của môi trường đó đối Ghi nhận mối liên hệ giữa chiết với chân không. Mối liên hệ giữa chiết suất tỉ đối và suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối. n2 Ghi nhận mối liên hệ giữa chiết chiết suất tuyệt đối: n21 = . n1 suất môi trường và vận tốc ánh saùng. Liên hệ giữa chiết suất và vận tốc Neâu yù nghóa cuûa chieát suaát tuyeät truyeàn cuûa aùnh saùng trong caùc moâi n2 v1 đối. c trườ n g: = ; n = . Viết biểu thức định luật khúc xạ v n1 v2 dưới dạng khác. Công thức của định luật khúc xạ có thể Thức hiện C1, C2 và C3. viết dưới dạng đối xứng: n1sini = n2sinr.. Hướng dẫn để học sinh phân tích Phân tích các trường hợp n21 và các trường hợp n21 và đưa ra các đưa ra các định nghĩa môi trường định nghĩa môi trường chiết chiết quang hơn và chiết quang quang hôn vaø chieát quang keùm. keùm.. Giới thiệu khái niệm chiết suất tuyệt đối. Nêu biểu thức liên hệ giữa chiết suất tuyệt đối và chiết suất tỉ đối. Nêu biểu thức liên hệ giữa chiết suất môi trường và vận tốc ánh saùng. Yeâu caàu hoïc sinh neâu yù nghóa của chiết suất tuyệt đối. Yêu cầu học sinh viết biểu thức định luật khúc xạ dưới dạng khác. Yêu cầu học sinh thực hiện C1, C2 vaø C3. Hoạt động 3 (5 phút) : Tìm hiểu tính thuận nghịch của sự truyền ánh sáng. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Laøm thí nghieäm minh hoïa Quan saùt thí nghieäm. III. Tính thuận nghịch của sự truyền nguyeân lí thuaän nghòch. aùnh saùng Yeâu caàu hoïc sinh phaùt bieåu Phaùt bieåu nguyeân lí thuaän Aùnh sáng truyền đi theo đường nào thì nguyeân lí thuaän nghòch. nghòch. cũng truyền ngược lại theo đường đó. Yêu cầu học sinh chứng minh Chứng minh công thức: Từ tính thuận nghịch ta suy ra: công thức: n12 =. 1 n21. n12 =. 1 n21. n12 =. 1 n21. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC. 1. Củng cố kiến thức (7’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’). - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 166, 167 sgk, 26.8, 26.9 sbt.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………... Ngày soạn: 22/02/10 Ngày dạy: 24/02/10 Tieát 52 Baøi: BÀI TẬP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Hệ thống kiến thức về phương pháp giải bài tập về khúc xạ ánh sáng. 2. Kỹ năng : Rèn luyện kỹ năng vẽ hình và giải các bài tập dựa vào phép toán hình học. 3.Thái độ.

(112) + Có cách học đúng đắn về quang học. II. CHUAÅN BÒ 1.Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2.Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô.. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (0’) - Kiểm tra trong quá trình học. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Chúng ta vừa tìm hiểu đầy đủ định luật khúc xạ ánh sáng. Hôm nay ta vận dụng định luật này để giải một số bài tập cơ bản. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (8 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống lại những kiến thức liên quan:. n2 sin i = n21 = sin r n1 n2 v1 + Chiết suất tỉ đối: n21 = = . n1 v2 c + Chiết suất tuyệt đối: n = . v + Ñònh luaät khuùc xaï:. = haèng soá hay n1sini = n2sinr.. + Tính chất thuận nghịch của sự truyền ánh sáng: Aùnh sáng truyền đi theo đường nào thì cũng truyền ngược lại theo đường đó. Hoạt động 2 (14 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 166 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 166 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 8 trang 166 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.2 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.3 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.4 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.5 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.6 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 26.7 : B Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Baøi 9 trang 167 Veõ hình BI 4 Veõ hình. = Ta coù: tani = = 1 => i =. AB. 45 .. 4. 0. sin i sin r. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh goùc i. Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thức định luật khúc xạ và suy ra để tính r. Yeâu caàu hoïc sinh tính IH. Xaùc ñònh goùc i. Viết biểu thức định luật khúc xạ. Tính r. Tính chiều sâu của bể nước.. n =n 1 √2 sin i 2 = sinr = = 0,53 = sin320 n 4 3 =. r = 320. Ta laïi coù: tanr =. HA ' IH.

(113) (chiều sâu của bình nước). Veõ hình.. Veõ hình.. Xác định điều kiện để có r = rm. Tính sinrm. Viết biểu thức định luật khúc xạ. Tính im..  6,4cm. Baøi 10 trang 167 Góc khúc xạ lớn nhất khi tia khúc xạ qua đỉnh của mặt đáy, do đó ta có: Sinrm =. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi nào góc khúc xạ lớn nhất. Yeâu caàu hoïc sinh tính sinrm. Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thức định luật khúc xạ và suy ra để tính im.. HA ' 4 = tan r 0 , 626. => IH =. a √2. √. =. a2 2 sin i m sin r m. a 2+. 1 √3. n =n 1 1 √3 = sinim = nsinrm = 1,5. = 2 √3. Maët khaùc:. . =. sin600 im = 600.. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (5’) Một thợ lặn ở dưới nước nhìn thấy Mặt Trời ở độ cao 600 so với đường chân trời. Tính độ cao thực của Mặt Trời so với đường chân trời. Biết chiết suất của nước là 4/3. ĐA: 480. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp sbt.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………....

(114) Ngày soạn: 28/02/10 Tieát 53 Baøi 27: I. MUÏC TIEÂU. Ngày dạy: 02/03/10 PHẢN XẠ TOAØN PHẦN. 1. Kiến thức. + Nêu được nhận xét về hiện tượng phản xạ toàn phần qua việc quan sát các thực nghiệm thực hiện ở lớp. + Thực hiện được câu hỏi thế nào là hiện tượng phản xạ toàn phần. Tính được góc giới hạn phản xạ toàn phần và nêu được điều kiện để có phản xạ toàn phần. + Trình bày được cấu tạo và tác dụng dẫn sáng của sợi quang, cáp quang. 2. Kỹ năng + Giải được các bài tập đơn giản về phản xạ toàn phần. 3.Thái độ: Biết được vai trò của cáp quang trong đời sống, có ý thức bảo vệ an toàn cho hệ thống cáp quang. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: + Chuẩn bị các dụng cụ để làm thí nghiệm hình 27.1 và 27.2. + Đèn trang trí có nhiều sợi nhựa dẫn sáng để làm thí dụ cáp quang. 2. Hoïc sinh: OÂn laïi ñònh luaät khuùc xaï aùnh saùng. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Phát biểu và viết biểu thức định luật khúc xạ ánh sáng. AD: Cho tia sáng truyền từ môi trường có chiết suất bằng 3/2 ra ngoài không khí với góc tới i = 30 0. Tính góc khúc xạ.Nếu tăng góc tới bằng 600 thì góc khúc xạ bằng bao nhiêu? 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Tại sao khi tăng góc tới lên bằng 600 thì ta không có góc khúc xạ? Liệu rằng có hiện tượng mới nào xảy ra? Bài học hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu điều đó. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (10’): Tìm hiểu sự truyền ánh sáng từ môi trường chiết quang hơn sang môi trường chiết quang keùm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Boá trí thí nghieäm hình 27.1. Quan sát cách bố trí thí I. Sự truyền ánh sáng vào môi trường Yêu cầu học sinh thực hiện nghiệm. chieát quang keùm hôn C1. Thực hiện C1. 1. Thí nghieäm Thay đổi độ nghiêng chùm tia Quan sát thí nghiệm. Góc tới Chuøm tia Chuøm tia tới. khuùc xaï phaûn xaï Yêu cầu học sinh thực hiện Thực hiện C2. i nhoû r>i C2. Raát saùng Rất mờ 0 Yeâu caàu hoïc sinh neâu keát Neâu keát quaû thí nghieäm. i = igh r  90 quaû. Rất mờ Raát saùng Yeâu caàu hoïc sinh so saùnh i vaø So saùnh i vaø r. i > igh Khoâng Raát saùng r. Quan saùt thí nghieäm, nhaän coøn Tiếp tục thí nghiệm với i = igh. xét. 2. Góc giới hạn phản xạ toàn phần Yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra coâng + Vì n1 > n2 => r > i. thức tính igh. + Khi i taêng thì r cuõng taêng (r > i). Khi r Rút ra công thức tính igh. đạt giá trị cực đại 900 thì i đạt giá trị igh gọi là góc giới hạn phản xạ toàn phần. + Thí nghieäm cho hoïc sinh n2 Ta coù : sini = . gh quan sát hiện tượng xảy ra khi n1 i > igh. Quan saùt vaø ruùt ra nhaän xeùt..

(115) Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt.. + Với i > igh thì không tìm thấy r, nghĩa là không có tia khúc xạ, toàn bộ tia sáng bị phản xạ ở mặt phân cách. Đó là hiện tượng phản xạ toàn phần.. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu hiện tượng phản xạ toàn phần. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñònh Nêu định nghĩa hiện tượng II. Hiện tượng phản xạ toàn phần nghĩa hiện tượng phản xạ toàn phản xạ toàn phần. 1. Ñònh nghóa phaàn. Phản xạ toàn phần là hiện tượng phản xạ toàn bộ ánh sáng tới, xảy ra ở mặt phân cách giữa hai môi trường trong Yêu cầu học sinh nêu điều Nêu điều kiện để có phản xạ suốt. kiện để có phản xạ toàn phần. toàn phần. 2. Điều kiện để có phản xạ toàn phần + Aùnh sáng truyền từ một môi trường tới một môi trường chiết quang kém hơn. + i  igh. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu ứng dụng của hiện tượng phản xạ toàn phần: Cáp quang. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức III. Caùp quang 1. Caáu taïo Yêu cầu học sinh thử nêu một Nếu vài nêu điều kiện để có Cáp quang là bó sợi quang. Mỗi sợi vài ứng dụng của hiện tượng phản xạ toàn phần. quang là một sợi dây trong suốt có tính phản xạ toàn phần. dẫn sáng nhờ phản xạ toàn phần. Giới thiệu đèn trang trí có Quan sát Đèn trang trí có Sợi quang gồm hai phần chính: nhiều sợi nhựa dẫn sáng. nhiều sợi nhựa dẫn sáng. + Phaàn lõi trong suoát baèng thuûy tinh sieâu Giới thiệu cấu tạo cáp quang. Ghi nhaän caáu taïo caùp quang. sạch có chiết suất lớn (n1). + Phaàn voû boïc cuõng trong suoát, baèng Giới thiệu công dụng của cáp thuûy tinh coù chieát suaát n2 < n1. quang trong vieäc truyeàn taûi Ngoài cùng là một lớp vỏ bọc bằng thoâng tin. Ghi nhận công dụng của cáp nhựa dẻo để tạo cho cáp có độ bền và quang trong việc truyền tải độ dai cơ học. thoâng tin. 2. Coâng duïng Giới thiệu công dụng của cáp Ghi nhaän coâng duïng cuûa caùp Cáp quang được ứng dụng vào việc quang trong vieäc noïi soi. quang trong vieäc noäi soi. truyeàn thoâng tin,noäi soi trong y hoïc. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (8’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản và làm bài tập 8 SGK. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 172, 173 sgk vaø 25.7, 25.8 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………… Ngày soạn: 06/03/10 Tieát 54 Baøi: I. MUÏC TIEÂU. Ngày dạy: 08/03/10 BAØI TAÄP.

(116) 1. Kiến thức Hệ thống kiến thức và phương pháp giải bài tập về phản xạ toàn phần ánh sáng. 2. Kyõ naêng Rền luyện kĩ năng vẽ hình và giải các bài tập dựa vào các phép toán hình học.. 3.Thái độ: Rèn luyện HS phong cách làm việc khoa học. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Học sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô.. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (0’): Kiểm tra trong quá trình giải bài tập. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Tại sao khi tăng góc tới lên bằng 600 thì ta không có góc khúc xạ? Liệu rằng có hiện tượng mới nào xảy ra? Bài học hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu điều đó. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC. Hoạt động 1 (5phút) : Hệ thống kiến thức. + Hiện tượng phản xạ toàn phần. + Điều kiện để có phản xạ toàn phần: Aùnh sáng truyền từ một môi trường tới một môi trường chiết quang kém hơn ; góc tới phải bằng hoặc lớn hơn góc giới hạn phản xạ toàn phần: i  igh. + Công thức tính góc giới hạn phản xạ toàn phần: sinigh =. n2 ; với n2 < n1. n1. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Trợ giúp của GV Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 172 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 172 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 173 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 27.2 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 27.3 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 27.4 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 27.5 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 27.6 : D Hoạt động 3 (20 phút) : Giải các bài tập tự luận. Trợ giúp của GV Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Baøi 8 trang 173 Yeâu caàu hoïc sinh tính goùc Tính igh. n2 1 1 = Ta coù sinigh = = giới hạn phản xạ toàn phần. n n1 √2 1 Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định góc tới khi  = 600. Xác 0 góc tới khi  = 60 từ đó xác định đường đi của tia sáng. định đường đi của tia sáng. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định góc tới khi  = 450. Xác 0 góc tới khi  = 45 từ đó xác định đường đi của tia sáng. định đường đi của tia sáng. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Xác định góc tới khi  = 300. Xác 0 góc tới khi  = 30 từ đó xác định đường đi của tia sáng. định đường đi của tia sáng. Vẽ hình, chỉ ra góc tới i.. =. sin450 => igh = 450. a) Khi i = 900 -  = 300 < igh: Tia tới bị moät phaàn bò phaûn xaï, moät phaàn khuùc xaï ra ngoài không khí. b) Khi i = 900 -  = 450 = igh: Tia tới bị moät phaàn bò phaûn xaï, moät phaàn khuùc xaï ñi la laø saùt maët phaân caùch (r = 900). c) Khi i = 900 -  = 600 > igh: Tia tới bị bị phản xạ phản xạ toàn phần. Baøi 8 trang 173.

(117) n2 Yêu cầu học sinh nêu đk để Nêu điều kiện để tia sáng truyền Ta phaûi coù i > igh => sini > sinigh = tia saùng truyeàn ñi doïc oáng. ñi doïc oáng. n1 Hướng dẫn học sinh biến đổi Thực hiện các biến đổi biến đổi . để xác định điều kiện của  để xác định điều kiện của  để có n2 Vì i = 900 – r => sini = cosr > . để có i > igh. i > igh. n 1. Nhöng cosr =. 2. √ 1− sin r. sin 2 α n2 n22 sin2 α Do đó: 1 > n21 n21 2 2 2 2 => Sin< √ n1 − n2= √ 1,5 −1 , 41 = =. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh. n2 n3. từ đó kết luận được. môi trường nào chiết quang hôn. Yeâu caàu hoïc sinh tính igh.. Tính. n2 n3. 0,5 = sin300 =>  < 300. . Ruùt ra keát luaän moâi Baøi 27.7. trường nào chiết quang hơn.. Tính igh.. √. 1−. a) Ta coù. n2 n3. =. sin 450 sin 300. > 1 => n2 >. n3: Môi trường (2) chiết quang hơn môi trường (3). b). Ta. coù. sin 300 1 = sin 450 √2 C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC. sinigh. =. n2 n1. =. = sin450 => igh = 450.. 1. Củng cố kiến thức (2’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản . 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………. Ngày soạn: 0203/10 Tieát 55. Ngày dạy: 0403/10.

(118) Baøi 28:. CHÖÔNG VII. MAÉT VAØ DUÏNG CUÏ QUANG HOÏC LAÊNG KÍNH. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Nêu được cấu tạo của lăng kính. + Trình bày được hai tác dụng của lăng kính:. - Taùn saéc chuøm aùnh saùng traéng. - Làm lệch về phía đáy một chùm sáng đơn sắc.. 2. Kyõ naêng + Viết được các công thức về lăng kính và vận dụng được. + Nêu được công dụng của lăng kính.. 3.Thái độ: Rèn luyện HS phong cách làm việc khoa học. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: + Các dụng cụ để làm thí nghiệm tại lớp. + Caùc tranh, aûnh veà quang phoå, maùy quang phoå, maùy aûnh. 2. Học sinh: Ôn lại sự khúc xạ và phản xạ toàn phần.. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Nêu điều kiện để có phản xạ toàn phần, viết công thức tính góc giới hạn phản xạ toàn phần.. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Trong các máy quang phổ, máy ảnh ta thấy có một bộ phận chính là lăng kính. Vậy lăng kính có tác dụng gì? Đặc điểm của tia sáng truyền qua nó? B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động1 (5’) : Tìm hiểu cấu tạo lăng kính. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Veõ hình 28.2. Veõ hình. Giới thiệu lăng kính.. Giới thiệu các đặc trưng của Ghi nhaän caùc ñaëc tröng cuûa laêng laêng kính. kính.. Hoạt động 2 (10’) : Tìm hiểu đường đi của tia sáng qua lăng kính. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh. Noäi dung kiến thức I. Caáu taïo laêng kính Laêng kính laø moät khoái chaát trong suoát, đồng chất, thường có dạng lăng trụ tam giaùc. Một lăng kính được đặc trưng bởi: + Goùc chieát quang A; + Chieát suaát n.. Noäi dung kiến thức II. Đường đi của tia sáng qua lăng kính 1. Taùc duïng taùn saéc aùnh saùng traéng Veõ hình. Chuøm aùnh saùng traéng khi ñi qua laêng kính Veõ hình 28.3. Ghi nhaä n taù c duï n g taù n saé c cuû a seõ bò phaân tích thaønh nhieàu chuøm saùng ñôn Giới thiệu tác dụng tán sắc của laêng kính. saéc khaùc nhau. laêng kính. Đó là sự tán sắc ánh sáng. 2. Đường truyền của tia sáng qua lăng kính Veõ hình. Chiếu đến mặt bên của lăng kính một Veõ hình 28.4. Thực hiện C1. chuøm saùng heïp ñôn saéc SI. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Ghi nhận sự lệch về phía đáy + Tại I: tia khúc xạ lệch gần pháp tuyến, Keát luaän veà tia IJ. cuûa tia khuùc xaï IJ. nghĩa là lệch về phía đáy của lăng kính. + Tại J: tia khúc xạ lệch xa pháp tuyến, tức Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt veà tia Nhaän xeùt veà tia khuùc xaï JR. là cũng lệch về phía đáy của lăng kính. khuùc xaï JR. Nhaän xeùt veà tia loù ra khoûi Vaäy, khi coù tia loù ra khoûi laêng kính thì tia Yeâu caàu hoïc sinh nhaän xeùt veà tia laêng kính. ló bao giờ cũng lệch về phía đáy của lăng loù ra khoûi laêng kính. kính so với tia tới..

(119) Giới thiệu góc lệch.. Ghi nhaän khaùi nieäm goùc leäc.. Góc tạo bởi tia ló và tia tới gọi là góc lệch D cuûa tia saùng khi truyeàn qua laêng kính.. Hoạt động 3(10’) : Tìm hiểu các công thức của lăng kính. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh. Noäi dung kiến thức III. Các công thức của lăng kính Chứng minh các công thức của sini1 = nsinr1; A = r1 + r2 Hướng dẫn học sinh chứng minh laêng kính. sini2 = nsinr2; D = i1 + i2 – A . các công thức của lăng kính. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu công dụng của lăng kính. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức IV. Coâng duïng cuûa laêng kính Ghi nhaän caùc coâng duïng cuûa Lăng kính có nhiều ứng dụng trong Giới thiệu các ứng dụng của laê n g kính. khoa hoïc vaø kæ thuaät. laêng kính. 1. Maùy quang phoå Ghi nhận cấu tạo và hoạt động Laêng kính laø boä phaän chính cuûa maùy Giới thiệu máy quang phổ. cuûa maùy quang phoå. quang phoå. Máy quang phổ phân tích ánh sáng từ nguoàn phaùt ra thaønh caùc thaønh phaàn ñôn sắc, nhờ đó xác định được cấu tạo của nguoàn saùng. 2. Lăng kính phản xạ toàn phần Ghi nhận cấu tạo và hoạt động Lăng kính phản xạ toàn phần là lăng Giới thiệu cấu tạo và hoạt động cuû a laê n g kính phaû n xaï toà n phaà n . kính thuûy tinh coù tieát dieän thaúng laø moät củalăng kính phản xạ toàn phần. tam giaùc vuoâng caân. Ghi nhaän caùc coâng duïng cuûa Lăng kính phản xạ toàn phần được sử Giới thiệu các công dụng của lăng kính phản xạ toàn phần. dụng để tạo ảnh thuận chiều (ống nhòm, lăng kính phản xạ toàn phần. maùy aûnh, …). C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản và làm bài tập 5 SGK. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang sgk. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………. Ngày soạn: 13/03/10 Tieát 56. Ngày dạy: 15/03/10.

(120) Baøi 29: THAÁU KÍNH MOÛNG (t1) I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Nêu được cấu tạo và phân loại của thấu kính. + Trình bày được các khái niệm về: quang tâm, trục, tiêu điểm, tiêu cự, độ tụ của thấu kính mỏng. 2. Kyõ naêng + Vẽ được ảnh tạo bởi thấu kính và nêu được đặc điểm của ảnh. + Viết và vận dụng được các công thức của thấu kính. + Nêu được một số công dụng quan trọng của thấu kính. 3.Thái độ: Có ý thức tìm hiểu về cấu tạo của thấu kính mỏng. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: + Các loại thấu kính hay mô hình thấu kính để giới thiệu với học sinh. + Các sơ đồ, tranh ảnh về đường truyền tia sáng qua thấu kính và một số quang cụ có thấu kính. 2. Học sinh: + Ôn lại kiến thức về thấu kính đã học ở lớp 9. + Ôn lại các kết quả đã học về khúc xạ ánh sáng và lăng kính. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Viết các công thức của lăng kính. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Cho học sinh quan sát một số loại thấu kính mỏng, nêu một số ứng dụng của nó để từ đó đặt ra yêu cầu phải tìm hiểu. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Tìm hiểu thấu kính và phân loại thấu kính. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức I. Thấu kính. Phân loại thấu kính + Thấu kính là một khối chất trong suốt giới Giới thiệu định nghĩa thấu Ghi nhận khái niệm. hạn bởi hai mặt cong hoặc bởi một mặt cong kính. vaø moät maët phaüng. Ghi nhận cách phân loại + Phân loại: thaá u kính. - Thaáu kính loài (rìa moûng) laø thaáu kính hoäi tuï. Nêu cách phân loại thấu kính. Thực hiện C1. - Thaáu kính loûm (rìa daøy) laø thaáu kính phaân kì. Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Hoạt động 2 (15 phút) : Tìm hiểu thấu kính hội tụ. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức II. Khaûo saùt thaáu kính hoäi tuï 1. Quang taâm. Tieâu ñieåm. Tieâu dieän a) Quang taâm Veõ hình. + Điểm O chính giữa của thấu kính mà Veõ hình 29.3. mọi tia sáng tới truyền qua O đều truyền Giới thiệu quang tâm, trục chính, Ghi nhận các khái niệm. thaúng goïi laø quang taâm cuûa thaáu kính. truïc phuï cuûa thaáu kính. + Đường thẳng đi qua quang tâm O và vuông góc với mặt thấu kính là trục chính cuûa thaáu kính. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát coù Cho bieá t coù bao nhieâ u truï c chính + Các đường thẳng qua quang tâm O là bao nhieâu truïc chính vaø bao nhieâu vaø bao nhieâu truïc phuï. truïc phuï cuûa thaáu kính. truïc phuï. b) Tieâu ñieåm. Tieâu dieän + Chùm tia sáng song song với trục chính Veõ hình. Veõ hinh 29.4. sau khi qua thaáu kính seõ hoäi tuï taïi moät Giới thiệu các tiêu điểm chính Ghi nhận các khái niệm. điểm trên trục chính. Điểm đó là tiêu cuûa thaáu kính. ñieåm chính cuûa thaáu kính. Moãi thaáu kính coù hai tieâu ñieåm chính F Thực hiện C2..

(121) Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. Veõ hình 29.5. Giới thiệu các tiêu điểm phụ.. Veõ hình. Ghi nhaän khaùi nieäm.. Ghi nhaän khaùi nieäm. Giới thiệu khái niệm tiêu diện cuûa thaáu kính. Veõ hình 29.6.. Veõ hình.. Ghi nhaän caùc khaùi nieäm. Giới thiệu các khái niệm tiêu cự và độ tụ của thấu kính. Giới thiêu đơn vị của độ tụ.. Ghi nhận đơn vị của độ tụ. Ghi nhận qui ước dấu.. Nêu qui ước dấu cho f và D. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu thấu kính phân kì. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. (tiêu điểm vật) và F’ (tiêu điểm ảnh) đối xứng với nhau qua quang tâm. + Chùm tia sáng song song với một trục phuï sau khi qua thaáu kính seõ hoäi tuï taïi một điểm trên trục phụ đó. Điểm đó là tieâu ñieåm phuï cuûa thaáu kính. Moãi thaáu kính coù voâ soá caùc tieâu ñieåm phuï vaät Fn vaø caùc tieâu ñieåm phuï aûnh Fn’. + Tập hợp tất cả các tiêu điểm tạo thành tieâu dieän. Moãi thaáu kính coù hai tieâu dieän: tieâu dieän vaät vaø tieâu dieän aûnh. Coù theå coi tieâu dieän laø maët phaüng vuoâng góc với trục chính qua tiêu điểm chính. 2. Tiêu cự. Độ tụ Tiêu cự: f =. OF ' . Độ tụ: D =. 1 . f. Đơn vị của độ tụ là điôp (dp): 1dp =. 1 1m. Qui ước: Thấu kính hội tụ: f > 0 ; D > 0.. Noäi dung kiến thức II. Khaûo saùt thaáu kính phaân kì Veõ hình. + Quang taâm cuûa thaáu kính phaân kì cuûng Veõ hình 29.7. Ghi nhaä n caù c khaù i nieä m . coù tính chaát nhö quang taâm cuûa thaáu kính Giới thiệu thấu kính phân kì. hoäi tuï. + Caùc tieâu ñieåm vaø tieâu dieän cuûa thaáu kính phân kì cũng được xác định tương tự Phân biệt được sự khác nhau như đối với thấu kính hội tụ. Điểm khác Nêu sự khác biệt giữa thấu kính giữ a thaáu kính hoäi tuï phaân kì. biệt là chúng đều ảo, được xác định bởi hoäi tuï vaø thaáu kính phaân kì. Thực hiện C3. đường kéo dài của các tia sáng. Yêu cầu học sinh thực hiện C3. Ghi nhaâ n qui ướ c daá u . Qui ước: Thấu kính phân kìï: f < 0 ; D < 0. Giới thiệu qui ước dấu cho f và D C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản và so sánh điểm và khác nhau giữa hai loại thấu kính. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp 4, 5sgk. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ….

(122) Ngày soạn: 15/03/10 Tieát 57 Baøi 29:. Ngày dạy: 17/03/10 THAÁU KÍNH MOÛNG (t2) A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU. 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’) Có mấy loại thấu kính? Nêu điểm khác nhau giữa chúng? 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Cho học sinh quan sát kính lúp, kính hiển vi, ống nhòm. Nêu một số ứng dụng của nó để từ đó đặt ra yêu cầu phải tìm hiểu. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (20 phút) : Tìm hiểu sự tạo ảnh bởi thấu kính. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức IV. Sự tạo ảnh bởi thấu kính 1. Khaùi nieäm aûnh vaø vaät trong quang hoïc Veõ hình. + Aûnh điểm là điểm đồng qui của chùm tia Veõ hình 29.10 vaø 29.11. Ghi nhaä n caù c khaù i nieä m veà aû n h ló hay đường kéo dài của chúng, Giới thiệu ảnh điểm, ảnh điểm ñieåm. + Aûnh ñieåm laø thaät neáu chuøm tia loù laø thaät vaø aûnh ñieåm aûo, chuøm hoäi tuï, laø aûo neáu chuøm tia loù laø chuøm phaân kì. Ghi nhận các khái niệm về vật + Vật điểm là điểm đồng qui của chùm tia Giới thiệu vật điểm, vật điểm ñieå m. tới hoặc đường kéo dài của chúng. thaát vaø vaät ñieåm aûo. + Vật điểm là thật nếu chùm tia tới là chùm phân kì, là ảo nếu chùm tia tới là chuøm hoäi tuï. 2. Cách dựng ảnh tạo bởi thấu kính Ghi nhận cách vẽ các tia đặc Sử dụng hai trong 4 tia sau: Giới thiệu cách sử dụng các tia - Tia tới qua quang tâm -Tia ló đi thẳng. đặc biệt để vẽ ảnh qua thấu kính. biệt qua thấu kính. Veõ hình. - Tia tới song song trục chính -Tia ló qua Veõ hình minh hoïa. tieâu ñieåm aûnh chính F’. - Tia tới qua tiêu điểm vật chính F -Tia ló song song truïc chính. Thực hiện C4. - Tia tới song song trục phụ -Tia ló qua Yêu cầu học sinh thực hiện C4. tieâu ñieåm aûnh phuï F’n. 3. Các trường hợp ảnh tạo bởi thấu kính Quan saù t , ruù t ra caù c keá t luaä n . Xét vật thật với d là khoảng cách từ vật Giới thiệu tranh vẽ ảnh của vật đến thấu kính: trong từng trường hợp cho học a) Thaáu kính hoäi tuï sinh quan saùt vaø ruùt ra caùc keát + d > 2f: aûnh thaät, nhoû hôn vaät. luaän. + d = 2f: aûnh thaät, baèng vaät. + 2f > d > f: ảnh thật lớn hơn vật. + d = f: ảnh rất lớn, ở vô cực. + f > d: ảnh ảo, lớn hơn vật. b) Thaáu kính phaân kì Vaät thaät qua thaáu kính phaân kì luoân cho ảnh ảo cùng chiều với vật và nhỏ hơn vật. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu các công thức của thấu kính. Trợ giúp của giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức V. Các công thức của thấu kính Ghi nhận các công thức của thấu + Công thức xác định vị trí ảnh: Gới thiệu các công thức của thấu 1 1 1 kính. kính. + =. f. Giải thích các đại lượng trong. d d'. Nắm vững các đại lượng trong + Công thức xác định số phóng đại:.

(123) các công thức.. Giới thiệu qui ước dấu cho các trường hợp.. các công thức.. Ghi nhận các qui ước dấu.. k=. A' B' d' =AB d. + Qui ước dấu: Vaät thaät: d > 0. Vaät aûo: d < 0. AÛnh thaät: d’ > 0. AÛnh aûo: d’ < 0. k > 0: aûnh vaø vaät cuøng chieàu ; k < 0: ảnh và vật ngược chiều.. Hoạt động 3 (5 phút) : Tìm hiểu công dụng của thấu kính. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh. Noäi dung kiến thức VI. Coâng duïng cuûa thaáu kính Keå vaø coâng duïng cuûa thaáu kính Thấu kính có nhiều công dụng hữu ích Cho học sinh thử kể và công trong đời sống và trong khoa học. dụng của thấu kính đã thấy trong đã biết trong thực tế. Thấu kính được dùng làm: thực tế. Ghi nhaän caùc coâng duïng cuûa + Kính khaéc phuïc taät cuûa maét. Giới thiệu các công dụng của thaá u kính. + Kính luùp. thaáu kính. + Maùy aûnh, maùy ghi hình. + Kính hieãn vi. + Kính thieân vaên, oáng doøm. + Đèn chiếu. + Maùy quang phoå. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 189, 190 sgk vaø 29.15; 29.17 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …. Ngày soạn: 15/03/10 Ngày dạy: 17/03/10 Tieát 58 Baøi: BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Hệ thống kiến thức và phương pháp giải bài tập về lăng kính, thấu kính..

(124) 2. Kyõ naêng:. + Rèn luyên kỉ năng vẽ hình và giải bài tập dựa vào các phép toán và các định lí trong hình học. + Rèn luyên kỉ năng giải các bài tập định lượng về lăng kính, thấu kính. 3.Thái độ: Rèn luyện HS phong cách làm việc khoa học. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Học sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’): Phương pháp vẽ ảnh của một vật qua thấu kính. Viết công thức về thấu kính? 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Chúng ta vừa tìm hiểu về cách tạo ảnh qua hai dụng cụ quang đơn giản là lăng kính và thấu kính. Để giúp các em có kỹ năng giải các bài tập loại này hôm nay ta tiến hành tiết bài tập. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống hóa kiến thức: + Các công thức của lăng kính: sini1 = nsinr1; sini2 = nsinr2; A = r1 + r2 ; D = i1 + i2 – A . + Đường đi của tia sáng qua thấu kính: Tia qua quang taâm ñi thaúng. Tia tới song song với trục chính, tia ló đi qua (kéo dài đi qua) tiêu điểm ảnh chính F’. Tia tới qua tiêu điểm vật (kéo dài đi qua) F, tia ló song song với trục chính. Tia tới song song với trục phụ, tia ló đi qua (kéo dài đi qua) tiêu điểm ảnh phụ F’ n. + Các công thức của thấu kính: D =. 1 1 ; = f f. 1 1 + ;k= d d'. A' B' d' =AB d. + Qui ước dấu: Thấu kính hội tụ: f > 0; D > 0. Thấu kính phân kì: f < 0; D < 0. Vật thật: d > 0; vật ảo: d < 0; ảnh thật: d’ > 0; ảnh ảo: d’ < 0. k > 0: ảnh và vật cùng chiều ; k < 0: ảnh và vật ngược chiều. Hoạt động 2 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 179 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 179 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 179 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 4 trang 189 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 189 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 189 : B Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Baøi 28.7 a) Taïi I ta coù i1 = 0 => r1 = 0. Veõ hình. Taïi J ta coù r1 = A = 300 Xaùc ñònh i1, r1, r2 vaø tính i2.  sini = nsinr = 1,5sin300 = 0,75 2 2 Veõ hình. = sin490 => i2 = 490. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh Goùc leäch: Tính goùc leäch D. i1, r1, r2 vaø tính i2. D = i1 + i2 – A = 00 + 480 – 300 = 190. Yeâu caàu hoïc sinh tính goùc b) Ta coù sini2’ = n’sinr2 leäc D. ' sin i 2 sin 900 Tính n’. 1 = = => n’ = =2 0 sin r 0,5 sin30 2 Yêu cầu học sinh tính n’ để Baøi 11 trang 190 i2 = 900. a) Tiêu cự của thấu kính: Tính tiêu cự của thấu kính.. Ta coù: D =. 1 f.

(125) 1 1 = = - 0,2(m) = 20(cm). D −5 1 1 1 Viết công thức xác định vị trí ảnh + b) Ta coù: = . f d d' và suy ra để xác định vị trí ảnh. d . f 30 .(− 20) Yeâu caàu hoïc sinh vieát coâng = => d’ = = thức xác định vị trí ảnh và suy d − f 30 −(−20) Yêu cầu học sinh tính tiêu cự cuûa thaáu kính.. . ra để xác định vị trí ảnh.. Tính số phóng đại ảnh. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh soá phóng đại ảnh. Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh tính chaát aûnh.. Neâu tính chaát aûnh.. f=. 12(cm). Số phóng đại: k = -. d' − 12 =− = d 30. 0,4. Aûnh cho bởi thấu kính là ảnh ảo, cùng chiều với vật và nhỏ hơn vật.. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Nắm, hiểu và vẽ được ảnh của vật sáng qua hai loại thấu kính, nhận xét tính chất ảnh. - Ghi nhớ các công thức của thấu kính. - So sánh điểm giống và khác nhau về sự tạo ảnh của vật thật, vật ảo qua hai loại thấu kính. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh sửa các bài tập vào vở. - Xem trước bài tiếp theo. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ….

(126) Ngày soạn: 22/03/10 Ngày dạy: 25/03/10 Tieát 59 Baøi 30: GIẢI BAØI TOÁN VỀ HỆ THẤU KÍNH I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Phân tích và trình bày được quá trình tạo ảnh qua một hệ thấu kính. Viết được sơ đồ tạo ảnh. 2. Kyõ naêng. + Giải được các bài tập đơn giản về hệ hai thấu kính. 3.Thái độ: Rèn luyện HS phong cách làm việc khoa học. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân + Choïn loïc hai baøi veà veà heä hai thaáu kính gheùp thuoäc daïng coù noäi dung thuaän vaø noäi dung nghòch: Hệ thấu kính đồng trục ghép cách nhau. Hệ thấu kính đồng trục ghép sát nhau. + Giải từng bài toán và nêu rỏ phương pháp giải. Nhấn mạnh (có lí giải) các hệ thức liên hệ: d2 = O1O2 – d1’ ; k = k1k2. 2. Hoïc sinh OÂn laïi noäi dung baøi hoïc veà thaáu kính. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’): Viết các công thức về thấu kính. Nêu các ứng dụng của thấu kính. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Cho học sinh quan sát cấu tạo một số dụng cụ quang học, nêu một số ứng dụng của nó để từ đó đặt ra yêu cầu phải giải bài toan sveef hệ quan học. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (15 phút) : Lập sơ đồ tạo ảnh. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức I. Lập sơ đồ tạo ảnh Veõ hình. 1. Hệ hai thấu kính đồng trục ghép cách Veõ hình 30.1. nhau Sơ đồ tạo ảnh: L1 L2 Thực hiện C2. AB  A1B1  A2B2 d1 d1’ d 2 d2 ’ Theo dõi tính toán để xác định Thực hiện tính toán. ' ' d1 d2 d2 vaø k. Với: d2 = O1O2 – d1’; k = k1k2 =. d1 d2. Veõ hình 30.2.. Veõ hình.. 2. Hệ hai thấu kính đồng trục ghép sát nhau Sơ đồ tạo ảnh: L1 L2 AB  A1B1  A2B2 d1 d1’ d 2 d2 ’ Với: d2 = – d1’; k = k1k2 =. Thực hiện tính toán. Yeâu caàu hoïc sinh ruùt ra keát luaän về độ tụ của hệ thấu kính ghép sát nhau.. Thực hiện C1.. Ruùt ra keát luaän.. d '1 d '2 =d1d2. '. d2 d1. 1 1 1 1 + = + d 1 d '2 f 1 f 2. Hệ thấu kính tương đương với một thấu.

(127) kính có độ tụ D = D1 + D2. Độ tụ của hệ hai thấu kính mỏng đồng trục ghép sát nhau bằng tổng đại số các độ tụ của từng thấu kính ghép thành hệ. Hoạt động 2 (20 phút) : Giải các bài tập ví dụ. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh. Yêu cầu học sinh nêu sơ đồ tạo aûnh.. Nêu sơ đồ tạo ảnh.. Noäi dung kiến thức II. Caùc baøi taäp thí duï Baøi taäp 1 Sơ đồ tạo ảnh: L1 L2 AB  A1B1  A2B2 d1 d1’ d2 d2’ Ta coù d’1 =. d 1 f 1 10 .(−15) = = - 6(cm) d 1 − f 1 10+15. Yeâu caàu hoïc sinh tính d1’.. Tính d1’.. d2 = l – d’1 = 34 – (-6) = 40(cm). Yeâu caàu hoïc sinh tính d2. Yeâu caàu hoïc sinh tính d2’.. Tính d2. Tính d2’.. d’2 =. Yeâu caàu hoïc sinh tính k.. Tính k.. Yeâu caàu hoïc sinh neâu tính chaát cuûa aûnh cuoái cuøng.. Yeâu caàu hoïc sinh tính d.. k=. Neâu tính chaát cuûa aûnh cuoái cuøng.. Tính d.. Yêu cầu học sinh tính tiêu cự cuûa heä thaáu kính gheùp.. Tính f.. Yêu cầu học sinh tính tiêu cự cuûa thaáu kính L2.. Tính f2.. d 2 f 2 40 . 24 = = 60(cm) d 2 − f 2 40 − 24 ' ' d1d2 − 6 .60 = = - 0,9 10 . 40 d1d2. Aûnh cuối cùng là ảnh thật, ngược chiều với vaät vaø cao baèng 0,9 laàn vaät. Baøi taäp 2 a) Tính d :. − 12.(− 20) d' f = Ta coù: d = = 30(cm) ' − 12+ 20 d −f b) Tiêu cự f2 : Coi laø heä thaáu kính gheùp saùt nhau ta coù :. d . d ' 30 .(− 20) = f= = - 60(cm) d+ d ' 30 − 20 1 1 1 = + Với f f 1 f 2 suy ra : f1f − 20.(− 60) = f2 = = 30(cm) f 1− f −20+ 60. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 195 sgk vaø 30.8, 30.9 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………. Ngày soạn: 25/03/10 Tieát 60. Ngày dạy: 27/03/10.

(128) Baøi: BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Sự tạo ảnh qua hệ thấu kính ghép đồng trục: ghép cách nhau, ghép sát nhau 2. Kỹ năng : Giải được các bài toán về hệ thấu kính ghép. 3. Thái độ : Say mê học tập, có ý thức tìm hiểu các bài toán tương tự. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2. Học sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (0’): Kiểm tra trong quá trình học bài mới. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Để giúp các em có kỹ năng giải các bài tập về hệ hai thấu kính ghép đồng trục, hôm nay ta tiến hành tiết bài tập. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Hệ thống kiến thức L1 L2 + Sơ đồ tạo ảnh qua hệ thấu kính ghép đồng trục: AB  A1B1  A2B2 d1 d1’ d2 d2’ '. + Hệ thấu kính đồng trục ghép cách nhau: d2 = O1O2 – d1’; k = k1k2 = '. + Hệ thấu kính đồng trục ghép sát nhau: d2 = – d1’; k = k1k2 = -. d2 d1. '. d1d2 . d1d2 1 1 1 1 ; d + ' = f + f ; D = D1 + D2. 1 d2 1 2. Hoạt động 2 (15 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 1 trang 195 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 2 trang 195 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.2 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.3 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.4 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.5 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.6 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 30.7 : B Hoạt động 3 (10 phút) : Giải các bài tập tự luận. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Baøi 3 trang 195 Yêu cầu học sinh ghi sơ đồ Ghi só đồ tạo ảnh. Sơ đồ tạo ảnh: taïo aûnh. L1 L2 AB  A1B1  A2B2 d1 d1’ d 2 d2 ’ Hướng dẫn học sinh tính d 1’, Tính d1’. d 1 f 1 20 .20 = a) Ta coù: d1’ = d2 vaø d2’. Tính d2. d 1 − f 1 20 −20 Tính d2’. d2 = l – d1’ = 30 -  = -  Hướng dẫn học sinh tính k.. Tính k.. 1 1 1 1 1 1 = + = + = f 2 d 2 d '2 ∞ d '2 d '2. d2’ = f2 = - 10 cm. Veõ hình.. Veõ hình.. =.

(129) Hướng dẫn học sinh tính d1’, d2 vaø d2’.. k =. Tính d1’.. ' 1. ' 2. d d = d1d2. d '2 d '1 d '2 1 . = d 1 l− d '1 d 1 l −1 d '1. = 0,5. Tính d2.. d 1 f 1 20 d 1 = d 1 − f 1 d1 −20 20 d 1 d2 = l – d1’ = 30 d 1 −20 10 d 1 − 600 d1 −20 10 d 1 −600 .(− 10) d2 f 2 d 1 − 20 = d2’ = d2− f 2 10 d 1 −600 +10 d 1 − 20 600 −10 d 1 = <0 2 d 1 −80 20 d1 600 −10 d 1 . ' ' d 1 − 20 2d 1 −90 d1d2 k = 10 d 1 − 600 d1d2 d1 . d 1 − 20 10 = 45 − d 1 =  2.. b) Ta coù: d1’ = Tính d2’.. Hướng dẫn học sinh tính k.. Hướng dẫn học sinh giải hệ baát phöông trình vaø phöông trình để tìm d1.. Tính k.. Giải hệ để tìm d1.. =. Giaûi ra ta coù d1 = 35cm. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (8’) - Cho hoïc sinh nắm phương pháp giải bài toán hệ thấu kính. - Làm bài tập VII.8 SBT. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp vào vở và xem trước bài mới. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………….

(130) Ngày soạn: 27/03/10 Ngày dạy: 29/03/10 Tieát 61 Baøi 31: MAÉT (T1) I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Trình bày dược cấu tạo của mắt, các đặc điểm và chức năng của mỗi bộ phận của mắt.. + Trình bày được khái niệm về sự điều tiết và các đặc điểm liên quan như : Điểm cực viễn, điểm cực cận, khoảng nhìn rỏ. + Trình bày được các khái niệm: Năng suất phân li, sự lưu ảnh. Nêu được ứng dụng của hiện tượng này + Nêu được 3 tật cơ bản của mắt và cách khắc phục, nhờ đó giúp học sinh có ý thức giữ vệ sinh về mắt. 2. Kyõ naêng : Vẽ sơ đồ cấu tạo của mắt, xác định các điểm đặc biệt trong quá trình điều tiết của mắt. 3. Thái độ : Say mê học tập, có ý thức tìm hiểu khoa học và dời sống. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Mô hình cấu tạo của mắt để minh họa. Các sơ đồ về các tật của mắt. 2.Học sinh: Nắm vững kiến thức về thấu kính và về sự tạo ảnh của hệ quang học. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’): Viết sơ đồ tạo ảnh qua quang hệ, có giải thích các đại lượng. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Cho học sinh quan sát hình ảnh của mắt và tầm quan trọng của nó về phương diện quang học để từ đó đặt ra yêu cầu phải tìm hiểu cấu tạo của nó. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu cấu tạo quang học của mắt. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức I. Caáu taïo quang hoïc cuûa maét Quan saù t hình veõ 31.2. Mắt là một hệ gồm nhiều môi trường trong Giới thiệu hình vẽ 31.2 suoát tieáp giaùp nhau baèng caùc maët caàu. Y eâ Từ ngoài vào trong, mắt có các bộ phận u Neâu ñaëc ñieåm vaø taùc duïng cuûa sau: giaùc maïc. + Giác mạc: Màng cứng, trong suốt. Bảo vệ các phần tử bên trong và làm khúc xạ các tia Neâu ñaëc ñieåm cuûa thuûy dòch. saùng truyeàn vaøo maét. + Thuûy dòch: Chaát loûng trong suoát coù chieát Neâ u ñaë c ñieå m cuû a loø n g ñen vaø suất xấp xỉ bằng chiết suất của nước. caàu hoïc sinh neâu ñaëc ñieåm caùc con con ngöôi. + Lòng đen: Màn chắn, ở giữa có lỗ trống boä phaän cuûa maét. gọi là con ngươi. Con ngươi có đường kính Nêu đặc điểm của thể thủy thay đổi tự động tùy theo cường độ sáng. tinh. + Theå thuûy tinh: Khoái chaát ñaëc trong suoát coù Neâu ñaëc ñieåm cuûa dòch thuûy hình daïng thaáu kính hai maët loài. tinh. + Dòch thuûy tinh: Chaát loûng gioáng chaát keo Nêu đặc điểm của màng lưới. loãng, lấp đầy nhãn cầu sau thể thủy tinh. + Màng lưới (võng mạc): Lớp mỏng tại đó tập trung đầu các sợi dây thần kinh thị giác. Ở màng lưới có điểm vàng V là nơi cảm nhận ánh sáng nhạy nhất và điểm mù (tại đó, các sợi dây thần kinh đi vào nhãn cầu) không Veõ hình 31.3. Veõ hình maét thu goïn (hình nhạy cảm với ánh sáng. 31.3). Hệ quang học của mắt được coi tương Giới thiệu hệ quang học của Ghi nhận hệ quang học của mắt ñöông moät thaáu kính hoäi tuï goïi laø thaáu kính và hoạt động của mắt. mắt và hoạt động của nó. maét..

(131) Mắt hoạt động như một máy ảnh, trong đó: - Thaáu kính maét coù vai troø nhö vaät kính. - Màng lưới có vai trò như phim. Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu sự điều tiết của mắt. Điểm cực viễn. Điểm cực cận. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức II. Sự điều tiết của mắt. Điểm cực viễn. Điểm cực cận. 1 1 1 Neâ u coâ n g thứ c xaù c ñònh vò trí Yeâu caàu hoïc sinh neâu coâng + Ta coù: = f d d' thức xác định vị trí ảnh qua ảnh qua thấu kính. Với mắt thì d’ = OV không đổi. thaáu kính. Ghi nhận hoạt động của mắt Khi nhìn các vật ở các khoảng cách khác Giới thiệu hoạt động của mắt khi quan sát các vật ở các khi quan sát các vật ở các nhau (d thay đổi) thì f của thấu kính mắt phải khoảng cách khác nhau. thay đổi để ảnh hiện đúng trên màng lưới. khoảng cách khác nhau. 1. Sự điều tiết Ghi nhaä n sự ñieà u tieá t cuû a maé t . Điều tiết là hoạt động của mắt làm thay đổi Giới thiệu sự điều tiết của tiêu cự của mắt để cho ảnh của các vật ở maét. cách mắt những khoảng khác nhau vẫn được tạo ra ở màng lưới. Ghi nhận tiêu cự và độ tụ của + Khi mắt ở trạng thái không điều tiết, tiêu Giới thiệu tiêu cự và độ tụ thaá u kính mắt khi không điều cự của mắt lớn nhất (fmax, Dmin). cuûa thaáu kính maét khi khoâng + Khi mắt điều tiết tối đa, tiêu cự của mắt ñieàu tieát vaø khi ñieàu tieát toái ña. tieát vaø khi ñieàu tieát toái ña. nhoû nhaát (fmin, Dmax). 2. Điểm cực viễn. Điểm cực cận Ghi nhận điểm cực viễn của + Khi mắt không điều tiết, điểm trên trục của Giới thiệu điểm cực viễn của maé t. mắt mà ảnh tạo ra ngay tại màng lưới gọi là maét. điểm cực viễn CV. Đó cũng là điểm xa nhất maø maét coù theå nhìn roû. Maét khoâng coù taät C V ở xa vô cùng (OCV = ). Trình bày về điểm cực cận của + Khi mắt điều tiết tối đa, điểm trên trục của Tương tự điểm cực viẽân, yêu maé t. mắt mà ảnh còn được tạo ra ngay tại màng caàu hoïc sinh trình baøy veà ñieåm lưới gọi là điểm cực cận CC. Đó cũng là điểm cực cận của mắt. Nhaä n xeù t veà khoả n g cự c caä n gần nhất mà mắt còn nhìn rỏ. Càng lớn tuổi Yeâu caàu hoïc sinh xem baûng cuûa maét. điểm cực câïn càng lùi xa mắt. 31.1 vaø ruùt ra nhaän xeùt. Ghi nhận khoảng nhìn rỏ, + Khoảng cách giữa CV và CC gọi là khoảng Giới thiệu khoảng nhìn rỏ, khoảng cực viễn, khoảng cực khoảng cực viễn, khoảng cực nhìn rỏ của mắt. OCV gọi là khoảng cực viễn, caän cuûa maét. Đ = OCC gọi là khoảng cực cận. caän cuûa maét. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Nắm được cấu tạo của mắt về phương diện quang học - Nhấn mạnh đặc điểm của thủy tinh thể trong sự điều tiết. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp 6, 7, 8 SGK vào vở và xem trước phần còn lại của bài. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………….

(132) Ngày soạn: 27/03/10 Tieát 62 Baøi 31:. Ngày dạy: 29/03/10 MAÉT (T2) A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU. 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’): - Trình bày các hoạt động và các đặc điểm sau của mắt: điều tiết, điểm cực cận, điểm cự viễn, khoảng nhìn rõ. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Tiết trước ta đã tìm hiểu cấu tạo của mắt và tầm quan trọng của nó về phương diện quang học. Hôm nay ta sẽ tìm hiểu các tật thường gặp của mắt và cách sửa các tật đó. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Tìm hiểu năng suất phân li của mắt. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức III. Naêng suaát phaân li cuûa maét + Góc trông vật AB là góc tưởng tượng nối Vẽ hình, giới thiệu góc trông Vẽ hình. Ghi nhaä n khaù i nieä m . quang tâm của mắt tới hai điểm đầu và cuối vaät cuûa maét. cuûa vaät. + Góc trông nhỏ nhất  = min giữa hai điểm để mắt còn có thể phân biệt được hai điểm đó gọi là năng suất phân li của mắt. Khi đó, Giới thiệu năng suất phân li. ảnh của 2 điểm đầu và cuối của vật được tạo Ghi nhaän khaùi nieäm. ra ở hai tế bào thần kinh thị giác kế cận nhau. Mắt bình thường  = min = 1’ Hoạt động 2 (20 phút) : Tìm hiểu các tật của mắt và cách khắc phục. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức IV. Caùc taät cuûa maét vaø caùch khaéc phuïc 1. Maét caän vaø caùch khaéc phuïc Veõ hình. a) Ñaëc ñieåm Veõ hình 31.5. Nêu các đặc điểm của mắt cận - Độ tụ lớn hơn độ tụ mắt bình thường, thò. chùm tia sáng song song truyền đến mắt cho chùm tia ló hội tụ ở một điểm trước màng lưới. - fmax < OV. Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùc ñaëc - OCv hữu hạn. ñieåm cuûa maét caän thò. - Không nhìn rỏ các vật ở xa. - Cc ở rất gần mắt hơn bình thường. b) Caùch khaéc phuïc Veõ hình 31.6 Veõ hình. Đeo thấu kính phân kì có độ tụ thích hợp để có thể nhìn rỏ vật ở vô cực mà Neâu caùch khaéc phuïc taät caän thò. maét khoâng phaûi ñieàu tieát. Tiêu cự của thấu kính cần đeo (nếu coi kính ñeo saùt maét) laø : fk = - OCV. Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch khaéc phuïc taät caän thò. 2. Maét vieãn thò vaø caùch khaéc phuïc. Veõ hình 31.7.. Veõ hình. Neâu ñaëc ñieåm maét vieãn thò.. a) Ñaëc ñieåm - Độ tụ nhỏ hơn độ tụ của mắt bình thường, chùm tia sáng song song truyền đến mắt cho chùm tia ló hội tụ ở một điểm sau màng lưới. - fmax > OV. - Nhìn vật ở vô cực phải điều tiết..

(133) - Cc ở rất xa mắt hơn bình thường. b) Caùch khaéc phuïc Ñeo moät thaáu kính hoäi tuï coù tuï soá thích hợp để: - Hoặc nhìn rỏ các vật ở xa mà không Yeâu caàu hoïc sinh neâu ñaëc ñieåm Neâu caùch khaéc phuïc taät vieãn thò. phaûi ñieàu tieát maét. - Hoặc nhìn rỏ được vật ở gần như mắt cuûa maét vieãn thò. bình thường (ảnh ảo của điểm gần nhất Yeâu caàu hoïc sinh neâu caùch khaéc muốn quan sát qua thấu kính hiện ra ở phuïc taät vieãn thò. điểm cực cận của mắt). 3. Maét laõo vaø caùch khaéc phuïc + Khi tuoåi cao khaû naêng ñieàu tieát giaûm vì cơ mắt yếu đi và thể thủy tinh cứng hơn nên điểm cực cận CC dời xa mắt. Ghi nhận đặc điểm và cách khắc + Để khắc phục tật lão thị, phải đeo kính hội tụ để nhìn rỏ vật ở gần như mắt bình phuïc maét bò taät laõo thò. thường. Giới thiệu đặc điểm và cách khaéc phuïc maét bò taät laõo thò. Hoạt động 3 (5 phút) : Tìm hiểu hiện tượng lưu ảnh của mắt. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức V. Hiện tượng lưu ảnh của mắt Ghi nhận sự lưu ảnh của mắt. Cảm nhận do tác động của ánh sáng lên Giới thiệu sự lưu ảnh của mắt. tế bào màng lưới tiếp tục tồn khoảng 0,1s sau khi ánh sáng kích thích đã tắt, nên Neâ u ứ n g duï n g veà sự löu aû n h cuû a người quan sát vẫn còn “thấy” vật trong Yêu cầu học sinh nêu ứng dụng maét trong dieän aûnh, truyeàn hình. khoảng thời gian này. Đó là hiện tượng sự lưu ảnh của mắt. löu aûnh cuûa maét. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 203 sgk vaø 3.12, 3.15 sbt. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………….

(134) Ngày soạn: 10/04/10 Ngày dạy: 12/04/10 Tieát 63 Baøi: BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : Hệ thống kiến thức và phương pháp giải bài tập về mắt. 2. Kyõ naêng: + Reøn luyeän kó naêng tö duy veà giaûi baøi taäp veà heä quang hoïc maét. + Reøn luyeän kó naêng giaûi caùc baøi taäp ñònh tính veà maét. 3. Thái độ : Say mê học tập, có ý thức tìm hiểu khoa học và dời sống. II. CHUAÅN BÒ 1.Giaùo vieân: - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. 2.Hoïc sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (0’): Kiểm tra trong quá trình giải bài tập. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Chúng ta đã tìm hiểu các tật thường gặp của mắt, hôm nay ta sẽ vận dụng kiến thức đó để giải một số bài tập liên quan. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (14 phút) : Kiểm tra bài cũ và hệ thống kiến thức + Cấu tạo của mắt gồm những bộ phận nào ? + Điều tiết mắt là gì ? Khi nào thì thấu kính mắt có tiêu cự cực đại, cực tiểu ? + Nêu các khái niệm cực cận, cực viễn, khoảng nhìn rỏ, khoảng cực cận, cực viễn. + Neâu caùc taät cuûa maét vaø caùch khaéc phuïc. Hoạt động 2 (10 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 6 trang 203 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 7 trang 203 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 8 trang 203 : D Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 31.3 : C Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Caâu 31.4 : B Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Caâu 31.10 : A Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Caâu 31.11 : C Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Baøi 9 trang 203. Yêu cầu hs lập luận để kết Lập luận để kết luận về tật a) Điểm cực viễn CV cách mắt một luận về tật của mắt người này. khoảng hữu hạn nên người này bị cận thị. cuûa maét. Yêu cầu học sinh tính tiêu cự Tính tiêu cự và độ tụ của thấu b) fK = - OCV = - 50cm = - 0,5m. 1 1 và độ tụ của thấu kính cần đeo kính cần đeo để khắc phục tật = => DK = f K − 0,5 = - 2(dp). để khắc phục tật của mắt. cuûa maét. c) d’ = - OCC = - 10cm. Hướng dẫn học sinh xác định d'f k −10 .(−50) Xác định khoảng cực cận mới = d = = khoảng cực cận mới khi đeo (d = OCCK) khi đeo kính. d'−f K − 10+50 kính. 12,5(cm). Yeâu caàu hoïc sinh xaùc ñònh CV. Yêu cầu học sinh tính tiêu cự cuûa kính. Hướng dẫn học sinh xác định khoảng cực cận của mắt khi. Xaùc ñònh CV. Tính tiêu cự của kính.. Baøi 31.15. a) Điểm cực viễn CV ở vô cực. Ta coù fK =. Xác định khoảng cực cận của 40(cm).. 1 1 = D K 2,5. = 0,4(m) =.

(135) khoâng ñeo kính.. maét khi khoâng ñeo kính.. Khi ñeo kính ta coù d = OCCK – l = 25cm. d’ =. df k 25 . 40 = = - 66,7(cm). d ' − f k 25 − 40. Maø d’ = - OCC + l Hướng dẫn học sinh xác định  OC = - d’ + l = 68,7cm. C khoảng cực cận khi đeo kính sát Xác định khoảng cực cận khi b) Đeo kính sát mắt : OCVK = fK = 40cm. maét. ñeo kính saùt maét. − OCC . f k OCCK = = 25,3cm.. − OCC − f K. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho hoïc sinh toùm taét phương pháp giải. - Gải bài tập trắc nghiệm SBT. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp sbt và chuẩn bị bài Kính lúp.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 13/04/10 Tieát 64. Ngày dạy: 15/04/10.

(136) Baøi 32: KÍNH LUÙP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Trình bày được các khái niệm chung về tác dụng và số bội giác của các dụng cụ quang bổ trợ cho mắt.. + Nêu được công dụng và cấu tạo của kính lúp. + Trình bày được sự tạo ảnh qua kính lúp. 2. Kyõ naêng. + Vẽ dược đường truyền của chùm tia sáng từ một điểm của vật qua kính lúp. + Viết và vận dụng được công thức số bội giác của kính lúp khi ngắm chừng ở vô cực để giải bài tập. 3. Thái độ : Say mê học tập, có ý thức tìm hiểu khoa học và dời sống. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên : Chuẫn bị một số kính lúp để hs quan sát. 2. Học sinh : Ôn lại kiến thức về thấu kính và mắt. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’): Viết các công thức về thấu kính. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Chúng ta đã tìm hiểu các dụng cụ quang. Hôm nay ta tiếp tục tìm hiểu một dụng cụ quang bổ trợ cho mắt, đó là kính lúp. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (6 phút) : Tìm hiểu tổng quát về các dụng cụ quang học bỗ trợ cho mắt. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức I. Toång quaùt veà caùc duïng cuï quang hoïc bỗ trợ cho mắt Ghi nhận tác dụng của các dụng + Các dụng cụ quang bỗ trợ cho mắt đều Giới thiệu tác dụng của các cuï quang bỗ trợ cho mắt. có tác dụng tạo ảnh với góc trông lớn dụng cụ quang bỗ trợ cho mắt. hôn goùc troâng vaät nhieàu laàn. α tan α Ghi nhaä n khaù i nieä m . Giới thiệu số bội giác. + Soá boäi giaùc: G = = Thực hiện C1. α0 tan α 0 Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Hoạt động 2 (5 phút) : Tìm hiểu công dụng và cấu tạo của kính lúp. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Cho hoïc sinh quan saùt moät soá Quan saùt kính luùp. kính luùp. Yeâu caàu hoïc sinh neâu coâng duïng Neâu coâng duïng cuûa kính luùp. cuûa kính luùp. Ghi nhaän caáu taïo cuûa kính luùp. Giới thiệu cấu tạo của kính lúp. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu sự tạo ảnh qua kính lúp. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Yeâu caàu hoïc sinh nhaéc laïi ñaëc ñieåm aûnh cuûa moät vaät qua thaáu kính hoäi tuï. Giới thiệu cách đặt vật trước kính lúp để có thể quan sát được aûnh cuûa vaät qua kính luùp.. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát taïi sao khi ngắm chừng ở cực viễn thì. Noäi dung kiến thức II. Coâng duïng vaø caáu taïo cuûa kính luùp + Kính lúp là dụng cụ quang bỗ trợ cho mắt để quan sát các vật nhỏ. + Kính lúp được cấu tạo bởi một thấu kính hội tụ (hoặc hệ ghép tương đương với thấu kính hội tụ) có tiêu cự nhỏ (cm).. Noäi dung kiến thức III. Sự tạo ảnh qua kính lúp Neâu ñaëc ñieåm aûnh cuûa moät vaät + Đặt vật trong khoảng từ quang tâm qua thaáu kính hoäi tuï. đến tiêu điểm vật của kính lúp. Khi đó kính seõ cho moät aûnh aûo cuøng chieàu vaø Ghi nhận cách đặt vật trước kính lớn hơn vật. lúp để có thể quan sát được ảnh + Để nhìn thấy ảnh thì phải điều chỉnh cuûa vaät qua kính luùp. khoảng cách từ vật đến thấu kính để ảnh hiện ra trong giới hạn nhìn rỏ của mắt. Động tác quan sát ảnh ở một vị trí xác định gọi là ngắm chừng ở vị trí đó. Cho biết tại sao khi ngắm chừng + Khi cần quan sát trong một thời gian ở cực viễn thì mắt không bị mỏi. dài, ta nên thực hiện cách ngắm chừng ở.

(137) maét khoâng bò moûi. Hoạt động 4 (15 phút) : Tìm hiểu số bội giác của kính lúp. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Veõ hình 32.5. Hướng dẫn học sinh tìm G.. Veõ hình. Tìm G.. cực viễn để mắt không bị mỏi. Noäi dung kiến thức III. Soá boäi giaùc cuûa kính luùp + Xét trường hợp ngắm chừng ở vô cực. Khi đó vật AB phải đặt ở tiêu diện vật cuûa kính luùp. Ta coù: tan =. Giới thiệu 0 và tan0.. Giới thiệu G trong thương mại. Yêu cầu học sinh thực hiện C2.. AB OCC. AB f. tan α. vaø tan 0 =. OCC. Ghi nhận giá trị của G ghi trên Do đó G = tan α o = f kính lúp và tính được tiêu cự của Người ta thường lấy khoảng cực cận kính lúp theo số liệu đó. OCC = 25cm. Khi sản xuất kính lúp người ta thường ghi giá trị G  ứng với khoảng cực cận này trên kính (5x, 8x, 10x, …). Thực hiện C2. + Khi ngắm chừng ở cực cận: Gc = |k| = |. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (2’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 208 sgk vaø 32.7, 32.8 sbt. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp sbt và chuẩn bị bài Kính lúp.. d 'C | dC. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Ngày soạn: 19/04/10 Tieát 65. Ngày dạy: 21/04/10.

(138) Baøi 33: KÍNH HIEÅN VI I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Nêu được công dụng và cấu tạo của kính hiễn vi. Nêu được đặc điểm của vật kính và thị kính của kính hiễn vi.. + Trình bày được sự tạo ảnh qua kính hiễn vi và vẽ được đường truyền của chùm tia sáng từ một điểm của vật qua kính trong trường hợp ngắm chừng ở vô cực. + Nêu được các đặc điểm của việc điều chỉnh kính hiển vi. 2. Kyõ naêng. + Viết và áp dụng được công thức số bội giác của kính hiển vi khi ngắm chừng ở vô cực để giải bài tập.. 3. Thái độ : Say mê học tập, có ý thức tìm hiểu khoa học và đời sống. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Kính hiển vi, các tiêu bản để quan sát. Tranh vẽ sơ đồ tia sáng qua kính hiễn vi để giới thiệu, giải thích. 2. Học sinh: Ôn lại để nắm được nội dung về thấu kính và mắt. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’): Nêu cấu tạo và viết các công thức về số bội giác của kính lúp. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Để quan sát các vật nhỏ thì ta dùng kính lúp nhưng kính lúp chỉ có độ bội giác khoảng vài chục lần. Vậy nếu vật có kích thước quá nhỏ như tế bào, vi khuẩn thì ta cần đến dụng cụ gọi là kính hiển vi. Vậy cấu tạo và hoạt động của kính này như thế nào? B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu công dụng và cấu tạo của kính hiển vi. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức I. Coâng duïng vaø caáu taïo cuûa kính hieãn vi + Kính hiển vi laø duïng cuï quang hoïc boã Quan saù t maã u vaä t qua kính hieã n Cho hoïc sinh quan saùt caùc maãu trợ cho mắt để nhìn các vật rất nhỏ, bằng vaät raát nhoû treân tieâu baûn qua kính vi. cách tạo ra ảnh có góc trông lớn. Số bội hiển vi. Yêu cầu học sinh nêu công dụng Nêu công dụng của kính hiễn vi. giác của kính hiển vi lớn hơn nhiều so với soá boäi giaùc cuûa kính luùp. cuûa kính hiểnn vi. + Kính hiển vi goàm vaät kính laø thaáu kính Xem tranh veõ . Cho hoïc sinh xem tranh veõ caáu hoäi tuï coù tieâu raát nhoû (vaøi mm) vaø thò taïo kính hiển vi. kính là thấu kính hội tụ có tiêu cự nhỏ Ghi nhaä n caá u taï o kính hieã n vi. Giới thiệu cấu tạo kính hiễn vi. (vài cm). Vật kính và thị kính đặt đồng truc, khoảng cách giữa chúng O1O2 = l không đổi. Khoảng cách F1’F2 =  gọi là độ dài quang học của kính. Ngoài ra còn có bộ phận tụ sáng để Quan saù t boä phaä n tuï saù n g treâ n Giới thiệu bộ phận tụ sáng trên chiếu sáng vật cần quan sát. Đó thường kính hiển vi. kính hiển vi. laø moät göông cầu lõm. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu sự tạo ảnh bởi kính hiển vi. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức II. Sự tạo ảnh bởi kính hiễn vi Ghi sô đồ taï o aû n h qua heä thaá u Sơ đồ tạo ảnh : Yêu cầu học sinh ghi sơ đồ tạo kính. aûnh qua heä thaáu kính. Ghi nhaän ñaëc dieåm cuûa aûnh Giới thiệu đặc điểm của ảnh A1B1 là ảnh thật lớn hơn nhiều so với trung gian vaø aûnh cuoái cuøng. trung gian vaø aûnh cuoái cuøng. vật AB. A2B2 là ảnh ảo lớn hơn nhiều so Nêu vị trí đặt vật và vị trí hiện với ảnh trung gian A1B1. Yeâu caàu hoïc sinh neâu vò trí ñaët vật và vị trí hiện ảnh trung gian ảnh trung gian để có được ảnh Mắt đặt sau thị kính để quan sát ảnh ảo để có được ảnh cuối cùng theo cuối cùng theo yêu cầu. A2B2..

(139) yeâu caàu. Giới thiệu cách ngắm chừng.. Điều chỉnh khoảng cách từ vật đến vật kính (d1) sao cho aûnh cuoái cuøng (A2B2) hiện ra trong giới hạn nhìn rỏ của mắt và Yêu cầu học sinh thực hiện C1. Thực hiện C1. góc trông ảnh phải lớn hơn hoặc bằng naêng suaát phaân li cuûa maét. Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi Cho biết khi ngắm chừng ở vô Neáu aûnh sau cuøng A2B2 cuûa vaät quan saùt ngắm chừng ở vô cực thì ảnh cực thì ảnh trung gian nằm ở vị trí được tạo ra ở vô cực thì ta có sự ngắm trung gian nằm ở vị trí nào. naøo. chừng ở vô cực. Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu số bội giác của kính hiễn vi. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức III. Soá boäi giaùc cuûa kính hieãn vi Ghi nhận số bội giác khi ngắm + Khi ngắm chừng ở cực cận: Giới thiệu công thức tính số bội chừ ng ở cực cận. d ' 1 d '2 giác khi ngắm chừng ở cực cận. G = C Quan saùt hình veõ. Giới thiệu hình vẽ 35.5. d d Ghi nhận cách ngắm chừng.. | | 1. 2. + Khi ngắm chừng ở vô cực: Thực hiện C2.. G = |k1|G2 =. δ . OCC f1f 2. Với  = O1O2 – f1 – f2. Yêu cầu học sinh thực hiện C2. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 212 sgk vaø 3.7, 3.8 sbt. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp sbt và chuẩn bị bài Kính thiên văn.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(140) Ngày soạn: 20/04/10 Ngày dạy: 22/04/10 Tieát 66 Baøi 34: KÍNH THIEÂN VAÊN I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Nêu được công dụng của kính thiên văn và cấu tạo của kính thiên văn khúc xạ.. + Vẽ được đường truyền của chùm tia sáng qua kính thiên văn khi ngắm chừng ở vô cực.. 2. Kyõ naêng. + Thiết lập và vận dụng được công thức tính số bội giác của kính thiên văn khi ngắm chừng ở vô cực.. 3. Thái độ : Say mê học tập, có ý thức tìm hiểu khoa học và đời sống. II. CHUAÅN BÒ 1. Giáo viên: Kính thiên văn loại nhỏ dùng trong phòng thí nghiệm. Tranh vẽ cấu tạo kính thiên văn và đường truyền cuûa chuøm tia saùng qua kính thieân vaên. 2. Học sinh: Mượn, mang đến lớp các ống nhòm đồ chơi hoặc ống nhòm quân sự để sử dụng trong giờ học. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (1’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (4’): Nêu cấu tạo, viết công thức về dộ bội giác của kính hiển vi. 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Để quan sát các vật nhỏ ở gần thì ta dùng kính lúp và kính hiển vi. Nếu vật ở xa như các thiên thể thì ta phải dung đến dụng cụ gọi là kính thiên văn. Vậy cấu tạo và hoạt động của kính này như thế nào? B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (15 phút) : Tìm hiểu công dụng và cấu tạo của kính thiên văn. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức I. Coâng duïng vaø caáu taïo cuûa kính thieân Quan sát các vật ở rất xa bằng văn Cho học sinh quan sát các vật ở + Kính thiên văn là dụng cụ quang bổ trợ rất xa bằng mắt thường và bằng mắt thường và bằng ống nhòm. cho maét, coù taùc duïng taïo aûnh coù goùc troâng oáng nhoøm. Nêu công dụng của kính thiên lớn đối với các vật ở xa. Yeâu caàu hoïc sinh neâu coâng duïng vaê n. + Kính thieân vaên goàm: cuûa kính thieân vaên. Quan saùt tranh veõ caáu taïo kính Vật kính là thấu kính hội tụ có tiêu cự dài Giới thiệu tranh vẽ cấu tạo kính thieân vaên. (và dm đến vài m). thieân vaên. Ghi nhaä n caá u taï o kính thieâ n vaê n . Thị kính là thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn Giới thiệu cấu tạo kính thiên (vaøi cm). vaên. Vật kính và thị kính đặt đồng trục, khoảng cách giữa chúng thay đổi được. Hoạt động 2 (10 phút) : Tìm hiểu sự tạo ảnh bởi kính thiên văn. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức II. Sự tạo ảnh bởi kính thiên văn Quan sát tranh vẽ sự tạo ảnh qua Hướng trục của kính thiên văn đến vật AB Giới thiệu tranh vẽ sự tạo ảnh kính thieân vaên. ở rất xa cần quan sát để thu ảnh thật A 1B1 qua kính thieân vaên. trên tiêu diện ảnh của vật kính. Sau đó thay Trình bày sự tạo ảnh qua kính đổi khoảng cách giữa vật kính và thị kính để Yêu cầu học sinh trình bày sự thieâ n vaên. aûnh cuoái cuøng A2B2 qua thò kính laø aûnh aûo, taïo aûnh qua kính thieân vaên. nằm trong giới hạn nhìn rỏ của mắt và góc trông ảnh phải lớn hơn năng suất phân li của maét. Thực hiện C1. Mắt đặt sau thị kính để quan sát ảnh ảo Yêu cầu học sinh thực hiện C1. naøy. Cho biết khi ngắm chừng ở vô Để có thể quan sát trong một thời gian dài Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát khi cự c thì aû n h trung gian ở vò trí naø o . maø khoâng bò moûi maét, ta phaûi ñöa aûnh cuoái ngắm chừng ở vô cực thì ảnh.

(141) trung gian ở vị trí nào. Hoạt động 4 (10 phút) : Tìm hiểu số bội giác của kính thiên văn. Trợ giúp cuûa giaùo vieân Hoạt động của học sinh Giới thiệu tranh vẽ hình 34.4. Hướng dẫn hs lập số bội giác.. Quan saùt tranh veõ. Laäp soá boäi giaùc cuûa kính thieân văn khi ngắm chừng ở vô cực.. Nhaän xeùt veà soá boäi giaùc.. cùng ra vô cực: ngắm chừng ở vô cực. Noäi dung kiến thức III. Soá boäi giaùc cuûa kính thieân vaên Khi ngắm chừng ở vô cực:. A 1 B1 ; tan = f1 f tan α = 1 . Do doù: G = tan α 0 f 2 Ta coù: tan0 =. A 1 B1 f2. Soá boäi giaùc cuûa kính thieân vaên trong ñieàu kieän naøy khoâng phuï thuoäc vò trí ñaët maét sau thò kính.. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) - Cho học sinh tóm tắt những kiến thức cơ bản. - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp trang 216 sgk vaø 34.7, sbt. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp sbt và chuẩn bị tiết Bài tập.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

(142) Ngày soạn: 24/04/10 Ngày dạy: 26/04/10 Tieát 66 Baøi: BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức + Hệ thống kiến thức và phương pháp giải bài tập về các loại quang cụ bổ trợ cho mắt. 2. Kyõ naêng + Rèn luyện kĩ năng giải các bài tập định tính về hệ quang cụ bổ trợ cho mắt. 3. Thái độ : Say mê học tập, có ý thức tìm hiểu các bài tập liên quan. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân: - Phöông phaùp giaûi baøi taäp. - Lựa chọn các bài tập đặc trưng. 2. Học sinh: - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG BAN ĐẦU 1. Ổn định tổ chức (2’): Kiểm tra sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ (0’) 3. Tạo tình huống có vấn đề (1’) Để giải một cách thành thạo các dạng toán về các dụng cụ quang học, hôm nay ta tiến hành giải một số bài tập liên quan. B. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Hoạt động 1 (10 phút) : Một số lưu ý khi giải bài tập Để giải tốt các bài tập về kính lúp, kính hiễn vi và kính thiên văn, phải nắm chắc tính chất ảnh của vật qua từng thấu kính và các công thức về thấu kính từ đó xác định nhanh chống các đại lượng theo yêu cầu của bài toán. Các bước giải bài tâp: + Phân tích các điều kiện của đề ra. + Viết sơ đồ tạo ảnh qua quang cụ. + Aùp dụng các công thức của thấu kính để xác định các đại lượng theo yêu cầu bài toán. + Biện luận kết quả (nếu có) và chọn đáp án đúng. Hoạt động 2 (30 phút) : Các dạng bài tập cụ thể. Trợ gúp của giáo viên Baøi taäp 6 trang 208 Gọi học sinh lên bảng và hướng dẫn giải baøi taäp 6 trang 208 saùch giaùo khoa. Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ tạo ảnh. Hướng dẫn học sinh xác định các thông số mà bài toán cho, chú ý dấu. Hướng dẫn học sinh dựa vào yêu cầu của bài toán để xác định công thức tìm các đại lượng chưa biết. Baøi taäp 9 trang 212 Gọi học sinh lên bảng và hướng dẫn giải baøi taäp 9 trang 212 saùch giaùo khoa. Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ tạo ảnh. Hướng dẫn học sinh xác định các thông số mà bài toán cho, chú ý dấu. Hướng dẫn học sinh xác định công thức tìm các đại lượng chưa biết. Hướng dẫn học sinh tìm số bội giác. Hướng dẫn học sinh tính khoảng cách ngắn nhất giữa hai điểm của vật mà mắt. Hoạt động của học sinh Noäi dung kiến thức Làm bài tập 6 trang 208 theo sự Bài toán về kính lúp + Ngắm chừng ở cực cận: hướng dẫn của thầy cô Vẽ sơ đồ tạo ảnh cho từng trường hợp. Xác định các thông số mà bài toán cho trong từng trường hợp. Tìm các đại lượng theo yêu cầu bài toán. Làm bài tập 9 trang 212 theo sự hướng dẫn của thầy cô Vẽ sơ đồ tạo ảnh. Xác định các thông số mà bài toán cho. Tìm các đại lượng. Tìm soá boäi giaùc. Tính khoảng cách ngắn nhất giữa. d’ = - OCC + l ; Gc = |k| = | |.. d'C dC. + Ngắm chừng ở vô cực:. d’ = -  ; G =. OCC . f. Bài toán về kính hiển vi + Ngắm chừng ở cực cận: d2’ = - OCC + l2 ; GC =. d ' 1 d '2 d1 d2. | |. .. + Ngắm chừng ở vô cực: d2’ = -  ; G =  = O1O2 – f1 – f2.. δ . OCC f1f 2. ; với.

(143) người quan sát còn phân biệt được. Baøi taäp 7 trang 216. hai điểm của vật mà mắt người quan Bài toán về kính thiên văn Ngắm chừng ở vô cực: sát còn phân biệt được. f1 Làm bài tập 7 trang 216 theo sự O1O2 = f1 + f2 ; G = hướng dẫn của thầy cô f2. Gọi học sinh lên bảng và hướng dẫn giải baøi taäp 7 trang 216 saùch giaùo khoa. Vẽ sơ đồ tạo ảnh. Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ tạo ảnh. Xác định các thông số mà bài toán Hướng dẫn học sinh xác định các thông cho. số mà bài toán cho, chú ý dấu. Hướng dẫn học sinh xác định công thức Tìm các đại lượng. tìm các đại lượng chưa biết. Hướng dẫn học sinh tìm số bội giác. Tìm soá boäi giaùc.. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC 1. Củng cố kiến thức (3’) + Nắm, hiểu và vẽ được ảnh của một vật sáng qua các quang cụ bổ trợ cho mắt. + Ghi nhớ các công thức tính số bội giác của mỗi loại kính. Phương pháp giải các loại bài tập. + So sánh điểm giống nhau và khác nhau về cấu tạo, sự tạo ảnh, cách quan sát của các loại quang cụ. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø laøm caùc baøi taäp sbt và chuẩn bị Bài Thực hành.. IV. RUÙT KINH NGHIEÄM …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ngày soạn: 05/09/10 Ngày dạy: 07/09/10 Tieát 3. Baøi : BAØI TAÄP I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức : - Lực tương tác giữa các điện tích điểm. - Thuyết electron. Định luật bảo toàn điện tích. 2. Kyõ naêng : - Giải được các bài toán liên quan đến lực tương tác giữa các điện tích điểm. - Giải thích đước các hiện tượng liên quan đến thuyết electron và định luật bảo toàn điện tích. II. CHUAÅN BÒ Giaùo vieân - Xem, giaûi caùc baøi taäp sgk vaø saùch baøi taäp. - Chuaån bò theâm noät soá caâu hoûi traéc nghieäm vaø baøi taäp khaùc. Hoïc sinh - Giải các câu hỏi trắc nghiệm và bài tập thầy cô đã ra về nhà. - Chuẩn bị sẵn các vấn đề mà mình còn vướng mắc cần phải hỏi thầy cô. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Hoạt động 1 (10 phút) : Kiểm tra bài cũ và tóm tắt những kiến thức liên quan đến các bài tập cần giải. - Caùc caùch laøm cho vaät nhieãm ñieän. - Hai loại điện tích và sự tương tác giữa chúng. - Đặc điểm lực tương tác giữa các điện tích điểm, - Lực tương tác giữa nhiều điện tích điểm lên một điện tích điểm. - Thuyeát electron. - Định luật bảo toàn điện tích. Hoạt động 2 (20 phút) : Giải các câu hỏi trắc nghiệm. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Caâu 5 trang 10 : D.

(144) Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn C. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn B. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn D. Giải thích lựa chọn. Yeâu caàu hs giaûi thích taïi sao choïn A. Giải thích lựa chọn. Hoạt động 3 (15 phút) : Giải các bài tập tự luận. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Yeâu caàu hoïc sinh vieát bieåu thức định luật Cu-lông.. Vieát bieåu theùc ñònh luaät.. Caâu 6 trang 10 : C Caâu 5 trang 14 : D Caâu 6 trang 14 : A Caâu 1.1 : B Caâu 1.2 : D Caâu 1.3 : D Caâu 2.1 : D Caâu 2.5 : D Caâu 2.6 : A Noäi dung cô baûn Baøi 8 trang 10 Theo ñònh luaät Cu-loâng ta coù. ¿ q1 q 2∨ ¿ 2 q2 F=k εr = k εr2 ¿ Yêu cầu học sinh suy ra để Suy ra và thay số để tính |q| 10−1 ¿2 tính |q|. ¿ −3 9 .10 . 1 .¿ = 10-7(C) => |q| = 2 Yeâu caàu hoïc sinh cho bieát Giaûi thích taïi sao quaû caàu coù Fεr =¿ ñieän tích cuûa moãi quaû caàu. điện tích đó. k Veõ hình. Xác định các lực tác dụng lên Baøi 1.7 moãi quaû caàu. Moãi quaû caàu seõ mang moät ñieän tích Neâu ñieàu kieän caân baèng.. q . 2. 2. Tìm biểu thức để tính q. Suy ra, thay soá tính q.. Lực đẩy giữa chúng là F = k Ñieàu kieän caân baèng :. →. →. q 2 4r →. F + P +T = 0 2 α F kq = Ta coù : tan = 2 P 4 l 2 mg mg α => q = 2l =  3,58.10-7C tan k 2. C. HOẠT ĐỘNG KẾT THÚC TIẾT HỌC. √. 1. Củng cố kiến thức (2’) - Bài tập 5 SGK. 2. Bài tập về nhà – Tìm hiểu (1’) - Làm bài tập SBT - Xem trước bài mới IV. RUÙT KINH NGHIEÄM TIEÁT DAÏY. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………..

(145)

(146)

Ly 11

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về