BT va loi giai chi tiet hoa hoc

<span class='text_page_counter'>(1)</span>1.3. Qui tr×nh gi¶i bµi to¸n hãa häc.. Để giải một bài toán hóa học một cách đầy đủ, chặt chẽ, logic thì học sinh cần thực hiện đầy đủ các bớc sau: - Bớc 1: Đọc kĩ đề bài và phân tích đề bài. Có thể nói đây là bớc quan trọng trong việc thu thập các thông tin và số liệu của bài toán. Qua đó, học sinh hình thành nên các mô hình giả thuyết cụ thể phù hợp để giải bài toán đợc yêu cầu. - Bớc 2: Vận dụng những nội dung kiến thức hóa học có liên quan đến bài toán để viết c¸c ph¶n øng hãa häc x¶y ra theo néi dung thÝ nghiÖm cña bµi. - Bớc 3: Qui đổi các dữ kiện về chung một đại lợng mol bằng các công thức liên quan, råi tÝnh to¸n theo c«ng thøc vµ ph¬ng tr×nh hãa häc. Trong bíc nµy, kÜ n¨ng gi¶i to¸n cña häc sinh lµ rÊt cÇn thiÕt, gióp c¸c em gi¶i quyÕt các phơng trình đại số hay các hệ đại số mà các em đã tìm ra đợc dễ dàng và linh hoạt hơn. - Bớc 4: Kết luận và lấy đáp số. Sau ®©y lµ mét sè vÝ dô minh häa. VÝ dô 1: Hßa tan hÕt m gam bét s¾t vµo 250 ml dung dÞch axit clohi®ric 1M. Lîng axit cßn d trong dung dịch sau phản ứng đợc trung hòa bởi vừa đủ 100 ml dung dịch natri hiđroxit 0,5M. TÝnh gi¸ trÞ cña m? Gi¶i: Ph©n tÝch: §Ò bµi cho thÝ nghiÖm hßa tan Fe b»ng axit HCl. Ta sÏ xem xÐt Fe hÕt tríc hay HCl hÕt tríc hay c¶ 2 chÊt cïng hÕt. Đề bài cho là “hòa tan hết” nên ta có thể khẳng định Fe hết và hơn nữa, dung dịch sau phản ứng còn d axit (đề bài cho). Từ lợng axit còn d (ta có thể tính đợc thông qua lợng NaOH phản ứng) mà suy ra lợng HCl đã tham gia phản ứng với Fe. Trên cơ sở đó thì ta có thể đa ra lời giải chi tiết nh sau: Khi th¶ Fe vµo dung dÞch HCl cã ph¶n øng: Fe + 2HCl  FeCl2 + H2  (1) 0,1 0,2 mol Dung dÞch sau ph¶n øng trung hßa bëi dung dÞch NaOH theo ph¶n øng: NaOH + HCl  NaCl + H2O (2) 0,05 mol 0,05 Theo đề bài: nHCl ban đầu = 0,25 . 1 = 0,25 mol nNaOH p(2) = 0,1 . 0,5 = 0,05 mol  nHCl d = 0,05 mol  nHCl p (1) = nHCl b® - nHCl d = 0,25 - 0,05 = 0,2 mol  nFe (1) = 0,1 mol  m = mFe = 0,1 . 56 = 5,6 gam VÝ dô 2: Cho 6,048 lÝt hçn hîp khÝ X gåm C2H4 vµ H2 vµo mét b×nh kÝn cã chøa s½n mét Ýt bột Ni. Nung nóng bình một thời gian, rồi đa bình về nhiệt độ ban đầu, thì thu đợc 3,808 lít hçn hîp khÝ Y. §èt ch¸y hoµn toµn hçn hîp Y th× t¹o ra 7,56 gam H 2O. TÝnh thµnh phÇn phần trăm theo thể tích các khí trong X. (Cho rằng thể tích các khí đều đo ở đktc) Gi¶i: Ph©n tÝch: §Ò bµi lµ thÝ nghiÖm hi®ro hãa anken..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Khi hiđro hóa anken, đề bài không cho biết rõ hiệu suất của phản ứng nên ta cha thể xác định đợc anken hết hay hiđro hết hay cả 2 đều d. Do vậy mà ta căn cứ các trờng hợp để biện luận. Tuy nhiên, trong trờng hợp tổng quát nhất ta luôn nghi ngờ cả 2 chất tham gia đều d sau phản ứng. (nếu thực sự chất mà ta nghi ngờ d thì sau quá trình giải ta sẽ tìm đợc số mol d của nó > 0; còn nếu nó không d thì ta sẽ tìm đợc số mol d của nó = 0). Trên cơ sở đó thì ta có thể đa ra lời giải chi tiết nh sau: sè mol hçn hîp khÝ X b»ng 6,048 : 22,4 = 0,27 mol C2 H 4 : a mol   H 2 : b mol.  a + b = 0,27 (1) đặt hỗn hợp X gồm Thùc hiÖn ph¶n øng hi®ro hãa: C2H4 + H2  C2H6 (2) c mol c c Giả sử có c mol C2H4 đã tham gia trong phản ứng (2). Hỗn hợp Y thu đợc gồm. C 2 H6 : c mol  C 2 H4 d : (a - c) mol  H d : (b - c) mol  2 suy ra c + (a – c) + (b – c) = ny = 3,808 : 22,4 = 0,17  a + b – c = 0,17 (3). Tõ (1) vµ (3), ta cã c = 0,1 mol. §èt ch¸y hçn hîp Y. 7 2 O2  2CO2. C2H6 + + 3H2O 0,1 0,3  C2H4 + 3O2 2CO2 + 2H2O (a - 0,1) 2(a - 0,1) 2H2 + O2  2H2O (b – 0,1) (b – 0,1) Tổng số mol nớc thu đợc là: 0,3 + 2(a – 0,1) + (b – 0,1) = 7,56 : 18 = 0,42  2a + b = 0,42 (4) a + b = 0,27   2a + b = 0,42  Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh. a = 0,15 mol   b = 0,12 mol. Thµnh phÇn % theo thÓ tÝch c¸c khÝ trong hçn hîp X lµ: %VC2 H4 . 0,15 . 100 55,56% 0, 27. %VH2 100%  55,56% 44, 44%. . VÝ dô 3: Cho 27,24 gam hçn hîp bét tecmit A (Al + Fe 2O3). Nung hçn hîp A mét thêi gian để xảy ra phản ứng nhiệt nhôm, thu đợc chất rắn B. Hòa tan B trong dung dịch HNO 3 loãng.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> (vừa đủ). Sau đó thêm tiếp từ từ cho đến d dung dịch NaOH thì thấy xuất hiện 32,1 gam kết tña. TÝnh phÇn tr¨m khèi lîng c¸c chÊt trong hçn hîp ®Çu. Gi¶i: Ph©n tÝch: thÝ nghiÖm trong bµi to¸n lµ ph¶n øng nhiÖt nh«m. Khi nung th× cã thÓ x¶y ra c¸c ph¶n øng hãa häc sau: 2Al + 9Fe2O3  6Fe3O4 + Al2O3 (1) 2Al + 3Fe3O4  9FeO + Al2O3 (2) 2Al + 3FeO  3Fe + Al2O3 (3) qua đó ta có thể thấy chất rắn B có thể gồm 5 chất, nghĩa là phải có 5 ẩn số cho mỗi chất và cần có 5 phơng trình. Nhng đề bài chỉ cho ta 2 phơng trình nên phơng án này ta đa ra không kh¶ thi. Khi hßa tan B b»ng dung dÞch HNO3 th× toµn bé c¸c chÊt trong B chuyÓn vÒ d¹ng Al 3+ vµ Fe3+. TiÕp tôc ph¶n øng víi kiÒm th× do Al(OH) 3 lìng tÝnh nªn bÞ tan trë l¹i díi d¹ng aluminat AlO2-. Từ đó suy ra rằng kết tủa chỉ gồm Fe(OH)3 nặng 32,1 gam. Sö dông nguyªn lý b¶o toµn nguyªn tè Fe, lîng Fe trong hçn hîp A sÏ b»ng lîng Fe trong kÕt tña, sÏ cho phÐp ta tÝnh nhanh ra kÕt qu¶ cña Fe. Tõ ph©n tÝch trªn ta cã lêi gi¶i chi tiÕt nh sau: 32,1 0, 03 mol Sè mol kÕt tña Fe(OH)3 b»ng 107. Theo nguyªn lý b¶o toµn nguyªn tè Fe, ta cã . n Fe2O3 . nFe / Fe2O3 2. nFe / Fe2 O3 nFe / Fe( OH )3 0,3 mol. 0,15 mol.  m Fe2 O3 0,15.160 24 gam. Thµnh phÇn phÇn tr¨m theo khèi lîng c¸c chÊt trong A lµ: %mFe2O3 . 24 .100 88,11% 27, 24 vµ. %mAl 100%  88,11% 11,89%. VÝ dô 4: §æ 12 gam níc clo vµo dung dÞch cã chøa 3,57 gam KBr, th× thÊy dung dÞch chuyển sang màu vàng. Giả sử lợng clo trong nớc đã tác dụng hết. Sau khi phản ứng xong ta đun nóng dung dịch thì thu đợc 3,125 gam chất kết tinh. Tính nồng độ phần trăm của clo chøa trong níc. Gi¶i: Phân tích: đề bài là thí nghiệm về tính chất halogen mạnh đẩy halogen yếu hơn ra khỏi dung dÞch muèi cña nã. Cl2 + 2KBr  2KCl + Br2 theo đề bài thì clo đã phản ứng hết, liệu KBr còn d hay cũng hết cùng thì ta cha biết. Từ đó suy ra r»ng 3,125 gam chÊt kÕt tinh cã thÓ chØ gåm KCl hoÆc bao gåm c¶ KCl vµ mét phÇn KBr cßn d cha ph¶n øng hÕt. Nh vËy ta cø gi¶ sö KBr cßn d råi tiÕp tôc tÝnh to¸n, råi kÕt luËn. Tõ sù ph©n tÝch trªn ta cã lêi gi¶i chi tiÕt nh sau:.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> 3,57 0, 03 mol gäi 119 KBr gåm .  KBr p : a mol   KBr d : b mol. a  b 0, 03. Ph¶n øng x¶y ra lµ: Cl2 + 2KBr  2KCl 0,5a a mol a. +. Br2.  KCl : a mol  ChÊt r¾n kÕt tinh nÆng 3,125 gam gåm KBr d : b mol . 74,5a + 119b=3,125. a  b 0, 03  Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh 74,5a  119b 3,125. . a = 0,01 mol  b = 0,02 mol. Vậy nồng độ phần trăm của clo chứa trong nớc là: C%( Cl2 ) . 0,5a.71 0,5.0, 01.71 .100  .100 2, 96% 12 12 .. Ch¬ng 2: giíi thiÖu mét sè ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n hãa häc ë trêng trung häc phæ th«ng. 2.1. Mét sè c«ng thøc c¬ b¶n cÇn n¾m v÷ng.. 1. C«ng thøc tÝnh sè mol theo khèi lîng chÊt. n. m M. trong đó, n là khối lợng của chất (gam) M lµ khèi lîng mol ph©n tö (gam/mol) 2. C«ng thøc tÝnh sè mol theo thÓ tÝch khÝ. n. P.V R.T.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> C«ng thøc nµy cho phÐp tÝnh sè mol khÝ ë ®iÒu kiÖn bÊt kú. trong đó, P là áp suất chất khí (atm) V lµ thÓ tÝch khÝ (lÝt) R. 22, 4 atm.lit 273 ( K ). R lµ h»ng sè khÝ, T là nhiệt độ tuyệt đối, T = toC + 273 (K) ë ®iÒu kiÖu tiªu chuÈn, to = 0; P = 1 atm th× ta cã n. 1.V V V   n= 22, 4 22,4 .(0  273) 22, 4 273. 3. Công thức tính nồng độ. a. Nồng độ phần trăm C%. C% . mct .100 mdd. trong đó, C% là nồng độ phần trăm (%) mct lµ khèi lîng chÊt tan (gam) mdd lµ khèi lîng dung dÞch nÕu dung dÞch cã thÓ tÝch lµ V (ml) vµ khèi lîng riªng lµ D (g/ml) th× ta cã: C% . mct n.M C%.V.D .100 C%  .100  n = V .D V.D 100.M hay. b. Nồng độ mol/l CM. CM . n V. trong đó, CM là nồng độ mol/lít n lµ sè mol chÊt tan V lµ thÓ tÝch dung dÞch (lÝt) 4. C«ng thøc tÝnh khèi lîng mol ph©n tö trung b×nh M . Gi¶ sö cã mét hçn hîp X gåm n chÊt cã cïng tr¹ng th¸i. Gäi n1, n2, n3, ... n lÇn lît lµ sè mol cña chÊt thø 1, 2, 3, ... n M1, M2, M3, ... M lÇn lît lµ khèi lîng mol ph©n tö cña chÊt thø 1, 2, 3, ... n khi đó ta có: M.  tæng khèi l îng c¸c chÊt n1 .M1  n2 .M2  n3 .M3  ...   tæng sè mol c¸c chÊt n1  n2  n3  .... 5. C«ng thøc tÝnh tØ khèi h¬i d. Tỉ khối hơi của khí A đối với khí B là. d. A B.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> d. A MA  B MB. Nếu A và B đều là những hỗn hợp khí thì tỉ khối đợc tính theo khối lợng mol phân tử trung b×nh. d. A MA  B MB. 2.2. Mét sè ph¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n hãa häc.. 2.2.1. Ph¬ng ph¸p b¶o toµn. a. B¶o toµn ®iÖn tÝch. * Nguyªn t¾c: Tổng điện tích dơng luôn bằng tổng điện tích âm về giá trị tuyệt đối. Vì thế trong dung dÞch lu«n u«n trung hßa vÒ ®iÖn. Phơng pháp này chỉ áp dụng đối với lớp bài toán xảy ra trong dung dịch. * Mét sè vÝ dô: Ví dụ 1: Khảo sát nồng độ của một dung dịch cho ta kết quả ghi ở bảng sau: Ion. K+. Mg2+. NH4+. Cl-. SO42-. NO3-. Sè mol. 0,02. 0,01. 0,03. 0,03. 0,02. 0,01. Hỏi kết quả trên đúng hay sai? Tại sao? Gi¶i: §iÖn tÝch cña mét ion trong dung dÞch b»ng tÝch cña ®iÖn tÝch vµ sè mol cña nã nªn: Tæng ®iÖn tÝch d¬ng lµ: (+1).0,02 + (+2).0,01 + (+1).0,03 = 0,07 Tæng ®iÖn tÝch ©m lµ: (-1).0,03 + (-2).0,02 + (-1).0,01 = - 0,08 nh vậy, giá trị tuyệt đối của điện tích dơng khác điện tích âm. Do vậy kết quả là sai. VÝ dô 2: Mét dung dÞch A chøa 0,2 mol Na+; 0,2 mol K+; a mol HCO3- vµ b mol SO42-. Khi cho lîng d dung dÞch Ba(OH)2 th× thÊy t¹o ra 62,7 gam kÕt tña. TÝnh a vµ b? Gi¶i: ( 1).a + (-2).b V× dung dÞch trung hßa vÒ ®iÖn nªn ta cã: (1).0, 2  ( 1).0, 2 =. . a + 2b = 0,4.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Khi cho dung dÞch Ba(OH)2 d vµo th× x¶y ra ph¶n øng sau: HCO3- + OH-  CO32- + H2O a a a SO42b. +. Ba2+  BaSO4  b. CO32a. +. Ba2+  BaCO3  a. Khèi lîng kÕt tña lµ BaSO4 vµ BaCO3 nªn ta cã 197a  233b 62, 7 a  2 b 0, 4  Gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh 197a  233b 62, 7. a 0, 2 mol  b 0,1 mol. . b. B¶o toµn khèi lîng. * Nguyªn t¾c: Trong mét ph¶n øng hãa häc, tæng khèi lîng c¸c chÊt s¶n phÈm b»ng tæng khèi lîng c¸c chÊt tham gia ph¶n øng. Khi cô cạn dung dịch thì khối lợng hỗn hợp muối thu đợc bằng tổng khối lợng các cation kim lo¹i vµ anion gèc axit. Cần lu ý rằng, đối với lợng chất tham gia phản ứng phải là những lợng chất vừa đủ trong mét ph¶n øng, kh«ng tÝnh theo lîng chÊt d. * Mét sè vÝ dô: VÝ dô 1: Trén 2,7 gam bét nh«m víi 11,2 gam bét s¾t (III) oxit cho vµo b×nh kÝn. Nung nóng bình một thời gian thì thu đợc m gam chất rắn. Tính m ? Gi¶i: Trong chÊt r¾n cã thÓ chøa nhiÒu chÊt (s¶n phÈm cña ph¶n øng nhiÖt nh«m) nhng còng chØ gåm 3 nguyªn tè lµ Al, Fe vµ O, do hçn hîp ban ®Çu t¹o nªn. V× vËy khèi lîng chÊt r¾n lµ mAl + mFe + mO = 2,7 + 11,2 = 13,9 gam Ví dụ 2: Cho từ từ một luồng khí CO đi qua ống sứ đựng m gam hỗn hợp gồm Fe, FeO, Fe3O4, Fe2O3 đun nóng thu đợc 64 gam sắt. Khí đi ra sau phản ứng cho đi qua dung dịch Ca(OH)2 d thì đợc 40 gam kết tủa. Tính m ? Gi¶i: KhÝ ®i ra khái sau ph¶n øng bao gåm CO vµ CO 2, chØ cã CO2 ph¶n øng víi dung dÞch Ca(OH)2 theo ph¶n øng sau: CO2. +. Ca(OH)2  CaCO3 . H2O. 40 0, 4 mol 100. 0, 4. ta cã,. +. nCO p nCO2 0, 4 mol moxit  mCO p mFe  mCO2. Theo định luật bảo toàn khối lợng, nªn m + 28.0,4 = 64 + 44.0,4. . m = 70,4 gam.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ví dụ 3: Hòa tan hết m gam hỗn hợp gồm FeO, Fe3O4 và Fe2O3 bằng dung dịch HNO3 đặc nóng thu đợc 4,48 lít khí NO2 duy nhất. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thì đợc bao nhiêu gam muèi khan vµ tÝnh gi¸ trÞ cña m ? Gi¶i: ta cã: oxit + HNO3  Fe(NO3)3 + NO2 + H2O (1) Theo định luật bảo toàn khối lợng thì C¨n cø c¸c ph¶n øng hãa häc ta cã:. moxit  mHNO3 p mmuèi  mNO2  mH2O. nmuèi  nNO2 . (2). 4, 48 0, 2 mol 22, 4. 1 nH2 O  .nHNO3 p 0, 4 mol 2. nHNO3 p  3nmuèi  nNO2 4nNO2 0,8 mol . Vậy, khối lợng muối thu đợc là mmuối = 0,2 . 242 = 48,4 gam Thay các giá trị vào (2) rồi tính toán ta đợc m = 14,4 gam. VÝ dô 4: Mét dung dÞch cã chøa 2 cation lµ Fe2+: 0,1 mol ; Al3+: 0,2 mol vµ 2 anion lµ Cl-: x mol; SO42-: y mol. Khi cô cạn dung dịch thì thu đợc 46,9 gam chất rắn khan. Hãy tính giá trÞ cña x vµ y ? Gi¶i: V× dung dÞch lu«n trung hßa vÒ ®iÖn nªn: (+2).0,1 + (+3).0,2 = x + 2y  x + 2y = 0,8 (1) Khi cô cạn dung dịch thu đợc 4 muối với khối lợng là 46,9 gam nên ta có mcation + manion = 46,9  56.0,1 + 27.0,2 + 35,5.x + 96.y = 46,9  35,5x + 96y = 46,9 (2) Giải hệ gồm (1) và (2) ta đợc x = 0,2 mol ; y = 0,3 mol Ví dụ 5: Hòa tan hết 6,3 gam hỗn hợp gồm Mg và Al trong vừa đủ 150 ml dung dịch gồm HCl 1M và H2SO4 1,5M thu đợc dung dịch X. Cô cạn dung dịch X thì thu đợc bao nhiêu gam muèi khan? Gi¶i: Khi c« c¹n th× mmuèi mcation  manion m. m. . m. 2. SO = Kim lo¹i Cl = 6,3 + 0,15.35,5 + 0,15.1,5.96 = 33,225 gam Ví dụ 6: Đun 132,8 gam hỗn hợp 3 rợu no, đơn chức với H2SO4 đặc ở 140oC thu đợc 11,2 gam hỗn hợp các ete, trong đó các ete có số mol bằng nhau. Tính số mol mỗi ete. Gi¶i: 4. x ( x  1) 2 Khi đun hỗn hợp x rợu ta đợc ete. 3(3  1) 6 Suy ra khi đun hỗn hợp 3 rợu nói trên thì đợc 2 ete. Theo định luật bảo toàn khối lợng ta có:  mH2 O mr. îu p.  mete. mr. îu p. mete  mH2O. = 132,8 - 111,2 = 21,6 gam Tæng sè mol c¸c ete = sè mol H2O = 21,6 : 18 = 1,2 mol VËy sè mol mçi ete lµ 1,2 : 6 = 0,2 mol..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Ví dụ 7: Hôn hợp 10 gam gồm hai muối cacbonat của 2 kim loại hóa trị II đợc hòa tan trong dung dịch HCl thu đợc 4,48 lít khí CO2 và dung dịch X. Cô cạn dung dịch X thì tạo ra bao nhiªu gam muèi khan? Gi¶i: Ph¶n øng x¶y ra: CO32- + 2H+  CO2  0, 2. 0, 4. + H2O. 4, 48 0, 2 22, 4. Khi cô cạn dung dịch thì đợc muối clorua: mmuối clorua mcation + mCl. -. mmuèi cacbonat mcation  mCO 2 3.  mmuèi clorua (mmuèi cacbonat  mCO32 )  mCl  = (10  0,2.60)  0, 4.35,5 12, 2gam. c. B¶o toµn electron. * Nguyªn t¾c: Trong qu¸ tr×nh ph¶n øng oxi hãa khö th× sè e nhêng = sè e thu hay suy ra r»ng sè mol e nhêng = sè mol e thu. Khi giải thì ta không cần viết các phơng trình phản ứng mà chỉ cần xác định xem trong ph¶n øng cã bao nhiÒu mol e do chÊt khö cho vµ bao nhiªu mol e do chÊt oxi hãa nhËn vµo. Cách giải này đặc thù cho các bài toán có liên quan đến phản ứng oxi hóa khử. * Mét sè vÝ dô: VÝ dô 1: Cho mét hçn hîp gåm 0,03 mol Al vµ 0,05 mol Fe t¸c dông víi 100 ml dung dÞch chứa AgNO3 và Cu(NO3)2, khuấy kĩ cho tới phản ứng hoàn toàn. Sau phản ứng thu đợc dung dÞch A vµ 8,12 gam chÊt r¾n B gåm 3 kim lo¹i. Hßa tan chÊt r¾n B b»ng dung dÞch HCl d thấy bay ra 672 ml khí H2. Tính nồng độ mol của AgNO3 và Cu(NO3)2 trong dung dịch ban ®Çu cña chóng. BiÕt c¸c ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn. Gi¶i: Vì Al hoạt động hóa học mạnh hơn Fe và vì chất rắn B gồm 3 kim loại nên chúng phải là Ag, Cu vµ Fe d. C¸c ph¶n øng cã thÓ x¶y ra lµ: Al + 3AgNO3  Al(NO3)3 + 3Ag (1) 2Al + 3Cu(NO3)2  2Al(NO3)3 + 2Cu (2) Fe + 2AgNO3  Fe(NO3)2 + 2Ag (3) Fe + Cu(NO3)2  Fe(NO3)2 + Cu (4) c¸c ph¶n øng (1) vµ (5) ch¾c ch¾n x¶y ra; cßn (2), (3) vµ (4) x¶y ra hay kh«ng cßn tïy thuộc vào lợng Al hay AgNO3 thừa thiếu. Dù các phản ứng xảy ra nh thế nào tất cả đều có: Ph¶n øng cña chÊt khö: Ph¶n øng cña chÊt oxi hãa: +3  Al - 3e Al Ag+ + e  Ag Fe - 2e  Fe+2 Cu+2 + 2e  Cu 2H+ + 2e  H2 ta vÉn cã ph¬ng tr×nh b¶o toµn electron. Gäi a, b lµ sè mol cña AgNO3 vµ Cu(NO3)2 trong 100 ml dung dÞch ban ®Çu..

<span class='text_page_counter'>(10)</span> số mol H2 thu đợc: 0,672 : 22,4 = 0,03 mol Ta cã c¸c ph¬ng tr×nh: 0,03. 3 + 0,05.2 = a.1 sè e do Al cho. sè e do Fe cho. +. sè e do Ag nhËn +. 0,03.2. +. sè e do Cu nhËn +2. b.2 sè e do H+ nhËn. hay a + 2b = 0,3 (6) Khèi lîng hçn hîp B gåm 3 kim lo¹i = 108a + 64b + 0,03.56 = 8,12 hay 108a + 64b = 6,44 (7) Giải hệ gồm (6) và (7) ta đợc a = 0,03 mol và b = 0,05 mol C AgNO3 . 0, 03 0,3M 0,1. CCu ( NO3 )2 . 0, 05 0,5M 0,1. vµ Ví dụ 2: Một hỗn hợp X gồm hai kim loại A và B (đều có hóa trị II, M A  MB) có khối lợng lµ 9,7 gam. Hçn hîp X tan hÕt trong 200 ml dung dÞch Y chøa H2SO4 12M vµ HNO3 2M t¹o ra 2,688 lít hỗn hợp khí Z gồm 2 khí SO 2 và NO có tỉ khối đối với H 2 bằng 23,5. Hãy xác định hai kim loại A và B. Gi¶i: Tríc hÕt ta ®i tÝnh sè mol mçi chÊt trong hçn hîp Z  SO2 : x  đặt 2,688 lít khí Z gồm  NO : y . ta l¹i cã:. M Z 23,5.2 47 .  x  y 0,12   64 x  30 y  5, 64  gi¶i hÖ. x y . 2, 688 0,12 22, 4.  x  y 0,12. 64x+30y 47  64 x  30 y 5, 64 x y  x 0, 06 mol   y 0, 06 mol. X ph¶n øng víi dung dÞch Y th× x¶y ra 4 ph¶n øng. H¬n n÷a lîng chÊt tham gia ë mçi ph¶n ứng ta cha rõ nên cha thể xác định. Nhng tóm lại chúng bao gồm các quá trình sau: Ph¶n øng cña chÊt oxi hãa: S+6 + 2e  S+4 (SO2) 0,12 0,06 N+5 + 3e  N+2 (NO) 0,18 0,06 nªn sè mol e nhËn bëi 2 axit lµ 0,12 + 0,18 = 0,3 mol Ph¶n øng cña chÊt khö: A - 2e  A+2 a 2a B - 2e  B+2 b 2b nªn sè mol e cho cña hai kim lo¹i lµ 2a + 2b vµ ta cã: 2a + 2b = 0,3 hay a + b = 0,15.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> MX . m 9, 7  64, 67 n 0,15. V× MA  MB nªn MA = 64 (Cu) vµ MB = 65 (Zn). Ví dụ 3: Cho 7,056 lít hỗn hợp khí A gồm Cl2 và O2 phản ứng vừa đủ với 7,8 gam hỗn hợp B gồm Mg và Al. Sau khi kết thúc tất cả các phản ứng thì thu đợc chất rắn C nặng 26,85 gam. a. TÝnh % theo thÓ tÝch c¸c khÝ trong hçn hîp A. b. TÝnh % theo khèi lîng c¸c chÊt trong hçn hîp B. Gi¶i: a. C¸c ph¶n øng cã thÓ x¶y ra lµ: Mg + Cl2  MgCl2 2Mg + O2  2MgO 2Al + 3Cl2  2AlCl3 4Al + 3O2  2Al2O3 Nh vËy chÊt r¾n C gåm clorua vµ oxit. Theo định luật bảo toàn khối lợng ta có: mC mkim lo¹i  mphi kim  mphi kim mC  mkim lo¹i 26,85  7,8 19, 05gam. gäi a vµ b lÇn lît lµ sè mol cña Cl2 vµ O2 th× ta cã c¸c ph¬ng tr×nh sau: 71a + 32b = 19,05 a + b = 7,056 : 22,4 = 0,315 giải hệ ta đợc a = 0,23 mol và b = 0,085 mol PhÇn tr¨m theo thÓ tÝch c¸c khÝ trong hçn hîp A lµ: %VCl2 . 0, 23 .100 73, 02% 0,315. vµ. %VO2 100%  73, 02% 26, 98%.  Mg : x mol  b. Hçn hîp 7,8 gam gåm  Al : y mol . Sè mol e cho cña chÊt khö: Mg - 2e  Mg+2 x 2x Al - 3e  Al+3 y 3y ne cho 2 x  3y. Sè mol e nhËn cña chÊt oxi hãa. Cl2 + 2e  2Cl0,23 0,46 O2 + 4e  2O-2 0,085 0,34 ne  nhËn 0, 46  0,34 0,8. 24 x  27 y 7,8.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> theo định luật bảo toàn electron ta có: 2 x  3y 0,8 24 x  27 y 7,8  Gi¶i hÖ 2 x  3y 0,8. .  x 0,1 mol   y 0, 2 mol. PhÇn tr¨m theo khèi lîng c¸c chÊt trong B lµ: %mMg . 0,1.24 .100 30, 77% 7,8. vµ %mAl 100%  30, 77% 69, 23% VÝ dô 4: §Ó m gam bét s¾t ngoµi kh«ng khÝ, sau mét thêi gian t¹o thµnh mét hçn hîp A nÆng 12 gam gåm 4 chÊt lµ Fe2O3, Fe3O4, FeO vµ Fe d. Cho A hßa tan hÕt trong dung dÞch HNO3 lo·ng th× t¹o ra 2,24 lÝt khÝ NO duy nhÊt. TÝnh m ? Gi¶i: Ta nhận thấy, lúc đầu Fe từ số oxi hóa 0 sau đó dới tác dụng của oxi không khí thì Fe bị oxi hóa lên +2, +3, +8/3. Nhng khi hòa tan A vào dung dịch HNO 3 thì toàn thể Fe đều bị oxi hãa lªn +3. Nh vËy c¶ qu¸ tr×nh th× Fe tõ 0 lªn +3. ChÊt oxi hãa trong qu¸ tr×nh thÝ nghiÖm nµy bao gåm oxi vµ HNO3. Ph¶n øng cña chÊt khö: Fe - 3e  Fe+3 m 56. 3m 56. Ph¶n øng cña chÊt oxi hãa: gọi a là số mol của oxi đã tham gia phản ứng thì ta có O2 + 4e  2O-2 a 4a 2a N+5 + 3e  N+2 (NO) 0,3 0,1 3m 4 a  0,3 theo định luật bảo toàn electron ta có: 56 (1). theo định luật bảo toàn khối lợng ta có: mA mFe  mO  m  16.2 a 12 (2) Gi¶i hÖ gåm (1) vµ (2) suy ra m = 10,08 gam. d. Nguyªn lý b¶o toµn nguyªn tè. Xét biến đổi: hỗn hợp X + hỗn hợp Y  hỗn hợp Z Víi bÊt kú nguyªn tè A nµo chøa trong X, Y th× lîng A trong X vµ Y ph¶i b»ng lîng A cã trong Z. Dùng nguyên lý bảo toàn nguyên tố mà ta có thể đơn giản cách tính toán mà không ph¶i tÝnh to¸n cho tõng phÇn riªng lÎ. VÝ dô 1: Cho 30,4 gam hçn hîp X gåm FeO vµ Fe 2O3. Nung hçn hîp nµy trong mét b×nh kín có chứa 22,4 lít khí CO. Khối lợng hỗn hợp khí thu đợc là 36 gam. a. Xác định thành phần hỗn hợp khí. Biết rằng X bị khử hoàn toàn cho ra Fe. b. Tính khối lợng Fe thu đợc và khối lợng 2 oxit sắt. Gi¶i:.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> a. Ta đi tính độ tăng khối lợng của khí. Độ tăng này chính là khối lợng của oxi nằm trong oxit s¾t bÞ CO chiÕm lÊy. nCO b® = 1 mol  mCO b® = 28 gam độ tăng khối lợng: 36 – 28 = 8 gam = mO  nO = 8 : 16 = 0,5 mol. vËy cã 0,5 mol CO kÕt hîp víi 0,5 mol O cho ra 0,5 mol CO2. Thµnh phÇn hçn hîp khÝ: 0,5 mol CO vµ 0,5 mol CO2. b. ¸p dông nguyªn lý b¶o toµn nguyªn tè oxi ta cã: nO( oxit ) nO do CO chiÕm 0,5 mol. mFe = 30,4 – 0,5.16=22,4 gam gäi sè mol cña FeO lµ a vµ cña Fe2O3 lµ b th× ta cã c¸c ph¬ng tr×nh sau:  a  3b 0,5   72 a  160 b 30, 4. a 0, 2 mol  b 0,1 mol . mFeO 0, 2.72 14, 4 gam  mFe2 O3 0,1.160 16 gam. Ví dụ 2: Hỗn hợp X gồm C2H2, C2H4, C2H6 có tỉ khối hơi đối với hiđro bằng 14. Đốt cháy hoàn toàn 2,24 lít hỗn hợp X rồi cho toàn bộ sản phẩm cháy vào bình đựng nớc vôi trong d th× khèi lîng b×nh t¨ng thªm bao nhiªu gam ? Gi¶i: Khèi lîng b×nh níc v«i t¨ng thªm chÝnh lµ tæng khèi lîng s¶n phÈm ch¸y (gåm CO2 vµ H2O) mà ta thu đợc khi đốt cháy hỗn hợp X. Nh vËy ta ®i tÝnh. (mCO2  mH2 O ). .. M X 14.2 28 nX . 2, 24 0,1 mol 22, 4. Khèi lîng hçn hîp X lµ m X 0,1.28 2,8 gam . m X mC  mH. Theo định luật bảo toàn nguyên tố cacbon ta có: nC ( CO2 ) nC ( X ) 2.n X 2.0,1 0, 2 mol. . mC 0, 2.12 2, 4 gam. . mH 2,8  2, 4 0, 4 gam. . nH 0, 4 :1 0, 4 mol. . nH2O  (m. nH 0, 4  0, 2 mol 2 2. m. ) 0, 2.44  0, 2.18 12, 4 gam. H O vËy CO . VÝ dô 3: §èt ch¸y hoµn toµn 5,6 gam hîp chÊt h÷u c¬ A ph¶i dïng 13,44 lÝt oxi, t¹o thµnh CO2 và H2O có thể tích bằng nhau. Xác định dãy đồng đẳng của A. 2. 2.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Gi¶i: ThÓ tÝch CO2 vµ H2O nh nhau nªn trong A chøa 1 liªn kÕt  . Ta sẽ đi xác định A có chứa O hay không? Gi¶ sö CO2 vµ H2O cã cïng sè mol lµ a mol. Theo định luật bảo toàn khối lợng ta có: m A  mO2 p mCO2  mH2O.   . 5, 6 . 13, 44 .32 44a  18a 22, 4. 5, 6  0, 6.32 44 a  18a a 0, 4 mol. Theo định luật bảo toàn nguyên tố oxi ta có: nO( A )  nO( O2 p ) nO( CO2 )  nO( H2O ). . nO( A ) nO( CO2 )  nO( H2O )  nO( O2 p. ). 0, 4.2  0, 4.1  0, 6.2 0  trong A kh«ng chøa Oxi. VËy A lµ hi®rocacbon CnH2n Do đó A có thể là anken hoặc xicloankan.. 2.2.2. Phơng pháp đại số. * C¸ch gi¶i: - Học sinh cần viết đầy đủ các phản ứng hóa học xảy ra - Đặt ẩn số cho các đại lợng cần tìm - Thiết lập các phơng trình đại số rồi giải chúng * Mét sè vÝ dô: Ví dụ 1: Hỗn hợp gồm NaI và NaBr đợc hòa tan vào nớc thu đợc dung dịch A. Cho brom vừa đủ vào dung dịch A đợc muối X có khối lợng nhỏ hơn khối lợng của hỗn hợp muối ban đầu là m gam. Hòa tan X vào nớc đợc dung dịch B, sục khí clo vừa đủ vào dung dịch B, thu đợc muối Y có khối lợng nhỏ hơn khối lợng của muối X là m gam. Xác định phần trăm khèi lîng cña c¸c chÊt cã trong hçn hîp ban ®Çu. Gi¶i: NaI : a mol  §Æt NaBr : b mol. Cho brom vừa đủ vào dung dịch A thì: Br2 + 2NaI  2NaBr + a a Muèi X lµ NaBr: (a + b) mol. I2.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Ta cã: (150a + 103b) – 103(a + b) = m  47a = m (1) Dung dịch B là NaBr. Tác dụng với clo vừa đủ thì: Cl2 + 2NaBr  2NaCl + Br2 (a + b) (a + b) Muèi Y lµ NaCl: (a + b) mol Ta cã: 103(a + b) – 58,5(a + b) = m  44,5(a + b) = m (2) Tõ (1) vµ (2) suy ra 2,5.a 44,5.b  TØ lÖ khèi lîng:. a 17,8  b 1. mNaI 150.17,8 2670   mNaBr 103.1 103 2670 .100 96, 29% 2773 %NaBr 100%  96, 29 3, 71% %NaI . VÝ dô 2: Hçn hîp A gåm C2H6, C2H4, C3H4. Cho 6,12 gam A t¸c dông hÕt víi dung dÞch AgNO3/ NH3 d th× thÊy t¹o ra 7,35 gam chÊt kÕt tña. MÆt kh¸c, lÊy 2,128 lÝt hçn hîp A cho ph¶n øng víi dung dÞch brom 1M th× thÊy dïng hÕt 70 ml. TÝnh khèi lîng mçi chÊt trong hçn hîp A. Gi¶i: C2 H6 : a mol  C2 H4 : b mol C H : c mol  3 4. Gäi 6,12 gam hçn hîp A gåm: nªn 30a  28b  40c 6,12 (1) Cho A qua dung dÞch AgNO3/NH3 d, chØ cã C3H4 ph¶n øng: C3H4 + AgNO3 + NH3  C3H3Ag  0, 05. + NH4NO3. 7,35 0, 05 mol 147. nªn c 0, 05 (2) Cần chú ý là, thí nghiệm 2 đề bài sử dụng 2,128 lít hỗn hợp A (chứ không phải là 6,12 gam A nh ban đầu nữa) nên số mol các chất trong A đã thay đổi. Nhng dù thay đổi thì thành phần tỉ lệ trong A vẫn không đổi. Víi 2,128 lÝt hçn hîp A, tøc lµ 0,095 mol A ph¶n øng hÕt víi 0,07.1 = 0,07 mol Br2 Víi 6,12 gam hçn hîp A: C2H4 + Br2  C2H4Br2 b b C3H4 + 2Br2  C3H4Br4.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> c 2c nªn 6,12 gam A th× ph¶n øng hÕt víi (b + 2c) mol. 0,095 mol A th× ph¶n øng hÕt víi 0,07 mol Br2 (a + b + c) mol A th× ph¶n øng hÕt víi (b + 2c) mol Br2 suy ra r»ng: 0,095.(b + 2c) = 0,07.(a + b+ c) (3) Giải hệ gồm (1), (2), (3) ta đợc a = 0,1 mol; b = 0,04 mol và c = 0,05 mol Khèi lîng mçi chÊt trong A lµ : mC2 H6 0,1.30 3 gam mC2 H4 0, 04.28 1,12 gam mC3 H4 0, 05.40 2 gam. Nhận xét: Nh vậy với việc giải bài toán hóa học bằng phơng pháp đại số là một phơng pháp phổ biến thờng sử dụng. Tuy nhiên phơng pháp này đòi hỏi một kĩ năng toán học linh hoạt để có thể thiết lập và giải các phơng trình đại số rồi từ đó mới có thể tìm ra đáp số của bài to¸n. 2.2.3. Ph¬ng ph¸p trung b×nh. * C¸ch gi¶i: Phơng pháp trung bình chỉ áp dụng đối với bài toán hỗn hợp các chất. Giá trị trung bình để biện luận tìm ra nguyên tử khối hoặc phân tử khối hay số nguyên tö trong ph©n tö hîp chÊt. Khèi lîng mol trung b×nh lµ khèi lîng cña mét mol hçn hîp chÊt. M. khèi l îng hçn hîp sè mol hçn hîp. * Mét sè vÝ dô: VÝ dô 1: Hßa tan hoµn toµn 4,68 gam hçn hîp muèi cacbonat cña hai kim lo¹i A vµ B kÕ tiếp nhau trong nhóm IIA vào dung dịch HCl thu đợc 1,12 lít khí CO2. Xác định tên kim lo¹i A vµ B. Gi¶i: Vì 2 kim loại đều có hóa trị II nên đặt công thức trung bình của 2 muối là MCO3 MCO3. +. 2HCl  MCl2. nªn. 4, 68 93, 6 0, 05. CO2 . +. H2 O. 1,12 0, 05 mol 22, 4. 0, 05 MCO3 . +. . M 33, 6. A có MA  M , đó là Mg (24) B có MB  M , đó là Ca (40) VÝ dô 2: Hßa tan hÕt 7,83 gam hçn hîp gåm 2 kim lo¹i kiÒm A vµ B thuéc 2 chu kú liªn tiếp nhau, vào nớc thu đợc 2,8 lít khí H2 bay ra. Xác định A và B..

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Gi¶i: Gäi c«ng thøc chung cña 2 kim lo¹i lµ M . Ph¶n øng víi níc: 2M. 2H2 O  2MOH. +. H2 . +. 2,8 0,125 mol 22, 4. 0, 25. nªn M 7,83 : 0, 25 31,32 A có MA  M , đó là Na (23) B có MB  M , đó là K (39) Ví dụ 3: Đốt cháy hoàn toàn a gam hỗn hợp 2 rợu no, đơn chức liên tiếp nhau trong dãy đồng đẳng thu đợc 3,584 lít CO2 và 3,96 gam H2O. Tính a và xác định công thức phân tử cña 2 rîu. Gi¶i: Gäi CTPT cña 2 rîu lµ Cn H2 n 1OH  Cn H2 n 2O : x mol, víi n  n  n  1 . Phản ứng đốt cháy: Cn H2 n 2 O. +. 3n O2  nCO2 2. x. Theo đề bài ta có,. (n  1) H2 O. +. x.(n  1). x.n nCO2  x.n . 3,584 0,16 22, 4 (1). nH2 O  x.( n  1) . 3,96 0, 22 18. (2). Gi¶i hÖ gåm (1) vµ (2) suy ra x 0, 06 mol n 2, 67. Khèi lîng hai rîu lµ a x.(14n  18) 0, 06.(14.2, 67  18) 3,32 gam V× n  n  n  1 nªn n 2 . VËy hai rîu lµ C2H6O vµ C3H8O. Ví dụ 4: Cho 0,94 gam hỗn hợp gồm hai anđehit đơn chức no, liên tiếp nhau trong dãy đồng đẳng, tác dụng hết với dung dịch AgNO3/NH3 thu đợc 3,24 gam Ag. Xác định công thức ph©n tö cña 2 an®ehit. Gi¶i: Gäi c«ng thøc trung b×nh cña 2 an®ehit lµ R  CHO ( R lµ gèc hi®rocacbon no) Ph¶n øng x¶y ra: R  CHO + 2AgNO3 + 2NH3 + H2 O  R  COONH4 + 2Ag  + 2NH4 NO3.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> 3,24 0, 03 mol 108. 0, 015 R  CHO . nªn  . 0, 94 62, 66 0, 015. R 62, 66  29 33, 66.  R1 29 (C2 H5  )   R2 43 (C3 H7  ) C2 H5CHO  C3 H7CHO. nªn 2 an®ehit lµ 2.2.4. Ph¬ng ph¸p t¨ng gi¶m khèi lîng * C¸ch gi¶i: Khi chuyÓn tõ chÊt nµy sang chÊt kh¸c, khèi lîng cã thÓ t¨ng hay gi¶m do c¸c chÊt kh¸c nhau vÒ khèi lîng mol ph©n tö. Dùa vµo mèi quan hÖ tØ lÖ thuËn cña sù t¨ng gi¶m, ta có thể tính đợc lợng chất tham gia hay tạo thành sau phản ứng. Phơng pháp này đặc biệt áp dụng với các bài toán kim loại mạnh đẩy kim loại yếu hơn ra khái dung dÞch muèi cña nã. Giả sử có một thanh kim loại A với khối lợng ban đầu là a gam. A đứng trớc kim loại B trong d·y ®iÖn hãa vµ A kh«ng ph¶n øng víi níc ë ®iÒu kiÖn thêng. Nhóng A vµo dung dÞch muèi cña kim lo¹i B. Sau mét thêi gian ph¶n øng th× nhÊc thanh kim lo¹i A ra. mA + nBm+  mAn+ + nB  + NÕu MA < MB th× sau ph¶n øng khèi lîng thanh kim lo¹i A t¨ng. mA t¨ng = mB - mA tan = mdd gi¶m nÕu t¨ng x% th× mA t¨ng = x%.a + NÕu MA > MB th× sau ph¶n øng khèi lîng thanh kim lo¹i A gi¶m. mA gi¶m = mA tan - mB = mdd t¨ng nÕu gi¶m y% th× mA gi¶m = y%.a tùy theo đề bài mà ta vận dụng các dữ kiện tính toán cho phù hợp. * Mét sè vÝ dô: VÝ dô 1: Nhóng mét thanh kÏm cã khèi lîng ban ®Çu lµ a gam vµo mét dung dÞch chøa 8,32 gam CdSO4. Sau khi khö hoµn toµn ion Cd 2+ vÒ Cd kim lo¹i, th× khèi lîng thanh kÏm t¨ng 2,35% so víi ban ®Çu. TÝnh a ? Gi¶i: Sè mol CdSO4 b»ng 8,32 : 208 = 0,04 mol Ph¶n øng x¶y ra: Zn + CdSO4  ZnSO4 + Cd  0,04 0,04 0,04 ta cã, mZn t¨ng = mCd – mZn tan = 0,04.112 – 0,04.65 = 2,35%.a  a = 80 gam VÝ dô 2: Nhóng thanh kim lo¹i M cã hãa trÞ II vµo dung dÞch CuSO 4, sau mét thêi gian lÊy thanh kim lo¹i ra thÊy khèi lîng gi¶m 0,05%. MÆt kh¸c, nhóng thanh kim lo¹i trªn vµo.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> dung dịch Pb(NO3)2, sau một thời gian thấy khối lợng tăng 7,1%. Xác định M, biết rằng số mol cña CuSO4 vµ Pb(NO3)2 tham gia ë 2 trêng hîp lµ nh nhau. Gi¶i: Gi¶ sö thanh kim lo¹i cã khèi lîng ban ®Çu lµ m gam. Gọi số mol của CuSO4 và Pb(NO3)2 đều là x mol. + Víi dung dÞch CuSO4: CuSO4  MSO4 + Cu  x x ta cã, mM gi¶m = mM p – mCu = x.M – 64.x = 0,05%.m (1) + Víi dung dÞch Pb(NO3)2: M x. +. Pb(NO3)2  M(NO3)2 + Pb  x x ta cã, mM t¨ng = mPb – mM p = 207.x – x.M = 7,1%.m (2) M x. +. (1) M  64 0, 05   (2) 207  M 7,1. Giải ra ta đợc M 65 . Vậy kim loại đó là Zn. VÝ dô 3: Nhóng mét thanh kim lo¹i kÏm cã khèi lîng ban ®Çu lµ 50 gam vµo dung dÞch A có chứa đồng thời 4,56 gam FeSO4 và 12,48 gam CdSO4. Sau khi kết thúc tất cả các phản øng, lÊy thanh kÏm ra c©n l¹i th× khèi lîng lµ bao nhiªu? Gi¶i: Ta đi xác định xem khối lợng thanh kẽm sau phản ứng tăng hay giảm bao nhiêu gam. + Ph¶n øng víi CdSO4: Zn. +. CdSO4  ZnSO4. +. 12, 48 0, 06 mol 208. 0, 06. Cd  0, 06. v× MCd = 112 > MZn = 65 nªn khi ph¶n øng xong víi CdSO4 th× khèi lîng thanh kÏm t¨ng, mZn t¨ng = mCd – mZn p = 0,06.112 – 0,06.65 = 2,82 gam. + Ph¶n øng víi FeSO4: Zn 0, 03. +. FeSO4  ZnSO4 4,56 0, 03 mol 152. +. Fe  0, 03. v× MFe = 56 < MZn = 65, nªn khi ph¶n øng xong víi FeSO4 th× khèi lîng thanh kÏm gi¶m, mZn gi¶m = mZn p – mFe = 0,03.65 – 0,03.56 = 0,27 gam Nh vËy toµn qu¸ tr×nh khèi lîng thanh kÏm t¨ng: 2,82 – 0,27 = 2,55 gam Khối lợng thanh kẽm khi cân đợc là 50 + 2,55 = 52,55 gam..

<span class='text_page_counter'>(20)</span> 2.2.5. Phơng pháp đờng chéo.. * C¸ch gi¶i: Phơng pháp đờng chéo thờng dùng để giải các bài toán trộn lẫn các chất với nhau, có thể đồng thể hoặc dị thể nhng hỗn hợp cuối cùng phải là đồng thể. NÕu trén lÉn c¸c dung dÞch th× ph¶i lµ c¸c dung dÞch cña cïng mét chÊt (hoÆc chÊt kh¸c nhng do ph¶n øng víi níc l¹i cho cïng mét chÊt. VÝ dô nh khi cho Na2O trộn với dung dịch NaOH ta đợc cùng một chất là NaOH). Trộn 2 dung dịch của cùng một chất A với nồng độ khác nhau, ta thu đợc một dung dịch chất A với nồng độ duy nhất. Nh vậy lợng chất tan trong phần đặc giảm xuống bằng lợng chất tan trong phần loãng tăng lên. Sơ đồ tổng quát của phơng pháp đờng chéo nh sau: D1 x 1 x – x2. . x. D1 x  x 2  D2 x1  x. D2 x 2 x1 – x trong đó, x1, x2, x là khối lợng chất ta quan tâm. D1, D2 lµ khèi lîng hay thÓ tÝch cña c¸c chÊt (hay dung dÞch) ®em trén lÉn. * Mét sè vÝ dô: Ví dụ 1: Cần bao nhiêu muối ăn thêm vào 100 gam dung dịch NaCl 20% để đợc dung dịch mới có nồng độ 50%. Gi¶i: Coi muối ăn tinh thể là dung dịch muối ăn nồng độ 100%. 100g dd NaCl 20% 50. 50%. 100 50   m 30. . m. 30.100 60 gam 50. m(g) dd NaCl 100% 30 Ví dụ 2: Hòa tan m gam bột nhôm bằng dung dịch HNO 3 loãng thu đợc hỗn hợp khÝ NO vµ N2O cã tØ khèi h¬i so víi H 2 b»ng 16,75. TÝnh tØ lÖ thÓ tÝch c¸c khÝ trong hỗn hợp thu đợc. Gi¶i: Mhh 2.16, 75 33,5 áp dụng sơ đồ đờng chéo ta có: VN2 O. 44. 3,5.

<span class='text_page_counter'>(21)</span> VN2 O . 33,5. VNO. 3,5 1   10,5 3. VNO. 30 10,5 VÝ dô 3: Trong 1 tÊn quÆng hemantit (A) cã chøa 420 kg s¾t. trong 1 tÊn quÆng manhetit (B) cã chøa 504 kg s¾t. Ph¶i trén 2 quÆng trªn theo tØ lÖ vÒ khèi lîng nh thế nào để đợc 1 tấn quặng hỗn hợp mà trong 1 tấn quặng này có chứa 480 kg s¾t. Giải: áp dụng sơ đồ đờng chéo ta có. mA 420kg 24 mA 24 2    mB 60 5. 480 mB. 504kg. 60. 2.2.6. Ph¬ng ph¸p biÖn luËn. * C¸ch gi¶i: Trong hóa học, các bài toán không đầy đủ giả thiết thờng đa học sinh rơi vào tính trạng lúng túng, dẫn đến mất phơng hớng giải quyết. Cũng có trờng hợp, do không lờng trớc đợc khả năng xảy ra phản ứng (các chất có phản ứng đợc với nhau không? các chất có t¸c dông hÕt cha? ...), häc sinh tù gi¶i theo mét híng mµ kÕt qu¶ t×m ra thêng m©u thuÉn với chính bài giải hoặc dẫn đến kết quả vô lý mà học sinh thờng ngộ nhận rằng đề ra sai. Do vËy, häc sinh cÇn ph¶i biÖn luËn c¸c trêng hîp cã thÓ x¶y ra råi gi¶i chóng. Tõ kÕt quả tìm đợc ta có thể kết luận về giả thiết mà ta đã đặt ra. CÇn chó ý r»ng, biÖn luËn chØ lµ mét kh©u trong qu¸ tr×nh gi¶i mét bµi to¸n biÖn luËn, do đó, học sinh cần nắm vững phơng pháp chung để giải một bài toán hóa học: - Đặt a, b, ... là số mol các chất ban đầu mà đề bài đã cho (trong hợp chất đã cho mà cha có công thức, học sinh phải tự đặt công thức cho phù hợp). - ViÕt c¸c ph¶n øng x¶y ra trong bµi. §Æt sè mol a, b, ... vµo c¸c chÊt ban ®Çu råi tÝnh theo a, b, ... số mol các chất có liên quan đến dữ kiện bài toán. Chú ý, có những bài tuy đặt số mol các chất ban đầu là a, b, ... nhng ở phơng trình phản ứng, ta lại đặt số mol của chúng là x, y, ... vì rằng chúng đã phản ứng không hết. Do vậy, cần đọc kỹ đề bài (hoặc phải biện luận) để xem các chất này có phản ứng hết hay không. - Lập các phơng trình đại số theo dữ kiện đề bài rồi giải chúng. * Mét sè vÝ dô: 7 Ví dụ 1: Một oxit M (có hóa trị n) có chứa %M bằng 3 %O. Xác định M và oxit.. Gi¶i:.

<span class='text_page_counter'>(22)</span> Ta cã % M  %O 100% 7 %O  %O 100  3  %O 30% vµ % M 70%. Gäi M2On lµ c«ng thøc oxit th× ta cã 2 M 16 n  20 30 . 16 n M 3. Do M cha biÕt lµ kim lo¹i hay phi kim nªn ta chän gi¸ trÞ cña n tõ 1 – 8 råi lÊy gi¸ trÞ cña M phï hîp t¬ng øng. n. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. M. lÎ. lÎ. 56. lÎ. lÎ. lÎ. lÎ. lÎ. VËy ta cã M lµ Fe vµ oxit lµ Fe2O3. Ví dụ 2: Cho 4,58 gam hỗn hợp A gồm Zn, Fe, Cu vào cốc đựng 85 ml dung dịch CuSO 4 1M. Sau phản ứng thu đợc dung dịch B và kết tủa C. Nung C trong không khí đến khối lợng không đổi đợc 6 gam chất rắn D. Thêm NaOH d vào dung dịch B, lọc kết tủa, rửa sạch rồi nung ở nhiệt độ cao đến khối lợng không đổi thì đợc 5,2 gam chất rắn E. H·y tÝnh phÇn tr¨m theo khèi lîng mçi kim lo¹i trong hçn hîp ban ®Çu. Gi¶ thiÕt r»ng c¸c phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. Gi¶i: Gäi sè mol cña Zn, Fe, Cu lÇn lît lµ a, b, c mol. Sè mol CuSO4 ban ®Çu = 0,085.1 = 0,085 mol Giả sử hỗn hợp A đã phản ứng hết với CuSO4 theo 2 phản ứng sau: Zn + CuSO4  ZnSO4 + Cu a a a Fe + CuSO4  FeSO4 + Cu b b b Nh vậy, để Zn và Fe phản ứng hết thì ta phải có a + b < 0,085 mol Nhng ta còng cã: 65a  56b  64c 4,58  56(a  b  c)  65a  56b  64c   a  b  0, 081  0, 085  Zn và Fe đã phản ứng hết.. abc . a mol ZnSO4  b mol FeSO4  Dung dÞch B gåm (0, 085  a  b) mol CuSO4 d. KÕt tña C gåm (a  b  c ) mol Cu Các phản ứng sau đó:. 65a  56b  64c 4,58  0, 081 56 56.

<span class='text_page_counter'>(23)</span> 2Cu + O2  2CuO ( a  b  c). (a  b  c ). ZnSO4 + 2NaOH  Zn(OH)2  Zn(OH)2  +. + Na2SO4. 2NaOH  Na2 ZnO2 + 2H2O. FeSO4 + 2NaOH  Fe(OH)2  + Na2SO4 b. b. CuSO4. + 2NaOH  Cu(OH)2 . (0, 085  a  b). 4Fe(OH)2 +. +. Na2SO4. (0, 085  a  b). O2 +. 2H2O  4Fe(OH)3. b. b. 2Fe(OH)3  Fe2O3. +. H2 O. b 2. b. Cu(OH)2  CuO +. H2 O. (0, 085  a  b) (0, 085  a  b)  65a  56b  64c 4,58  6   a  b  c  0, 075 80  b  160. 2  80(0, 085  a  b) 5, 2  Suy ra ta cã hÖ:.  a 0, 02 mol   b 0, 03 mol c 0, 025 mol . PhÇn tr¨m khèi lîng c¸c kim lo¹i trong hçn hîp ®Çu lµ: % Zn . 0, 02.65 .100 28,38% 4,58. % Fe . 0, 03.56 .100 36, 68% 4,58. %Cu 34, 94%. VÝ dô 3: Cho 1,44 gam mét an®ehit X t¸c dông hÕt víi dung dÞch AgNO 3/NH3. TÊt c¶ lîng Ag sinh ra cho phản ứng hết với dung dịch HNO 3 đặc nóng thì thấy thoát ra 1,792 lít khí NO2 duy nhất. Xác định CTPT của anđehit X. Biết rằng, trong X số nguyên tử cacbon kh«ng lín h¬n 6 nguyªn tö. Gi¶i: Vì đề bài không cho biết là anđehit đơn chức hay đa chức nên trong trờng hợp tổng quát nhÊt ta gäi X cã d¹ng R – (CHO)n. C¸c ph¶n øng x¶y ra:.

<span class='text_page_counter'>(24)</span> R – (CHO)n + 2nAgNO3 + 3nNH3 + 2nH2O  R – (COONH4)n + 2nAg + 2nNH4NO3 0, 08 0, 04  2n n. 0, 08. Ag + 2HNO3  AgNO3 + NO2  + H2O 1, 792 0, 08 mol 22, 4. 0, 08. Tõ c¸c ph¶n øng suy ra sè mol cña X lµ   . nX . 0, 04 n. 0, 04 1, 44  n R  29n 0, 04 R 0, 28n R 7n. Ta cã b¶ng gi¸ trÞ cña R theo n nh sau: n. 1. 2. 3. 4. R. 7. 14. 21. 28. Nghiệm lấy đợc là R = 14 và n = 2 VËy X cã CTPT lµ HOC – CH2 – CHO. 2.2.7. Một số phơng pháp đặc biệt. a. Ph¬ng ph¸p dïng mèc so s¸nh. * C¸ch gi¶i: Giả sử có thể có 2 phản ứng (1) và (2) đợc xảy ra theo đúng thứ tự trên. Để biết với các số liệu trong đề bài nằm ở giai đoạn nào: cha xong phản ứng (1); xong phản ứng (1) chuyển qua phản ứng (2); đã xong cả hai phản ứng (1) và (2); để từ đó viết phơng trình phản ứng thÝch hîp, ta lÊy mèc so s¸nh. Mèc 1 khi võa xong ph¶n øng (1); Mèc 2 khi võa xong ph¶n ứng (1) và (2), so sánh số liệu trong đề với 2 mốc vừa đợc xác định, ta có thể biết ngay ta ®ang xÐt ë giai ®o¹n nµo trong qu¸ tr×nh thÝ nghiÖm. * VÝ dô: Cho m gam Mg vµo 300 ml dung dÞch X chøa AgNO 3 0,1M vµ CuSO4 0,2M. Sau khi phản ứng hoàn toàn ta thu đợc 1 chất rắn A có khối lợng là a gam. Tính giá trị của m trong c¸c trêng hîp sau: 1. a = 2,16 gam 2. a = 5,76 gam 3. a = 8 gam + 2+ Cho biÕt, Ag bÞ khö tríc Cu . Gi¶i: Ta sö dông mèc so s¸nh: NÕu võa xong ph¶n øng (1) (khö hÕt Ag+). Mg + 2Ag+  Mg2+ + 2Ag  nAg nAgNO3 0,3.0,1 0, 03 mol. m1 mAg 0, 03.108 3, 24 gam. (1).

<span class='text_page_counter'>(25)</span> NÕu võa xong ph¶n øng (1) vµ (2) (võa khö hÕt Ag+ vµ Cu2+). Mg + Cu2+  Mg2+ + Cu . (2). nCu nCuSO4 0, 3.0, 2 0, 06 mol. mCu 0, 06.64 3,84 gam m2 mAg  mCu 3,24  3,84 7, 08 gam. Cã 2 mèc lµ m1 vµ m2 so s¸nh víi gi¸ trÞ cña a, ta cã thÓ biÕt ta ®ang ë giai ®o¹n nµo. 1. a = 2,16 gam. 2,16 < m1 = 3,24  cha xong ph¶n øng (1) vµ Ag+ cha bÞ khö hÕt. nAg . 2,16 0, 02 mol 108. vËy nMg 0, 01 mol  mMg 0, 01.24 0, 24 gam . 2. a = 5,16 gam. 3,24 = m1 < 5,16 < 7,08 = m2  đã xong phản ứng (1) và cha xong phản ứng (2). 5,16 mAg  mCu  mCu 5,16  3, 24 1,92 gam 1, 92 nCu  0, 03 mol 64 0, 03  0, 03 0, 045 mol Số mol Mg đã phản ứng là: 2 mMg 0, 045.24 1, 08 gam. .. 3. a = 8 gam. 8 > m2 = 7,08  đã xong cả 2 phản ứng (1) và (2); còn d Mg. mMg d 8  7, 08 0, 92 gam 0, 03  0, 06 0, 075 mol Số mol Mg đã tham gia phản ứng là: 2 mMg p 0, 075.24 1,8 gam m mMg b® 1,8  0,92 2, 72 gam. . b. Phơng pháp: quy hỗn hợp về một chất duy nhất để biết hỗn hợp đã phản ứng hết hoÆc cha hÕt. VÝ dô: Mét hçn hîp X nÆng 1,86 gam gåm Fe vµ Zn. Cho X t¸c dông víi V lÝt dung dÞch HCl 1M. Các phản ứng đều xảy ra hoàn toàn. 1. X cã tan hÕt kh«ng nÕu V = 100 ml. 2. X cã tan hÕt kh«ng nÕu V = 40 ml. TÝnh thÓ tÝch khÝ H2 tho¸t ra. Gi¶i: 1. Trêng hîp V = 100 ml..

<span class='text_page_counter'>(26)</span> nHCl 0,1.1 0,1 mol . nH  0,1 mol. Zn + 2H+  Zn2+ + H2  Fe + 2H+  Fe2+ + H2  Gi¶ sö hçn hîp chØ gåm Fe (kim lo¹i nhÑ nhÊt trong 2 kim lo¹i) 1,86 nhh  0, 0332 mol 56. Sè mol thËt cña hçn hîp ch¾c ch¾n nhá h¬n 0, 0332 mol (v× Zn nÆng h¬n Fe). §Ó hßa tan hÕt 0,0332 mol kim lo¹i cÇn dïng: 2.0,0332 = 0,0664 < 0,1 mol H+. VËy hçn hîp tan hÕt v× sè mol thËt cña hçn hîp cßn nhá h¬n 0,0664 mol. 2. Trêng hîp V = 40 ml. nHCl 0, 04.1 0, 04 mol. . nH  0, 04 mol. Gi¶ sö hçn hîp chØ gåm Zn (kim lo¹i nÆng nhÊt trong 2 kim lo¹i). 1,86 nhh  0, 0286 mol 65. Sè mol thËt cña hçn hîp ch¾c ch¾n lín h¬n 0, 0286 mol §Ó hßa tan hÕt 0,0286 mol kim lo¹i cÇn dïng: 2.0,0286 = 0,0572 > 0,04 mol H+. VËy hçn hîp kh«ng tan hÕt v× sè mol thËt cña hçn hîp cßn lín h¬n 0,0572 mol. 1 0, 04 VH2  nH  .22, 4  .22, 4 0, 448 lÝt 448 ml 2 2 ThÓ tÝch khÝ H2 tho¸t ra lµ: .. 2.3. Bµi tËp ¸p dông. Bµi 1: Mét dung dÞch A chøa HCl vµ H2SO4 theo tØ lÖ mol 3 : 1. LÊy 100 ml dung dÞch A trung hßa 50 ml dung dÞch NaOH cã chøa 20 gam NaOH / 1 lÝt. a. Tính nồng độ mol của mỗi axit? b. 200 ml dung dịch A phản ứng vừa đủ với bao nhiêu ml dung dịch bazơ B chứa NaOH 0,2M vµ Ba(OH)2 0,1M? c. Tính tổng khối lợng muối thu đợc sau phản ứng giữa 2 dung dịch A và dung dịch B? Bµi 2: Hßa tan 1,63 gam mét hçn hîp X gåm 2 kim lo¹i kiÒm A, B thuéc 2 chu kú liªn tiÕp nhau của bảng hệ thống tuần hoàn, đợc 1 lít dung dịch C và 0,56 lít H2 bay ra (đktc). a. Xác định A, B và số mol A, B ? b. LÊy 500 ml dung dÞch C cho t¸c dông víi 200 ml dung dÞch D chøa H 2SO4 0,1M vµ HCl nồng độ x mol/l. Tính x, biết rằng dung dịch E thu đợc trung tính. c. Tính tổng khối lợng muối thu đợc sau khi cô cạn dung dịch E?.

<span class='text_page_counter'>(27)</span> Bài 3: Một hỗn hợp X gồm 6,5 gam kẽm và 4,8 gam magie đợc cho vào 200 ml dung dịch Y chøa CuSO4 0,5M vµ AgNO3 0,3M. a. Chứng minh Cu và Ag kết tủa hết. Tính khối lợng chất rắn A thu đợc? b. §Ó ph¶n øng hÕt víi hçn hîp X trªn ph¶i dïng bao nhiªu ml dung dÞch Y? Bµi 4: Mét hçn hîp X gåm Al, Fe2O3 cã khèi lîng lµ 234 gam. Thùc hiÖn ph¶n øng nhiÖt nhôm (khử Fe2O3 cho ra Fe) thu đợc hỗn hợp Y. Cho Y tác dụng với dung dịch NaOH d còn l¹i hçn hîp Z cã khèi lîng lµ 132 gam (trong ph¶n øng kh«ng cã khÝ H2 tho¸t ra). a. TÝnh khèi lîng c¸c chÊt cã trong Y? b. Suy ra khèi lîng cña Al vµ Fe2O3 cã trong X? Bài 5: Hòa tan hoàn toàn 3 muối ZnCl2, CuCl2 và AgNO3 vào nớc thu đợc kết tủa nặng 28,7 gam và dung dịch X, trong đó không còn ion Ag+ nữa. Thêm vào dung dịch X 0,7 lít dung dịch NaOH 1M, thu đợc kết tủa Y nặng 24,55 gam và dung dịch Z. Cho luồng khí CO2 d tác dụng với dung dịch Z, đợc kết tủa, đem đun đến khối lợng không đổi, đợc chất rắn nặng 4,05 gam. a. TÝnh khèi lîng c¸c muèi trong hçn hîp ban ®Çu? b. Tính thể tích tối thiểu dung dịch NaOH 1M phải thêm vào dung dịch X để kết tủa sau khi nung chØ gåm 1 chÊt. TÝnh khèi lîng chÊt Êy? a. Mét dung dÞch Y chøa 2 baz¬ NaOH vµ Ba(OH) 2. BiÕt r»ng 100 ml dung dÞch X trung hòa 100 ml dung dịch Y đồng thời tạo ra 23,3 gam kết tủa, chứng tỏ rằng Ba 2+ trong dung dịch Y kết tủa hết. Tính nồng độ mol của mỗi bazơ trong dung dịch Y. Bài 6: Hòa tan 4,59 gam nhôm bằng dung dịch HNO 3 thu đợc hỗn hợp khí NO và N2O. Hçn hîp khÝ nµy cã tØ khèi so víi hi®ro lµ 16,75. TÝnh thÓ tÝch mçi khÝ? Bài 7: Hòa tan 32 gam kim loại M trong dung dịch HNO 3 d thu đợc 8,96 lít hỗn hợp khí gồm NO và NO2. Hỗn hợp khí này có tỉ khối so với hiđro là 17. Xác định M? Bµi 8: Hßa tan hoµn toµn 23,8 gam hçn hîp gåm muèi cacbonat cña kim lo¹i hãa trÞ I vµ cacbonat cña kim lo¹i hãa trÞ II trong dung dÞch HCl t¹o thµnh 0,2 mol khÝ. §em c« c¹n dung dịch sau phản ứng thì thu đợc bao nhiêu gam muối khan? Bµi 9: Hßa tan 19,5 gam FeCl3 vµ 27,36 gam Al2(SO4)3 vµo 200 gam dung dÞch H2SO4 9,8 % thu đợc dung dịch A, sau đó hòa tan tiếp 77,6 gam NaOH nguyên chất vào dung dịch A thấy xuất hiện kết tủa B và đợc dung dịch C. Lọc lấy kết tủa B. a. Nung B đến khối lợng không đổi, tính khối lợng chất rắn thu đợc. b. Thêm nớc vào dung dịch để có dung dịch D có khối lợng là 400 gam. Tính khối lợng nớc cần thêm và nồng độ % của các chất tan trong dung dịch D. c. Cần thêm bao nhiêu ml dung dịch HCl 2M vào dung dịch D để đợc lợng kết tủa lớn nhÊt? Bµi 10: Mét hçn hîp X gåm FeCl3 vµ CuCl2 hßa tan trong níc cho ra dung dÞch A. Chia A lµm 2 phÇn b»ng nhau. PhÇn 1: víi 0,5 lÝt dung dÞch AgNO3 0,3 M cho ra 17,22 gam kÕt tña. Phần 2: cho tác dụng với 1 lợng d NaOH 2 M vừa đủ để kết tủa hết 2 hiđroxit. Kết tủa đem nung đến khối lợng không đổi cho ra một chất rắn cân nặng 4 gam. a. Chứng minh Cl- đã kết tủa hết với AgNO3. Tính khối lợng FeCl3 và CuCl2 trong X..

<span class='text_page_counter'>(28)</span> b. Tính thể tích dung dịch NaOH 2M đã dùng. c. Thêm m gam AlCl3 vào lợng hỗn hợp X trên đợc hỗn hợp Y. Hòa tan hết Y và thêm từ từ dung dịch NaOH 2 M. Khi thể tích 2 M thêm vào là 0,14 lít thì kết tủa không thay đổi nữa. Tính khối lợng chất rắn thu đợc sau khi nung kết tủa này và khối lợng m của AlCl3 đã thªm vµo hçn hîp X. Bµi 11: Cho 17,4 gam hîp kim Y gåm Fe, Cu, Al ph¶n øng hÕt víi dung dÞch H 2SO4 lo·ng d, ta thu đợc dung dịch A, 6,4 gam chất rắn, 9,856 lít khí B ở 27,3oC và 1 atm. a. TÝnh % khèi lîng mçi kim lo¹i trong Y. b. Hãy tính nồng độ các chất trong dung dịch A. Biết rằng H 2SO4 đã dùng có CM = 2M và lấy d 10% so với lợng cần thiết để phản ứng. (cho rằng thể tích dung dịch không đổi). Bài 12: Hòa tan vừa đủ một lợng hỗn hợp gồm kim loại M và oxit M2On (M có hóa trị không thay đổi và M2On không phải là oxit lỡng tính) trong 750 ml dung dịch HNO3 0,2 M đợc dung dịch A và NO2. Cho dung dịch A tác dụng vừa đủ với 240 ml dung dịch NaOH 0,5 M thu đợc kết tủa. Nung kết tủa đến khối lợng không đổi đợc 2,4 gam chất rắn. Tìm M, tÝnh khèi lîng mçi chÊt trong hçn hîp ban ®Çu vµ tÝnh thÓ tÝch khÝ NO 2 sinh ra ë 27,3oC vµ 1 atm? Bµi 13: L¾c 0,81 gam bét nh«m trong 200 ml dung dÞch AgNO3 vµ Cu(NO3)2 mét thêi gian thu đợc chất rắn A và dung dịch B. Cho A tác dụng với dung dịch NaOH d thì thu đợc 100,8 ml khÝ H2 (®ktc) vµ cßn l¹i 6,012 gam hçn hîp 2 kim lo¹i. Cho dung dÞch B t¸c dung dÞch NaOH d đợc kết tủa, đem nung kết tủa này đến khối lợng không đổi thu đợc 1,6 gam một oxit. Tính nồng độ mol của dung dịch AgNO3 và Cu(NO3)2 ban đầu. Bµi 14: Mét hçn hîp X gåm 2 kim lo¹i kiÒm A, B thuéc 2 chu kú kÕ tiÕp nhau trong b¶ng hÖ thèng tuÇn hoµn, khèi lîng mX = 8,5 gam. X ph¶n øng hÕt víi níc cho 3,36 lÝt H2 (®ktc). a. Xác định A, B và khối lợng mỗi kim loại? b. Thêm vào 8,5 gam hỗn hợp X trên một kim loại kiềm thổ D đợc hỗn hợp Y. Cho Y tác dụng với nớc thu đợc 4,48 lít H2 (đktc) và dung dịch E. Cô cạn dung dịch E thu đợc chất rắn Z có khối lợng là 22,15 gam. Xác định D và khối lợng của D? c. §Ó trung hßa dung dÞch E cÇn bao nhiªu lÝt dung dÞch F chøa HCl 0,2M vµ H 2SO4 0,1M. Tính khối lợng kết tủa thu đợc? Bài 15: Hòa tan hoàn toàn hỗn hợp A gồm Mg, Cu vào một lợng vừa đủ dung dịch H2SO4 70%, thu đợc 1,12 lít khí SO2 (đktc) và dung dịch B. Cho dung dịch B tác dụng với dung dịch NaOH d thu đợc kết tủa C. Nung C đến khối lợng không đổi đợc hỗn hợp chất rắn E. Cho E tác dụng với một lợng d H2 thu đợc 2,72 gam hỗn hợp chất rắn F. Tính khối lợng các chÊt trong cã trong A? Bài 16: Một hỗn hợp X gồm Fe, FeO, Fe 2O3. Lấy 0,4 gam X cho tác dụng với HCl d thu đợc 56 ml khí H2 (đktc). Đem khử hoàn toàn 1 gam hỗn hợp X bằng H 2 thu đợc 0,2115 gam H2O. a. TÝnh phÇn tr¨m khèi lîng c¸c chÊt trong X. b. Tính thể tích dung dịch HNO3 0,5M phải dùng để hòa tan hết 1 gam hỗn hợp X trên, ph¶n øng chØ cho khÝ NO..

<span class='text_page_counter'>(29)</span> Bµi 17: Mét hçn hîp X gåm Na2CO3 vµ K2CO3 cã khèi lîng lµ 35 gam. Cho X t¸c dông víi 0,4 lÝt dung dÞch H2SO4 1M. a. Chøng minh sau ph¶n øng cßn d H2SO4 . b. BiÕt r»ng thÓ tÝch CO2 bay ra lµ 6,72 lÝt (®ktc), tÝnh khèi lîng mçi muèi trong hçn hîp X? Bµi 18: Mét hçn hîp X gåm Fe vµ oxit FexOy cã khèi lîng 16,16 gam. Hßa tan hÕt X trong dung dịch HCl thu đợc dung dịch A và 0,896 lít khí (đktc). Cho dung dịch A tác dụng với dung dịch NaOH d rồi đem đun sôi trong không khí đợc kết tủa B. Nung B ở nhiệt độ cao đến khối lợng không đổi đợc 17,6 gam chất rắn. a. Xác định công thức của oxit sắt nói trên. b. Biết rằng nồng độ mol của dung dịch HCl là 1M, tính thể tích dung dịch HCl tối thiểu để hòa tan hết hỗn hợp X. Bµi 19: Cho 200 ml dung dÞch X chøa NaCl 0,2M vµ NaBr 0,1M. Thªm AgNO 3 0,1M vµo dung dịch X. Tính thể tích dung dịch AgNO3 đã thêm vào với khối lợng của kết tủa lần lợt b»ng: a. 1,88 gam b. 6,63 gam Bµi 20: Cho R lµ mét kim lo¹i hãa trÞ II, kh«ng ph¶n øng víi níc ë ®iÒu kiÖn thêng vµ ®Èy đợc các ion Pb2+, Cu2+ ra khỏi dung dịch muối của chúng. Nhúng 2 thanh kim loại R có cïng khèi lîng vµo 2 dung dÞch muèi Pb(NO 3)2 vµ Cu(NO3)2. Ngêi ta nhËn thÊy, khi sè mol muèi nitrat cña kim lo¹i R trong 2 dung dÞch b»ng nhau th× khèi lîng thanh thø nhÊt t¨ng 28,4% còn thanh thứ hai giảm 0,2%. Xác định kim loại R. Bài 21: Cho 19,2 gam Cu vào 500 ml dung dịch NaNO 3 1M, sau đó thêm 500 ml dung dịch HCl 2M, thu đợc 1 lít dung dịch A. a. Cu cã tan hÕt hay kh«ng? TÝnh thÓ tÝch khÝ NO bay ra (®ktc). b. Tính nồng độ mol các ion trong dung dịch A thu đợc sau khi phản ứng. c. Phải thêm bao nhiêu lít dung dịch NaOH 0,2M để kết tủa hết Cu 2+ chứa trong dung dÞch A. Bµi 22: Khö 31,2 gam hçn hîp A gåm FeO, Fe2O3, CuO cã tØ lÖ mol nh nhau b»ng 672 ml khí CO thu đợc chất rắn B. Hòa tan hết B trong dung dịch HNO3 d thì thấy thoát ra V lít hçn hîp khÝ gåm NO vµ NO2 cã tØ lÖ mol lµ 2 : 3. H·y tÝnh thÓ tÝch V? Bài 23: Một thanh kim loại M có hóa trị II đợc nhúng vào trong 1 lít dung dịch CuSO4 0,5M. Sau khi lấy thanh M ra và cân lại thì thấy khối lợng của thanh tăng 1,6 gam đồng thời nồng độ CuSO4 giảm còn 0,3M. a. Xác định M. b. LÊy mét thanh M cã khèi lîng ban ®Çu lµ 8,4 gam nhóng vµo 1 lÝt dung dÞch chøa AgNO3 0,2M vµ Cu(NO3)2 0,1M. Thanh M cã tan hÕt hay kh«ng? TÝnh khèi lîng chÊt r¾n A thu đợc sau phản ứng và nồng độ mol/l các ion kim loại có trong dung dịch B (giả sử thể tích dung dịch không đổi) Bµi 24: Nhóng 1 thanh kim lo¹i M cã hãa trÞ II vµo 0,5 lÝt dung dÞch CuSO 4 0,1M. Sau phản ứng thấy khối lợng thanh M tăng thêm 0,4 gam còn nồng độ CuSO 4 giảm còn lại 0,1M..

<span class='text_page_counter'>(30)</span> a. Xác định tên kim loại M. b. Lấy m gam kim loại M cho vào 1 lít dung dịch gồm AgNO 3 và Cu(NO3)2 với nồng độ mỗi muối là 0,1M. Sau khi phản ứng thực hiện hoàn toàn ta thu đợc chất rắn A có khối lợng 15,28 gam vµ dung dÞch B. TÝnh m? Bài 25: Một kim loại M tác dụng với dung dịch HNO3 loãng thu đợc M(NO3)3, H2O và hỗn hîp khÝ E gåm N2 vµ N2O. Khi hßa tan hoµn toµn 2,16 gam kim lo¹i M trong dung dÞch HNO3 loãng thì thu đợc 604,8 ml hỗn hợp khí E, có tỉ khối hơi đối với H 2 bằng 18,45. Xác định tên kim loại M. Bµi 26: Cho 10,5 gam mét an®ehit m¹ch th¼ng X cã c«ng thøc R(CHO) a thùc hiÖn ph¶n ứng tráng gơng (hiệu suất 100%). Lấy lợng bạc thu đợc hòa tan hoàn toàn trong H2SO4 đặc, nóng, thu đợc khí Y. Cho Y hấp thụ hoàn toàn trong dung dịch NaOH thì thu đợc 12,6 gam muèi trung hßa vµ 5,2 gam muèi axit. 1. Xác định công thức phân tử của X, biết phân tử lợng của X nhỏ hơn 130 đvC. 2. LÊy 14 gam X chuyÓn hãa hoµn toµn thµnh axit t¬ng øng, chia lîng axit nµy thµnh 2 phÇn b»ng nhau: + Phần 1 hòa tan hết vào m gam nớc đợc dung dịch A, cho kali kim loại d vào A, sau phản ứng thu đợc 64 lít H2 ở 69,8oC và 1,12 at. Tính khối lợng nớc m? + Phần 2 cho tác dụng hoàn toàn với một rợu đơn chức thu đợc một este E. Đốt cháy hết lîng E th× cÇn 16,8 lÝt oxi (®ktc). S¶n phÈm ch¸y gåm CO 2 vµ h¬i níc cã tØ lÖ thÓ tÝch t¬ng ứng là 6 : 5 (ở cùng nhiệt độ và áp suất). Xác định công thức phân tử của este E? Bµi 27: 1. Trén 0,015 mol rîu no A víi 0,02 mol rîu no B råi cho hçn hîp t¸c dông hÕt víi Na d đợc 1,008 lít H2. 2. Trộn 0,02 mol rợu A với 0,015 mol rợu B rồi cho hỗn hợp tác dụng hết với Na đợc 0,952 lÝt H2. 3. §èt ch¸y hoµn toµn mét lîng hçn hîp rîu nh trong thÝ nghiÖm 1 råi cho tÊt c¶ s¶n phÈm cháy đi qua bình đựng CaO mới nung, d thấy khối lợng bình tăng thêm 6,21 gam. a. T×m CTPT, CTCT vµ gäi tªn c¸c rîu. b. Cho mét lîng hçn hîp rîu nh ë thÝ nghiÖm 2 tham gia ph¶n øng este hãa víi 6 gam axit axetic. Tính khối lợng este thu đợc. Giả sử hiệu suất phản ứng este hóa là 100%. Bài 28: Một hỗn hợp X gồm 2 anđehit đơn chức, đợc chia làm 2 phần bằng nhau: PhÇn 1: víi dung dÞch AgNO3/NH3 d t¹o ra 32,4 gam b¹c kim lo¹i. Phần 2: tác dụng vừa đủ với một lợng H2 (xúc tác Ni) sau phản ứng thu đợc hỗn hợp Y gồm 2 chất hữu cơ A, B có khả năng tác dụng với Na. Cho biết lợng H2 thu đợc trong phản øng nµy b»ng 3/8 lîng H2 ph¶n øng víi 2 an®ehit trªn. §èt hçn hîp Y vµ cho toµn bé s¶n phẩm thu đợc vào 100 gam dung dịch NaOH 40%. Sau phản ứng nồng độ của NaOH trong dung dÞch lµ 9,64%. a. Xác định công thức của các anđehit. b. TÝnh khèi lîng mçi chÊt. Cho biÕt trong 2 an®ehit A, B kh«ng cã an®ehit nµo cã nèi ba hay 2 nối đôi C = C. Bµi 29: §èt ch¸y hoµn toµn mét lîng hçn hîp 2 este. Cho s¶n phÈm ph¶n øng ch¸y qua bình đựng P2O5 d thì thấy khối lợng bình tăng thêm 6,21 gam. Sau đó, cho qua tiếp dung dịch Ca(OH)2 d thì thu đợc 34,5 gam kết tủa. Các este nói trên thuộc loại gì? (đơn chức hay ®a chøc, no hay kh«ng no). Mặt khác, cho 6,825 gam hỗn hợp 2 este đó tác dụng vừa đủ với dung dịch KOH, thu đợc 7,7 gam hỗn hợp 2 muối và 4,025 gam một rợu. T×m c«ng thøc ph©n tö vµ khèi lîng mçi este, biÕt r»ng khèi lîng ph©n tö cña 2 muèi hơn kém nhau không quá 28 đơn vị cacbon. Bài 30: Đun nóng 28,75 gam rợu etylic với H2SO4 đặc 98% ở 170oC. Toàn bộ sản phẩm thu đợc cho qua bình 1 đựng CuSO4 khan, sau đó qua bình 2 đựng dung dịch NaOH đặc và cuối.

<span class='text_page_counter'>(31)</span> cùng qua bình 3 đựng dung dịch brom d trong dung môi CCl4. Sau thí nghiệm khối lợng b×nh 3 t¨ng 10,5 gam. BiÕt c¸c ph¶n øng x¶y ra hoµn toµn. Lại cho H2SO4 loãng d tác dụng với dung dịch ở bình 2 thu đợc hỗn hợp khí A. A có khả năng làm đổi màu các dung dịch HI, Br2, KMnO4 loãng. a. ViÕt c¸c ph¬ng tr×nh ph¶n øng ? b. Hãy cho biết màu sắc các dung dịch HI, Br2, KMnO4 thay đổi nh thế nào? c. Tính hiệu suất của phản ứng tạo chất đã bị hấp thụ ở bình 3? Bài 31: Một hỗn hợp gồm axetilen, propilen và metan. Đốt 11 gam hỗn hợp này thu đợc 12,6 gam H2O. Còn 11,2 lít hỗn hợp đó cho phản ứng vừa đủ với một dung dịch chứa 100 gam brom. Xác định % thể tích của hỗn hợp ban đầu. Bài 32: Cho V lít (đktc) hỗn hợp khí gồm 2 olefin liên tiếp nhau trong dãy đồng đẳng hợp nớc (có H2SO4 loãng xúc tác) thu đợc 12,9 gam hỗn hợp A gồm 3 rợu. Chia A thành 2 phần b»ng nhau: + Phần 1 đem đun trong H2SO4 đặc ở 140oC thì thu đợc 5,325 gam B gồm 6 ete khan. Xác định công thức cấu tạo của các olefin, các rợu và các ete. + Phần 2 đem oxi hóa bằng O2 không khí ở nhiệt độ cao (có Cu xúc tác) thì đợc hỗn hợp sản phẩm D chỉ gồm andehit và xeton. Sau đó cho D tác dụng với AgNO 3/NH3 d thì nhận đợc 17,28 gam Ag kim loại. Tính % khối lợng mỗi rợu trong A và tính giá trị V. + Nếu cho thêm 0,05 mol rợu no đơn chức, bậc một khác vào phần 2 rồi tiến hành phản ứng oxi hóa khử bằng O2 không khí, sau đó phản ứng tráng bạc nh trên thì sẽ nhận đợc bao nhiªu gam Ag kim lo¹i. Bài 33: E là hỗn hợp của 2 đồng phân mạch thẳng chứa C, H, O, chỉ chứa một loại nhóm chức. Đun nóng m gam hỗn hợp E với 1,5 lít dung dịch NaOH 0,2M đến khi phản ứng xảy ra hoµn toµn. §Ó trung hßa NaOH d cÇn thªm vµo hçn hîp sau ph¶n øng 120 ml dung dÞch HCl 0,5M. Cô cạn hỗn hợp sau trung hòa thu đợc 22,71 gam hỗn hợp 2 muối khan và 11,04 gam hỗn hợp 2 rợu đơn chức bậc 1 có phân tử lợng khác nhau. a. Xác định công thức cấu tạo 2 rợu trên. b. Xác định công thức cấu tạo 2 chất trong hỗn hợp E. Bµi 34: Mét este E (kh«ng cã nhãm chøc nµo kh¸c) cã 3 nguyªn tè C, H, O. LÊy 1,22 gam E phản ứng vừa đủ với 200 ml dung dịch KOH 0,1M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu đợc phần hơi chỉ có nớc và phần rắn là 2,16 gam hỗn hợp muối. Đốt cháy hỗn hợp hỗn hợp muối này thu đợc 2,64 gam CO2, 0,54 gam H2O và a gam K2CO3. Tính a và xác định công thøc ph©n tö, c«ng thøc cÊu t¹o cña E. BiÕt khèi lîng ph©n tö cña E nhá h¬n 140 ®vC..

<span class='text_page_counter'>(32)</span>