NHẬP môn TÀI CHÍNH CÔNG

TÀI CHÍNH CƠNG

Copyright © 2010 Worth Publishers


1.1 Bốn câu hỏi lớn của Tài chính cơng
1.2 Tại sao cần học Tài chính cơng?

PR E PAR E D B Y

ThS. NGUYỄN THỊ MỸ HẠNH







Khi nào Chính phủ nên can thiệp vào nền
kinh tế ?
Chính phủ nên can thiệp như thế nào?
Tác động/Ảnh hưởng của những can thiệp
đó đến kết quả kinh tế là gì?
Tại sao chính phủ lại chọn sự can theo
phương thức đó ?

07/06/21

3

Khi nào Chính phủ nên can thiệp vào nền kinh tế?





Thông thường, thị trường tư nhân cạnh tranh cung
cấp các đầu ra rất “hiệu quả” cho nền kinh tế .
Vậy có cần đến sự can thiệp của Chính phủ?
Nói chung có 2 lý do để chính phủ can thiệp:
 Thất bại thị trường
 Tái phân phối

07/06/21

4


Khi nào Chính phủ nên can thiệp vào nền kinh tế?

Thất bại thị trường
Thất bại thị trường dẫn đến kinh tế thị trường
khơng đạt mức tối đa hóa hiệu quả

07/06/21

5




Trong một thị trường cụ thể, đầu ra hiệu quả là ở đó đường cung,
đường cầu cắt nhau.
P
S =(MC)

$14
$12
$10
$8
$6

D = (MB)

90

100

110

Q




Tuy nhiên, trong 1 số thị trường, điểm
giao nhau này khơng phản ánh đầu ra
hiệu quả.
Xét

thị trường bảo hiểm, có nhiều người
không được/không tham gia bảo hiểm.

07/06/21

7


g
n
ụ
d
g
n
Ứ





Tính đến tháng 7/2014, cả nước có 62 triệu người
tham gia BHYT, tỉ lệ mới đạt 68% dân số. Tỉ lệ
tham gia thấp nhất là ở các hộ nông lâm ngư
nghiệp, do đó CP đang xây dựng cơ chế hỗ trợ
cho nhóm này tham gia BHYT.
Dịch sởi lớn nhất ở Mĩ từ năm 1989-1991 xuất
phát từ nguyên nhân tỷ lệ tiêm chủng rất thấp.
Giải pháp là chính phủ Mỹ phải trợ cấp chích
vaccines cho những hộ gia đình có thu nhập
thấp.

07/06/21

8


g
n
ụ
d
g
n
Ứ

Việt Nam
 Chương trình Tiêm Chủng Mở Rộng gồm 11 loại
vắc xin phòng 11 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm
nhất .
 Chính Phủ trợ cấp thu mua tạm trữ lúa, café hỗ
trợ cho nông dân
 Tạo điều kiện cho nông dân, doanh nghiệp chủ
động trong thu hoạch, tiêu thụ lúa, góp phần kiềm
chế tình trạng sụt giá
07/06/21

9


Khi nào Chính phủ nên can thiệp vào nền kinh tế?

Tái phân phối thu nhập

Tái phân phối là một sự chuyển giao
nguồn lực từ nhóm người này trong
xã hội đến nhóm người khác.
Chính phủ cần quan tâm đến:
(i) quy mơ chiếc bánh kinh tế
(ii)quy mô lát bánh mà mỗi người nhận được từ chiếc
bánh kinh tế.


07/06/21

10


Hình 1

(Nguồn: Tổng cục Thống kê)

Quy mơ chiếc bánh kinh tế được quyết
định bởi hiệu quả xã hội của nền kinh tế
07/06/21

11


Bảng 1

Tăng trưởng thu nhập bình quân đầu người của
một số nước Đông Nam Á
(Đô la Mỹ)

 

Theo tỷ giá hiện tại
1990

2010

Tăng (lần)

Việt Nam

98

1.224

12,5

Singapore

11.841

41.987

3,5

Indonesia

620

2.950

4,8

Thái Lan

1.495

4.613

3,1

(Nguồn: WB)
07/06/21

12




Quy mô lát bánh mà mỗi người nhận được từ chiếc
bánh kinh tế: Chính phủ phải phân chia như thế
nào để đảm bảo cơng bằng xã hội?
Ở

khía cạnh phân phối, xã hội đánh giá sự tăng thêm 1
đồng tiêu dùng của người nghèo cao hơn 1 đồng tăng
thêm của người giàu

07/06/21

13


Chính phủ nên can thiệp như thế nào?
Đánh

thuế /Trợ cấp cho khu vực tư
Giới hạn/Quy định việc mua hoặc bán hàng hóa
Cung cấp cơng các hàng hóa cơng – dịch vụ
cơng
Tài trợ cơng cho tư nhân cung cấp hàng hóa

07/06/21

14


Chính phủ nên can thiệp như thế nào?
Đánh

-

thuế /Trợ cấp
Chính phủ khắc phục thất bại thị trường bằng sử
dụng cơ chế giá. Chính sách của Chính phủ được
sử dụng để thay đổi giá cả hàng hóa theo 2 cách:
Thơng qua đánh thuế làm tăng giá cả của hàng
hóa được sản xuất dư thừa so với mức hiệu quả
Thông qua trợ cấp làm giảm giá cả hàng hóa
được sản xuất dưới mức tiềm năng

07/06/21

15


Thuế và Trợ cấp
Đánh thuế lên người TD

Đánh thuế lên người sản xuất

Figure 1.3

Figure 1.2

P

S`

$14

T=$4

$12
$10

P
$14

S

$12
$10

T=$4

S
T=$4

$8

$8

D

$6

90

100

110

Q

T=$4

$6

90

…làm giảm sản lượng.

100

110

D
D`

Q


Trợ cấp đến người sản xuất Trợ cấp đến người tiêu dùng
Figure 1.5

Figure 1.6

P

P
S

$14

$14

$12

$12

S=$4S`

$10
$8

S=$4

$10

S=$4

D`

$8

S=$4

D

$6

90

S

100

110

D

$6

Q

90

…làm tăng sản lượng

100

110

Q


Chính phủ nên can thiệp như thế nào?
 Giới

hạn/Quy định

Chính phủ có thể giới hạn hành vi mua hoặc bán các sản
phẩm hàng hóa được sản xuất dư thừa
Quy định mua các loại hàng hóa sản xuất dưới mức tiềm
năng
 Cung

cấp hàng hóa/dịch vụ cơng
Chính phủ trực tiếp cung cấp hàng hóa cơng

 Tài trợ khu vực tư cung cấp hàng hóa cơng
CP muốn gây ảnh hưởng đến mức tiêu dùng của XH nhưng
không muốn tham gia trực tiếp cung cấp hàng hóa  tài trợ
khu vực tư cung cấp hàng hóa như mong muốn

07/06/21

18


Những ảnh hưởng của sự can thiệp là gì?



Ảnh hưởng tích cực: cơng bằng xã hội
Ảnh hưởng tiêu cực: Tái phân phối thường liên
quan đến sự tổn thất hay kém hiệu quả.
Hành động tái phân phối có thể làm thay đổi
hành vi con người. Đánh thuế vào người giàu
để tái phân phối cho người nghèo có thể làm
cho cả 2 đối tượng làm việc kém hiệu quả .

07/06/21

19




Vấn đề về sự đánh đổi giữa hiệu quả và

công bằng
Công
bằng

Hiệu
quả
07/06/21

20


Tại sao CP lựa chọn can thiệp theo cách
thức nào đó?







Vì sao chính phủ thực hiện biện pháp can thiệp
này mà khơng phải là biện pháp kia; có bao
nhiêu hoạt động chính phủ nên can thiệp hoặc
thực hiện.
Chính phủ đưa ra các quyết định chính sách
dựa trên các lựa chọn cơng như thế nào.
Sự can thiệp của Chính phủ có thể là một cơng
cụ kinh tế chính trị.
07/06/21

21


Quy mơ chi tiêu của chính phủ và sự tăng trưởng
kinh tế
 Quy mơ chính phủ thường được đo lường trong sự
so sánh % so với GDP
 1930s: Chính phủ Mỹ chi tiêu 5% of GDP.
 1970s và về sau : Khoảng 20% of GDP (hình 2).
2
 Khuynh hướng chung của các nước sau 1960s, quy
mơ chi tiêu chính phủ Mỹ tăng chậm hơn (hình 3).
3

07/06/21

22


Hình 2

Source: OMB Historical Tables: Budget of the United States Government, Fiscal Year 2004


Hình 3

Source: OECD Historical Statistics


Hình 4

Source: OECD Historical Statistics