van duyen

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (831.78 KB, 146 trang )

(1)1TuÇn 1 A TiÕt 1:. Ngµy d¹y: 23/08/2010. Cæng trêng më ra A. Mục tiêu cần đạt: - Qua việc hớng dẫn học sinh đọc, tìm hiểu giúp các em cảm nhận và thấm thía những tình cảm thiêng liêng, sâu nặng của cha mẹ đối với con cái, thấy đợc ý nghĩa to lớn của nhà trờng đối với cuộc đời của mỗi con ngời. - TÝch hîp víi ph©n m«n TiÕng ViÖt ë kh¸i niÖm tõ ghÐp; víi TËp lµm v¨n qua c¸c kh¸i niÖm liªn kÕt trong v¨n b¶n, rÌn luyÖn kü n¨ng sö dông tõ, biÕt liªn kÕt khi x©y dùng v¨n b¶n. B. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - Gi¸o viªn: So¹n bµi, gi¶i bµi tËp, t×m hiÓu kh¸i niÖm v¨n b¶n nhËt dông. - Häc sinh: §äc, t×m hiÓu bµi theo c©u hái trong SGK. C. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học 1- ổn định tổ chức 2- Bµi cò -Văn bản nhật dụng là gì? Em đã học ở lớp 6 những văn bản nhật dụng nào? - Văn bản nhật dụng viết về các vấn đề gần gũi bức thiết với cuộc sống của con ngời, di tÝch lÞch sö, c¸c danh lam th¾ng c¶nh, thiªn nhiªn vµ m«i trêng, n¨ng lîng, d©n sè, quyÒn trÎ em... 3- Bµi míi: Chúng ta đã bớc vào năm học mới, một năm học hứa hẹn bao nhiêu điều tốt đẹp. Cha mẹ đã lo lắng cho ta từ tấm áo manh quần, sách vở học tập, điều đó ai cũng dễ dàng nhận ra. Nhng cũng có những điều mà không phải ai cũng dễ dàng nhật thấy đó là những trăn trở suy nghĩ của biết bao bà mẹ trong đêm trớc ngày khai trờng của con. Lý Lan đã ghi lại đợc những suy nghĩ, việc làm của bà mẹ trong đêm trớc ngày khai trờng của con. Chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu điều đó qua văn bản "Cổng trờng mở ra" Hoạt động của gv Hoạt động của hs I-Giíi thiÖu t¸c gi¶ ,t¸c phÈm. V¨n b¶n Cæng trêng më ra lµ bµi viÕt cña LÝ Lan in ?V¨n b¶n nµy cña ai ? In ë b¸o trªn b¸o Yªu trÎ, sè166, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, nµo? ngµy 01-09-2000. II-§äc – hiÓu v¨n b¶n 1-§äc vµ t×m hiÓu chung. GV hớng dẫn HS đọc bài . - Đọc: giọng đọc phải rõ ràng,thiết tha và tình GV gọi HS đọc bài. GV cho HS gi¶i nghÜa c¸c tõ c¶m. khã. - Chó thÝch: gi¶i nghÜa c¸c tõ: Nh¹y c¶m, h¸o hức, bận tâm, can đảm. ?Văn bản đợc chia là mấy đoạn? -2 đoạn: +Tâm trạng của ngời mẹ vào đêm trớc Nªu néi dung cña mçi ®o¹n? ngµy khai trêng. +Suy nghÜ cña ngêi mÑ vÒ mét ngµy khai trêng ë níc NhËt,vÒ ngµy mai-ngµy khai trêng cña con..

(2) 2-Ph©n tÝch. ? Trong đêm trớc ngày khai tra.Tâm trạng của ngời mẹ trong đêm trớc ngày êng, t©m tr¹ng cña mÑ vµ con nh khai trêng cña con. thÕ nµo? Tõ ng÷ nµo miªu t¶ t©m - Mẹ: không ngủ đợc, trằn trọc, thao thức. trạng đó? - Con: thanh th¶n, nhÑ nhµng, v« t. ? Tại sao mẹ không ngủ đợc - V× lo l¾ng cho con, v× mõng cho con. - V× n«n nao nhí vÒ ngµy khai trêng n¨m xa cña m×nh. ? Qua đó em thấy tình cảm của - MÑ yªu th¬ng lo l¾ng cho con  t©m tr¹ng håi hép mÑ nh thÕ nµo? xúc động. ? Mẹ đã nghĩ gì làm gì trong - Giúp con chuẩn bị đồ dùng học tập, quần áo cho đêm không ngủ đó? ngµy mai, dän nhµ cöa. ? Tâm trạng của mẹ con đợc - Không tập trung đợc vào việc gì cả, không định làm diÔn t¶ nh thÕ nµo? việc ấy vào tối nay  ngời mẹ đang xúc động, đang đắm chìm vào những hồi sức suy tởng trớc sự kiến lớn sắp đến víi con, mÑ h×nh dung t©m tr¹ng h¸o høc, vui síng cña con. ? Hình ảnh đứa con đợc miêu tả - Hình ảnh đứa con trong cái nhìn yêu thơng của mẹ  qua cái nhìn của ai? Hình ảnh đó đó chính là niềm hạnh phúc lớn lao của mẹ. thÓ hiÖn ®iÒu g×? ? Bµi v¨n lµ lêi cña ai? C¸ch viÕt - Bµi v¨n lµ lêi mÑ nãi víi con nhng kh«ng trùc tiÕp nµy cã t¸c dông g×? mµ nh lµ lêi thÇm th×, t©m sù víi chÝnh m×nh. C¸ch viÕt nµy lµm cho viÖc thÓ hiÖn néi t©m nh©n vËt ch©n thËt h¬n. ? Sau khi nghÜ vÒ ngµy khai trb.Suy nghÜ cña ngêi mÑ vÒ ngµy khai trêng ë níc êng n¨m xa cña chÝnh m×nh,ngêi NhËt,vÒ ngµy mai-ngµy khai trêng cña con. mẹ tiếp tục suy nghĩ đến vẩn đề g×? ? C©u v¨n nµo nãi lªn tÇm quan "Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm của giáo dục sẽ ảnh htrọng của nhà trờng đối với thế hệ ởng đến cả một thế hệ mai sau." trÎ? ?Qua đó em hiểu đợc ớc mơ của - Ngời mẹ muốn con mình đợc hởng một nền giáo dục ngêi mÑ lµ g×? tiến bộ nhất, mọi trẻ em đợc chăm sóc giáo dục với tất cả tình thơng của xã hội và đất nớc. ? KÕt thóc bµi v¨n, ngêi mÑ nãi: - §ã lµ thÕ giíi cña ¸nh s¸ng vµ tri thøc, nh÷ng hiÓu "Bíc qua cæng trêng lµ mét thÕ biÕt lý thó vµ kú diÖu cña nh©n lo¹i. giíi kú diÖu sÏ më ra tríc m¾t con" - §ã lµ thÕ giíi cña t×nh b¹n, t×nh nghÜa thÇy trß cao Em hiểu thế giới kỳ diệu đó là đẹp thủy chung. nh÷ng g×? - §ã lµ thÕ giíi cña nh÷ng íc m¬, kh¸t väng, lµ niÒm (Cho Hs đánh dấu vào ý kiến hi vọng nhng cũng có những vấp ngã khiến ta ghi nhớ suốt đời. Nhà trờng là tuổi thơ của tất cả mỗi ngời. đúng  các ý trên) III-Tæng kÕt. 1- NghÖ thuËt. - ThÓ lo¹i ký, biÓu c¶m. ? Bài văn đợc viết theo thể loại V¨n b¶n lµ nh÷ng dßng nh¹t kÝ t©m t×nh,thiÕt tha vµ tù sù hay ký biÓu c¶m? s©u lắng.Việc sử dụngyếu tố hồi kí,tự sự,ngôn ngữ độc tho¹i néi t©m, t¹o cho v¨n b¶n cã søc truyÒn c¶m lín. 2-Néi dung ? Bài văn để lại cho em những - Bµi v¨n nh nh÷ng dßng nhËt ký t©m t×nh nhá nhÑ vµ c¶m xóc g×? sâu lắng đã giúp ta hiểu thêm tấm lòng thơng yêu và tình cảm sâu nặng của ngời mẹ đối với con, vai trò to lớn của nhà trờng đối với cuộc đời mỗi con ngời. 4 - LuyÖn tËp- cñng cè - Cho Hs th¶o luËn a. ý kiến đúng: Đây là ngày đầu tiên đến trờng, là ngày ta bớc vào thế giới kỳ diệu. Nó thờng để lại dấu ấn sâu đậm nhất. 5- Híng dÉn häc ë nhµ: - Lµm bµi tËp 2;.

(3) - §äc thªm: Trêng häc. - So¹n bµi :MÑ t«i. + Tìm hiểu tâm trạng của ngời bố khi con thiếu lễ độ với mẹ. + Cảm nhận của ngời con khi nhận đợc bức th của bố.. TiÕt 2:. Ngµy d¹y 25 /08/2010 MÑ t«i. A. Mục tiêu cần đạt: - Qua bµi häc gióp häc sinh hiÓu biÕt vµ thÊm thÝa nh÷ng t×nh c¶m thiªng liªng vµ s©u nÆng cña cha mÑ víi con c¸i. - Nghệ thuật biểu hiện thái độ, tâm trạng, tình cảm gián tiếp qua bức th ngời bố gửi cho con víi ng«i kÓ thø nhÊt. - TÝch hîp víi tiÕng ViÖt vµ TËp lµm v¨n. B. ChuÈn bÞ: - Häc sinh: T×m hiÓu, so¹n bµi. - Gi¸o viªn: Nghiªn cøu, so¹n bµi, C. . Tiến trình tổ chức hoạt động dạy - học 1- ổn định tổ chức 2- Bµi cò: ? Tâm trạng của ngời mẹ và của đứa con trong đêm trớc ngày khai trờng giống và khác nhau nh thÕ nµo? ? Qua v¨n b¶n "Cæng trëng më ra" em rót ra bµi häc s©u s¾c nµo? 3- Bài mới: Trong cuộc đời của mỗi chúng ta, ngời mẹ có vị trí và ý nghĩa lớn lao và thiêng liêng cao cả,. Nhng không phải khi nào mỗi chúng ta cũng ý thức đợc điều đó. Chỉ đến khi mắc lỗi lầm ta mới nhận ra tất cả. Bài "Mẹ tôi" sẽ đem đến cho ta bài học sâu sắc. I-T¸c gi¶, t¸c phÈm. ? Hãy giới thiệu những nét cơ bản nhất 1-Tác giả Ets-môn-đô đơ A-mi-xi(1846-1908) vÒ t¸c gi¶? -Là nhà hoạt động xã hội,nhà văn hoá,nhà văn lín cña níc I-ta-li-a -Để lại một sự nghiệp văn chơng rất đáng tự hào trªn nhiÒu thÓ lo¹i. - ¤ng cã nhiÒu t¸c phÈm viÕt cho thiÕu nhi. - Tªn tuæi cña «ng trë thµnh bÊt tö qua t¸c phÈm Nh÷ng tÊm lßng cao c¶. GV hớng dẫn HS đọc bài. II-§äc -hiÓu v¨n b¶n. 1- §äc -t×m hiÓu chung.

(4) - Giọng đọc rõ ràng dứt khoát mà tình cảm,thể hiện đợc nh÷nh t©m tvµ t×nh c¶m buån khæ cña ngêi cha tríc lçi . lÇm cña con vµ sù tr©n träng cña «ng víi vî m×nh. - 2HS đọc bài. - Bè côc: 2 phÇn 2- Ph©n tÝch v¨n b¶n GV gọi HS đọc bài. a- Nhan đề do tác giả đặt - tuy bà mẹ không trực tiếp ? V¨n b¶n gåm cã mÊy phÇn? Nªu néi xuÊt hiÖn trong c©u chuyÖn nhng ®©y lµ tiªu ®iÓm mµ c¸c dung cña mçi phÇn? nhân vật hớng tới để làm sáng tỏ vấn đề. ? V¨n b¶n lµ bøc th ngêi bè göi cho con tại sao đầu đề là "Mẹ tôi"? b-PhÇn dÇu bøc th ? Tại sao bố viết th cho con?Mục đích -En -ri- cô có nhỡ thốt ra một lời thiếu lễ độ với mẹ viết th là gì?Cảm xúc của con khi đọc bức khi cô giáo đến thăm. th? -Mục đích: cảnh cáo cậu con trai. -Cảm xúc khi đọc th bố: xúc động vô cùng. ?Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch viÕt th cña -Đi thẳng vào vấn đề có tác dụng làm rõ mục đích ngời bố? Nêu tác dụng của cách viết đó? viết th của ngời bố đồng thời để làm rõ thái độ rất nghiªm kh¾c ,kiªn quyÕt c¶nh c¸o con cña ngêi bè. ? Qua bức th em thấy thái độ của ngời bố c- Néi dung vµ ý nghÜa bøc th. đối với En-ri-cô nh thế nào? - Thái độ buồn bã,tức giận,kiên quyết ,nghiêm khắc. ? Nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh, lêi lÏ trong - Sù hçn l¸o cña con nh mét nh¸t dao ®©m vµo tim th thể hiện thái độ buồn bã, tức giận của bố vậy. ngêi bè? - Con mà xúc phạm đến mẹ con ? -Thµ r»ng bè kh«ng cã con cßn h¬n lµ thÊy con béi b¹c với mẹ:... trong một thời gian con đừng hôn bố. ? Ngoài thái độ buồn bã và tức dận, kiên - Giọng điệu trìu mếm, yêu thơng: En - ri - cô của bố ạ! quyÕt vµ nghiªm kh¾c Bè cßn thÓ hiÖn H·y nghÜ xem En - ri -c« µ. tháI độ gi đối với En - ri - cô? Điều đó - Khẳng định tình cảm của mình với con: Bố rất yêu thÓ hiÖn nh÷ng chi tiÕt nµo? con,En-ri-c« ¹,con lµ niÒm hi väng.... - Nh¾c l¹i tªn con nhiÒu lÇn kÌm theo c¸c th¸n tõ: ¹,µ,. => Ngêi bè rÊt yªu th¬ng con. - Cho Hs đọc "bố nhớ... cứu sống con" GV gọi hs đọc bài . - Ngời mẹ đã phải thức suốt đêm... ? Nh÷ng lêi lÏ nµo nãi vÒ ngêi mÑ cña - Ngời mẹ sẵn sàng... xin ăn, hi sinh tính mạng để En-ri-cô? Qua đó em thấy mẹ En-ri-cô là cứu con. ngêi thÕ nµo? - MÑ En-ri-c« hÕt lßng yªu th¬ng, ch¨m sãc con, s½n sµng hi sinh tÊt c¶ v× con. ? Điều gì khiến cho En-ri-cô xúc động a. V× bè gîi l¹i nh÷ng kû niÖm gi÷a mÑ vµ En-ri-c«. v« cïng? b. V× En-ri-c« sî bè. Cho Hs đánh dấu vào ý kiến đúng. c. V× En-ri-c« thÊy xÊu hæ. d. Vì thái độ kiên quyết nghiêm khắc của bố. e. V× lêi nãi ch©n t×nh s©u s¾c..

(5) ? T¹i sao ngêi bè kh«ng nãi trùc tiÕp - Tình cảm sâu sắc thờng kín đáo, tế nhị nhiều khi víi En-ri-c« mµ viÕt th? không nói trực tiếp đợc. Viết th không chỉ nói riêng với ngời mắc lỗi mà giữ đợc sự kín đáo tế nhị mà không lµm ngêi m¾c lçi mÊt ®i lßng tù träng. §©y chÝnh lµ c¸ch øng xö trong cuéc sèng  viÕt th lµ c¸ch tèi u. III-Tæng kÕt. ? Qua bøc th ngêi bè göi cho En-ri-c« - T×nh yªu th¬ng vµ lßng kÝnh träng cha mÑ lµ ®iÒu em cảm nhận đợc điều gì? thiêng liêng nhất. Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình yêu thơng đó (Anitxi) - Giäng ®iÖu ch©n thµnh,tha thiÕtvõa nghiªm kh¾c võa døt kho¸t võa ph©n tÝch thiÖt h¬n ®Çy søc thuyÕt ? Bức th mang tính biểu cảm đặc sắc ở phục,phù hợp với tâm lý trẻ lân đầu phạm lỗi mong đợc chç nµo? tha thø ,mong cã c¬ héi s÷a ch÷a - Sö dông nhiÒu kiÓu c©u linh ho¹t. 4:LuyÖn tËp - cñng cè: Cho Hs lµm bµi tËp 1 - HS theo dâi lµm bµi - HS có thể chọn đoạn “dù có lớn ... tình yêu thơng đó” GV Cã thÓ gîi ý - Cã thÓ chän c©u trong phÇn ghi nhí 5: Híng dÉn häc ë nhµ: - Lµm bµi tËp 2: KÓ l¹i mét viÖc em lì g©y ra lµm bè mÑ buån phiÒn (kh«ng v©ng lêi, kh«ng ch¨m häc). - §äc thªm: Th göi mÑ. - ChuÈn bÞ bµi : Tõ ghÐp + Với kiến thức đã học ở tiểu học tìm đoạn văn ngắn xác định từ đơn, từ ghép trong ®o¹n v¨n. TiÕt 3:. Ngµy d¹y 25 / 08/2010 Tõ ghÐp. A. Mục tiêu cần đạt: - Qua bài học giúp học sinh nắm đợc cấu tạo của hai loại từ ghép. - Hiểu đợc cơ chế tạo nghĩa của từ ghép, biết vận dụng vào việc tìm hiểu nghĩa của từ ghÐp. B. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - Gi¸o viªn nghiªn cøu, so¹n bµi, t×m hiÓu vÒ tõ, nghÜa cña tõ (líp 6) - Häc sinh t×m hiÓu bµi: Tõ, nghÜa cña tõ (Ng÷ v¨n 6) C. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học 1- ổn định tổ chức 2- Bµi cò: -KiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi häc. 3- Bµi míi: ở lớp 6 chúng ta đã tìm hiểu các bài học về từ đơn, từ láy, từ ghép. Bây giờ chúng ta tiếp tôc t×m hiÓu cÊu t¹o, ý nghÜa cña tõ ghÐp. - Gv ghi b¶ng phô I-C¸c lo¹i tõ ghÐp..

(6) ? C¸c tõ ghÐp bµ ngo¹i; th¬m phøc, tiÕng - TiÕng chÝnh: bµ, th¬m. nµo chÝnh tiÕng nµo phô. TrËt tù c¸c tiÕng - TiÕng phô: ngo¹i, phøc. TiÕng phô bæ sung ý trong tõ ghÐp chÝnh phô? nghĩa cho tiếng chính. Tiếng chính đứng trớc, tiếng phụ đứng sau. ? C¸c tiªng trong tõ quÇn ¸o,trÇm bæng cã - C¸c tiÕng trong tõ ghÐp trªn kh«ng ph©n ra tiÕng ph©n ra tiÕng chÝnh,tiÕng phô kh«ng ? chÝnh tiÕng phô  cã 2 lo¹i tõ ghÐp, tõ ghÐp chÝnh phô vµ tõ ghÐp đẳng lập. ? ThÕ nµo lµ tõ ghÐp chÝnh phô? -. Tõ ghÐp chÝnh phô: Lµ tõ ghÐp cã tiÕng chÝnh vµ tiÕng phô bæ sung ý nghÜa cho tiÕng chÝnh. TiÕng chính đứng trớc, tiếng phụ đứng sau. ? Thế nào là từ ghép đẳng lập? -. Từ ghép đẳng lập: Là từ ghép có các tiếng bình đẳng với nhau về mặt ngữ pháp (không phân ra tiếng chÝnh phô). II-NghÜa cña tõ ghÐp. ? So s¸nh nghÜa cña tõ bµ ngo¹i víi nghÜa - NghÜa tõ bµ ngo¹i hîp h¬n, nghÜa tõ bµ réng tõ bµ. NghÜa cña tõ th¬m so víi th¬m phøc? h¬n. - NghÜa tõ th¬m réng h¬n so víi th¬m phøc.  Tõ ghÐp chÝnh phô cã tÝnh chÊt ph©n nghÜa. NghÜa tõ ghÐp chÝnh phô hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng phô. ? So s¸nh nghÜa cña tõ quÇn ¸o so víi - NghÜa cña tõ quÇn ¸o, trÇm bçng réng h¬n kh¸i nghÜa cña mçi tiÕng. NghÜa cña tõ qu¸t trõu tîng h¬n. trÇm bçng so víi nghÜa cña c¸c tiÕng trÇm bçng.. Cho học sinh đọc ghi nhớ (SGK).  Từ ghép đẳng lập có tính chất hợp nghĩa. Nghĩa của từ ghép đẳng lập khái quát hơn so với nghĩa của c¸c tiÕng t¹o nªn nã. - Tõ ghÐp chÝnh phô cã tÝnh chÊt ph©n nghÜa. NghÜa cña tõ ghÐp chÝnh phô hÑp h¬n nghÜa cña tiÕng chÝnh - Từ ghép đẳng lập có tính chất hợp nghĩa. Nghĩa của từ ghép đẳng lập khái quát hơn nghĩa của các tiÕng t¹o nªn nã.. Củ cải ; Rau dền; Bàn đạc cho 3 häc sinh nh¾c l¹i néi dung cña bµi ¨n uèng; §øng ngåi; Bµn ghÕ; S«ng nói häc - LÊy vÝ dô vÒ tõ ghÐp chÝnh phô - Lấy ví dụ về từ ghép đẳng lập.

(7) 3: LuyÖn tËp: 1. Cho Hs lµm bµi, th¶o luËn theo - Cho Hs nh¾c l¹i bµi häc. nhãm. Bµi tËp 1: - Các từ ghép chính phụ: lâu đời, (Gv lu ý trêng hîp tõ c©y cá  trong v¨n c¶nh cã xanh ng¾t, nhµ m¸y, nhµ ¨n, cêi nô. thể xác định là từ ghép - Từ ghép đẳng lập: ẩm ớt, suy nghĩ, chính phụ: - Những cây cỏ này đều ®Çu ®u«i. lµ vÞ thuèc. đẳng lập: - Chóng cã ph¶i lµ gièng cây cỏ đâu mà ngồi yên đợc). Bµi tËp 2: 2. Ph©n bµi tËp theo nhãm: HS tù lµm - Bót (bi, mùc, vÏ, l«ng) - ¡n (c¬m, phë, chay, mÆn...) - Thíc (kÎ, thî, ®o, d©y...) - Vui (tÝnh, miÖng, b¹n...) - Lµm (nhµ, bé, viÖc...) - Nh¸t (gan, tÝnh, g¸i...) Bµi tËp 3: Gọi hs đọc bài tập 3 - Điền thêm các tiếng để tạo từ ghép đẳng lập. ? Xác định yêu cầu bài tập - Núi (non, sông, đồi...) - Ham (muèn, mª) - Xinh (tơi, đẹp) - MÆt (mòi, mµy) - Häc (hµnh, hái, tËp) - Tơi (đẹp, tốt) Bµi tËp 4: - T¹i sao nãi "mét cuèn s¸ch" mµ kh«ng thÓ nãi mét cuèn s¸ch vë? ? Xác định yêu cầu của bài tập - Sách là danh từ chỉ sự vật có thể đếm đợc theo loại còn sách vở là từ ghép có ý nghĩa chỉ chung. Không phải nói thứ hoa có màu hồng đều gọi là hoa hång mµ nã lµ mét loµi hoa (hoa hång b¹ch, hoa hång vµng, hoa hång nhung...).

(8) - Nam nói đúng: áo dài là một loại áo, áo có thÓ may v¹t ng¾n h¬n mét tÝ còng gäi lµ ¸o dµi. - Cµ chua lµ mét lo¹i qu¶, cã thø ngät hoÆc chua. - C¸ vµng lµ mét lo¹i c¸ c¶nh (cã nhiÒu v©y ®u«i) cã nhiÒu mµu. Gọi hs đọc bài tập 6 ? Xác định yêu cầu của bài tập. Cho học sinh đọc bài tập 7 ? Xác định yêu cầu của bài tập. Bµi tËp 6: So s¸nh nghÜa cña c¸c tõ ghÐp víi nghÜa cña c¸c tiÕng t¹o nªn nã: - M¸t tay: m¸t lµ tiÕng chÝnh, tay lµ tiÕng phô  chØ ngêi lµm viÖc g× còng giái (nu«i con giái, ch¨n nu«i giái...) - Nãng lßng: nãng lµ tiÕng chÝnh  chØ sù nôn nóng, không yên tâm về một việc gì đó. - Tay ch©n: chØ chung c¸c bé phËn trong c¬ thÓ ngêi Bµi tËp 7: - Ph©n tÝch cÊu t¹o cña tõ ghÐp cã 3 tiÕng M¸y h¬i níc B¸nh. ®a nem. 4- Cñng cè - Cho học sinh nhắc lại khái niệm về từ ghép đẳng lập và từ ghép chính phụ. - Vị trí tiếng trong từ ghép đẳng lập và từ ghép chính phụ. - NghÜa cña 2 lo¹i tõ ghÐp trªn nh thÕ nµo? 5- Híng dÉn häc ë nhµ: - N¾m v÷ng kh¸i niÖm vÒ tõ ghÐp - Viết đoạn văn về chủ đề học tập có sử dụng từ ghép và phân loại các từ ghép đó. - ChuÈn bÞ: Liªn kÕt trong v¨n b¶n. + T×m hiÓu c¸c ph¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n TiÕt 4:. Ngµy d¹y 30 /08 /2010 Liªn kÕt trong v¨n b¶n. A. Mục tiêu cần đạt: Qua bµi häc cho häc sinh thÊy: - Muốn đạt đợc mục đích giao tiếp thì văn bản phải có tính liên kết. Sự liên kết ấy cần thể hiện đợc cả hai mặt: hình thức ngôn ngữ và nội dung ý nghĩa. - Biết vận dụng những kiến thức đã học để bớc đầu xây dựng đợc những văn bản có tÝnh liªn kÕt. B. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - Gi¸o viªn nghiªn cøu, so¹n bµi, xem l¹i kh¸i niÖm v¨n b¶n (líp 6) - Häc sinh «n l¹i kiÕn thøc v¨n b¶n ë líp 6. C. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học 1- ổn định tổ chức.

(9) 2 -Bµi cò : - Văn bản là gì? Văn bản là chuỗi lời nói miệng hay bài viết có chủ đề thống nhất, có liên kết mạch lạc, vận dụng phơng thức biểu đạt phù hợp để thực hiện mục đích giao tiếp 3- Bµi míi: Chúng ta sẽ không hiểu một cách cụ thể về văn bản cũng nh khó có thể tạo lập đợc nh÷ng v¨n b¶n tèt nÕu nh chóng ta kh«ng t×m hiÓu kü vÒ mét trong nh÷ng tÝnh chÊt quan träng cña nã lµ liªn kÕt. I- Liªn kÕt vµ ph¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n 1-TÝnh liªn kÕt trong v¨n b¶n. - Cho Hs đọc "Trớc mặt cô giáo... đừng hôn bố" -HS đọc bài. ? Theo em nÕu bè En-ri-c« chØ viÕt - NÕu bè En-ri-c« chØ viÕt thÕ th× En-ri-c« cha hiÓu mấy câu đó thì En-ri-cô đã hiểu điều bố đợc ý bố vì đoạn văn rời rạc. muèn nãi cha? ? V× sao? H·y lùa chän c¸c lý do sau a- Vì câu văn viết cha đúngngữ ph¸p . c- V× thiÕu sù liªn kÕt. b-V× cã c©u v¨n néi dung cha thËt râ rµng. c-V× gi÷a c¸c c©u cha cã s liªn kÕt . ? Muèn cho ®o¹n v¨n dÔ hiÓu cÇn - TÝnh liªn kÕt. ph¶i cã tÝnh chÊt g×? -Liªn :liÒn ? Em h·y gi¶I nghÜa tõ liªn kÕt -KÕt :nèi ,buéc Gvliên hệ đến truyện “cây tre trăm đốt “ ? Qua vÝ dô em thÊy liªn kÕt cã t¸c dông g×? -HS rót ra ghi nhí . 2- Ph¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n. ? §äc kü ®o¹n v¨n trªn vµ cho biÕt - Đoạn văn thiếu ý nói về thái độ của bố. ®o¹n v¨n thiÕu ý g× mµ nã trë nªn khã  Ch÷a l¹i: Thªm vµo gi÷a c©u 1 vµ 2. hiÓu? H·y ch÷a l¹i? Cßn b©y giê  ph¬ng tiÖn liªn kÕt. ? Qua đó em thấy một đoạn văn có - Ph¶i cã sù g¾n bã vÒ néi dung vµ h×nh thøc (ph¬ng tÝnh liªn kÕt cÇn cã ®iÒu kiÖn g×? tiÖn) ph¶i biÕt sö dông c¸c ph¬ng tiÖn liªn kÕt (tõ, c©u) thÝch hîp, * Ghi nhớ: Cho Hs đọc ghi nhớ..

(10) 3. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1 Cho hs đọc bài tập 1 - Sắp xếp lại các câu văn theo thứ tự hợp lý để t¹o thµnh d¹ng v¨n cã tÝnh liªn kÕt chÆt chÏ. ? Xác định yêu cầu của bài tập - S¾p xÕp theo thø tù: 1, 4, 2, 5, 3. - Cho Hs đọc lại. Bµi tËp 2 Giáo viên đọc bài tập 2 - Xác định câu văn đã có tính liên kết hay cha + Các câu văn: "Tôi nhớ... gác cổng" đã có tính ? Xác định yêu cầu của bài tập liªn kÕt cha: - NÕu xÐt vÒ ph¬ng tiÖn liªn kÕt, c¸c c©u v¨n cã vẽ nh đã liên kết với nhau nhng xét về nội dung, chóng cha cã sù thèng nhÊt víi nhau. (S¸ng nay t«i nãi víi mÑ) (T«i nhí mÑ t«i lóc cßn sèng). Bµi tËp 3 Gọi hs đọc bài tập 3 - §iÒn tõ ng÷ thÝch hîp vµo chç trèng trong ®o¹n văn để các câu liên kết chặt chẽ với nhau: Giáo viên cùng hs xác định yêu cầu + Bµ ¬i, ch¸u ............... h×nh bãng cña bµ cña bµi tËp vµ ............... bµ trång c©y, ch¸u ch¹y, bµo b¶o ............... bµ sÏ dµnh ............... cho ch¸u. ThÕ lµ ............... Giáo viên đọc bài tập 4 Bµi tËp 4 - Gi¶i thÝch sù liªn kÕt gi÷a hai c©u “....” h×nh Yêu cầu hs xác định nội dung của nh không có sự chặt chẽ vậy mà chúng vẫn đợc đặt bµi tËp c¹nh nhau trong v¨n b¶n + §o¹n v¨n: "§ªm nay ............... cña con" hai câu này đọc lên có vẽ nh tách rời nhng nếu đọc trực tiÕp c¸c c©u tiÕp theo th× chóng sÏ liªn kÕt víi nhau t¹o thµnh mét tæng thÓ thèng nhÊt lµm cho c¶ ®o¹n v¨n liªn kÕt víi nhau chÆt chÏ. 4- Cñng cè: Cho häc sinh nh¾c l¹i ghi nhí SGK vÒ tÝnh liªn kÕt trong v¨n b¶n vµ c¸c ph¬ng tiÖn liªn kÕt trong ®o¹n v¨n. ? Mét ®o¹n v¨n cã tÝnh liªn kÕt cÇn cã ®iÒu kiÖn g×? 5- Híng dÉn häc ë nhµ: Viết đoạn văn với chủ đề học tập có sử dụng phơng tiện liên kết. So¹n bµi: Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª. - Chú ý đọc kỹ văn bản ,soạn câu hỏi 1,2,3 trong phần “đọc –hiểu văn bản “ - T©m tr¹ng cña Thuû. - Tình cảm của Thành đối với em. TiÕt 5:. Ngµy d¹y 06 /9 /2010 cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª(t1) -Kh¸nh Hoµi -. A. Mục tiêu cần đạt: Qua bài học giúp học sinh cảm nhận đợc: - Nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh s©u nÆng cña hai anh em trong c©u chuyÖn..

(11) - Nỗi xót xa, đau đớn của những đứa trẻ chẳng may rơi vào hoàn cảnh gia đình bất hạnh vµ biÕt th«ng c¶m sÎ chia víi nh÷ng b¹n nhá Êy. - Cách kể chuyện rất chân thật, cảm động của tác giả. B. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - Giáo viên su tầm bài thơ "Hai đứa bé" của Phạm Tiến Duật. - Häc sinh t×m hiÓu v¨n b¶n, so¹n bµi. C. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học 1- ổn định tổ chức 2 -Bµi cò : ? Qua văn bản "Mẹ tôi" em rút ra bài học gì? Bản thân em đã làm gì để đáp lại tình yêu thơng đó. 3- Bµi míi: Quyền trẻ em đã đợc Liên hiệp quốc ghi rõ trong công ớc 1984. Nhiều tác phẩm văn học đã đề cập đến vấn đề này ở những góc độ khác nhau - Văn bản "Cuộc chia tay của những con búp bê" của tác giả Khánh Hoài đã tập trung miêu tả những tình cảm, tấm lòng vị tha và nỗi đớn đau của hai em bé. Tìm hiểu văn bản này chúng ta sẽ hiểu thêm về điều đó. ? Em cã thÓ tr×nh bµy hiÓu biÕt cña m×nh vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm nµy?. I- §äc ,t×m hiÓu chung . 1. T×m hiÓu t¸c gi¶- t¸c phÈm - Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª"cña t¸c gi¶ Kh¸nh Hoài đợc trao giải nhì trong cuộc thi thơ văn viết về truyện trẻ em tæ chøc n¨m 1942 t¹i Thñy §iÓn. 2. §äc, hiÓu chó thÝch: a. §äc:. GV hớng dẫn học sinh đọc - Râ ràng,thiết tha và b. Chó thÝch: tinh cảm - HS gi¶i thÝch tõ khã. Gọi 3 HS đọc nối tiếp c. Đọc tóm tắt: nhau GV gäi HS tãm t¾t t¸c phÈm.. + Bố mẹ bỏ nhau mẹ bắt hai anh em chia đồ chơ + Hai anh em Thµnh vµ thñy rÊt th¬ng yªu nhau + ChuyÖn vÒ hai con bóp bª + Thành đa em đến lớp chào cô giáo và các bạn + Hai anh em ph¶i chia tay nhau + Thuỷ để cả hai con búp bê cho Thành TruyÖn viÕt vÒ ai? VÒ c. T×m hiÓu cÊu tróc v¨n b¶n. nh÷ng viÖc g×? -TruyÖn kÓ vÒ hai anh em Thµnh Vµ Thuû v× bè mÑ ly h«n nªn ph¶i xa nhau - Thµnh vµ Thñy Nh©n vËt chÝnh lµ ai? ? Câu chuyện đợc kể theo - Truyện đợc kể theo ngôi thứ nhất ngời xng tôi trong truyện ng«i thø mÊy? Nh©n vËt nµo lµ Thµnh kÓ. - T¸c dông: ThÓ hiÖn s©u s¾c nh÷ng c¶m nghÜ t×nh c¶m vµ t©m ? ViÖc lùa chän ng«i kÓ cã tr¹ng nh©n vËt. MÆt kh¸c lµm t¨ng thªm tÝnh ch©n thËt cña t¸c dông g× truyÖn. ?Theo em v¨n b¶n nµy thuéc kiÓu v¨n b¶n g× ? - Thuéc kiÓu v¨n b¶n tù sù kÕt hîp biÓu c¶m TruyÖn kÓ vÒ cuéc chia tay cña 2 anh em Thµnh. Nh-.

(12) ng tại sao tác giả đặt tên - HS thảo luận trả lời những con búp bê cũng giống nh hai chuyÖn lµ cña chai tay cña...? anh em Thµnh Thuû trong s¸ng v« t, v« téi thÕ mµ ph¶i chia Tªn truyÖn cã liªn quan g× tay ph¶i chÞu næi bÊt h¹nh. đến ý nghĩa của truyện?. ? T×nh c¶m hai anh em Thµnh vµ Thuû trong truyÖn nh thÕ nµo ? Nh÷ng chi tiÕt nµo trong truyÖn nãi lªn sù yªu th¬ng quan t©m cña Thµnh dành cho Thuỷ khi cuộc sống gia đình cßn h¹nh phóc ? T×nh c¶m cña Thñy thÓ hiÖn ë chi tiÕt nµo. GV: NÕu cuéc sèng b×nh yªn cø m·i êm trôi với gia đình Thành và Thủy Thµnh hai anh em sèng h¹nh phóc bÕit bao. Bởi ở đó họ có bố mẹ và có tình thơng yêu của hai anh em dành cho nhau. Thế nhng cuộc sống không nh mong đợi. Thành và Thuỷ đã phải xa nhau vì bố mẹ ly h«n t©m tr¹ng hai anh em vµ t×nh c¶m cña hai anh em nh thÕ nµo tiÕt sau chóng ta häc tiÕp.. II/ T×m HiÓu néi dung v¨n b¶n. 1. T×nh c¶m hai anh em Thµnh vµ Thuû a. T×nh c¶m hai anh em tríc khi bè mÑ ly h«n. - Hai anh em rÊt th¬ng yªu nhau ch¨m sãc vµ quan tâm đến nhau. - Thµnh rÊt ch©n thËt: "Em t«i rÊt ngoan l¹i khÐo tay n÷a" - Chiều nào tôi cũng đi đón em. - Hai anh em n¾m tay nhau trß chuyÖn - Khi Thành bị rách áo sợ mẹ mắng Thuỷ đã lặng lÆng lÊy kim ra v¸ ¸o cho anh - Khi Thành ngủ mê thấy ma, Thuỷ đã lấy áo cột vào tay con vệ sĩ để canh giấc ngủ cho anh..

(13) 4- Cñng cè - Häc sinh tãm t¾t l¹i néi dung v¨n b¶n. - Tên truyện liên quan gì đến ý nghĩa của truyện. - Ng«i kÓ trong truyÖn cã ý nghÜa g× 5- Híng dÉn häc ë nhµ. - Về nhà đọc và tóm tắt lại văn bản - Tr¶ lêi c¸c c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa + T×nh c¶m cña hai anh em Thuû vµ Thµnh khi vÊp ph¶i næi bÊt h¹nh. + Khi bố mẹ lệnh bắt chia đồ chơi tâm trạng của hai anh em nh thÕ nµo (t×m hiÓu chi tiÕt cô thÓ) . TiÕt 6: Ngµy d¹y: 8 /9 /2010 CuéC CHIA TAY CñA NH÷NG CON BóP B£ (t2) - Kh¸nh Hoµi A. Mục tiêu cần đạt: Qua bài học giúp học sinh cảm nhận đợc: - Nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh s©u nÆng cña hai anh em trong c©u chuyÖn. - Nỗi xót xa, đau đớn của những đứa trẻ chẳng may rơi vào hoàn cảnh gia đình bất hạnh và biết thông cảm sẻ chia với nh÷ng b¹n nhá Êy. - Cách kể chuyện rất chân thật, cảm động của tác giả. B. CHUÈN BÞ - HSđọc văn bản và trả lời câu hỏi 3,4,5,6,7 trang 27. -Gv tham kh¶o thªm s¸ch t liÖu ng÷ v¨n C. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học 1- ổn định tổ chức 2 -Bµi cò : ? H·y tãm t¾t ng¾n gän v¨n b¶n “cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª”? 3- Bµi míi:. ? Khi bè mÑ ly h«n t×nh c¶m hai anh em nh thÕ nµo ? ?Khi mẹ ra lệnh bắt chia đồ chơi tâm tr¹ng cña hai anh em nh thÕ nµo? ? Chi tiết nào cho ta thấy điều đó ? MÆc dï hai anh em rÊt buån nhng hä đã quyết định nh thế nào?. II. T×m hiÓu néi dung v¨n b¶n 1. T×nh c¶m cña hai anh em Thµnh vµ Thuû b. T×nh c¶m cña hai anh em khi gÆp ph¶i nçi bÊt h¹nh - L¹i cµng yªu th¬ng nhau h¬n ch¨m sãc gÇn gòi, quan t©m lo l¾ng cho nhau. + Thuû khãc sng c¶ m¾t... + Thµnh kÐo em ngåi xuèng vuèt lªn tãc em - Buån b·, lo sî, xãt xa quyÕn luyÕn - Thuû nh ngêi mÊt hån, lo¹ng cho¹ng, giËt m×nh buån b·, sôt sïi, m¾t r¸o ho¶nh. - Thành đã dành hết đồ chơi cho em nh: Bộ tú lơ kh¬, bµn c¸ ngùa, bé chØ mµu, con èc biÓn..

(14) Tháy độ của Thuỷ chẳng quan tâm đến điều đó thờ ơ mắt ráo hoảnh nhìn vào kho¶ng kh«ng nhng khi thÊy anh chia hai con búp bê ra hai đờng thì Thuỷ có hành động gì ? ?Theo em cã g× m©u thuÉn.. - Thuû tru trÐo dËn gi÷.. - M©u thuÉn ë chæ: Mét mÆt Thuû dËn gi÷ v× kh«ng muèn chia sÏ hai con bóp bª.MÆt kh¸c nã rÊt thơng anh sợ đêm đêm không có con vệ sĩ canh gác cho anh ngñ. ? Chi tiết nào thể hiện hành động lời - Anh l¹i chia sÏ con vÖ sÜ víi con em nhá ra µ? Sao nãi cña Thuû. anh ¸c thÕ. - Nh vậy ai gác đêm cho anh ngủ. ? Theo em cã c¸ch g× gi¶i quyÕt m©u - Gia đình Thành Thuỷ phải đoàn tụ hai anh em thuÉn Êy kh«ng? kh«ng ph¶i xa nhau. ? Thủy đã chọn cách giải quyết nào? - Để lại con em nhỏ bên cạnh con vệ sĩ để chúng ch½ng bao giê ph¶i xa nhau. ? Ch¸ch lùa chän nµy gîi cho em suy - Gợi lên lòng thơng cảm đối với Thuỷ cũng khiến nghÜ g×. ngời đọc thấy sự chia tay của hai em bé là vô lý và không đáng có. ? Qua ®©y cho ta thÊy Thñy lµ mét em - Lµ mét em g¸i giµu lßng nh©n ¸i, võa th¬ng anh bÐ nh thÕ nµo. võa th¬ng nh÷ng con bóp bª, thµ m×nh bÞ chia l×a chø không nỡ để con búp bê phải chia tay. Thà mình chịu thiệt thòi để anh luôn có con vệ sĩ gác bên. ?T¹i sao Thñy l¹i th¬ng hai con bóp bª - V× hoµn c¶nh cña hai con bóp bª còng gièng nh hoµn c¶nh hai anh em Thµnh Thuû. ?Trong cuéc chia tay gi÷a Thñy víi líp - Thơng Thuỷ, cảm động trớc hoàn cảnh bất hạnh häc, em cã suy nghÜ g×? vµ t×nh c¶m g×? cña Thñy. ?Trong cuéc chia tay nµy chi tiÕt nµo - Bất ngờ lớn nhất khiến ngời đọc phải giật mình lµm c« Gi¸o T©m bµng hoµng vµ khiÕn khi Thủy cho biết: Em sẽ không đợc đi học. ngời đọc giật mình? - Sự thiệt thòi đau đớn cha xót khiến con trẻ phải g¸nh chÞu. ? Chia tay víi trêng häc d¾t tay em ra - Trong khi cuộc đời vẫn bình yên, mọi cảnh vật khái s©n trêng t©m tr¹ng cña Thµnh lóc đều diễn ra bình thờng thế mà hai anh em phải chịu nµy thÕ nµo . nçi mÊt m¸t lín. Trong t©m hån Thµnh ®ang quay cuồng vì phải chia tay với em gái, đất trời nh sụp đổ trong em. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch nªu t¶ t©m - T¸c gi· muèn miªu t¶ chÝnh x¸c diÔn biÕn t©m lý lý cña nh©n vËt? C¸ch miªu t¶ nh vËy cã nh©n vËt, lµm t¨ng thªm nçi buån s©u th¼m, tr¹ng th¸i t¸c dông g×? thÊt väng b¬ v¬ cña nh©n vËt. 2. Lêi nh¾n nhñ cña t¸c gi¶: ? TÊt c¶ nçi bÊt h¹nh mÊt m¸t chia l×a - Do cha mÑ bá nhau mµ hai anh em Thµnh g¸nh chÞu lµ do ®©u. ? Theo em qua c©u chuyÖn nµy t¸c gi· - Tổ ấm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng, muèn göi g¾m mäi ngêi ®iÒu g×? mäi ngêi ph¶i cè g¾ng b¶o vÖ vµ g×n gi÷, kh«ng nªn vì bất kỳ lý do gì đó làm tổn hại đến tình cảm tự nhiªn trong s¸ng cña c¸c em nhá, v× c¸c em kh«ng cã téi. ? Qua tác phẩm đã phê phán ai và phê - Phª ph¸n nh÷ng bËc cha mÑ thiÕu tr¸ch nhiÖm ph¸n ®iÒu g×. đối với con cái đẩy con trẻ vào nỗi cô đơn bất hạnh, b¬ v¬, ®au xãt. III. Tæng kÕt: a. NghÖ thuËt:.

(15) ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch kÓ chuyÖn - C¸ch kÓ b»ng sù miªu t¶ c¶nh vËt xung quanh vµ cña t¸c gi·? C¸ch kÓ chuyÖn nh vËy cã b»ng nghÖ thuËt miªu t¶ t©m lý nh©n vËt. t¸c dông g× trong viÖc lµm nçi râ néi - Lêi kÓ ch©n thµnh gi¶n dÞ t©m tr¹ng cña nh©n vËt. dung t tëng cña truyÖn. - Qua cách kể đó có tác dụng tạo sức truềyn cảm lín trong viÖc thÓ hiÖn néi dung t tëng cña truyÖn. b. Néi dung: - Ghi nhí s¸ch gi¸o khoa. 4. Cñng cè: - H·y nªu néi dung cña v¨n b¶n? NhËn xÐt c¸ch kÓ truyÖn cña t¸c gi·. - Lời nhắn gửi của tác giã đến mọi ngời là gì ? Tác giã phê phán điều gì? 5. Híng dÉn häc ë nhµ. - Tãm t¾t néi dung v¨n b¶n. - Häc thuéc phÇn ghi nhí (néi dung vµ nghÖ thuËt) - Xem tríc bè côc cña v¨n b¶n + Nh÷ng yªu cÇu vÒ bè côc trong v¨n b¶n. + C¸c phÇn cña bè côc. TiÕt 7: Ngµy day: 8 /09/2010 Bè côc trong v¨n b¶n A. Mục tiêu cần đạt: Qua bµi häc gióp HS hiÓu râ: - TÇm quan träng cña bè côc trong v¨n b¶n, cã ý thøc x©y dùng bè côc khi t¹o lËp v¨n b¶n. - Thế nào là một bố cục rành mạch hợp lý để nắm đợc phơng pháp. - TÝnh phæ biÕn vµ sù hîp lý cña d¹ng bè côc cã 3 phÇn, nhiÖm vô cña mçi phÇn trong bố cục để từ đó làm mở bài, thân bài, kết bài đúng hớng đạt kết quả tốt. B. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - Gi¸o viªn nghiªn cøu, so¹n bµi. - Học sinh tìm hiểu bố cục của văn bản miêu tả, kể chuyện - Nắm đợc yêu cầu từng phÇn. C. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học 1- ổn định tổ chức 2 -Bµi cò : H·y nªu tÝnh chÊt quan träng cña v¨n b¶n? Ph¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n lµ g×? KiÓm tra bµi tËp. 3- Bµi míi: TÝnh chÊt quan träng nhÊt cña v¨n b¶n lµ tÝnh liªn kÕt. Trong qu¸ tr×nh t¹o lËp văn bản, ngoài việc đảm bảo tính liên kết cần phải có sự sắp xếp, bố trí các phần, các đoạn. §ã chÝnh lµ bè côc cña v¨n b¶n. Hoạt động 1:. Bố cục và những yêu cầu I- Bè côc vµ nh÷ng yªu cÇu vÒ bè côc trong v¨n vÒ bè côc trong v¨n b¶n: b¶n. 1. Bè côc trong v¨n b¶n 1- Bè côc trong v¨n b¶n. - Cho Hs lµm bµi tËp 1 ? Khi viết đơn xin gia nhập Đội - Đơn phải đợc trình bày theo một trình tự  sự sắp TNTPHCM theo em nội dung đơn có sắp đặt theo nội dung các phần trong văn bản theo một xÕp theo tr×nh tù kh«ng? tr×nh tù gäi lµ bè côc. ? V× sao khi x©y dùng v¨n b¶n chóng - Có nh thế vấn đề mới rõ ràng, rành mạch. ta phải chú ý đến bố cục? ? Bè côc lµ g×? - Lµ sù s¾p xÕp c¸c phÇn, c¸c ®o¹n theo mét tr×nh tù, hÖ thèng m¹ch l¹c vµ hîp lý. 2-Nh÷ng yªu cÇu vÒ bè cóc trong v¨n b¶n..

(16) - Cho Hs đọc đoạn văn bản. ? Hai câu chuyện đã có bố cục cha? Vì - Cha cã bè côc v× ý s¾p xÕp lén xén, néi dung c¸c sao? phÇn cha thèng nhÊt chÆt chÏ víi nhau. Muốn tạo lập đợc một văn bản có bố - Néi dung c¸c phÇn, c¸c ®o¹n trong v¨n b¶n ph¶i côc rµnh m¹ch hîp lý cÇn ph¶i lµm g×? thống nhất chặt chẽ với nhau đồng thời giữa chúng ph¶i cã sù ph©n biÖt r¹ch rßi. - Tr×nh tù c¸c phÇn, c¸c ®o¹n ph¶i gióp cho ngêi nói ngời viết đạt đợc mục đích giao tiếp. 3-C¸c phÇn cña bè côc. ? Néi dung c¸c phÇn më bµi, th©n bµi, * Më bµi: giíi thiÖu chung vÒ nh©n vËt, sù viÖc. kÕt bµi cña v¨n b¶n tù sù? * Th©n bµi: diÔn biÕn vµ sù ph¸t triÓn cña sù viÖc, c©u chuyÖn. * KÕt bµi: kÕt thóc c©u chuyÖn. ? Néi dung c¸c phÇn cña v¨n b¶n miªu * Më bµi: t¶ kh¸i qu¸t. t¶? * Th©n bµi: t¶ chi tiÕt theo tr×nh tù * Kết bài: cảm nghĩ về đối tợng miêu tả. ? Cã ý kiÕn cho r»ng néi dung chÝnh - Nội dung các phần đều quan trọng, cần có đủ nội cña viÖc miªu t¶, tù sù lµ th©n bµi, ý kiÕn dung trong mét v¨n b¶n: v¨n b¶n cã 3 phÇn: më bµi, em thÕ nµo? th©n bµi, kÕt bµi. * Ghi nhí: Sgk II: LuyÖn tËp: Bµi tËp1. Cho Hs tr×nh bµy, Gv híng dÉn. . Bố cục văn bản: "Cuộc chia tay của nhng con búp bê" đã hợp lý cha? Em có thể kể chuyện theo một trình tự khác đợc không? - Cho Hs th¶o luËn.  Bố cục đã hợp lý - tuy nhiên câu chuyện này có thể kể theo một trình tự khác: + Trong đêm đầu tiên khi xa em, Thành nhớ lại kỷ niệm những ngày hai anh em sống bªn nhau. + Thành đá bóng bị rách áo, Thủy ra tận sân vận động vá áo cho anh. - Thủy khóc khi chia đồ chơi. - Hai anh em đến trờng chia tay bạn bè và cô giáo. - Thµnh nhí l¹i h×nh bãng bÐ nhá liªu xiªu cña em khi nã lªn xe theo mÑ vÒ quª ngo¹i. Bµi tËp 3. Bè côc cña mét v¨n b¶n b¸o c¸o cha rµnh m¹ch, hîp lý: - C¸c néi dung 1, 2, 3 chØ míi kÓ viÖc tèt chø cha tr×nh bµy kinh nghiÖm häc tËp trong khi đó nội dung 4 lại không nói về học tập. - Để bố cục rành mạch hợp lý nên lần lợt nêu kinh nghiệm dẫn đến kết quả học tập tiến bộ nh thÕ nµo. Cã thÓ nªu c¸c kinh nghiÖm theo mét trËt tù khoa häc, kinh nghiÖm häc trªn líp, ë nhµ, tham kh¶o tµi liÖu, t×m tßi, s¸ng t¹o. 4- Cñng cè ? Bè côc cña v¨n b¶n lµ g×? ? Nêu các điều kiện để bố cục đợc rành mạch hợp lý. ? X©y dùng bè côc cña mét vb¶n gåm nh÷ng phÇn nµo? 5- Híng dÉn häc ë nhµ. - N¾m néi dung bµi häc. - Lµm l¹i bµi tËp 1,2,3 - ChuÈn bÞ bµi: M¹ch l¹c trong v¨n b¶n. - Viết một bài văn với chủ đề tự chọn có đầy đủ bố cục 3 phần. TiÕt 8: Ngày dạy 10 /09/2010 M¹ch l¹c trong v¨n b¶n.

(17) A. Mục tiêu cần đạt: Qua viÖc t×m hiÓu bµi cÇn gióp häc sinh: - Cã nh÷ng hiÓu biÕt bíc ®Çu vÒ m¹ch l¹c trong v¨n b¶n vµ sù cÇn thiÕt ph¶i lµm cho v¨n b¶n cã tÝnh m¹ch l¹c, kh«ng døt ®o¹n hoÆc quÈn quanh. - Chó ý sù m¹ch l¹c trong tËp lµm v¨n. Lu ý: Mạch lạc là sự tiếp nối của một nội dung chủ đạo xuyên suốt qua tất cả các phần trong văn bản. Trong văn bản, mạch lạc các phần các đoạn nhất thiết phải đợc sắp xếp theo mét trËt tù hîp lý. Nã kh«ng m©u thuÉn víi bè côc. B. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - Gi¸o viªn t×m hiÓu tÝnh m¹ch l¹c cña c¸c kiÓu v¨n b¶n - Häc sinh t×m hiÓu bè côc v¨n miªu t¶, kÓ chuyÖn vµ t×m hiÓu c¸ch s¾p xÕp c¸c phÇn, sù liªn quan gi÷a c¸c phÇn. C. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học 1- ổn định tổ chức 2 -Bµi cò : ? ThÕ nµo lµ bè côc trong v¨n b¶n? ? C¸c yªu cÇu vÒ bè côc trong v¨n b¶n? 3- Bµi míi: Nói đến bố cục là nói đến sự sắp xếp sự phân chia. Nhng văn bản không thể không có sự liên kết. Vậy làm thế nào các phần, các đoạn của một văn bản vẫn đợc phân biệt rành mạch mµ kh«ng mÊt ®i sù liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau bµi häc h«m nay sÏ gióp c¸c em hiÓu râ ®iÒu đó. I- M¹ch l¹c vµ nh÷ng yªu cÇu vÒ m¹ch l¹c trong v¨n b¶n. 1.M¹ch l¹c trong v¨n b¶n. - Cho Hs đọc "Hai chữ mạch lạc" ? Kh¸i niÖm m¹ch l¹c trong v¨n b¶n - Mạch lạc mang đầy đủ ý nghĩa, tính chất với các có đợc dùng theo nghĩa nào? nghÜa: + Tr«i ch¶y thµnh dßng, thµnh m¹ch. + TuÇn tù ®i qua c¸c phÇn, c¸c ®o¹n. + Thông suốt, liên tục, không đứt đoạn. - Gv lÊy vÝ dô. ? Cã ngêi cho r»ng "trong - ý kiến đúng  mạch lạc là các phần, v¨n b¶n m¹ch l¹c lµ sù tiÕp các đoạn trong văn bản đợc tiếp nối nèi cña c¸c c©u c¸c ý theo theo mét tr×nh tù râ rµng, hîp lý tríc h« mét tr×nh tù hîp lý. Em thÊy sau ứng nhau nhằm làm cho chủ đề liền có đúng không? Vì sao? mạch và gợi đợc nhiều hứng thú cho ngời đọc. 2.Các điều kiện để văn bản có tính mạch lạc. aCho Hs lµm bµi tËp a ? Toµn bé c¸c sù viÖc trong v¨n b¶n - Toàn bộ các sự việc đều xoay xung quanh sự việc "Cuéc chia tay..." xoay xung quanh chÝnh lµ cuéc chia tay. nh©n vËt chÝnh nµo? ? Sù chia tay cña nh÷ng con bóp bª - Sự chia tay... đóng vai trò làm nổi bật nội dung câu đóng vai trò gì trong truyện? chuyÖn. T×nh c¶m cña anh em Thµnh vµ Thñy kh«ng xa nhau. Các phần trong truyện đều liên quan đến chủ đề đau đớn thiết tha đó. Nh vậy mạch lạc là liên kết thèng nhÊt víi nhau..

(18) ? Các từ ngữ: chia tay, chia đồ chơi, -Tất cả những từ ngữ này đều liên quan đến chủ đề xa nhau, anh cho em tất, theo em đó có và liên kết các sự việc thành một thể thống nhất. Đây phải là chủ đề không? cã thÓ xem lµ m¹ch l¹c cña v¨n b¶n. ?Trong v¨n b¶n "Cuéc chia tay cña - C¸c ®o¹n Êy nèi víi nhau qua c¸c mèi liªn hÖ: nh÷ng con bóp bª" cã ®o¹n kÓ vÒ hiÖn + Liªn hÖ vÒ thêi gian. t¹i ,cã ®o¹n kÓ vÒ viÖc ë nhµ ,ë trêng… + Liªn hÖ vÒ kh«ng gian. H·y cho biÕt c¸c ®o¹n Êy nèi víi nhau + Liªn hÖ t©m lý. theo mèi liªn hÖ nµo? + Liên hệ ý nghĩa (tơng đồng, tơng phản) ? Mçi quan hÖ gi÷a c¸c ®o¹n cã tù - Quan hÖ gi÷a c¸c ®o¹n tù nhiªn vµ hîp lý. nhiªn kh«ng? II. Ghi nhớ: Cho Hs đọc ghi nhớ. III-LuyÖn tËp 1. T×m hiÓu tÝnh m¹ch l¹c cña v¨n b¶n "MÑ t«i" ? Chủ đề xuyên suốt của văn bản là - T×nh yªu th¬ng cña ngêi mÑ dµnh cho con. Ngêi g×? bè tøc giËn con v× con xóc ph¹m mÑ. ? TÝnh m¹ch l¹c trong v¨n b¶n thÓ - Thái độ của ngời bố trớc lỗi lầm của con. hiÖn ë chç nµo? - Bè nh¾c l¹i nh÷ng kû niÖm nãi vÒ t×nh yªu cña mÑ đối với En-ri-cô. - Bố dặn con không đợc tái phạm lỗi lầm và hãy chuộc lại lỗi lầm đó. 2. V¨n b¶n "L·o n«ng vµ c¸c con" ? Chủ đề mà tác giả nói đến trong - Lao động là gì. v¨n b¶n lµ g×? ? TÝnh m¹ch l¹c trong v¨n b¶n thÓ - Lời trăng trối của lão nông, có kho vàng dới đất hiÖn ë chç nµo? - Bố chết  các con đào xới đất tìm vàng. - Vµng ch¼ng thÊy nhng vô mïa béi thu. - Những đứa con hiểu lời bố dặn: Lao động là vàng 3. V¨n b¶n "Phong c¶nh lµng m¹c HS đọc bài ngµy mïa" ? Néi dung xuyªn suèt bµi v¨n lµ - S¾c vµng trï phó, no Êm cña lµng quª gi÷a ngµy g×? mïa. + C©u ®Çu tiªn giíi thiÖu bao qu¸t vÒ mµu vµng trong thời gian (mùa đông) và trong không gian (làng quª) + Miªu t¶ s¾c vµng bao trïm lªn c¶nh vËt. + Cuối cùng: nhận xét, cảm nghĩ về màu vàng đó. ? Trong truyÖn "Cuéc chia tay cña - Néi dung truyÖn xoay xung quanh viÖc chia tay những con búp bê" tại sao tác giả của hai đứa trẻ  nỗi đau của chúng: nếu nh nói về kh«ng kÓ l¹i tØ mØ nguyªn nh©n dÉn nguyªn nh©n chia tay cña bè mÑ sÏ lµm mÊt ®i tÝnh hÖ đến cuộc chia tay của bố mẹ? thèng, rµnh m¹ch cña c©u chuyÖn. - Cho Hs nh¾c l¹i bµi häc. 4- Cñng cè ? V× sao mét v¨n b¶n cÇn ph¶i m¹ch l¹c? ? V¨n b¶n cã tÝnh m¹ch l¹c lµ vb¶n nh thÕ nµo? ? Điều kiện nào để vbản có tính mạch lạc 5- Híng dÉn häc ë nhµ: - Nắm đợc nội dung bài học về tính mạch lạc trong vbản. - Lµm l¹i c¸c bµi tËp 1, 2. - Soạn bài: Những câu hát về tình cảm gia đình..

(19) - Su tÇm mét sè bµi ca dao cã cïng néi dung. TiÕt 9: Ngµy d¹y 13 /09/2011 Ca dao - d©n ca những câu hát về tình cảm gia đình A. Mục tiêu cần đạt: Qua viÖc t×m hiÓu bµi gióp häc sinh: - Hiểu đợc khái niệm về ca dao dân ca, nắm đợc nội dung, ý nghĩa và một số hình thức nghệ thuật tiêu biểu của những bài ca dao có chủ đề về tình cảm gia đình. - Học thuộc lòng những bài ca dao đó. B. ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh - Gi¸o viªn so¹n bµi, su tÇm ca dao. - Häc sinh t×m hiÓu kh¸i niÖm vÒ ca dao - d©n ca, t×m hiÓu c¸c lµn ®iÖu d©n ca c¸c miÒn. C. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học 1- ổn định tổ chức 2 -Bµi cò : ?KÓ tãm t¾t truyÖn "Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª"? ? Câu chuyện để lại cho em bài học gì? 3- Bµi míi: Ca dao - d©n ca lµ th¬ tr÷ t×nh d©n gian, lµ tiÕng h¸t "tõ tr¸i tim lªn miÖng". Nã tån t¹i và phát triển để đáp ứng nhu cầu và hình thức bộc lộ tình cảm của nhân dân. Nó đã đang và sÏ ng©n m·i trong t©m hån con ngêi ViÖt Nam. Vµ m·i m·i vÒ sau, ca dao d©n ca ViÖt Nam vẫn là những câu hát rung động tâm hồn con ngời Việt Nam. - Cho Hs đọc. - Tõ khã. ? Ca dao lµ g×? ? D©n ca?. I-§äc -hiÓu chó thÝch. - 2 HS đọc bài - HS gi¶i nghÜa tõ khã.. - Lµ nh÷ng c©u h¸t d©n gian diÔn t¶ t©m hån con ngêi. - Lµ nh÷ng s¸ng t¸c kÕt hîp lêi vµ nh¹c. II-§äc -hiÓu v¨n b¶n. * Bài 1: Cho Hs đọc * Bµi 1: ? Lêi trong bµi ca dao lµ lêi cña ai? - Lêi cña ngêi mÑ ru con, nãi víi con (bµi 1) - Lêi cña ngêi con g¸i lÊy chång xa nãi víi mÑ (2) - Lêi cña ch¸u nãi víi «ng bµ (3); Bµi 4 cã thÓ lµ lêi cña cha mÑ nãi víi con c¸i, anh em ruét thÞt nãi víi nhau hoÆc bµ con c« b¸c nãi víi nhau. ? T×nh c¶m thÓ hiÖn trong bµi ca dao - Nãi vÒ c«ng lao trêi biÓn cña cha mÑ víi con c¸i vµ thø nhÊt lµ g×? bổn phận của con cái đối với công lao của cha Mủ ? NhËn xÐt ng«n ng÷ ©m ®iÖu cña bµi - Ng«n ng÷ h×nh ¶nh gÇn gòi, h×nh ¶nh so s¸nh mang ý ca dao? nghÜa biÓu tîng. Bµi ca dao dïng lèi vÝ quen thuéc, lÊy c¸i vĩnh hằng to lớn của thiên nhiên để so sánh với công cha nghĩa mẹ  hình ảnh mang ý nghĩa khẳng định. ? Lêi khuyªn trong bµi ca dao nh thÕ - Lêi nh¾n nhñ ©n t×nh tha thiÕt "Cï lao chÝn ch÷"  cô nµo? thể hóa công lao cha mẹ đồng thời nói lên tình cảm biết ơn cña con c¸i. ¢m ®iÖu thiÕt tha. * Bài 2: Cho Hs đọc. *Bµi2: ? Bµi ca dao diÔn t¶ ®iÒu g×? - T©m tr¹ng cña ngêi con g¸i lÊy chång xa quª. §ã lµ nçi nhí vÒ quª mÑ, nçi buån xãt xa s©u l¾ng, ®au tËn t©m can, nỗi đau không thể sẻ chia đợc..

(20) ? H·y chØ ra c¸i hay trong ng«n ng÷, h×nh ¶nh, ©m ®iÖu cña bµi ca dao?. - ChiÒu chiÒu. thêi gian vµo buæi chiÒu tµ chiÒu nµo còng vËy - Thêi gian buæi chiÒu thêng gîi buån, gîi nhí. §©y lµ thêi gian gîi c¶nh sum häp - con chim vÒ tæ, mäi ngêi quây quần bên nhau sau một ngày lao động... vậy mà ngời con gái xa quê co đơn lẻ loi nơi quê ngời. ? Kh«ng gian ngâ sau gîi cho em suy - Đây là nơi vắng lặng, heo hút gợi sự lẻ loi cô đơn của nghÜ g×? c« g¸i  nçi nhê l¹i trµo d©ng trong lßng.. ? Qua đó em hình dung tâm trạng của - Cứ chiều chiều, ngời con gái xa quê lại ra đứng ngõ ngêi con g¸i xa quª ë ®©y nh thÕ nµo? sau để trông về quê mẹ với nỗi nhớ, nỗi buồn đau khôn ngu«i. §ã lµ nçi nhí mÑ, nçi buån ®au v× xa c¸ch, kh«ng đỡ đần đợc cho cha mẹ khi ốm đau. Trong nỗi buồn đó còng cã c¶ nçi ®au vÒ c¶nh ngé, th©n phËn m×nh. Bµi ca dao méc m¹c gi¶n dÞ nhng diÔn t¶ t×nh c¶m s©u s¾c. * Bµi 3: *Bµi3: ? T×nh c¶m trong bµi ca dao lµ t×nh - T×nh c¶m cña con ch¸u víi «ng bµ. c¶m g×? ? Hình thức diễn đạt của bài ca dao? - Diễn đạt bằng hình ảnh so sánh, một hình thức phổ biÕn trong ca dao. ? Nét độc đáo trong cách diễn tả đó là - H×nh ¶nh so s¸nh "nuéc l¹t, m¸i nhµ"  gi¶n dÞ gÇn g×? gòi; bao nhiªu bÊy nhiªu  t×nh c¶m lín lao. H×nh ¶nh m¸i nhµ cßn gîi sù kÕt nèi bÒn chÆt, t×nh c¶m g¾n bã ®Çm Êm  nçi nhí da diÕt, lßng biÕt ¬n. ? ¢m ®iÖu cña bµi ca dao? - NhÑ nhµng, tha thiÕt. * Bµi 4: *Bµi4: ? Tình cảm ruột thịt đợc diễn tả nh - Dïng h×nh ¶nh so s¸nh: ch©n tay  ruét thÞt kh«ng thÓ thÕ nµo? tách rời; khẳng định "nào phải ngời xa" cùng chung một nhµ  g¾n bã th©n thiÕt, t×nh c¶m thiªng liªng. ? Bµi ca dao göi g¾m ®iÒu g×? - Mong anh em hßa thuËn, bè mÑ vui lßng. III-Tæng kÕt. ? Các biển pháp tu từ đợc sử dụng A. Èn dô B. So s¸nh C. Ho¸n dô nhiÒu trong c¸c bµi ca dao? ThÓ th¬? A. Ngò ng«n B. Lôc b¸t C. Th¬ tù do --------------**********************----------------TiÕt 10. Ngµy d¹y: 15- 09- 2010 Nh÷ng c©u h¸t Về tình yêu quê hơng, đất nớc, con ngời. A/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc : - Giúp các em hiểu đợc qua các thủ pháp nghệ thuật đợc sử dụng trong các câu ca dao, học sinh hiểu nội dung ca ngợi vẻ đẹp của các danh lam thắng cảnh đất nớc có tính chất tiêu biểu , thể hiện thái độ trân trọng, tình cảm đối với quê hơng đất nớc, con ngời của nhân dân ta. 2. KÜ n¨ng - Rèn luyện cho các em kĩ năng đọc, phân tích ca dao. 3. Gi¸o dôc.

(21) - Giáo dục các em tình yêu quê hơng đất nớc, con ngời. B. ChuÈn bÞ: - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. tiÕn tr×nh d¹y häc: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi ca dao sè 1- 4. - Qua bµi ca dao t¸c gi¶ d©n gian muèn nh¾n nhñ chóng ta ®iÒu g×? 3- Bµi míi: Cùng với tình cảm gia đình thì quê hơng đất nớc con ngời cũng là chủ đề lớn của ca dao, dân ca, xuyên thấm trong nhiều câu hát. Những bài ca của chủ đề này rất đa dạng, có những cách diễn tả riêng, nhiều bài thể hiện rõ màu sắc địa phơng. Tiết học hôm nay sẽ giúp các em tìm hiểu một số bài ca dao thuộc chủ đề này. Gv hớng dẫn hs đọc văn bản I. §äc vµ t×m hiÓu chung - Giọng vui tơi, ngắt đúng nhịp. 1- §äc - Gọi hs đọc. -Uốn nắn cách đọc cho các em . ? Qua đọc các bài ca dao, em thấy 4 bài ca - Ca ngợi vẻ đẹp của quê hơng, tự hào, yêu quý dao trên cùng biểu đạt chung một chủ đề gì? đối với quê huơng, con ngời. 2- Chó thÝch. - Lu ý c¸c tõ ë chó thÝch:1, 2, 3. II. §äc vµ t×m hiÓu chi tiÕt. * Bµi ca dao 1: ? Có ý kiến cho rằng: Bài ca dao là lời hát - Đây chính là lời hát đối đáp. Bởi bài ca dao đối đáp em có đồng ý với ý kiến đó không? có hai phần rõ rệt: T¹i sao? + P1: Lêi c©u hái cña chµng trai. + P2: Lời đáp( trả lời) của cô gái. - Hát đối đáp là hình thức để trai gái thử tài ? Em hiểu nh thế nào về hát đối đáp? nhau về kiến thức địa lí, lịch sử, văn hoá. Đối đáp giũa trai và gái là để đọ trí đua tài, thể hiện trÝ tuÖ vµ biÓu hiÖn c¸ch øng xö, s¾c s¶o cña đôi trai gái ngày xa. - §Þa danh: ? Câu hỏi và lời đáp của chàng trai và cô gái + Thành Hà Nội 5 cửa. cùng hớng về những địa danh nào? ở vùng + Sông lục đầu 6 khúc. miÒn nµo? + Sông thơng: Bên đục, bên trong. + Nói T¶n Viªn th¾t cæ bång. + §Òn Sßng thiªng. + TØnh L¹ng cã thµnh tiªn x©y. - Những địa danh ở vùng Bắc Bộ . ? Những địa danh đó gợi cho em nét lịch sử - Sông Lục đầu: gợi nhớ đến chiến thắng Vạn v¨n ho¸ nµo cña d©n téc ta kh«ng? kiÕp lÉy lõng cña TrÇn Hng §¹o chèng qu©n M«ng nguyªn xa kia. - Nói T¶n Viªn: TruyÒn thuyÕt S¬n tinh, Thuû Tinh( tức thần Tản Viên, sau đợc tôn là đức thánh tản) hoá phép khiến núi thắt cổ bồng để ng¨n kh«ng cho Thñy Tinh d©ng níc lªn. - §Òn Sßng: Thê bµ chóa LiÔu H¹nh, ë huyÖn Hµ trïng, tØnh Thanh Hãa( më vµo th¸ng 3 ©m lÞch) lµ mét trong nh÷ng lÔ héi lín ë níc ta. - Ngời hỏi biết chọn nét tiêu biểu của từng địa ? Em có nhận xét về cách hỏi, cách đáp của danh để hỏi. Ngời đáp hiểu rất rõ và trả lời hai bªn trai g¸i? đúng ý của ngòi hỏi. => ThÓ hiÖn chia sÎ sù hiÓu biÕt còng nh niÒm ? Họ hỏi đáp nh vậy nhằm mục đích gì? tự hào, tình yêu đối với quê hơng đất nớc. Chµng trai vµ c« g¸i cïng chung sù hiÓu biÕt, cïng chung nh÷ng t×nh c¶m nh thÕ. §ã lµ c¬ së là cách để họ bày tỏ tình cảm với nhau..

(22) ? Qua lời hỏi đáp em hiểu gì về chàng trai, c« g¸i? ? Nh vậy qua lời hát đối đáp của chàng trai, c« g¸i cho em hiÓu biÕt g× vÒ vïng B¾c Bé níc ta? Gọi hs đọc bài ca dao số 2:SGK ? Em hiÓu g× vÒ côm tõ “rñ nhau” ? T¹i sao xem c¶nh KiÕm Hå l¹i ph¶i rñ nhau? Khi nµo th× ngêi ta nãi “rñ nhau”? ? Bài ca dao nhắc đến cảnh trí nào của Hồ Gơm? ? Chỉ ra thủ pháp nghệ thuật đựơc sử dụng ở bµi ca dao nµy? Ph©n tÝch t¸c dông cña c¸c thủ pháp nghệ thuật đó?. ? C©u hái ë cuèi bµi th¬ cã t¸c dông g×?. ? Bµi ca dao cho thÊy t×nh c¶m cña nh©n d©n ta đối với cảnh đẹp của Thăng Long Hà Nội nh thÕ nµo? ? Hãy đọc một bài ca dao khởi đầu bằng hai tiÕng” Rñ nhau”? §äc bµi ca dao sè ba ? ? Bµi ca dao ph¸c ho¹ c¶nh g×? Con đờng vô xứ Huế là con đờng đợc miêu tả ra sao? ? Em hiÓu thÕ nµo vÒ nghÜa cña tõ : Quanh quanh? ? Em hiểu nh thế nào về con đờng vô xứ HuÕ? ? Cảnh đờng vào Huế đợc miêu tả qua từ ng÷, h×nh ¶nh nµo?. - Họ đều là những ngời lịch lãm, tế nhị - Những địa danh mang những nét nổi bật về địa điểm địa lí tự nhiên, những dấu vết lịch sử, văn hoá rất đáng tự hào của dân tộc ta ở vùng B¾c Bé . * Bµi ca dao 2: - Ngêi ta dïng côm tõ “rñ nhau” nµy khi: + Ngời rủ và ngời đợc rủ có quan hệ gần gũi, th©n thiÕt. - Hä cã chung mèi quan t©m vµ cïng muèn làm một việc gì đó. ở đây ngời rủ và ngời đựoc rủ cùng muốn đến thăm Hồ Gơm, một thắng c¶nh thiªn nhiªn cã gi¸ trÞ lÞch sö vµ v¨n hãa - Cầu Thê Húc, chùa Ngọc Sơn, đài nghiên, th¸p bót. - NghÖ thuËt: liÖt kª, ®iÖp ng÷, c©u hái tu tõ. Víi c¸c thñ ph¸p nghÖ thuËt nµy gîi cho ta thÊy mét Hå G¬m, mét Th¨ng Long giµu truyÒn thèng lÞch sö vµ v¨n ho¸. C¶nh ë ®©y thật đa dạng có hồ, đền, tháp, tất cả hợp thành mét kh«ng gian thiªn t¹o vµ nh©n t¹o th¬ méng, thiªng liªng - Khẳng định và nhắc nhở công lao xây dựng non níc cña cha «ng qua nhiÒu thÕ hÖ. C¶nh KiÕm Hå vµ nh÷ng c¶nh trÝ kh¸c cña Hå G¬m đã đợc nâng lên tầm non nớc, tợng trng cho non nø¬c. §ång thêi c©u hái nh¾c nhë c¸c thÕ hÖ con ch¸u ph¶i tiÕp tôc g×n gi÷ vµ dùng x©y non nứơc xứng đáng với truyền thống lịch sử vµ v¨n ho¸ d©n téc * NiÒm vui síng, tù hµo cña nh©n d©n ta tríc những cảnh đẹp của Thăng Long- Hà Nội . + Rñ nhau xuèng bÓ mß cua §em vÒ nÊu qu¶ m¬ chua trªn rõng. +Rủ nhau lên núi đốt than Chồng mang đòn gánh, vợ mang quang giành. * Bµi ca dao 3 + §êng v« xø HuÕ quanh quanh.. - Uèn lîn khóc khuûu, hiÓm trë gËp ghÒnh, xa x«i. - §©y lµ con dêng rÊt dµi chÝ Ýt ph¶i tr¶i qua 6 tØnh miÒn trung: ( tõ b¾c vµo) Thanh Ho¸, NghÖ An, Hµ TÜnh, Qu¶ng B×nh, Qu¶ng trÞ, Thõa Thiªn HuÕ . Ngµy xa qua HuÕ ph¶i tr¶i qua mét d¶i Hoµnh S¬n, vît qua bao s«ng bao suối, bao đèo: Sông Mã, Sông Lam, Sông La, S«ng Gianh . ? ở câu thơ này tác giả đã sử dụng thủ pháp + Non xanh nớc biếc nh tranh hoạ đồ. nghÖ thuËt g×? - NghÖ thuËt: So s¸nh - Cảnh rất đẹp. Có non nớc. Non thì xanh, nớc ? Bài ca dao đợc kết thúc ở câu thơ nào? thì biếc. Màu sắc toàn là màu gợi vẻ đẹp nên ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ kÕt cÊu cña c©u th¬ th¬ . cuèi nµy? + Ai v« xø HuÕ th× v«… ? Tõ “Ai” thuéc tõ lo¹i nµo? Tõ “Ai” trong - C©u lôc b¸t kh«ng hoµn chØnh chØ cã c©u 6.

(23) c©u th¬ nµy cã nghÜa nh thÕ nµo? ? Tõ sù ph©n tÝch trªn gióp em cã c¶m nhËn ntn về cảnh đẹp xứ Huế và tình cảm bọc lộ trong bµi ca dao? ? Hai dòng thơ đầu của bài bốn có gì đặc biệt về từ ngữ? Các thủ pháp nghệ thuật đợc sử dụng? Tác dụng của thủ pháp nghệ thuật đó? ? Hai c©u th¬ cuèi nãi vÒ h×nh ¶nh cña ai? ? Miªu t¶ h×nh ¶nh cña c« g¸i t¸c gi¶ d©n gian sö dông nghÖ thuËt g×? ? So sánh cô gái với chẽn lúa đòng đòng (lúa sắp trổ bông) nhằm thể hiện vẻ đẹp nào của ngêi con g¸i? ? Tại sao đang miêu tả cánh đồng tác giả dân gian l¹i miªu t¶ h×nh ¶nh cña ngêi con g¸i? C¸ch miªu t¶ Êy cã ý nghÜa g×? VËy bµi ca dao 4 là lêi cña ai? ( Nv tr÷ t×nh ë ®©y lµ ai? ). Ngêi Êy muèn biÓu hiÖn t×nh c¶m g×? GV: Cã ngêi cho r»ng lêi cña bµi ca dao sè bèn lµ lêi cña mét chµng trai. Chµng thÊy cánh đồng lúa mênh mông bát ngát và nhận ra vẻ đẹp của cô gái. Chàng ngợi ca vẻ đẹp cuả cánh đồng. Nhng có ngời lại cho rằng: Đây là lời của cô gái. Nhìn cánh đồng luá nghÜ vÒ th©n phËn m×nh. ? ý kiÕn cña em nh thÕ nµo? ( Có thể hiểu theo hai cách đều đợc. Do sự c¶m nhËn, tiÕp nhËn v¨n b¶n cu¶ mçi ngêi Nhng trong hai c¸ch hiÓu th× c¸ch hiÓu thø nhÊt phæ biÕn h¬n v× nã mang ý nghÜa tÝch cùc, t¬i s¸ng h¬n). ? C¶m nhËn cña em vÒ nghÖ thuËt vµ néi dung cña c¸c v¨n b¶n nh÷ng c©u h¸t vÒ t×nh yêu quê hơng, đất nớc, con ngời ?. mµ kh«ng cã c©u 8. - Ai: §¹i tõ phiÕm chØ. - Cã thÓ chØ sè Ýt hoÆc chØ sè nhiÒu, cã thÓ lµ ngêi mµ t¸c gi¶ muèn nh¾n göi hoÆc híng tíi tÊt c¶ nh÷ng ai yªu xø HuÕ. => Cảnh đẹp sông núi có đờng nét, màu sắc sinh động cùng lời mời gọi chân tình, thể hiện tình yêu, lòng tự hào đối với cảnh đẹp ở xứ HuÕ. *. Bµi ca dao 4 - Nghệ thuật: Điệp ngữ, đối, đảo ngữ, câu thơ dµi 12 tiÕng, tõ l¸y. - T¸c dông: Gîi sù réng, dµi , to lín cña c¸nh đồng. Nhìn ở phiá nào cũng thấy cái mênh m«ng, réng lín mµ cßn rÊt trï phó, ®Çy søc sèng. - H×nh ¶nh ngêi con g¸i - NghÖ thuËt: So s¸nh - Lúa đòng đòng: Lúa sắp trổ bông tràn đầy sức sèng nh c« g¸i ®ang tuæi dËy th×. - So sánh cánh đồng lúa bao la bát ngát đó cô g¸i qu¶ lµ nhá bÐ, m¶nh mai. Nhng chÝnh bµn tay con ngời nhỏ bé đó đã làm cho cánh đồng réng lín, b¸t ng¸t . - Bài ca là lời của chàng trai ca ngợi c¸nh đồng, ngợi ca vẻ đẹp mảnh mai, nhiều duyªn thầm và đầy sức sống.. III. Tæng kÕt: a. NT: - Sö dông c¸c biÖn ph¸p so s¸nh, Èn dô, ®iÖp ng÷... b. ND:- Ca ngợi vẻ đẹp của quê hơng, tự hào, yêu quý đối với quê hơng, con ngời. 4- Cñng cè - HS đọc lại các bài ca dao? - Nªu néi dung vµ nghÖ thuËt cña 1 bµi ca dao mµ em thÝch? 5. Híng dÉn häc ë nhµ: - Về nhà học thuộc lòng các bài ca dao đã học, làm các bài tập còn lại . - Su tầm các bài ca dao có cùng chủ đề, chép vào sổ tay văn học . - So¹n v¨n b¶n: Nh÷ng c©u h¸t than th©n. - ChuÈn bÞ bµi: Tõ l¸y theo c©u hái vµ bµi tËp SGK . .................................................................................... TiÕt11 Ngµy d¹y: 15/09/2010 12-09-09 tõ l¸y I/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc :.

(24) - Giúp các em nắm đợc cấu tạo của hai loaị từ láy: Từ láy toàn bộ và từ láy bộ phận. - Hiểu đợc cơ chế tạo nghĩa của từ láy tiếng việt. 2. KÜ n¨ng - Giúp học sinh vận dụng những hiểu biết về cấu tạo và cơ chế tạo nghĩa của từ láy để sử dông tèt tõ l¸y. 3. Gi¸o dôc - Gi¸o dôc cho häc sinh yªu mÕn m«n häc I. ChuÈn bÞ: - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. B. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? Từ ghép có mấy loại? Nêu đặc điểm cấu tạo của mỗi loại? (- Từ ghép có hai loại : Từ ghép chính phụ và từ ghép đẳng lập. + Tõ ghÐp chÝnh phô: cã tiÕng chÝnh vµ tiÕng phô, tiÕng phô bæ sung ý nghÜa cho tiÕng chính. Tiếng chính đứng trớc, tiếng phụ đứng sau. + Từ ghép đẳng lập: có các tiếng bình đẳng về mặt ngữ pháp( Không phân ra tiếng chính, tiÕng phô) 3- Bµi míi: ở tiểu học và lớp 6 các em đã biết thế nào là từ láy. Từ láy có những loaị nào và có những đặc ®iÓm g× vÒ mÆt nghÜa? TiÕt häc h«m nay chóng ta sÏ cïng t×m hiÓu ®iÒu nµy. I. C¸c lo¹i tõ l¸y Hãy đọc ví dụ 1 trong SGK?. * VÝ dô1:(SGKT42) ? Chó ý c¸c tõ in ®Ëm vµ cho biÕt chóng + §¨m ®¨m, mÕu m¸o, liªu xiªu: Thuéc tõ l¸y. thuéc lo¹i tõ nµo? - Gièng: Cã sù l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng. ? Giữa các từ láy trên có đặc điểm âm thanh g× gièng vµ kh¸c nhau? - Kh¸c: + §¨m ®¨m: L¸y toµn bé. + MÕu m¸o: L¸y bé ph©n phô ©m ®Çu. + Liªu xiªu: L¸y bé phËn vÇn. ? Qua vÝ dô trªn ta cã thÓ xÕp tõ l¸y thµnh * Tõ l¸y cã hai lo¹i: tõ l¸y toµn bé vµ tõ l¸y bé mÊy lo¹i lín? phËn ? T×m tõ l¸y trong hai c©u trªn? * VÝ dô2:(SGKT42) - BÇn bËt. - Th¨m th¼m. ? Trong c¸c tõ l¸y trªn, ®©u lµ tiÕng gèc, - TiÕng l¸y TiÕng gèc ®©u lµ tiÕng l¸y? + BÇn + BËt +Th¨m + Th¼m ? H·y gi¶i nghÜa c¸c tõ l¸y trªn? + BÇn bËt: Run m¹nh, chuyÓn c¶ ngêi + Th¨m th¼m: xa l¾m, s©u l¾m ? H·y so s¸nh c¸c tõ bÇn bËt vµ th¨m th¼m - NghÜa gièng nhau. víi c¸c tõ sau: BËt bËt, th¼m th¼m ? Vậy có nên thay bần bật bằng bật bật, - Không nên thay . Vì nếu thay nh vậy khó đọc, th¨m th¼m b»ng th¼m th¼m trong hai c©u kh«ng xu«i tai. v¨n trªn? V× sao? ? Nh vËy lµ c¸c tõ bÇn bËt, th¨m th¼m lµ - C¸c tõ bÇn bËt, th¨m th¼m lµ tõ l¸y toµn bé. l¸y toµn bé hay l¸y bé phËn? ? Vì sao các tiếng láy trong các từ láy trên - Tiếng đứng trớc đã bị biến đổi thanh điệu hoặc l¹i kh«ng gièng nhau toµn bé? phụ âm cuối để tạo sự hài hoà về âm thanh ? Qua ph©n tÝch hai vÝ dô, em thÊy tõ l¸y cã * Ghi nhí: SGK thể đợc chia làm mấy loại? Đặc điểm về mÆt cÊu t¹o cña mçi lo¹i tõ l¸y? ? Trong bài ca dao số 4 (T38) có những từ Láy toàn bộ: đòng đòng, quanh quanh. nµo lµ tõ l¸y? - L¸y bé phËn: ? Hãy phân loại các từ láy vừa tìm đợc? + L¸y phô ©m ®Çu: mªnh m«ng, phÊt ph¬. §äc vÝ dô 1trong SGK ? + L¸y ph©n vÇn: B¸t ng¸t. ? C¸c tõ l¸y trªn cã nghÜa nh thÕ nµo? ? Nghĩa của các từ láy trên đợc tạo thành.

(25) do ®©u? §äc vÝ dô 2 trong SGK? II. NghÜa cña tõ l¸y ? Nghĩa đợc tạo thành do sự mô phỏng âm * Ví dụ1: thanh. - Các từ láy trên chỉ: Tiếng cời, khóc, đồng hồ, chã sña. *VÝ dô2: VÝ dô a: LÝ nhÝ, li ti, ti hÝ. ? XÐt vÒ mÆt cÊu t¹o, c¸c tõ l¸y trªn cã g× - XÐt vÒ mÆt cÊu t¹o cïng sö dông vÇn i. gièng nhau? - BiÓu thÞ tÝnh chÊt nhá bÐ, nhá nhÑ vÒ ©m thanh, ? §Æc ®iÓm cña c¸c nguyªn ©m i? h×nh d¸ng. ? Các từ láy trên cùng biểu đạt nét nghĩa - Không liên quan đến nhau chung nµo? - Tạo nghĩa dựa vào đặc điểm âm thanh của vần. ? ViÖc sö dông vÇn i víi ý nghÜa cña c¸c tõ biểu hiện có liên quan đến nhau không? ? Nh vậy các từ láy đó đợc tạo nghĩa dựa vµo ®©u? GV : Những từ láy: ha hả, ra rả, sa sả lại đợc tạo nghĩa dựa vào khuôn vần của nguyên âm a (nguyên âm có độ mở to nhất, biểu thị tÝnh chÊt to lín , m¹nh mÏ cña ©m thanh hành động. §äc vÝ dô b trong SGK ? * VÝ dô b: ? H·y chØ ra tiÕng gèc cña tõ l¸y trªn? - NhÊp nh«, phËp phång, bËp bÒnh. ? Xét về mặt cấu tạo chúng có đặc điểm gì - Tiếng đứng trớc lặp lại phụ âm đầu của tiếng gièng nhau? gèc vµ mang vÇn Êp . ? VÒ ©m thanh gi÷a c¸c tiÕng, chóng phèi - VÒ ©m thanh: Phèi hîp hµi hoµ, nhÞp nhµng. hîp víi nhau nh thÕ nµo? + Nhấp nhô: Trạng thái hoạt động khi dâng lên ? H·y gi¶i nghÜa c¸c tõ l¸y trªn? khi thôt xuèng nhiÒu lÇn. + Phập phồng: Trạng thái vận động khi phồng lên khi xÑp xuèng nhiÒu lÇn + Bập bềnh: Trạng thái vận động khi nổi khi chìm nhiÒu lÇn. - Nét nghiã chung: Trạng thái vận động lúc lên cao, lóc xuèng thÊp. ? Nh vËy c¸c tõ l¸y ë vÝ dô b t¹o nghÜa - T¹o nghÜa b»ng c¸ch dùa vµo nghÜa cña tiÕng b»ng c¸ch nµo? gèc vµ dùa vµo sù hoµ phèi ©m thanh gi÷a c¸c tiÕng ? Qua phân tích các ví dụ trên, em thấy * Nghĩa của từ láy đựơc taọ thành nhờ đặc điểm nghĩa của từ láy đợc tạo thành nhờ đâu? ©m thanh cña tiÕng vµ sù hoµ phèi ©m thanh gi÷a c¸c tiÕng. * VÝ dô 3: ? NghÜa cña tõ l¸y mÒm m¹i so víi nghÜa - MÒm, mÒm m¹i. cña tiÕng mÒm th× nghÜa nµo mang s¾c th¸i - MÒm: s¾c th¸i biÓu c¶m b×nh thêng. biÓu c¶m râ rÖt h¬n? - MÒm m¹i: s¾c th¸i biÓu c¶m râ rÖt. VÝ dô: Bµn tay mÒm m¹i= mÒm vµ gîi c¶m gi¸c dÔ chÞu. NÐt ch÷ mÒm m¹i= cã d¸ng nÐt lîn tù nhiên, trông đẹp măt. Giäng nãi mÒm m¹i= nhÑ nhµng, dÔ nghe. ? So sánh nghĩa của các từ đo đỏ với nghĩa - Đỏ: Sắc thái nghĩa bình thờng. của tiếng gốc: đỏ? Nêu nhận xét? - Đo đỏ: sắc thái nghĩa giảm nhẹ. ? So s¸nh nghÜa cña tõ th¨m th¼m víi - Th¼m: s¾c th¸i b×nh thêng. nghÜa cña tiÕng gèc th¼m? - Th¨m th¼m: s¾c th¸i nghÜa nhÊn m¹n ? Nh vËy trong trêng hîp tõ l¸y cã tiÕng - Trong trêng hîp tõ l¸y cã tiÕng gèc th× nghÜa gèc th× nghÜa cña tõ l¸y l¹i cã nh÷ng s¾c cña tõ l¸y cã thÓ cã nh÷ng s¾c th¸i riªng so víi th¸i riªng nµo? tiÕng gèc nh s¾c th¸i biÓu c¶m, s¾c th¸i gi¶m nhÑ hoÆc nhÊn m¹nh. §äc ghi nhí SGK ? * Ghi nhí: SGK.

(26) H·y nªu yªu cÇu bµi tËp 1? III. LuyÖn tËp ? T×m nh÷ng tõ l¸y trong ®o¹n v¨n ë v¨n 1. Bµi 1: b¶n: Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª? - Tõ l¸y toµn bé: BÇn bËt, chiªm chiÕp. XÕp c¸c tõ l¸y theo b¶ng ph©n lo¹i? - Tõ l¸y bé phËn: Nøc në, tøc tuëi, rãn rÐn, rùc rë, nh¶y nhãt, rÝu ran, nÆng nÒ. 2. Bµi 2 ? Bµi tËp 2 yªu cÇu gi¶i quyÕt viÖc g×? - LÊp lã, nho nhá, nhøc nhèi, khang kh¸c, th©m ? Điền các tiếng láy để tạo thành từ láy? thÊp, chªnh chÕch, anh ¸ch. 3. Bµi 3: a- NhÑ nhµng. b- NhÑ nhâm. Chia nhãm H/S lµm. c- XÊu xa. C¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶. d- XÊu xÝ. e- Tan tµnh. g- Tan t¸c. 4- Cñng cè ? §Æt c©u víi c¸c tõ l¸y? ( §©y lµ 5 tõ l¸y cã cïng mét tiÕng gèc lµ nhá, nh ng nghÜa cu¶ mçi từ đều mang sắc thái riêng, không giống nhau. Cần suy nghĩ để đặt câu cho đúng. Gîi ý: A : B¹n Lan cã d¸ng ngêi nhá nh¾n. B : Nó hay để ý đến những việc rất nhỏ nhặt. C : Hoa lóc nµo còng nãi n¨ng rÊt nhá nhÑ. D : TÝnh nã rÊt nhá nhen. ® : Gi÷a s©n hîp t¸c, ngËp ®Çy nh÷ng thãc, sè thãc Mai võa mang ra tr«ng thËt Ýt ái, nhá nhoi. 5. Híng dÉn häc ë nhµ: - VÒ nhµ häc thuéc lßng c¸cghi nhí ë SGK - Lµm c¸c bµi tËp 4,5. Gîi ý vµ híng dÉn H/S lµm bµi ( Tõ l¸y: chØ cã mét tiÕng gèc, tiÕng cßn l¹i lµ tiÕng l¸y l¹i tiÕng gèc. - Từ ghép: Hai tiếng đêù có nghĩa) - ChuÈn bÞ bµi : Qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n trong SGK . .................................................................................... TiÕt 12. Ngµy d¹y: 18/09/2010 Qu¸ tr×nh T¹o lËp v¨n b¶n. I/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc - Giúp các em nắm đợc các bớc của quá trình tạo lập văn bản, để có thể tập làm văn một c¸ch cã ph¬ng ph¸p vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. - Củng cố cho các em về kiến thức, kĩ năng đã đợc học về liên kết, bố cục và mạch lạc trong v¨n b¶n. 2. KÜ n¨ng - RÌn luyÖn cho c¸c em kÜ n¨ng t¹o lËp v¨n b¶n. 3. Gi¸o dôc - Gi¸o dôc cho häc sinh yªu mÕn m«n häc B. ChuÈn bÞ: - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? - Văn bản có tính mạch lạc phải đảm bảo những yêu cầu nào? §¸p ¸n: - Mét v¨n b¶n cã tÝnh m¹ch l¹c lµ v¨n b¶n: - Các phần các đoạn, các câu trong văn bản đều nói về một đề tài, biểu thị một chủ đề chung xuyên suốt..

(27) - Các phần, các đoạn, các câu trong văn bản đều đợc tiếp nối theo một trình tự rõ ràng hợp lí, trớc sau hô ứng với nhau làm cho chủ đề liền mạch và gợi nhiều hứng thú cho ngời đọc( ngời nghe). 3- Bµi míi: I. C¸c bíc t¹o lËp v¨n b¶n 1. §Þnh híng chÝnh x¸c: ? Từ trớc đến nay các em đã tạo lập văn bản - RÊt nhiÒu. VÝ dô: ph¸t biÓu ý kiÕn tríc líp, nµo cha? tr×nh bµy mét néi dung tríc tËp thÓ, viÕt mét bµi tËp lµm v¨n, viÕt th . ? Em thÊy khi nµo ngßi ta cã nhu cÇu cÇn t¹o - Khi cã nhu cÇu ph¸t biÓu ý kiÕn, viÕt th cho lËp v¨nb¶n? b¹n, viÕt bµi b¸o têng ë líp ? Khi viÕt mét bµi tËp lµm v¨n ë líp lµ do em - Do b¾t buéc ph¶i viÕt. thÝch viÕt hay do yªu cÇu b¾t buéc cña giê häc? ? Mặc dù là do bắt buộc phải viết bài văn đó - Viết một bài tập làm văn thật hay, muốn bộc lộ nhng khi viết bài văn em đều muốn điều gì? hÕt n¨ng lùc cña m×nh ? Nh vậy nhu cầu tạo lập một văn bản tốt lúc - Không, mà đã trở thành nhu cầu chủ quan của nµy cã ph¶i chØ b¾t buéc th«i kh«ng? ngêi viÕt. Nhu cÇu t¹o lËp v¨n b¶n cña ngêi t¹o GV §Ó t¹o lËp mét v¨n b¶n (VÝ dô viÕt mét lËp. bức th) trớc hết ta phải xác định rõ những vấn đề gì? Đây chính là bớc nào trong quá trình t¹o lËp v¨n b¶n ? Nếu ta bỏ qua một trong bốn vấn đề trên có - Không, mà đã trở thành nhu cầu chủ quan của đợc không? Vì sao? ngêi viÕt. Nhu cÇu t¹o lËp v¨n b¶n cña ngêi t¹o lËp. ? Sau khi đã định hớng chính xác cho việc tạo - Tìm ý, sắp xếp ý, lập dàn bài lËp mét v¨n b¶n th× chóng ta cÇn ph¶i lµm g× để có thể viết một văn bản? Tại sao phải tìm ý s¾p xÕp? ? ChØ cã ý vµ dµn bµi mµ cha viÕt thµnh v¨n - ChØ cã ý vµ dµn bµi th× cha t¹o thµnh mét v¨n thì đã tạo đợc một văn bản cha? b¶n. ? VËy muèn biÕn c¸c ý vµ dµn bµi trë thµnh - ViÕt thµnh v¨n mét v¨n b¶n th× ta ph¶i lµm g×? ? Viết thành văn phải đảm bảo những yêu cầu * Viết cho ai. nµo? * Viết để làm gì? *ViÕt vÒ c¸i g×? * ViÕt nh thÕ nµo? 2. T×m ý, s¾p xÕp ý: ? Yêu cầu kể chuyện hấp dẫn có phải là bắt - Không bắt buộc đối với các văn bản không buéc víi tÊt c¶ c¸c lo¹i v¨n b¶n kh«ng? ph¶i lµ tù sù. ? Trong các bài tập làm văn đã viết, em thấy - Có nhiều bài cha đảm bảo những yêu cầu đó. mình đã đảm bảo đầy đủ những yêu cầu trên cha? - Có. Văn bản cũng cần đựơc kiểm tra. ? Trong s¶n xuÊt, bao giê còng cã bíc( kh©u, - §Ó cã mét bè côc rµnh m¹ch, hîp lÝ, thÓ hiÖn công đoạn) kiểm tra sản phẩm. Có thể coi văn đúng định hớng trên. bản cũng là một loại sản phẩm cần đợc kiểm ( Tìm ý và lập dàn ý) tra sau khi hoµn thµnh kh«ng? 3. ViÕt thµnh v¨n: ? Bíc cuèi cïng cña v¨n b¶n lµ g×? - Diễn đạt các ý đã ghi trong bố cục thành nh÷ng c©u, nh÷ng ®o¹n: + §óng chÝnh t¶. + §óng ng÷ ph¸p. + Dïng tõ chÝnh x¸c. + S¸t víi bè côc. + Cã tÝnh liªn kÕt. + Cã m¹ch l¹c. + Lêi v¨n trong s¸ng. đựơc kiểm tra. 4. §äc vµ söa ch÷a lçi.

(28) ? Khi kiểm tra cần dựa vào những tiêu chuẩn - Kiểm tra xem văn bản vừa tạo lập có đạt đợc cô thÓ nµo? các yêu cầu đã nêu ở trên cha và có cần sửa ch÷a g× kh«ng. * Ghi nhí: SGK T46. ? Nh vËy qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n gåm cã II. LuyÖn tËp mÊy bíc? §ã lµ nh÷ng bíc nµo? Bµi 2: §äc ghi nhí trong SGK ? a. Bạn đã không chú ý rằng mình không chỉ §äc yªu cÇu bµi tËp 2, 3? thuËt l¹i c«ng viÖc häc tËp vµ b¸o c¸o thµnh tÝch - gîi ý, híng dÉn häc sinh tr¶ lêi c¸c c©u häc tËp. §iÒu quan täng nhÊt lµ m×nh phaØ tõ hái ë bµi tËp 2. thực tế ấy rút ra những kinh nghiệm học tập để gióp c¸c em kh¸c häc tèt h¬n. Häc sinh th¶o luËn, nªu ý kiÕn cña m×nh. b. Bạn đã không xác định đúng đối tợng giao NhËn xÐt vµ söa ch÷a. tiếp. Bản báo cáo này đợc trình bày với các bạn häc sinh chø kh«ng ph¶i víi c¸c thÇy, c¸c c«. Bµi 3: A , Dàn bài là đề cơng để ngòi làm bài dựa vào đó mà tạo lập văn bản, chứ cha phải là thân văn ? Xác định yêu cầu của bài tập 3? b¶n. Sau kh©u lËp dµn bµi lµ kh©u viÕt ( nãi). V× Th¶o luËn, nªu ý kiÕn cu¶ m×nh. vËy dµn bµi cÇn viÕt râ ý, nhng cµng ng¾n gän NhËn xÐt, tæng kÕt. cµng tèt. Lêi lÏ ë trong bµi, kh«ng nhÊt thiÕt lµ những câu hoàn chỉnh, tuyệt đối đúng ngữ pháp vµ lu«n liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau. B: C¸c phÇn c¸c môc lín nhá trong dµn bµi cÇn đợc thể hiện trong một hệ thống, kí hiệu đợc ? Xác định các ý của từng phần cụ thể: Mở quy định chặt chẽ. Việc trình bày các phần, các bµi, th©n bµi, kÕt bµi . Mçi phÇn cÇn nªu lªn ý môc cÇn ph¶i viÕt râ rµng. Sau m«Ü phÇn, môc, ý g× ?. lớn, ý nhỏ đều phải xuống dòng. Các phần, các môc, ý ngang hµng nhau, ý nhá h¬n viÕt lïi vµo so víi ý lín h¬n. 4. Cñng cè ? Qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n gåm cã mÊy bíc? §ã lµ nh÷ng bíc nµo? * Khi viÕt thµnh v¨n cÇn lu ý: - Diễn đạt các ý đã ghi trong bố cục thành những câu, những đoạn: + §óng chÝnh t¶. + §óng ng÷ ph¸p. + Dïng tõ chÝnh x¸c. + S¸t víi bè côc. + Cã tÝnh liªn kÕt. + Cã m¹ch l¹c. + Lêi v¨n trong s¸ng. + §äc vµ söa ch÷a lçi. 5. Híng dÉn häc ë nhµ: - VÒ nhµ häc bµi vµ lµm bµi tËp cßn l¹i . - ChuÈn bÞ bµi : Nh÷ng c©u h¸t than th©n . theo c¸c c©u hái trong SGK . - VÒ nhµ «n tËp l¹i v¨n tù sù vµ v¨n miªu t¶, c¸ch lµm bµi . - ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 1 ë nhµ .ViÕt bµi, nép bµi vµo ngµy thø 7 tuÇn 3b.. ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 1(V¨n tù sù vµ miªu t¶) 1/ §Ò bµi : Em h·y kÓ l¹i c©u chuyÖn “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” cña t/g Kh¸nh Hoµi theo ng«i kÓ thø 3. 2/ Yªu cÇu : * VÒ néi dung: B»ng lêi v¨n cña m×nh H/S viÕt mét bµi v¨n kÓ chuyÖn. Khi viÕt ph¶i lùa chän c¸c chi tiÕt,sù viÖc næi bËt trong c©u chuyÖn“Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” cña t/g Kh¸nh Hoµi theo ng«i kÓ thø 3. * Về hình thức: Kết hợp các phuơng thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả, Lời văn sáng sủa, bố cục râ rµng, m¹ch l¹c. * VÒ kiÓu bµi: H/S n¾m v÷ng kiÓu bµi v¨n tù sù. N¾m v÷ng c¸c thao t¸c khi lµm bµi. * BiÓu ®iÓm :.

(29) - Điểm 9- 10 : Nội dung đảm bảo, bài viết có bố cục rõ ràng chặt chẽ, cân đối, sáng sủa , m¹ch l¹c . Tõ ng÷ giµu h×nh ¶nh, gîi c¶m .C¶m xóc ch©n thËt, cã thÓ m¾c vµi lçi chÝnh t¶ . - Điểm 7-8 : Nội dung đầy đủ, bố cục rõ ràng . Đôi chỗ còn rời rạc …. - Điểm 5-6: Đúng thể loại, đủ nội dung, trình bày đôi chỗ còn rời rạc, từ ngữ cha thật gợi c¶m, cßn m¾c lçi dïng tõ . - Điểm 3-4: Bài viết thiếu nội dung, mắc nhiều lỗi chính tả, diễn đạt . - §iÓm 1-2: Dùa vµo thang ®iÓm trªn . TiÕt 13. TuÇn: 4. Ngµy d¹y: 20/09/2010 Nh÷ng c©u h¸t than th©n. I/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc - Giúp các em nắm đợc nội dung , ý nghĩa và một số hình thức nghệ thuật tiêu biểu ( hình ảnh, ngôn ngữ) của những bài ca dao chủ đề than thân. Thuộc những bài ca dao trong văn b¶n. 2. KÜ n¨ng - Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản. 3. Gi¸o dôc - Giáo dục học sinh tình yêu thơng, đồng cảm với nỗi khổ của đồng loại. B. ChuÈn bÞ: - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? - Đọc thuộc lòng các bài ca dao, dân ca đã học về tình yêu quê hơng, đất nớc con ngời. 3- Bµi míi: Sống dới chế độ cũ, chế độ phong kiến, chế độ thực dân nửa phong kiến, nhân dân ta bị áp bức, bóc lột nặng nề. Đặc biệt là những ngời nông dân, những ngời phụ nữ, bị lao động cực nhọc, đói rét, khổ cực. Có biết bao cuộc đời đầy bi kịch thơng tâm. Chính vì thế mà ca dao, dân ca Việt Nam có rất nhiều câu hát than thân, ai oán xúc động về những cuộc đời cảnh ngộ khổ cực, đắng cay. Tiết học hôm nay chúng ta sẽ cùng tìm hiểu một số bài ca dao tiêu biểu thuộc đề tài này. Hớng dẫn đọc giọng xót xa, buồn, xúc I. Đọc và tìm hiểu chung: động. 1- §äc: G/V: Đọc mẫu. H/S đọc. 2- chó thÝch G/V: NhËn xÐt vµ híng dÉn häc sinh t×m hiÓu chó thÝch. ? Những bài ca dao vừa đọc cùng thể hiện - Diễn tả tâm trạng xót xa, ai oán cho thân phận một chủ đề gì? con ngêi trong x· héi cò .GV : Nh÷ng bµi ca dao than th©n cã sè lîng lín vµ lµ nh÷ng bµi ca rÊt tiªu biÓu trong kho tµng ca dao, d©n ca ViÖt Nam. Ngoài ý nghĩa than thân, đồng cảm với nỗi niềm cay đắng của ngời nông dân, ngời phụ nữ đồng thời còn có ý nghĩa tố cáo xã héi xa. II. §äc- hiÓu chi tiÕt. Gọi HS đọc bài ca dao. * Bµi 1: ? Bài ca dao nói về cuộc đời của ai? - Bài ca dao nói về cuộc đời của con cò. ? Trong ca dao, ngêi n«ng d©n thêi xa thêng - VÝ dô: mợn hình ảnh con cò để diễn tả cuộc đời, + Con cò mà đi ăn đêm.. . th©n phËn m×nh. Em cã thÓ kÓ ra mét sè bµi + Trêi ma ca dao cã néi dung nh vËy vµ gi¶i thÝch v× Qu¶ da vÑo vä sao? Con tôm đánh đáo Con cß kiÕm ¨n + Con cß lÆn léi bê s«ng ..

(30) -V× con cß lµ loµi chim rÊt gÇn gòi víi ngêi nông dân.Con cò có nhiều đặc điểm giống cuộc đời, phẩm chất của ngòi nông dân: gắn bó với ruộng đồng, chịu khó lặn lội kiếm sống. ? ë hai c©u th¬ ®Çu cã nh÷ng tõ ng÷ nµo gîi - LËn ®Ën vÊt v¶ v× gÆp qu¸ nhiÒu khã kh¨n, tr¾c tả rõ nét cuộc đời con cò? trë. ? LËn ®Ën thuéc lo¹i tõ nµo - Tõ l¸y. ? Em hiÓu g× vÒ thµnh ng÷” lªn th¸c xuèng - ChÞu sù khã kh¨n, tr¾c trë. ghÒnh”? ? Ngoài việc sử dụng từ láy, thành ngữ thì - Hình ảnh đối lập: hai c©u ®Çu cßn sö dông nh÷ng thñ ph¸p + Níc non/ mét m×nh nghÖ thuËt nµo n÷a? + Th©n cß/ th¸c ghÒnh. Từ đối lập: lên/ xuống. ? Thông qua các thủ pháp nghệ thuật đó, tác - Cuộc đời lận đận , vất vả đắng cay của ngời giả dân gian cho ta thấy điều gì ở cuộc đời nông dân trong xã hội phong kiến. con cò? Qua cuộc đời con cò em liên tởng tíi h×nh ¶nh cña ai trong x· héi cò? ? ë hai c©u th¬ cuèi cho thÊy cß thêng gÆp - BÓ ®Çy, ao c¹n. nh÷ng c¶nh ngé nµo? ? H×nh ¶nh” bÓ ®Çy, ao c¹n”chØ c¶nh ngé cß - Thùc tÕ: bÓ ®Çy, ao c¹n cß rÊt khã kiÕm ¨n. gÆp ph¶i lµ c¶nh ngé nh thÕ nµo? NghÜa bãng: ®©y lµ nghÜa biÓu tîng nãi vÒ c¶nh ? Nh÷ng c¶nh ngang tr¸i gÆp ph¶i khiÕn cho ngang tr¸i, lo¹n l¹c, nhiÒu khã nhäc vµ sù kiÕm con cß trë nªn nh thÕ nµo? sèng vÊt v¶ cña cß. ? Những cảnh ngang trái đó có phải tự - Không, mà có 1 đối tợng nào đó gây nên thể nhiªn cß gÆp ph¶i kh«ng? Tõ ng÷ nµo thÓ hiÖn qua tõ “ai lµm”. hiện điều đó? ? “Ai” thuéc tõ lo¹i tõ nµo? - §¹i tõ nh©n xng phiÕm chØ. ? Theo em cụm từ “Ai làm” ám chỉ đối tợng - Là lời ám chỉ, tố cáo bọn thống trị trong xã hội nµo trong x· héi phong kiÕn? phong kiến, chính chúng đã gây ra cảnh ngang ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ viÖc dïng tõ, sö tr¸i, lo¹n l¹c lµm cho nh©n d©n ®au khæ, ®iªu dông kiÓu c©u ë hai c©u th¬ cuèi? linh, chịu nhiều đói rét, bị bóc lột dã man. ? Tác dụng của thủ pháp nghệ thuật đó - Nghệ thuật: điệp từ: cho, dùng nhiều tính từ, trong c©u hái tu tõ. hai c©u ca dao trªn? GV: Chữ “cho” đợc điệp lại 3 lần nh tiếng nÊc, lêi nguyÒn, ®ay nghiÕn lªn ¸n téi ¸c c¶u giai cÊp thèng trÞ trong x· héi xa. C¸c tÝnh tõ: §Çy, c¹n, gÇy gãp phÇn miªu t¶ nh÷ng ngang tr¸i mµ cß gÆp ph¶i.ThÓ hiÖn sè phËn con cß( sè phËn nh÷ng ngêi n«ng dân) thật lắm gian truân, cay đắng. C©u hái tu tõ nh mét lêi o¸n th¸n, than thë cho số phận cay đắng của mình. Đồng thời còng lµ lêi tè c¸o, thÓ hiÖn râ sù ph¶n kh¸ng của nông dân đối với chế độ xã hội phong kiÕn tríc ®©y. ? Tóm lại bằng việc mợn hình ảnh con cò, => Bài ca dao mợn hình ảnh con cò để diễn tả tác giả dân gian đã bộc lộ những nội dung cuộc đời lận đận, vất vả, đắng cay, gian khổ của g× trong bµi ca dao? ngêi n«ng d©n trong x· héi cò. §ång thêi tá th¸i độ phản kháng, tố cáo tội ác của giai cấp thống trÞ trong x· héi xa. §äc bµi ca dao 2. 2. Bµi 2: ? Những đối tợng nào đợc nói đến trong bài - Con tằm, lũ kiến, hạc, con cuốc. ca dao nµy? ? Mỗi đối tợng đợc nói đến đó có nét số - Mỗi con vật lại mang số phận với những nỗi phËn nµo tiªu biÓu? khæ riªng: + Tằm: Kiếm ăn đợc mấy phải nằm nhả tơ. + KiÕn: Ph¶i ®i t×m måi. + H¹c: Bay mái c¸nh biÕt ngµy nµo th«i..

(31) ? Theo em nói đến nỗi khổ của nhiều con vËt nh vËy t¸c gi¶ bµi ca dao ngÇm ý nãi đến nỗi khổ của đối tợng nào trong xã hội loµi ngêi? ? Nh vậy bài ca dao đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật nào để diễn tả nỗi khổ của nhiều kiÕp ngêi trong x· héi cò? ? Qua những nỗi khổ của những con vật đợc nói đến trong bài ca dao, em hiểu đó chính là nỗi khổ của những kiếp ngừơi nào và đó lµ nçi khæ nh thÕ nµo?. + Cuèc: Kªu ra m¸u cã ngõ¬i nµo nghe - Nçi khæ cña nhiÒu kiÕp ngõ¬i trong x· héi cò.. - NghÖ thuËt: Èn dô. - Nçi khæ cña con kiÕn, c¸i t»m lµ nh÷ng nèi khổ của kiếp ngòi lao động đầu tắt mặt tối mà chẳng đủ ăn. Nỗi khổ của chim hạc, con cuốc là sè phËn cña nh÷ng th©n phËn nÕm tr¶i nhiÒu bi kịch cuộc đời.. Con cuốc kêu ra máu chẳng ai thÌm nghe. Vµ ®©y chÝnh lµ biÓu tîng cho nçi oan tr¸i, nçi ®au khæ tuyÖt väng cña ngêi lao động không có lẽ công bằng nào soi tỏ. - Côm tõ: Th¬ng thay. ? Thái độ của tác giả bài ca dao đợc bộc lộ ë côm tõ nµo trong bµi ca dao? - Th¬ng cho ngêi kh¸c, th¬ng cho th©n phËn cña ? Em hiểu cụm từ” thơng thay” nh thế nào? những ngời lao động khốn khổ. Đây là tiếng than biểu hiện sự thơng cảm xót xa ở mức độ cao ? Hãy nhận xét cách dùng cụm từ thơng - Lặp lại bốn lần. Mỗi lần đợc sử dụng là một thay ở bài ca dao? ý nghĩa của cách dùng lần diễn tả nỗi thơng cảm, xót xa cho cuộc đời đó? cay đắng nhiều bề của nhiều kiếp ngời trong xã héi cò. - Lời của ngời lao động(Những ngời cùng cảnh ? Theo em, chØ cã nh÷ng ngêi nµo trong x· ngé). hội đó mới thấu hiểu cảm thông sâu sắc đến thế với nỗi khổ nhiều bề của ngời lao động? Nh vËy lêi cña bµi ca dao nµy chÝnh lµ lêi cña ai? - Th¬ng cho ngêi kh¸c, th¬ng cho nh÷ng ngêi ? Nh vậy” thơng thay” có phải chỉ là sự th- lao động khốn khổ cũng là thơng cho chính ¬ng c¶m cho ngêi kh¸c n÷a kh«ng? m×nh. *Lêi than nçi th¬ng c¶m cho nçi khæ nhiÒu bÒ ? C¶m xóc béc lé trong toµn bµi ca dao lµ cña nhiÒu líp ngõ¬i trong x· héi cò. g×? 3. Bµi 3: - Côm tõ: Th©n em. §äc bµi ca dao. - VÝ dô: ? Bài ca dao đợc mở đầu bằng cụm từ nào? + Th©n em nh h¹t ma sa ? Em biết bài ca dao nào cũng đợc mở đầu Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày. bằng cụm từ đó? Hãy đọc cho cả lớp cùng +Thân em nh tấm lụa đào. nghe? PhÊt ph¬ tríc giã biÕt vµo tay ai? + Th©n em nh cñ Êu gai Ruét trong th× tr¾ng, vá ngoµi th× ®en. - Thờng nói về ngời phụ nữ (Cuộc đời của ? Nh÷ng bµi ca dao më ®Çu b»ng côm tõ nh÷ng ngêi phô n÷) “ th©n em” thêng nãi vÒ ai? VÒ ®iÒu g×? ? Cuộc đời của ngời phụ nữ đợc so sánh với h×nh ¶nh nµo? ChØ ra nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶ h×nh ¶nh tr¸i bÇn? - BÇn: gîi sù liªn tëng-> c¶nh nghÌo khã, th©n ? Hình ảnh trái bần, việc so sánh cuộc đời phận đau khổ đắng cay. ngêi phô n÷ víi tr¸i bÇn gîi cho em suy nghÜ g×? - Tr¸i bÇn bÐ nhá bÞ giã dËp sèng dåi, qu¨ng ? T¸c gi¶ sö dông tõ lo¹i nµo khi miªu t¶ quËt trªn s«ng níc mªnh m«ng, kh«ng biÕt tÊp h×nh ¶nh tr¸i bÇn? Nh»m diÔn t¶ ®iÒu g×? vào đâu. Nó gợi số phận chìm nổi, lênh đênh, vô ? Tại sao tác giả lại so sánh hình ảnh cuộc định của ngời phụ nữ trong xã hội phong kiến. đời ngòi phụ nữ trong xã hội xa với hình - Trong xã hội phong kiến, ngời phụ nữ nh trái ¶nh tr¸i bÇn? bÇn bÐ nhá bÞ “giã dËp, sãng dåi” ph¶i chÞu.

(32) ? Nh vËy ta cã thÓ coi ®©y lµ lêi than th©n nhiÒu ®au khæ. Ngêi phô n÷ kh«ng cã quyÒn của ngời phụ nữ trong xã hội phong kiến đ- quyết định cuộc đời mình, xã hội phong kiến îc kh«ng? Hä than vÒ ®iÒu g×? lu«n nhÊn ch×m hä. (Bµi: B¸nh tr«i níc cña Hå xu©n H¬ng => Lêi than cña ngßi phô n÷ vÒ th©n phËn nhá bé, đắng cay, nghiệt ngã cuả họ trong xã hội phong kiÕn. III. Tæng kÕt: ? Qua t×m hiÓu, su tÇm em cã nhËn xÐt g× vÒ 1- NghÖ thuËt : sè lîng bµi ca dao than th©n? Nh÷ng c©u h¸t -Thêng dïng nh÷ng con vËt nhá bÐ gÇn gòi, đáng thơng làm hình ảnh ẩn dụ , so sánh diễn tả đó thờng có nét chung gì về nghệ thuật? ? Ngoµi ý nghÜa than th©n, nh÷ng bµi ca dao t©m tr¹ng, th©n phËn con ngêi 2- Néi dung : đó còn có ý nghĩa gì khác không? - Ngoài than thân còn đồng cảm với cuộc đời ? Kh¸i qu¸t thµnh c«ng vÒ ND 3 bµi? cay đắng và đau khổ của ngời lao động , những c©u h¸t nµy cßn cã ý nghÜa ph¶n kh¸ng, tè c¸o x· héi phong kiÕn Ghi nhí: SGK . 4. Cñng cè. ? Những hình ảnh nào đợc sử dụng trong 3 câu hát trên? ? Những câu hát đó thờng có nét chung gì về nghệ thuật? ? Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về cuộc đời của những ngời lao động nói chung, ngòi phụ nữ nói riêng trong xã hội phong kiến? Gv: - Nh÷ng c©u h¸t than th©n cã sè lîng kh¸ lín vµ rÊt tiªu biÓu trong kho tµng ca dao, dân ca Việt Nam. Những câu hát đó thờng dùng các sự vật, con vật gần gũi, bé nhỏ, đáng thơng làm hình ảnh biểu tợng, ẩn dụ, so sánh để diễn tả tâm trạng, thân phận con ngời. Ngoài ý nghĩa than thân, đồng cảm với cuộc đời đau khổ, đắng cay của ngừơi lao động, những câu hát nµy cßn cã ý nghÜa ph¶n kh¸ng tè c¸o x· héi phong kiÕn. 5. Híng dÉn häc ë nhµ: - Häc thuéc vµ n¾m ch¾c néi dung còng nh nghÖ thuËt cña v¨n b¶n. - T×m bµi ca dao cã néi dung t¬ng tù . - ChuÈn bÞ: Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm theo c©u hái trong SGK . - T×m hiÓu gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt cña c¸c bµi ca dao TiÕt 14. V¨n b¶n :. Ngµy d¹y: 22 /9/2010 Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm. I/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc - Giúp các em nắm đợc, nội dung ý nghĩa và một số hình thức nghệ thuật tiêu biểu( hình ảnh, ngôn ngữ) của bài ca dao về chủ đề châm biếm. Thuộc những bài ca dao trong văn bản. 2. KÜ n¨ng - Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản. 3. Gi¸o dôc - Giáo dục học sinh biết tránh xa những thói h, tật xấu trong đời sống sinh hoạt. Biết phê phán những thói h tật xấu, những hạng ngời và hiện tợng đáng cời trong cuộc sống. B. ChuÈn bÞ: - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? Đọc thuộc lòng 3 bài ca dao đợc học thuộc chủ đề những câu hát than thân . Nêu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của mảng ca dao này? 3- Bµi míi:. Hớng dẫn đọc: Giọng đọc hài hớc, vui, có. I. §äc vµ t×m hiÓu chung: 1/ §äc:.

(33) khi mỉa mai nhng vẫn độ lợng(bài 1 ), khi nhÊn giäng kÐo dµi, khi khÈn tr¬ng Çm Ü (bµi 3 ) Gv: Đọc mẫu.Gọi hs đọc. Nhận xét cách đọc cña H/S - Gäi hs gi¶i thÝch 1 sè tõ khã: Sgk. ? Những bài ca dao vừa đọc cùng biểu đạt chủ đề chung nào? §äc bµi ca dao 1? ? Câu mở đầu của bài ca dao nhằm mục đích g×? NhËn xÐt cña em vÒ giäng ®iÖu cña ngêi hỏi? Đối tợng đợc hỏi ở đây là ai?. ? Em hiểu nh thế nào về “ cô yếm đào”? ? H·y t×m nh÷ng tõ ng÷ thÓ hiÖn ch©n dung «ng chó?. 2/ Chó thÝch - Lu ý c¸c chó thÝch: 2,3,5... - Néi dung: Ch©m biÕm nh÷ng thãi h tËt xÊu của những hạng ngời và sự việc đáng cời trong x· héi. II. §äc vµ t×m hiÓu chi tiÕt : 1. Bµi 1 + C¸i cß lÆn léi bê ao Hỡi cô yếm đào lấy chú tôi chăng? - Cái cò hỏi cô yếm đào có lấy chú mình kh«ng nhng l¹i b»ng giäng ®iÖu cêi cît. Thực ra mục đích câu hỏi này nhằm mục đích dọn đầu, bắt vần nhằm giới thiệu về ông chó cña c¸i cß. - Cô gái mặc yếm hoa đào- một cô thôn nữ xinh đẹp. - Chó t«i hay: + Töu, t¨m. + Nớc chè đặc. + N»m ngñ tra - Dïng ®iÖp tõ: hay. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ ë c©u - Hay: ThÝch, nghiÖn, giái ca dao nµy? - ¤ng chó nµy chØ lµ mét ngßi hay nghiÖn r? Em hiÓu “hay” nghÜa lµ g×? ợu, nghiện chè và đặc biệt hơn ông là ngời ? Cái “hay” của ông chú cái cò có gì đặc rất lời biếng. Ngời nông dân vốn cần cù:” biÖt? hai s¬ng mét n¾ng” ch©n lÊm tay bïn quanh n¨m, nhng chó c¸i cß l¹i hay n»m ngñ tra. - Nh÷ng ®iÒu íc còng rÊt l¹, ta Ýt thÊy trong t©m lÝ, suy nghÜ cña ngõ¬i n«ng d©n xa nay. Ngày thì ớc ngày ma để khỏi phải ra đồng, ? Chú cái cò thờng ớc những điều gì? ớc đêm thừa trống canh để đợc ngủ đẫy giấc. Nh÷ng ®iÒu chó c¸i cß íc cã hîp víi t©m lÝ §iÒu íc cña chó t«i võa k× quÆc võa phi lÝ. cña ngßi n«ng d©n hay kh«ng? V× sao? ChØ thÊy ¨n no, ngñ kÜ, lêi biÕng kh«ng muốn động chân, mó tay vào bất cứ việc gì. - Nh÷ng c¸i hay vµ c¶ nh÷ng ®iÒu íc cña ông chú này cũng đủ để mọi cô yếm đào sợ hÕt vÝa ? Vậy có cô yếm đào nào ng lấy chú này - Mẫu ngời này thời nào cũng có, nơi nào kh«ng? ? Trong x· héi ngµy nay cã h¹ng ng- còng cã ngµy nay cßn cã c¶ nh÷ng kÎ nghiÖn êi nh thÕ nµy kh«ng? ma tuý rất đáng chê cời. * Bµi ca dao nh»m chÕ giÔu nh÷ng kÎ lêi biÕng l¹i nghiÖn rîu, chÌ trong x· héi. 2. Bµi 2: ? Nh vậy mục đích của bài hát này có phải là - Lời thầy bói nh»m ®i hái vî cho «ng chó kh«ng? - Thầy bói về tiền bạc lợi lộc trong cuộc đời cña mçi con ngêi §äc bµi ca dao 2 ? + Sè c« ch¼ng giµu th× nghÌo, ? Bµi ca dao nh¹i l¹i lêi cña ai? Ngµy ba m¬i tÕt thÞt treo trong nhµ. ? Thầy bói nói về điều gì trong cuộc đời Sè c« cã mÑ cã cha , mét con ngêi? Mẹ cô đàn bà , cha cô đàn ông . ? Những việc ấy đợc thầy phán nh thầy nào? Sè c« cã vî cã chång , Sinh con ®Çu lßng, ch¼ng gai th× trai . - Đây là 3 việc lớn của một đời ngời..

(34) ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ lêi ph¸n cña thÇy bãi?. ? Qua bµi ca dao, t¸c gi¶ d©n gian muèn phª ph¸n ®iÒu g×? ? H·y t×m mét sè bµi ca dao cã chung chñ đề này? §äc bµi ca dao ? ? Bµi ca dao vÏ lªn c¶nh tîng nµo? ? Có những đối tợng nào đợc nói đến trong baì ca dao? Tìm những từ ngữ miêu tả đối tợng đó?. ? Mỗi đối tợng gơị cho chúng ta liên tởng đến hạng ngời nào trong xã hội? G/V: Một dị bản khác đã ghi: Con cß chÕt rò trªn c©y Bå cu më lÞch xem ngµy lµm ma). ? Thái độ của mọi ngời trớc cái chết của con cß( Ngêi n«ng d©n) ra sao? Kh«ng khÝ cña đám ma này ra sao?. ? Việc chọn các con vật để miêu tả, đóng vai nh thÕ lÝ thó ë ®iÓm nµo?. ? Nh vậy mục đích bài ca dao này nhằm phê ph¸n ®iÒu g× ? ? Ngµy nµy hñ tôc nµy cã cßn kh«ng? §äc bµi ca dao 4 ? Bµi ca dao t¶ ai?. - Cách nói nớc đôi. Ba việc lớn của một đời ngời thầy đều đoán theo kiểu không thể nào sai đợc. Bởi đó là lẽ đơng nhiên, không cần xem bãi còng biÕt thÕ mµ thÇy l¹i phÊn b»ng giọng chắc nh đinh đóng cột, nói trơn tuồn tuét khiÕn ngßi nghe ph¶i bËt cêi vÒ lêi ph¸n bÞp bîm, nh¶m nhÝ cña thÇy. * Bµi ca dao ch©m biÕm nh÷ng kÎ lµm nghÒ thầy bói chuyên nói dựa lừa đảo và phê phán vµ tÖ n¹n bãi to¸n mª tÝn dÞ ®oan trong x· héi. - TiÒn buéc gi¶i yÕm bo bo Trao cho thÇy bãi ríc lo vµo m×nh. - Tö vi xem sè cho ngêi Số thầy thì để cho ruồi nó bâu. 3. Bµi 3: - Cảnh đám ma của con cò. + Con cß: ChÕt rò trªn c©y( Ngêi n«ng d©n) + Cß con: Më lÞch xem ngaú lµm ma.(Thµy bãi) + Cà cuống: Uống rợu la đà.( Quan viên) +Chim ri: rió rÝt bß ra lÊy phÇn. Chµo mµo: đánh trống quân. Chim chích; vác mõ đi rao -> ®©y lµ nh÷ng kÎ phôc dÞch. - Ngời xấu số đã chết rũ nhng thầy cúng còn “më lÞch xem ngµy lµm ma”. Con cß (hay bå cu trong dÞ b¶n sau) chÝnh lµ vai thÇy cóng. Ông thầy cúng phải chọn ngày để làm ma. Cà cuống những quan viên trong làng) đến đám ma là một dịp để uống rợu la đà. Nh÷ng kÎ phôc dÞch trai tr¸ng trong lµng kÐo đến ăn cỗ hoặc chia phần, đánh trống quân, v¸c mò ®i rao. - §¸m ma kh«ng mét tiÕng khãc mµ nã diÔn ra nh một đám rớc, đám hội. Cảnh tợng hoàn toàn không phù hợp với một đám ma mà đó là một cuộc đánh chén chia chác thật sự vui vẻ. Sự mất mát, tang tóc của gia đình ngời chÕt, c¸i chÕt th¬ng t©m cu¶ con cß trë thµnh một dịp để có cái cuộc đánh chén chia chác v« lèi om sßm kia. - Dïng thÕ giíi loµi vËt dÓ nãi vÒ thÕ giíi con ngêi (gièng ngô ng«n). Tõng con vËt víi những đặc điểm của nó là hình ảnh sinh động tiêu biểu cho các loại ngòi, hạng ngòi mµ nã ¸m chØ. Qua nh÷ng h×nh ¶nh nµy néi dung phª ph¸n ch©m biÕm, phª ph¶n trë nªn kín đáo, sâu sắc hơn. * Bµi ca dao phª ph¸n, ch©m biÕm hñ tôc ma chay trong x· héi cò. - Hủ tục đó đó vẫn còn nhng chỉ rơi rớt một sè n¬i 4. Bµi 4: CËu cai: Cai lÖ chøc thÊp nhÊt trong thêi phong kiÕn. + Nãn dÊu l«ng gµ. + Ngãn tay ®eo nhÉn. + Ba năm- đợc một chuyến sai..

(35) ? H·y t×m tõ ng÷ t¶ cËu cai?. ? T¹i sao l¹i kh«ng gäi lµ «ng cai mµ l¹i gäi lµ cËu cai? Gv: Ngµy xa nh÷ng ngêi d©n thêng hoÆc giới chức ở làng xã có việc phải đình đến phñ, huyÖn thêng khã qua mÆt nh©n vËt nµy ë cæng huyÖn. Cã lÏ chÝnh v× thÕ mµ cËu cai trở thành đối tợng châm biếm trong thơ ca d©n gian. ? Em có nhận xét gì về các chi tiết để miêu t¶ cËu cai? ? Cách kết thúc câu có gì đặc biệt? ? Chi tiết “ 3 năm đợc một chuyến sai” cho thÊy th©n phËn cña cËu cai nh thÕ nµo? GV: “3 năm” cậu mới đợc phân công một công việc nào đó. Một chuyến sai với cậu là một dịp may và vinh dự để cậu có thể thể hiÖn c¸i oai cña m×nh. Êy vËy mµ cËu toµn ®i dùng toàn đồ mợn, đi thuê mà thôi . Con ngòi thật của cậu cai đã bị lột trràn, bị hạ bệ mét c¸ch th¶m h¹i: C¸i vá bÒ ngoµi kia thùc chất là sự khoe khoang cố làm dáng để bịp ngõ¬i cña cËu cai. ? C¸ch miªu t¶ cËu cai ë hai c©u cuèi cã g× m©u thuÉn víi hai c©u ®Çu? ý nghÜa cña c¸ch miêu tả ấy? Bài ca dao đã thể hiện thái độ của nhân dân đối với những kẻ làm cai ở xã héi xa?. + ¸o ng¾n, quÇn dµi- thuª, mîn. - Cã thÓ ®©y lµ ngêi cßn rÊt trÎ nhng còng cã thể đây là cách gọi ngọt ngào để châm biếm.. - Chi tiÕt miªu t¶ ch©n thùc. ChØ mét vµi nÐt thôi nhng đã vẽ lên một bức tranh hết sức sinh động, chân thực về cậu cai. Nón dấu l«ng gµ lµ s¾c phôc tîng trng cho uy quyÒn cña cËu cai. Ngãn tay ®eo nhÉn biÓu hiÖn cho sù sang träng nhng còng thÓ hiÖn tÝnh c¸ch ph« tr¬ng, trai l¬ cña cËu cai( cËu cai xa thêng hay chäc ghÑo g¸i quª: +CËu cai bu«ng ¸o em ra §Ó em ®i chî kÎo mµ chî tra) - Kiểu câu định nghĩa. Mở dầu và gói lại b»ng tõ “cËu cai” t¹o ra c¸i khung cña nh©n vËt nµy.. - CËu cai chØ lµ mét t«i tí cña quan, phôc dÞch hÇu h¹ quan mµ th«i. ¡n chùc n»m chê mãi mới đợc quan sai phải đến. “3 năm” ở ®©y lµ c¸ch nãi thËm xng. * Bức biếm hoạ thể hiện thái độ mỉa mai khinh ghÐt pha chót th¬ng h¹i cña ngêi d©n đối với cậu cai. III. Tæng kÕt: 1- NghÖ thuËt : - NghÖ thuËt trµo léng d©n gian qua phÐp Èn dụ, tợng trng, phóng đại. 2- Néi dung: ? Em h·y kh¸i qu¸t nh÷ng nÐt nghÖ thuËt - Phª ph¸n nh÷ng thãi h tËt xÊu cña nh÷ng hạng ngời và sự việc đáng cời trong xã hội. đặc sắc của bốn bài ca dao? ? Néi dung chÝnh cña c¸c bµi ca dao nµy lµ g×? 4- Cñng cè - Gọi học sinh đọc lại văn bản. ? NhËn xÐt sù gièng nhau cña bèn bµi ca dao trong v¨n b¶n? ? Em hãy khái quát những nét nghệ thuật đặc sắc và nội dung của bốn bài ca dao? 5- Híng dÉn häc ë nhµ - Học thuộc lòng các bài ca dao đã học - Hiểu đợc nội dung cuả bốn bài ca dao. - Ôn tập bốn chủ đề đã học trong ca dao. - ChuÈn bÞ: S«ng nói níc Nam, Phß gi¸ vÒ kinh theo c¸c c©u hái trong SGK . ****************************************************************.

(36) TiÕt 15. Ngµy d¹y: 26/09/2010 đại từ. I/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc - Giúp cho các em hiểu đợc thế nào là đại từ - Các loại đại từ. - Chøc vô ng÷ ph¸p trong c©u. 2. KÜ n¨ng - Rèn luyện cho các em có ý thức sử dụng đại từ phù hợp với tình huống giao tiếp. 3. Gi¸o dôc - Gi¸o dôc c¸c em t×nh c¶m yªu mÕn tiÕng nãi cña d©n téc . B. ChuÈn bÞ: - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? Có mấy loại từ láy? Nêu đặc điểm của mỗi loại từ láy? 3- Bµi míi: 4. Cñng cè ? Qua bài học hôm nay em cần ghi nhớ đợc điều gì ? - Gv gäi hs kh¸i qu¸t l¹i bµi häc. 5. Híng dÉn häc ë nhµ - N¾m ch¾c néi dung bµi. Học thuộc bài cũ . - Lµm tiÕp bµi tËp 3 trong SGKvµ c¸c bµi tËp cßn l¹i - ChuÈn bÞ bµi:( Tõ h¸n viÖt) theo SGK . - §ọc soạn trước bài mới “Luyện tập tạo lập văn bản”SGK trang 59. TiÕt 16.. Ngµy d¹y: 26/09/09 LuyÖn tËp t¹o lËp v¨n b¶n. I/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc - Giúp các em củng cố lại những kiến thức có liên quan đến việc tạo lập văn bản và làm quen víi c¸c bø¬c cña qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n..

(37) TiÕt 17 28/9/09. v¨n b¶n: 1 - S«ng nói níc nam 2 - Phß gi¸ vÒ kinh(TrÇn Quang Kh¶i ). a/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc - Giúp các em cảm nhận đợc tinh thần độc lập, khí phách hào hùng , khát vọng lớn lao của d©n téc trong hai bµi th¬: S«ng nói níc Nam vµ Phß gi¸ vÒ kinh. Bíc ®Çu hiÓu vÒ hai thÓ th¬: ThÊt ng«n tø tuyÖt vµ Ngò ng«n tø tuyÖt §êng luËt. 2. Kĩ năng - Rèn luỵên cho các em kĩ năng đọc, hiểu văn bản. 3. Giáo dục- Giáo dục các em tinh thần yêu nớc, ý thức độc lập chủ quyền của dân tộc. B. ChuÈn bÞ: - B¶ng phô, b¶ng nguyªn v¨n ch÷ H¸n cña hai bµi th¬. - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng 4 bµi ca dao trong v¨n b¶n: Nh÷ng c©u h¸t ch©m biÕm. ? Em hãy khái quát những nét nghệ thuật đặc sắc và nội dung của bốn bài ca dao? - GV gäi hai em HS lªn b¶ng tr¶ lêi GV nhËn xÐt cho ®iÓm 3- Bµi míi: Sông núi nớc Nam” và “ Phò giá về kinh” là hai bài thơ ra đời trong giai đoạn lịch sử dân tộc đã thoát khỏi ách đô hộ ngàn năm của phong kiến phơng bắc, đang trên đờng vừa bảo vệ vừa củng cố xây dựng một quốc gia tự chủ rất mực hào hùng, đặc biệt là trong trờng hợp có giặc ngoại xâm. Hai bài thơ có chủ đề mang tinh thần chung đó của thời đại đã đựơc viết b»ng ch÷ H¸n. GV treo b¶n nguyªn t¸c ch÷ h¸n, b¶n phiªn v¨n b¶n 1 - S«ng nói níc nam I - §äc- t×m hiÓu chung ©m ? Quan s¸t bøc ¶nh chôp bøc s¬n mµi ë viÖn 1- T¸c gi¶: Cã nhiÒu ngêi cho r»ng bµi th¬ lµ cña b¶o tµng lÞch sö(T63) Trong chó thÝch SGK t¸c gi¶ Lý Thêng KiÖt nhng còng cã ý kiÕn cho th× nãi bµi th¬ nµy cha râ t¸c gi¶ lµ ai nhng r»ng cha râ t¸c gi¶ cña nã lµ ai. ChÝnh v× vËy theo t¹i sao trong bøc ¶nh l¹i chó thÝch t¸c gi¶ lµ c¸c tµi liÖu hiÖn cã (SGK, S¸ch thiÕt kÕ bµi so¹n) ë đây ta coi nh tác giả của bài thơ cha rõ, mà nó đợc LÝ Thêng KiÖt? coi nh bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân téc... - Hớng dẫn đọc: Đọc to, rõ ràng, chậm, chắc, 2- Đọc hµo hïng, ®anh thÐp, høng khëi . Gv Đọc mẫu -> Hs đọc lại. 3- Chó thÝch: - Nhận xét, uốn nắn cách đọc . - Lu ý: 1, 2. ? Gi¶i thÝch 1 sè tõ trong SGK. ? Dựa vào phần chú thích hãy giải nghĩa cụm - Sông núi nớc Nam. ( Nhan đề của bài thơ do ngời đời tự đặt. tõ( Nam quèc s¬n hµ)? 4- ThÓ th¬: ? Bµi th¬ gåm mÊy c©u? Mçi c©u cã mÊy - Bµi th¬ gåm cã 4 c©u, mçi c©u cã 7 ch÷. - C¸ch hiÖp vÇn : TiÕng cuèi cña c©u 1,2,4 ch÷? C¸ch hiÖp vÇn trong bµi th¬? =>ThÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt. ? Căn cứ vào phần dịch nghĩa và dịch thơ, em - Bản dịch tơng đối sát với nguyên tác. cã nhËn xÐt g× vÒ phÇn dÞch th¬? ? Bài thơ đợc coi là băn tuyên ngôn độc lập - Bài thơ : Lời tuyên bố khẳng định chủ quyền của.

(38) ®Çu tiªn cña níc ta viÕt b»ng th¬. Em hiÓu thế nào là tuyên ngôn độc lập? ? Em hãy đọc câu thơ 1. ? §Õ ë trong c©u 1 nghÜa lµ g×? ? §Õ lµ vua, v¬ng còng cã nghÜa lµ vua. T¹i sao t¸c gi¶ kh«ng dïng tõ “ v¬ng” mµ l¹i dùng từ “ đế”?. đất nớc. II - §äc-t×m hiÓu chi tiÕt + Nam quốc sơn hà Nam đế c. - §Õ: nghÜa lµ vua. - Để tỏ thái độ ngang hàng với vua của các nớc kh¸c. Theo quan niÖm phï hîp víi lÞch sö thêi bÊy giờ, thì vua tợng trng cho quyền lực và đại diện cho quyền lực tối cao của cộng đồng dân tộc. Nam đế không hề thua gì Bắc đế. + Tiệt nhiên định phận tại thiên th. - Thiªn: Trêi; Th: S¸ch ? §äc c©u th¬ thø hai ? - Khẳng định chủ quyền lãnh thổ: Nớc nam là của ? (Thiªn th) cã nghÜa lµ g× ? ngêi Nam điều đó đã đợc sách trời định sẵn. ? §äc l¹i phÇn dÞch nghÜa hai c©u th¬ ®Çu vµ cho biÕt qua hai c©u th¬ ®Çu t¸c gi¶ nh»m +Nh hµ nghÞch lç lai x©m ph¹m khẳng định điều gì? ? Đọc phiên âm và dịch nghĩa hai câu thơ - Kẻ thù không đợc xâm phạm. Nếu xâm phạm sẽ cuèi. thÊt b¹i. =>Lêi c¶nh c¸o ®anh thÐp, kh«ng ph¶i ? Nếu ở hai câu thơ đầu khẳng định chủ bị lµ lêi .Vì đó là sự khẳng định vững chắc của quyền của nớc ta, thì hai câu cuối khẳng định sự tồnđetạidoạ độc lập và bình đẳng của non sông . Đó ®iÒu g×? cũng chính là quyết tâm sắt đá của vua tôi Đại Việt nhất định sẽ đập tan âm mu và hành động liều lĩnh vµ ng«ng cuång cña bÊt cø bän x©m lîc nµo, dï chúng mạnh đến đâu - Giäng ®iÖu cña bµi th¬ hïng hån, ®anh thÐp. ? Qua c¸c côm tõ: “tiÖt nhiªn”( Râ rµng, døt khoát, nh thể, không thể khác) “ định phận tại thiên th” ( định phận tại sách trời), “ hµnh khan thñ b¹i h”( ch¾c ch¾n sÏ nhËn lÊy thÊt b¹i). Em cã nhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÖu cña bµi th¬? ? Bài thơ này còn đợc gọi là bài thơ thần (do thÇn s¸ng t¸c). Theo em c¸ch gäi nh vËy nhằm mục đích gì? ? Hãy khái quát các thủ pháp nghệ thuật đặc s¾c cña bµi th¬? ? Qua các thủ pháp nghệ thuật đó nhằm toát lªn néi dung g×?. - Nhân dân ta muốn thần linh hoá tác phẩm, đề cao giá trị thiêng liêng của nó. Bằng cách đó gieo vào lòng ngời đọc niềm tin mãnh liệt, tạo giá trị âm vang lâu đời. * Ghi nhí: - Lµ bµi th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt, giäng ®iÖu m¹nh mÏ . - Là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên, khẳng định chñ quyÒn l·nh thæ, ý chÝ quyÕt t©m b¶o vÖ l·nh thæ . V¨n b¶n 2 - Phß gi¸ vÒ kinh ( Tông gi¸ hoµn kinh s) I- §äc vµ t×m hiÓu chung 1-T¸c gi¶- TrÇn Quang Kh¶i( 1241 - 1294) lµ danh tớng đời Trần. 2- §äc. 3- Hoàn cảnh ra đời: - Bài thơ ra đời khi ông đi đón thái thợng hoàng Trần Thánh Tông và Trần ? Qua sù chuÈn bÞ bµi ë nhµ, em h·y tr×nh Nh©n T«ng vÒ Th¨ng Long sau chiÕn th¾ng Ch¬ng bày tóm tắt ngắn gọn hiểu biết của em về tác Dơng, Hàm tử và giải phóng kinh đô năm 1285. gi¶ ? 4-ThÓ th¬ - Bµi th¬ cã 4 c©u, mçi c©u cã 5 ch÷ ->lµ - Gọi HS đọc văn bản thÓ th¬ ngò ng«n tø tuyÖt . ? Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh lịch sử nào? - Hiệp vần ở chữ cuối câu 2, 4. II - §äc-t×m hiÓu chi tiÕt + Đoạt sáo Chơng Duơng độ CÇm hå Hµm Tö quan. - Ch¬ng D¬ng n»m ë h÷u ng¹n S«ng Hång ( Th? Bµi th¬ cã mÊy c©u? Mçi c©u cã mÊy ch÷? êng tÝn, Hµ T©y) - Một địa điểm ở tả ngạn Sông Hồng ( Khoái Châu, ? Bµi th¬ cã c¸ch hiÖp vÇn nh thÕ nµo ? Hng Yªn). - HiÖp vÇn ë ch÷ cuèi c©u 2, 4. + ChiÕn th¾ng: Ch¬ng D¬ng 6/1285.

(39) + ChiÕn th¾ng: Hµm Tö 4/1285. - Cách đa tin chiến thắng nó nét đặc biệt nhng lại rất hợp lí: Chiến thắng Chơng Dơng sau nhng lại đ? Em hiểu thế nào về nghĩa từ: Chơng Dơng; ợc nói đến trớc là do nhân dân ta đang sống trong Hµm Tö ? kh«ng khÝ chiÕn th¾ng võa diÔn ra lµm míi sèng lại không khí chiến thắng Hàm Tử trớc đó khoảng hai th¸ng. ? Hai câu thơ đầu nhắc tới những chiến thắng - Nghệ thuật đối. nµo cña nh©n d©n ta? ? Tại sao tác giả lại nhắc đến chiến thắng - Đoạt: Cớp lấy; Sáo: Giáo( một thứ vũ khí) Ch¬ng D¬ng tríc? - CÇm: b¾t; Hå: Qu©n giÆc Nguyªn - M«ng - Ngîi ca chiÕn th¾ng vang déi cña nh©n d©n ta thÓ hiÖn hµo khÝ cña d©n téc . ? §äc hai c©u th¬ ®Çu?. ? T/g dÉ sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo? Chỉ ra nghệ thuật đó? H·y gi¶i nghÜa c¸c côm tõ: “ §o¹t s¸o” vµ “ CÇm hå”? ? Thông qua thủ pháp nghệ thuật đối, tác giả béc lé c¶m xóc g× cña m×nh ë hai c©u th¬ ®Çu? ? §äc 2 c©u th¬ cuèi? ? Hai câu thơ cuối đề cập đến vấn đề gì? ? Bên cạnh lời động viên nhân dân gắng sức xây dựng đất nớc tác giả còn bộc lộ thái độ g×? ? §äc bµi th¬ em cã nhËn xÐt nh thÕ nµo vÒ giọng thơ? Cách diễn đạt ý tởng trong bài th¬? ? Tính biểu cảm của bài thơ đợc bộc lộ ntnµo? ? H·y kh¸i qu¸t nghÖ thuËt vµ néi dung cña 2 bµi th¬?. +Th¸i b×nh tu trÝ lùc V¹n cæ thö giang san. - Lời động viên nhân dân xây dựng đất nớc. Đất nớc đã đợc bình yên, mọi ngời nên hăng hái, dốc lòng xây dựng đất nớc. - Niềm tin sắt đá vào sự bền vững muôn đời của đất nớc. Khát vọng thái bình thịnh trị của dân tộc. - Giọng thơ mạnh mẽ, Cách diễn đạt giản dị và cô đúc.. - Dån nÐn vµo trong kh«ng biÓu lé trùc tiÕp ra ngoµi. - Ghi nhí: SGK III- Tæng kÕt: * NT: Hai bµi th¬ viÕt theo thÓ thÊt ng«n tø tuyÖt, ngò ng«n tø tuyÖt §êng luËt. Giäng ®iÖu m¹nh mÏ cô đúc, cảm xúc ẩn sâu trong ý tởng. * ND: VB1: Nªu cao ch©n lÝ vÜnh viÓn, lín lao nhÊt, thiªng liªng nhÊt. Níc viÖt Nam lµ cña ngêi việt Nam không ai đợc xâm phạm nếu xâm phạm sÏ bÞ thÊt b¹i - VB2: ThÓ hiÖn khÝ thÕ chiÕn th¾ng ngo¹i x©m hµo hïng cña d©n téc vµ bµy tá kh¸t väng cuéc sèng trong hoµ b×nh , víi niÒm tin yªu bÒn v÷ng mu«n đời => Hai bài thơ thể hiện tinh thần độc lập, khí phách hµo hïng vµ kh¸t väng lín lao cña d©n téc. ? Xét về đặc sắc của hai bài thơ về nội dung vµ nghÖ thuËt cã ®iÓm nµo gièng nhau ? 4- Cñng cè - Gọi HS đọc lại văn bản ? Hãy khái quát những nét đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của 2 bài thơ? ? Hai bµi th¬ cã ®iÓm nµo gièng nhau vÒ néi dung ? 5- Híng dÉn häc bµi - Về nhà đọc thuộc lòng hai bài thơ. - Học bài cũ, nắm đợc nội dung và nghệ thuật của 2 bài thơ. - Lµm bµi tËp phÇn luyÖn tËp.

(40) - ChuÈn bÞ bµi míi "Tõ H¸n ViÖt " - So¹n v¨n b¶n: C«n s¬n ca vµ buæi chiÒu ...tr«ng ra.( hdÉn häc thªm) ************************************************** TiÕt 18. Tõ h¸n viÖt. Ngµy d¹y: 29/9/2010. a/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc -Hiểu đợc thế nào là yếu tố Hán Việt - Cách cấu tạo đặc biệt của từ ghép Hán Việt 2. KÜ n¨ng - BiÕt sö dông tõ ghÐp H¸n ViÖt trong viÖc viÕt v¨n b¶n biÓu c¶m vµ trong giao tiÕp . 3. Gi¸o dôc: - Gi¸o dôc c¸c em t×nh c¶m yªu mÕn tiÕng nãi cña d©n téc . B. ChuÈn bÞ: -B¶n ch÷ H¸n phãng to bµi ''S«ng nói níc nam '' -B¶ng phô - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? Nªu c¸c nguån vay mîn cña TiÕng ViÖt cho vÝ dô? ? ThÕ nµo lµ ®aÞ tõ? §¹i tõ cã thÓ ®Èm nhiÖm chøc vô ng÷ ph¸p nµo? => GV gäi hai em HS lªn b¶ng tr¶ lêi GV nhËn xÐt cho ®iÓm 3- Bµi míi: Bài học hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm hiểu về đơn vị cấu tạo từ Hán Việt và từ ghép Hán ViÖt. ? §äc bµi th¬: Nam quèc s¬n hµ.? ? C¸c tõ: (nam, quèc, s¬n, hµ) cã nghÜa nh thÕ nµo ? ? Trong 4 tiÕng trªn, tiÕng nµo cã thÓ dïng độc lập nh một từ đơn để đặt câu? Tiếng nào kh«ng v× sao? GV:Có thể nói : cụ là một nhà thơ yêu nước vµ trèo lên núi.. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ sè lîng yÕu tè H¸n Việt đựơc dùng độc lập so với số lợng yếu tố Hán Việt không thể dùng độc lập?. ? Tiếng “thiên” trong từ thiên niên kỉ, thiên lí mã, thiên đô về Thăng Long”nghĩa là gì? GV: Tiếng “thiên” trong từ thiên niên kỉ, thiên lí mã có nghĩa là nghìn. “Thiên” trong “thiên đô” cã nghĩa dêi, “thiên” trong từ. I. §¬n vÞ cÊu t¹o tõ H¸n ViÖt: * VÝ dô:1 - Nam: Ph¬ng Nam. - Quèc: Níc. - S¬n: Nói. - Hµ: S«ng. - Tiếng Nam có thể dùng đợc độc lập: VÝ dô: Nam quốc, quốc gia, quốc kì, sơn hà, giang sơn + C« Êy lµ ngêi MiÒn Nam. + Anh ta ®i vÒ ph¬ng Nam - Tiếng quốc, sơn, hà không thể dùng độc tập đợc vì không thể nói: + Không thể nói : cụ là một nhà thơ yêu quốc vµ trèo lên sơn. * Phần lớn các yếu tố Hán việt không đợc dùng độc lập nh từ, mà chỉ dùng để tạo từ ghép. Một số yếu tố Hán việt có lúc đợc dùng để tạo từ ghép, có lúc đựơc dùng độc lËp nh mét tõ. - VÝ dô: Häc tËp, hoa qu¶ . * VÝ dô: 2 - Thiªn th: ( Thiªn : Trêi) - Thiªn niªn kØ, thiên lí mã(Thiªn: Ngh×n) - Thiên đô (Thiên: dời).

(41) “thiên thư” có nghĩa là “trời”. ? Qua tìm hiểu ví dụ trên em rút ra đợc kết luËn g×? Cho vÝ dô? GV: Có nhiều yếu tố Hán việt đồng âm nhng nghÜa kh¸c xa nhau - H/S đọc ghi nhớ. Treo bảng phụ ví dụ . Hs đọc ví dụ. H·y gi¶i nghÜa c¸c tõ trªn?. ? Cã thÓ xÕp c¸c tõ ghÐp H¸n ViÖt trªn thµnh nh÷ng lo¹i nµo?. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ vÞ trÝ cña c¸c tõ :S¬n hµ , x©m ph¹m, giang s¬n, ¸i quèc, chiÕn th¾ng, thiªn th, th¹ch m·, t¸i ph¹m? XÐt vÒ cÊu t¹o chóng thuéc lo¹i tõ ghÐp g×? ? Dùa vµo kÕt qu¶ trªn em h·y so s¸nh vÞ trÝ cña hai yÕu tè chÝnh phô trong tõ ghÐp TiÕng viÖt vµ tõ ghÐp h¸n viÖt cho VD (HS đọc ghi nhớ. ? Qua ph©n tÝch em cã nhËn xÐt nh thÕ nµo vÒ tõ ghÐp H¸n ViÖt? ? Phân biệt nghĩa các yếu tố Hán Việt đồng ©m sau :. - §äc yªu cÇu bµi tËp hai ? - Chia nhãm th¶o luËn - Nhãm trëng tr×nh bµy kÕt qu¶. - NhËn xÐt. ? Nªu yªu cÇu bµi tËp 3 ?. => §ång ©m nhng nghÜa kh¸c xa nhau. * VÝ dô + Thiªn tö ( Tö: con) + BÊt tö ( Tö : chÕt) + T×nh b»ng h÷u ( H÷u: b¹n) + H÷u danh v« thùc ( H÷u :Cã) * Ghi nhí:SGK II- Tõ ghÐp H¸n ViÖt * VÝ dô. - S¬n hµ, x©m ph¹m, giang san, ¸i quèc, thñ m«n, chiÕn th¾ng, thiªn th, b¹ch m·, t¸i ph¹m. - S¬n hµ: Nói s«ng - X©m ph¹m: + X©m: lÊn sang bªn c¹nh + Ph¹m: ch¹m tíi. =>LÊn vµo chç thuéc quyÒn lîi cu¶ ngêi kh¸c. - ¸i quèc: yªu níc - Thñ m«n: Gi÷ cöa. - Chiến thắng: đợc trận, đánh thắng, đánh đợc - giang san: ( giang: s«ng dµi; san: nói) -> đất nớc. - B¹ch m·: ngùa tr¾ng - T¸i ph¹m: l¹i ph¹m téi *Tõ ghÐp H¸n ViÖt: ( 2 lo¹i) + Ghép đẳng lập: Sơn hà, xâm phạm, giang san. + GhÐp chÝnh phô: ¸i quèc, thñ m«n, chiÕn th¾ng, Thiªn th, b¹ch m·, t¸i ph¹m. * Tõ ghÐp chÝnh phô H¸n ViÖt: - ¸i quèc.thñ m«n,chiÕn th¾ng c¸c yÕu chÝnh đứng trớc , yếu tố phụ đứng sau - Thiªn th, b¹ch m·, t¸i ph¹m cã yÕu tè phô đứng trớc , yếu tố chính đứng sau + Có trường hợp giống với trật tự từ ghép thuần Việt: Yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau. Ví dụ : chiến thắng, chiến công. + Có trường hợp khác với trật tự từ ghép thuần Việt : yếu tố phụ đứng trước,yếu tố chính đứng sau. Ví dụ : thiên thư,thiên mã. * Ghi nhí: SGK III- LuyÖn tËp 1- Bµi 1: - Hoa(1): c¬ quan sinh s¶n cña c©y, thêng cã h¬ng th¬m vµ mµu s¾c. - Hoa(2): đẹp. - Phi (1): Bay. - Phi (2): ®iÒu sai, ®iÒu kh«ng tèt. - Phi (3) : Vî lÏ cña vua hay c¸c bµ vî v¬ng c«ng thêi phong kiÕn. 2- Bµi 2: - Quèc: Quèc gia, cêng quèc, ¸i quèc . - S¬n: S¬n thuû, s¬n hµo ..

(42) ? XÕp c¸c tõ ghÐp vµo nhãm thÝch hîp.. - C: an c, d©n c, c xö. - B¹i: B¹i binh, b¹i liÖt, b¹i lé. 3. Bµi 3: a.Từ ghép có yếu tố chính đứng trớc, yếu tố phụ đứng sau: - H÷u Ých: cã Ých. - Ph¸t thanh: TruyÒn tin tøc b»ng ©m thanh. - B¶o mËt: G×n gi÷ ®iÒu bÝ mËt. b.Từ ghép có yếu tố phụ đứng tr ớc, yếu tố chính đứng sau - Thi nh©n: Ngêi lµm th¬. - §¹i th¾ng: th¾ng lín. - T©n binh: LÝnh míi. - Hậu đãi: Tiếp đãi cung cấp đầy đủ, đối xử tử tế, chu đáo.. 4- Cñng cè ? Em có nhận xét gì về số lợng yếu tố Hán Việt đựơc dùng độc lập so với số lợng yếu tố Hán Việt không thể dùng độc lập? ? Cã thÓ xÕp c¸c tõ ghÐp H¸n ViÖt thµnh nh÷ng lo¹i nµo? ? So s¸nh vÞ trÝ cña hai yÕu tè chÝnh phô trong tõ ghÐp TiÕng viÖt vµ tõ ghÐp h¸n viÖt?cho VD. 5- Híng dÉn häc ë nhµ - Học bài cũ, Nắm đợc nội dung bài học. - «n l¹i c¸c yÕu tè vµ tõ H¸n ViÖt trong SGK ng÷ v¨n líp 6 . - ChuÈn bÞ bµi tr¶ bµi viÕt sè 1 viÕt ë nhµ . ******************************************************** TiÕt 19. Ngµy d¹y: 2/10/2010. Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 1 a/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc - Giúp các em củng cố lại những kiến thức và những kĩ năng đã học về văn bản tự sự( hoặc miêu tả) về tạo lập văn bản, về các tác phẩm văn học có liên quan đến bài và cách sử dụng từ ngữ, đặt câu . 2. KÜ n¨ng - Các em đánh giá đợc chất lợng bài làm của mình so với yêu cầu của đề bài; Nhờ đó có đợc những kinh nghiệm và quyết tâm cần thiết để làm tốt hơn những bài sau. 3. Gi¸o dôc - Giáo dục học sinh có ý thức sửa chữa lại bài, để rút kinh nghiệm cho các bài sau. B. ChuÈn bÞ: - GV: ChÊm bµi chÝnh x¸c, so¹n bµi chuÈn bÞ tr¶ bµi . - HS: xem l¹i dµn bµi, «n tËp v¨n tù sù vµ miªu t¶ . C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: - GV gäi hai em HS lªn b¶ng nh¾c l¹i kh¸i niÖm vÒ v¨n miªu t¶ vµ v¨n tù sù. 3- Bµi míi: - HS nhắc lại đề, Gv ghi đề lên bảng: §Ò ra : Em h·y kÓ l¹i c©u chuyÖn “Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª” cña t/g Kh¸nh Hoµi theo ng«i kÓ thø 3. 2/ Yªu cÇu : 1 Tìm hiểu đề xác định bố cục cho bài viết - Xác định yêu cầu của đề ra, đề yêu cầu những gì ? - §©y lµ d¹ng v¨n nµo ? - HS nh¾c l¹i c¸c bíc t¹o lËp v¨n b¶n råi th¶o luËn c¸c bíc lµm bµi. + Mở bài: Giới thiệu sơ lợc về t/p, Hoàn cảnh ra đời , t/giả....

(43) + Th©n bµi: B»ng ng«i kÓ thø 3 hs lÇn lît kÓ c¸c sù viÖc theo tr×nh tù më ®Çu, diÔn biÕn, kÕt thóc. + KÕt luËn: KÓ kÕt côc vµ suy nghÜ cña em vÒ t¸c phÈm - GV nhËn xÐt bæ sung - GV cho HS nhí l¹i bµi lµm cña m×nh. NhËn xÐt : + Ưu điểm : Nhìn chung các em biết cách làm bài đúng theo yêu cầu, có đủ ba phần, có nội dung, cã tÝnh s¸ng t¹o, tr×nh bµy s¹ch sÏ. Ng«n ng÷ giµu gi¸ trÞ biÓu c¶m: - Nh bµi cña: Trµ Giang, NguyÔn Anh, Lª ThÞ Oanh ,… + Nhợc điểm : Có một số bài làm còn yếu, cha hiểu đề ra, sa vào kể lể: Chung, Khắc Thái... Mét sè tr×nh bµy cßn cÈu th¶, ch÷ viÕt cßn sai lçi chÝnh t¶ nhiÒu, ViÕt t¾t tuú tiÖn, cha cã bè côc …Cô thÓ nh :S¬n, S¸ng, NhÊt, ViÕt, Xu©n Minh … - Mét sè cha thùc sù ®Çu t vÒ néi dung: Th¸i, S¬n... 3 Ph¸t hiÖn vµ söa lçi - GV cho hs đọc một số đoạn bài kém. - HS ph¸t hiÖn lçi, nªu c¸ch söa ch÷a. - GV nhËn xÐt, rót kinh nghiÖm. - GV tr¶ bµi HS ch÷a l¹i bµi cña m×nh vµo bªn lÒ - GV cho đọc một số bài đạt điểm cao và một số bài làm bị điểm kém - GV lÊy ®iÓm vµo sæ: - Yªu cÇu c¸c em vÒ tËp viÕt l¹i bµi cña m×nh cho hoµn chØnh. 4. Cñng cè. - Gọi hs đọc một số bài văn mẫu. - Nh¾c l¹i qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n gåm nh÷ng bíc nµo? 5 .Híng dÉn häc ë nhµ - VÒ nhµ häc bµi, ch÷a c¸c lçi cßn l¹i - Về nhà làm các đề bài trong SGK - Xem vµ chuÈn bÞ tríc bµi ''T×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m .................................................................................... TiÕt 20. TuÇn 6. Ngµy d¹y: 4/10/2010. T×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m a/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc: - Giúp các em hiểu đựơc văn biểu cảm nảy sinh là do nhu cầu của con ngời. 2. KÜ n¨ng: - Biết phân biệt biểu cảm trực tiếp và biểu cảm gián tiếp cũng nh phân biệt các yếu tố đó trong v¨n b¶n. 3. Gi¸o dôc - Gi¸o dôc cho häc sinh yªu mÕn m«n häc B. ChuÈn bÞ: - GV: B¶ng phô, mét sè v¨n b¶n mang néi dung biÓu c¶m, tËp th¬, bµi b¸o, bøc th… - HS : ChuÈn bÞ bµi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: - GV kiÓm tra sù chuÈn bÞ ë nhµ cña HS. 3- Bµi míi: I- Nhu cÇu biÓu c¶m vµ v¨n biÓu c¶m: * Ví dụ 1: SGK. Gọi 1 h/s đọc. 1- Nhu cÇu biÓu c¶m cña con ngêi: ? §äc råi cho biÕt mçi c©u ca dao trªn biÓu + C©u ca dao 1: lêi than, sù th¬ng c¶m cho lé t×nh c¶m, c¶m xóc g×? th©n phËn bÐ nhá, nçi khæ ®au oan tr¸i không đựơc lẽ công bằng nào soi tỏ của ngời lđộng. + Câu ca dao 2: Tình yêu quê hơng đất nớc, con ngêi cña nh©n d©n ta..

(44) ? Theo em khi thổ lộ tình cảm, cảm xúc của - Khơi gợi sự đồng cảm của ngời đọc với mình trong các bài ca dao trên tác giả dân nỗi khổ của ngời lao động trong xã hội cũ. Đồng thời khêu gợi tình yêu quê hơng, đất gian nhằm mục đích gì? nớc con ngời ở ngời đọc. ? Nh vËy khi nµo ngêi ta cã nhu cÇu biÓu - Khi cã nh÷ng t×nh c¶m dån nÐn, chÊt chøa, muèn biÓu hiÖn cho ngêi kh¸c c¶m nhËn ®c¶m? îc th× ta cã nhu cÇu biÓu c¶m. ? VËy ngêi ta thêng biÓu lé b»ng nh÷ng ph- - ViÕt th, lµm th¬, viÕt v¨n . ¬ng tiÖn nµo?. ? Ngoµi ra cßn cã c¸ch biÓu c¶m nµo kh¸c n÷a kh«ng? - V¨n biÓu c¶m chØ lµ mét trong v« vµn c¸ch biÓu c¶m cña con ngêi. Ngêi ta cã thÓ biÓu c¶m qua c¸c hình thức: ca hát, vẽ tranh, nhảy múa, đàn sáo . 2- §Æc ®iÓm chung cña v¨n biÓu c¶m: * §o¹n v¨n 1: * Ví dụ 2: Gọi HS đọc đoạn văn SGK. - Viết cho ngời bạn ở xa. ? §o¹n v¨n 1 viÕt cho ai? - Béc lé nçi nhí b¹n, nh¾c l¹i nh÷ng kØ niÖm gi÷a ? Ngời viết nhằm mục đích gì? m×nh vµ b¹n. - Nh÷ng tõ ng÷ trùc tiÕp thÓ hiÖn t×nh c¶m: ? H·y chØ ra nh÷ng tõ ng÷ trùc tiÕp + Th¶o th¬ng nhí ¬i. thÓ hiÖn t×nh c¶m cña ngêi viÕt trong + … XiÕt bao mong nhí . v¨n b¶n? - Gîi kØ niÖm thÓ hiÖn nçi nhí cña m×nh víi b¹n gîi sự đồng cảm của bạn. ? Theo em viÖc gîi l¹i nh÷ng kØ niÖm * §o¹n v¨n 2: xa giữa mình và bạn là để nhằm mục + Tiếng hát đêm kkhuya trên đài. + Sự im lặng trong đêm. đích nào của ngời tạo lập văn bản? ? Trong v¨n b¶n 2 t¸c gi¶ miªu t¶ + ¢m vang tiÕng h¸t trong t©m hån ngêi nghe. + TiÕng h¸t trong tëng tîng. nh÷ng g×? + TiÕng h¸t cña c« g¸i bçng biÕn thµnh tiÕng h¸t cña quê hơng, đất nớc. - Bộc lộ tình cảm gắn bó với quê hơng đất nớc. - Gợi tình yêu quê hơng đất nớc trong mỗi con ngời.( Gợi sự đồng cảm nơi ngời đọc).

(45) ? Miªu t¶ nh thÕ t¸c gi¶ nh»m béc lé t×nh c¶m g× ? ? Tõ t×nh c¶m cña b¶n th©n, t¸c gi¶ cã gợi cho ngời đọc cảm xúc nào không? ? Néi dung cña 2 ®o¹n v¨n trªn cã g× kh¸c so víi v¨n b¶n tù sù vµ miªu t¶?. ? Hai ®o¹n v¨n trªn thuéc lo¹i v¨n b¶n biÓu c¶m. VËy em hiÓu thÕ nµo lµ v¨n biÓu c¶m? ? H·y kÓ tªn mét sè v¨n b¶n biÓu c¶m mà em đã đựơc học? ? V¨n b¶n biÓu c¶m thêng thÓ hiÖn qua nh÷ng thÓ lo¹i nµo? ? Cã ý kiÕn cho r»ng: t×nh c¶m, c¶m xóc trong v¨n biÓu c¶m ph¶i lµ t×nh c¶m, c¨m xóc thÊm nhuÇn t tëng nh©n v¨n (Yªu con ngêi, thiªn nhiªn.) Qua 2 ®o¹n v¨n trªn em cã t¸n thµnh ý kiến đó không? Vì sao? GV: Tình cảm trong văn biểu cảm thờng là những tình cảm đẹp, thấm nhuÇn t tëng nh©n v¨n( nh yªu con ngêi, thiªn nhiªn, tæ quèc, ghÐt nh÷ng thói tầm thờng, độc ác).. - Cả 2 đoạn văn đều không kể một chuyện gì hoàn chØnh mÆc dï cã gîi l¹i kØ niÖm. ë ®o¹n 2 t¸c gi¶ sö dông miªu t¶ nhng nh»m gîi sù liªn tëng, c¶m xóc sâu sắc. Mục đích cuả ngời viết đoạn văn là để bộc lộ tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá đối với thế giới xung quanh và khêu gợi lòng đồng cảm nơi ngời đọc. - Văn biểu cảm là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của con ngòi đối với thế giới xung quanh và khêu gợi lòng đồng cảm nơi ngời đọc. - V¨n b¶n biÓu c¶m: Lîm, Cæng trêng më ra, MÑ t«i, Cuéc chia tay cu¶ nh÷ng con bóp bª . - Văn biểu cảm còn đợc gọi là văn trữ tình; Bao gồm c¸c thÓ lo¹i v¨n häc nh: Th¬ tr÷ t×nh, ca dao tr÷ t×nh, tuú bót . - §ång ý v×: Kh«ng ph¶i t×nh c¶m nµo còng cã thÓ viÕt thµnh v¨n biÓu c¶m. Nh÷ng t×nh c¶m tÇm thêng nh đố kị, ích kỉ, nhỏ nhen, dù có viết ra cũng chỉ làm ngời ta chê cời, sẽ không ai đồng cảm. Những tình cảm trong văn biểu cảm phải là những tình cảm đẹp, trong s¸ng tinh tÕ. Nã gãp phÇn n©ng cao phÈm gi¸ cña con ngêi vµ lµm phong phó t©m hån con ngêi. => Cho nªn muèn viÕt v¨n biÓu c¶m hay H/S cÇn phải tu dỡng đạo đức cho cao đẹp, trong sáng. - ĐV1: Ngời viết gọi tên đối tợng biểu cảm, nói th¼ng t×nh c¶m cña m×nh Thêng gÆp trong th, nhËt kÝ, chÝnh luËn. - §V2: Tõ viÖc miªu t¶ t¸c gi¶ kh«ng nãi trùc tiÕp mµ gi¸n tiÕp thÓ hiÖn t×nh yªu quª h¬ng. Thêng gÆp trong t¸c phÈm v¨n häc. - Ngoµi c¸ch biÓu c¶m trùc tiÕp nh tiÕng kªu, lêi than, v¨n biÓu c¶m cßn sö dông c¸c biÖn ph¸p tù sù, miêu tả để khêu gợi tình cảm. * Ghi nhí: SGK.. ? ë 2 ®o¹n v¨n trªn, em thÊy mçi ®o¹n II- LuyÖn tËp c¸ch biÓu c¶m cã g× kh¸c nhau? Bµi 1: a- Đoạn văn a chỉ kể thuần tuý về hoa Hải đờng, dới góc độ khoa học, nh một định nghĩa về hoa Hải đờng. b- Cũng kể và tả về hoa Hải đờng nhng nhằm biêủ ? Nh vậy trong cách biểu cảm, thờng hiện và khêu gợi tình cảm yêu hoa để mong đợc cã nh÷ng c¸ch biÓu c¶m nµo? đồng cảm.Trong đoạn văn còn có yếu tố tởng tợng, liªn tëng, håi øc . ? Qua bµi häc h«m nay chóng ta cÇn Bµi 2: ghi nhí ®iÒu g× vÒ v¨n biÓu c¶m? Vb: Nam quèc s¬n hµ: - Khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của đất nớc và ? Nªu yªu cÇu bµi tËp 1 nêu cao ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền đó trớc - HS th¶o luËn, lµm bµi tËp mäi kÎ thï x©m lîc cña nh©n d©n ta. - Nªu kÕt qu¶ th¶o luËn. Vb: Phß gi¸ vÒ kinh: - NhËn xÐt. - ThÓ hiÖn hµo khÝ chiÕn th¾ng vµ kh¸t väng th¸i b×nh thịnh trị của dân tộc ta ở thời đại nhà Trần. => Hai bµi th¬ dÒu trùc tiÕp nªu t tëng, t×nh c¶m ko th«ng qua 1 ph¬ng tiÖn trung gian nh miªu t¶, biÓu c¶m nµo c¶. ? §äc yªu cÇu bµi tËp 2? ? H·y t×m xem trong 2 bµi th¬: Nam quèc s¬n hµ vµ Phß gi¸ vÒ kinh t¸c gi¶.

(46) cã sö dông ph¬ng tiÖn miªu t¶ hay tù sù kh«ng? ? Hai bµi th¬ biÓu c¶m trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp? Néi dung biÓu c¶m cña mçi bµi? 4- Cñng cè: - Gọi 1 hs đọc lại phần ghi nhớ: Sgk. - V¨n b¶n biÓu c¶m thêng thÓ hiÖn qua nh÷ng thÓ lo¹i nµo? - Hãy kể tên một số văn bản biểu cảm mà em đã đợc học? 5- Híng dÉn häc ë nhµ: - Về nhà học bài cũ, nắm đợc nội dung bài học, - Lµm bµi tËp 2, 3, 4. - Chuẩn bị bài: Côn sơn ca và Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trờng trông ra theo câu hỏi trong SGK. TiÕt 21. Ngµy d¹y: 6/10/2010 V¨n b¶n 1 : Bµi ca c«n s¬n (c«n s¬n ca - trÝch) ( NguyÔn Tr·i ) 2 : Buổi chiều đứng ở phủ thiên trờng tr«ng ra - ( TrÇn Nh©n T«ng) - ( Tù häc cã híng dÉn. a/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc: - Giúp các em cảm nhận đợc sự hoà hợp nên thơ, thanh tao của Nguyễn Trãi với cảnh trí của C«n S¬n qua ®o¹n th¬ trÝch trong bµi: Bµi ca C«n S¬n” vµ hån th¬ th¾m thiÕt t×nh quª cña Trần Nhân Tông trong bài: “ Buổi chiều đứng ở phủ thên trờng trông ra”. 2. KÜ n¨ng : - TiÕp tôc hiÓu thÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt vµ s¬ bé hiÓu thªm vÒ thÓ th¬ lôc b¸t. 3. Gi¸o dôc - Giáo dục cho học sinh biết yêu mến thơ đờng luật, có ý thức su tầm các bài thơ cùng thể lo¹i B. ChuÈn bÞ: - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò, chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng 2 bµi th¬: Nam quèc s¬n hµ vµ Phß gi¸ vÒ kinh? Nªu néi dung , nghÖ thuËt cña v¨n b¶n? - GV gäi hai em HS lªn b¶ng tr¶ lêi GV nhËn xÐt cho ®iÓm 3- Bµi míi: VB1: Bµi ca C«n S¬n ( C«n S¬n ca- TrÝch) Gọi hs đọc chú thích (*) trong sgk. I- §äc vµ t×m hiÓu chung: 1. 1. Vài nét về tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phÈm ? Qua chuÈn bÞ bµi ë nhµ em h·y nªu a.T¸c gi¶: vài nét về cuộc đời và sự nghiệp sáng - Nguyễn Trãi (1380-1442) hiệu là ức Trai. t¸c cña t¸c gi¶ NguyÔn Tr·i? - Quª ë th«n Chi Ng¹i, x· Céng Hoµ, huyÖn ChÝ Linh- H¶i D¬ng. - Lµ Nhµ v¨n, nhµ th¬, ngêi anh hïng d©n téc, v¨n vâ song toµn ... - Nguyễn Trãi để lại cho đời nhiều tác phẩm Hán Nôm bất hủ: Bình Ngô đại cáo, Quân trung từ mệnh tập, ức trai thi tËp, Quèc ©m thi tËp..

(47) ? “Bài ca Côn Sơn” ra đời trong hoàn b. Tác phẩm. c¶nh nµo? - Bài thơ đợc sáng tác trong thời gian ông đành phải sèng Èn dËt ë C«n S¬n- quª ngo¹i. - Tp đợc viết bằng chữ Hán và dịch theo thể thơ lục b¸t. - §äc víi giäng ung dung, chËm r·i. 2- Đọc- chú thích- Phơng thức biểu đạt - Gv đọc mẫu. a. §äc - Gäi 2 hs - Hs đọc tiếp đến hết văn bản. b. Chó thÝch: - GV nhËn xÐt. Lu ý: 1, 3, 4. - Hs giải thích từ khó: Nêm, đàn cầm. c. Phơng thức biểu đạt ? Văn bản sử dụng hơng thức biểu đạt - Biểu cảm. II- §äc – hiÓu chi tiÕt g×? 1. C¶nh vËt C«n S¬n ? Cảnh vật Côn Sơn đợc miêu tả qua + Côn Sơn suối chảy rì rầm + Côn Sơn có đá rêu phơi nh÷ng chi tiÕt nµo? + Trong ghÒnh th«ng mäc nh nªm + Trong rõng cã bãng tróc r©m ? Côn Sơn đợc miêu tả với những nét - Có suối, đá, thông, trúc. tiªu biÓu nµo? ? Cảnh đá và suối ở Côn Sơn có gì độc - Tả suối bằng âm thanh, tả đá qua màu rêu. đáo? ? Âm thanh nớc suối và màu rêu đá gợi - Trong khoảng không gian, tạo không khí trong lành, thanh tÜnh. ®iÒu g× vÒ kh«ng khÝ ë n¬i ®©y? ? H×nh ¶nh “Th«ng mäc nh nªm” vµ “ - Thanh cao, m¸t mÎ (Cã rÊt nhiÒu th«ng, tróc). Bãng tróc r©m” cho em hiÓu ®iÒu g× vÒ rõng C«n S¬n? ? Qua những chi tiết trên em có nhận - Cảnh trí thiên nhiên khoáng đạt, thanh tĩnh, nên thơ, xÐt g× vÒ c¶nh trÝ thiªn nhiªn ë C«n hÊp dÉn. S¬n? ? Gi÷a c¶nh thiªn nhiªn Êy nh©n vËt - Nh©n vËt ta. nµo xuÊt hiÖn? 2- Con ngêi gi÷a c¶nh vËt C«n S¬n: ? Con ngời xuất hiện tự xng là gì? Đó - Ta ( đại từ)- Tác giả. lµ ai? nh©n vËt ta xuÊt hiÖn mÊy lÇn - Nh©n vËt ta xuÊt hiÖn nhiÒu lÇn. trong bµi th¬? ? Mỗi lần nhân vật ta xuất hiện có - Suối chảy- đàn cầm. những cảnh vật nào đợc miêu tả sóng + Đá rêu phơi - ngồi chiếu. +Th«ng mäc - Bãng m¸t. đôi? + Tróc - Mµu xanh m¸t. + Suèi ch¶y - Ta nghe . + §¸ - Ta ngåi . + Th«ng- T×m n¬i bãng m¸t n»m ? Trớc mỗi cảnh vật đó, con ngời ở đây - Nghe tiếng suối chảy róc rách nhà thơ thích thú cho đó là tiếng đàn cầm. Những phiến đá phô màu rêu lại có hành động, cảm xúc gì? xanh biếc trở thành chiếu êm để ức Trai nghỉ ngơi . ? Hãy chỉ ra thủ pháp nghệ thuật đợc - Nghệ thuật : - Điệp từ: Ta ; So sánh, cảnh vật đợc miªu t¶ lång ghÐp. sö dông trong ®o¹n th¬? ? Điệp từ ta đợc nhắc đi nhắc lại có ý - Nhấn mạnh sự có mặt của con ngời ở mọi nơi, mọi cảnh đẹp của Côn Sơn. Khẳng định t thế làm chủ của nghÜa g×? con ngêi tríc thiªn nhiªn. ? Tiếng suối chảy đựơc ví với tiếng đàn * Sự giao hoà trọn vẹn giữa con ngời và thiên nhiên. cầm, đá rêu phơi đợc ví với chiếu êm. Cuộc sống thanh nhàn, thảnh thơi. Cách ví von đó giúp em hiểu gì về nh©n vËt ta? ? H×nh ¶nh nh©n vËt ta ng©m th¬ nhµn - Nh©n c¸ch thanh cao, t©m hån thi sÜ cña NguyÔn trong mµu xanh bãng m¸t cña tróc cña Tr·i. th«ng cho thÊy NT sèng cuéc sèng ë C«n §¶o nh thÕ nµo?.

(48) ? Việc NT say sa miêu tả cảnh đẹp ở - Yêu, hiểu thiên nhiên. Là ngời giàu cảm xúc thi C«n S¬n cho ta thÊy t¸c gi¶ cã t×nh nh©n. c¶m nh thÕ nµo víi thiªn nhiªn? III- Tæng kÕt. ? Qua đó em hiểu Nguyễn Trãi là ngời 1- Nghệ thuật : Sử dụng điệp từ, so sánh, cách miêu tả nh thÕ nµo? sóng đôi. ? Hãy khái quát những nét đặc sắc về 2- Nội dung: Cảnh tợng Côn Sơn nên thơ hấp dẫn và nghÖ thuËt vµ néi dung cu¶ ®o¹n th¬? sù giao hoµ trän vÑn gi÷a con ngêi víi thiªn nhiªn. VB2:Buổi chiều đứng ở phủ Thiên trờng trông ra ( Thiªn trêng v·n väng)- Tù häc cã híng dÉn I- §äc vµ t×m hiÓu chung: 1- 1- Vài nét về tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phÈm a. T¸c gi¶: TrÇn Nh©n T«ng ( 1258- 1308). Lµ mét «ng vua yªu níc. ? Em hiÓu g× vÒ t¸c gi¶ TrÇn Nh©n b. T¸c phÈm. T«ng ? - §îc s¸ng t¸c trong dÞp nhµ vua vÒ th¨m quª cò ë phñ Thiªn Trêng. ThÊt ng«n tø tuyÖt.( 4 c©u, 7 ch÷) ? Bài thơ đợc sáng tác trong hoàn cảnh 2- Đọc- chú thích- Phơng thức biểu đạt nào? Theo thể thơ gì? Chỉ rõ đặc điểm a. Đọc của thể thơ đó? - Gäi 2 hs b. Từ khó- Hs giải thích từ: Mục đồng. - Gv hớng dẫn đọc. c. Phơng thức biểu đạt - BiÓu c¶m. - Hs đọc tiếp đến hết văn bản. - GV nhËn xÐt. II- §äc - hiÓu chi tiÕt ? Bµi th¬ thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? 1- Hai c©u th¬ ®Çu: - C¶nh chiÒu trong th«n xãm. §äc 2 c©u th¬ ®Çu ? ? Hai câu thơ đầu tác giả miêu tả cảnh - HS đọc g×? Vµo thêi ®iÓm nµo? ? §äc lêi dÞch nghÜa cña hai c©u th¬ - C¶nh vËt hiÖn ra kh«ng râ nÐt, nöa thùc, nöa h, mê ®Çu? ¶o. ? Lêi th¬ nµy cho thÊy c¶nh ë ®©y cã - Mïa thu, ë vïng quª B¾c bé. Th«n xãm nh cã mµu gì đặc biệt? khãi cña s¬ng bao phñ khiÕn c¶nh vËt nh¹t nhoµ trong ? Theo em c¶nh nµy thêng gÆp vµo s¬ng. mïa nµo? ë ®©u? =>Vẻ đẹp mơ màng, yên tĩnh nơi thôn dã lúc chiều muén. ? Hai câu thơ đầu cho thấy vẻ đẹp nào 2- Hai câu thơ cuối cña c¶nh? - Cảnh chiều ngoài cánh đồng. ? §äc hai c©u th¬ cuèi ? ? Hai c©u th¬ cuèi miªu t¶ c¶nh ë ®©u - ¢m thanh: TiÕng s¸o. trong thêi ®iÓm chiÒu muén? Mµu s¾c: Cß tr¾ng ? §äc lêi dÞch cña hai c©u th¬ cuèi? ? Chiều ngoài cánh đồng đợc miêu tả qua nÐt ©m thanh vµ mµu s¾c nµo? GV: TiÕng s¸o trÎ dÉn tr©u vÒ nhµ. Cß trắng từng đôi sà xuống cánh đồng đã - Đó là những dấu hiệu rõ rệt nhất của đồng quê buổi chiÒu v¾ng ngêi. ? Vì sao tác giả lại chọn 2 chi tiết để - Không gian khoáng đạt, cao rộng, yên bình trong miêu tả cánh đồng quê vào buổi chiều? lành. ? Từ các nét miêu tả đó, tác giả gợi cho ngời đọc cảm nhận điều gì về không => Cuộc sống bình yên hạnh phúc, hoà hợp với thiên nhiªn cña con ngêi. gian miªu t¶ ë ®©y? ? Em cã c¶m nhËn nh thÕ nµo vÒ cuéc - Kh«ng. V× vÉn cã sù sèng cña con ngêi, cã ©m thanh, màu sắc, đờng nét gợi cảm và sinh động. sống con ngời nơi đồng quê? ? Theo em, cảnh vật đựơc miêu tả gợi III- Tổng kết: a- NghÖ thuËt : lên nét đìu hiu không ? ? Nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ b- Néi dung :.

(49) nghÖ thuËt cña bµi th¬ trªn ? *Ghi nhí SGK Gọi HS đọc ghi nhớ 4. Cñng cè. ? Khái quát lại những nét chính về nội dung và nghệ thuật của 2 bài thơ đã học? Gọi HS đọc ghi nhớ: SGK. 5. Híng dÉn häc ë nhµ - Về nhà học thuộc lòng 2 bài thơ, nắm đợc nội dung và nghệ thuật - Lµm bµi luyÖn tËp . - Soạn bài: Qua đèo ngang. - ChuÈn bÞ bµi :Tõ H¸n viÖt .................................................................................... TiÕt 22. Ngµy d¹y: 6/10/2010 Tõ h¸n viÖt (TiÕp theo). a/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc - Giúp các em hiểu đợc các sắc thái riêng biệt của từ Hán Việt . 2. KÜ n¨ng: - Từ đó các em có ý thức sử dụng từ Hán Việt đúng ý nghĩa, đúng sắc thái, phù hợp với hoàn c¶nh giao tiÕp, tr¸nh l¹m dông tõ h¸n ViÖt. 3. Gi¸o dôc; - Giáo dục cho học sinh đọc sách báo để hiểu cho đúng nghĩa của từ tiếng việt B. ChuÈn bÞ: - GV: Nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- Kiểm tra bài cũ: ? Thế nào gọi là yếu tố Hán việt? Yếu tố Hán Việt có đặc điểm nh thế nµo ? Cã thÓ xÕp c¸c tõ ghÐp H¸n ViÖt thµnh nh÷ng lo¹i nµo? ? So s¸nh vÞ trÝ cña hai yÕu tè chÝnh phô trong tõ ghÐp TiÕng viÖt vµ tõ ghÐp h¸n viÖt?cho VD. 3- Bµi míi:. I- Sö dông tõ H¸n ViÖt: 1- Sử dụng từ Hán Việt để tạo sắc thái biểu cảm: V ? §äc vÝ dô chó ý nh÷ng tõ g¹ch ch©n ? dô1: a. Phô n÷. b. Tõ trÇn, mai t¸ng. c. Tö thi. ? XÐt vÒ nguån gèc, c¸c tõ g¹ch ch©n - Tõ mîn ng«n ng÷ H¸n - Tõ H¸n ViÖt. thuéc lo¹i tõ lo¹i nµo? ? Trong tiÕng viÖt cã tõ thuÇn viÖt nµo - §µn bµ- Phô n÷ có ý nghĩa tơng đơng với các từ hán việt - Chết- Từ trần trªn kh«ng? - Ch«n- Mai t¸ng - X¸c chÕt - Tö thi ? Thö thay thÕ c¸c tõ thuÇn viÖt cã nghÜa - Sö dông tõ H¸n ViÖt sÏ trang träng vµ tao nh· h¬n: tơng đơng vào vị trí của từ Hán việt + Câu a, b: Tạo sắc thái trang trọng, tôn kính hơn đối v trong các câu trên. Em có nhận xét gì về đối tợng đợc nói đến. s¾c th¸i biÓu c¶m cña c©u v¨n tríc vµ + C©u c: Nãi b¸c sÜ ®ang kh¸m x¸c chÕt sÏ g©y c¶m gi¸ sau khi thay? ghª sî, trong trêng hîp nµy nªn sö dông tõ H¸n ViÖt. - Dùng nh vậy để tránh gây cảm giác thô tục, ghê sợ; Tạ ? Trong mét sè trêng hîp mÆc dï c¸c tõ s¾c th¸i tao nh· cho lêi nãi. thuần việt có nghĩa tơng đơng nhng ngời ta vÉn dïng c¸c tõ H¸n viÖt nh: TiÓu tiện, đại tiện, hậu môn. Hãy giải thích t¹i sao? *Dùng từ Hán việt để :.

(50) ? Nh vậy sử dụng từ Hán việt có tác - Tạo sắc thái trang trọng, thể hiện thái độ tô kính. dông g×? - T¹o s¾c th¸i tao nh·, tr¸nh g©y c¶m gi¸c th« tôc, ghª sî * Ghi nhí: SGK *VÝ dô 2: HS đọc ghi nhớ SGK. - Gi¶i nghÜa: §äc vÝ dô trªn . + Kinh đô: Thủ đô( Trung tâm KTVHXH, chính trị cá nhất của một nớc) thủ đô của một nớc thời phong kiến. ? H·y gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c tõ: kinh + YÕt kiÕn: (YÕt: Ra m¾t, KiÕn: gÆp) ra m¾t gÆp vua. đô, yết kiến, trẫm, bệ hạ, thần? + TrÉm: Vua( Dïng tù xng) + BÖ h¹: chØ vua( tõ cò) ngêi d©n gäi vua. + ThÇn: BÒ t«i( T«i tí tù xng) - Tõ cæ, dïng trong thêi k× x· héi phong kiÕn. - Dïng tõ H¸n viÖt trong v¨n ch¬ng t¹o s¾c th¸i cæ, ph hîp víi bÇu kh«ng khÝ cña x· héi xa. ? Các từ trên đợc dùng ở thời nào? ? T¹i sao trong v¨n ch¬ng khi viÕt vÒ nh÷ng chuyÖn ë thêi xa, c¸c t¸c gi¶ vÉn * Ghi nhí: SGKT82. dùng các từ cổ đó? Dùng nh vậy có tác 2- Không nên lạm dụng từ Hán việt dông g× kh«ng? VÝ dô: - HS đọc ghi nhớ SGK. - a(2) hay h¬n, phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp, thÓ hiÖ sù gÇn gòi gi÷a hai mÑ con. §äc vÝ dô. a (1) chØ sö dông trong c¸c cuéc häp. ? So sánh cách diễn đạt giữa các câu, b(2) Phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp, dễ hiểu hơn. Nh câu nào có cách diễn đạt hay hơn? Vì đồng không đợc dùng đúng với sắc thái biểu cảm. sao? * Ghi nhí: SGK. ? Nh vËy khi dïng tõ H¸n viÖt chóng ta cÇn chó ý nh÷ng ®iÒu g×? ? Bµi tËp 1 yªu cÇu gi¶i quyÕt ®iÒu g× ? Chia nhãm cho HS lµm bµi tËp C¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶. ? Chọn từ ngữ để diền vào chỗ trống ở bµi tËp 1?. ? T¹i sao ngêi ViÖt nam thêng thÝch dùng từ Hán Việt để đặt tên ngời, tên địa lí? ? Lấy ví dụ tên địa danh ở nớc ta là từ H¸n ViÖt ? §äc yªu cÇu bµi tËp 3 ? HS lµm bµi tËp . GV nhËn xÐt.. II. LuyÖn tËp Bµi tËp 1: - Chän c¸c tõ: + MÑ ; th©n mÉu + Phu nh©n- vî. + S¾p chÕt- l©m chung. + Gi¸o huÊn- d¹y b¶o. Bµi tËp 2: - Ngời Việt nam thờng thích dùng từ Hán Việt để đặt tê ngời, tên địa lí vì: tạo sắc thái trang trọng. VDụ: Lon Th¶o, Hoµng, quèc, S¬n... - Tên địa danh nớc ta: Thăng Long, Sông Cửu Long, T êng S¬n … Bµi tËp 3: - C¸c tõ ng÷ H¸n viÖt gãp phÇn t¹o s¾c th¸i cæ xa: + Gi¶ng hoµ: Ngõng viÖc tranh giµnh. + CÇu th©n: T×m c¸ch lµm th©n. + Hßa hiÕu: Tá lßng kÝnh träng víi cha mÑ. + Nhan sắc tuyệt trần: sắc đẹp không có gì sánh đợc trên đời.. 4- Cñng cè: - Gọi 1 hs đọc lại phần ghi nhớ: Sgk. - Khi muèn biÕt tªn 1 ngêi l¹ lín tuæi sang träng em nªn hái nh thÕ nµo? - Tác dụng của từ Hán Việt nếu dùng đúng chỗ. 5- Híng dÉn häc ë nhµ: - Về nhà học bài cũ phần ghi nhớ sgk, nắm đợc nội dung bài học, - Lµm bµi tËp : 3, 4. - ChuÈn bÞ bµi: §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n biÓu c¶m (t×m hiÓu tríc c¸c bµi tËp).

(51) TiÕt 23. ............................................................................... Ngµy d¹y: 9/10/2010 §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n biÓu c¶m. a/ Mục tiêu cần đạt: - Giúp các em hiểu đợc đặc điểm cụ thể của văn biểu cảm. - Nắm đợc đặc điểm của phơng thức biểu cảm là thờng mợn cảnh vật, đồ vật, con ngời để bày tỏ tình cảm, khác với văn miêu tả là nhằm mục đích tái hiện đối tợng miêu tả. B. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: V¨n biÓu c¶m lµ g×? V¨n biÓu c¶m gåm nh÷ng thÓ lo¹i nµo? - GV gäi hai em HS lªn b¶ng tr¶ lêi GV nhËn xÐt cho ®iÓm 3- Bµi míi: I- §Æc ®iÓm cña v¨n biÓu c¶m VÝ dô 1 : V¨n b¶n: TÊm g¬ng. ? Tình cảm đợc bộc lộ trong văn bản này - Ngợi ca đức tính trung thực của con ngời, ghét thãi xu nÞnh dèi tr¸. lµ g×? ? Tác giả bài văn đã biểu đạt tình cảm - Mợn hình ảnh tấm gơng. c¶u m×nh th«ng qua h×nh ¶nh nµo? ? Dùa vµo ®©u mµ em biÕt bµi v¨n biÓu - Dùa vµo tõ ng÷ vµ c¸c chi tiÕt trong bµi v¨n vµ giäng ®iÖu t¸c gi¶ trong v¨n b¶n. đạt tình cảm đó? ? Tấm gơng đợc ví nh ngời bạn có những - Chân thực, trung thực, ngay thẳng, trong sạch, kh«ng bao giê nãi dèi. phẩm chất nào đáng đợc ca ngợi? ? Ca ngîi tÊm lßng trung thùc, ngay - Gi¸n tiÕp ca ngîi nh÷ng con ngêi trung thùc, th¼ng cña tÊm g¬ng t¸c gi¶ nh»m ca ngîi ngay th¼ng . nh÷ng con ngêi nµo trong x· héi? §ã lµ c¸ch biÓu c¶m trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp? ? Tại sao tác giả lại chọn tấm gơng để - Vì gơng luôn phản ánh trung thành mọi vật xung làm biểu tợng để ca ngợi tính trung thực quanh. Gơng không bao giờ nói dối, xu nịnh. Giúp con ngêi thÊy râ ch©n dung thËt sù cña m×nh cña con ngõ¬i? ? Phép tu từ nào đợc sử dụng xuyên suốt - Tấm gơng: Hình ảnh ẩn dụ, tợng trng. toµn bé v¨n b¶n nµy? *V¨n b¶n: Gåm 3 phÇn: ? V¨n b¶n tÊm g¬ng gåm mÊy phÇn ? Xác định từng phần trong đoạn văn? + Mở bài: Từ đầu......sinh ra nó. -> Giíi thiÖu phÈm chÊt cña g¬ng. Néi dung cña tõng phÇn lµ g×? + Th©n bµi: TiÕp ….. hæ thÑn. -> Các đức tính của gơng. + KÕt bµi: Cßn l¹i. -> Khẳng định lại phẩm chất của gơng. ? Phần mở bài và kết bài có mối quan hệ - Mở bài: Nêu chủ đề của văn bản. Còn phần kết bài khái quát, khẳng định lại chủ đề của văn bản. nh thÕ nµo? ? Các ý trong phần thân bài có liên quan - Phần thân bài phát triển, minh hoạ cho chủ đề đã nªu ë phÇn më bµi. đến chủ đề của bài văn nh thế nào? ? Qua 2 vÝ dô trong bµi v¨n cho ta thÊy - M¹c §Ünh Chi vµ Tr¬ng Chi lµ vÝ dô vÒ 1 ngêi đáng thơng và một ngời đáng trọng, nếu soi gơng ®iÒu g×? th× g¬ng còng kh«ng v× t×nh c¶m mµ nãi sai sù thËt. - Cã søc khªu gîi t¹o gi¸ trÞ cu¶ bµi v¨n. ? Từ sự bộc lộ tình cảm và đánh giá rõ rµng ch©n thùc kh«ng thÓ b¸c bá Êy cña tấm gơng điều đó có ý nghĩa nh thế nào - T×nh c¶m trong bµi v¨n ph¶i râ rµng, trong s¸ng đối với giá trị của bài văn. ? T/c¶m trong bµi v¨n biÓu c¶m thêng ch©n thùc th× bµi v¨n míi cã gi¸ trÞ đảm bảo những yêu cầu gì? Bµi tËp 2: §o¹n v¨n: SGK. - §äc ®o¹n v¨n SGK .? - Tình cảm cô đơn, cầu mong sự giúp đỡ và thông ? Cho biÕt v¨n b¶n biÓu hiÖn t×nh c¶m c¶m. nµo? - Tình cảm đợc biểu hiện trực tiếp, thông qua ? Tình cảm đó đợc biểu hiện trực tiếp hay những lời than, tiếng kêu. §äc v¨n b¶n trong SGK ?.

(52) gi¸n tiÕp? DÊu hiÖu nµo mµ em biÕt? - Để biểu đạt tình cảm ngời viết có thể chọn những ? Qua hai ví dụ trên em thấy để biểu đạt hình ảnh có ý nghĩa tợng trng, ẩn dụ (là một đồ vật, tình cảm trong văn bản ngời viết có thể loài cây, hay một hiện tợng nào đó) để gửi gắm tình biểu đạt bằng những cách nào? cảm, t tởng hoặc biểu đạt bằng cách thổ lộ trực tiếp nh÷ng nçi niÒm, c¶m xóc trong lßng. * Ghi nhí: SGK. II. LuyÖn tËp: * Bµi v¨n: Hoa häc trß. -T×nh c¶m buån nhí khi xa trêng, rêi xa b¹n bÌ, §äc bµi v¨n trong SGK ? thÇy c« lóc nghØ hÌ. ? Bµi v¨n thÓ hiÖn t×nh c¶m g×? - T¸c gi¶ béc lé t×nh c¶m cña ngêi häc trß khi xa trêng. ? Việc miêu tả hoa phợng đóng vai trò gì - Vì qua việc miêu tả hoa phợng, tác giả đã biến trong bµi v¨n biÓu c¶m nµy? hoa phîng - mét loµi hoa në ré vµo dÞp kÕt thóc ? T¹i sao t¸c gi¶ l¹i gäi hoa phîng lµ hoa n¨m häc- thµnh biÓu tîng cña sù chia li ngµy hÌ víi häc trß? häc trß. - §1: Quy luËt cña t×nh c¶m- sù chia ly- nçi nhí tuæi häc trß. ? H·y t×m m¹ch ý cña bµi v¨n? - Hoa phợng nở, rơi thể hiện nỗi lòng cô đơn, lẻ loi cu¶ häc trß trong 3 th¸ng hÌ. ? C©u: Hoa phîng në, r¬i gîi c¶m xóc g×? - Nçi buån chia li trong t©m hån ngêi häc trß. ? S¾c phîng gîi nçi buån nµo cña ngêi häc trß? - C¶m xóc bèi rèi, thÉn thê. ? C©u: Phîng xui ta nhí c¸i g× ®©u thÓ hiÖn c¶m xóc nµo ? §2 -Trêng ngñ c©y cèi ngñ, chØ cã phîng thøc? §o¹n v¨n thø 2 thÓ hiÖn c¶m xóc g×? Cảm xúc trống trải cô đơn. Đ3 - Cảm xúc cô đơn, nhớ bạn pha chút hờn dỗi ? §o¹n v¨n cuèi béc lé t×nh c¶m nµo? - Gián tiếp: Thông qua hình ảnh ẩn dụ Hoa học trò? Bài văn này biểu cảm trực tiếp hay gián hoa phợng để nói về tuổi học trò. tiÕp? 4- Cñng cè ? ThÕ nµo lµ v¨n biÓu c¶m? Bè côc cña 1 bµi v¨n biÓu c¶m? ? Để biểu đạt tình cảm trong văn bản biểu cảm ngời viết có thể biểu đạt bằng những cách nµo? ? T/cảm trong bài văn biểu cảm thờng đảm bảo những yêu cầu gì? 5- Híng dÉn häc ë nhµ - Nắm đợc nội dung bài học, học thuộc phần ghi nhớ: Sgk. - Đọc bài thơ: Côn Sơn Ca và Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trờng trông ra. Hãy cho biết bài thơ thể hiện cảm xúc gì của của nhà thơ với cảnh vật. Qua đó nhà thơ đã biểu lộ cảm xúc cụ thÓ cña m×nh vÒ thiªn nhiªn vµ quª h¬ng nh thÕ nµo? - ChuÈn bÞ: §Ò v¨n biÓu c¶m vµ c¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m. ................................................................................... TiÕt 24 14/10/09 đề văn biểu cảm và cách làm bài văn biểu cảm a- Mục tiêu cần đạt: - Giúp các em nắm đợc kiểu đề văn biểu cảm. - Nắm đợc các bớc làm bài văn biểu cảm. -- T×m hiÓu s©u h¬n vÒ thÓ lo¹i v¨n biÓu c¶m B. ChuÈn bÞ: - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ v¨n biÓu c¶m? Bè côc cña 1 bµi v¨n biÓu c¶m nh thÕ nµo? T×nh c¶m trong bµi văn biểu cảm thờng đảm bảo những yêu cầu gì? - Gäi hai em lªn b¶ng tr¶ lêi, GV nhËn xÐt cho ®iÓm.

(53) 3- Bµi míi: Đọc các đề bài trong SGK ? I- §Ò v¨n biÓu c¶m vµ c¸c bíc lµm bµi v¨n biÓu ? Hãy chỉ ra đối tợng biểu cảm và tình cảm cảm cần đợc biểu hiện của các đề a, 1- §Ò v¨n biÓu c¶m: b, c, d, e? §Ò §èi tîng T×nh c¶m cÇn biÓu hiÖn a - Dßng s«ng - T×nh c¶m ch©n quª h¬ng thËt, yªu mÕn, nhí b - §ªm tr¨ng nhung . trung thu - Yªu thÝch, vui síng c - Nô cêi cña mÑ - Cảm xúc đối với nụ d - Tuæi th¬ cêi cña mÑ ? Qua phân tích 5 đề trên , em thấy đề văn e - Loµi c©y - NiÒm vui, nçi buån biÓu c¶m cÇn cã nh÷ng néi dung g×? . - em yªu thÝch - Đề văn biểu cảm thờng nêu đối tợng biểu cảm và tình cảm cần đợc biểu hiện. ? H·y nh¾c l¹i c¸c bíc cÇn thùc hiÖn khi 2- C¸c bíc lµm bµi v¨n biÓu c¶m: t¹o lËp v¨n b¶n? §Ò bµi : C¶m nghÜ vÒ nô cêi cña mÑ. Gäi 1 hs nh¾c l¹i. ? Xác định các bớc làm bài? ? Cho biết đề bài thuộc thể loại nào? ? Hãy xác định đối tợng biểu cảm và tình a- Tìm hiểu đề cảm cần đợc biểu hiện ở đề bài? - §Ò v¨n biÓu c¶m. - Ph¸t biÓu c¶m xóc vµ nh÷ng suy nghÜ vÒ nô cêi cña mÑ. ? Từ thủa ấu thơ có ai không đợc nhìn b- Tìm ý và lập dàn ý: thÊy nô cêi cña mÑ? * T×m ý: ? Có phải lúc nào mẹ cũng cời không? - Từ thuở ấu thơ ta đã đợc nhìn thấy nụ cời của mẹ. Em thêng thÊy mÑ cêi vµo nh÷ng lóc - Nô cêi cña mÑ xuÊt hiÖn theo tõng sù tiÕn bé cu¶ nµo? em: + Khi em biÕt ®i, biÕt nãi. + LÇn ®Çu tiªn em ®i häc. + Khi em đợc điểm 10. ? Mỗi lần nh vậy em cảm nhận đợc điều + Khi em đi thi đoạt giải. g× trong nô cêi cña mÑ? - Nô cêi vui, yªu th¬ng, khuyÕn khÝch, an ñi ? MÑ thêng kh«ng cêi vµo nh÷ng lóc nµo? => Êm ¸p lßng em. ? Mçi khi v¾ng nô cêi cña mÑ, em c¶m - Nh÷ng lóc em kh«ng ngoan => mÑ kh«ng cêi. thấy thế nào? Làm sao để luôn luôn đợc - Cảm thấy trống trải, buồn khi thiếu vắng nụ cời thÊy nô cêi cña mÑ? cña mÑ, ©n hËn day døt khi lµm mÑ kh«ng vui GV: Nh vậy để tìm ý cho đề văn biểu cảm => Phải chăm ngoan, học giỏi. có cần phải hình dung đối tợng biểu cảm vµ c¶m xóc, t×nh c¶m cña m×nh. ? H·y s¾p xÕp c¸c ý theo bè côc 3 phÇn? ? PhÇn më bµi ph¶i lµm g×? ? Nô cêi cña mÑ xuÊt hiÖn, c¸c s¾c th¸i nô cêi cña mÑ? ? PhÇn th©n bµi em cÇn nªu lªn nh÷ng néi dung g× ?. ? KÕt bµi ph¶i lµm g×?. * LËp dµn bµi: A- Më bµi: - Nêu cảm xúc chung đối với nụ cời của mẹ: Mỗi khi mÑ cêi thÊy lßng Êm ¸p em còng rÊt vui. B- Th©n bµi: - Nụ cời của mẹ theo ta suốt từ thuở ấu thơ đến giờ. + Từ lúc ta biết đi, biêt nói đến lần đầu tiên ta cắp sách đến trờng, nụ cời sung sớng nở trên môi. + Khi ta tiến bộ( đạt điểm 10 thì nụ cời rạng rỡ. + Khi ta ph¹m lçi, nô cêi cña mÑ v¾ng h¼n trªn m«i. V¾ng nô cêi mÑ ta thÊy lßng m×nh trèng tr¶i, buån. C- KÕt bµi:.

(54) - Béc lé lßng yªu th¬ng kÝnh träng mÑ, tù nhñ sÏ cố gắng chăm, ngoan, học giỏi hơn đề luôn thấy ? Theo em có thể đảo các phần trong bố nụ cời của mẹ. cục của bài văn đợc không? Vì sao? - Kh«ng.V× lµm cho néi dung bµi v¨n kh«ng hîp lÝ, lô gic, không đảm bảo tính liên kết. ? ViÕt bµi v¨n hoµn chØnh cÇn chó ý yªu c- ViÕt thµnh v¨n: cÇu nµo vÒ lêi v¨n? - Lêi v¨n thÝch hîp biÓu c¶m. ? Khi đã viết xong bài văn khâu cuối cùng cña t¹o lËp v¨n b¶n lµ g×? ? V× sao l¹i ph¶i kiÓm tra vµ söa lçi? ? Nh vËy trong qu¸ tr×nh lµm 1 bµi v¨n biÓu c¶m chóng ta cÇn lu ý nh÷ng ®iÒu g×?. d- KiÓm tra bµi viÕt vµ söa lçi. - §Ó xem bµi v¨n cña m×nh cã b¸m s¸t vµo c¸c vÊn đề ở phần dàn bài đã đa ra. - T×m lêi v¨n thÝch hîp, gîi c¶m. Ghi nhí: Sgk. §äc bµi v¨n trong SGK ? ? Bài văn biểu đạt tình cảm gì? Đối với đối tợng nào? ? Bài văn cha có nhan đề em hãy đặt nhan đề cho bài văn? ? H·y nªu dµn ý cña bµi v¨n?. II. Luþªn tËp * Bµi v¨n: a. Bµi v¨n béc lé t×nh yªu tha thiÕt víi quª h¬ng an Giang. - Nhan đề: An Giang quê tôi .. b. Dµn ý cña bµi v¨n: - Më bµi: Giíi thiÖu quª h¬ng An Giang. - Th©n bµi: BiÓu hiÖn cña t×nh yªu quª h¬ng. + T×nh yªu quª h¬ng tõ thuë nhá. + Tình yêu quê hơng trong chiến đấu và những tấm lßng yªu níc. - KÕt bµi: T×nh yªu quª h¬ng víi nhËn thøc cña ng? ChØ ra ph¬ng thøc biÓu c¶m cña bµi êii tõng tr¶i, truëng thµnh. v¨n ? c. Ph¬ng thøc biÓu c¶m: Trùc tiÕp. 4- Cñng cè ? H·y nh¾c l¹i c¸c bíc cÇn thùc hiÖn khi t¹o lËp v¨n b¶n? - Định hớng chính xác: Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết về cái gì? - Tìm ý, sắp xếp ý để có bố cục rành mạch, thể hiện đúng định hớng trên. - ViÕt thµnh v¨n: S¾p xÕp c¸c ý trong bè côc thµnh ®o¹n v¨n. - Kiểm tra xem đã đạt yêu cầu cha có cần sửa chữa gì không? ? §Ò v¨n biÓu c¶m cÇn cã nh÷ng néi dung nµo? ? Nh¾c l¹i c¸c bíc khi lµm bµi? 5- Híng dÉn häc ë nhµ - Nắm chắc đặc điểm của đề văn và các bớc làm bài văn biểu cảm. - Viết hoàn chỉnh đề văn c. ChuÈn bÞ bµi : B¸nh tr«i níc vµ Sau phót chia ly ................................................................................... TiÕt 25 17/10/09 V¨n b¶n 1: 2. B¸nh tr«i níc (Hå Xu©n H¬ng) ( TiÕt 1) : Sau phót chia ly (§oµn ThÞ §iÓm) (Tù häc cã híng dÉn). a/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc: - Giúp học sinh cảm nhận đợc vẻ đẹp, bản lĩnh sắt son, thân phận chìm nổi của ngời phụ nữ trong bài thơ: Bánh trôi nớc. Đồng thời cảm nhận đợc nỗi sầu chia ly, giá trị tố cáo chiến tranh phi nghĩa. Niềm khát khao hạnh phúc lứa đôi và giá trị nghệ thuật của ngôn từ trong ®o¹n trÝch: Chinh phô ng©m khóc ; - Bớc đầu cho các em hiểu đợc thể thơ song thất lục bát.

(55) 2. KÜ n¨ng : - Rèn luyện cho các em kĩ năng đọc song thất lục bát, củng cố thêm về thơ thất ngôn tứ tuyÖt, t×m hiÓu vµ ph©n tÝch t©m tr¹ng nh©n vËt tr÷ t×nh . 3. Gi¸o dôc - Gi¸o dôc cho häc sinh biÕt c¶m th«ng víi nh÷ng ngêi phô n÷ trong x· héi cò B. ChuÈn bÞ: - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò, chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? Đọc thuộc lòng 2 bài thơ: Bài ca Côn Sơn và buổi chiều đứng ở phủ thiên trờng trông ra? Nªu néi dung , nghÖ thuËt cña 2 v¨n b¶n? - GV gäi hai em HS lªn b¶ng tr¶ lêi GV nhËn xÐt cho ®iÓm 3- Bµi míi: VB1: B¸nh tr«i níc (Hå Xu©n H¬ng) I- §äc vµ t×m hiÓu chung: 1. 1. Vài nét về tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm Gọi hs đọc chú thích (*) trong sgk. a.T¸c gi¶: - Hå Xu©n H¬ng cha râ lai lÞch. quê làng Quỳnh Đôi, ? Qua chuÈn bÞ bµi ë nhµ em h·y nªu huyện Huỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. vài nét về cuộc đời và sự nghiệp sáng - Đợc mệnh danh là Bà chúa thơ nôm. t¸c cña t¸c gi¶ Hå Xu©n H¬ng? - B¸nh tr«i níc lµ bµi th¬ næi tiÕng, tiªu biÓu cho t tën nghÖ thuËt cña Hå Xu©n H¬ng. b. T¸c phÈm. - Bài thơ thuộc thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật ? Nªu hiÓu biÕt cña em vÒ bµi th¬ nµy? Bài thơ gồm 4 câu, mỗi câu 7 chữ, hiệp vần ở chữ cuố 1, 2, 3. 2- Đọc- chú thích- Phơng thức biểu đạt a. §äc - Gäi 2 hs - Đọc với giọng to, rõ ràng, thể hiện đợc sự đồng cảm với ngời phụ nữ. - Gv đọc mẫu. - Hs đọc tiếp đến hết văn bản. b. Chó thÝch: - GV nhËn xÐt. - Hs gi¶i thÝch tõ khã: 1, 4, 5 Sgk. c. Phơng thức biểu đạt - BiÓu c¶m.. ? Văn bản sử dụng phơng thức biểu đạt II- Đọc – hiểu chi tiết - Bµi th¬ cã 2 nghÜa g×? + Nãi vÒ b¸nh tr«i níc. ? Bµi th¬ cã mÊy nghÜa? §ã lµ nh÷ng + Th©n phËn, phÈm chÊt cña ngêi phô n÷. a) 2 c©u th¬ ®Çu nghÜa nµo? - Bánh trôi nước là bánh làm từ bột nếp cã mµu tr¾n được nhào nặn và cã h×nh tròn. §ược luộc chín bằn ? Em hãy cho biết bánh trôi đợc miêu cỏch cho vào nớc đun sôi. tả nh thế nào? Về hình dáng, màu sắc? - Thật đáng yêu vì bản thân nó xinh đẹp, với cách n ? Qua ng«n ng÷ th¬ cña HXH h×nh ¶nh “th©n em” nghe dÞu dµng khiªm tèn. chiÕc b¸nh tr«i hiÖn ra nh thÕ nµo? Việc sử dụng từ nào khiến em liên t=>Tả rất đúng với bánh trôi có ở ngoài đời. ởng đến bài ca dao- dân ca? ? Em có nhận xét gì về cái bánh đợc - “næi”, “ch×m” miªu t¶ ë ®©y? ? Trong 2 c©u ®Çu tõ nµo t¶ viªn b¸nh -> Khi luéc: B¸nh lóc næi, lóc ch×m. ®ang nÊu trong nåi níc s«i? ? Để đặc tả trạng thái viên bánh khi - Viªn b¸nh lén lªn, lén xuèng næi nhiÒu h¬n ch×m nấu t/giả đã sử dụng thành ngữ nào?.

(56) ? Hình ảnh đó giúp em liên tởng viên b¸nh khi nÊu nh thÕ nµo? ? Víi viÖc ph©n tÝch chiÕc b¸nh tr«i ë 2 câu đầu, theo em ẩn đằng sau chiếc ? b¸nh tr«i lµ lêi t©m sù g×?. - ẩn đằng sau hình ảnh chiếc bánh trôi là nhan sắc phẩ h¹nh cña ngêi phô n÷ “ da tr¾ng, th©n h×nh trßn trÞa” V vẻ đẹp ở đây không chỉ ở bên ngoài mà còn là vẻ dẹp củ phÈm chÊt, c¸ch øng xö tríc sau trän vÑn. Hä lµ nh÷n con ngêi nh vËy nhng th©n phËn long ®ong, bÞ vïi dË tr«i næi bÊp bªnh trong XH cò. - NghÖ thuËt: Dïng tõ khÐo lÐo, sö dông thµnh ng÷, È dô.... ? §Ó lêi th¬ cã nghÜa t¶ thùc vµ nghÜa hàm ý t/giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuËt g×? GV: Chỉ hai câu đầu mà ngời đọc đã hiểu về vẻ đẹp của ngời phụ nữ trong xã hội cũ. đó là những con ngời đẹp cả về nhan sắc bên ngoài và cả đức hạnh bên trong. Cuộc đời họ bấp bênh chìm nổi, llên thác, xuống ghềnh vì chồng, vì con và vì cả non sông đất nớc. Một cuộc đời xả thân vị tha nh thế, đáng trân trọng biết bao. 4- Cñng cè ? Gọi Hs đọc lại bài thơ. ? Văn bản “Bỏnh trụi nước” đợc làm theo thơ gì? ? Nghệ thuật đợc sử dung trong 2 câu đầu có gì đặc biệt? ? Nªu néi dung cña 2 c©u th¬ ®Çu. 5- Híng dÉn häc ë nhµ - Nắm đợc nội dung, nghệ thuật của 2 câu thơ đầu. - Häc thuéc lßng bµi th¬ ChuÈn bÞ bµi : B¸nh tr«i níc (2 c©u cuèi) vµ Sau phót chia ly. ................................................................................... TiÕt 26 17/10/09 V¨n b¶n 1: 2. B¸nh tr«i níc (Hå Xu©n H¬ng) ( TiÕt 2) : Sau phót chia ly (§oµn ThÞ §iÓm) (Tù häc cã híng dÉn). a. Mục tiêu cần đạt: - Nh tiÕt 25 B. ChuÈn bÞ: - GV: nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò, chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi th¬: B¸nh tr«i níc? Nªu néi dung , nghÖ thuËt cña 2 c©u ®Çu? - GV gäi 1 em HS lªn b¶ng tr¶ lêi GV nhËn xÐt cho ®iÓm 3- Bµi míi:. VB1: B¸nh tr«i níc ( TiÕp) 2 c©u cuèi: ? Hình dáng viên bánh trôi phụ thuộc - Rắn hay nát đều phụ thuộc vào tay “ kẻ nặn” vµo ®iÒu g×? ? C©u th¬ thø ba cho ta hiÓu thªm vÒ - Trong x· héi phong kiÕn ngêi phô n÷ sèng lÖ thué thân phận của ngời phụ nữ trong xã hội không đợc làm chủ, không có quyền quyết định tơng l xa nh thÕ nµo? h¹nh phóc. ? Trong câu cuối từ ngữ nào nêu đặc - Lòng son- nhõn đờng đỏ ( Có thể nặn thế nào cũng đợ ®iÓm bªn trong cña viªn b¸nh tr«i? nhng nhÊt thiÕt ko thÓ thiÕu nh©n) ? T¸c gi¶ dïng cÆp quan hÖ tõ trong 2 - Mặc dầu...mà tạo nghĩa đối lập. câu nhằm mục đích gì? - PhÈm chÊt trong tr¾ng, son s¾t, thñy chung cña ngêi ph ? MÆc dï trong c¶nh ngé nh vËy nhng n÷ trong mäi hoµn c¶nh. §ã lµ søc m¹nh ph¶n kh¸ng cñ.

(57) ngêi phô n÷ vÉn mang trong m×nh con ngêi tríc XH tµn b¹o, bÊt c«ng => Ph¶n chiÕu trun nh÷ng phÈm chÊt nµo? thùc th¼ng th¾n. - Nt: Sử dụng ẩn dụ tơng đồng 1 cách tài tình vừa để tả đ ? Trong 2 câu thơ cuối t/giả đã sử dụng vật, vừa biểu cảm sâu sắc về thân phận ngời phụ nữ dới x biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? héi cò. III/ TiÓu kÕt: 1. NghÖ thuËt - Ng«n ng÷ b×nh dÞ, h×nh ¶nh Èn dô, tÝnh ®a nghÜa cñ ? Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật ngôn ngữ. tiêu biểu đợc sử dụng trong bài thơ? 2. Néi dung - Bài thơ cho thấy Hồ Xuân Hơng vừa trân trọng vẻ đẹ ? Qua hình ảnh bánh trôi nớc HXH đã xinh xắn và, phẩm chất trong trắng, son sắt thuỷ chung vừ thể hiện thái độ nh thế nào đối với ngời cảm thơng cho thân phận chìm nổi bấp bênh bị lệ thuộ vµo XH cña ngêi phô n÷ xa. phô n÷? Ghi nhí: SGK Gọi HS đọc ghi nhớ SGK V¨n b¶n 2 : Sau phót chia ly. I. §äc vµ t×m hiÓu chung: 1. Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm: a. T¸c gi¶: - §oµn ThÞ §iÓm( 1705- 1748). ? Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ - Lµ mét phô n÷ tµi s¾c, ë lµng Giai Ph¹m, huyÖn V¨ nhµ th¬ §oµn ThÞ §iÓm Giang, tØnh Hng Yªn. b. T¸c phÈm. - Văn bản đợc trích từ Chinh phụ ngâm khúc . Văn bản đợc trích từ tác phẩm nào? - Khóc ng©m cña ngßi vî cã chång ra trËn. ? Chinh phô ng©m khóc cã nghÜa lµ g×? (Lµ nçi lßng sÇu th¬ng, nhí nhung cña ngêi vî cã chång ? Qua ®©y em hiÓu g× vÒ t¸c gi¶ cña trËn). Chinh phô ng©m khóc? 2- §äc Hớng dẫn đọc Gv gọi HS đọc nối tiếp đến hết. NhËn xÐt.. 3- Chó thÝch : Hµm D¬ng, Tiªu T¬ng.. 4- ThÓ th¬: Song thÊt lôc b¸t ( Gåm 7 c©u 2 c©u 6/84 c©u thµnh 1 khæ) ? H·y nhËn diÖn thÓ th¬ vÒ sè c©u, ch÷ - Gieo vÇn: Ch÷ cuèi c©u 7 trªn vÇn ch÷ 7 c©u 7 díi trong c¸c c©u. đều vần trắc. II. §äc – hiÓu chi tiÕt 1- Bèn c©u th¬ ®Çu: - Nỗi sầu chia li của người vợ. - Tác giả cho thấy cảnh ngộ chia ly của lứa đôi đầy bi kịc ? Đoạn 1 nói đến sự việc gì? gi÷a thêi lo¹n l¹c. H×nh ¶nh tîng trng "câi xa ma giã vµ ? Nỗi sầu chia ly của ngời vợ đã đợc "buång cò chiÕc ch¨n " thÓ hiÖn s©u s¾c nçi ®au khæ cña 2 gîi t¶ ntn? vî chång. - “Đoái trông theo đã cách ngăn/ Tuôn màu mây biếc, tr xuèng nói xanh"- Sù "c¸ch ng¨n, c¸ch biÖt vµ nçi sÇu ch ? Cách dùng phép đối trong 2 câu thơ ly tởng nh đã phủ lên màu biếc của trời mây, trải vào mà ®Çu cã t¸c dông g× trong viÖc gîi t¶ nçi xanh cña nói ngµn. s©u chia ly? - Chµng ®i vµo câi xa vÊt v¶ - Hình ảnh mây biếc, núi xanh đã góp phần gợi lên cái đ - Thiếp thì về với cảnh vò võ cô đơn mªnh m«ng tÇm vò trô cña nçi sÇu chia ly. ? Tác giả đã mợn hình ảnh nào để biểu - Tỏc giả cho thấy thực trạng của cuộc chia li. Chàng đ đạt tâm trạng thơng nhớ? vào cõi vất vả, thiếp thì vò võ cô đơn. ? ViÖc miªu t¶ gîi nçi lßng ngêi chinh 2. Bèn c©u tiÕp.- Gợi tả thêm nỗi sầu chia li. phô lóc nµy ra sao? - Hàm Dơng và Tiêu tơng 2 địa danh cách xa vạn dặm đợ nh¾c ®i nh¾c l¹i 3 lÇn - ®iÖp tõ. ? Ngời chinh phụ đã tởng tợng hình ảnh của vợ chồng vẫn còn nhìn thấy - Khắc sâu, tô đậm nỗi buồn cô đơn đầy ám ảnh của ngời ntn? chinh phô. ? §iÖp tõ "hµm d¬ng, "Tiªu d¬ng, " cã - Phép đối BÕn Tiªu T¬ng vµ Hµm D¬ng, điệp ngữ v.

(58) t¸c dông g×?" ? Cách dùng phép đối trong 2 câu 7 ch÷ cã ý nghÜa g× trong viÖc gîi nçi sÇu chia ly? ? Nỗi lòng ngời vợ nhớ chồng đợc miªu t¶ nh thÕ nµo? ? Ngêi phô n÷ cã t©m tr¹ng g×? ? Tâm trạng của ngời chinh phụ đã đợc biÓu c¶m gi¸n tiÕp qua h×nh ¶nh nµo? ? §iÖp tõ: cïng, thÊy vµ h×nh ¶nh " ngµn d©u xanh" cã t¸c dông g× trong viÖc gîi t¶ nçi sÇu chia ly? ? KÕt thóc ®o¹n th¬ lµ 1 c©u hái tu tõ. Cách viết này gợi cho em thấy đợc điều g× vÒ t©m tr¹ng ngêi chinh phô? ? Bên cạnh việc biểu đạt tâm trạng buån chia ly cña ngêi chinh phô, ®o¹n thơ còn biểu đạt cảm xúc gì?. đảo vị trí hai địa danh Hàm Dương,Tiêu Tương đã diễ tả sự ngăn cách muôn trùng. - Nçi nhí chÊt chøa kÐo dµi, sù ngËm ngïi xãt xa cña ng vî. Sự chia ly về thể xác, trong khi tình cảm tâm hồ vẫn gắn bó thiết tha cực độ. 3. Bốn câu cuối. - T©m tr¹ng tuyÖt väng. - Ngµn d©u xanh ng¾t.. - Nỗi sầu chia ly đã lên đến cực độ "ngàn dâu xanh ngắ gợi cảnh trời cao đất rộng, thăm thẳm mênh mông khôn giíi h¹n. Lµm næi bËt nçi sÇu, nçi buån ly biÖt diÔn ra triÒ miªn kh¬i nguån trong t©m hån chinh phô - C©u hái tu tõ nh 1 tiÕng thë dµi ngao ng¸n. Nçi buån ch cao nh núi, vô vọng, cô đơn.. - Khát vọng đợc sống hạnh phúc trong tình yêu có v chång, trong hoµ b×nh yªu vui. Phª ph¸n chiÕn tranh p nghĩa đã để lại bao nỗi đau trong lòng ngời - Nçi buån sÇu chia ly cña ngêi phô n÷ cã chång ®i chiÕ trËn III. Tæng kÕt: 1. NghÖ thuËt - Bằng nghệ thuật ngôn từ điêu luyện, đặc biệt sử. ? Nªu nghÖ thuËt vµ néi dung cña bµi dông, tõ ng÷ gîi c¶m, c©u hái tu tõ,®iÖp tõ rÊt tµi t×nh, diÔ t¶ t©m tr¹ng . th¬? 2. Néi dung - Nçi sÇu nµy võa cã ý nghÜa tè c¸o chiÕn tranh phi nghÜ vừa thể hiện khao khát hạnh phúc lứa đôi của ngời phụ nữ * Ghi nhí SGK. 4- Cñng cè: - Hai bµi th¬ trªn sö dông thÓ th¬ g×? - Nghệ thuật sử dụng ở 2 bài thơ có gì đặc biệt? - Néi dung cña 2 bµi th¬ nh thÕ nµo? 5. Híng dÉn häc ë nhµ - Học thuộc lòng 2 bài thơ. Nắm đợc nội dung và nghệ thuật. - Chuẩn bị: Qua đèo Ngang. - ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ 2 bµi th¬. - ChuÈn bÞ bµi : Quan hÖ tõ - Soạn bài : Qua đèo ngang- (Bà huyện Thanh Quan ) TiÕt 27 19/10/09. ................................................................................... Quan hÖ tõ. a. Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh nắm đợc thế nào là quan hệ từ. Chức năng của quan hệ từ trong câu, các loại quan hÖ tõ. - C¸c em n©ng cao kÜ n¨ng sö dông quan hÖ tõ khi nãi, khi viÕt. - BiÕt söa lçi thêng gÆp vÒ quan hÖ tõ. B. ChuÈn bÞ: - GV: Nghiªn cøu SGK, SGV, so¹n bµi ..

(59) - HS : Häc bµi cò, chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? Em hãy cho biết dùng từ Hán Việt có những tác dụng gì? Lấy ví dụ từ Hán việt để tạo sắc th¸i biÓu c¶m? ? T¹i sao kh«ng nªn l¹m dông tõ H¸n ViÖt? 3- Bµi míi: §äc c¸c vÝ dô ë (B¶ng phô) . I. ThÕ nµo lµ quan hÖ tõ ? Dựa vào kiến thức đã học ở bậc từ * Ví dụ1: học, em hãy xác định quan hệ từ trong vÝ dô a, b, c, d.? ? ở ví dụ a từ “của”dùng để liên kết a- Của: liên kết từ ngữ: Đồ chơi- chúng tôi nh÷ng tõ ng÷ nµo víi nhau? ? Tõ “cña” nã cã ý nghÜa nh thÕ nµo? - cña : Quan hÖ së h÷u ? VÝ dô b: Quan hÖ tõ “Lµ” vµ tõ “ nh” trong ví dụ dùng để liên kết những từ ng÷ nµo trong c©u? biÓu thÞ ý nghÜa g×? ? Ví dụ c: Quan hệ từ “và” dùng để liên kÕt nh÷ng tõ ng÷ nµo? ? Theo em tõ “Vµ” ë c©u c biÓu thÞ mèi quan hÖ g×? ? C©u c cã mÊy côm chñ vÞ? Tõ “Bëi” tõ “nªn” nã cã t¸c dông g× trong c©u? Liªn kÕt nh thÕ nµo? ? Cho biÕt ý nghÜa cña cÆp quan hÖ tõ nµy? ? Tõ “nhng” ë c©u d cã t¸c dông g×? GV: Gäi nh÷ng tõ : cña, lµ, nh... lµ quan hÖ tõ. ? Em hiÓu thÕ nµo lµ quan hÖ tõ? Quan hệ từ dùng để làm gì? ? T×m 1 sè vÝ dô? ? Trong c¸c trêng hîp trªn, trêng hîp nµo b¾t buéc ph¶i cã quan hÖ tõ. Trêng hîp nµo kh«ng b¾t buéc ph¶i cã quan hÖ tõ? ( §¸nh dÊu (+) vµo trêng hîp b¾t buéc, dÊu - vµo trêng hîp kh«ng b¾t buéc) XÐt 1, 2 trêng hîp.. - Tõ “ lµ” : Liªn kÕt tõ ng÷ : tªn- víi MÞ N¬ng, (quan h së h÷u). - Từ “ Nh” liên kết: ngời đẹp- hoa là quan hệ so sánh.. - Từ “và”: liên kết: ăn uống điều độ- làm việc có chừn mực. Và là quan hệ bình đẳng. - Cã 2 côm chñ vÞ (c©u ghÐp). Bëi- nªn cã t¸c t¸c dôn nèi 2 vÕ cña mét c©u ghÐp. - Quan hÖ: Nguyªn nh©n- kÕt qu¶. - Nèi c©u víi c©u. Ghi nhí: SGK. VD: C¸i bót nµy lµ cña b¹n Hoa. II. Sö dông quan hÖ tõ * VÝ dô:SGK. a. Khu«n mÆt cña c« g¸i(-) b. Lßng tin cña nh©n d©n (+) c. C¸i tñ b»ng gç mµ anh võa míi mua (-) d. Nó đến trờng bằng xe đạp (+) e. Giái vÒ to¸n (-) g. ViÕt 1 bµi v¨n vÒ phong c¶nh Hå T©y (-) h. Lµm viÖc ë nhµ (+) i. Quyển sách đặt ở trên bàn (-) - Trong trêng hîp b v× nÕu kh«ng dïng sÏ kh«ng râ nghÜ Còn ở trờng hợp h thì câu sẽ đổi nghĩa.. ? V× sao trong trêng hîp b, h ph¶i dïng quan hÖ tõ “cña”? GV : Trong c¸c trêng hîp a, c, e, i dïng hay kh«ng dïng quan hÖ tõ còng kh«ng ảnh hởng đến nội dung, ý nghĩa của câu kh«ng b¾t buéc ph¶i dïng. Cßn vÝ dô b, d, g, h nÕu kh«ng dïng quan hÖ tõ th× sÏ làm câu bị đổi nghĩa hoặc không rõ nghÜa b¾t buéc ph¶i dïng. - Khi nãi vµ viÕt, cã nh÷ng trêng hîp b¾t buéc ph¶i dïn ? Qua ph©n tÝch vÝ dô em cã nhËn xÐt g× quan hÖ tõ. NÕu kh«ng dïng quan hÖ tõ th× c©u v¨n sÏ ® vÒ quan hÖ tõ? nghĩa hoặc không rõ nghĩa. Bên cạnh đó có những trờn hîp kh«ng b¾t buéc ph¶i dïng qhtõ. - NÕu - th× ? H·y t×m quan hÖ tõ cã thÓ dïng thµnh - V× - nªn cÆp víi c¸c quan hÖ tõ mµ c« võa cho? - Tuy- nhng.

(60) - HÔ - th×. - Së dÜ – lµ v×. - Ví dụ: Nếu bạn ấy đến thì anh bảo tôi đi rồi. ? Đặt câu với các cặp quan hệ từ vừa đặt HS đặt câu với các cặp quan hệ từ còn lại. đợc? -> Một số quan hệ từ đợc dùng thành cặp. ? Qua việc đặt câu em rút ra nhận xét g×? Ghi nhí : SGK Gọi học sinh đọc ghi nhớ III. LuyÖn tËp Bµi tËp 1. T×m c¸c quan hÖ tõ §äc yªu cÇu bµi tËp 1? - Cña, lµ, víi, nh, nhng. ? T×m c¸c quan hÖ tõ trong ®o¹n v¨n ®Çu cña v¨n b¶n "Cæng trêng më ra"? Bµi tËp 2: §iÒn quan hÖ tõ thÝch hîp ? H·y ®iÒn quan hÖ tõ thÝch hîp vµo chç L©u l¾m råi nã míi cëi më víi t«i nh vËy. Thùc ra, t«i v trèng. nã Ýt khi gÆp nhau.T«i ®i lµm, nã ®i häc. Buæi chiÒu thØn - Lµm theo nhãm. tho¶ng t«i ¨n c¬m víi nã. Buæi tèi t«i thêng v¾ng nhµ. N - Tr×nh bµy có khuôn mặt đợi chờ. Nó hay nhìn tôi với cái vẻ mặt đợ - NhËn xÐt. chờ đó. Nếu tôi lạnh lùng thì nó lảng đi. Tôi vui vẻ và tỏ ý muèn gÇn nã, c¸c vÎ mÆt Êy tho¾t biÕt ®i thay vµo khu«n mÆt trµn trÒ h¹nh phóc. Bài tập 3: Tìm những câu đúng - b, d, g, i, k, l. Bµi tËp 5: Ph©n biÖt ý nghÜa cña 2 c©u cã quan hÖ tõ "nhng". - Nã gÇy nhng khoÎ ( tá ý khen). - Nã khoÎ nhng gÇy (tá ý chª). 4. Cñng cè ? ThÕ nµo lµ quan hÖ tõ? C¸ch dïng quan hÖ tõ trong khi nãi khi viÕt nh thÕ nµo? GV: - Khi nãi vµ viÕt, cã nh÷ng trêng hîp b¾t buéc ph¶i dïng quan hÖ tõ. NÕu kh«ng dïng quan hệ từ thì câu văn sẽ đổi nghĩa hoặc không rõ nghĩa. Bên cạnh đó có những trờng hợp kh«ng b¾t buéc ph¶i dïng qhtõ. 5. Híng dÉn häc ë nhµ - Häc bµi n¾m ch¾c néi dung bµi. - Lµm bµi tËp 4: Híng dÉn HS viÕt ®o¹n v¨n cã sö dông quan hÖ tõ. Ví dụ: Bác Hồ là vị lãnh tụ, vừa là vị cha già dân tộc. Bác luôn quan tâm đến mọi ngời. Đối với thanh thiếu niên, Bác ân cần chỉ bảo dìu dắt với thái độ bao dung trìu mến không những Bácdạy những điều lớn nh hớng dẫn ta tiến tới lí tởng cao đẹp mà Bác còn dạy ta cả những ®iÒu nhá nh c¸ch c xö hµng ngµy n÷a. -Tìm ý, lập dàn bài, viết đoạn văn cho đề bài "Loài cây em yêu" - ChuÈn bÞ: Ch÷a lçi vÒ quan hÖ tõ trong SGK . ................................................................................... TiÕt 28 21/10/ 09 LuyÖn tËp c¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m a. Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh luyện tập các thao tác làm văn biểu cảm: Tìm hiểu đề và tìm ý, lập dàn bài, viÕt bµi. - Luyện tập kỹ năng tìm hiểu đề, lập ý, lập dàn bài - Có thói quen tởng tợng, suy nghĩ, cảm xúc trớc một đề văn biểu cảm. B. ChuÈn bÞ: - GV: Nghiªn cøu SGK, SGV, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò, chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? §Ò v¨n biÓu c¶m cÇn cã nh÷ng néi dung nµo? ? Nªu c¸c bíc lµm bµi v¨n biÓu c¶m? 3- Bµi míi: I. Néi dung thùc hµnh.

(61) Theo híng dÉn SGKT99. - KiÓm tra sù chuÈn bÞ bµi cña HS II. Thùc hµnh trªn líp * §Ò v¨n: Loµi c©y em yªu. 1- Tìm hiểu đề: ? §Ò bµi yªu cÇu viÕt vÒ ®iÒu g×? - Yªu cÇu: + ThÓ lo¹i: V¨n biÓu c¶m + §èi tîng biÓu c¶m: Loµi c©y em yªu + Tình cảm cần đựơc biểu hiện: Yêu thích, qúi träng. 2-T×m ý vµ lËp dµn bµi: * T×m ý: ? Em yªu c©y g×? V× sao em l¹i yªu c©y - Dù kiÕn chän: đó hơn các cây khác? + C©y tre g¾n víi kØ niÖm b¹n bÌ. + C©y phîng v× c©y phîng g¾n víi kØ niÖm vÒ quª h¬ng + C©y æi v× nã g¾n víi kØ niÖm vÒ Bµ Néi * LËp dµn bµi: Chän c©y Bëi a. Më bµi: ? PhÇn më bµi cÇn nªu nh÷ng néi dung - Giíi thiÖu vÞ trÝ, cµnh, l¸, hoa, qu¶ cña c©y Bëi. g×? - Cây gắn bó với tuổi thơ và gia đình. b. Th©n bµi: ? Phần thân bài cần nêu những ý chính - Cây Bởi do ông nội em trồng từ khi gia đình mới nµo? chuyÓn vÒ ®©y. ? C©y Bëi cã tõ khi nµo? ? Cây Bởi đã gắn bó với cả gia đình nh - Đã hai lần nhà tôi xây lại nhng cây Bởi vẫn lên thÕ nµo? xanh t¬i tèt, v¬n cµnh, to¶ bãng m¸t, træ hoa, d©ng h¬ng, trÜu qu¶. ? Có những kỉ niệm nào với bè bạn tuổi - Bạn bè đến chơi thì hay ra gốc cây Bởi để chơi th¬ g¾n víi c©y Bëi? nh÷ng trß: + Lấy lá Bởi đề chơi bàn hàng + KÕt thµnh h×nh nh÷ng con vËt ngé nghÜnh + Hoa Bëi Ðp vµo trang vë ? Nh÷ng kØ niÖm nµo thuë nhá khi c¾p - Cöa sæ n¬i em ngåi häc quay ra chç c©y Bëi, sách đến trờng gắn với cây Bởi? Bãng Bëi, h¬ng hoa Bëi lµm dÞu ®i c¬n nãng bøc . - Vì lí do chống bão, ngời ta chặt cây đó đi, bố mẹ ? Cã kØ niÖm buån nµo? tôi cố giữ nhng không đợc, tôi thấy vừa thơng vừa tiÕc c©y. c. KÕt bµi: - T×nh c¶m cña t«i vµ c©y Bëi m·i th©n th¬ng. ? Phần kết bài cần nêu đợc nội dung gì? - Thấy chồi non trên vết ca ở gốc Bởi - Hi vọng tơng lai sẽ lại có cây Bởi làm bạn. 3- ViÕt thµnh v¨n: HS viÕt phµn më bµi, kÕt bµi * Më bµi: Tríc cöa nhµ t«i cã mét c©y Bëi, mïa ? ViÕt më bµi vµ phÇn kÕt bµi? nµo còng xanh tèt. C¸nh hoa tr¾ng tinh, th¬m ngµo Tr×nh bµy tríc líp ng¹t. C©y Bëi cµnh l¸ xum xuª, to¶ bãng m¸t c¶ NhËn xÐt vµ söa lçi. khoảng trời nhà tôi. Cây Bởi lâu nay đã là ngừoi §a ®o¹n v¨n mÉu. bạn thân thiết gắn bó với gia đình với tuổi thơ tôi. * KÕt bµi: S¸ng nay ®ang quÐt s©n bçng t«i ph¸t hiÖn thÊy tõ vÕt ca cßn l¹i ë gèc c©y cã mét chåi non bÐ xÝu ®ang nhó lªn.T«i vui qu¸ reo lªn. ThÕ lµ Bëi vÉn sèng. T«i l¹i cã c©y Bëi lµm b¹n mçi ngµy. 4. KiÓm tra söa lçi: Hớng dẫn HS đọc và sửa lỗi. 4- Cñng cè - Lập dàn bài với đề sau: + C©y treg¾n víi kØ niÖm b¹n bÌ. 5- Híng häc bµi ë nhµ.

(62) - N¾m ch¾c c¸c bíc lµm bµi v¨n biÓu c¶m. - Viết tiếp phần thân bài để có một bài viết hoàn chỉnh. - ChuÈn bÞ : ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 2 ................................................................................... TiÕt 29 24/10/ 09 V¨n b¶n Qua đèo ngang (Bµ huyÖn Thanh Quan) a/ Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc: - Giúp học sinh hình dung đợc cảnh tợng Đèo Ngang, tâm trạng cô đơn cuả Bà Huyện Thanh Quan lúc qua đèo ngang. Bớc đầu hiểu đợc quy trình phân tích bố cục của thể thơ thất ngôn bát cú đờng luật( Đề, thực, luận, kết). Khai thác nhịp, đối, vần thông qua miêu tả tìm sắc thái biểu cảm của từng đôi câu và cả bài thơ. 2. KÜ n¨ng : - Rèn luyện cho các em kĩ năng đọc- hiểu thể thơ thất ngôn bát cú đờng luật và phân tích t©m tr¹ng nh©n vËt tr÷ t×nh. 3. Gi¸o dôc - Giáo dục cho các em tình cảm trân trọng và yêu mến quê hơng đất nớc . B. ChuÈn bÞ: - GV: Nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò, chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: 1- ổn định tổ chức 2- KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi th¬: B¸nh tr«i níc vµ ®o¹n trÝch: Sau phót chia ly? ? Ph©n tÝch néi dung , nghÖ thuËt cña 2 v¨n b¶n? - GV gäi hai em HS lªn b¶ng tr¶ lêi GV nhËn xÐt cho ®iÓm 3- Bµi míi: Đèo Ngang thuộc dãy núi Hoành Sơn, phân cách địa giới 2 tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình, là một địa danh nổi tiếng trên đất nớc ta. Đã có nhiều nhà thơ vịnh đèo nh Cao Ba Quát có bài đặng hoành sơn( Lên đỉnh Hoành Sơn); Nguyễn Khuyến có bài Quá Hoành Sơn( Qua nói Hoµnh S¬n) ; NguyÔn Thîng HiÒn cã bµi Hoµnh S¬n xu©n väng( Mïa xu©n tr«ng nói Hoµnh S¬n) . Nhng næi tiÕng nhÊt vÉn lµ bµi: Qua §Ìo Ngang cña Bµ HuyÖn Thanh Quan. I- §äc vµ t×m hiÓu chung: 1. 1. Vài nét về tác giả và hoàn cảnh ra đời của tác phÈm a. T¸c gi¶: Gọi hs đọc chú thích (*) trong sgk. ? Qua chuÈn bÞ bµi ë nhµ em h·y nªu - Bµ huyÖn Thanh Quan tªn thËt lµ NguyÔn ThÞ Hinh vài nét về cuộc đời và sự nghiệp sáng (? ?) Sống ở thế kỉ XIX. Quờ làng Nghi Tàm, Quận T©y Hå-Hµ Néi. t¸c cña Bµ huyÖn Thanh Quan ? - Chång lµm Tri huyÖn thanh quan. Bµ lµ ngßi häc réng, cã tµi lµm th¬ ch÷ N«m, giái n÷ c«ng gia ch¸nh. Có thời đợc vua Minh mệnh mời vào cung làm cung trung gi¸o tËp( d¹y c¸c c«ng chóa, cung phi) - Bà để lại 6 bài thơ nôm. Thơ của bà có ngôn ngữ nhẹ ? Sù gnhiÖp s¸ng t¸c cña bµ ntn? nhµng vµ thÊm ®Ém niÒm hoµi cæ. b. T¸c phÈm. - Là bài thơ nổi tiếng viết trên đờng vào Huế nhận ? Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào? chøc. 2- Đọc- chú thích- Phơng thức biểu đạt a. §äc - Đọc với giọng to, rõ ràng, buồn, da - Gọi 2 hs đọc bài diÕt. - Gv đọc mẫu..

(63) - Hs đọc tiếp đến hết văn bản. - GV nhận xét cách đọc bài của HS. b. Chó thÝch: - Quèc quèc, gia gia. c. Phơng thức biểu đạt ? Văn bản sử dụng phơng thức biểu đạt - Biểu cảm. g×? d- ThÓ th¬ ? Bài thơ này đợc viết theo thể thơ gì? - Thất ngôn bát cú đờng luật gồm 8 câu, mỗi câu có 7 tiÕng. VÇn gieo ë c¸c tiÕng cuèi c©u 1, 2, 4, 6, 8. Giải thích về thể thơ đó? - Đối ý, đối thanh ? Em hãy chỉ ra bố cục cuả bài thơ - Bố cục: 4 phần: đề, thực, luận, kết. II- §äc – hiÓu chi tiÕt Qua §Ìo Ngang? - Bài thơ tả cảnh đèo ngang từ đó bộc lộ tâm trạng của ? Bµi th¬ thÓ hiÖn néi dung g×? t¸c gi¶. * 2 câu đề ? Em hãy cho biết cảnh đèo ngang đợc - Thời điểm : Buổi chiều tà, bóng xế -> Gợi lên 1 cảm miêu tả vào thời điểm nào trong ngày? giác buồn, vắng vẻ, bâng khuâng, cô đơn Thời điểm đó có lợi thế gì trong việc béc lé t©m tr¹ng cña t¸c gi¶? GV: ChiÒu chiÒu thêng dÔ gîi vµo lßng ngời nỗi khắc khoải cô đơn. ? Tìm những nghệ thuật đặc sắc trong - Nghệ thuật: Dùng từ khéo léo, sử dụng động từ “chen” điệp lại 2 lần, liệt kê các sự vật: Cỏ, cây, đá, lá, 2 câu đề và phân tích? hoa. ? C¶nh s¾c ë ®©y hiÖn lªn tríc m¾t nhµ - DiÔn t¶ c¶nh vËt ë §Ìo Ngang rÊt um tïm, rËm r¹p có nhiều thứ, nhiều cây cỏ chen lấn vào nhau để cùng th¬ nh thÕ nµo? tån t¹i, g©y mét Ên tîng vÒ c¶nh s¾c thËt hoang s¬ cña thiªn nhiªn c©y cá. * 2 c©u thùc ? Nh÷ng tõ ng÷ nµo cho ta thÊy c¶nh - TiÒu vµi chó-> Con ngêi. - Chî mÊy nhµ-> C¶nh vËt sèng cña con ngêi? ? Tìm và phân tích cái hay trong việc Nt:- Sử dụng từ láy: lom khom, lác đác. - Đối ý: ( Lom khom- lác đác; dới núi- bên sông, tiều dïng tõ ë 2 c©u thùc? vµi chó- chî mÊy nhµ) ? Em có nhận xét gì về đối thanh? - §èi thanh: BB-TT; TT-BB; BBT-TTB. - MÊy- vµi -> Sè tõ; §¶o trËt tù có ph¸p: ? Ngoµi ra cßn sö dung biÖn ph¸p nµo - Con ngêi Ýt ái; c¶nh vËt tha thít. n÷a? ? Tác dụng của các biện pháp nghệ => Sự sống tha vắng, tiều tuỵ- buồn cô đơn, vắng vẻ. thuật đó? GV: LÏ ra cã thªm thÕ giíi con ngêi thì cảnh phải sống động hơn. Nhng con ngêi xuÊt hiÖn n¬i nµy sao mµ qu¸ nhá bÐ, Ýt ái vµ khèn khæ téi nghiÖp. ChØ cã vµi chó tiÒu ®ang lom khom, nhÆt nh¹nh díi nói, mÊy nãc nhµ Ýt ái, tha thít cña nh÷ng qu¸n chî nghÌo cµng khiÕn cho c¶nh vËt thªm h¾t hiu * 2 c©u luËn c« qu¹nh. - ¢m thanh tiÕng chim quèc vµ chim ®a ®a. ? Âm thanh vang lên ở đèo ngang là - Đối ý, đối thanh, chơi chữ, điển tích. Dùng từ đồng ©m thanh g×? ©m kh¸c nghÜa(Quèc- níc; Gia- nhµ); Èn dô : mîn ? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ tiếng chim để tỏ lòng ngời. thuËt g×? GV kể về sự tích Thục đế mất nớc hồn biÕn thµnh con chim quèc nhí níc kªu - Buån th¬ng, da diÕt, n·o nÒ, v¾ng vÎ, c« qu¹nh cña đến nhỏ máu mà chết. ? TiÕng chim quèc vµ chim ®a ®a gîi tiÕng chim gäi bÇy lóc hoµng h«n. - Hs gi¶i thÝch tõ khã: 1, 4, 5 Sgk.

(64) cho em c¶m gi¸c g×?. => Kín đáo nói về tâm trạng nhớ nớc, thơng nhà của t¸c gi¶. - C¶nh §Ìo Ngang lóc xÕ tµ lµ mét n¬i hoang v¾ng, ? Qua ph©n tÝch 6 c©u th¬ ®Çu em cã heo hót, buån.Con ngêi tha thít, thiÕu sù sèng. c¶m nhËn g× vÒ c¶nh s¾c, sù sèng con ngêi ë §Ìo Ngang? - Đó là nỗi nhớ thơng da diết của đứa con tha hơng lữ ? V× sao bµ cã t©m tr¹ng nh vËy? thứ( Lúc này bà đang vào Phú xuân để làm bà giáo d¹y cung n÷). Nhí níc lµ mét hoµi niÖm vÒ thêi dÜ vãng tơi đẹp. Tâm trạng buồn, cô đơn và hoài cổ- thơng về triều đại... * 2 c©u kÕt: - §èi lËp: Trêi, non, níc > < m¶nh t×nh riªng ? Hai c©un ( Mªnh m«ng, ( Bé nhỏ, cô đơn) kÕt sö dung thñ ph¸p b¸t ng¸t) nghệ thuật đặc sắc nào? GV- §èi lËp, ngîc chiÒu : Trêi non níc b¸t ng¸t , réng më bao nhiªu th× “mảnh tình riêng” càng nặng nề khép - Ta: đại từ. Tâm sự sâu kín, chỉ mình mình biết, một kín, bé nhỏ, cô đơn bấy nhiêu. mình mình hay ; 1 mình đối diện với chính mình ? Em hiÓu g× vÒ côm tõ : ta víi ta ? => Cực tả nỗi cô đơn tuyệt đối. - Nçi nhí níc, th¬ng nhµ da diÕt, ©m thÇm, lÆng lÏ. ? Th«ng qua côm tõ “ ta víi ta” t¸c gi¶ muèn béc lé c¶m xóc nµo? ? Nh vËy, em hiÓu g× vÒ t©m tr¹ng cña nhà thơ đợc bộc lộ ở bài thơ này?. - Nỗi buồn, cô đơn thầm kín, hớng nội của tác giả gi÷a c¶nh §Ìo Ngang. Trêi cao th¨m th¼m, non níc bao la. T×nh th¬ng nhµ, nhí níc da diÕt, ©m thÇm lÆng lẽ, nỗi buồn cô đơn, lẻ loi của tác giả. III- Tæng kÕt 1- NghÖ thuËt : T¶ c¶nh ngô t×nh, sö dông c¸c biÖn pháp nghệ thuật: điệp từ, đảo trật tự cú pháp, đối ý, ? Bài thơ có nét đặc sắc nào về nghệ đối thanh, ẩn dụ, liệt kê, chơi chữ, điển tích-điển cố . thuËt? 2- Néi dung : - ThÓ hiÖn nçi nhí níc, th¬ng nhµ, nçi buån thÇm lÆng ? Khái quát giá trị nội dung của bài thơ cô đơn của tác giả. - T¶ c¶nh- béc lé t©m tr¹ng.. 4- LuyÖn tËp- cñng cè: ? Gọi Hs đọc lại bài thơ. ? Văn bản “Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan đợc làm theo thể thơ gì? ? Nghệ thuật đợc sử dụng bài thơ có gì đặc biệt? ? Nªu néi dung bµi th¬. 5- Híng dÉn häc ë nhµ - Nắm đợc nội dung, nghệ thuật của bài thơ.. - Häc thuéc lßng bµi th¬ - Chuẩn bị bài : Bạn đến chơi nhà.. ....................................................................................

(65)

(66) TiÕt 30 31 10 2012. Văn bản : Bạn đến chơi nhà (NguyÔn KhuyÕn ). A- Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc: - Giúp học sinh thấy đợc: + Qua nghệ thuật tạo cảnh giúp hs thấy đợc tình cảm của bài thơ nôm đờng luật với ngôn ngữ b×nh dÞ, méc m¹c ch©n quª. + Tình bạn đậm đà, hồn nhiên dân dã của Nguyễn Khuyến. 2. KÜ n¨ng : - Rèn luyện cho các em kĩ năng đọc- hiểu thể thơ thất ngôn bát cú đờng luật. - NhËn diÖn quan hÖ tõ. B. ChuÈn bÞ: - GV: Nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - HS : Häc bµi cò, chuÈn bÞ bµi míi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi th¬: Qua §Ìo Ngang cña Bµ HuyÖn Thanh Quan? ? Bài thơ đợc làm theo thể thơ gì? Nghệ thuật đợc sử dụng bài thơ có gì đặc biệt? Nêu nội dung bµi th¬? - GV gäi hai em HS lªn b¶ng tr¶ lêi GV nhËn xÐt cho ®iÓm III- Bµi míi: Tình bạn là một trong số những đề tài truyền thống của lịch sử văn học Việt Nam. Bạn đến chơi nhà là một bài thơ thuộc loại hay nhất viết về đề tài tình bạn. Hoạt động của GV và HS Néi dung ? Qua sù chuÈn bÞ bµi ë nhµ em h·y nªu kh¸i I- §äc vµ t×m hiÓu chung: quát về cuộc đời và sự nghiệp của nhà thơ 1- Giới thiệu tác giả, tác phẩm: NguyÔn KhuyÕn? - NguyÔn KhuyÕn (1835 – 1909). Quª ë th«n VÞ H¹, x· Yªn §ç nay thuéc huyÖn B×nh Lôc – Hµ Nam. - Lµ nhµ th¬ lín cña d©n téc. * Sù nghiÖp v¨n ch¬ng: S¸ng t¸c chñ yÕu vµo giai ®o¹n sau khi «ng tõ quan vÒ lµng sau 1884. - V¨n th¬ cña «ng xoay quanh 3 néi dung:.

(67) ? Bài thơ đợc sáng tác vào thời gian nào? Hớng dẫn đọc. - §äc chËm r·i, hãm hØnh, vui, th©n mËt. GV đọc mẫu. 2 HS đọc lại. Nhận xét cách đọc bài của HS ? Hs gi¶i thÝch tõ: Kh«n, chöa.. + Béc b¹ch t©m sù (Khãc D¬ng Khuª). + Con ngêi c¶nh vËt, c/s ë quª h¬ng( Chïm thơ thu, bạn đến chơi nhà...) + Chế diễu, đả kích kẻ tham lam (hội tết) - Bài thơ đợc sáng tác vào giai đoạn sau ngµy «ng c¸o quan vÒ ë Èn. 2- §äc- chó thÝch a. §äc. ? Theo em bµi th¬ nµy thuéc thÓ th¬ g×? H·y chỉ rõ đặc điểm cuả thể thơ đó? ? Thông thờng bài thơ thất ngôn bát cú đờng luật gồm 4 phần mỗi phần 1 cặp 2 câu. b- Chú thích Nhng nÕu xÐt vÒ néi dung bµi th¬ nµy em thÊy nªn chia bè côc bµi th¬ nµy nh thÕ nµo? 3- ThÓ th¬: ThÊt ng«n b¸t có: gåm 8 c©u mçi c©u 7 ch÷. HiÖp vÇn: Nhµ, xa, gµ, hoa, ta. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch më ®Çu bµi th¬? 4- Bè côc: 3 PhÇn. ? T©m tr¹ng cña t/g nh thÕ nµo? +P1: C©u th¬ ®Çu. +P2: 6 C©u th¬ tiÕp. +P3: C©u th¬ cuèi. ? Cuéc gÆp gì sau 1 thêi gian xa c¸ch đợc thể hiện qua cụm từ nào? ý nghĩa của II- Đọc- hiểu chi tiết: 1-C©u th¬ ®Çu: cụm từ đó? §· bÊy l©u nay B¸c tíi nhµ. ? Cách xng hô với bạn có gì đặc biệt? - Là 1 thông báo bạn đến chơi, là tiếng reo ? Cách xng hô đó có ý nghĩa gì? ? Em cã nhËn xÐt nh thÕ nµo vÒ giäng ®iÖu vui-> C¸ch më ®Çu thó vÞ. - RÊt vui mõng, hå hëi, tho¶ lßng khi cã b¹n c©u th¬? đến thăm. ? Theo nội dung của câu thơ thứ nhất thì -“Đã bấy lâu nay” thời gian xa cách đã lâu Nguyễn Khuyến phải tiếp đãi bạn nh thế nào đồng thời tỏ niềm chờ đợi bạn đến chơi đã tõ l©u. khi có bạn đến chơi? - Gäi b¹n lµ b¸c, b¹n chÝ th©n, b¹n hiÒn l©u ngµy míi gÆp. B¹n thuéc bËc anh. - Giäng hå hëi vui vÎ, lêi th¬ nh mét tiÕng chào, một lời reo vui khi có khách đến nhµ ch¬i, mµ kh¸ch l¹i lµ mét ngêi b¹n l©u l¾m råi míi gÆp. - Phải tiếp đãi bạn trọng thể, có mâm cao cç ®Çy, rîu ngon, thøc ¨n ngon, vËt l¹ mang ra đãi bạn -> để tỏ lòng thân thiện, ? Kể ra hoàn cảnh đó Nguyễn Khuyến quý mến bạn. 2- S¸u c©u th¬ tiÕp. nhằm mục đích gì? - Tình huống oái oăm: Khó mà tin đợc với (Mọi sản vật của gia đình đều có ? Quan s¸t cÆp c©u 3,4 vµ 5,6 chØ ra thñ ph¸p lý do nghÖ thuËt vµ nhËn xÐt c¸ch dïng tõ ë c¸c mµ kh«ng cã) cÆp c©u trªn? T¸c dông? ? Trong 6 câu thơ này NK đặt mình vào hoµn c¶nh nh thÕ nµo? - Nhµ th¬ muèn gi·i bµy víi b¹n r»ng: B¹n đến chơi ông cũng nghĩ ngay đến việc thiết đãi bạn. Muốn thiết đãi bạn thì phải có phải ®i chî mua thøc ¨n . ? H·y lµm râ tÝnh chÊt cã mµ l¹i kh«ng cã cña c¸c s¶n vËt dîc nãi trong v¨n b¶n?. ? Theo em NK cã chót b¨n kho¨n, buån khi bạn đến chơi vào hoàn cảnh nh vậy không? V× sao? ? Qua ®©y em cã nhËn xÐt g× vÒ tÝnh c¸ch cña NguyÔn KhuyÕn? ? TiÕp kh¸ch quÝ nhµ th¬ cßn thiÕu c¶ thø g×. - Có chợ nhng không có trẻ ở nhà để sai - Cã c¸ nhng ao s©u khã b¾t. - Cã gµ nhng vên réng khã ®uæi b¾t. - Cã rau, tr¸i (c¶i, cµ, míp, bÇu) mµ cha đến vụ. GV: sản vật gia đình thì rất phong phú Có mµ l¹i nh kh«ng cã. - Nghệ thuật đối. GV: Phép đối đợc kết hợp chặt chẽ tạo nên mét giäng th¬ nhÑ nhµng, vui t¬i, c©n xøng,.

(68) n÷a?. hoµ hîp víi c¶nh vên tîc xinh t¬i. C¸c tÝnh tõ: sau, c¶, réng, tha cïng víi c¸c phã tõ chØ sự tiếp diễn của hoạt động: chửa, mới, vừa, đơng hô ứng bổ trợ cho nhau một cách tự nhiªn. Cïng víi c¸c chi tiÕt miªu t¶ chÊm ph¸ lµm hiÖn lªn c¶nh vên tîc c©y cèi ®ang đơm hoa kết trái. - Kh«ng b¨n kho¨n, kh«ng buån v× «ng cè tạo ra tình huống đặc biệt oái oăm đó( Nếu có mọi thứ thết đãi bạn đó là chuyện bình thêng trong cuéc sèng. §ã lµ c¸ch nãi cho vui vÒ sù kh«ng cã g×. Lµm næi bËt sù thanh đạm, nghèo khó của quan thanh liêm về ở Èn. - Hóm hỉnh, hài hớc, yêu đời.. ? Em cã thÓ h×nh dung ra NguyÔn KhuyÕn ®ang gÆp t×nh huèng nh thÕ nµo? GV: Lóc vÒ ë Èn, c¸o quan lui vÒ sèng mét cuéc sèng b×nh dÞ ë quª cò. NguyÔn KhuyÕn cã “N¨m gian nhµ thÊp le te” vµ “ chÝn sµo t thæ lµ n¬i ë” th× chuyÖn kh«ng cã c¶ miÕng trầu để tiếp khách là điều khó có thể xảy ra. Nguyễn Khuyến đã nói quá sự thật lên. ? ViÖc cè t×nh t¹o nªn t×nh huèng khã xö nh vËy cña t¸c gi¶ cã t¸c dông g× trong viÖc thÓ hiÖn t×nh c¶m víi b¹n bÌ? §ã lµ t×nh c¶m nh thÕ nµo? ? Em cã thÓ h×nh dung nÐt mÆt cña cô “Tam + §Çu trß tiÕp kh¸ch trÇu kh«ng cã. Nguyên Yên đổ” lúc đó không? - Ngêi xa thêng nãi: miÕng trÇu lµ ®Çu c©u chuþªn. ChÝnh v× vËy miÕng trÇu kh«ng thÓ thiếu đợc trong bất kì cuộc hội ngộ nào, dù buồn hay vui, đám hiếu hay đám hỉ. Thế mà ? Trong câu thơ cuối cho em hiểu thêm điều lúc này ngay cả miếng trầu nhỏ nhất để tiếp g×? đãi bạn cũng không có. ? Cụm từ “ Ta với ta” khẳng định thêm quan - Khó xử. niÖm vÒ t×nh b¹n cña NguyÔn KhuyÕn nh thÕ nµo ? - T¸c gi¶ cè t×nh dùng lªn t×nh huèng khã xö ? Quan hệ từ “với” có tác dụng chỉ mối quan , đùa vui, hài hớc để bộc lộ tình cảm chân hệ nh thế nào giữa ta1 và ta 2? ý nghĩa của thực, thân mật của mình đối với bạn. côm tõ “ Ta víi ta” ë bµi th¬ nµy cã g× kh¸c so víi côm tõ “ ta víi ta” trong bµi Qua §Ìo - NÐt mÆt vui t¬i, mang nô cõ¬i hãm hØnh, Ngang? ¸nh m¾t th©n t×nh. §©y lµ nô cêi rÊt riªng cña NguyÔn KhuyÕn kh«ng thÓ lÉn víi ai trong lµng v¨n häc ViÖt Nam. 3- C©u th¬ cuèi : Bác đến chơi đây ta với ta - Chỉ cần có ta( Tình bạn chân thành) là đủ råi. ? Nh vậy từ sự vui đùa với bạn ở 6 câu thơ trên tác giả nhằm khẳng định điều gì ở câu th¬ kÕt? ? ý nghÜa cña bµi th¬ dån c¶ vµo 3 tõ: “ Ta với ta”. Theo em có đúng không? Vì sao?. - T×nh b¹n ch©n thµnh kh«ng cÇn ph¶i vËt chất đầy đủ nh ý mà chỉ cốtcái tính. chỉ cần hiÓu nhau, quý nhau lµ vui l¾m råi. - §¹i tõ ta. - Ta 1: lµ chñ nh©n (TG)- T«i. - Ta 2: lµ kh¸ch (B¹n)- B¸c. - ở bài “ Qua đèo Ngang chỉ sự hoà hợp ? Em h·y nªu nh÷ng nÐt nghÖ thuËt tiªu biÓu trong mét néi t©m cña con ngêi buån, c« ë bµi th¬? đơn của Bà Huỵên Thanh Quan lúc lên đỉnh đèo Ngang. Còn trong “ Bạn đến chơi ? Bµi th¬ thÓ hiÖn t×nh c¶m nµo cña t¸c gi¶ nhµ”chØ sù hoµ hîp hai con ngêi trong mét víi b¹n? tình bạn. ở đây có sự sự chuyển đổi ngôi thø: Tõ B¸c ë ng«i thø 2 chuyÓn thµnh ta ë ngôi thứ 1. Câu thơ nhấn mạnh Bác đến chơi ®©y t«i víi B¸c tuy hai mµ lµ mét. - Tõ c¸i kh«ng cña vËt chÊt t«n lªn c¸i cã cña mét t×nh b¹n tuyÖt vêi. Mét t×nh b¹n tri kỉ đẹp đẽ, thân thiết. - Khẳng định một tình bạn tri kỉ đẹp đẽ, thân thiÕt vît lªn mäi lÒ thãi, lÔ nghi, mäi vËt.

(69) chÊt c¸m dç tÇm thêng. - §óng. Ta víi ta, T«i víi B¸c tuy 2 mµ lµ 1. Cụm từ này nhà thơ khẳng định đã là tình c¶m tri kØ, tri ©m, b»ng sù ch©n thµnh, ®©u cần đến mâm cao cỗ đầy. III- Tæng kÕt 1- Nghệ thuật : - Sử dụng nghệ thuật đối, c¸c phã tõ, tÝnh tõ. Giäng th¬ hµi híc, vui t¬i, hãm hØnh 2- Néi dung : - Tình cảm chân thành, đậm đà thắm thiết của tác giả đối với bạn. IV- LuyÖn tËp- cñng cè: ? Gọi Hs đọc lại bài thơ. ? Văn bản “ Bạn đến chơi nhà” đợc làm theo thơ gì? ? Nghệ thuật đợc sử dụng trong bài thơ có gì đặc biệt? ? Nªu néi dung bµi th¬. V- Híng dÉn häc ë nhµ - Nắm đợc nội dung, nghệ thuật của bài thơ.. - Häc thuéc lßng bµi th¬ - ChuÈn bÞ bµi : Xa ng¾m th¸c nói l.. TiÕt 31-32 2.11.2012. ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 2. A- Mục tiêu cần đạt: 1. KiÕn thøc: - Học sinh viết đợc bài văn biểu cảm về thiên nhiên thể hiện tình yêu thiên nhiên theo truyÒn thèng cña nh©n d©n ta. 2. KÜ n¨ng : - RÌn luyÖn cho c¸c em kÜ n¨ng lµm bµi v¨n biÓu c¶m. 3. Gi¸o dôc : - Giáo dục học sinh ý thức độc lập tự chủ khi làm bài. B. ChuÈn bÞ: - GV: §Ò bµi, dµn ý. - HS : ChuÈn bÞ vë lµm bµi. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? Nh¾c l¹i c¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m? III- Bµi míi: I- §Ò ra: Loµi c©y em yªu quý nhÊt. II- §¸p ¸n- BiÓu ®iÓm: - Dµn ý a, Më bµi : + Nêu loài cây em yêu, lý do mà em yêu loài cây đó. + Nêu cảm xúc đối với cây em yêu: Là một thứ tình cảm quý mến thân thuộc, gắn với nhiều kû niÖm b, Th©n bµi: +Th©n c©y, l¸ c©y, cµnh,. + Hoa, qu¶... + Loµi c©y em yªu cã ý nghÜa g× trong cuéc sèng cña con ngêi: + Loài cây đó đối với cuộc sống vùng quê em....

(70) + Loài cây đối với gia đình: + cây trở nên ngời bạn gắn bó thân thiết đối với em . c, KÕt bµi - ThÓ hiÖn t×nh c¶m, lßng yªu mÕn g¾n bã cña em víi c©y . BiÓu ®iÓm: - Điểm giỏi: (9, 10) nội dung đảm bảo, bố cục chặt chẽ, cân đối, các ý đợc sắp xếp theo một trình tự hợp lí, logic. Bài viết mạch lạc, bộc lộ đợc cảm xúc của bản thân. - Điểm khá: (7, 8) đúng kiểu bài, nội dung cơ bản đầy đủ, bố cục rõ ràng, đôi chỗ còn rời rạc, cha thËt sù nhuÇn nhuyÔn. - Điểm trung bình:(5, 6): Đúng kiểu bài, đủ nội dung, trình bày rời rạc. Còn mắc lỗi diễn đạt dïng tõ. - Điểm yếu:(3, 4): Bài thiếu nội dung, mắc nhiều lỗi diễn đạt dùng từ. - §iÓm kÐm:(1, 2): Sai kiÓu bµi, bµi lµm qu¸ yÕu. III- Thu bµi- nhËn xÐt giê lµm bµi. - Sau 90 phót häc sinh viÕt bµi, gi¸o viªn thu bµi vÒ nhµ chÊm. IV- Cñng cè - Gi¸o viªn kh¸i qu¸t l¹i c¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m? V- Híng dÉn häc sinh häc vµ lµm bµi ë nhµ: - ¤n tËp c¸c bíc lµm bµi v¨n biÓu c¶m. - ChuÈn bÞ: C¸ch lËp ý cña bµi v¨n biÓu c¶m. - Nhận ra đợc cách kể chuyện chân thật và cảm động của tác giả. - Thấy đợc tầm quan trọng của bố cục trong văn bản. Có ý thức xây dựng bố cục khi tạo lập văn bản và bớc đầu xây dựng đợc một văn bản có bố cục rành mạch, hợp lí. - Hiểu rõ khái niệm mạch lạc trong văn bản, từ đó biết tạo lập những văn bản có tính mạch l¹c..

(71) Ch÷a lçi vÒ quan hÖ tõ TiÕt 33 5.11.2012 A- Mục tiêu cần đạt: hiÓu biÕt vÒ kh¸i niÖm quan hÖ tõ, c¸c lo¹i quan hÖ tõ vµ chøc n¨ng cña quan hÖ tõ Gióp c¸c em thÊy râ c¸c lçi thêng gÆp vÒ quan hÖ tõ( thiÕu, thõa, dïng kh«ng thÝch hîp, kh«ng cã t¸c dông. - Th«ng qua luyÖn tËp, n©ng cao kÜ n¨ng sö dông quan hÖ tõ. B. ChuÈn bÞ: - GV: SGK, Sgv. - HS : Häc bµi cò, chuÈn bÞ bµi míi. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ quan hÖ tõ? Sö dông quan hÖ tõ nh thÕ nµo? Quan hÖ tõ “ H¬n” trong c©u: “Lßng chµng ý thiÕp ai sÇu h¬n ai”? BiÓu thÞ ý nghÜa quan hÖ g×? III- Bµi míi: Khi nãi vµ viÕt häc sinh chóng ta thêng ph¹m ph¶i lçi vÒ sö dông quan hÖ tõ. Lçi vÒ sö dông quan hÖ tõ kh¸ ®a d¹ng. TiÕt häc h«m nay sÏ gióp c¸c em nhËn biÕt mét sè kiÓu lçi vÒ sö dông quan hÖ tõ. Hoạt động của GV và HS Néi dung ? §äc 2 c©u trong vÝ dô 1 sgk . Em cã nhËn I- C¸c lçi thêng gÆp vÒ quan hÖ tõ: xÐt nh thÕ nµo vÒ néi dung c¸c c©u trªn? V× 1-ThiÕu quan hÖ tõ. sao? * VÝ dô1: - Néi dung khã hiÓu. V× néi dung c¸c phÇn ? Làm thế nào để ý câu văn đợc liên kết chặt trong câu cha liên kết với nhau chặt chẽ chÏ h¬n? - §iÒn thªm vµo c¸c c©u v¨n c¸c tõ thÝch hîp. ? Các từ dùng để điền thêm vào các câu văn a. Đừng nên nhìn hình thức để đánh giá kẻ trªn thuéc tõ lo¹i nµo? kh¸c. b. Câu tục ngữ này chỉ đúng với xã hội xa, ? Hãy xác định các vế câu ở câu a? còn ngày nay thì không đúng. - Quan hÖ tõ. ? NhËn xÐt c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c vÕ ë trong c©u? 2- Dïng quan hÖ tõ kh«ng thÝch hîp vÒ ? Theo em dïng quan hÖ tõ “vµ” ë ®©y cã nghÜa. hîp lÝ kh«ng? Nªn dïng tõ nµo thay cho tõ * VÝ dô 2: vµ? a. Nhµ em ë xa trêng/ vµ/ bao giê em còng đến trờng đúng giờ - §©y lµ mèi quan hÖ t¬ng ph¶n (Nhµ xa trêng -> đến đúng giờ. ? Xác định các vế ở câu b và mối quan hệ - Không hợp lí ta thay từ và bằng từ nhng. gi÷a chóng? ? Dùng từ “để” để liên kết các vế câu trên có hợp lí không? Thay từ để bằng từ nào? b. Chim sâu rất có ích cho nông dân /để /nó diÖt s©u ph¸ ho¹i mïa mµng. VÕ 1: Lµ kÕt qu¶; vÕ 2 lµ nguyªn nh©n. ? Các câu trên đã đủ thành phần câu cha? - Thay từ để bằng từ vì. ? Muèn biÕn thµnh phÇn tr¹ng ng÷ cña c©u trªn chñ ng÷ cña c©u ta ph¶i lµm nh thÕ nµo? 3- Lçi thõa quan hÖ tõ. ? Nh vËy c¸c c©u ë vÝ dô 3 m¾c ph¶i lçi g×? * VÝ dô3: - C¸c c©u chØ cã thµnh phÇn tr¹ng ng÷ vµ vÞ ng÷ cha cã chñ ng÷. ? Chó ý phÇn in ®Ëm ë c©u a, b bé phËn kÌm - Bá quan hÖ tõ “qua” vµ “vÒ” ë ®Çu mçi c©u theo quan hÖ tõ cã liªn kÕt víi c¸c bé phËn biÕn ng÷ thµnh thµnh phÇn chñ ng÷..

(72) nµo kh¸c kh«ng? ? Xét về nội dung các câu trên đã biểu đạt - Lỗi thừa quan hệ từ. mét néi dung trän vÑn cha? V× sao? 4. Lçi dïng quan hÖ tõ mµ kh«ng cã t¸c dông liªn kÕt. * VÝ dô 4: SGK - Kh«ng. Bé phËn kÌm theo quan hÖ tõ kh«ng liªn kÕt víi bé phËn nµo kh¸c. ? Nên sửa nh thế nào để nội dung các câu - Cha. Vì: trên đợc trọn vẹn? a. §· lµ häc sinh giái th× ph¶i giái toµn diÖn c¸c m«n chø kh«ng ph¶i giái m«n to¸n vµ Qua 4 vÝ dô võa t×m hiÓu, chóng ta thÊy v¨n. trong viÖc sö dông quan hÖ tõ cÇn tr¸nh m¾c b. Cßn thiÕu bé phËn liªn kÕt víi tõ chÞ (cha ph¶i lçi g×? nªu râ néi dung kh«ng thÝch c¸i g× víi chÞ) Gọi hs đọc ghi nhớ SGK. - Söa: a. Kh«ng nh÷ng...mµ cßn giái vÒ nhiÒu m«n kh¸c. b. Nã thÝch, t©m sù víi chÞ. §äc c¸c c©u bµi 1. ? Các câu vừa đọc mắc lỗi gì? * Ghi nhí: SGK ? Chữa lỗi đó bằng cách nào? II. LuyÖn tËp ? Thay quan hÖ tõ dïng sai trong c¸c c©u Bµi tËp1: b»ng quan hÖ tõ thÝch hîp? - ThiÕu quan hÖ tõ. ? Giải thích vì sao lại thay quan hệ từ đó? C©u 1: Thªm quan hÖ tõ “ tõ” C©u 2: §Ó hoÆc cho. Bµi tËp 2: ? Ch÷a c¸c c©u cho hoµn chØnh? T¹i sao? C©u 1: Thay tõ víi b»ng tõ nh §äc yªu cÇu bµi tËp. C©u 2: Thay tõ tuy b»ng tõ dï Xác định các quan hệ từ in đậm ở bài tập 4 C©u 3: Thay tõ b»ng b»ng tõ vÒ. dùng đúng hay sai? Gi¶i thÝch: víi( quan hÖ kÕt nèi); nh( quan hÖ so s¸nh); tuy cÆp víi nhng; b»ng (quan hÖ ph¬ng tiÖn, chÊt liÖu…); VÒ( ph¬ng diÖn, một mặt nào đó) Bµi tËp 3: Câu 1: bỏ từ đối với c©u 2: bá tõ víi c©u 3: bá tõ qua; -> lçi dïng thõa quan hÖ tõ. 4.Bµi 4: Câu đúng: a, b, d, h. C©u sai: c, e, g, i. IV- Cñng cè - Qua bµi häc võa t×m hiÓu h·y cho biÕt trong viÖc sö dông quan hÖ tõ cÇn tr¸nh m¾c ph¶i lçi nµo? Gọi hs đọc ghi nhớ SGK. - Đọc bài bạn đến chơi nhà em có nhận xét gì về cách sử dụng quan hệ từ. V- Híng dÉn häc ë nhµ: - N¾m ch¾c néi dung bµi vÒ c¸c lçi quan hÖ tõ thêng m¾c ph¶i. - Lµm l¹ic¸c bµi tËp vµo vë.Lµm bµi tËp 5 - Chuẩn bị bài từ đồng nghĩa. -Với kiến thức đã học thử so sánh sự khác nhau giữa từ đồng âm và t đồng nghĩa ,.

(73)

(74) TiÕt 34 7.11.2012. V¨n b¶n 1: Xa ng¾m th¸c nói l ( Lý B¹ch) V¨n b¶n 2: phong kiÒu d¹ b¹c (Tr¬ng KÕ) (Hớng dẫn đọc thêm ). A- Mục tiêu cần đạt: - Giúp các em vận dụng những kiến thức đã học về văn miêu tả và văn biểu cảm để phân tích đợc vẻ đẹp của thác Núi L và. Qua đó thấy đợc một số nét trong tâm hồn và tính cách của nhà th¬ LÝ B¹ch. - Bíc ®Çu c¸c em cã ý thøc vµ biÕt sö dông ph©n dÞch nghÜa trong viÖc ph©n tÝch t¸c phÈm vµ phÇn nµo tÝch luü tõ H¸n ViÖt. - Hiểu đợc bài thơ: phong kiều dạ bạc (Trơng Kế) về cách thể hiện sinh động cảm nhận qua nh÷ng ®iÒu nghe vµ nh×n thÊy cña kh¸ch xa quª. - Giáo dục học sinh tình yêu quê hơng đất nớc. B. ChuÈn bÞ: -Tranh ch©n dung LÝ B¹ch -Tập thơ đờng . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ thÓ th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt (sè c©u, tiÕng, vÇn ,nhÞp trong bµi)? ? Em đã đợc học những bài thơ thất ngôn tứ tuyệt đờng luật nào ? ? Đọc thuộc lòng 1 bài thơ thất ngôn tứ tuyệt đờng luật em thích? vì sao em thích bài thơ ấy? III- Bµi míi: Lí Bạch là một trong những nhà thơ nổi tiếng đời Đờng. Ông có rất nhiều bài thơ hay miêu tả về thiên nhiên đất nớc để hiểu rõ hơn ta đi tìm hiểu bài hôm nay. Hoạt động của GV và HS Néi dung Gọi HS đọc chú thích (*) V¨n b¶n 1: Xa ng¾m th¸c nói L ( Lý ? Nêu hiểu biết của em về cuộc đời và sự Bạch) nghiÖp cña nhµ th¬ Lý B¹ch? I- §äc vµ t×m hiÓu chung: 1- Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ t¸c phÈm a- T¸c gi¶: Lý B¹ch(701-762) Lµ nhµ th¬ næi tiÕng cña Trung Quèc thêi §êng hiÖu lµ Thanh Liªm. - ông đợc mệnh danh là “tiên thơ” ? Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ? - Th¬ «ng biÓu hiÖn mét t©m hån tù do hµo phãng. - §Ò tµi: chiÕn tranh, thiªn nhiªn, t×nh yªu vµ t×nh b¹n. - §äc phiªn ©m ch÷ H¸n. Yªu cÇu chÝnh x¸c b-T¸c PhÈm: Väng L s¬n béc bè lµ bµi th¬ tõng tõ, giäng phÊn chÊn, hïng tr¸ng, ngîi thÊt ng«n tuyÖt có trong lÝ th¸i B¹ch tËp th¬ ca, nhÞp 4/3 hoÆc 2/2/3 gåm hai bµi. §©y lµ bµi th¬ thø hai lµm lóc - Đọc bản dịch nghĩa một cách chậm rãi,rõ cuối đời khi ông trở laị với cuộc sống ngao rµng. du - §äc b¶n dÞch th¬ theo nhÞp 4/3 1- §äc Gọi 1 HS đọc to chú thích và phần dịch nghÜa ? Nêu hiểu biết của em về nghĩa của 5 động tõ : väng , sinh, gi¶i, nghi, l¹c. ? Bài thơ đợc viết theo thể thơ gì? ? Cảnh núi Hơng Lô đợc miêu tả qua câu thơ nµo? ? C©u th¬ thø nhÊt t¶ c¶nh g×?. 2- Gi¶i thÝch c¸c tõ khã:. 3- ThÓ th¬ : ThÊt ng«n tø tuyÖt..

(75) ? NÕu hiÓu H¬ng L« ( lµ h¬ng) t¹i sao khãi trên đỉnh núi từ trắng sang màu tía? ? C¶nh nói H¬ng L« hiÖn lªn trong c©u th¬ thứ nhất mang vẻ đẹp nh thế nào? ? Nói H¬ng L« lµ ph«ng nÒn th× ®©u sÏ lµ t©m ®iÓm cña bøc tranh?. II- §äc vµ t×m hiÓu chi tiÕt: C©u th¬ ®Çu: + NhËt chiÕu H¬ng L« sinh tö yªn. - Cảnh đỉnh núi Hơng Lô đợc nắng chiếu sinh ra lµn khãi to¶. - Đỉnh núi đợc mặt trời chiếu cảnh vật nh ? Cảnh thác nớc đợc hiện lên nh thế nào tràn đầy sinh khí và biến ảo. trong con m¾t vµ t©m hån nhµ th¬? - Vẻ đẹp rực rỡ, kì ảo, sinh động. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c©u th¬ nµy? - Th¸c níc ? T¸c gi¶ tõ chç nh×n thÊy th¸c níc vµ tëng tîng ra th¸c níc nh thÕ nµo? C©u 2 ? Qua miêu tả của tác giả cho em hiểu thêm - Thác nớc nh 1 con sông có hình dáng đặc ®iÒu g× vÒ nói L? biÖt “ch¶y xuèng nh ®ang treo” - §Ñp nh 1 bøc tranh kú vÜ, tr¸ng lÖ. ? T¸c gi¶ dïng biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ë c©u C©u 3 4? T¸c dông cña nghÖ thuËt Êy ? - Níc ch¶y m¹nh vµ th¼ng tõ trªn 1 ®iÓm rÊt ? Qua các câu thơ trên ta thấy vẻ đẹp nào cao với con số biểu trng 3000 thớc. cña th¸c níc? - H×nh dung thÕ nói cao, sên nói dèc. ? ViÖc miªu t¶ nh vËy cho thÊy t¸c gi¶ cã t×nh c¶m nh thÕ nµo víi thiªn nhiªn? C©u 4 ? Qua ®©y ta hiÓu thªm tÝnh c¸ch g× cña t¸c - NghÖ thuËt liªn tëng so s¸nh – Dßng th¸c đồ sộ đến mức tởng dải ngân hà tuột khỏi gi¶? ? Khái quát nét đặc sắc về nghệ thuật cũng mây rơi xuống hạ giới. - Tình yêu thiên nhiên tha thiết đằm thắm nh néi dung cña bµi? cña t¸c gi¶. Gọi hs đọc ghi nhớ: SGK - TÝnh c¸ch phãng kho¸ng, m¹nh mÏ cña nhµ th¬. ? H·y nªu mét sè nÐt c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶, t¸c III- TiÓu kÕt: phÈm? 1- Néi dung. 2- NghÖ thuËt V¨n b¶n 2: Phong kiÒu d¹ b¹c: I- §äc vµ t×m hiÓu chung: ? Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ? 1- Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ t¸c phÈm a- T¸c gi¶:-Tr¬ng KÕ: Sèng gi÷a thÕ kØ VIII. Ngời Tơng Châu, tỉnh Hồ Bắc, đỗ tiến sĩ, có Gọi 2 HS đọc văn bản. lµm quan nhá. ? Bài thơ đợc viết theo thể thơ gì? - Th¬ «ng thêng t¶ phong c¶nh lµ chñ yÕu. - ThÓ th¬: ThÊt ng«n tø tuyÖt. b-Tác Phẩm: Khi tác giả đi qua và đỗ thuyÒn ë bÕn Phong KiÒu ? Bài thơ đợc sáng tác vào thời điểm nào? Ở 1- Đọc đâu? ThÓ th¬ : ThÊt ng«n tø tuyÖt. ? Cảnh đêm khuya đợc tác giả quan sát và 2IIĐọc và tìm hiểu chi tiết: thÊy nh÷ng g×? + Nguyệt lạc ô đề sơng mãn thiên ? T©m tr¹ng cña t¸c gi¶ lóc nµy ra sao? Giang phong ng hoả đối sầu miên ? Tại sao tác giả lại không ngủ không ngủ đợc? ? Trương Kế đã thành công ở thủ pháp nghệ thuật nào khi miêu tả cảnh ở Phong Kiều? ? Bµi th¬ nµy cã néi dung vµ nghÖ thuËt gì đặc sắc?. - Về đêm khuya ở bến Phong Kiều. - Màn đêm- sơng dày đặc, trăng tà và đâu đó có tiếng quạ kêu tiếng chuông chùa. - Trớc phong cảnh và âm thanh đó khiến tác giả thao thức không ngủ đợc. - T¸c gi¶ buån víi c¶nh d©n lµng chµi -Tác giả đã kết hợp hai thủ pháp nghệ.

(76) thuật dùng động để tả tĩnh và mượn âm thanh để truyền hình ảnh. III- Tæng kÕt: - Bài thơ thể hiện một cách sinh động cảm nhËn qua nh÷ng ®iÒu nghe thÊy nh×n thÊy cña kh¸ch xa quª thao thøc kh«ng ngñ khi đỗ thuyền ở Phong Kiều. IV-Củng cố : ? Cho biết vài nét về tác giả Lí Bạch? ? Tác giả ngắm thác Lư từ xa , từ đây thác nước đã biến thành gì? ? Trương Kế đã thành công ở thủ pháp nghệ thuật như thế nào khi miêu tả cảnh ở Phong Kiều? V- Híng dÉn häc ë nhµ. - Nắm đợc nội dung cơ bản. Học thuộc bài cũ - Chuẩn bị bài: Từ đồng nghĩa xem các bài tập trong SGK .. Từ đồng nghĩa TiÕt 35 9.11.2012 A- Mục tiêu cần đạt: - Giúp các em hiểu đợc thế nào là từ đồng nghĩa. - Phân biệt giữa từ đồng nghĩa hoàn toàn với từ đồng nghĩa không hoàn toàn. - Sử dung từ đồng nghĩa nh thế nào cho đúng. B. ChuÈn bÞ: - B¶ng phô. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? Trong viÖc sö dông quan hÖ tõ cÇn tr¸nh m¾c nh÷ng lçi nµo? ? C©u v¨n sau m¾c lçi g×? Em h·y söa l¹i cho hoµn chØnh? + Nã t«i ®i häc. III- Bµi míi: ở bậc tiểu học các em đã đợc tìm hiểu về từ đồng nghĩa. Và để giúp các em hiểu sâu hơn khắc sâu về từ đồng nghĩa. Thì tiết học hôm nay chúng ta cùng đi tìm hiểu bài. Hoạt động của GV và HS Néi dung Gọi hs đọc bài thơ“Xa ngắm thác núi l” I- Thế nào là từ đồng nghĩa: cña T¬ng Nh dÞch. ? Chúng ta đã đi tìm hiểu bài này ở tiết học * Ví dụ 1: Bài “Xa ngắm thác núi l” tríc. Em h·y gi¶i thÝch l¹i nghÜa cña 2 tõ “ - Räi: ChiÕu s¸ng, soi s¸ng (vµo mét vËt nµo Räi” vµ ‘tr«ng”? đó) ? Hãy tìm từ có nghĩa giống với nghĩa của từ - Trông: nhìn (để nhận biết) räi vµ tõ tr«ng? - Tõ cã nghÜa gièng víi + Räi : chiÕu, soi. ? Gọi các từ trên là từ đồng nghĩa, em hiểu + Trông: nhìn, dòm, ngó, liếc . thế nào là từ đồng nghĩa? - Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống ? Ngoài nghĩa của từ “Trông” là để nhận biết nhau hoặc gần giống nhau. mµ chóng ta võa t×m hiÓu ë trªn th× tõ tr«ng - Tr«ng: coi sãc, gi÷ g×n cho yªn æn.(1) cßn cã nh÷ng nghÜa nµo? - Tr«ng : mong.(2) ? T¬ng tù nh vËy mét b¹n h·y t×m nh÷ng tõ.

(77) đồng nghĩa với từ “trông” trong các nghĩa - Trông (1): từ đồng nghĩa : coi sóc, săn sóc. trªn? - Trông (2): từ đồng nghĩa là trông đợi, trông ngãng. ? Hãy đặt câu có từ đồng nghĩa Ví dụ: Bức tranh đẹp quá. ? Qua t×m hiÓu c¸c vÝ dô trªn em rót ra nhËn Em bÐ xinh qu¸. xÐt g×? - Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc nhiÒu nhãm từ đồng nghĩa khác nhau. II- Phân loại từ đồng nghĩa: ? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ tõ “Tr¸i” vµ tõ * VÝ dô 1: “qu¶”? - Tr¸i, qu¶: lµ mét bé phËn cña c©y do bÇu ? So s¸nh nghÜa cña hai tõ trªn? nhuþ ph¸t triÓn mµ thµnh, bªn trong cã chøa h¹t. - NghÜa cña hai tõ tr¸i, qu¶ gièng nhau hoµn ? Tõ “ Hi sinh” vµ tõ “ bá m¹ng” cã chung ý toµn, kh«ng ph©n biÖt vÒ s¾c th¸i ý nghÜa. nghÜa lµ g×? * VÝ dô 2: ? Hai tõ nµy cã s¾c th¸i ý nghÜa nh thÕ nµo? - Bỏ mạng và hi sinh đều có nghĩa là chết GV: Hai tõ nµy cã s¾c th¸i ý nghÜa kh¸c nhau.(Mét tõ lµ kÝnh träng, mét tõ lµ khinh bØ, giÔu cît) ? Nh vËy qua xÐt vÝ dô 2 nµy em thÊy cã mÊy loại từ đồng nghĩa? Đó là những loại nào?. ? Thử thay các từ đồng nghĩa: Quả và Trái, bỏ m¹ng vµ hi sinh. Em cã nhËn xÐt g× kh«ng khi đã thay xong các từ đồng nghĩa này? ? Rót ra nhËn xÐt? ? ë bµi 7, ®o¹n trÝch trong “Chinh phô ng©m khúc” lấy tiêu đề là “Sau phút chia li”. ? Theo em chóng ta cã thÓ thay tõ chia li bằng từ chia tay đợc không? Vì sao?. + Bá m¹ng: ChÕt v« Ých, mang s¾c th¸i khinh bØ, giÔu cît. + Hi sinh: ChÕt v× nghÜa vô cao c¶, v× lÝ tëng. Dïng tõ nµy mang s¾c th¸i kÝnh träng. - Từ đồng nghĩa có hai loại: + §ång nghÜa hoµn toµn( Kh«ng ph©n biÖt nhau vÒ s¾c th¸i ý nghÜa) + §ång nghÜa kh«ng hoµn toµn (Cã s¾c th¸i ý nghÜa kh¸c nhau) III- Sử dụng từ đồng nghĩa: * VÝ dô1 - ë vÝ dô 1: Tr¸i vµ qu¶ cã thÓ thay thÕ cho nhau. V× khi chóng ta thay nh vËy th× ý nghÜa của câu không hề thay đổi chúng không phân biÖt vÒ s¾c th¸i ý nghÜa. Trong vÝ dô 2 th× ta không thể thay thế cho nhau đợc vì chúng kh¸c nhau vÒ s¾c th¸i ý nghÜa. => Không phải trong trờng hợp nào từ đồng nghÜa còng cã thÓ thay thÕ cho nhau. - Chia tay và chia ly đều có nghĩa là “rời nhau, mçi ngêi ®i mét n¬i”. - Kh«ng thÓ thay tõ (chia li) b»ng tõ (chia tay) đợc. Vì mỗi từ chúng có sắc thái ý nghĩa ? Nh vậy khi sử dụng từ đồng nghĩa ta cần khác nhau. Từ chia tay thì có thể chỉ là một chó ý nh÷ng ®iÒu g×? thêi gian th«i. Nhng chia li lµ chia tay l©u dµi, thËm chÝ cßn lµ sù vÜnh biÖt. Vµ tõ chia li nµy lµ tõ H¸n ViÖt dïng tõ nµy nã trang träng h¬n tõ chia tay.Sù chia li v× vËy mµ trë nªn đau đớn hơn trong lòng kẻ đi ngời ở. ? §äc yªu cÇu bµi tËp 1? - Khi nói và viết, cần cân nhắc để chọn trong ? Tìm từ Hán Việt đồng nghĩa? số các từ đồng nghĩa những từ thể hiện đúng Chia theo nhãm (2 bµn mét nhãm) thùc tÕ, kh¸ch quan vµ s¾c th¸i biÓu c¶m. Gäi hs lªn b¶ng tr×nh bµy. * Ghi nhí: SGK IV- LuyÖn tËp Bµi tËp 1: - Gan dạ: Dũng cảm, can đảm, can trờng. - Nhµ th¬: Thi nh©n, thi sÜ. - Mæ xÎ: PhÉu thuËt, gi¶i phÉu..

(78) - Cña c¶i: Tµi s¶n. - Níc ngoµi: Ngo¹i quèc. §äc yªu cÇu bµi tËp 2? - Chã biÓn: H¶i cÈu. ? Tìm các từ có gốc ấn- âu đồng nghĩa với - Đòi hỏi: Yêu cầu. các từ đã cho? - N¨m häc: Niªn kho¸. - Loµi ngêi: nh©n lo¹i. - Thay mÆt: §¹i diÖn. §äc yªu cÇu bµi tËp 4. Bµi tËp 2 ? Tìm từ đồng nghĩa thay thế cho các từ in - Máy thu thanh: Ra đi ô ®Ëm? - Sinh tè: Vi- ta- min - Xe h¬i: « t«. - D¬ng cÇm: Pi a n«. Bµi tËp 4 ? Yªu cÇu gi¶i quyÕt viÖc g× ? - §a: Trao. ? Ph©n biÖt nghÜa cña c¸c nhãm tõ? - §a: TiÔn. §a phiÕu häc tËp cho c¸c nhãm. - Kªu: Phµn nµn. NhËn xÐt. - Nãi: cêi. - §i: tõ trÇn. Bµi tËp 5 * ¨n, x¬i, chÐn: - ¨n: S¾c th¸i b×nh thêng. - X¬i: S¾c th¸i lÞch sù, x· giao.(Thêng dïng trong lêi mêi chµo) - ChÐn: S¾c th¸i th©n mËt, th«ng tôc * Tu, nhÊp, nèc: Ba tõ nµy kh¸c nhau vÒ nÐt nghĩa cách thức hoạt động. - Tu: uèng nhiÒu, liÒn mét m¹ch b»ng c¸ch ngËm tôc tiÕp vµo miÖng chai hay vßi Êm. - NhÊp: Uèng tõng chót mét, b»ng c¸ch chØ hớp ở đầu môi thờng chỉ là để cho biết vị. - Nèc: Uèng nhiÒu vµ hÕt ngay trong mét lóc. IV- cñng cè ? Thế nào là từ đồng nghĩa? Có mấy loại từ đồng nghĩa? Đó là những loại nào? Khi sử dụng từ đồng nghĩa ta cần chú ý những điều gì? ? Tìm một số từ địa phơng đồng nghĩa với từ toàn dân? VDô: Th×a- muçng. Bao diªm- hép quÑt. MÑ: m¸, u, bÇm Cha: bè, thÇy, tÝa. V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Về nhà nắm đợc nội dung bài học. Học bài cũ phần ghi nhớ. - Lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i. - ChuÈn bÞ bµi :C¸ch lËp dµn ý cho bµi v¨n biÓu c¶m . - Xem tríc bµi: Tõ tr¸i nghÜa. TiÕt 36 9.11.2012. C¸ch lËp ý cña bµi v¨n biÓu c¶m. A- Mục tiêu cần đạt: - Giúp các em tìm hiểu những cách lập ý đa dạng của bài văn biểu cảm để có thể mở rộng ph¹m vi, kÜ n¨ng lµm v¨n biÓu c¶m. - C¸c em tiÕp xóc víi nhiÒu d¹ng v¨n biÓu c¶m, nhËn ra c¸ch viÕt cña mçi ®o¹n v¨n - RÌn luyÖn kü n¨ng lËp ý. ViÕt ®o¹n cña v¨n biÓu c¶m. B. ChuÈn bÞ: - ChuÈn bÞ mét sè bµi v¨n mÉu. - C¸c c¸ch lµm phÇn më bµi vµ kÕt luËn. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò:.

(79) ? Nh¾c l¹i yªu cÇu cña v¨n biÓu c¶m.( Béc lé c¶m xóc suy nghÜ). ? C¸c bíc lµm bµi v¨n biÓu c¶m nh thÕ nµo? III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung ? Gọi 1 học sinh đọc đoạn văn ? I- Nh÷ng c¸ch lËp ý thêng gÆp cña bµi Cho biết đoạn văn đợc trích từ văn bản nào? văn biểu cảm: ? Trong bµi “C©y tre ViÕt Nam”nh÷ng ®o¹n 1- Liªn hÖ hiÖn t¹i víi t¬ng lai. văn trớc đoạn văn này tác giả đã giới thiệu Ví dụ 1: đặc điểm nào cuả cây tre? - TrÝch trong v¨n b¶n: “C©y tre ViÖt Nam” ? ë ®o¹n v¨n nµy, t¸c gi¶ viÕt vÒ h×nh ¶nh ( NV6-T1)- ThÐp Míi. cña c©y tre ë thêi nµo? - Tre g¾n bã víi con ngêi ViÖt Nam trong Tác giả tởng tợng trong tơng lai cây tre giữ cuộc sống lao động và trong chiến đấu. vai trò nh thế nào đối với con ngời? ? Dự đoán, kđịnh vai trò của cây tre trong t- - Viết về hình ảnh cây tre trong tơng lai. ¬ng lai nh thÕ, t¸c gi¶ béc lé c¶mxóc g×? ? VËy theo em dùa trªn c¬ së nµo t¸c gi¶ - C©y tre cßn m·i víi ngêi d©n ViÖt Nam. Lµ khẳng định đợc nh thế? tîng trng cao quý cña d©n téc ViÖt Nam. - C¶m xóc cña t¸c gi¶: Yªu mÕn vµ quý träng c©y tre. - Cây tre dù ở thời hiện đại đã có nhiều xi m¨ng, s¾t thÐp vÉn lu«n cã c«ng dông rÊt ? Đoạn văn này, tác giả kể đến sự vật nào? lớn Trong đời sống con ngừơi Việt Nam (Từ c«ng dông cña c©y tre ë thêi hiÖn t¹i). ? Theo dõi từ đầu đoàn văn đến” kèn đồng”, 2- Hồi tởng quá khứ và suy nghĩ hiện tại. em thấy tác giả đã bày tỏ cảm xúc gì của * Ví dụ 2: mình đối với con gà đất? Có ở thời nào? Nhờ - Trong đoạn văn tác giả kể đến con gà đấtđâu mà tác giả vẫn bộc lộ đợc ở trong đoạn đồ chơi trẻ con. v¨n nµy? - Niềm say mê con gà đất từ thời quá khứ ? §o¹n tiÕp theo lµ nh÷ng suy nghÜ g× cña (Håi tëng l¹i qu¸ khø trong thêi th¬ Êu cña t¸c gi¶? t¸c gi¶) ? Những suy nghĩ này có phải có đợc tù thời trÎ con kh«ng? ? Sau lêi dÆn: “§õng quªn c« nhÐ” cña nh©n vËt c« gi¸o lµ nh÷ng suy nghÜ cña ai? ? Theo em những suy nghĩ đó có đợc nói ra trùc tiÕp kh«ng? ? Tëng tîng lóc ph¶i xa c« gi¸o ngêi häc trß đã bộc lộ cảm xúc của mình nh thế nào? ? ViÖc liªn tëng tõ Lòng Có, cùc B¾c cña tæ quốc đến Cà Mau cực Nam của tổ quốc đã gióp t¸c gi¶ thÓ hiÖn t×nh c¶m nµo cña m×nh đối với quê hơng đất nớc? Cùng với tình cảm đó tác giả còn bộc lộ niềm mong ớc hứa hẹn nµo?. - Tác giả đã hiểu đợc sự hấp dẫn của những đồ chơi chính là tính mong manh của đồ ch¬i( suy ngÉm vÒ hiÖn t¹i) - Nh÷ng suy nghÜ nµy kh«ng ph¶i cã tõ thêi trÎ con mµ cã ë thêi hiÖn t¹i. 3- Tëng tîng t×nh huèng, høa hÑn, mong íc. * VÝ dô 3: - Những suy nghĩ của ngời học trò đối với c« gi¸o. - Kh«ng nãi ra trùc tiÕp mµ chØ n»m trong suy nghÜ, tëng tîng cña ngêi häc trß cò.. ? Cho biÕt ®o¹n v¨n nãi vÒ ai? ? Trong ®o¹n v¨n b»ng c¸ch nµo t¸c gi¶ h×nh dung khu«n mÆt, h×nh d¸ng cña mÑ? ? Tác giả đã tập trung quan sát những nét nµo ë mÑ?. - Liªn tëng tõ Lòng Có, cùc B¾c cña tæ quèc tíi mòi Cµ Mau, cùc Nam cña tæ quèc: ThÓ hiện tình yêu quê hơng đất nớc và khát vọng thống nhất đất nớc của tác giả.. 4- Quan s¸t vµ suy ngÉm. VÝ dô 4: SGK - MÑ ( U t«i) ? Khi quan s¸t t¸c gi¶ cã nh÷ng suy ngÉm - Quan s¸t mÑ. g×? ? Từ đó tác giả đã bộc lộ cảm xúc nào của + Cái bóng đen đủi m×nh? + Khu«n mÆt mÑ . ? ở 4 ví dụ vừa tìm hiểu, đối tợng biểu cảm ở + Tóc ..

(80) c¸c ®o¹n v¨n lµ g×?. + NÕp nh¨n . + Hµm r¨ng . + Suy ngẫm: nhớ những ngày đói khổ. + Mẹ đã già. - Cảm xúc: Thơng mẹ vì đã có lúc vô tình, thê ¬ víi mÑ. - §èi tîng: + Sự vật: ( cây tre, đồ chơi) + Con ngêi: c« gi¸o. + Cảnh vật thiên nhiên đất nớc : Cà Mau. - T×nh c¶m ch©n thùc, s©u s¾c.. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ t×nh c¶m cña c¸c t¸c giả bộc lộ trong các đoạn văn đó? ? XuÊt ph¸t tõ ®©u míi cã t×nh c¶m ch©n thùc nh vËy? ? VËy nÕu kh«ng xuÊt ph¸t tõ tr¸i tim, tÊm lòng nhân hậu thì sẽ dẫn đến hậu quả nh thế nµo? ? §Ó t¹o ý cho bµi v¨n biÓu c¶m ta cÇn ph¶i lµm nh thÕ nµo? Vµ cÇn lu ý ®iÒu g×? - §äc ghi nhí trong SGK ? - Tõ tr¸i tim yªu th¬ng vµ tÊm lßng nh©n hËu. - Sù gîng Ðp kh« khan. ? Đối tợng biểu cảm ở đề văn này là gì? ? Em cã thÓ lËp ý b»ng nh÷ng c¸ch nµo?. * Ghi nhí: SGK. II- LuyÖn tËp * Lập ý cho đề văn biểu cảm. §Ò bµi: C¶m xóc vÒ vên nhµ. Bớc 1: Tìm hiểu đề. - Vên nhµ. Bíc 2: T×m ý vµ lËp dµn ý a- Më bµi: Giíi thiÖu vên nhµ vµ t×nh c¶m đối với vờn nhà. b- Th©n bµi: - Miªu t¶ vên, lai lÞch cña vên. - Vên víi nh÷ng kØ niÖm vui buån cña gia đình. - Vờn và lao động của cha mẹ. - Vên qua bèn mïa. c- KÕt bµi: C¶m xóc vÒ vên nhµ.. IV- cñng cè ? Nh÷ng c¸ch lËp ý nµo thêng gÆp cña bµi v¨n biÓu c¶m? - Liªn hÖ hiÖn t¹i víi t¬ng lai. - Håi tëng qu¸ khø vµ suy nghÜ hiÖn t¹i - Tëng tîng t×nh huèng, høa hÑn, mong íc. - Quan s¸t vµ suy ngÉm. V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Về nhà nắm đợc nội dung bài học. Học bài cũ phần ghi nhớ. - Lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i. - Chuẩn bị bài : : Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh. - Xem tríc bµi: Tõ tr¸i nghÜa..

(81) TiÕt 37 12.11.2012. Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh (TÜnh d¹ tø ) Lý B¹ch. A - Mục tiêu cần đạt: - Giúp các em thấy đợc tình cảm quê hơng sâu nặng cuả nhà thơ. Một số đặc điểm nghệ thuật của bài thơ: Hình ảnh gần gũi, ngôn ngữ tự nhiên, bình dị, tình cảm giao hoà nghệ thuật đối ý trong việc kết hợp tả cảnh ngụ tình. Thấy đợc từ trái nghĩa: cử đầu và đê đầu trong 2 câu thơ cuèi nh lµ ®iÓm trung t©mvÒ tÝnh biÓu c¶m cña nhµ th¬. - Rèn luyện cho các em kĩ năng đọc, phân tích thơ cổ. - Giáo dục học sinh tình yêu quê hơng đất nớc. B. ChuÈn bÞ: -Tranh ch©n dung LÝ B¹ch -Tập thơ đờng . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi th¬: Xa ng¾m th¸c nói L. Nªu néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬. III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung I- §äc vµ t×m hiÓu chung: 1- Giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ t¸c phÈm ? Nhắc lại vài nét về cuộc đời và sự a- Tác giả: Lý Bạch( 701-762) (ë bµi th¬: Xa ng¾m th¸c nói L) nghiÖp cña nhµ th¬ Lý B¹ch? ? Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ? b- T¸c PhÈm: T¸c gi¶ ng¾m tr¨ng vµ nhí quª víi mét t©m hån phãng kho¸ng tù do, nh¹y c¶m. - ChËm, buån, t×nh c¶m, nhÞp th¬ 2/3 1- §äc Gv đọc mẫu. HS đọc lại. NhËn xÐt. - Lu ý chø “ Tø’ 2- Gi¶i thÝch c¸c tõ khã: Gọi 1 HS đọc to phần dịch nghĩa. ? Bài thơ đợc viết theo thể thơ gì? 3- ThÓ th¬ : Ngò ng«n tø tuyÖt. ? Trong các bài thơ đã đợc học có bài - Bài có thể thơ giống là bài: Phò giá về kinh của th¬ nµo còng cã thÓ th¬ nµy? TrÇn Quang Kh¶i. ? ChØ ra c¸c tiÕng gieo vÇn trong bµi th¬ - TiÕng cuèi c©u 2, 4 vÇn ch©n. C©u 1 vµ c©u 3 nµy? không vần. Đây là đặc điểm thờng thấy ở thể thơ cæ (ThÓ th¬ kh«ng bÞ nh÷ng quy t¾c vÒ niªm luật , đối ràng buộc). II - §äc vµ t×m hiÓu chi tiÕt: ? Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh là một v¨n b¶n th¬. Cã ngêi chia 2 c©u ®Çu t¶ - Kh«ng thÓ chia nh thÕ. V× 2 c©u ®Çu t¶ ¸nh cảnh, 2 câu sau tả tình. Theo em có thể trăng những còn tả cả ngời ngỡ ánh trăng nh schia rành mạch nh thế đợc không? Vì ơng phủ trên mặt đất. Hai câu sau tả tâm t nhớ sao? quª, nhng cßn t¶ c¶ vÇng tr¨ng s¸ng trªn bÇu ? Nh thế trong văn bản này tác giả đã sử trời. dụng phơng thức biểu đạt nào? - BiÓu c¶m vµ miªu t¶. ? Sự kết hợp đó thể hiện cụ thể nh thế nµo trong bµi th¬? - Trong đêm thao thức không ngủ đợc nhìn thấy tr¨ng s¸ng gîi t×nh yªu quÝ tr¨ng vµ nhí quª cña t¸c gi¶. ? Cho biết cảnh đêm trăng đợc gợi tả 2 c©u ®Çu b»ng h×nh ¶nh tiªu biÓu nµo? - ¸nh tr¨ng s¸ng. ? Em hiểu nh thế nào về từ: Minh - Từ: minh nguyệt đợc nhắc lại 2 lần(điệp từ). nguyÖt quang, thîng s¬ng? - Minh nguyÖt quang : ¸nh tr¨ng s¸ng. ? Cách miêu tả của Lí Bạch ở đây có gì - Địa thợng sơng: Sơng trên mặt đất. kh¸c thêng? - ánh trăng sáng trong một đêm thanh tĩnh,.

(82) kh«ng ph¶i lµ tr¨ng võa nhó lªn, kh«ng ph¶i tr¨ng s¸ng ngoµi s©n, hay tr¨ng lång cæ thô mµ ? ánh trăng sáng ở đầu giờng đợc thi là trăng hiện ra sáng ở đầu giờng. nhân liên tởng đến điều gì? Tác giả sử - Ngỡ mặt đất phủ sơng. dông nghÖ thuËt g×? So sánh: ánh trăng và sơng trên mặt đất. ? Việc miêu tả ánh trăng sáng ở đầu giờng cho thấy tác giả đang ở trạng thái - Chữ sàng (giờng) gợi cho ngời đọc một cách có nµo khi c¶m nhËn ¸nh tr¨ng? c¨n cø nhµ th¬ ®ang n»m trªn giêng. ChØ cã n»m trên giờng mà không ngủ đợc thì mới thấy ánh ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ sù xuÊt hiÖn cña tr¨ng xuyªn qua cöa lät vµo ®Çu giêng. ch÷ “ s¬ng” ë c©u th¬ thø 2? - S¬ng kh«ng ph¶i lµ sù vËt thËt mµ chØ tån t¹i ? Nh vËy qua 2 c©u th¬ ®Çu, em c¶m trong suy nghÜ, c¶m nhËn cña nhµ th¬. nhận đợc vẻ đẹp nào của đêm trăng - Vẻ đẹp dịu êm, mơ màng, yên tĩnh. trong bµi th¬ cña LÝ B¹ch? ? Sự cảm nhận đó về ánh trăng đã cho ta hiểu gì tác giả trong đêm trăng nơi xa - Sự liên tởng nhạy bén, phóng khoáng, tâm hồn xø? dÔ rung c¶m víi thiªn nhiªn cña nhµ th¬. ? Thñ ph¸p nghÖ thuËt sö dông ë 2 c©u 2 c©u cuèi cuèi lµ g×? - Tác giả thành công trong việc sử dụng phép đối - tõ tr¸i nghÜa. Cö ®Çu väng minh nguyÖt ? Tác dụng cuả phép đối trong việc bộc §ª ®Çu t cè h¬ng lé c¶m xóc cña t¸c gi¶? - Giúp ngời đọc hình dung ra cách “vọng minh ? Hành động ngẩng đầu và cúi đầu đã nguyệt” và “t cố hơng” của chủ thể trữ tình. béc lé c¶m xóc g× cña t¸c gi¶? - Ngẩng là phóng tầm mắt ra xa, lên cao để hoà nhập với thiên nhiên tơi đẹp, phóng khoáng. Cúi ®Çu lµ cö chØ thu m×nh vµo t©m linh lµ tr¹ng th¸i ? Khi đọc” Tĩnh dạ tứ” có ngời đã nhận trầm mặc, thoát khỏi mọi sự vật dể tởng nhớ. xét: cảnh trăng sáng trong đêm thanh - Nhìn trăng nhớ quê là điều thờng thấy ở Lí tĩnh chính là nguyên nhân gợi nỗi nhớ Bạch. Phải chăng đó là tình cảm luôn thờng trực, quª cña t¸c gi¶ (xóc c¶nh mµ sinh t×nh). l«n canh c¸nh trong lßng t¸c gi¶. Nhí quª kh«ng VËy em cã nhËn xÐt nh thÕ nµo? ngủ đợc nhìn trăng lại nhớ quê hơng-> Cảm xúc ? Qua đó em cảm nhận nh thế nào về tự nhiên càng say đắm với thiên nhiên, đất trời. tình cảm của Lí Bạch đối với quê hơng - Nỗi nhớ quê hơng sâu nặng, tha thiết của ngời đợc bộc lộ trong bài? lữ khách cô đơn nơi đất khách quê ngời ? Hãy gạch chân các động từ trong toàn bµi th¬? - Nghi, cử, vọng, đê, t. ? Hãy tìm chủ ngử của 5 động từ trên? ( Chủ thể của các hành động đó?) - Tất cả chủ ngữ đều bị lợc bỏ. Đây là hình thức ? Rút gọn, lợc bỏ chủ ngữ của các động rút gọn câu ( Sẽ đợc học trong bài 19) tõ trong bµi th¬ nh vËy LÝ B¹ch cã chØ râ - Nh vËy cã thÓ hiÓu nçi nhí quª trong bµi th¬ lµ chñ thÓ tr÷ t×nh lµ ai kh«ng? của Lí Bạch hoặc đó cũng có thể hiểu là tình c¶m cña bÊt cø ngêi nµo xa quª. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ ng«n ng÷ th¬ III - Tæng kÕt: cña LÝ B¹ch trong bµi” TÜnh d¹ tø”? - Ng«n ng÷ gi¶n dÞ mµ ®iªu luyÖn. So s¸nh: ¸nh trăng và sơng trên mặt đất. Sử dụng cuả phép đối ? Néi dung chÝnh cña bµi th¬? để bộc lộ cảm xúc. - Bài thơ thể hiện trong đêm thao thức không ngủ đợc nhìn thấy trăng sáng gợi tình yêu quí tr¨ng . t×nh yªu quª h¬ng cña mét ngêi sèng xa nhµ trong một đêm thanh tĩnh. IV- Cñng cè ? Thñ ph¸p nghÖ thuËt sö dông ë bµi th¬ lµ g×? H·y ph©n tÝch. ? Néi dung chÝnh cña bµi th¬? ? Qua đó em cảm nhận nh thế nào về tình cảm của Lí Bạch đối với quê hơng đợc bộc lộ trong bµi? V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ:.

(83) - Về nhà học bài cũ phần ghi nhớ. Nắm đợc nội dung, nghệ thuật sử dụng ở bài thơ và tình cảm của Lí Bạch đối với quê hơng đợc bộc lộ trong bài. - §äc thuéc lßng bµi th¬. - ChuÈn bÞ bµi : : NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª .. - Xem tríc bµi: Tõ tr¸i nghÜa.. TiÕt 38 : 14.11.2012. NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi VÒ quª (Håi h¬ng ngÉu th ) (H¹ Tri Ch¬ng ). A- Mục tiêu cần đạt: - Giúp các em thấy đợc nghệ thuật đối và cách kết hợp tả kể và biểu cảm thể hiện nổi trắc ẩn của nhà thơ già xa quê lâu ngày trở về thăm quê. tính độc đáo trong việc thể hiện tình cảm quª h¬ng s©u nÆng cña nhµ th¬. - Rèn cho các em kĩ năng đọc hiểu, phân tích văn bản thơ cổ.. - Giáo dục học sinh tình yêu quê hơng đất nớc. B. ChuÈn bÞ: -Tranh ch©n dung H¹ Tri Ch¬ng. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? Sau khi học xong bài thơ: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh. Em có cảm nhận nh thế nào về nội dung và nghệ thuật về tình cảm của Lí Bạch đối với quê hơng trong bài thơ. III- Bµi míi: Ngµy xa t×nh c¶m quª h¬ng thêng thÓ hiÖn qua nçi nhí xa xø. Nhng H¹ Tri Ch¬ng l¹i bộc lộ tình cảm của mình ngay lúc đặt chân tới quê nhà. Khi ông đã 86 tuổi và đã xa quê hơn một nửa thế kỉ. Đó chính là tính độc đáo của bài thơ. Hoạt động của Gv và HS Néi dung I- §äc vµ t×m hiÓu chung: 1- Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm: ? Qua sù chuÈn bÞ bµi ë nhµ, em h·y - H¹ Tri Ch¬ng( 659-744) tù quý ch©n, hiÖu lµ tr×nh bµy tãm t¾t ng¾n gän hiÓu biÕt cña Tø minh cuång kh¸ch. Quª ë VÜnh Hng, ViÖt em vÒ t¸c gi¶ H¹ Tri Ch¬ng? Ch©n. - Hơn 50 năm làm quan ở kinh đô trờng An. ? Bài thơ ra đời trong hoàn cảnh nào? Sau mới về quê (86 tuổi) về đợc một năm thì «ng mÊt - Bµi th¬ ghi l¹i sù viÖc vµ t©m tr¹ng cña t¸c gi¶ GV hớng dẫn đọc. khi ông vừa đặt chân về đến làng. - Giäng chËm, buån, ng¹c nhiªn. 2- §äc, chó thÝch: - HS đọc. Nhận xét. a- §äc ? Em hiểu nh thế nào về nhan đề : Hồi hơng ngẫu th? b- Chó thÝch ? Bài thơ đợc sáng tác theo thể thơ nào? Hồi: Trở về; hơng: Làng, quê hơng; ngẫu: Tình cê, ngÉu nhiªn; th: chÐp, ghi l¹i..

(84) §äc 2 c©u th¬. 3- ThÓ th¬: ? Biện pháp nghệ thuật nào đợc sử dụng - Thất ngôn tứ tuyệt. ë c©u th¬ ®Çu? II- §äc vµ t×m hiÓu chi tiÕt: 1- Hai c©u ®Çu: - Nghệ thuật đối:(tiểu đối), dùng từ trái nghĩa: tiểu- đại. ? Qua phép đối trong câu 1 em hiểu gì về + Đối vế câu: Thiếu tiểu li gia> < lão đại hồi.. cuộc đời của tác giả? + Danh từ: Thiếu tiểu- lão đại ? Khi trë vÒ con ngêi t¸c gi¶ cã ®iÒu g× + §éng tõ: Li; Håi. làm ta chú ý? (có gì thay đổi)? - Xa quê lâu ngày, trở về quê hơng khi tuổi đã ? Tác giả dùng hình ảnh nào để nói về sự già. thay đổi? - Con ngời thay đổi về cả vóc ngời, tuổi tác và ?Sự thay đổi đó thể hiện cảm xúc của tác mái tóc. gi¶ nh thÕ nµo? - H×nh ¶nh “MÊn mao tåi” m¸i tãc b¹c theo thêi gian, n¨m th¸ng ? Đối lập với sự thay đổi của mái tóc ở - Buồn, bồi hồi trớc sự thay đổi của thời gian. câu 2 có gì là không thay đổi? Nỗi buồn sâu xa về tuổi già không còn đợc gắn bã l©u dµi víi quª h¬ng. ? Điều đó có ý nghĩa nh thế nào? - H¬ng ©m v« c¶i: Giäng nãi quª h¬ng kh«ng thay đổi - giọng nói mang bản sắc riêng của quª h¬ng. - Dï cã xa quª kh¸ l©u nhng b¶n s¾c quª h¬ng ? So sánh và nhận xét 2 bản dịch thơ ở 2 không bao giờ thay đổi. c©u ®Çu? - Khẳng định tình yêu quê hơng sâu nặng, đậm đà không bao giờ thay đổi của nhà thơ. ? Có tình huống bất ngờ nào xảy ra khi - Mỗi bản đều có một cái hay riêng nhà thơ vừa đặt chân về đến làng? ? H·y h×nh dung vµ kÓ l¹i t×nh huèng Êy? 2- Hai c©u th¬ cuèi: - T×nh huèng mét lò trÎ con ïa ra, tß mß nh×n ? T¹i sao l¹i cã chuyÖn x¶y ra nh vËy? «ng l·o nh ngêi xa l¹. - Vừa về đến làng gặp bọn trẻ, chúng chẳng chµo, chóng cêi hái : Kh¸ch chèn nµo tíi ch¬i . - Lêi hái th¨m cña lò trÎ lµ hoµn toµn cã lÝ bëi ? Việc bọn trẻ con tơi cời, hớn hở đáng lẽ vì chúng là những đứa sinh sau để muộn. Khi phải gây đợc cảm xúc nào ở ngời gặp nhà thơ rời quê đi thì bọn trẻ cha ra đời. Nên chóng? chóng kh«ng biÕt «ng lµ ®iÒu hiÓn nhiªn. ? Tâm trạng, thái độ của tác giả nh thế - Tình cảm thân thiện, cảm giác dễ chịu thoải nµo? V× sao? m¸i. ? C¸ch béc lé t×nh c¶m ë hai c©u cuèi cã gì đặc biệt? GV: Trong «ng cã c¶ niÒm vui vÒ bän trÎ hån nhiªn, ngoan ngo·n, võa cã nçi buån xa quê đã lâu. Trẻ con càng vui mừng, lạ lÉm bao nhiªu th× lßng «ng cµng sÇu muén bÊy nhiªu. ? Xãt xa ngËm ngïi tríc t×nh c¶nh trí trªu cña m×nh nh vËy t¸c gi¶ béc lé râ tình cảm nào của mình đối với quê hơng?. - Ng¹c nhiªn, buån tñi, xãt xa, bïi ngïi. V× n¬i chôn nhau cắt rốn nhng ông chỉ đợc xem là kh¸ch ngay chÝnh ë quª h¬ng m×nh “ Kh¸ch ë nơi nào đến chơi”. - Dùng hình ảnh, âm thanh vui tơi để thể hiện c¶m xóc ngËm ngïi, xãt xa cña nhµ th¬ v× ngêi th©n quen ch¾c ch¼ng cßn ai. ChØ cßn bän trÎ.. ? Nét đặc sắc nghệ thuật của bài?. - T×nh yªu quª h¬ng th¾m thiÕt, son s¾t thuû chung bÒn bØ cña t¸c gi¶. III- Tæng kÕt a- NghÖ thuËt: - Thành công trong việc sử dụng tiểu đối tạo vÇn th¬ hµm sóc - BiÓu c¶m gi¸n tiÕp qua miªu t¶, tù sù. - Tõ ng÷ b×nh dÞ nhng gîi c¶m.. ? Em cảm nhận đợc nội dung, ý nghĩa nµo tõ bµi th¬?.

(85) * Ghi nhí(Sgk). - Nghệ thuật đối điêu luyện, tài tình. b- Néi dung: - T×nh yªu th¬ng vµ tÊm lßng son s¾t thuû chung, thÇm kÝn, s©u nÆng cña nhµ th¬. - Nh¾c nhë: Quª h¬ng, t×nh quª lµ ®iÒu thiªng liêng không thể thiếu trong cuộc đời mỗi con ngêi. .. IV- Cñng cè - §äc l¹i bµi th¬. So s¸nh 2 b¶n dÞch: + Kh¸c nhau: C¸ch ng¾t nhÞp, tõ ng÷.. + Giống nhau: Thể hiện đợc cái hồn của bài thơ: Vẻ đẹp tâm hồn thủy chung với quê hơng. ? H·y ph©n tÝch néi dung vµ thñ ph¸p nghÖ thuËt cña bµi th¬? ? Qua đó em có cảm nhận gì về tình cảm của tác giả đối với quê hơng? V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - VÒ nhµ häc thuéc lßng bµi th¬ .ViÕt mét bµi v¨n ng¾n, nªu c¶m nhËn cña em khi häc xong bµi th¬. - Nắm đợc nội dung, nghệ thuật sử dụng ở bài thơ và tình cảm của Hạ Tri Chơng đối với quê h¬ng. - ChuÈn bÞ bµi : Tõ tr¸i nghÜa : - Xem tríc bµi: Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸.. TiÕt 39 16.11.2012. Tõ tr¸i nghÜa. A- Mục tiêu cần đạt: - Gióp häc sinh n¾m v÷ng b¶n chÊt, kh¸i niÖm vµ c«ng dông cña tõ tr¸i nghÜa. - TÝch hîp kiÕn thøc ë hai vb “ TÜnh d¹ tø ” vµ “ Håi h¬ng ngÉu th ”. - Hs cã ý thøc sö dông tõ tr¸i nghÜa trong nãi, viÕt mét c¸ch cã hiÖu qu¶. B. ChuÈn bÞ: - Gi¸o ¸n: MÉu vÝ dô. - Hs: Häc bµi, chuÈn bÞ bµi. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? Thế nào là từ đồng nghĩa? Có mấy loại từ đồng nghĩa? Cho ví dụ? III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung - Hs đọc lại 2 bản dịch thơ “Tĩnh dạ tứ” và I.ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa “Håi h¬ng ngÉu th”: 1. VÝ dô: sgk a. VÝ dô 1. ? H·y dùa vµo kiÕn thøc cña bËc tiÓu häc - Tõ tr¸i nghÜa trong 2 v¨n b¶n:.

(86) t×m c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa trong hai v¨n b¶n dÞch th¬ trªn? ? Nh÷ng tõ trªn thuéc tõ lo¹i nµo? ? Quan sát những cặp từ đó em có nhận xét g× vÒ mÆt h×nh thøc vµ ý nghÜa? ? VËy em nµo cã thÓ gi¶i nghÜa c¸c cÆp tõ trªn?. ? Dựa trên tiêu chí nào mà em xác định đợc nh vËy? NhËn xÐt vÒ ý nghÜa cña c¸c cÆp tõ đó? ? T¬ng tù h·y t×m vÝ dô tõ tr¸i nghÜa cã c¬ së chung vÒ: TÝnh nÕt, h×nh d¸ng con ngêi? ? T×m tõ tr¸i nghÜa víi tõ “giµ” trong “ cau giµ ”, “ rau giµ ”? ? Tõ ngêi giµ cã thÓ tr¸i nghÜa víi ngêi non kh«ng? V× sao? VÝ dô Tõ lµnh xÕp vµo nhãm: Thøc ¨n, tÝnh tình , ăn mặc, đồ vật, bệnh tật...?. + V¨n b¶n 1: NgÈng > < cói : §T + V¨n b¶n 2: §i > <vÒ : §T TrÎ > < giµ (tuæi t¸c)- TT - §T vµ TT. - Ng÷ ©m vµ ý nghÜa kh¸c nhau - Ngẩng, cúi: hoạt động của đầu theo hớng lªn xuèng... - §i, vÒ : Sù di chuyÓn rêi khái n¬i xuÊt ph¸t hay quay trë l¹i n¬i xuÊt ph¸t. - TrÎ, giµ: Tuæi t¸c - C¸c cÆp tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau dùa trên 1 tiêu chí chung đợc gọi là từ trái nghĩa.. - TÝnh nÕt: XÊu – tèt; hiÒn - ¸c... - H×nh d¸ng: Cao - thÊp; bÐo - gÇy... b. VÝ dô 2. - Giµ >< non cau giµ>< cau non; rau giµ>< rau non; - không, vì từ đó chỉ tuổi tác của con ngời th× ph¶i dïng tõ ngêi trÎ míi phï hîp. - Thức ăn: lành > < độc - TÝnh t×nh: lµnh > < d÷ - ¨n mÆc: lµnh > < r¸ch ? Từ việc tìm hiểu các ví dụ em ghi nhớ đợc - Đồ vật : lành > < vỡ ®iÒu g×? - BÖnh tËt: lµnh > < ®au. -Tõ tr¸i nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc Hs đọc Ghi nhớ 1 sgk nhau. ? T×m c¸c tõ tr¸i nghÜa víi tõ “xÊu ”, -Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc nhiÒu cÆp “chÝn”? tõ tr¸i nghÜa kh¸c nhau. * Ghi nhí (Sgk) - xấu >< đẹp, xấu >< tốt. ? Trë l¹i víi 2 bµi th¬ trªn Em h·y cho biÕt chÝn >< sèng, chÝn>< xanh tác dụng của các cặp từ trái nghĩa đã tìm đợc II. Sử dụng từ trái nghĩa. trong hai vb trªn? 1. Trong thể đối: +Tạo ra các cặp tiểu đối: - Ngẩng- cúi: Diễn tả các cử động liên tục +Tạo sự cân đối, nhịp nhàng cho câu văn, nhìn trăng để cố xua đi, vợi bớt nỗi buồn, thì th¬. nçi nhí bçng trë l¹i , ngËp trµn- thÓ hiÖn t×nh yªu quª h¬ng s©u nÆng cña nhµ th¬. - Trẻ đi, già trở lại : Là sự đối lập về tuổi tác, vóc dáng con ngời thay đổi không còn nh ? H·y nªu mét sè thµnh ng÷ cã sö dông tõ lóc trÎ-> T¹o ra h×nh ¶nh t¬ng ph¶n vµ t¹o tr¸i nghÜa? sự nhịp nhàng, cân đối. Nhấn mạnh tình ? Các từ trái nghĩa đợc sử dụng trong các c¶m, c¶m xóc cña nhµ th¬. thµnh ng÷ trªn cã t¸c dông g×? 2. Trong thµnh ng÷: - Hs đọc phần ghi nhớ 2 - “ba ch×m b¶y næi”, “®Çu xu«i ®u«i lät”, “lªn bæng xuèng trÇm”, “chã tha ®i mÌo tha - Hs thi t×m nhanh. l¹i”... Bµi tËp 1 yªu cÇu gi¶i quyÕt viÖc g×? -> Tạo sự cân đối, làm cho lời nói sinh -Yêu cầu :Tìm từ trái nghĩa trong các câu ca động; Tạo ý nghĩa tơng phản gây ấn tợng dao, tục ngữ đã cho trong SGK . m¹nh. ? C¬ së chung cña c¸c cÆp tõ tr¸i nghÜa trªn * Ghi nhí: Sgk lµ g× ? III- LuyÖn tËp. Bµi 1:C¸c tõ tr¸i nghÜa: ? T×m c¸c tõ tr¸i nghÜa víi tõ in ®Ëm? + C©u 1: Lµnh- r¸ch.->TÝnh chÊt cña sù vËt . + C©u 2: Giµu- nghÌo.-> ChØ tÝnh chÊt ? T¹i sao em kh«ng nãi lµ: lùc häc khoÎ + C©u 3: Ng¾n- dµi.-> ChØ tÝnh chÊt ..

(87) + c©u 4: §ªm- ngµy; s¸ng- tèi:tr¹nh th¸i . Bµi 2: T¬i: + C¸ t¬i - c¸ ¬n ? §iÒn tõ tr¸i nghÜa thÝch hîp vµo c¸c thµnh + Hoa t¬i - hoa hÐo. ng÷? - YÕu: + ¨n yÕu - ¨n khoÎ. + Häc lùc yÕu - häc lùc giái. - Xấu: + Chữ xấu, chữ đẹp. + Đất xấu, đất tốt. Bµi 3: - Chân cứng đá mềm. - Cã ®i cã l¹i. ? Xác định cặp từ trái nghĩa trong bài thơ - GÇn nhµ xa ngâ. “B¸nh tr«i níc” cña Hå Xu©n H¬ng”? - M¾t nh¾m m¾t më Chó ý: Kh¶ n¨ng kÕt hîp cña c¸c tõ tr¸i - Ch¹y sÊp ch¹y ngöa nghÜa gièng nhau. - Buổi đực buổi cái - Hs t×m c¸c thµnh ng÷ cã sö dông cÆp tõ tr¸i - V« thëng v« ph¹t nghÜa. (Nhãm) - Ch©n ít ch©n r¸o - Hs th¶o luËn: Bµi 4. ? “Mét”,“ba” trong c©u “Mét c©y ... cao” cã - Bµi th¬ “B¸nh tr«i níc”: ph¶i lµ tõ tr¸i nghÜa ko? T¹i sao? - Tõ tr¸i nghÜa: næi - ch×m. - Gv chèt ý. Lu ý: R¾n- n¸t (tõ ghÐp). Bµi 5. Thi t×m thµnh ng÷ cã tõ tr¸i nghÜa. IV- Cñng cè - ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa ? - Tõ tr¸i nghÜa cã t¸c dông nh nhÕ nµo? VD: Trong truyÖn KiÒu cña NguyÔn Du cã c©u th¬ : C¶nh nµo c¶nh ch¼ng ®eo sÇu Ngêi buån c¶nh cã vui ®©u bao giê ? Em nào xác định từ trái nghĩa trong câu thơ trên ? V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Về nhà nắm đợc nội dung bài học. Học bài cũ phần ghi nhớ. - Lµm c¸c bµi tËp cßn l¹i. - Chuẩn bị bài : Luyện nói văn biểu cảm về sự vật, con ngời ( Mỗi tổ làm dàn ý 1 đề trong sgk, tËp nãi) - Xem trớc bài: Từ đồng âm.. TiÕt 40 16.11.2012. LuyÖn nãi: v¨n biÓu c¶m VÒ sù vËt, con ngêi..

(88) A- Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh rèn kỹ năng nói hoàn chỉnh theo đề biểu cảm đối với sự vật con ngời. Chú ý ph©n biÖt víi v¨n miªu t¶ - - Phơng pháp: Luyện nói trên cơ sở dàn bài đã chuẩn bị ở nhà sự góp ý của các bạn về từng bµi nãi. - Rèn kỹ năng tìm ý, lập dàn ý, diễn đạt có sử dụng từ trái nghĩa. B. ChuÈn bÞ: - Hs: Häc bµi, chuÈn bÞ dµn bµi ë nhµ . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? Nh÷ng c¸ch lËp ý nµo thêng gÆp cña bµi v¨n biÓu c¶m? Gîi ý: 4 c¸ch. - Liªn hÖ hiÖn t¹i víi t¬ng lai. - Håi tëng qu¸ khø vµ suy nghÜ hiÖn t¹i - Tëng tîng t×nh huèng, høa hÑn, mong íc. - Quan s¸t vµ suy ngÉm. III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung I. §Ò ra: 1. yªu cÇu cña bµi nãi: - Gv nªu yªu cÇu cña bµi nãi. - T×nh c¶m ch©n thµnh. ? Hãy chọn 1 trong 4 đề đã làm ở nhà - Tõ ng÷ chÝnh x¸c, trong s¸ng. để tập nói trớc lớp. - Bµi nãi m¹ch l¹c, liªn kÕt chÆt chÏ. §Ò 1: C¶m nghÜ vÒ thÇy c« gi¸o. - LuyÖn nãi tríc líp lµ luyÖn v¨n nãi: C©u §Ò 2: C¶m nghÜ vÒ t×nh b¹n. v¨n kh«ng dµi, kh«ng qu¸ nhiÒu. Chän chi Đề 3: Cảm nghĩ về sách vở mình đọc tiÕt quan träng nhÊt, gîi c¶m nhÊt. vµ häc hµng ngµy. - Khi ph¸t biÓu ph¶i cã lêi tha göi . §Ò 4: C¶m nghÜ vÒ 1 mãn quµ mµ em - HÕt bµi ph¶i cã lêi c¶m ¬n. đã đợc nhận 2. C¸ch tr×nh bµy. VÝ dô: §Ò 1: C¶m nghÜ vÒ thÇy c« gi¸o. - Gv híng dÉn c¸ch thùc hiÖn. a, Më bµi. Ví dụ: (đề 1). - KÝnh tha (tha) c« gi¸o vµ c¸c b¹n. Ai còng - Phần mở bài ta giới thiệu vấn đề. có tuổi thơ, tất cả những ai cắp sách đến tr- Thân bài nhớ lại những kỉ niệm ờng đều có những kỉ niệm sâu sắc về mái tr- Kết bài nêu cảm nghĩ hay nhận xét êng, thÇy c«, b¹n bÌ. b, Néi dung: - DÉn th¬ nãi vÒ thÇy c«. Tõ khi cßn bì ngì vµo líp 1, h×nh ¶nh c« tËn tôy d¹y dç, chØ b¶o, c« thêng nãi “nÐt ch÷, nÕt ngêi”. - Trong nh÷ng n¨m qua, häc nhiÒu c«, mçi ngời 1 vẻ nhng đều giống nhau: tận tụy với c«ng viÖc. V× vËy em lu«n kÝnh träng vµ biÕt ¬n c¸c thÇy c«. - KÓ vÒ 1 kØ niÖm s©u s¾c... - Cø nhí l¹i kØ niÖm Êy em l¹i båi håi nghÜ rằng cô không chỉ là ngời lái đò thầm lặng mµ cßn lµ ngêi mÑ hiÒn. c, KÕt thóc: - Em xin cảm ơn cô và các bạn đã chú ý lắng nghe. - Gv gọi một vài đại diện của từng nhóm lên đọc dàn bài mà mình đã lập. II. Luyện nói trớc lớp. - Lớp trao đổi, bổ sung, đa ra một dàn - Tuỳ vào cảm xúc riêng t của từng em nhng đòi hỏi chú ý tới sự vật và con ngời1 cách bài hay nhất cho mỗi đề. - Hs các nhóm dựa vào dàn bài đã đợc đầy đủ. - Chó ý tíi yÕu tè tù sù, miªu t¶ kÕt hîp víi bæ sung, luyÖn nãi trong nhãm. biÓu c¶m..

(89) - Mỗi nhóm cử 1 đại diện lên nói trớc líp. - Líp nhËn xÐt, bæ sung. - Gv nhËn xÐt, bæ sung. Nh¾c nhë häc sinh söa nh÷ng ®iÒu cha làm đợc. Gọi học sinh đọc ? Cảm nhận của em sau khi đọc 2 bài v¨n? - Tuú c¶m nhËn cña hs.. III- §äc bµi tham kh¶o Bµi 1: Quµ b¸nh tuæi th¬. - Bµi v¨n gîi l¹i nh÷ng mãn ¨n thuë nhá. Nh÷ng thø quµ b¸nh: Chuèi, b¸nh mËt, thÞt bß kho...§ã lµ nh÷ng mãn ¨n tinh thÇn, ngon nhất cả đời ngời.. IV- Cñng cè - Theo em, với đề trên văn viết khác văn nói ntn? ( Bá phÇn dÉn d¾t, kÕt thóc) - Khi giao tiÕp cÇn chän giäng nãi nh thÕ nµo? V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Tiếp tục luyện làm dàn ý, tập nói, đọc tham khảo. - Viết thành bài văn hoàn chỉnh 1 đề bài. - So¹n bµi : Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸. - Xem trớc bài: Từ đồng âm.. V¨n b¶n: Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ (Mao èc vÞ thu phong së ph¸ ca ) (§ç Phñ ) Hớng dẩn đọc thêm A- Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh cảm nhận đợc tinh thần nhân đạo và lòng vị tha, cao cả của nhà thơ Đỗ Phủ. - Bớc đầu thấy đợc vị trí và ý nghĩa của những yếu tố miêu tả và tự sự trong thơ trữ tình. - Cảm nhận đặc điểm bút pháp thơ của Đỗ phủ qua những dòng miêu tả, tự sự. - Rèn kĩ năng đọc, phân tích thơ đờng. - Gi¸o dôc häc sinh lßng yªu th¬ng con ngêi B. ChuÈn bÞ - ThÇy: §äc, nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - Trß : ChuÈn bÞ bµi theo c©u hái trong SGK . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: - §äc thuéc lßng bµi “NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª.” - Nªu ng¾n gän néi dung cña bµi th¬ vµ biÖn ph¸p nghÖ thuËt tiªu biÓu trong bµi? III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung - Hs đọc chú thích (*) sgk I. T×m hiÓu chung. ? Hãy giới thiệu ngắn gọn về cuộc đời và sự 1. Tác giả, tác phẩm. nghiÖp v¨n häc cña §ç Phñ. a- T¸c gi¶: §ç Phñ(712 -770) - Là nhà thơ nổi tiếng đời Đờng- Trung quốc. - Cuộc đời nghèo khổ, bệnh tật. - ¤ng cã tÊm lßng vÞ tha, nh©n ¸i, híng tíi nh÷ng con ngêi khèn khæ. ? Bài thơ đợc sáng tác trong hoàn cảnh nào? - Ông là “Thi thánh”, để lại cho đời sau gần - Gv nhÊn vÒ hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬. 1500 bµi th¬. Gv yêu cầu đọc bộc lộ đợc cảm xúc buồn b- Tác phẩm: Bài thơ đợc làm trong khi căn TiÕt 41 19.11. 2012.

(90) bã, bất lực, cay đắng của nhà thơ trong ba khæ th¬ ®Çu; giäng t¬i s¸ng, phÊn chÊn h¬n ë ba khæ th¬ cuèi. - Hs đọc, nhận xét. ? Theo em t¹i sao bµi th¬ cã tªn lµ “Bµi ca ...”? - Gv giới thiệu thể thơ: thể thơ cổ thể, ra đời trớc đời Đờng: vần, nhịp, câu, chữ đều khá tù do, phãng kho¸ng. ? Cã 2 ý kiÕn kh¸c nhau vÒ c¸ch chia ®o¹n: - Vb chia lµm 2 ®o¹n. - Vb chia lµm 4 ®o¹n. ? Em đồng ý với cách chia nào? Vì sao? (Cả 2 cách chia đều có lí. Đây là bài thơ vừa tr÷ t×nh võa tù sù). nhµ bÞ giã thu ph¸ n¸t. Lµ bµi th¬ hiÖn thùc nổi tiếng với tinh thần nhân đạo cao cả.. ? Những đứa trẻ thôn nam đáng trách hay đáng thơng? Vì sao? - Hs th¶o luËn. ? Trong khổ 2, nhà thơ đã kết hợp phơng thức biểu đạt nào? ? Cảm xúc của em khi đọc đến hai câu: “ Môi khô miệng cháy, gào chẳng đợc Quay vÒ, chèng gËy, lßng Êm øc ” ? - Nhµ th¬ giµ yÕu, ch©n chËm, m¾t kÐm lµm sao đuổi đợc lũ trẻ, gào thét đòi mãi đến m«i kh«, miÖng ch¸y còng ch¼ng xong, đành lọc cọc chống gậy trở về ngôi nhà toang hoang mµ lßng võa ®au xãt, võa Êm ức khôn nguôi. Qua đó, ta thấy đợc nỗi giận dữ, đắng cay, bất lực theo từng bớc chân mÖt mái, ch¸n n¶n cña §ç Phñ ). - Hs đọc lại khổ 3. ? Khổ thơ đợc viết theo phơng thức biểu đạt nµo? ? Em h×nh dung thÕ nµo vÒ h/c vµ nçi khæ. - Nh÷ng tÊm tranh bÞ lò trÎ th«n nam nghÞch ngîm, x« vµo cíp giËt. - Trên khắp đất nớc Trung Quốc đầy loạn li, néi chiÕn. TrÎ em nghÌo, thÊt häc, nghÞch ngîm lµ hiÖn tîng phæ biÕn. 2. §äc. - Gäi lµ “Bµi ca” v× ®©y lµ 1 bµi th¬, lµ tiÕng lòng cao đẹp của tác giả. 3. ThÓ th¬: Cæ thÓ.. 4. Bè côc. + Gåm bèn ®o¹n: - C¶nh giã thu thæi bay m¸i nhµ tranh. - TrÎ con cíp tranh, nhµ th¬ bÊt lùc, Êm øc. - Đêm ma, rét, nhà dột, nằm suốt đêm không ngñ. - M¬ íc cña khæ chñ. + Gåm 2 ®o¹n: - 18 c©u ®Çu: Nçi nghÌo khæ vµ lêi than thë - Hs đọc lại khổ 1. v× nhµ tranh bÞ tèc m¸i. ? Trong khæ nµy, nhµ th¬ kÓ hay t¶? - 5 c©u cuèi: M¬ íc cña khæ chñ. ( Võa kÓ võa t¶; kÓ - t¶ ngang nhau ). II.T×m hiÓu chi tiÕt. ? Em h×nh dung, ng«i nhµ cña nhµ th¬ bÞ 1. C¶nh giã thu thæi bay m¸i nhµ tranh. ph¸ trong thêi tiÕt nµo? - Ph¬ng thøc: KÓ, t¶. ? Mét c¨n nhµ mµ kh«ng chèng chäi næi víi - Nhµ bÞ giã thu ph¸ tung c¶ 3 líp tranh: nhµ gió thu thì thấy đó là một ngôi nhà ra sao? đơn sơ, không chắc chắn; chủ nhà là ngời Cuéc sèng cña chñ nhµ ntn? nghÌo khã. Hs. Suy nghÜ, tr¶ lêi Gv. NhËn xÐt, chèt. ? Hình ảnh căn nhà bị gió thu phá đợc tác gi¶ miªu t¶ ntn? ? Tìm chi tiết thể hiện điều đó? - Mảnh tranh lợp nhà bị gió đánh tốc đi, bay ? Em hãy nhận xét về cảnh tợng đó và hình khắp nơi: tan tác, tiêu điều, kinh hoàng. dung xem t©m tr¹ng t¸c gi¶ nh thÕ nµo? - Mảnh tranh lợp nhà bị gió đánh tốc đi: - Hs đọc lại khổ 2. m¶nh th× bay sang s«ng, m¶nh th× tãt ngän ? §· khæ v× nhµ bÞ tèc m¸i, nhµ th¬ cßn khæ rõng xa, m¶nh th× lén vµo m¬ng sa ... thªm v× lý do nµo n÷a? -> C¶nh tan t¸c, tiªu ®iÒu. ? C¶nh tîng trªn cho thÊy cuéc sèng x· héi - HÐ lé t©m tr¹ng tiÕc cña, kinh ng¹c cña nhµ thêi §ç Phñ ntn? th¬ tríc sù v« t×nh cña thiªn nhiªn.. - KÓ vµ biÓu c¶m . 2. C¶nh trÎ con cíp tranh. - Ph¬ng thøc: KÓ, biÓu c¶m. - Thể hiện cuộc sống khốn khổ, đáng thơng. -> Lên án cảnh nghèo đói, trẻ em thất học.... - Câu thơ cho ta cảm nhận nỗi giận dữ, đắng cay, Êm øc, bÊt lùc cña nhµ th¬. 3. Cảnh đêm ma, rét, nhà dột. - Ph¬ng thøc: KÓ, t¶ kÕt hîp víi biÓu c¶m..

(91) của gia đình Đỗ Phủ? ? Qua khổ thơ, đó là câu hỏi tu từ ở cuối khæ th¬ cho em h×nh dung ntn vÒ t©m tr¹ng cña nhµ th¬? - Gv nhÊn m¹nh: C©u hái tu tõ vang lªn víi nhiÒu ý nghÜa s©u s¾c. C¸i khæ vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cña §ç Phñ còng lµ c¸i khæ chung của nhân dân lao động, của các nhà nho trí thức Trung Quốc đời Trung Đờng vì chiÕn tranh, lo¹n l¹c liªn miªn. §ã còng lµ tiếng nói phê phán thực trạng xã hội đơng thời và mong cho xã hội đổi thay. ? Khổ thơ cuối đợc viết theo phơng thức biểu đạt nào? ? Ng«i nhµ íc m¬ cña §ç Phñ lµ ng«i nhµ ntn? Mục đích của mơ ớc đó là gì? ? V× sao nhµ th¬ l¹i íc m¬ cho kÎ sÜ nghÌo? ? Ước cho kẻ sĩ nghèo trong thiên hạ đợc sung síng. Cßn nhµ th¬ íc g× cho m×nh? ? Điều đó thể hiện tấm lòng nhà thơ ntn? - Gv b×nh: Nhµ th¬ th¬ng ngêi h¬n c¶ th¬ng m×nh. Ph¶i lµ mét bËc th¸nh nh©n (thi thánh) mới có đợc tấm lòng nh vậy trong hoµn c¶nh khèn khæ. ? Tại sao ớc vọng cao đẹp nh vậy mà lại đợc t/g më ®Çu b»ng tõ “Than «i”?. - Khæ v× l¹nh, ma dÇm dÒ, nhµ dét lung tung, chăn, mền cũ bở bục bị mấy đứa con nhỏ lạnh đạp rách .... -> Sù nghÌo khæ ko cã c¸ch nµo gi¶i tho¸t. - Tâm trạng nhà thơ: trằn trọc không ngủ, thơng con, thơng mình, cay đắng, ấm ức, bất lực đếm trống canh. - NhÊn m¹nh, lµm næi bËt t×nh c¶m g¾n bã víi quª h¬ng.. 4. M¬ íc cña nhµ th¬. - BiÓu c¶m. - ¦íc m¬ cã mét ng«i nhµ réng, v÷ng ch¾c, che cho kÎ sÜ nghÌo trong thiªn h¹. - Họ có đức, có tài mà phải chịu khổ . - Kh«ng m¬ íc cho m×nh. -> ¦íc m¬ gi¶n dÞ, ch©n thµnh, chøa chan lßng vÞ tha cao c¶. - Th¸n tõ “Than «i” trùc tiÕp béc lé c¶m xóc. §ã lµ íc väng cao c¶ nhng chua xãt, bÕ t¾c. III. Tæng kÕt. 1. Néi dung. - Nçi buån cña kÎ sÜ, ngêi d©n trong x· héi Trung Quốc đời Trung Đờng. - Lßng vÞ tha cao c¶ cña nhµ th¬ §ç Phñ. 2. NghÖ thuËt. - KÕt hîp biÓu c¶m, tù sù, miªu t¶. - Ng«n ng÷ gi¶n dÞ, dÔ hiÓu. Ghi nhí .. ? Em cảm nhận đợc nội dung, ý nghĩa nào tõ bµi th¬? ? Phơng thức biểu nào đợc sử dụng trong bµi th¬? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ ng«n ng÷, h×nh ¶nh th¬? - Hs đọc ghi nhớ. IV- Cñng cè - Điều cao cả nhất trong tình cảm nhân đạo của Đỗ Phủ ở bài thơ là gì? (Vị tha) - Em học tập đợc điều gì từ nghệ thuật biểu cảm trong văn bản này? ( KÕt hîp biÓu c¶m, tù sù, miªu t¶). V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Häc thuéc lßng bµi th¬. N¾m ch¾c néi dung, nghÖ thËt cña bµi. - Lµm bµi tËp 2. - ChuÈn bÞ: KiÓm tra 1 tiÕt (V¨n) -Nắm vững giá trị nội dung và nghệ thuật các văn bản đã học -Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm - Xem trớc bài: Từ đồng âm KiÓM TRA V¡N TiÕt 42 21.11.2012. A- Mục tiêu cần đạt: - Qua tiết kiểm tra nhằm đánh giá lại kết quả học tập của từng em đồng thời củng cố lại kiến thức đã học về nội dung và nghệ thuật. - Kiểm tra kĩ năng diễn đạt, nắm bắt kiến thức văn bản đã học. - RÌn kÜ n¨ng chÐp th¬, c¶m thô v¨n b¶n. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: §Ò bµi. - Häc sinh : «n tËp v¨n vµ giÊy kiÓm tra. C. Hoạt động dạy học:.

(92) I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: - KÕt hîp trong giê kiÓm tra. III- Bµi míi: A. §Ò ra. Câu 1: Nêu vài nét khái quát về cuộc đời và sự nghiệp của tác giả: Nguyễn Khuyến? Bài thơ “Bạn đến chơi nhà” đợc sáng tác trong hoàn cảnh nào? Câu 2: So sánh cụm từ“ta với ta” trong bài thơ “Qua đèo Ngang” và “Bạn đến chơi nhà ” Câu 3: Chép lại một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt đờng luật đã học mà em thích nhất? Cảm nhận của em về bài thơ đó? B. §¸p ¸n - biÓu ®iÓm. C©u 1: (2® ) - NguyÔn KhuyÕn (1835 – 1909). Quª ë th«n VÞ H¹, x· Yªn §ç nay thuéc huyÖn B×nh LôcHµ Nam.(0,5®) - Thông minh, học giỏi đỗ đầu trong 3 kỳ thi : Thi Hơng, Hội, Đình (0,5đ) - Lµ nhµ th¬ lín cña d©n téc. * Sù nghiÖp v¨n ch¬ng: ( 0,75®) S¸ng t¸c chñ yÕu vµo giai ®o¹n sau khi «ng tõ quan vÒ lµng sau 1884. V¨n th¬ cña «ng xoay quanh 3 néi dung: + Béc b¹ch t©m sù (Khãc D¬ng Khuª). + Con ngời cảnh vật, c/s ở quê hơng( Chùm thơ thu, bạn đến chơi nhà...) + Chế diễu, đả kích kẻ tham lam (hội tết) - Bài thơ đợc sáng tác vào giai đoạn sau ngày ông cáo quan về ở ẩn.( 0,25đ) C©u 2: ( 2®) - Giống nhau: câu thơ cuối bài đều có có cụm từ “ Ta với ta ” - Kh¸c nhau: Côm tõ: “Ta víi ta” ë mçi bµi cã néi dung thÓ hiÖn hoµn toµn kh¸c nhau + Trong bài “Qua đèo Ngang” chỉ một mình tác giả . Bộc lộ nỗi buồn cô đơn, lẻ loi, thầm kín trong nội tâm của tác giả giữa cảnh đèo Ngang bát ngát, hoang sơ, vắng lặng cô liêu. Ta: đại tõ nh©n xng ng«i thø nhÊt. + Trong bài “Bạn đến chơi nhà” chỉ hai ngời bạn tri kỉ. Một từ chỉ tác giả, một ngời chỉ ngời b¹n cña t¸c gi¶. Côm tõ “ ta víi ta” chØ sù hoµ hîp gi÷a hai con ngêi trong mét t×nh b¹n chan hoà, vui tơi, thoải mái tinh thần. Bằng cụm từ này tác giả khẳng định tình bạn giữa mình và ngời bạn tri kỉ của ông: Một tình bạn trong sáng, thanh khiết chân thành và cao đẹp. C©u 3: - Chép bài thơ thất ngôn tứ tuyệt đờng luật (2 điểm) -VD: NhËt chiÕu H¬ng L« sinh tö yªn Dao khan b«c bè qu¶I tiÒn xuyªn Phi lu trùc h¸ tam thiªn xÝch Ngh thi Ng©n Hµ lac cöu thiªn - Cảm nhận đợc về bài thơ đó.( 4đ) ( Tuỳ vào cảm nhận của từng hs để cho điểm) IV.Thu bµi, nhËn xÐt giê lµm bµi. V. Híng dÉn häc bµi ë nhµ : - Ôn tập văn bản đã học . - So¹n bµi: C¶nh khuya vµ r»m th¸ng giªng theo c©u hái trong SGK . -T×m hiÓu nghÖ thuËt trong hai bµi th¬ - Hoàn cảnh ra đời của bài thơ ? Nội dung của bài thơ có ý nghĩa gì ? - Chuẩn bị: Từ đồng âm. - Đặc điểm của từ đồng âm và việc sử dụng từ đồng âm.

(93) TiÕt 43 21.11.2012. Tõ §åNG ¢M. A- Mục tiêu cần đạt: - Học sinh hiểu đợc thế nào là từ đồng âm; Biết cách xác định nghĩa của từ đồng âm. - Phân biệt đợc từ đồng âm với từ nhiều nghĩa. - Sử dụng từ đồng âm một cách chính xác và biết cách sử dụng để tạo giá trị biểu cảm. - Cần tránh gây nhầm lẫn hoặc khó hiểu do hiện tợng đồng âm. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: Gi¸o ¸n; MÉu vÝ dô; b¶ng phô. - Häc sinh: Häc bµi; chuÈn bÞ bµi. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: - Hãy phân biệt sự khác nhau của từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa? - Cho nhóm từ sau: Xác định nhóm từ đồng nghĩa và nhóm từ trái nghĩa? a.Vắng tanh, vắng teo, vắng ngắt, vắng vẻ -> Từ đồng nghĩa b. Ba m¸, ba tuæi, con ba ba. c. Sạch sẽ, bẩn thỉu; cần cù, lời biếng; Hiền lành, độc ác -> từ trái nghĩa III- Bµi míi: => Nhãm tõ cßn l¹i chÝnh lµ néi dung bµi häc mµ chóng ta t×m hiÓu h«m nay. ë bËc tiÓu häc các em đã tìm hiểu những kiến thức đơn giản về từ đồng âm. Để hiểu sâu hơn về khái niệm, tác dụng của từ đồng âm – Sgk trang 135. Hoạt động của GV và HS Néi dung - Hs đọc 2 ví dụ, I. Thế nào là từ đồng âm? ? Gi¶i nghÜa cña tõ “lång” trong 2 vÝ dô? 1. VÝ dô: - Lồng 1: Hành động của con ngựa nhảy dùng 2 ch©n tríc lªn. ? Xét về từ loại 2 từ “lồng” trên thuộc từ loại - Lồng 2: Chỉ 1 đồ vật đợc đan bằng tre nứa nµo? để nhốt chim. ? XÐt vÒ h×nh thøc (©m) vµ néi dung - Lồng 1: Động từ chỉ hành động (nghÜa) cña 2 tõ “lång” em cã nhËn xÐt g×? - Lång 2: Danh tõ chØ sù vËt. (NghÜa cña c¸c tõ “lång”trªn cã liªn quan g× - H×nh thøc: Gièng nhau vÒ ©m thanh. đến nhau ko?) - NghÜa: 2 tõ “lång” kh¸c nhau, ko liªn quan ? Vậy qua tìm hiểu ví dụ em hiểu từ đồng gì đến nhau( 1 từ chỉ hành động, 1 từ chỉ sự ©m lµ g×? Cho vÝ dô? vËt). - Hs đọc phần ghi nhớ trong sgk. - Gv cho ví dụ: Xác định nhóm từ đồng âm? Ghi nhớ: a- ch©n bµn, ch©n nói, ch©n trêi. Ví dụ: Đá bóng, hòn đá. b- ch©n ngêi, ch©n thËt. ? Tõ “ch©n” cã nghÜa ntn? §©y cã ph¶i lµ.

(94) hiện tợng đồng âm ko? Vì sao? - Hs th¶o luËn. ? Từ đồng âm có gì giống, có gì khác so với tõ nhiÒu nghÜa?. + Gièng: Cã ©m thanh gièng nhau. + Kh¸c:. - Từ đồng âm: nghĩa không liên quan đến nhau. - Từ nhiều nghĩa: nghĩa có liên quan đến nhau. ? C©u “ §em c¸ vÒ kho ” cã thÓ hiÓu theo Chó ý. mÊy nghÜa? §ã lµ nh÷ng nghÜa nµo? Phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa. - Từ đồng âm: nghĩa ko liên quan đến ? Hãy thêm từ để câu trên thành câu đơn nhau. nghÜa? - Từ nhiều nghĩa: nghĩa có liên quan đến - Hs th¶o luËn. nhau. ? Muốn hiểu đúng nghĩa của từ “kho” ngoài II. Sử dụng từ đồng âm. ng÷ c¶nh ra, em ph¶i dùa vµo ®©u? 1. Để phân biệt nghĩa của từ đồng âm ta Gv treo b¶ng phô ghi bµi ca dao: “Bµ giµ ®i ph¶i dùa vµo ng÷ c¶nh (c©u v¨n cô thÓ). chợ cầu đông” VÝ dô: ? Xác định từ đồng âm trong bài ca dao - C©u “§em c¸ vÒ kho” cã thÓ hiÓu theo 2 trªn? Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ lîi? nghÜa: ? Theo em trong bài ca dao trên tác giả dân Kho1: Chỉ hành động nấu kỹ thức ăn. gian sử dụng từ đồng âm nhằm mục đích gì? Kho2: Chỉ nơi cất giữ cá ( Nhà kho) - §em c¸ vÒ mµ kho. - §em c¸ vÒ nhËp kho. ? Nh vậy sử dụng từ đồng âm có tác dụng gì trong v¨n ch¬ng? 2- Cần chú ý đến hoàn cảnh giao tiếp để hiểu đúng nghĩa của từ đồng âm. ? LÊy vÝ dô. Trïng trôc nh con bß thui. - Lîi 1: Lîi Ých, lîi léc ChÝn m¾t, chÝn mòi, chÝn ®u«i, chÝn ®Çu. - Lîi 2: bé phËn tiÕp gi¸p r¨ng( níu) - Hs đọc ghi nhớ . - Nhằm khuyên ngời xem bói đã già rồi thì Gọi hs đọc bài tập tÝnh chuyÖn chång con lµm chi n÷a. mét lêi khuyên gián tiếp đợm chút hài hớc nhng không cay độc-> Gây bất ngờ, dí dỏm hài híc=> Ch¬i ch÷. ? Tìm từ đồng âm với mỗi từ? - Sử dụng từ đồng âm chính xác đúng cách làm cho câu văn, câu thơ thêm sinh động, gợi cảm. Đặc biệt đợc sử dụng nhiều trong chơi chữ, câu đối. VÝ dô: Ruåi ®Ëu m©m x«i ®Ëu. Kiến bò đĩa thịt bò. ? T×m c¸c nghÜa kh¸c nhau cña danh tõ Ghi nhí: “cæ”? Gi¶i thÝch mèi liªn quan gi÷a c¸c nghĩa đó? III. LuyÖn tËp. Bài tập 1. Tìm từ đồng âm. - Cao: + Nói cao. ? Đặt câu với mỗi cặp từ đồng âm? + Cao sao vµng. - Ba: + Phong ba. + Ba líp tranh. - Tranh: + Tranh lîp m¸i nhµ. + Tranh c«ng. Bµi tËp 2: a, Tõ “cæ” cæ tay, cæ ¸o, cæ chai -> Tõ nhiÒu nghÜa. b, Từ đồng âm với “cổ”: cổ cò, truyện cổ. NghÜa kh¸c nhau cu¶ danh tõ “ cæ”: - Cæ (NghÜa gèc) bé phËn nèi liÒn th©n vµ đầu của ngời động vật. ? Dựa vào đâu mà em hiểu đợc các nghĩa kh¸c nhau cña tõ “lång”?.

(95) Gọi học sinh đọc bài tập 3.. Gọi học sinh đọc bài tập 4. ? Anh chàng trong truyện đã sử dụng biện pháp gì để không trả lại vạc cho ngời hàng xãm? ? Em ph¶i lµm thÕ nµo? Hs. Thi nhau tìm từ đồng âm. G. NhËn xÐt.. - Cæ: Bé phËn nèi liÒn c¸nh tay vµ bµn tay. - Cæ: Bé phËn nèi liÒn gi÷a th©n vµ miÖng của đồ vật ( Cổ chai) Bµi tËp 3: - Chúng em ngồi xung quanh bàn để bàn về viÖc ®i c¾m tr¹i. - B¸c Êy nghiªn cøu rÊt s©u vÒ c«ng t¸c phong chèng s©u bä. - N¨m nay ch¸u võa trßn n¨m tuæi. Bµi tËp 4: - Sử dụng từ đồng âm: + Vạc đồng:(Vạc bằng đồng và con vạc ở ngoài đồng) - §ång 1: §îc lµm b»ng kim lo¹i, dÔ d¸t máng. - Đồng 2: Khoảng đất rộng bằng phẳng dùng để trồng trọt. - Để cụm từ Vạc đồng không thể hiểu nớc đôi thì chỉ cần thêm từ bằng “Vạc bằng đồng” (Từ bằng xác định rõ mối quan hệ giữa đồng với vạc; Đồng là chất liệu tạo nên v¹c.. IV- Cñng cè ? Thế nào là từ đồng âm? Cho ví dụ ? Cách sử dụng từ đồng âm nh thế nào? - Để phân biệt nghĩa của từ đồng âm ta phải dựa vào ngữ cảnh (câu văn cụ thể). - Để hiểu đúng nghĩa của từ đồng âm cần chú ý đến hoàn cảnh giao tiếp. - Sử dụng từ đồng âm chính xác đúng cách làm cho câu văn, câu thơ thêm sinh động, gợi cảm. Đặc biệt đợc sử dụng nhiều trong chơi chữ, câu đối. V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Học bài cũ. Hoàn thiện bài tập. Tìm ví dụ về đồng âm. -So sánh sử giông nhau và khác nhau giữa từ đồng nghĩa. - Ôn tập kiến thức từ loại, nghĩa của từ...Tiếp tục luyện làm dàn ý, tập nói, đọc tham khảo. - So¹n bµi: C¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m. -Tìm hiểu yếu tố tự và yếu tố biểu cảm đóng vai trò nh thế nàotrong văn biểu cảm . TiÕt 44 23.11.2012. C¸c yÕu tè tù sù, miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m. a- Mục tiêu cần đạt: - Giúp các em thấy đợc năng lực của mình trong việc làm văn biểu cảm. - Hiểu đợc vai trò của các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản biểu cảm và có ý thức vận dụng chóng. - RÌn ph©n tÝch c¸c yÕu tè trªn trong vb biÓu c¶m vµ cã ý thøc vËn dông 2 yÕu tè trong lµm v¨n. Luyện tập vận dụng hai yếu tố đó. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: §äc vµ nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - Häc sinh: chuÈn bÞ bµi theo yªu cÇu trong s¸ch gi¸o khoa . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: Nªu nh÷ng c¸ch lËp ý cña bµi v¨n biÓu c¶m? - KiÓm tra phÇn chuÈn bÞ cña HS. III- Bµi míi: Hoạt động của gv - hs Néi dung ? Xác định các yếu tố tự sự, miêu tả và biểu I- Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm: c¶m trong bµi th¬ “Bµi ca nhµ tranh bÞ giã * V¨n b¶n:Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ thu ph¸” Nªu ý nghÜa cña c¸c yÕu tè trong - Khæ 1: Tù sù (2 c©u ®Çu) vµ miªu t¶ (3 c©u.

(96) bµi th¬?. sau) + T¹o ra bèi c¶nh chung toµn c¶nh vÒ c¶nh - Hs suy nghÜ, th¶o luËn, tr¶ lêi. vật và sự việc để làm nền cho tâm trạng của t¸c gi¶. - Khæ 2: tù sù + biÓu c¶m (2 c©u cuèi). + Gi¶i thÝch cho t©m tr¹ng uÊt øc v× giµ yÕu. - Khæ 3: tù sù + miªu t¶ + biÓu c¶m (2 c©u ? Mèi quan hÖ cña ba yÕu tè miªu t¶, tù sù cuèi ). vµ biÓu c¶m trong bµi th¬? + đặc tả tâm trạng ít ngủ, cam phận. ( Miêu tả + tự sự để thể hiện thái độ, tình - Khæ 4: biÓu c¶m. c¶m cña t¸c gi¶: khæ ®au, chua xãt nhng + ThÓ hiÖn t×nh c¶m cao thîng lßng vÞ tha còng ®Çy kh¸t khao, íc m¬ ). cña t¸c gi¶. - Gv: Bµi th¬ lµ 1 chØnh thÓ. ViÖc ph©n chia - ThÓ hiÖn t×nh c¶m: khæ ®au, giËn d÷, xãt ranh giới giữa các phơng thức biểu đạt chỉ là xa nhng cũng đầy tha thiết, ớc mong. tơng đối... * Các yếu tố tự sự, miêu tả có vai trò là ph- Hs đọc đoạn văn. ơng tiện để tác giả bộc lộ cảm xúc, khát ? Em h·y chØ ra c¸c yÕu tè miªu t¶, tù sù, väng lín lao. biÓu c¶m trong ®o¹n v¨n? Gv gọi đại diện một vài hs trả lời. + §o¹n v¨n: sgk a, YÕu tè tù sù: - §ªm nµo bè còng ng©m níc nãng hoµ muèi. - Khi ngñ bè rªn . - Bè tÊt bËt ®i, ®Ém s¬ng - Bè ®i sím vÒ khuya. b. C¸c yÕu tè miªu t¶: - Nh÷ng ngãn ch©n cña bè, gan bµn ch©n, mu bµn ch©n -> C¶m nghÜ : rÊt th¬ng bè - BiÓu c¶m gi¸n tiÕp - Hs đọc ghi nhớ. - Kh«ng ? KÓ l¹i néi dung “Bµi ca nhµ tranh bÞ giã => KÓ, miªu t¶ trong håi tëng cã t¸c dông thu ph¸” b»ng bµi v¨n xu«i biÓu c¶m? kh¬i gîi c¶m xóc ë hiÖn t¹i-> gãp phÇn kh¬i - Gv yêu cầu: Kể đảm bảo đúng nội dung, gîi c¶m xóc. đúng các yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm; Ghi nhí: sgk dïng ng«n ng÷ v¨n xu«i biÓu c¶m. II. LuyÖn tËp. - Mét häc sinh kÓ tríc líp. Bµi tËp 1: - Líp, gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ sung. Häc sinh cã thÓ theo tr×nh tù sau: - Mét häc sinh kh¸c kÓ l¹i. + T¶ c¶nh giã mïa thu, ph¸ n¸t c¨n nhµ cña §ç Phñ. + T¶ diÔn biÕn sù viÖc nhµ tranh bÞ tèc m¸i. - Hs đọc văn bản + Kể hành động của lũ trẻ-> tâm trạng ấm ? Xác định yếu tố tự sự, miêu tả, cảm xúc øc cña t¸c gi¶. trong vb? + KÓ vµ t¶ c¶nh ma, nhµ dét vµ c¶nh sèng Hs t×m chi tiÕt, nhËn xÐt, bæ sung. cùc khæ, l¹nh lÏo cña nhµ th¬. Nh vậy các yếu tố tự sự, miêu tả đóng vai trò + Kể lại ớc mơ của Đỗ Phủ trong đêm ma nh thÕ nµo trong v¨n b¶n nµy? rÐt, nhµ dét n¸t Êy. + Béc lé c¶m xóc cña t¸c gi¶. Bài tập 2: Xác định các yếu tố: + Tự sự: Chuyện đổi kẹo mầm từ tóc rối. + Miªu t¶: C¶nh ch¶i tãc cña ngêi mÑ, h×nh ¶nh ngêi mÑ. + BiÓu c¶m: lßng nhí mÑ kh«n xiÕt. => Tù sù vµ miªu t¶ khªu gîi c¶m xóc. T×nh c¶m lµ chÊt keo g¾n kÕt c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ thµnh mét m¹ch v¨n nhÊt qu¸n cã tÝnh liªn kÕt. ? Theo em, ®o¹n v¨n biÓu c¶m trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp? ? NÕu kh«ng cã yÕu tè miªu t¶, tù sù th× yÕu tố biểu cảm cuối đoạn văn có thể bộc lộ đợc kh«ng ? ? Tình cảm ở cuối đoạn đã chi phối tự sự, miªu t¶ ntn? ? YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ cã vai trß ntn trong v¨n biÓu c¶m? - Hs tr¶ lêi..

(97) IV- Cñng cè ? YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ cã vai trß ntn trong v¨n biÓu c¶m? ? Gäi HS kÓ tríc líp: Bµi th¬ “Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸” b»ng bµi v¨n xu«i biÓu c¶m? V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Nắm chắc nội dung kiến thức đã học. Vận dụng vào bài viết. - Học bài cũ. Hoàn thiện bài tập. Tìm ví dụ về đồng âm. - ¤n tËp kiÕn thøc tõ lo¹i, nghÜa cña tõ...TiÕp tôc luyÖn lµm dµn ý, tËp nãi. - So¹n bµi: C¶nh khuya, R»m th¸ng giªng. - Chó ý c¶nh thiªn nhiªn vµ t©m tr¹ng cña V¨n b¶n 1: C¶nh khuya TiÕt 45 V¨n b¶n 2: R»m th¸ng giªng 26.11.2012 (Hå ChÝ Minh) A- Mục tiêu cần đạt: - Giúp cho các em cảm nhận và phân tích đợc tình yêu thiên nhiên gắn liền với lòng yêu nớc, phong th¸i ung dung l¹c quan cña Hå ChÝ Minh biÓu hiÖn trong hai bµi th¬. - Nắm đợc nét đặc sắc về nghệ thuật trong mỗi bài. - Rèn kĩ năng đọc, hiểu, phân tích thơĐờng luật. - Giáo dục HS lòng yêu kính Bác Hồ, học tập ở Bác lòng yêu thiên nhiên, yêu đất nớc B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: §äc vµ nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n bµi . - Häc sinh: So¹n bµi theo c©u hái trong SGK. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: §äc thuéc lßng 1 khæ th¬ trong v¨n b¶n: “Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu phá”. Qua bài thơ “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” em hiểu đợc điều gì về hoàn cảnh sống vµ t×nh c¶m, íc m¬ cña nhµ th¬? III- Bµi míi: Hoạt động của gv - hs Néi dung - Hs đọc phầnchú thích*. I- §äc vµ t×m hiÓu chung 1- Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm: ? Nêu vài nét sơ lợc về cuộc đời và sự * Tác giả. Hồ Chí Minh (1890 - 1969) nghiÖp cña B¸c ? - Là lãnh tụ vĩ đại, nhà thơ lớn của dân tộc, danh - HS nªu. GV kh¸i qu¸t l¹i. nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi. - Th¬ B¸c cã sù kÕt hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a chÊt ? Bài thơ đợc sáng tác trong hoàn cảnh chiến sĩ và chất nghệ sĩ. nµo? - Hai bài thơ đợc Bác viết ở chiến khu Việt Bắc, trong nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc kh¸ng chiÕn Gv hớng dẫn cách đọc bài thơ. chèng ph¸p( 1947- 1948). - ChËm r·i, thanh th¶n vµ s©u l¾ng. 2. §äc, chó thÝch. - Gọi HS đọc - Hs lần lợt đọc 2 bài thơ. ? Bài thơ đợc sáng tác theo thể thơ nào? - Giải nghĩa từ “cổ thụ”, “ngân”. Chỉ rõ đặc điểm của thể thơ ? 3. ThÓ th¬. - Nguyªn t¸c: ThÊt ng«n tø tuyÖt ( 4c©u, mçi c©u ? Hai bµi th¬ cïng thÓ hiÖn néi dung 7 ch÷) Gieo vÇn ë c©u 1, 2, 4. chÝnh nµo? - DÞch th¬: Lôc b¸t - Miêu tả cảnh thiên nhiên tơi đẹp, thể hiện tình yªu thiªn nhiªn, yªu níc cña B¸c. ? Bµi th¬ “C¶nh khuya” cã thÓ chia lµm II- §äc- hiÓu chi tiÕt. mÊy phÇn? Néi dung cña tõng phÇn?. Bµi: C¶nh khuya. ? C¶nh trong bµi th¬ lµ c¶nh g×? - Hai phÇn:+ Hai c©u ®Çu: c¶nh ? Bøc tranh c¶nh khuya ë ®©y cã nh÷ng + Hai c©u cuèi: t©m tr¹ng sù vËt nµo? 1. C¶nh rõng khuya ViÖt B¾c. ? Më ®Çu bµi th¬ t¸c gi¶ miªu t¶ ©m - TiÕng suèi, tr¨ng, cæ thô, hoa. thanh nµo? ? Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì để - TiÕng suèi trong miªu t¶ tiÕng suèi? T¸c dông ? GV: ¢m thanh tiÕng suèi rãc r¸ch, - So s¸nh: TiÕng suèi - tiÕng h¸t xa. v¨ng v¼ng ®©u ®©y nghe m¬ hå bªn tai -> C¶nh cã hån, gÇn gòi, cã søc sèng..

(98) nhµ th¬ khiÕn ngêi nh cã tiÕng h¸t ngät ngào nào đó của ai vang vọng trong đêm khuya thanh tĩnh. So sánh tiếng suèi víi tiÕng h¸t lµ lÊy con ngêi lµm chñ thiªn nhiªn . ? C©u th¬ thø 2 vÏ lªn c¶nh g×? ? Miªu t¶ c¶nh tr¨ng rõng t¸c gi¶ sö dông thñ ph¸p nghÖ thuËt nµo? ? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ tõ lång? T¸c dông? ? Nh vËy c¶nh tr¨ng khuya hiÖn lªn ë đây với vẻ đẹp nh thế nào? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ bøc tranh c¶nh khuya trong 2 c©u th¬? §äc c©u 3,4 ? Hai c©u cuèi biÓu hiÖn t©m tr¹ng g× ë B¸c? ? Theo em, v× sao B¸c thao thøc kh«ng ngủ đợc? ? Cã ý kiÕn cho r»ng B¸c cha ngñ v× đang lo lắng cho vận mệnh đất nớc chứ kh«ng ph¶i yªu thiªn nhiªn. ý kiÕn cña em nh thÕ nµo? ? §iÖp ng÷ “ cha ngñ ” cã t¸c dông g×? ? §Æt bµi th¬ vµo h/c s¸ng t¸c, em h×nh dung B¸c lµ ngêi nh thÕ nµo? Gv: C¸i riªng “nçi” g¾n liÒn víi c¸i chung lín lao “níc nhµ”. Hai t©m tr¹ng thèng nhÊt lµm mét hµi hßa trong mét con ngêi. ? Qua đó em cảm nhận đợc nét đẹp nào trong t©m hån B¸c? ? C¶nh trong v¨n b¶n nµy cã g× kh¸c so víi bµi trªn? ? Cảnh đợc miêu tả nh thế nào? ? C©u th¬ thø 2 t¸c gi¶ sö dông thñ ph¸p nghÖ thuËt g×? Việc lặp lại từ xuân giúp ngời đọc cảm nhận đợc vẻ đẹp đặc biệt nào của cảnh sắc đợc miêu tả ở đây?. - C¶nh tr¨ng, cæ thô, hoa - §iÖp tõ “lång”, nh©n hãa. cá c©y hoa l¸ ®an lång, hoµ quyÖn vµo nhau. - Lång: L¾p c¸i nä vµo c¸i kia, ®an dÖt vµo nhau. -> Bức tranh thiên nhiên đẹp, sống động, nhiều tÇng líp lung linh, huyÒn ¶o. - Thiªn nhiªn yªn tÜnh, gÇn gòi, cã linh hån, cã sức sống, có sự vận động, rất gắn bó với nhau. - Vẻ đẹp lung linh, huyền ảo của cảnh trăng rõng. 2. T©m hån B¸c. - Bác trằn trọc, thao thức không ngủ đợc vì: + cảnh đẹp nh vẽ. + lo l¾ng cho vËn mÖnh níc nhµ. - Víi B¸c yªu thiªn nhiªn g¾n liÒn víi yªu níc. - Diễn tả sự tha thiết với vẻ đẹp thiên nhiên, sự tha thiÕt víi vËn mÖnh d©n téc. - Yªu thiªn nhiªn, yªu níc. Phong th¸i ung dung, tù t¹i, b×nh tÜnh.. - T×nh yªu thiªn nhiªn g¾n liÒn víi t×nh yªu níc trong t©m hån B¸c. Bµi: R»m th¸ng giªng B. Bµi “R»m th¸ng giªng”. 1. Cảnh đêm rằm tháng giêng. - C¶nh tr¨ng r»m, tr¨ng trªn s«ng níc, gîi kh«ng gian b¸t ng¸t cao réng trµn ngËp ¸nh tr¨ng. - §iÖp tõ “xu©n” -> C¶nh s¸ng sña, trong trÎo, ®Çy søc sèng. + Tr¨ng: trßn nhÊt, s¸ng nhÊt + S«ng, níc, bÇu trêi: ®Çy søc xu©n . - Hai c©u th¬ ®Çu më ra mét kh«ng gian cao réng, mªnh m«ng trµn ®Çy ¸nh trang vµ søc sèng trong đêm nguyên tiêu. Bầu trời vầng trăng, dòng s«ng nh kh«ng cã giíi h¹n . * Vẻ đẹp tơi sáng tràn đầy sức sống của đêm rằm 2. H×nh ¶nh con ngêi. - §µm qu©n sù- Bµn c«ng viÖc kh¸ng chiÕn §äc 2 c©u cuèi. chèng ph¸p lóc nµy ®ang rÊt khÈn tr¬ng, viÖc ? Trong cảnh đêm rằm tơi sáng, đang sinh tử của đất nớc. søc xu©n nh thÕ t¸c gi¶ ®ang lµm g×? - Nghệ thuật: ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: ? Trong hai câu thơ cuối tác giả đã sử “ng©n”. dông thñ ph¸p nghÖ thuËt g×? T¸c dông - H×nh ¶nh con thuyÒn ®Çy tr¨ng vµ ngêi chiÕn sÜ của nghệ thuật đó? ®ang lít nhanh : + Tr¨ng kh«ng chØ lan to¶ ¸nh s¸ng ®Çy thuyÒn mµ cßn ng©n nga xao xuyÕn t©m hån thi nh©n + ThÓ hiÖn sù l¹c quan, tin tëng vµo t¬ng lai th¾ng lîi cña kh¸ng chiÕn. ? H×nh ¶nh B¸c hiÖn lªn nh thÕ nµo - Tình yêu thiên nhiên đất nớc nồng nàn và trong 2 c©u cuèi? phong thái ung dung, lạc quan yêu đời của Bác. ? Em h·y so s¸nh mèi quan hÖ gi÷a + “C¶nh khuya”: Tr¨ng víi ngêi cßn kho¶ng trăng và ngời trong bài “ Cảnh khuya ” cách, con ngời say đắm, chiêm ngỡng, thởng.

(99) víi tr¨ng vµ ngêi trong bµi “ R»m th¸ng ngo¹n tr¨ng tõ xa. giªng ”? + “ R»m th¸ng giªng ”: tr¨ng kh«ng chØ lµ bÇu - Hs th¶o luËn, tr¶ lêi. b¹n, lµ tri ©m tri kû ngåi cïng thuyÒn bµn viÖc qu©n, tr¨ng cßn ®i vµo tr¸i tim thi sÜ - chiÕn sÜ Hå ? Qua đó, em thấy đợc tình cảm nào Chí Minh . cña B¸c trong hai c©u th¬ cuèi? -> Yªu tr¨ng, yªu thiªn nhiªn vµ cïng víi lßng yêu nớc đến thiết tha. ? Nh vËy, hai bµi th¬ cïng næi bËt lªn III. Tæng kÕt. nh÷ng néi dung nµo? 1. Néi dung. - T¶ c¶nh tr¨ng ë chiÕn khu ViÖt B¾c, thÓ hiÖn tình yêu thiên nhiên, đất nớc. Phong thái ung dung, lạc quan yêu đời của Bác. - Thơ Bác vừa cổ điển vừa hiện đại. ? Khái quát những nét đặc sắc về nghệ 2. Nghệ thuật. thuËt cña 2 bµi th¬? - KÕt hîp miªu t¶ vµ biÓu c¶m. Gọi hs đọc ghi nhớ - Ngôn từ gợi cảm đợc vận dụng tinh tế, sáng tạo. * Ghi nhí(Sgk) IV. Cñng cè. - Văn bản sử dụng phơng thức b/đạt nào? (Miêu tả, biểu cảm.) - Hai v¨n b¶n gièng, kh¸c nhau ë ®iÓm nµo? - Em còn biết bài thơ nào của Bác cũng mang vẻ đẹp nh trên?(Tin thắng trận, Ngắm trăng ) V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Häc thuéc lßng 2 bµi th¬. N¾m v÷ng néi dung, nghÖ thËt - Su tÇm nh÷ng bµi th¬ viÕt vÒ tr¨ng cña B¸c. - Chuẩn bị: Kiểm tra tiếng Việt (Quan hệ từ, từ đồng nghĩa, trái nghĩa, đồng âm...) - ¤n tËp kiÕn thøc tõ lo¹i, nghÜa cña tõ... - Chú ý về việc vận dụng của các từ loại đã học trong khi nói và viết. KiÓm tra tiÕng ViÖt TiÕt 46 29.11.2012 A- Mục tiêu cần đạt: - Giúp cho các em đánh giá những kiến thức cơ bản đợc tiếp thu từ bài 1 đến bài 11phần Tiếng Việt . Củng cố và hệ thống hóa lại kiến thức về đại từ, quan hệ từ, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, từ đồng âm. - Vận dụng kiến thức và kĩ năng thực hành, diễn đạt. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi kiÓm tra, tr¶ lêi c©u hái vµ tr×nh bµy. - Giáo dục học sinh ý thức độc lập tự chủ khi làm bài. B. ChuÈn bÞ - Giáo viên: chuẩn bị đề. - Häc sinh: «n bµi . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: (KÕt hîp trong giê kiÓm tra) III- Bµi míi: A- §Ò bµi: Câu 1: Phân biệt từ đồng nghĩa, trái nghĩa, đồng âm? Cho ví dụ cụ thể? Câu 2: Xác định từ đồng nghĩa, trái nghĩa, đồng âm trong các ví dụ sau: a, Mét c©y lµm ch¼ng nªn non Ba c©y chôm l¹i nªn hßn nói cao. b, Dßng s«ng bªn lë bªn båi Bên lở thì đục, bên bồi thì trong. c, Ba em bắt đợc ba con ba ba. C©u 3: (4 ®iÓm) Viết đoạn văn (khoảng 8 câu) nêu tình cảm của em với quê hơng, trong đó có sử dụng quan hệ từ, đại từ, từ Hán Việt. (Gạch chân và cho biết tên các loại từ) B- §¸p ¸n vµ biÓu ®iÓm C©u 1: (3®) - Mçi ý 1 ®iÓm - Tõ đồng nghĩa: giống nhau hoÆc gÇn gièng về nghĩa ..

(100) VÝ dô: Cha- Bè- Ba... - Tõ tr¸i nghĩa: Tr¸i ngîc nhau vÒ nghÜa. VÝ dô: S¸ng- tèi; Siªng n¨ng- lêi biÕng... - Từ đồng ©m: Giống nhau về ©m thanh nhưng nghĩa khác nhau. VÝ dô: nhµ tranh , bøc tranh... Câu 2: (3 điểm ) - (Mỗi câu đúng 1 điểm) a. non – nói. (đồng nghĩa) b. đục – trong, lỡ - bồi (tr¸i nghĩa) c. Ba (Danh tõ chØ ngêi)- ba (con - số lượng) - ba ba (tõ chØ con vật - danh từ) C©u 3: (4 điểm ) - Văn biểu cảm. - Sử dụng Ýt nhất mçi lo¹i một từ. - Nªu được t×nh cảm của em với quª hương. - Tr×nh bày sạch, râ ràng, đẹp. IV- NhËn xÐt giê kiÓm tra, thu bµi. V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Tiếp tục ôn tập, vận dụng kiến thức : Quan hệ từ, từ đồng nghĩa, trái nghĩa, đồng âm...để lµm bµi tËp. - Lµm l¹i bµi kiÓm tra vµo vë bµi tËp. - Viết đoạn văn nói về chủ đề ngày nhà giáo Việt nam 20 – 11 trong đó có sử dụng từ đồng nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa - TiÕt sau tr¶ bµi viÕt sè 2. **********************&*********************** TiÕt 47 30.11.2012. Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sè 2. A- Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh thấy đợc khả năng viết văn biểu cảm của mình, biết sửa lỗi trong bài viết, rút kinh nghiÖm cho bµi tíi. - Cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n biÓu c¶m, rÌn kÜ n¨ng liªn kÕt v¨n b¶n. B. ChuÈn bÞ - Giáo viên: chuẩn bị bài đã chấm. đáp án. Trả bài, nhận xét, sửa bài. - Häc sinh: §äc vµ söa ch÷a mét sè lçi trong bµi viÕt cña m×nh. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: (KÕt hîp trong giê tr¶ bµi) III- Bµi míi: Hoạt động của GV - HS Néi dung 1/ §Ò bµi : ? Em nào nhớ, đọc lại đề bài viết số 2 - Loµi c©y em yªu . §Ò bµi thuéc thÓ lo¹i nµo ? -ThÓ lo¹i : Lµ biÓu c¶m . Nội dung yêu cầu của đề là gì ? - Néi dung : Ph¸t biÓu t×nh c¶m yªu quý cña em vÒ c©y loµi c©y em yªu quý nhÊt . ? Cho biết phạm vi yêu cầu của đề ? - Ph¹m vi : Loµi c©y em yªu thÝch nhÊt. 2/ LËp dµn ý: ? PhÇn më bµi cÇn nªu lªn néi dung a- Më bµi : g× ? - Nªu loµi c©y em yªu, lý do mµ em yªu loµi cây đó. - Nêu cảm xúc đối với loài cây em yêu quý ? PhÇn th©n bµi cÇn tr×nh bµy b»ng c¸c nhÊt: Lµ mét thø t×nh c¶m quý mÕn th©n thuéc néi dung g× ? với loài cây đó..

(101) ( H·y nªu néi dung chÝnh cÇn tr×nh b- Th©n bµi : bµy ? ) +Th©n c©y, l¸ c©y, cµnh,. + Hoa, qu¶... + Loµi c©y em yªu cã ý nghÜa g× trong cuéc sèng cña con ngêi: + Loài cây đó đối với cuộc sống vùng quê em... ? Phần kết bài cần nêu tình cảm gì của em + Loài cây đối với gia đình: đối với cây em yêu? + cây trở nên ngời bạn gắn bó thân thiết đối víi em . c- PhÇn kÕt bµi : - ThÓ hiÖn t×nh c¶m, lßng yªu mÕn g¾n bã cña em víi c©y III- NhËn xÐt bµi viÕt cña häc sinh: ¦u ®iÓm: - Đa số các em có sự chuẩn bị bài viết chu đáo, hiểu đề - Bµi viÕt cã bè côc râ rµng , m¹ch l¹c: Trµ Giang, B×nh, V¨n minh... - Cã ý thøc x©y dùng dµn ý tríc khi viÕt . - Cã mét sè bµi ch÷ viÕt tiÕn bé râ rÖt: Nam, MËn, Lý Nhîc ®iÓm : - Cßn mét sè bµi viÕt cÈu th¶, m¾c nhiÒu lçi chÝnh t¶: S¸ng, NhÊt, Din, - Trình bày lộn xộn cha đủ ý , cha có dàn ý trớc khi viết bài : Du, Xuân Minh, Nhất, Vợng... 4- Ch÷a lçi sai c¬ b¶n: - Lçi chÝnh t¶. - Lỗi diễn đạt . - Lçi dïng tõ . 5- Tr¶ bµi, lÊy ®iÓm: 6- §äc bµi v¨n hay: IV- Cñng cè: ? Nh¾c l¹i c¸c bíc lµm bµi v¨n biÓu c¶m. V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ : - VÒ nhµ xem l¹i bµi, «n tËp v¨n biÓu c¶m . - Vai trß cña tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m - ChuÈn bÞ bµi thµnh ng÷ trong SGK . - T×m thµnh ng÷ nãi vÒ t×nh ®oµn kÕt ,lßng thñy chungcña con ngêi trong cuéc sèng - T×m thµnh ng÷ cã tõ tr¸i nghÜa. TiÕt 48 30.11.2012. thµnh ng÷. A- Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh hiểu đợc đặc điểm, cấu tạo và ý nghĩa của thành ngữ. Tăng thêm vốn thành ng÷, cã ý thøc sö dông thµnh ng÷ trong giao tiÕp. - RÌn kÜ n¨ng sö dông thµnh ng÷ khi nãi, viÕt, gi¶i nghÜa thµnh ng÷. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: Nghiªn cøu tµi liÖu so¹n bµi.

(102) - Häc sinh: Häc bµi, chuÈn bÞ bµi theo SGK. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? Thế nào là từ đồng âm? Cho ví dụ? ? Cách sử dụng từ đồng âm nh thế nào? III- Bµi míi: Hoạt động của GV - HS §äc vÝ dô? + Níc non lËn ®Ën mét m×nh Th©n cß lªn th¸c xuèng ghÒnh bÊy nay. ? Gi¶i nghÜa tõ th¸c, ghÒnh?. ? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ viÖc lªn th¸c xuèng ghÒnh? ? ý nghĩa mà cụm từ này biểu đạt đã hoàn chØnh cha? ? Cã thÓ thay mét vµi tõ trong côm tõ nµy bằng những từ khác có đợc không? Vì sao? ? Vậy có thể đảo vị trí các từ trong cụm từ này đợc không? Vì sao?( lên ghềnh, xuống th¸c). ? Nh vậy có thể thấy cụm từ này có đặc điểm nh thÕ nµo vÒ cÊu t¹o?. ? Côm tõ lªn th¸c xuèng ghÒnh lµ mét thµnh ng÷. Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ thµnh ng÷? ? “Lên thác xuống ghềnh” đợc hiểu theo nh÷ng nghÜa nµo? ? Nghĩa(1) bắt nguồn từ đâu?( Hiểu đợc dựa vµo ®©u?) ? Nghĩa thứ(2) đợc hiểu thông qua phép tu từ nµo? ? Em hiÓu “chíp” lµ g×? ? T¹i sao nãi “Nhanh nh chíp”? Nhanh nh chíp cã nghÜa lµ g×? ? Nghĩa thành ngữ của ví dụ 2 đợc hiểu thông qua phÐp tu tõ nµo? Qua 2 vÝ dô võa ph©n tÝch em cã nhËn xÐt nh. Néi dung I- ThÕ nµo lµ thµnh ng÷: * Bµi tËp - Th¸c: ChØ dßng níc(suèi, s«ng) ch¶y tõ cao xuèng thÊp. - GhÒnh: Vòng s©u cã níc xo¸y trªn mét dßng s«ng. - Lên và xuống ở hai địa thế hết sức khó khăn. Ngầm ví cuộc đời con cò trải qua bao gian nan, vÊt v¶ vµ nguy hiÓm, long ®ong, lËn ®Ën nh viÖc lªn th¸c xuèng ghÒnh. - ý nghĩa của cụm từ này đã biểu đạt một ý hoµn chØnh. - Kh«ng thÓ thay c¸c tõ trong côm tõ nµy. V× nÕu thay nh vËy nghÜa cña côm tõ sÏ bÞ thay đổi. - Kh«ng thÓ thªm bít tõ nµo trong côm tõ trên-> nghĩa sẽ thay đổi. - Kh«ng nªn nh vËy sÏ lµm cho nghÜa cña côm tõ gi¶m nhÑ hoÆc thiÕu chÝnh x¸c, lêi nói thiếu nhịp nhàng, cân đối. ( Nói lên th¸c xuèng ghÒnh: Lªn th¸c -> lªn cao; GhÒnh-> thÊp) - Có cấu tạo cố định. => Thµnh ng÷ lµ lo¹i côm tõ cã cÊu t¹o cè định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh. Lu ý - Mét sè Ýt thµnh ng÷ cã nh÷ng biÕn đổi nhất định: Đứng núi này trông núi nọ (kh¸c, kia). * VÝ dô1 : Lªn th¸c xuèng ghÒnh (1): Lên xuống ở hai địa thế hết sức khó kh¨n. (2): Ngầm ví cuộc đời của con cò trải qua bao gian nan, vÊt v¶, nguy hiÓm. - NghÜa 1: B¾t nguån trùc tiÕp tõ nghÜa ®en cña c¸c tõ t¹o nªn thµnh ng÷. - NghÜa 2: Th«ng qua phÐp Èn dô( so s¸nh ngÇm) * VÝ dô 2: Nhanh nh chíp - Chíp vÖt s¸ng ph¸t ra trªn kh«ng trung do ®iÖn tÝch trong m©y gÆp nhau mµ phãng ra rÊt nhanh( hiÖn tîng vËt lÝ) - Nói “nhanh nh chớp” để diễn tả một hành động diễn ra nhanh hơn mức bình thờng. Nhanh nh chíp cã nghÜa rÊt nhanh, chØ trong kho¶nh kh¾c, vÝ nh ¸nh chíp loÐ lªn råi t¾t ngay. - PhÐp so s¸nh. - NghÜa cña thµnh ng÷ cã thÓ b¾t nguån trùc tiÕp tõ nghÜa ®en cña c¸c tõ t¹o nªn nã.

(103) thÕ nµo vÒ nghÜa cña thµnh ng÷?. nhng thêng th«ng qua mét phÐp chuyÓn nghÜa nh ( Èn dô, so s¸nh) * VÝ dô 3: KhÈu phËt t©m xµ. - Thµnh ng÷ H¸n ViÖt. ? NghÜa gèc c¸c tõ trong thµnh ng÷? - Ph¶i gi¶i nghÜa c¸c tõ H¸n ViÖt ->nghÜa ? Muèn hiÓu nghÜa cña thµnh ng÷ ta ph¶i lµm cña thµnh ng÷. thÕ nµo? - KhÈu: miÖng; PhËt: «ng phËt; t©m: lßng; H·y gi¶i nghÜa c¸c tõ H¸n ViÖt? xµ: r¾n. - Nghĩa hàm ẩn: miệng nói từ bi, thơng ngời nhng lòng thì nham hiểm, độc địa. => Muèn hiÓu nghÜa cña thµnh ng÷ H¸n ViÖt th× ph¶i hiÓu tõng yÕu tè H¸n ViÖt trong thµnh ng÷. II- Sö dông thµnh ng÷: * VÝ dô 1: Th©n em võa t¾ng l¹i võa trßn B¶y næi ba ch×m víi níc non. ? Ph©n tÝch cÊu tróc c©u ë vÝ dô1? Thµnh ng÷ - Thµnh ng÷ lµm vÞ ng÷ trong c©u. “B¶y næi ba ch×m” gi÷ chøc vô g× trong c©u? * Ví dụ 2: Anh đã nghĩ tắt lửa tối đèn chạy sang. ? T×m thµnh ng÷ trong c©u? - Thµnh ng÷ trong côm danh tõ. ? Thành ngữ “tắt lửa tối đèn” có vai trò gì * Ví dụ 3: Lời ăn tiếng nói biểu lộ nét văn trong c©u? ho¸ cña con ngêi. - Thµnh ng÷ lµm chñ ng÷. ? Xác định thành ngữ? Thành ngữ giữ chức vụ - Thành ngữ có thể làm chủ ngữ, vị ngữ g× trong c©u? trong c©u hay lµm phô ng÷ trong côm danh ? Qua c¸c vÝ dô trªn em thÊy thµnh ng÷ cã thÓ tõ. đảm đơng chức vụ gì trong câu? - Sèng long ®ong, lËn ®Ën, gian tru©n, bao ? ¥vÝ dô 1 thµnh ng÷ “B¶y næi ba ch×m” cã ý phen khæ së. nghÜa nh thÕ nµo? - Lóc khã kh¨n, ho¹n n¹n. ? Thành ngữ “tắt lửa tối đèn” có ý nghĩa nh - Không. Vì thay nh thế câu văn vừa dài thÕ nµo? dßng, l«i th«i l¹i bÞ gi¶m bít tÝnh h×nh t? Cã thÓ thay côm tõ “B¶y næi ba ch×m” b»ng îng, gîi c¶m. các từ “ long đong, lận đận” đợc không? Vì - Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính sao?( T¬ng tù vÝ dô 2) h×nh tîng vµ cã tÝnh biÓu c¶m. ? Nh vËy dïng thµnh ng÷ cã t¸c dông g×? III- LuyÖn tËp: Bµi 1: a. S¬n hµo h¶i vÞ, nem c«ng ch¶ phîng: ? T×m vµ gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c thµnh ng÷? mãn ¨n ngon, sang träng, quý hiÕm. b. KhoÎ nh voi: RÊt khoÎ vÝ nh søc voi. - Tứ cố vô thân: đơn độc, không có anh em. c. Da måi tãc s¬ng: Tuæi t¸c giµ nua, èm yÕu. Bµi 2: ? KÓ tãm t¾t truyÖn Con rång ch¸u tiªn, Õch - Thµnh ng÷: Con rång ch¸u tiªn, Õch ngåi ngồi đáy giếng, thầy bói xem voi? đáy giếng, thầy bói xem voi - Các thành ngữ đợc xuất phát từ các câu ? Các thành ngữ trên đợc xuất phát từ đâu? chuyÖn cïng tªn. - HiÓu néi dung c¸c c©u chuyÖn trªn. ? Muèn hiÓu nghÜa cña c¸c thµnh ng÷ ta ph¶i Bµi 3: lµm g×? - Lêi ¨n tiÕng nãi. - Mét n¾ng hai s¬ng. - ngµy lµnh th¸ng tèt. ? Điền thêm yếu tố để thành ngữ đợc trọn - No cơm ấm áo. vÑn? - B¸ch chiÕn b¸ch th¾ng. - Sinh c¬ lËp nghiÖp. IV- Cñng cè: ? Nh¾c l¹i c¸c bíc lµm bµi v¨n biÓu c¶m..

(104) -Xác định yêu cầu đề -Xác định đối tợng biểu cảm -LËp dµn ý -ViÕt thµnh v¨n b¶n tron vÑn V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ : - VÒ nhµ häc bµi vµ lµm bµi tËp . - ¤n tËp l¹i phÇn v¨n vµ tiÕng viÖt. -§oc thuéc lßng c¸c bµi th¬ §êng - ChuÈn bÞ bµi thµnh ng÷ trong SGK . TiÕt 49 3.12.2012. tr¶ bµi kiÓm tra v¨n vµ kiÓm tra tiÕng viÖt.. A- Mục tiêu cần đạt: - Thấy đợc u nhợc điểm trong bài kiểm tra văn và tiếng việt cuả mình. - Ôn tập củng cố kiến thức về văn và tiếng việt từ bài 1 đến bài 11. - LuyÖn kÜ n¨ng ph¸t hiÖn lçi vµ söa lçi trong bµi kiÓm tra. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: ChÊm bµi, chuÈn bÞ tr¶ bµi . - Häc sinh : ¤n tËp, chuÈn bÞ cho tiÕt tr¶ bµi . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò:? ThÕ nµo lµ thµnh ng÷? Cho vÝ dô? ? C¸ch sö dông thµnh ng÷ nh thÕ nµo? III- Bµi míi: I. Gv tr¶ bµi cho HS II. Xây dựng đáp án: GV đọc đáp án cho HS chữa bài. 1. Trả bài kiểm tra Văn: ? HS nhắc lại đề ra. Đáp án - biÓu ®iÓm. Cõu 1: Nêu vài nét khái quát về cuộc đời và sự nghiệp của tác giả: Nguyễn Khuyến? Bài thơ “Bạn đến chơi nhà” đợc sáng tác trong hoàn cảnh nào? (2đ ) - NguyÔn KhuyÕn (1835 – 1909). Quª ë th«n VÞ H¹, x· Yªn §ç nay thuéc huyÖn B×nh LôcHµ Nam.(0,5®) - Thông minh, học giỏi đỗ đầu trong 3 kỳ thi : Thi Hơng, Hội, Đình (0,5đ) - Lµ nhµ th¬ lín cña d©n téc. * Sù nghiÖp v¨n ch¬ng: ( 0,75®) S¸ng t¸c chñ yÕu vµo giai ®o¹n sau khi «ng tõ quan vÒ lµng sau 1884. V¨n th¬ cña «ng xoay quanh 3 néi dung: + Béc b¹ch t©m sù (Khãc D¬ng Khuª). + Con ngời cảnh vật, c/s ở quê hơng( Chùm thơ thu, bạn đến chơi nhà...) + Chế diễu, đả kích kẻ tham lam (hội tết) - Bài thơ đợc sáng tác vào giai đoạn sau ngày ông cáo quan về ở ẩn.( 0,25đ) Câu 2: So sánh cụm từ “ta với ta” trong bài thơ “Qua Đèo Ngang” và “Bạn đến chơi nhà ”? ( 2®) - Giống nhau:câu thơ cuối bài đều có cụm từ “ Ta với ta ” - Kh¸c nhau: Côm tõ: “Ta víi ta” ë mçi bµi cã néi dung thÓ hiÖn hoµn toµn kh¸c nhau + Trong bài “Qua Đèo Ngang” chỉ một ngời. Bộc lộ nỗi buồn cô đơn, lẻ loi, thầm kín trong nội tâm của tác giả giữa cảnh đèo Ngang bát ngát, hoang sơ, vắng lặng cô liêu. Ta: đại từ nh©n xng ng«i thø nhÊt. + Trong bài “Bạn đến chơi nhà” chỉ hai ngời bạn tri kỉ. Một từ chỉ tác giả, một ngời chỉ ngời b¹n cña t¸c gi¶. Côm tõ “ ta víi ta” chØ sù hoµ hîp gi÷a hai con ngêi trong mét t×nh b¹n chan hoà, vui tơi, thoải mái và tình cảm. Bằng cụm từ này tác giả khẳng định tình bạn giữa mình và ngời bạn tri kỉ của ông: Một tình bạn trong sáng, thanh khiết chân thành và cao đẹp. Câu 3: Chép lại một bài thơ thất ngôn tứ tuyệt đờng luật đã học mà em thích nhất? Cảm nhận của em về bài thơ đó? - Chép bài thơ thất ngôn tứ tuyệt đờng luật (2 điểm) - Cảm nhận đợc về bài thơ đó.( 4đ).

(105) III. NhËn xÐt bµi lµm cña häc sinh: - Đa số các em đã trả lời đúng câu 1 - Riêng câu 2: Nhiều em đã xác định đợc nội dung cơ bản theo yêu cầu của đề. Song phần tr×nh bµy cßn lñng cñng, rêi r¹c, c¸c ý s¾p xÕp cßn lén xén. HÇu hÕt néi dung ph©n tÝch cha râ rµng, m¹ch l¹c. - Câu 3: Đa số các em đã chép đợc bài thơ thất ngôn tứ tuyệt đờng luật nhng phần cảm nhận cha đủ ý, sắp xếp ý còn lộn xộn, cảm nhận cha sâu sắc. 2. Tr¶ bµi kiÓm tra TiÕng viÖt: Câu 1: (3 điểm ) Phân biệt từ đồng nghĩa, trái nghĩa, đồng âm? Cho ví dụ cụ thể? - Từ đồng nghĩa: giống nhau hoặc gần giống về nghĩa . VÝ dô: Cha- Bè- Ba... - Tõ tr¸i nghÜa: Tr¸i ngîc nhau vÒ nghÜa. VÝ dô: S¸ng- tèi; Siªng n¨ng- lêi biÕng... - Từ đồng âm: Giống nhau về võ thanh nhng nghĩa khác nhau. VÝ dô: nhµ tranh , bøc tranh... Câu 2: (3 điểm ) Xác định từ đồng nghĩa, trái nghĩa, đồng âm trong các ví dụ sau: a, Mét c©y lµm ch¼ng lªn non Ba c©y chôm l¹i lªn hßn nói cao. b, Dßng s«ng bªn lë bªn båi Bên lở thì đục bên bồi thì trong. c, Ba em bắt đợc ba con ba ba. - Non- núi. (đồng nghĩa) - §ôc- trong, lë - båi (tr¸i nghÜa) - Ba (Danh tõ chØ ngêi) - Ba (sè lîng) Câu 3: (4 điểm)Viết đoạn văn (khoảng 8 câu) nêu tình cảm của em với quê hơng, trong đó có sử dụng quan hệ từ, đại từ, từ Hán Việt. (Gạch chân và cho biết tên các loại từ) - V¨n biÓu c¶m. - Sö dông Ýt nhÊt mçi lo¹i mét tõ . - Nªu t×nh c¶m cña em víi quª h¬ng . * NhËn xÐt bµi lµm cña häc sinh: - Tr×nh bµy s¹ch sÏ: Th¶o,. - Tr¶ lêi chÝnh x¸c ë c©u 2: Quang, B¶y... - Câu 2: Nhiều em cha làm đúng yêu cầu của đề: Tám, Hoàng, Long.. - Câu 3: Nhiều em cha xác định đúng, còn lẫn lộn các từ loại: Chiến, Anh. IV. Củng cố- cho hs sửa chữa bài làm của mình ( cách dùng từ , diễn đạt , nội dung V- Híng dÉn häc ë nhµ: - Ôn lại kiến thức đã học về Văn và Tiếng việt. - TiÕp tôc ch÷a lçi cho bµi cña m×nh. - ChuÈn bÞ: TiÕng gµ tra. - Xem tríc bµi: c¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc - Xác định yếu tố tự sự miêu tả và biểu cảm trong văn bản “ Bài ca Côn Sơn” c¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc TiÕt 50 6.12.2012 A- Mục tiêu cần đạt: - BiÕt tr×nh bµy c¶m nghÜ cña m×nh vÒ t¸c phÈm v¨n häc. - Tập trình bày cảm nghĩ về một tác phẩm đã học trong chơng trình. - Phân tích văn bản mẫu, lập dàn ý cho mọt đề bài. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng t¹o lËp mét v¨n b¶n biÓu c¶m. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: §äc nghiªn cøu tµi liÖu so¹n bµi - Häc sinh : chuÈn bÞ bµi theo SGK . C. Hoạt động dạy học: I. ổn định tổ chức II. KiÓm tra bµi cò:.

(106) ? Muốn phát biểu cảm nghĩ, cảm xúc đốí với đời sống xung quanh, ta nên dùng phơng thức biểu đạt nào? Dùng các phơng thức biểu đạt đó trong văn bản nhằm mục đích gì? III.Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Gọi 2 học sinh đọc bài thơ: Cảnh khuya ? C¶nh trong bµi th¬ lµ c¶nh g×? ? Bøc tranh c¶nh khuya ë ®©y cã nh÷ng sù vËt nµo? ? Më ®Çu bµi th¬ t¸c gi¶ miªu t¶ ©m thanh nµo? ? Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì để miªu t¶ tiÕng suèi? T¸c dông ? GV: ¢m thanh tiÕng suèi rãc r¸ch, v¨ng v¼ng ®©u ®©y nghe m¬ hå bªn tai nhµ th¬ khiÕn ngêi nh cã tiÕng h¸t ngät ngµo nµo đó của ai vang vọng trong đêm khuya thanh tÜnh. So s¸nh tiÕng suèi víi tiÕng h¸t lµ lÊy con ngêi lµm chñ thiªn nhiªn . ? C©u th¬ thø 2 vÏ lªn c¶nh g×? ? Miªu t¶ c¶nh tr¨ng rõng t¸c gi¶ sö dông thñ ph¸p nghÖ thuËt nµo? ? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ tõ lång? T¸c dông?. Néi dung I- T×m hiÓu c¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc: C¶m nghÜ vÒ bµi c¶nh khuya cña Hå ChÝ Minh 1. C¶nh rõng khuya ViÖt B¾c. - TiÕng suèi, tr¨ng, cæ thô, hoa. - TiÕng suèi trong - So s¸nh: TiÕng suèi - tiÕng h¸t xa. -> C¶nh cã hån, gÇn gòi, cã søc sèng.. - C¶nh tr¨ng, cæ thô, hoa - §iÖp tõ “lång”, nh©n hãa. cá c©y hoa l¸ ®an lång, hoµ quyÖn vµo nhau. - Lång: L¾p c¸i nä vµo c¸i kia, ®an dÖt vµo nhau. ? Nh vậy cảnh trăng khuya hiện lên ở đây -> Bức tranh thiên nhiên đẹp, sống động, nhiÒu tÇng líp lung linh, huyÒn ¶o. với vẻ đẹp nh thế nào? - Thiªn nhiªn yªn tÜnh, gÇn gòi, cã linh hån, ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ bøc tranh c¶nh có sức sống, có sự vận động, rất gắn bó với khuya trong 2 c©u th¬? nhau. §äc c©u 3,4 ? Hai câu cuối biểu hiện tâm trạng gì ở - Vẻ đẹp lung linh, huyền ảo của cảnh trăng rõng. B¸c? ? Theo em, v× sao B¸c thao thøc kh«ng ngñ 2. T©m hån B¸c. đợc? ? Có ý kiến cho rằng Bác cha ngủ vì đang - Bác trằn trọc, thao thức không ngủ đợc vì: lo lắng cho vận mệnh đất nớc chứ không + cảnh đẹp nh vẽ. ph¶i yªu thiªn nhiªn. ý kiÕn cña em nh thÕ + lo l¾ng cho vËn mÖnh níc nhµ. - Víi B¸c yªu thiªn nhiªn g¾n liÒn víi yªu nnµo? íc. ? §iÖp ng÷ “ cha ngñ ” cã t¸c dông g×? ? §Æt bµi th¬ vµo h/c s¸ng t¸c, em h×nh dung B¸c lµ ngêi nh thÕ nµo? Gv: C¸i riªng “nçi” g¾n liÒn víi c¸i chung lín lao “níc nhµ”. Hai t©m tr¹ng thèng nhÊt lµm mét hµi hßa trong mét con ngêi. ? Qua đó em cảm nhận đợc nét đẹp nào trong t©m hån B¸c? ? Qua v¨n b¶n trªn em hiÓu ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc lµ g×?. - Diễn tả sự tha thiết với vẻ đẹp thiên nhiên, sự tha thiÕt víi vËn mÖnh d©n téc. - Yªu thiªn nhiªn, yªu níc. Phong th¸i ung dung, tù t¹i, b×nh tÜnh.. - T×nh yªu thiªn nhiªn g¾n liÒn víi t×nh yªu n? Bè côc cña bµi c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n íc trong t©m hån B¸c. häc cã bè côc nh thÕ nµo? NhiÖm vô cña - Lµ tr×nh bµy nh÷ng c¶m xóc tëng tîng, suy ngÉm cña m×nh vÒ néi dung vµ h×nh thøc cña từng phần trong bố cục đó? tác phẩm đó. - 3 phÇn: + Më bµi: ? C¶m xóc cña ngêi viÕt b¾t nguån tõ néi + Th©n bµi:.

(107) dung nµo trong v¨n b¶n?. + KÕt bµi: II- LuyÖn tËp: Câu thơ 1 có nội dung nào đáng chú ý? Bµi 1: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi: “C¶nh Cảm xúc trớc chi tiết miêu tả đó nh thế khuya” nµo? * Më bµi: Giíi thiÖu t¸c phÈm, hoµn c¶nh ra ? C©u th¬ thø 2 miªu t¶ c¶nh g×? Gîi cho đời tác phẩm. em c¶m xóc nh thÕ nµo? * Th©n bµi: ? B¸c béc lé c¶m xóc nh thÕ nµo ë c©u th¬ + C©u1: ©m thanh tiÕng suèi trong rõng ViÖt thø 3? B¾c nh tiÕng h¸t xa väng l¹i. ? Néi dung cña c©u 4 lµ g×? KhiÕn em cã c¶m xóc nh thÕ nµo? + Câu2: Vẻ đẹp lung linh, huyền ảo của cảnh tr¨ng rõng ViÖt B¾c. - Câu 3: Hồ Chí Minh rung động trớc cảnh vËt-> sù hµi hoµ gi÷a c¶nh vµ thiªn nhiªn. - C©u 4: cha ngñ v× cßn lo níc nhµ. C¶m xóc bất ngờ và cảm động trớc tâm hồn cao đẹp của B¸c. * KÕt bµi: - Ên tîng chung vÒ bµi th¬. - GV yêu cầu học sinh xem lại phần đọc-hiểu trong văn bản để chuẩn bị bài nói của mình GV gîi ý : - C¶m xóc cña ngêi viÕt b¾t nguån tõ c¸i g× ? - Tõ mét so s¸nh míi mÎ ,hÊp dÉn (c©u 1) - Từ những hình ảnh quấn quýt, sinh động(câu 2) - Tõ sù hµi hoµ gi÷a c¶nh vµ ngêi (c©u 3) - Tõ t©m hån cao c¶ cña B¸c Hå (c©u 4) 2- LËp dµn ý ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ bµi th¬ ''Håi h¬ng ngÉu th cña ''H¹ Tri Ch¬ng Gîi ý : - Giíi thiÖu ng¾n gän hoµn c¶nh s¸ng t¸c bµi th¬ - Cảm xúc chủ đạo của bài thơ : Nỗi ngạc nhiên, buồn, cô đơn của nhà thơ già sau gần bao nhiªu n¨m xa quª nay míi l¹i trë vÒ th¨m quª nhµ - Đồng cảm với quê hơng đợc biểu hiện trong một hoàn cảnh đặc biệt nay giữa quê hơng mà thµnh ngêi xa l¹ . IV. Cñng cè ? Qua v¨n b¶n trªn em hiÓu ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc lµ g×? ? Bè côc cña bµi c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc nh thÕ nµo? NhiÖm vô cña tõng phÇn trong bè cục đó? - Viết đoạn văn cảm nhận vẽ đẹp về thiên nhiên cảnh rừng Việt Bắc ở câu 1- 2 V- Híng dÉn häc ë nhµ: - Ôn lại kiến thức đã học tập làm văn - VÒ nhµ xem kÜ bµi v¨n biÓu c¶m . - ChuÈn bÞ cho bµi viÕt sè 3 - ViÕt ®o¹n v¨n c¶m nhËn vÒ t©m hån cña t¸c gi¶, vÞ l·nh tô kÝnh yªu cña d©n téc. ****************&********************* viÕt bµi tËp lµm v¨n sè 3 TiÕt 51,52 7.12.2012 A- Mục tiêu cần đạt: - Học sinh viết đợc bài văn biểu cảm thể hiện tình cảm chân thật đối với ngời thân của mình, thể hiện đợc tình cảm yêu thơng gần gũi đối với ngời thân của mình. - Rèn luyện kĩ năng viết văn biểu cảm: Biết dùng từ, đặt câu, biểu hiện cảm xúc. - Tù gi¸c suy nghÜ lµm bµi..

(108) B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: §äc nghiªn cøu tµi liÖu - Häc sinh : so¹n bµi theo c©u hái SGK . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? Nh¾c l¹i c¸ch lam bµi v¨n biÓu c¶m. III- Bµi míi: A- §Ò ra: C¶m nghÜ vÒ mét ngêi th©n cña em. B- Yêu cầu cần đạt Më bµi: (2®): - Giíi thiÖu ngêi th©n mµ em quý mÕn(T×nh c¶m cña em) Th©n bµi : (6®) - Miêu tả đợc một số chi tiết về ngời thân đó nh hình dáng, tính cách... có thể kể một vài sự việc...nhằm phát biểu cảm nghĩ của mình về đối tợng mà em phát biểu cảm nghĩ. - Sự việc diễn ra giữa... và em nh thế nào ( nh em mắc phải lỗi nào đó mà không nhận ra,... đã dành thời gian để phân tích giảng giải điều sai, điều đúng cho em thấy ....) - Từ sự việc đó em càng yêu...hơn . - QuyÕt t©m söa ch÷a lçi lÇm . PhÇn kÕt bµi: (2®) - Tõ nh÷ng viÖc lµm , lêi chØ b¶o cña ....em høa víi m×nh sÏ quyÕt t©m söa ch÷a . C- §¸p ¸n- biÓu ®iÓm: a. Yªu cÇu chung: *VÒ néi dung: - Học sinh viết đợc một bài văn bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ về ngời thân của mình. Thể hiện đợc tình cảm yêu thơng, quý trọng ngời thân theo truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam. * Về hình thức: Phơng thức biểu đạt chủ yếu đó là biểu cảm, có thể sử dụng các phơng thức tự sự, miêu tả làm phơng tiện để biểu cảm. Chọn ngôi kể, tả hợp lí, văn phong sáng sủa, rõ rµng, m¹ch l¹c. * Về kiểu bài: nắm vững đặc điểm của bài văn biểu cảm và các thao tác khi làm bài văn biểu c¶m. b. Yªu cÇu cô thÓ: c¬ b¶n nh dµn ý . BiÓu ®iÓm: §iÓm tæng hîp lµ 10. - Điểm (9,10) Đúng kiểu bài, nội dung đảm bảo, bố cục chăt chẽ, cân đối. Bài viết mạch lạc, v¨n phong s¸ng sña. Tõ ng÷ giµu h×nh ¶nh, gîi c¶m. - Điểm(7,8) Đúng kiểu bài, nội dung cơ bản đầy đủ, bố cục rõ ràng. Đôi chỗ tỏ ra cha thật sự nhuÇn nhuyÔn, cßn rêi r¹c. - Điểm (5,6) Đúng kiểu bài, đủ nội dung, trình bày lủng củng. Sử dụng từ ngữ cha chuẩn. Mắc lỗi diễn đạt, dùng từ. - Điểm yếu:(3,4) Bài viết còn thiếu nội dung, mắc nhiều lỗi diễn đạt, dùng từ. - §iÓm kÐm: §iÓm 1, 2: Sai kiÓu bµi, bµi lµm qu¸ yÕu IV- Thu bµi- .nhËn xÐt giê lµm bµi. V- Híng dÉn häc ë nhµ: - ¤n tËp c¸c bíc lµm bµi v¨n biÓu c¶m. - ChuÈn bÞ: LuyÖn nãi ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc. - So¹n bµi: TiÕng gµ tra. -Tìm hiểu tác giả tác phẩm , hoàn cảnh ra đời của bài thơ - Âm vang tiếng gà tra trong nổi niềm anh lính trẻ trên đờng hành quân .. TiÕt 53 10.12.2012. TiÕng gµ tra- (TiÕt 1) ( Xu©n Quúnh ). A- Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh - Cảm nhận đợc vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của những kỉ niệm tuổi thơ và tình cảm củabà cháu trong bài tiếng gà tra. Thấy đợc nghệ thuật điệp ngữ sử dụng trong bài và một số thủ.

(109) ph¸p nghÖ thuËt kh¸c thÓ hiÖn t×nh c¶m, c¶m xóc qua nh÷ng chi tiÕt tù nhiªn, b×nh dÞ cña bµi th¬. - Rèn kĩ năng đọc hiểu văn bản, kĩ năng phân tích hiệu quả nghệ thuật trong bài.. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: §äc nghiªn cøu tµi liÖu - Häc sinh : so¹n bµi theo c©u hái SGK . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? §äc thuéc lßng bµi th¬: c¶nh khuya vµ r»m th¸ng giªng. Nªu néi dung vµ nghÖ thuËt. III- Bµi míi: Xu©n Quúnh lµ mét nhµ th¬ næi tiÕng víi nh÷ng bµi th¬ 5 tiÕng 1 c©u nh: ThuyÒn vµ biển, Sóng, Tiếng gà tra’ các bài thơ của bà thờng biểu lộ một hồn thơ nồng nàn, đằm thắm, dào dạt yêu thơng. Để phần nào cảm nhận đợc điều đó. Tiết học hôm nay ta cùng t×m hiÓu. Hoạt động của GV và HS Néi dung I- §äc vµ t×m hiÓu chung: 1- Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm: ? Qua chuÈn bÞ ë nhµ em h·y nªu vµi a- T¸c gi¶: Xu©n Quúnh( 1942- 1988) quª ë lµng nÐt kh¸i qu¸t nhÊt vÒ t¸c gi¶ Xu©n La khª, ven thÞ x· Hµ §«ng, tØnh Hµ T©y. Lµ nhµ Quúnh? thơ xuất sắc trong nền thơ ca hiện đại Việt Nam. b- T¸c phÈm : ViÕt trong thêi k× ®Çu cuéc kh¸ng ? Tiếng gà tra đợc sáng tác trong hoàn chiến chống Mỹ, in lần đầu trong tập thơ “Hoa c¶nh nµo? däc chiÕn hµo” (1968) cña Xu©n Quúnh. 2- §äc: Hớng dẫn cách đọc bài thơ: - Gv đọc 1 đoạn. - Giọng vui, bồi hồi chú ý phân biệt lời - Gọi hs đọc tiếp đến hết. m¾ng yªu cña bµ víi lêi kÓ, lêi t¶ tr÷ tình của nhà thơ trong vai anh bộ đội nhí nhµ, nhí bµ nhí quª. 3- ThÓ th¬: ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ sè tiÕng cña c¸c - 5 tiÕng. c©u th¬ trong bµi? C¸ch gieo vÇn trong - C¸c c©u th¬ 5 tiÕng xen kÏ 1 sè c©u 3 tiÕng. VÇn bµi th¬? gieo ở cuối câu nhng không cố định và ít vần. 4- Bè côc:- 3 phÇn: ? §äc bµi th¬ em thÊy bµi th¬ cã bè côc + P1: Tõ ®Çu -> nghe gäi vÒ tuæi th¬ mÊy phÇn? Néi dung cña tõng phÇn? - Tiếng gà gợi nỗi niềm ngời lính trên đờng hành qu©n + P2: TiÕp -> sét so¹t. - Những kỉ niệm tuổi thơ đợc tiếng gà khơi dậy. + P3: Cßn l¹i - Nh÷ng suy nghÜ tõ tiÕng gµ tra II- §äc- hiÓu chi tiÕt: ? Theo em lêi bµi th¬ lµ lêi cña nh©n - Lêi ngêi ch¸u, ngêi chiÕn sÜ, chÝnh lµ t¸c gi¶. vËt nµo trong bµi? 7 c©u th¬ ®Çu: ? Cảm hứng của tác giả đợc khơi gợi từ - Tiếng gà ai nhảy ổ: sù viÖc g×? “ Côc côc t¸c côc ta” ? M« t¶ tiÕng gµ t¸c gi¶ dïng thñ ph¸p - §iÖp tõ. NhÊn m¹nh tiÕng gµ nh¶y æ. nghÖ thuËt nµo? T¸c dông? ? Tiếng gà vọng vào tâm trí của tác giả - Trên đờng hành quân trong thêi ®iÓm cô thÓ nµo? - xãm nhá - N¾ng tra. ? Tại sao trong vô vàn âm thanh, làng - Tiếng gà tra là tiếng gà nhảy ổ để có những quả quª t©m trÝ ngêi lÝnh l¹i chØ bÞ ¸m ¶nh trøng hång t¹o niÒm vui cho ngêi n«ng d©n cÇn bëi tiÕng gµ tra? cï, ch¾t chiu. TiÕng gµ cña lµng quª dù b¸o ®iÒu tốt lành, âm thanh bình dị và thân thuộc. Do đó tiÕng gµ tra dÔ t¹o thµnh kØ niÖm khã quªn cña ? Em hiểu từ “đờng hành quân xa” là con ngời đối với quê hơng..

(110) g×? ? Víi ngêi ra trËn, tiÕng gµ tra bªn xãm nhỏ đã gợi những cảm giác mới lạ nào? GV: TiÕng gµ tra lµm ngêi lÝnh v« cïng xúc động. ? Tác giả đã sử dụng thủ pháp nghệ thuËt g× trong khæ th¬? T¸c dông cña nghÖ thuËt? ? T¹i sao ©m thanh cña tiÕng gµ tra l¹i cã thÓ gîi trong lßng ngêi lÝnh nh÷ng cảm giác đó?. - Là con đờng ra trận - Nghe xao động nắng tra Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gäi vÒ tuæi th¬.. - NghÖ thuËt: §iÖp tõ nghe. NhÊn m¹nh hiÖu qu¶ cña thÝnh gi¸c thay cho thÞ gi¸c-> C¶m xóc cña t¸c gi¶ khi nghe tiÕng gµ tra. - Buổi tra ở làng quê thật yên tĩnh, do đó tiếng gà tra có thể làm xao động cả không gian. Tiếng gà gîi niÒm vui cho con ngêi, con ngêi cã thÓ v¬i ®i nçi vÊt v¶. Vµ gîi vÒ nh÷ng kØ niÖm tèt lµnh thuë ? Qua nh÷ng c¶m xóc cña ngêi lÝnh khi Êu th¬. nghe tiÕng gµ tra, em c¶m nhËn nh thÕ - TiÕng gµ tra gîi t×nh lµng quª th¾m thiÕt, s©u nào về tình cảm của ngời lính đối với nặng trong ngời lính. quª h¬ng? IV- Cñng cè - Gọi HS đọc diễn cảm lại bài. ? 7 câu thơ đầu tác giả đã sử dụng những thủ pháp nghệ thuật nào? V- Híng dÉn häc ë nhµ - Häc bµi theo néi dung vë ghi. -T×m hiÓu tiÕp nh÷ng kû niÖm vÒ bµ -¦íc m¬ cña ngêi ch¸u . - Häc thuéc lßng bµi th¬. - C¶m nh©n chung vÒ bµi th¬ TiÕng gµ tra (TiÕt 2) TiÕt 54 ( Xu©n Quúnh) 12.12.2012 A- Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh - Thấy đợc nghệ thuật điệp ngữ sử dụng trong bài và một số thủ pháp nghệ thuật khác thể hiÖn t×nh c¶m, c¶m xóc qua nh÷ng chi tiÕt tù nhiªn, b×nh dÞ cña bµi th¬. - Cảm nhận đợc vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của những kỉ niệm tuổi thơ và tình cảm của bà ch¸u trong bµi tiÕng gµ tra. - RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch hiÖu qu¶ nghÖ thuËt trong bµi.. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: ChuÈn bÞ bµi. - Häc sinh : so¹n bµi, häc bµi theo c©u hái SGK . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? Nêu vài nét khái quát về tác giả Xuân Quỳnh và hoàn cảnh ra đời của bài thơ? ? Đọc thuộc lòng khổ thơ đầu của bài thơ? Nêu nội dung và nghệ thuật của khổ thơ đó. III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung * 5 khæ th¬ tiÕp: ? Đọc 5 khổ thơ tiếp cho biết tiếng gà tra đã - Hình ảnh con gà mái với những quả trứng kh¬i dËy nh÷ng h×nh ¶nh th©n th¬ng nµo trong hång. Vµ h×nh ¶nh ngêi bµ g¾n liÒn víi ®o¹n th¬ thø 2? nh÷ng kØ niÖm cña tuæi th¬. * H×nh ¶nh con gµ m¸i víi nh÷ng qu¶ trøng hång. ? Nh÷ng con gµ m¸i vµ nh÷ng qu¶ trøng hång -æ r¬m hång nh÷ng trøng L«ng ãng nh mµu n¾ng. hiÖn lªn qua nh÷ng chi tiÕt nµo? - Hồng, đốm trắng, vàng, óng. ? H·y chØ ra nh÷ng tõ chØ mµu s¾c ë khæ th¬ này? Em có nhận xét gì về màu sắc đợc gợi tả - Màu sắc: Tơi sáng, ấm áp. ë ®©y? GV: NghÖ thuËt phèi s¾c cña Xu©n Quúnh rÊt.

(111) tµi t×nh. Mét gam mµu s¸ng, Êm ¸p cña bøc tranh vÒ gµ vµ trøng. Cã mµu hång cña trøng gà trong ổ rơm. Có sắc đốm trắng của con gà m¸i hoa m¬. Cã l«ng ãng nh mµu n¾ng cña con gµ m¸i vµng. TÊt c¶ gîi mµu s¾c t¬i s¸ng t¹o c¶m gi¸c Êm ¸p, dÔ chÞu. ? Em có nhận xét nh thế nào về cách sử dụng - Cấu trúc song hành, đối xứng.Điệp từ : cÊu tróc c©u vµ nghÖ thuËt khi t¸c gi¶ miªu t¶ nµy. nh÷ng con gµ m¸i? T¸c dông? ->Tay bà, tay cháu đang chỉ, đang đếm nh÷ng con gµ m¸i t×m måi trong s©n nhµ. ? Trong ©m thanh tiÕng gµ tra, tríc tiªn ngêi H×nh ¶nh thËt gÇn gòi, b×nh dÞ. ch¸u nhí kØ niÖm nµo trong kÝ øc tuæi th¬? * Nh÷ng kØ niÖm tuæi th¬ g¾n liÒn víi h×nh ? H×nh ¶nh ngêi bµ hiÖn lªn qua nh÷ng kû ¶nh ngêi bµ: niÖm nµo? - Cã tiÕng bµ vÉn m¾ng ? Hình ảnh đó đợc minh hoạ trong bức tranh ... Lòng dại thơ lo lắng. - Lời trách mắng yêu vì tò mò xem gà đẻ. nµo? GV: Bµn tay giµ nua, nh¨n nheo cña bµ ®ang - Bµ lo dµnh dôm, ch¾t chiu tõng qu¶ trøng chăm chú, chắt chiu soi từng quả trứng hồng mong đem đến niềm vui cho cháu. đang còn nóng hổi để tìm quả tốt nhất, đầy - Tay bà khom soi trứng ...Cho con gµ m¸i Êp. đặn nhất cho con gà mái ấp. - Cø hµng n¨m hµng n¨m §äc khæ th¬ 5 Mong trời đừng sơng muối. ? Chỉ ra thủ pháp nghệ thuật đợc sử dụng trong c©u th¬ ®Çu? T¸c dông? ? Mỗi mùa đông tới bà lại lo điều gì? Em có - Điệp ngữ: Hàng năm-> Gợi về một thời gian khã cña hai bµ ch¸u. nhËn xÐt g× vÒ nçi lo cña bµ? - Bà lo đàn gà vì trời rét và nhiều sơng muèi. - Lµ nçi lo ch©n thËt cña ngêi bµ cuéc sèng ? Nh vËy h×nh ¶nh ngêi bµ hiÖn lªn trong cßn qu¸ nhiÒu khã kh¨n. Nçi lo Êy biÓu nh÷ng kØ niÖm thêi th¬ Êu cña ch¸u mang hiÖn t×nh yªu th¬ng gi¶n dÞ, thÇm lÆng cña ngêi bµ. những đức tính cao quý nào? =>H×nh ¶nh ngêi bµ rÊt mùc th¬ng ch¸u, Khæ th¬ 6 ? Theo em ngời cháu vui vì lí do gì? Niềm vui chịu thơng, chịu khó, giàu đức hi sinh. . ấy có đợc nhờ đâu? ? Niềm vui ấy đã để lại dấu ấn trong lòng * Niềm vui của cháu: - ¤i c¸i quÇn chÐo go ch¸u nh thÕ nµo? §i qua nghe sét so¹t. ? Trong nçi nhí bµ, em thÊy t×nh c¶m cña ng- QuÇn ¸o míi nhng cao h¬n lµ t×nh c¶m ời cháu nh thế nào đối với bà? cña bµ. nhê nh÷ng ch¾t chiu, lo toan cña bµ. - Niềm vui đơn sơ giản dị nhng rất thiêng liêng và cảm động không dễ gì quên đợc. ? TiÕng gµ tra cßn gîi lªn nh÷ng suy t g× cña -> Qua niÒm vui tuæi th¬, nçi nhí vÒ bµ, ta cảm nhận đợc tình cảm yêu quý, kính ngêi ch¸u? trọng, biết ơn của ngời cháu đối với bà. ? Em hiÓu “ giÊc ngñ hång s¾c trøng ” lµ g×? - Gv: GiÊc m¬ rÊt gi¶n dÞ, rÊt trÎ con vËy th«i 3- Hai khæ th¬ cuèi nhng đó cũng chính là giấc mơ đợc sống hạnh a, Suy t về hạnh phúc. phúc, ấm no. Đó là một hình ảnh đẹp, mang - M¬ íc tuæi th¬ ®i vµo giÊc ngñ:“ GiÊc nhiÒu ý nghÜa kh¸i qu¸t s©u s¾c. ngñ hång s¾c trøng” ? Em hãy cho biết, ngời cháu chiến đấu hôm -> Mơ đợc hạnh phúc, ấm no - một mơ ớc nhá bÐ, gi¶n dÞ cña trÎ em thêi chiÕn. nay vì những mục đích nào? b, Suy t vÒ hiÖn t¹i. ? Nghệ thuật đợc sử dụng trong các câu thơ? - Cháu chiến đấu để biến giấc mơ tuổi thơ thµnh hiÖn thùc. T¸c dông? + Cháu chiến đấu hôm nay ... æ trøng hång tuæi th¬..

(112) ? Em hiểu ý nghĩa của h/a “ ổ trứng hồng tuổi - Điệp từ: Vì-> Khẳng định mục đích chiến th¬ ” ë cuèi bµi lµ g×? đấu hết sức cao cả(vì lòng yêu tổ quốc) nh÷ng còng hÕt søc b×nh dÞ( v× bµ, v× tiÕng - Gv b×nh: ¦íc m¬ tuæi th¬, íc m¬ hiÖn t¹i gµ côc t¸c) của cháu đó cũng là ớc mơ của bà, của xóm - Cháu chiến đấu để giành lấy, để biến ớc làng và cao hơn nữa, rộng hơn nữa là của mơ tuổi thơ thành hiện thực: đợc ấm no, nh©n d©n, cña tæ quèc. Bµi th¬ kÕt thóc râ h¹nh phóc. ràng, dễ hiểu, giản dị nhng không giản đơn. ? Qua đó em còn nhận thấy tình cảm tốt đẹp nào của ngời lính còn đợc bộc lộ ở khổ thơ cuèi? ? Em hãy khái quát lại nghệ thuật của bài thơ? =>Tình yêu gia đình, yêu làng xóm, yêu quê hơng đất nớc rộng lớn, sâu sắc và cao c¶. ? Bài thơ chuyển tải đến chúng ta nội dung g×? III- Tæng kÕt: 1- Nghệ thuật: Cách diễn đạt chân thực tự nhiªn. Sö dông ®iÖp ng÷, c¸ch kÓ xen biÓu c¶m trùc tiÕp, c¸ch t¶ song hµnh. 2- Néi dung: - TiÕng gµ gîi nh÷ng kØ niÖm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà cháu. Tình cảm gia đình đã làm sâu sắc thêm tình quê hơng đất nớc. IV- Cñng cè ? Qua phân tích em cảm nhận đợc những nội dung, nghệ thuật nào của bài thơ? ? TiÕng gµ tra gîi c¶m xóc nµo trong lßng ngêi chiÕn sÜ? ? §äc thuéc lßng khæ th¬ cuèi. Nªu c¶m nhËn cña em. V- Híng häc bµi ë nhµ: - Nắm đợc nội dung bài học. Học bài theo nội dung vở ghi. - Häc thuéc bµi th¬. -Nªu c¶m nh©n cña em vÒ bµi th¬ . - ChuÈn bÞ: Mét thø quµ cña lóa non. - Tim hiÓu kh¶ n¨ng c¶m nh©n tinh tÕ cña t¸c gi· .. TiÕt 55 14. 12.2012. ®iÖp ng÷. A- Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh -Hiểu đợc thế nào là điệp ngữ và giá trị của điệp ngữ. Biết cách sử dụng điệp ngữ khi cần thiÕt. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch gi¸ trÞ biÓu c¶m cña c¸c ®iÖp ng÷ trong c¸c v¨n c¶nh, ng÷ c¶nh cô thÓ B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: ChuÈn bÞ bµi. - Häc sinh : so¹n bµi, häc bµi theo c©u hái SGK . C. Hoạt động dạy học:.

(113) I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ thµnh ng÷, sö dông thµnh ng÷ cã t¸c dông g×? III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung I- §iÖp ng÷ vµ t¸c dông cña ®iÖp ng÷ Gọi học sinh đọc khổ thơ đầu và khổ thơ * Ví dụ: Bài thơ Tiếng gà tra cuèi. ? ¥ khæ th¬ ®Çu cña bµi “TiÕng gµ tra” cã * Khæ 1: LÆp l¹i tõ côc, nghe. những từ ngữ nào đợc lặp lại? ? ViÖc lÆp l¹i tõ “ Côc”, “nghe” ë khæ th¬ - LÆp l¹i tõ “Côc” nhÊn m¹nh tiÕng gµ nh¶y nµy cã t¸c dông g×? ổ( Là điều kiện mở ra những kỉ niệm đẹp thời th¬ Êu). LÆp l¹i tõ “ Nghe” nhÊn m¹nh hiÖu qu¶ cña thÝnh gi¸c, gîi c¶m xóc cña t¸c gi¶. ?Ơ khổ thơ cuối có từ ngữ nào đợc lặp * Khổ cuối: Lặp laị từ “ vì” l¹i? ? Việc lặp lại từ “vì”đã giúp tác giả khẳng - Khẳng định ý chí chiến đấu của ngời chiến sĩ. định điều gì? Thể hiện tình yêu gia đình, quê hơng, đất nớc réng lín, s©u l¾ng, cao c¶. ? C¸ch lÆp laÞ tõ ng÷ nh vËy c« gäi lµ ®iÖp * Khi nãi hoÆc viÕt ngêi ta cã thÓ dïng biÖn ngữ. Em hiểu thế nào là điệp ngữ? Dùng pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm ®iÖp ng÷ cã t¸c dông g×? næi bËt ý, g©y c¶m xóc m¹nh. C¸ch lÆp l¹i nh vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ đợc lặp lại gọi lµ ®iÖp ng÷ . II- C¸c d¹ng ®iÖp ng÷: ? Quan s¸t vÝ dô 1 vµ cho biÕt c¸c tõ lÆp * VÝ dô 1: Khæ th¬ 1 vµ khæ cuèi bµi th¬. lại ở khổ thơ đầu và cuối có đợc sắp xếp - Các từ lặp lại ở khổ thơ 1 và khổ thơ cuối liÒn kÒ nhau kh«ng? không đợc sắp xếp liền kề với nhau. ? Theo em đó là dạng điệp ngữ nào? -> §iÖp ng÷ c¸ch qu·ng. * VÝ dô 2a: ? §iÖp ng÷ ë vÝ dô 2 cã g× kh¸c so víi - LÆp l¹i tõ “ RÊt l©u” : nhÊn m¹nh sù nèi tiÕp ®iÖp ng÷ ë vÝ dô 1? cña thêi gian. - Tõ “ Kh¨n xanh” -> Ên tîng vÒ mµu s¾c. - Từ “thơng em” -> nhấn mạnh mục đích tình c¶m. - C¸c tõ lÆp l¹i ë vÝ dô 2 nèi tiÕp, liÒn kÒ víi nhau. ?¥ ®©y gäi lµ d¹ng ®iÖp ng÷ nµo? -> §iÖp ng÷ nèi tiÕp. * VÝ dô 2b: ? Việc lặp từ ở ví dụ này có gì đặc biệt? - LÆp ë cuèi c©u tríc vµ ®Çu c©u th¬ sau. ? Lặp từ “thấy”,“ngàn dâu”có tác dụng -“Thấy” nhấn mạnh đối tợng chú ý. “Ngàn g×? d©u” nhÊn m¹nh sù xa c¸ch. ? §©y lµ d¹ng ®iÖp ng÷ nµo? -> §iÖp ng÷ vßng trßn( ®iÖp ng÷ chuyÓn tiÕp) ? Nh vËy em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c d¹ng * Cã 3 d¹ng: ®iÖp ng÷? + §iÖp ng÷ c¸ch qu·ng. + §iÖp ng÷ nèi tiÕp + §iÖp ng÷ chuyÓn tiÕp( vßng trßn). GV: NhÊn m¹nh ý, g©y Ên tîng s©u s¾c hoÆc gợi cảm xúc mới xác định. Điệp ngữ là phép tu tõ, gióp cho viÖc thÓ hiÖn c©u v¨n, c©u th¬ t¨ng thªm tÝnh nhÞp nhµng, linh ho¹t, t¹o c¶m xóc mới lạ cho ngời đọc, ngời nghe. III- LuyÖn tËp Bµi tËp 1: ? T×m ®iÖp ng÷ trong ®o¹n trÝch vµ cho a. §iÖp ng÷: Mét d©n téc, d©n téc. biÕt t¸c gi¶ muèn nhÊn m¹nh ®iÒu g×? -> Khẳng định ý chí, bản lĩnh của dân tộc. Nhấn mạnh đanh thép về quyền độc lập tự do bÊt kh¶ x©m ph¹m cña d©n téc ViÖt Nam. b. Điệp ngữ: Trông.-> Có giá trị biểu đạt mạnh.

(114) mẽ về hoàn cảnh lao động, sự bấp bênh của ngời nông dân trong xã hội cũ. Bµi tËp 2: ? T×m ®iÖp ng÷ trong ®o¹n v¨n vµ nãi râ - §iÖp ng÷: xa nhau( c©u 1, 2) lµ ®iÖp ng÷ ®©y lµ d¹ng ®iÖp ng÷ g×? c¸ch qu·ng. Mét giÊc m¬, m·i m·i( 3, 4) nèi tiÕp. ? ViÖc lÆp l¹i tõ ng÷ trong ®o¹n v¨n cã Bµi tËp 3: t¸c dông biÓu c¶m kh«ng? a. Kh«ng cã t¸c dông biÓu c¶m, chØ lµm cho c©u v¨n thªm rêm rµ, nÆng nÒ. b. Ch÷a laÞ ®o¹n v¨n: Phía sau nhà em có một mảnh vờn ở đó em trồng rất nhiều hoa: cúc, thợc dợc, đồng tiền . Ngµy phô n÷ quèc tÕ em thêng h¸i hoa vên nhµ ? Từ ví dụ trên em rút ra bài học gì cho để tặng mẹ và chị. m×nh? -> Kh«ng nªn l¹m dông ®iÖp ng÷ (LÆp l¹i nh÷ng tõ ng÷ kh«ng cÇn thiÕt th× sÏ kh«ng mang l¹i gi¸ trÞ nµo) IV- Cñng cè ? Em hiÓu thÕ nµo lµ ®iÖp ng÷? Dïng ®iÖp ng÷ cã t¸c dông g×? ? Cã 3 c¸c d¹ng ®iÖp ng÷? + §iÖp ng÷ c¸ch qu·ng. + §iÖp ng÷ nèi tiÕp. + §iÖp ng÷ chuyÓn tiÕp( vßng trßn). V- Híng häc bµi ë nhµ: - Nắm đợc nội dung bài học. Học thuộc phần ghi nhớ. - So¹n c¸c bµi tËp cßn l¹i. - ChuÈn bÞ: Mét thø quµ cña lóa non. - TiÕt sau: LuyÖn nãi ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc theo c©u hái trong SGK . C¶m nghÜ vÒ bµi th¬- R»m thang giªng *********************&************************ TiÕt 56 14.12.2012. luyÖn nãi Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc. A- Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh - Cñng cè kiÕn thøc vÒ c¸ch lµm bµi ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc. - LuyÖn tËp ph¸t biÓu miÖng tríc tËp thÓ, bµy tá c¶m xóc, suy nghÜ cña m×nh vÒ t¸c phÈm v¨n häc. - Giáo dục tình yêu quê hơng đất nớc, lòng tôn kính Bác Hồ. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: ChuÈn bÞ bµi. - Häc sinh : so¹n bµi theo c©u hái SGK . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: - KiÓm tra phÇn chuÈn bÞ cña häc sinh III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung I- Néi dung thùc hµnh: - Theo yªu cÇu SGk II- Thùc hµnh trªn líp: ? Khi luyÖn nãi ph¸t biÓu c¶m nghÜ * §Ò bµi: Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ mét trong hai bµi vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc ta cÇn lu ý th¬ cña Hå ChÝ Minh bµi “C¶nh khuya”, “R»m ®iÒu g×? th¸ng giªng”. - Néi dung: Gièng nh bµi viÕt. - H×nh thøc:.

(115) + Ph¶i cã tha göi, c¶m ¬n. + Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i c©u dµi. + Cã nªu c©u hái råi tù tr¶ lêi hoÆc dïng h×nh thøc kể, đàm thoại.. ? Nªu yªu cÇu luyÖn nãi theo nhãm?. ? Mở bài nêu đợc những gì?. ? Phần thân bài ta phải làm đợc nh÷ng g×? Bµy tá c¶m xóc nh thÕ nµo ë 2 c©u ®Çu?. ? C¶m xóc cña ta nh thÕ nµo tríc tÊm lßng cña B¸c víi d©n víi níc? ? KÕt bµi thÓ hiÖn t×nh c¶m nµo cña B¸c?. + Dùng ánh mắt, cử chỉ, giọng nói để bộc lộ cảm xóc, l«i cuèn ngêi nghe. 1- LuyÖn nãi theo nhãm: - HS luyÖn theo nhãm, HS tr×nh bµy bµi ph¸t biÓu cña m×nh tríc líp 2- LuyÖn nãi tríc líp: * Dµn ý: Bµi C¶nh khuya. A. Më bµi: - Giíi thiÖu bµi th¬ vµ c¶m xóc chung(Bµi C¶nh khuya đợc sáng tác 1947 thời kì đầu của cuộc kh¸nh chiÕn chèng Ph¸p. §äc bµi th¬ em thËt sù cảm phục và xúc động trớc tình yêu quê hơng đất nớc, yêu cảnh đẹp thiên nhiên của Bác) B. Th©n bµi: - Cảm xúc về đêm trăng rừng Việt Bắc ở 2 câu thơ ®Çu: + ¢m thanh trong trÎo, trÎ trung. + H×nh ¶nh so s¸nh. - Liªn tëng tíi bµi th¬ t¶ tiÕng suèi cña NguyÔn Tr·i -> C¶m xóc: TiÕng suèi gÇn gòi , th©n thiÕt víi con ngêi , víi tiÕng lßng cña nhµ th¬. C¶nh tr¨ng rõng với vẻ đẹp lung linh huyền ảo, hoà quyện cùng vạn vËt. - C¶m xóc cña b¶n th©n tríc tÊm lßng cña B¸c víi d©n víi níc: + Lêi ca ngîi cña B¸c vÒ c¶nh. + LÝ do B¸c gi¶i thÝch cho viÖc mÊt ngñ. -> Cảm động, yêu kính, biết ơn. C. KÕt bµi: - Béc lé râ t©m hån nh¹y c¶m, tinh tÕ vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm cao c¶ cña B¸c víi d©n víi níc. - Bác là ngời nghệ sĩ biết yêu cái đẹp của thiên nhiên, biết sáng tạo cái đẹp cho đời. Cho HS chuÈn bÞ vµ lªn tr×nh bµy tríc líp.. IV- Cñng cè: ? Nªu c¸ch lµm bµi ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm v¨n häc. V- Híng häc bµi ë nhµ: - VÒ nhµ häc bµi vµ lµm bµi hoµn chØnh . - C¸c bíc lµm bµi v¨n biÓu c¶m . - Xác định đối tợng biểu cảm . - Ph©n biÖt sù kh¸c biÖt gi÷a c¶m nghÜ vµ nghÞ luËn - ChuÈn bÞ so¹n bµi : Mét thø quµ cña lóa non : Cèm. (Th¹ch Lam). Mét thø quµ cña lóa non: cèm TiÕt 57 - Th¹ch Lam17.12.2012 A- Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh - Giúp HS Cảm nhận đợc phong vị đặc sắc, nét đẹp văn hoá trong một thứ quà độc đáo, giản dÞ cña d©n téc: Cèm. + Thấy và chỉ ra đợc sự tinh tế, nhẹ nhàng mà sâu sắc trong lối văn tuỳ bút của Thạch Lam. - Rèn kĩ năng đọc, phân tích văn bản..

(116) - Giáo dục lòng yêu quý, trân trọng đặc sản quê hơng. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: ChuÈn bÞ bµi. - Häc sinh : so¹n bµi theo c©u hái SGK . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: §äc thuéc lßmg bµi th¬ “TiÕng gµ tra”.Em cã c¶m nhËn g× vÒ bµi th¬? III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung Gọi học sinh đọc chú thích (*) SGK. I- §äc vµ t×m hiÓu chung 1- Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm ? Nªu vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ Th¹ch Lam? -Th¹ch Lam(1910-1942) sinh t¹i Hµ Néi tªn khai sinh là Nguyễn Tờng Vinh, sau đổi là NguyÔn Têng L©n. - Lµ nhµ v©n næi tiÕng lµ thµnh viªn cña nhãm ? H·y cho biÕt mét vµi nÐt vÒ t¸c phÈm? Tù Lùc v¨n ®oµn tríc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945. GV nêu yêu cầu đọc - Văn bản đợc rút từ tập : Hà Nội băm sáu phố phêng(1943) ? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ thÓ lo¹i tuú 2- §äc- chó thÝch bót? - T×nh c¶m, thiÕt tha, trÇm l¾ng. 3- ThÓ lo¹i: ? Bµi v¨n chia lµm mÊy phÇn? Néi dung - Lµ thÓ v¨n gÇn víi bót kÝ, kÝ sù nhng thiªn vÒ cña tõng phÇn? biÓu c¶m, giµu chÊt tr÷ t×nh. 4- Bè côc: 3 PhÇn: + P1: Tõ ®Çu -> chiÕc thuyÒn rång (C¶m nghÜ vÒ nguån gèc cña cèm) + P2: TiÕp-> nhòn nhÆn( C¶m nghÜ vÒ gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña cèm) + P3: cßn l¹i-> (c¶m nghÜ vÒ sù thëng thøc cèm, ý nghÜa s©u xa trong viÖc hëng thô... ) II- §äc- t×m hiÓu chi tiÕt 1- C¶m nghÜ vÒ nguån gèc cña cèm: ? C¶m xóc cña t¸c gi¶ b¾t ®Çu tõ ®©u? a. §o¹n 1. Nhê gi¸c quan nµo lµ chñ yÕu? - C¶m xóc b¾t ®Çu tõ: H¬ng th¬m cña l¸ sen, - Gv: Cảm giác chủ yếu có đợc là nhờ mùi thơm mát của bông lúa non. khứu giác. Quả thật đấy chính là cảm -> Cảm nhận bằng khứu giác. giác rõ nhất, đặc trng nhất của mùa thu ViÖt Nam, mïa thu Hµ Néi. ? T×m c¸c tõ miªu t¶ h¹t thãc nÕp ®Çu tiªn lµm nªn cèm? - H¹t thãc nÕp lµm nªn cèm: vá xanh, bªn trong - Hs t×m chi tiÕt. cã mét giät s÷a tr¾ng th¬m...cong, nÆng ->Lµ ? Tại sao nhà văn lại dùng một câu hỏi tinh hoa của trời đất, thiên nhiên. giữa đoạn? Cách đặt câu hỏi nh vậy có - Câu hỏi lôi kéo sự đồng cảm và tởng tợng của t¸c dông g×? ngời đọc hoà vào cảm xúc của nhà văn. ? §o¹n v¨n 2 thiªn vÒ t¶, kÓ hay biÓu cảm? Nếu kể thì nhà văn đã kể các chi b. Đoạn 2. tiÕt nµo vÒ cèm lµng Vßng? - KÓ vÒ truyÒn thèng cña nghÒ lµm cèm lµng -> Nhà văn không kể tỉ mỉ kỹ thuật hay Vòng, sự nổi tiếng của cốm làng Vòng : Kể để c«ng viÖc lµm cèm mµ chØ kh¸i qu¸t vÒ.

(117) c«ng viÖc nµy. ? Cốm làng Vòng đợc miêu tả gắn với h×nh ¶nh nµo? C¸ch t¶ nh thÕ cã t¸c dông g×? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ h×nh ¶nh c« hµng cèm? ? T¸c gØa cã t×nh c¶m nh thÕ nµo víi cèm? ? Tác giả đã ca ngợi cốm nh một thứ quµ nh thÕ nµo? - Hs “Cèm lµ ... néi cá”. ? Qua đó, em thấy đợc giá trị đầu tiên cña cèm lµ g×? ? Cốm đợc dùng nhiều nhất vào việc gì t¹i sao?. ngîi ca. - T¶ h×nh ¶nh c« g¸i b¸n cèm “C« hµng cèm xinh xinh, cã quÇn ¸o gän ghÏ, -> Tôn lên nét đẹp truyền thống dân tộc, mang cả nét đẹp duyên dáng của con ngời trong cốm lµng Vßng. - Duyªn d¸ng, lÞch thiÖp.. - C¶m xóc yªu quý, tr©n träng céi nguån trong sạch, đẹp đẽ, giàu sắc thái văn hoá của dân tộc. 2. Gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña cèm. - Là thức quà rất riêng, giản dị, độc đáo mà tinh khiết của đất và ngời Việt Nam. - Lµ quµ lÔ tÕt, lµ sÝnh lÔ trong phong tôc cíi hái. - “ Hồng - cốm tốt đôi ”: sự hoà hợp tuyệt vời về ? Bµn luËn vÒ tôc lÖ “sªu tÕt”, Th¹ch mµu s¾c, h¬ng vÞ -> BiÓu tîng cho sù g¾n bã Lam chú ý đến điều gì? trong tình duyên đôi lứa. ? Em hiÓu thªm gi¸ trÞ nµo cña cèm tõ ( hồng - cốm tốt đôi -> Cốm góp phần cho nhân lêi b×nh luËn trªn? tốt đẹp. ? Giá trị của cốm đợc phát hiện trên ph- duyên - Cèm võa cã gi¸ trÞ v¨n hãa d©n téc, võa cã gi¸ ¬ng diÖn nµo? trÞ tinh thÇn. - Hs suy luËn. T¸c gi¶ phª ph¸n, chª cêi thãi chuéng ngo¹i, ? Phần cuối đoạn nhà văn còn phê phán -đáng tiÕc cho tôc lÖ ngµy mét phai nh¹t dÇn. điều gì? Qua đó tác giả muốn truyền tới -> Mong muèn mäi ngêi tr©n träng vµ gi÷ g×n bạn đọc tình cảm và thái độ nào trong cèm nh 1 nét đẹp văn hóa của dân tộc. øng xö víi thøc quµ d©n téc? 3. Sù thëng thøc cèm. - Hs tr¶ lêi. - 2 c¸ch thëng thøc cèm: c¸ch ¨n vµ c¸ch mua - Gv b×nh: với thái độ văn hóa. ? PhÇn cuèi, t¸c gi¶ bµn vÒ sù thëng - Cèm kh«ng ph¶i lµ thøc quµ cña ngêi ¨n véi. thøc cèm trªn nh÷ng ph¬ng diÖn nµo? ¡n chót Ýt, thong th¶, ngÉm nghÜ. ? V× sao khi ¨n cèm ph¶i ¨n tõng Ýt? (Để cảm nhận đợc mùi thơm, màu xanh, tơi mát, vị ngọt, cái dịu dàng, thanh đạm ). - Tác giả huy động nhiều giác qua: Khứu giác, thÞ gi¸c, xóc gi¸c, vÞ gi¸c vµ c¶ sù suy tëng -Th? T¸c gi¶ c¶m thô cèm b»ng c¸c gi¸c ëng thøc cèm b»ng mäi gi¸c quan -> T/g lµ ngêi quan nµo? tinh tÕ, s©u s¾c, rÊt sµnh vÒ cèm. - Nh ®ang giao tiÕp, nh ®ang khuyªn r¨n, nh ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ đang tìm sự đồng cảm, tha thiết muốn bảo lu, ng÷ cña t/g:“ Hìi c¸c bµ mua hµng! “, gìn giữ những phong tục tập quán tốt đẹp. “h·y”, “chí”, “ph¶i”, “ nªn ”? - Chí thäc tay m©n mª . nhẹ nhàng nâng đỡ... ( Còng nh c©u hái ë ®Çu bµi v¨n, lêi v¨n -- H·y V× cèm nh ®ang giao tiÕp, nh ®ang khuyªn r¨n, + Léc cñalµtrêi nh đang tìm sự đồng cảm, thể hiện sự + C¸i khÐo lÐo cña ngêi. tha thiÕt ...) + Søc tiÒm tµng vµ nhÉn n¹i cña thÇn lóa. -Thái độ coi trọng cốm nh một giá trị tinh thần ? Qua đó em thấy tác giả có thái độ nh thiêng liêng đáng đợc trân trọng giữ gìn. thế nào đối với cốm? §ã lµ v¨n ho¸ Èm thùc cña ngêi ViÖt Nam. ? Bµi v¨n cho em nh÷ng hiÓu biÕt míi III. Tæng kÕt. mÎ s©u s¾c nµo vÒ cèm? Néi dung. ? Em cảm nhận đợc giá trị nội dung nào 1. Sù trân trọng nét đẹp văn hoá dân tộc trong một tõ bµi v¨n? thø quµ gi¶n dÞ. - Sự hiểu biết sâu sắc về thứ quà đó. - Khuyªn r¨n nh÷ng ai kh«ng tr©n träng truyÒn ? Bài văn có những đặc sắc nghệ thuật thèng v¨n ho¸ d©n téc. nµo mµ em cÇn häc tËp khi viÕt v¨n? 2. NghÖ thuËt. ? C¶m nghÜ cña em vÒ Th¹ch Lam nh.

(118) thÕ nµo? - KÕt hîp t¶, kÓ vµ biÓu c¶m. (Th¹ch Lam lµ ngêi sµnh cèm, sµnh c¸c - C©u v¨n, tõ ng÷ giµu h×nh ¶nh, giµu chÊt tr÷ mãn Èm thùc cña Hµ N«i; Cã t×nh c¶m t×nh. d©n téc tinh tÕ vµ s©u s¾c). - Tác giả sử dụng nhiều giác quan để cảmnhận. Hs häc ghi nhí sgk (163). Ghi nhí (Sgk) IV- Cñng cè: ? Bài văn có những đặc sắc nghệ thuật nào mà em cần học tập khi viết văn? ? Em cảm nhận đợc giá trị nội dung nào từ bài văn? ? C¶m nghÜ cña em nh thÕ nµo Th¹ch Lam? V- Híng häc bµi ë nhµ: - VÒ nhµ häc thuéc ghi nhí, thuéc 1 ®o¹n tiªu biÓu. - Ph©n tÝch c¶m xóc cña t¸c gi¶ qua v¨n b¶n. - N¾m ch¾c néi dung, nghÖ thuËt. - ChuÈn bÞ tiÕt sau: Ch¬i ch÷. + §äc tríc c¸c vÝ dô. -T×m hiÓu ý nghÜa cña phÐp ch¬i ch÷.

(119) TiÕt 58 19.12.2012. Ch¬i ch÷. TiÕt 57 Ngµy:07/12/2010 Ngµy A- Mục tiêu cần đạt: :;::d¹y:11/1’’’’’’’’’’’’’’’'201 Gióp häc sinh - Hiểu đợc thế nào là chơi chữ, hiểu đợc một số lỗi chơi chữ thờng dùng và bớc đầu cảm nhận đợc cái hay của phép chơi chữ. - Cã kÜ n¨ng ph©n tÝch gi¸ trÞ biÓu c¶m cña ch¬i ch÷ trong v¨n c¶nh, ng÷ c¶nh cô thÓ. - Gi¸o dôc häc sinh cã ý thøc vËn dông ch¬i ch÷ trong nãi viÕt. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: ChuÈn bÞ bµi. - Häc sinh : Häc bµi cò vµ xem tríc bµi míi. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? ThÕ nµo lµ ®iÖp ng÷? T¸c dông cña ®iÖp ng÷? Cho vÝ dô? ? Cã mÊy d¹ng ®iÖp ng÷? Gäi 2 häc sinh. III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung * VÝ dô: I- ThÕ nµo lµ ch¬i ch÷ Bµ gµ ®i chî cÇu §«ng, * VÝ dô: Bãi xem mét quÎ lÊy chång lîi1 ch¨ng ThÇy bãi gieo quÎ nãi r»ng : Lîi2 th× cã lîi3 nhng r¨ng ch¼ng cßn . ? T×m nh÷ng tõ cã c¸ch ph¸t ©m gièng nhau - Tõ : Lîi. trong bµi ca dao?.

(120) ? Bà già đi xem bói nhằm mục đích gì? ? H·y cho biÕt nghÜa cña tõ (lîi) trong lêi cña bµ giµ vµ lêi cña thÇy bãi? ? Thầy bói đã sử dụng từ (lợi) trong câu trả lời cña m×nh dùa vµo hiÖn tîng nµo cña tõ ng÷? ? ViÖc dïng tõ lîi nh trong lêi cña thÇy bãi cã t¸c dông g×? Em hiÓu nh thÕ nµo vÒ ý tr¶ lêi cña «ng thÇy bãi? ? C¸ch sö dông tõ ng÷ nh trªn gäi lµ ch¬i ch÷. Em hiÓu nh thÕ nµo lµ ch¬i ch÷? ? Trong bài ca dao, tác giả dân gian đã chơi ch÷ b»ng c¸ch nµo? ? C¸ch viÕt “ranh tiÕng” nh trong c©u ®Çu cã chÝnh x¸c kh«ng? §¸ng lÏ ph¶i viÕt nh thÕ nµo? ? T¹i sao Tó Mì l¹i kh«ng viÕt “danh tiÕng” mµ l¹i viÕt “ranh tíng”? ? Viết nh vậy nhằm mục đích gì? ở đây đã lợi dụng hiện tợng nào để chơi chữ? ? T¹i sao viÕt tiÕng t¨m nång nÆc?. - Bà đi xem bói để biết mình lấy chồng b©y giê lîi kh«ng. - Lîi 1: ®iÒu cã Ých, ®iÒu tèt( chØ sù thuËn lîi, lîi léc) - Lîi 2, 3: ChØ phÇn thÞt tiÕp gi¸p vµ bao quanh ch©n r¨ng. - Hiện tợng từ đồng âm (từ phát âm giống nhau nh÷ng kh¸c xa nhau vÒ nghÜa, kh«ng liên quan gì đến nhau) - Trong c©u tr¶ lêi cña thÇy bãi, míi nghe vế đầu thì có thể nghĩ từ lợi đợc dùng theo đúng ý của bà già. Nhng đến vế sau thì ta mới thấy cái ý đích thực của thầy bói: Bà đã già không nên lấy chồng nữa-> từ lợi đã chuyển sang một ý khác. * Là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hớc lµm c©u v¨n hÊp dÉn vµ thó vÞ. II- C¸c lèi ch¬i ch÷: * VÝ dô1: Bµi ca dao -> Dùng từ ngữ đồng âm. * VÝ dô2: - Kh«ng. §¸ng lÏ ph¶i viÕt danh tiÕng. + Danh tíng: Tíng giái cã tiÕng. + Ranh tiÕng: TrÎ con( trÎ ranh) -> Ranh tiÕng: dïng lèi nãi tr¹i ©m( gÇn ©m). - Mục đích: nhằm giễu cợt Na Va - Tiếng tăm: Nhận định tốt của mọi ngời về một ngời hoặc một việc đợc truyền đi ? Quan sát ví dụ 3 có phụ âm nào đợc lặp lại xa. trong c©u th¬ cña Tó Mì? - Nång nÆc: Mïi rÊt h¨ng, bèc m¹nh lªn ? C¸ch ®iÖp ©m m trong c©u th¬ trªn cña t¸c g©y khã chÞu. giả đã giúp ngời đọc hình dung nh thế nào về -> Tơng phản ý nghĩa, châm biếm, đả kích kh«ng gian miªu t¶? Na Va. ? Nh vậy Tú Mỡ đã chơi chữ bằng cách nào? * VÝ dô3: Mªnh m«ng... ? Chỉ ra các từ ngữ đợc sử dụng để chơi chữ? - Phô ©m m ? C¸ch ch¬i ch÷ ë ®©y cã g× kh¸c? - C¸ch ®iÖp ©m nh vËy cña t¸c gi¶ gióp ngời đọc hình dung về không gian mênh ? Em hiÓu tõ “sÇu riªng” theo mÊy nghÜa? m«ng, v¾ng lÆng, mÞt mê, buån tÎ. -> Dïng c¸ch ®iÖp ©m. ? Trong c©u th¬ cã tõ nµo tr¸i nghÜa víi tõ sÇu riªng? Em hiÓu vui chung nghÜa lµ g×? * Ví dụ4: Con cá đối ...duyên em. - Cá đối- cối đá; Mèo cái- mái kèo. ? Nh vậy Phạm Hổ đã chơi chữ bằng cách -> Dùng lối nói lái. nµo? * VÝ dô5: Ngät th¬m.....tr¨m nhµ SÇu riªng: - Lµ mét lo¹i qu¶ ë Nam ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ trong 2 Bé( Danh Tõ) c©u th¬ cña NguyÔn KhuyÕn? - Tr¹ng th¸i t©m lÝ tiªu cùc(buån) c¸ nh©n( tÝnh tõ) ? Nguyễn Khuyến đã chơi chữ bằng cách nào? - Vui chung trái nghĩa với sầu riêng. ? Qua vÝ dô trªn em thÊy cã nh÷ng lèi ch¬i ch÷ - Vui chung: tr¹ng th¸i t©m lÝ tÝch cùc nµo? (vui) tËp thÓ( tÝnh tõ) -> Dïng tõ nhiÒu nghÜa, tr¸i nghÜa. * VÝ dô6: - TiÕng giµ nhng nói vÉn lµ non. - Non – núi: từ đồng nghĩa..

(121) ? Chơi chữ thờng đợc sử dụng trong trờng hợp - Non – già: từ trái nghĩa. nµo ? -> Dùng từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa. * Cã nh÷ng lèi ch¬i ch÷: + Dùng từ ngữ đồng âm . + Dïng lèi nãi tr¹i ©m(gÇn ©m). ? §äc bµi th¬ vµ cho biÕt t¸c gi¶ dïng nh÷ng + Dïng c¸ch ®iÖp ©m . từ ngữ nào để chơi chữ? + Dïng lèi nãi l¸i . ? Tác giả đã chơi chữ theo lối nào? + Dïng tõ tr¸i nghÜa, gÇn nghÜa . ? Riªng tõ “R¾n” t¸c gi¶ dïng theo lèi nµo? - Chơi chữ đợc sử dụng trong cuộc sống thờng ngày, trong văn thơ, đặc biệt là trong văn thơ trào phúng, trong câu đối, câu đố . III- LuyÖn tËp Bµi tËp1: - C¸c tõ chØ loµi r¾n: liu ®iu, r¾n, hæ mang, ? Cã nh÷ng tiÕng nµo chØ sù vËt gÇn gòi nhau? löa, mai gÇm, r¸o, l»n, tr©u lç. C¸ch nãi nµy cã ph¶i ch¬i ch÷ kh«ng? - Dïng c¸c tõ cã nghÜa gÇn gòi nhau. ? Su tÇm mét sè c¸ch ch¬i ch÷ trong s¸ch b¸o? - R¾n: tªn mét lo¹i vËt (Dtõ) - Khã biÕn d¹ng díi t¸c dông cña mét lùc(tÝnh tõ) -> Chơi chữ theo lối dùng từ đồng âm. Bµi tËp2: a. Ch¬i ch÷: HS lµm bµi tËp 1,2,4 SGK - Dïng c¸c tõ gÇn nghÜa: thÞt, mì, nem. - Dïng lèi nãi gÇn ©m: giß, dß, ch¶. b. Ch¬i ch÷: Dïng tõ gÇn nghÜa: Nøa, tre, tróc, hãp Bµi tËp4: Cam( trái cam), Khổ (đắng), tận( hết), cam( ngät), lai( đến). Tục ngữ: Khổ tận cam lai( hết khổ đến sớng) đợc Bác Hồ tách ra dể biểu đạt thêm tầng nghĩa mới do lối chơi chữ đồng âm t¹o nªn. IV- Cñng cè ? Em hiÓu nh thÕ nµo lµ ch¬i ch÷? ? Cã nh÷ng lèi ch¬i ch÷ nµo? ? T×m 1 sè lèi ch¬i ch÷: - §i tu phËt b¾t ¨n chay. Thịt chó ăn đợc thịt cầy thì không. - Nhí níc ®au lßng con Quèc quèc Th¬ng nhµ mái miÖng c¸i gia gia. - Ng¶ lng cho thÕ gian ngåi. KÎ chª bÊt nghÜa, ngêi cêi bÊt trung. ( ph¶n) V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ - Nắm chắc nội dung đã học. - T×m hiÓu thªm vÒ c¸c phÐpch¬i ch÷ - Lµm bµi tËp cßn l¹i. - TiÕt sau: Lµm th¬ lôc b¸t.. TiÕt 59 21.12.2012 A- Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh. Lµm th¬ lôc b¸t.

(122) - Hiểu đợc luật thơ lục bát. - Phân tích, làm thơ lục bát đúng luật và có cảm xúc. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: ChuÈn bÞ bµi. - Häc sinh : so¹n bµi theo c©u hái SGK . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? Em hiÓu nh thÕ nµo lµ ch¬i ch÷? ? Cã nh÷ng lèi ch¬i ch÷ nµo? Gäi 2 häc sinh. III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung I/ LuËt th¬ lôc b¸t HS đọc câu ca dao trong SGK - CÆp c©u th¬ lôc b¸t gåm dßng trªn 6 tiÕng ? CÆp c©u th¬ lôc b¸t mçi dßng cã mÊy dßng díi gåm 8 tiÕng. Lôc(6), B¸t(8) tiÕng ? v× sao l¹i gäi lµ lôc b¸t ? HS tr¶ lêi GV Thanh huyÒn hoÆc thanh kh«ng gäi lµ B B B T B Bv (thanh ngang )kÝ hiÖu lµ (B) C¸c thanh cßn l¹i gäi lµ thanh tr¾c kÝ hiÖu T B B T T Bv B Bv lµ (T).VÇn kÝ hiÖu lµ(V) v Điền các kí hiệu vào sơ đồ : T B T T B Bv T. ? Qua ph©n tÝch bµi ca dao trªn em cã nhËn xÐt g× vÒ thÓ th¬ lôc b¸t vµ luËt th¬ lôc b¸t? Gv - Trong c©u 8: + TiÕng thø 6: Thanh huyÒn( trÇm) + TiÕng thø 8: Thang ngang( bæng) - C¸c tiÕng 1, 3, 5, 7 kh«ng b¾t buéc theo luËt b»ng tr¾c. - C¸c tiÕng ch½n: tiÕng thø 2, 6 b»ng; tiÕng thø 4 tr¾c. - TiÕng thø 6 cña c©u 6 vÇn víi tiÕng thø 6 cña c©u 8. TiÕng thø 8 cña c©u 8 vÇn víi tiÕng thø 6 cña c©u tiÕp. - HS đọc bài thơ lục bát mà các em su tầm đợc, các bạn nhận xét -bổ sung - HS đọc ghi nhớ SGK ? Kể tên các văn bản đợc học trong chơng trình ngữ văn 7 từ đầu năm đến nay đợc s¸ng t¸c theo thÓ th¬ lôc b¸t? §äc bµi tËp1? ? Lµm theo m« h×nh th¬ lôc b¸t? §iÒn cho đúng luật?. ? C¸c c©u th¬ lôc b¸t sai ë ®©u söa l¹i cho đúng luật?. B. T. T. B. B v - Số câu không hạn định , nhng thực tế có giới h¹n ng¾n nhÊt lµ mét cÆp - C©u 1, 3, 5 ,7kh«ng b¾t buéc theo luËt b»ng, tr¾c - TiÕng thø 2 c©u 6 vµ c©u 8 vÇn (B ) -TiÕng thø 4 c©u 8 vµ c©u 6 vÇn (T) -TiÕng thø 6 c©u 6 vµ c©u 8 vÇn (B) vµ vÇn víi nhau -TiÕng thø 6 c©u 6 vÇn víi tiÕng thø 6 c©u 8 TiÕng thø 8 c©u 8 vÇn víi tiÕng thø 6 c©u6 - Tiếng thứ 6 và thứ 8 câu 8 đều vần bằng nhng không đợc trùng dấu - NhÞp : C©u 6 :2/2/2;2/4; 2/4/2; 3/3 hoÆc 1/5 C©u 8: 2/2/2/2 ; 4/4; 2/4/2; 3/1/2/2 - Phæ biÕn h¬n c¶ lµ nhÞp ch½n 2/2/2 hoÆc4/4 Bv. B. * Ghi nhí: II- LuyÖn tËp + Bµi ca C«n S¬n. + C¸c bµi ca dao. Bµi tËp 1: a. Em ¬i ®i häc trêng xa Cè häc cho giái nh lµ mÑ mong. b. Anh ¬i phÊn ®©u cho bÒn Mçi n¨m mçi líp míi nªn th©n ngêi. c. Ngoµi vên rÝu rÝt tiÕng chim Trªn s©n chó VÖn lim rim ngñ ngµy. Bµi tËp 2: - Sai ë chç tiÕng thø 6 cña c©u 8 l¹c vÇn víi tiÕng cuèi cña c©u 6..

(123) - Söa:. ? Làm tiếp câu thơ lục bát đã cho dới đây? ? Lµm trë l¹i c©u lôc tõ nh÷ng c©u b¸t díi ®©y?. +Vờn em cây quý đủ loài Cã cam, cã quýt, cã xoµi, cã na + ThiÕu nhi lµ tuæi häc hµnh Chúng em phấn đấu trở thành đoàn viên. Bµi tËp 3: + Mïa xu©n lµ tÕt trång c©y V©ng lêi B¸c d¹y dùng x©y níc nhµ. + Nắng xuân hây hẩy triền đê Giã xu©n Êm ¸p ®ang vÒ víi ta.. IV- Cñng cè ? CÆp c©u th¬ lôc b¸t mçi dßng cã mÊy tiÕng ? v× sao l¹i gäi lµ lôc b¸t ? ? §äc bµi th¬ “R»m th¸ng riªng” cña Hå ChÝ Minh. ? Ph©n tÝch luËt th¬ lôc b¸t trong b¶n dÞch vµ nªu nhËn xÐt? V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ - N¾m ch¾c luËt th¬ vµ tËp s¸ng t¸c th¬ -Sáng tác một bài thơ với chủ đề học tập - Lµm bµi tËp. - TiÕt sau: ChuÈn mùc sö dông tõ. - ý nghÜa cña viªc sö dung tõ chuÈn mùc .. ChuÈn mùc sö dông tõ. TiÕt 60 21.12.2012 A- Mục tiêu cần đạt: Gióp häc sinh - Nắm đợc các yêu cầu trong việc sử dụng từ . - Trên cơ sở nhận thức đợc các yêu cầu đó ,tự kiểm tra thấy đợc những nhợc điểm của bản thân trong việc sử dụng từ ,có ý thức dùng từ đúng , chuẩn mực tránh thái độ cẩu thả khi nói khi viÕt B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: - B¶ng phô (phiÕu häc tËp ) - Häc sinh : - So¹n bµi theo c©u hái SGK . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña HS ? III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung ? §äc vÝ dô vµ cho biÕt nh÷ng c©u in ®Ëm I. Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả: dïng sai nh thÕ nµo? * VD: 1 ? H·y chØ ra nguyªn nh©n cña viÖc dïng tõ - Muèn lªn ngêi... sai? Lu ý ®iÒu g× khi dïng tõ? - Mét sè ngêi... ? Nh÷ng tõ in ®Ëm trong vÝ dô dïng sai nh - Em bé đã ... thÕ nµo? - §ã lµ nh÷ng... ? Nguyªn nh©n m¾c lçi? -> Kho¶ng kh¾c, dïi ®Çu, tËp tÑ... * Dïng sai phô ©m ®Çu( Nam Bé), sai v× gÇn ©m, nhí kh«ng chÝnh x¸c, sai lçi chÝnh t¶. II. Sử dụng từ đúng nghĩa: ? ChØ râ c¸c trêng hîp sai vµ s÷a l¹i cho * VD: SGK T166 đúng? - Sáng sủa-> tơi đẹp..

(124) ? Khi sö dông tõ ta ph¶i lu ý ®iÒu g×?. ? ChØ râ c¸i sai trong viÖc dïng c¸c tõ: Hµo quang, chó hæ, th¶m h¹i, gi¶ t¹o phån vinh? Nguyªn nh©n?. ? Ta lu ý ®iÒu g× khi sö dông tõ?. ? Söa lçi vµ chØ râ nguyªn nh©n cña viÖc dïng tõ sai? ? ViÖc sö dông tõ trong c©u hîp kh«ng?. ? Nh thế nào gọi là từ địa phơng? Ví dụ? ? VËy trong trêng hîp nµo kh«ng nªn sö dụng từ ngữ địa phơng? ? Trong hoàn cảnh lịch sử, văn hoá một số lợng từ Hán Việt đã bổ sung vào vốn từ vựng nhng ta kh«ng l¹m dông tõ H¸n ViÖt? V× sao? VÝ dô?. - Cao c¶-> s©u s¾c. - Không hiểu đúng nghĩa của từ: + S¸ng sña: nhËn biÕt b¨ng thÞ gi¸c + Tơi đẹp: Nhận biết bằng t duy, cảm xúc. + Cao c¶: Lêi nãi viÖc lµm cã phÈm chÊt tuyệt đối. + Sâu sắc: Nhận thức và thẩm định bằng t duy, c¶m xóc, liªn tëng. + Biết: Nhận thức đợc, hiểu đợc điều gì đó. + Có: tồn tại một cái gì đó *Hiểu đúng nghĩa của từ. III. Sử dụng từ đúng tính chất chữ pháp cña tõ * VD: SGK T 167 - Hµo quang-> Hµo nho¸ng: (Hµo quang: danh tõ kh«ng trùc tiÕp lµm vÞ ng÷) - NhiÒu th¶m h¹i: tÝnh tõ th¶m h¹i kh«ng thÓ lµm bæ ng÷ cho tÝnh tõ nhiÒu. - Gi¶ t¹o phån vinh: Lµ gi¶ vê phån vinh gi¶ t¹o nghÜa lµ bÒ mÆt chø kh«ng thùc chÊt( Sai vÒ trËt tù tõ) * §óng tÝnh chÊt ng÷ ph¸p. IV. Sử dụng đúng sắc thái biểu cảm, hợp phong c¸ch: * VD: SGk - Lãnh đạo-> cầm đầu - Chó hæ-> nã ( Lãnh đạo: sắc thái tôn trọng; Cầm đầu: khinh bØ) * Dùng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp phong c¸ch. V. Không lạm dụng từ địa phơng, từ Hán ViÖt: - Là những từ ngữ riêng của địa phơng đó. VD: Bao diªm( B¾c) -> hép quÑt( Nam) - Trong c¸c t×nh huèng giao tiÕp quan träng vµ trong c¸c v¨n b¶n chuÈn mùc(hµnh chÝnh, chÝnh luËn) * V× vèn tõ vùng tiÕng viÖt ta rÊt phong phó vµ trong s¸ng. ChÝnh v× vËy ta kh«ng nªn l¹m dông tõ H¸n ViÖt. - Tõ nµo trong tiÕng viÖt cã th× kh«ng nªn dïng tõ H¸n ViÖt. - Anh em nh thể tay chân tay-> huynh đệ... - Cha mÑ nµo mµ ch¼ng th¬ng con-> Phô mÉu.... IV: Cñng cè ? Ta lu ý ®iÒu g× khi sö dông tõ? ? Khi sö dông tõ ta ph¶i lu ý ®iÒu g×? V .Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Häc bµi theo néi dung vë ghi. -N¾m ch¾c nh÷ng chuÈn mùc khi sö dông tõ - Lµm bµi tËp 1-2-3-4 - C huÈn bÞ tiÕt sau: «n tËp v¨n b¶n biÓu c¶m..

(125) TiÕt 61 24.12.2012. ¤n tËp v¨n b¶n biÓu c¶m. A- Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh - ¤n l¹i nh÷ng ®iÓm quan träng nhÊt vÒ lÝ thuyÕt vµ lµm v¨n b¶n biÓu c¶m - Ph©n biÖt v¨n tù sù , miªu t¶, víi yÕu tè tù sù , miªu t¶ trong v¨n b¶n biÓu c¶m - Cách lập ý và lập dàn bài cho một đề văn biểu cảm. - Cách diễn đạt trong bài văn biểu cảm. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: - SGK, SGV - Häc sinh : - So¹n bµi theo c©u hái SGK . C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra viÖc chuÈn bÞ bµi ë nhµ cña häc sinh III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Nội dung I- Néi dung «n tËp 1- Kh¸i niÖm v¨n b¶n biÓu c¶m: ? ThÕ nµo lµ v¨n biÓu c¶m? - Văn biểu cảm là văn viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của con ngời đối với thế giới xung quanh và khêu gợi lòng đồng cảm nơi ngời đọc. ? §Æc trng cña v¨n biÓu c¶m lµ v¨n g×? 2- §Æc trng cña v¨n b¶n biÓu c¶m: Nã bao gåm nh÷ng thÓ lo¹i nµo? - V¨n biÓu c¶m cßn gäi lµ v¨n tr÷ t×nh. Bao gåm thÓ lo¹i v¨n häc nh: th¬ tr÷ t×nh, ca dao tr÷ ? Kể tên một số văn bản biểu cảm đã đợc tình, tuỳ bút. häc? - Th¬: TiÕng gµ tra, s«ng lÊp. ? T×nh c¶m trong v¨n biÓu c¶m thêng lµ - Tuú bót: Mét thø quµ cña lóa non nh÷ng t×nh c¶m nh thÕ nµo? - T×nh c¶m trong v¨n biÓu c¶m thêng lµ nh÷ng t×nh cảm đẹp, thấm nhuần t tởng nhân văn( Yêu con ? Ngoài cách biểu cảm trực tiếp thì văn ngời, tổ quốc: ghét những thói tầm thờng, độc biÓu c¶m cßn sö dông nh÷ng yÕu tè nµo? ¸c - Ngoµi c¸ch biÓu c¶m trùc tiÕp nh lµ tiÕng kªu, lêi than. V¨n biÓu c¶m cßn sö dông c¸c ? Có những thủ pháp nghệ thuật nào th- biện pháp tự sự, miêu tả để khơi gợi tình cảm. êng dïng trong v¨n biÓu c¶m? - So s¸nh, Èn dô, nh©n ho¸, ®iÖp ng÷. 3- Ph©n biÖt biÓu c¶m víi tù sù vµ miªu t¶: - Đọc lại các đoạn văn ghi ở bài 5, 6, 7, - Văn miêu tả yêu cầu tái hiện đối tợng (ngời, 9, 12. vËt, c¶nh vËt..) nh»m dùng l¹i mét ch©n dung ? Sau khi đọc đoạn văn về hoa hải đđầy đủ, chi tiết, sinh động về đối tợng để ngời êng( bµi 5); An Giang( bµi 6); Hoa häc đọc, ngời nghe có thể hình dung đợc rõ ràng về trò( bài 6); Cây sấu Hà Nội( bài 7); Các đối tợng ấy. đoạn văn biểu cảm( bài 9); Cảm nghĩ về - Văn biểu cảm miêu tả đối tợng nhằm mợn 1 bài ca dao( bài 12); và các văn bản trữ những đặc điểm, phẩm chất của nó mà nói lên t×nh kh¸c. H·y cho biÕt v¨n miªu t¶ vµ suy nghĩ, cảm xúc của của mình. Do đặc điểm v¨n biÓu c¶m kh¸c nhau nh thÕ nµo ? nµy mµ v¨n biÓu c¶m thêng sö dông biÖn ph¸p: So s¸nh, Èn dô, nh©n ho¸… - V¨n tù sù nh»m kÓ l¹i c©u chuyÖn (sù viÖc) cã ®Çu, cã cuèi, cã nguyªn nh©n, diÔn biÕn, kÕt ? Đọc bài kẹo mầm (bài 11) và cho biết quả. Còn văn biểu cảm chỉ để làm nền nhằm v¨n biÓu c¶m kh¸c v¨n tù sù ë ®iÓm nµo? nãi lªn c¶m xóc qua sù viÖc. Do đó tự sự trong văn biểu cảm thờng nhớ lại những sự việc trong quá khứ, những sự việc để l¹i Ên tîng s©u ®Ëm, chø kh«ng cÇn ®i s©u vµo nguyªn nh©n, kÕt qu¶ (tuy nhiªn nhiÒu khi khã t¸ch b¹ch râ rµng gi÷a c¸c lo¹i v¨n b¶n trªn =>Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm đóng.

(126) ? Theo em tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n biểu cảm đóng vai trò gì ? Chúng thực hiÖn nhiÖm vô biÓu c¶m nh thÕ nµo? VÝ dô. ? Em hãy lập ý, lập dàn bài cho một đề v¨n biÓu c¶m cô thÓ : C¶m nghÜ vÒ mïa xu©n GV yªu cÇu HS lµm. ,m, TiÕt 56 Ngµy: 03 / 12 / 2010 Ngµy :;::d¹y:11/1’’’’’’’’’’’’’’’'201 ? Trong v¨n biÓu c¶m thêng sö dông c¸c biÖn ph¸p tu tõ nµo? cã ngêi nãi ng«n ng÷ v¨n biÓu c¶m gÇn víi th¬ em cã đồng ý không ? Vì sao?. ? Khi ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña m×nh vÒ bµi: “mét thø quµ cña lóa non: Cèm” em sÏ thùc hiÖn bµi lµm nh thÕ nµo?. vai trò làm giá đỡ làm nền cho tác giả bộc lộ t×nh c¶m; c¶m xóc con ngêi n¶y sinh tù sù viÖc, sù vËt cô thÓ : VÝ dô : C¶m nghÜ vÒ mïa xu©n 1. Tìm hiểu đề - ThÓ lo¹i: V¨n biÓu c¶m - §èi tîng biÓu c¶m: Mïa xu©n. - yêu cầu: Bày tỏ, thái độ, tình cảm, sự đánh giá đối với mùa xuân. 2. T×m ý : * Mïa xu©n cña thiªn nhiªn - C¶nh s¾c, thêi tiÕt, khÝ hËu, c©y cá, chim mu«ng … - Mïa xu©n lµ mïa ®©m chåi, n¶y léc, c©y cèi tr¨m hoa ®ua në. * Mïa xu©n cña con ngêi . - Mïa xu©n ®em l¹i cho mçi ngêi mét tuæi míi, đối với thiếu nhi mùa xuân đánh giá sự trởng thµnh . - Mïa xu©n më ®Çu cho mét n¨m, më ®Çu cho một kế hoạch dự định * Suy nghÜ vÒ mïa xu©n - Mïa xu©n vÒ gîi cho em nh÷ng suy nghÜ g× vÒ b¶n th©n vµ mäi ngêi xung quanh . 3. LËp dµn bµi: a- Më bµi: - Giới thiệu đối tợng và cảm xúc chung b- Th©n bµi: a. Mïa xu©n cña thiªn nhiªn: - C¶nh s¾c, thêi tiÕt, khÝ hËu, c©y cá... b. Mïa xu©n cña con ngêi: - Tuæi t¸c, t©m tr¹ng, nghÒ nghiÖp, suy nghÜ... c- KÕt bµi: - ThÝch hay kh«ng thÝch? V× sao? + Béc lé qua lêi kÓ, t¶. + Mong đợi hay không mong đợi... 4. ViÕt bµi: HS viÕt thµnh bµi v¨n hoµn chØnh. 5. §äc, söa ch÷a - C¸c biÖn ph¸p tu tõ thêng gÆp trong v¨n biÓu c¶m : So s¸nh, Èn dô , nh©n ho¸, ®iÖp tõ, ®iÖp ng÷, - Ng«n ng÷ cña v¨n biÓu c¶m thêng gÇn víi ngôn ngữ thơ vì nó có mục đích biểu cảm nh th¬ .Trong c¸ch biÓu c¶m trùc tiÕp, ngêi viÕt sö dông ng«i thø nhÊt (xng t«i, em, chóng t«i...) trùc tiÕp béc lé c¶m xóc cña m×nh b»ng lêi than, lêi nh¾n, lêi h«,trong c¸ch biÓu c¶m gi¸n tiÕp, t×nh c¶m Èn trong c¸c h×nh ¶nh. II- LuyÖn tËp: 1. Tìm hiểu đề - ThÓ lo¹i: V¨n biÓu c¶m - §èi tîng biÓu c¶m: Mét thø quµ: Cèm”. - yêu cầu: Bày tỏ, thái độ, tình cảm, sự đánh giá đối với Một thứ quà: Cốm. 2. T×m ý LËp dµn bµi: a- Më bµi: - Giới thiệu đối tợng và cảm xúc chung.

(127) b- Th©n bµi: a. C¶m nghÜ vÒ nguån gèc cña cèm b. C¶m nghÜ vÒ gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña cèm c. C¶m nghÜ vÒ sù thëng thøc cèm, ý nghÜa s©u xa trong viÖc hëng thô c- KÕt bµi: C¶m nghÜ cña ngêi viÕt vµ kh¼ng định tình cảm đó. 4. ViÕt bµi: HS viÕt thµnh bµi v¨n hoµn chØnh. 5. §äc, söa ch÷a IV- Cñng cè: ? ThÕ nµo lµ v¨n biÓu c¶m? ? §Æc trng cña v¨n biÓu c¶m lµ v¨n g×? bao gåm nh÷ng thÓ lo¹i nµo? ? Kể tên một số văn bản biểu cảm đã đợc học ? Cã nh÷ng thñ ph¸p nghÖ thuËt nµo thêng dïng trong v¨n biÓu c¶m? V- Híng häc bµi ë nhµ: - ¤n kiÕn thøc vÒ v¨n biÓu c¶m. - Cần nắm đợc khái niệm văn biểu cảm và các đặc trng của văn biểu cảm - CÇn ph©n biÖt dîc v¨n biÓu c¶m víi v¨n tù sù vµ miªu t¶ - Làm bài tập: Lập dàn bài về một tác phẩm đã học về văn biểu cảm. -Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm mét thø quµ cña lóa non - ChuÈn bÞ tiÕt sau: Mïa xu©n cña t«i, theo c¸c c©u hái sau SGK phÇn chó thÝch dÊu (*) mïa xu©n cña t«i TiÕt 62 ( Vò B»ng) 26.12.2012 A- Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh cảm nhận đợc nét đặc sắc riêng của cảnh sắc mùa xuân ở Hà Nội và miền Bắc đợc tái hiện trong bài tuỳ bút. + Thấy đợc tình yêu quê hơng đất nớc thiết tha sâu đậm của tác giả đợc thể hiện qua ngòi bút tµi hoa, tinh tÕ vµ giµu c¶m xóc vµ h×nh ¶nh. - Giáo dục HS lòng yêu đất nớc. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: ChuÈn bÞ bµi. - Häc sinh : Häc bµi cò vµ so¹n bµi míi theo c¸c c©u hái sau SGK. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: ? Em hiÓu g× vÒ thÓ v¨n tuú bót. Nªu néi dung vµ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n: “mét thø quµ cña lóa non: Cèm” Gäi 2 häc sinh. III- Bµi míi: Hoạt đông của GV và HS Néi dung Gọi học sinh đọc chú thích dấu (*) I- §äc vµ t×m hiÓu chung 1- Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm: ? Qua sù chuÈn bÞ bµi h·y cho biÕt a- T¸c gi¶, - Vò B»ng: (1913- 1984) sinh t¹i Hµ vài nét về tác giả Vũ Bằng và bài tuỳ Nội, là nhà văn, nhà báo đã sáng tác trớc cách mạng bót? th¸ng 8. b- Tác phẩm - Văn bản đợc trích từ thiên tuỳ bút “Th¸ng giªng m¬ vÒ tr¨ng non “trong tËp “Th¬ng nhí mêi hai” Hớng dẫn đọc. 2- §äc, chó thÝch: - Giäng chËm r·i, s©u l¾ng, h¬i buån. Chó ý c©u c¶m. Hs gi¶i thÝch 1 sè tõ khã. 3- Bè côc: - 3 phÇn: ? V¨n b¶n gåm mÊy phÇn? Néi dung + P1: Tõ ®Çu-> mïa xu©n( T×nh c¶m cña con ngêi cña tõng phÇn? víi mïa xu©n lµ mét quy luËt tÊt yÕu, tù nhiªn. + P2: TiÕp-> liªn hoan (C¶nh s¾c vµ kh«ng khÝ mïa xuân ở đất trời và lòng ngời) + P3: Còn lại( Cảnh sắc riêng của trời đất mùa.

(128) ? Em h·y cho biÕt, t¸c phÈm nµy ®- xu©n tõ sau ngµy r»m ë miÒn B¾c) îc viÕt theo thÓ lo¹i nµo? Cïng thÓ 4. ThÓ lo¹i: tuú bót.(Håi kÝ) loại với văn bản nào đã học? II- Ph©n tÝch: ? §äc ®o¹n v¨n ®Çu tiªn em c¶m - C¶nh s¾c thiªn nhiªn vµ kh«ng khÝ mïa xu©n trong th¸ng giªng Hµ Néi vµ miÒn b¾c qua nçi nhí da diÕt nhận đợc điều gì? cña ngêi xa quª. ? Em hiểu dụng ý của tác giả nh thế 1- Tình cảm của con ngời đối với mùa xuân nµo trong lêi v¨n Êy? - Khẳng định tình cảm mê luyến mùa xuân là tình ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ giäng ®iÖu c¶m s½n cã vµ hÕt søc tù nhiªn ë mçi con ngêi. - NghÖ thuËt: Lêi v¨n nhÞp nhµng, tha thiÕt. Sö ®iÖp mở đầu văn bản? Tác giả đã sử dụng ngữ: đừng thơng, ai cấm; nhiều dấu phẩy, dấu chấm thñ ph¸p nghÖ thuËt nµo? H·y chØ ra phÈy-> NhÊn m¹nh t×nh c¶m con ngêi dµnh cho mïa xu©n thuéc nhu cÇu t©m hån. T¹o nhÞp ®iÖu cho lêi vµ nªu t¸c dông cña thñ ph¸p nghÖ v¨n thªm tha thiÕt, mÒm m¹i theo dßng c¶m xóc. - §iÖp ng÷: T«i yªu, dïng dÊu chÊm phÈy-> T×nh thuËt Êy? cña con ngêi víi mïa xu©n lµ quy luËt kh«ng ? Theo dâi c©u v¨n thø 3 em cã nhËn c¶m xÐt g× vÒ ng«n tõ vµ dÊu c©u? T¸c thÓ kh¸c, kh«ng thÓ cÊm ®o¸n. dụng của các biện pháp đó? Sù n©ng niu tr©n träng, thuû chung s©u nÆng víi ? Đoạn văn trên đã bộc lộ thái độ và -mùa xu©n. t×nh c¶m nµo cña t¸c gi¶ víi mïa xu©n? 2- Cảm nhận về cảnh sắc, không khí mùa xuân đất ? Theo emsao t¸c gi¶ l¹i më ®Çu B¾c §ã lµ mïa xu©n trong lßng, theo c¶m nhËn cña t¸c ®o¹n b»ng c©u “ Mïa xu©n cña t«i -gi¶. ”? Cảnh sắc thiên nhiên đợc gợi tả qua những dấu ? H·y t×m nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh + hiÖu ®iÓn h×nh: nãi vÒ c¶nh s¾c, kh«ng khÝ mïa xu©n miÒn B¾c trong nh÷ng ngµy - Thêi tiÕt, khÝ hËu: ma riªu riªu, giã lµnh l¹nh. tÕt? - ¢m thanh: tiÕng nh¹n, tiÕng trèng chÌo, c©u h¸t huª t×nh. - Kh«ng khÝ xu©n hµi hßa t¹o thµnh sù sèng riªng của mùa xuân đất Bắc. + Cảnh xuân trong gia đình: trầm, đèn, nến, bàn thờ tổ tiên, không khí đoàn tụ gia đình thật đầm ấm. ? Em h×nh dung c¶nh s¾c, kh«ng khÝ -> C¶nh lung linh, huyÒn ¶o, m¬ mµng nh trong nh÷ng ngµy tÕt ë miÒn B¾c nh thÕ méng vµ còng thËt Êm ¸p t×nh ngêi- T¹o bøc tranh nµo? xuân sống động, đầy đủ về cảnh sắc tiêu biểu, đặc ? Diễn tả cảm nhận về mùa xuân, trng của mùa xuân đất Bắc.. tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật - Điệp từ: có, dấu chấm lửng cuối cấu; Liệt kê để nµo? T¸c dông? nhấn mạnh các dấu hiệu điển hình của mùa xuân đất ? Qua đây em cảm nhận đợc những Bắc. ®iÒu k× diÖu nµo cña mïa xu©n? - Tác giả nhấn mạnh đợc sức mạnh thiêng liêng kì diệu của mùa xuân đất Bắc. Mùa xuân có sức khơi dậy sinh lực cho muôn loài trong đó có con ngời. lu gi÷ c¸c n¨ng lùc tinh thÇn cao quý cña con ngêi nh đạo lí, gia đình, tổ tiên. - Nghệ thuật: So sánh. Diễn tả sinh động, hấp dẫn ? Tác giả đã bộc lộ tình cảm nào đối sức sống mãnh liệt của mùa xuân.. víi mïa xu©n? - Nỗi nhớ thơng da diết của tác giả đối với mùa xuân đất Bắc. 3- C¶m nhËn vÒ mïa xu©n tõ sau ngµy r»m th¸ng giªng nơi đất Bắc ? Ên tîng cña t/g vÒ mïa xu©n sau + C¶nh s¾c: rằm tháng giêng đất Bắc ntn? - §µo h¬i phai, nhôy cßn phong. - Cá nøc mïi h¬ng man m¸c. - Hs ph¸t hiÖn..

(129) ? Những hình ảnh, chi tiết đó có gì kh¸c víi tríc r»m th¸ng giªng? ? C¶nh s¾c mïa xu©n sau r»m th¸ng giêng đã mang lại cho con ngời cảm xóc g×? ? Nhµ v¨n thÊy yªu th¸ng giªng nhất. Điều đó đã cho thấy ông đã yêu mùa xuân ở đất Bắc bằng tình yªu nh thÕ nµo? ? Em học tập đựơc gì về nghệ thuật biÓu c¶m cña t¸c gi¶ ë bµi v¨n? Qua văn bản em cảm nhận đợc nh÷ng néi dung g×?. - Trêi hÕt nåm, ma xu©n... + Kh«ng khÝ: - B÷a c¬m gi¶n dÞ. - Các trò chơi đã mãn. - Màn điều đã cất, lễ hóa vàng. -> TÊt c¶ trë l¹i cuéc sèng thêng nhËt, mét cuéc sống êm đềm. Nhà văn đã cảm nhận chính xác những nét rất riêng của mùa xuân đất Bắc - Sù vui vÎ phÊn chÊn tríc mét n¨m míi cña con ngêi - T×nh yªu s©u s¾c bÒn bØ cña t¸c gi¶.-> ThÓ hiÖn sù tinh tế, nhạy cảm, cho thái độ trân trọng sự sống, yªu thiªn nhiªn cña «ng. III- Tæng kÕt: 1. NghÖ thuËt. - B»ng sù quan s¸t tµi t×nh, c¶m nhËn tinh tÕ bµi tïy bót. Sö dông: §iÖp tõ, dÊu chÊm löng cuèi c©u; LiÖt kª, so s¸nh thÓ hiÖn ch©n thùc vµ s©u s¾c t×nh yªu quê hơng đất nớc. 2. Néi dung. - Khung cảnh mùa xuân đất bắc trong nỗi nhớ thơng da diÕt cña t¸c gi¶. - Tình yêu cuộc sống, yêu quê hơng, đất nớc. - Bµi v¨n thÓ hiÖn t©m tr¹ng båi håi, nhí th¬ng da diÕt mïa xu©n quª h¬ng cña t¸c gi¶. (Ghi nhí: sgk – 178). IV- Cñng cè: ? H·y kh¸i qu¸t l¹i néi dung nghÖ thuËt tuú bót cña Vò B»ng qua v¨n b¶n? ? Nhà văn thấy yêu tháng giêng nhất. Điều đó đã cho thấy ông đã yêu mùa xuân ở đất Bắc b»ng t×nh yªu nh thÕ nµo? V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ - VÒ nhµ häc bµi vµ lµm bµi tËp - Nắm đợc nội dung và nghệ thuật . - ChuÈn bÞ bµi : Sµi gßn t«i yªu -T×m hiÓu t¸c gi¶ - Vẻ đẹp của Sài Gòn và của ngời Sài Gòn. TiÕt 63 22/12/2011 Sµi gßn t«i yªu Ngµy (Hớng dẫn đọc thêm) (Minh H¬ng) :;::d¹y:11/1’’ A- Mục tiêu cần đạt: - Cảm nhận đợc nét đẹp riêng Sài Gòn với thiên nhiên, khí hậu, nhiệt đới và nhất là phong c¸ch ngêi Sµi Gßn. + Nắm đợc nghệ thuật biểu hiện tình cảm, cảm xúc qua những hiểu biết cụ thể nhiều mặt của t¸c gi¶ vÒ Sµi Gßn. - Rèn luyện kĩ năng đọc và phân tích bố cục một bài tuỳ bút. - Giáo dục học sinh lòng yêu quê hơng đất nớc.

(130) B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: ChuÈn bÞ bµi. - Häc sinh : Häc bµi cò vµ so¹n bµi míi theo c¸c c©u hái sau SGK. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: - Cảnh sắc thiên nhiên đất Bắc đợc gợi tả nh thế nào? Qua đó thể hiện tình cảm gì của tác gi¶? Gäi 2 häc sinh. III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung I- §äc vµ t×m hiÓu chung: 1- Giíi thiÖu t¸c gi¶, t¸c phÈm: ? H·y giíi thiÖu v¾n t¾t vµi nÐt vÒ t¸c - Quª ë Qu¶ng Nam nhng sèng ë Sµi Gßn trªn 50 gi¶. - Ngay ở nhan đề bài kí đã thể hiện tình năm. yªu s©u nÆng, thiÕt tha cu¶ «ng víi Sµi - Cã nhiÒu bót ký, tuú bót viÕt vÒ Sµi gßn: “Sµi Gßn dậy sớm”, “Hơng đêm ngoại thành”, “Nhớ Sài Gòn” Gßn. ... ? Sài Gòn tôi yêu đợc viết khi nào? Khi - Bài kí đợc viết tháng 12/1990 sau đợc in trong tập đó diễn ra sự kiện nào lớn đối với Sài “Nhớ Sài Gòn” nhân dịp kỉ niệm 300 năm Sài Gòn. 2- §äc: Gßn? - Giọng hồ hởi, vui tơi, hăm hở, sôi động, chú ý các từ ngữ địa phơng. Nêu yêu cầu đọc? GV, HS đọc. 3- ThÓ lo¹i : V¨n biÓu c¶m. 4- Bè côc: 3 phÇn: ? V¨n b¶n thuéc thÓ lo¹i v¨n nµo? P1: Tõ ®Çu-> hä hµng(Ên tîng chung vµ t×nh yªu ? Xác định bố cục bài văn? cña t¸c gi¶ víi Sµi Gßn) P2: TiÕp-> h¬n 5 triÖu( C¶m nhËn vµ b×nh luËn vÒ phong c¸ch ngêi Sµi Gßn. P3: Phần còn lại( Khẳng định tình yêu của tác giả víi Sµi Gßn. - 2 néi dung: ? XÐt vÒ néi dung cã mÊy néi dung lín + Ca ngợi vẻ đẹp của Sài Gòn. đợc phản ánh trong văn bản này? + Tình yêu của tác giả đối với Sài Gòn. II- Ph©n tÝch: 1- Vẻ đẹp Sài Gòn: - Cuéc sèng Sµi Gßn, con ngêi Sµi Gßn, thiªn nhiªn ? Tác giả bàn về vẻ đẹp của Sài Gòn trên và môi trờng Sài Gòn. nh÷ng ph¬ng diÖn nµo? a- Vẻ đẹp của cuộc sống Sài Gòn - Sµi Gßn vÉn trÎ. ? Ngay ë c©u ®Çu bµi v¨n, t¸c gi¶ béc lé ghi nhận của mình về Sài Gòn đó là gì? - So với một đời ngời thì tác giả vào tuổi già nhng ? Tại sao tác giả nói “Sài Gòn vẫn trẻ, so với 5000 năm tuổi của đất nớc thì Sài Gòn dù đã tôi thì đơng già”? 300 tuổi vẫn đang là một đô thị trẻ. + Cßn xu©n ch¸n. ? Sự ghi nhận đó về Sài Gòn của tác giả + Trẻ hoài nh một ... còn đợc diễn tả qua những từ ngữ nào? - NghÖ thuËt: So s¸nh; TÝnh tõ: nân nµ; Thµnh ng÷: ? Biện pháp nghệ thuật đợc sử dụng Thay da đổi thịt trong ®o¹n v¨n? NhËn xÐt vÒ c¸ch dïng -> ThÓ hiÖn mét c¸ch gîi c¶m søc trÎ cña Sµi Gßn. tõ ng÷ cña t¸c gi¶? T¸c dông? ThÓ hiÖn c¸i nh×n tin yªu cña t¸c gi¶ víi Sµi Gßn. + N¾ng sím ngät ngµo. ? Đoạn văn 2 cho thấy tác giả yêu Sài + Buổi chiều lộng gió... nhiệt đới bất ngờ. Gßn ë nh÷ng ®iÓm riªng biÖt nµo cña + Thêi tiÕt tr¸i chøng: trêi ®ang ui... thuû tinh. Sµi Gßn vÒ tù nhiªn vµ cuéc sèng con + §ªm khuya ... ngêi n¬i ®©y? +Giờ cao điểm: náo động... + Buæi s¸ng tÜnh lÆng... thanh s¹ch..

(131) -> Thời tiết khí hậu ở Sài Gòn là khí hậu nhiệt đới, ? Qua c¸c chi tiÕt miªu t¶ trªn em hiÓu n¾ng Èm ma nhiÒu. C¶ n¨m nãng nùc hÇu nh kh«ng gì về đặc điểm cuả tự nhiên Sài Gòn và có mùa đông. Nắng ma đột ngột. Nhịp sống khẩn trnhịp sống Sài Gòn? ¬ng... -> Miªu t¶ kÕt hîp víi biÓu hiÖn c¶m xóc khiÕn cho ? Em có nhận xét gì về cách miêu tả của câu văn có hồn, gợi cảm xúc cho ngời đọc. t¸c gi¶? T¸c dông? - NhÊn m¹nh t×nh c¶m cña ngêi viÕt h×nh nh cã Ýt ? Tại sao tác giả lại đa câu ca dao vào nhiều thiên lệch nhng đó là sự thiên lệch rất đáng cuèi ®o¹n v¨n nµy? yªu. + Kh«ng cã ngêi B¾c, Trung, Nam...Sµi Gßn c¶. ? Đoạn văn 3 nói về đặc điểm nào của +Sài Gòn bao giờ cũng triệu ngời khác. Sµi Gßn? -> Đó là cuộc sống cộng đồng hoà hợp trong lao ? Tại sao ở đây chỉ toàn là ngời Sài Gòn động. mÆc dï kh«ng Ýt ngêi gèc B¾c...? * Sài Gòn mang vẻ đẹp của một đô thị trẻ trung, khí ? Qua đó tác giả muốn ngời đọc hiểu hậu có nhiều u đãi, c dân hoà hợp. thêm nét đáng quý của cuộc sống và d©n Sµi Gßn? - Ban đêm- Sài Gòn rực rỡ, lung linh sắc màu. ? Bøc ¶nh( SGK) ghi l¹i c¶nh Sµi Gßn vµo thêi ®iÓm nµo? b- Vẻ đẹp của con ngời Sài Gòn - Phong cách bản địa.( Là cái gốc, cơ bản riêng của ? Nói đến con ngời Sài Gòn tác giả nói một địa phơng, một vùng đất). đến điều gì ở họ? - Nét đặc trng: ? Phong cách ngời Sài Gòn đợc khái + ăn nói tự nhiên, hề hà, dễ dãi. qu¸t qua nh÷ng tõ ng÷ nµo? + Ýt dµn dùng, tÝnh to¸n. + Ch©n thµnh, béc trùc. - C¸ch sèng cëi më, trung thùc, ngay th¼ng, tèt ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch sèng nµy? bông. - C¸c c« g¸i thÞ thiÒng: ? Tác giả tập trung miêu tả vẻ đẹp của ngời Sài Gòn qua đối tợng nào? + Tãc bu«ng. ? Hình ảnh các cô gái đợc miêu tả ra + D¸ng khoÎ kho¾n. sao? + Trong x· giao: Chµo ngêi lín... -> Phong c¸ch d©n chñ, kh«ng chót mÆc c¶m, tù ti. ? Tác giả đánh giá phong cách ấy nh thế nµo? - BÊt khuÊt kh«ng chót do dù, dÊn th©n vµo khã ? §Õn nh÷ng håi nghiªm träng vµ s«i kh¨n nguy hiÓm, hi sinh c¶ tÝnh m¹ng... sục của đất nớc thì ngời Sài Gòn tỏ ra nh thÕ nµo? - Miªu t¶ võa kh¸i qu¸t, võa tØ mØ. ? Em cã nhËn xÐt nh thÕ nµo vÒ c¸ch miªu t¶ phong c¸ch cña ngêi Sµi Gßn? => Nhiều đức tính tốt đẹp: Cởi mở, trung thực, lễ ? Em có cảm nhận gì về vẻ đẹp của con độ, tự tin, kiên cờng, bất khuất. ngêi Sµi Gßn? C-Thiªn nhiªn vµ m«i trêng Sµi Gßn: - Sài Gòn là một đô thị hiền hoà, nơi thuận lợi cho ? Nói đến thiên nhiên, môi trờng của Sài ngời từ xa đến sinh sống. Gòn tác giả khẳng định điều gì? - Lªn ¸n thãi v« tr¸ch nhiÖm...Dù b¸o nguy c¬ ph¸ ? Nói đến sự vắng lặng của các loài hoại môi trờng...-> đó là vấn đề đáng suy nghĩ. chim, tác giả tỏ ý nói về vấn đề nào của x· héi hiÖn nay? 2- Tình yêu của tác giả đối với Sài Gòn + T«i yªu Sµi Gßn da diÕt... ? Những từ ngữ nào trong văn bản trực + Vậy đó... tiÕp nãi lªn t×nh yªu cña t¸c gi¶ víi Sµi Gßn? - §iÖp ng÷: t«i yªu - NhÊn m¹nh Sµi Gßn cã nhiÒu ? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ điểm đáng yêu. thuËt nµo? T¸c dông? + Th¬ng mÕn bao nhiªu còng kh«ng uæng c«ng, ? Tác giả còn nhấn mạnh nh thế nào nữa hoài của.-> Tất cả đều yêu Sài Gòn. Yêu quý hết vÒ t×nh yªu cña m×nh víi Sµi Gßn? lßng... Gãp søc... ? Từ đó tác giả mong ớc điều gì? - T×nh c¶m ch©n thµnh, nång hËu. ? Em hiÓu t¸c gi¶ dµnh t×nh c¶m nh thÕ nµo cho Sµi Gßn?.

(132) ? Theo em ph¶i lµ ngêi nh thÕ nµo míi - Sù g¾n bã l©u bÒn, am hiÓu vµ sù c¶m nhËn tinh tÕ cã t×nh c¶m víi Sµi Gßn nh vËy? III- Tæng kÕt 1. NghÖ thuËt. - Sù am hiÓu kÕt hîp víi t×nh c¶m vµ nh÷ng suy ? Theo em, søc truyÒn c¶m cña bµi v¨n ngÉm s©u s¾c.Giäng v¨n hãm hØnh, ch©n thµnh, nµy lµ do ®©u? cách viết độc đáo, sắc sảo, sử dụng so sánh, nhân ho¸ s¸ng t¹o. 2. Néi dung. - Sài Gòn mang vẻ đẹp của một đô thị trẻ trung, hoà ? Bµi v¨n “Sµi Gßn t«i yªu” ®em l¹i cho hîp. em những hiểu biết nào mới mẻ về cuộc - Ngời Sài Gòn có nhiều đức tính tốt: hồn nhiên, sèng, con ngêi Sµi Gßn? ch©n thµnh, cëi më. - Là mảnh đất đáng để chúng ta yêu mến. - Ghi nhí: SGK - Hs đọc phần ghi nhớ sgk. IV- LuyÖn tËp - Lµm bµi tËp 2. IV- Cñng cè ? Em biết bài thơ, bài hát nào về Sài Gòn? Qua đó, em thấy tình cảm nào của mọi ngời đối víi Sµi Gßn? ? Em cảm nhận đợc điều gì về Sài Gòn và tình cảm của tác giả đối với Sài Gòn? - Hs tr¶ lêi, gv nhËn xÐt. V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ : - N¾m ch¾c phÇn t¸c gi¶ t¸c phÈm néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi. - Lµm bµi tËp luyÖn tËp. - ChuÈn bÞ: LuyÖn tËp sö dông tõ - Sử dung từ đồng nghĩa ;từ trái nghĩa ; từ đồng âm .................................................................................. TiÕt 64 24/12/2011 LuyÖn tËp sö dông tõ Ngµy :;::d¹y:11/1’’ A- Môc tiêu cần đạt: - Nh»m gióp c¸c em rÌn luyÖn c¸c kÜ n¨ng vÒ dïng tõ vµ söa lçi dïng tõ. - Båi dìng n¨ng lùc vµ høng thó cho viÖc häc tiÕng viÖt nãi riªng, m«n ng÷ v¨n nãi chung B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: ChuÈn bÞ bµi. - Häc sinh : Häc bµi cò vµ so¹n bµi míi theo c¸c c©u hái sau SGK. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức.

(133) II- KiÓm tra bµi cò: Khi sö dông tõ cÇn chó ý nh÷ng yªu cÇu nµo? §¸p ¸n: - Sử dụng từ đúng âm, đúng chính tả. - Sử dụng từ đúng nghĩa. - Sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ. - Sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm, hợp với tình huống giao tiếp. - Không lạm dụng từ địa phơng, từ Hán Việt. III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung ? H·y nªu yªu cÇu cña bµi tËp 1? 1- Bµi 1: -Về nhà tự đọc lại các bài tập làm văn đã viết . ? T×m c¸c tõ dïng sai (vÒ ©m, vÒ Tõ dïng sai ©m, sai C¸ch söa chÝnh t¶, vÒ nghÜa, vÒ tÝnh chÊt ng÷ chÝnh t¶ ph¸p vµ vÒ s¾c th¸i biÓu c¶m. -Tre chë - Che chë Vµ nªu c¸ch söa . - C©y che . - C©y tre. - Cuéc sãng - Cuéc sèng. - M¶nh liÖt - M·nh liÖt 2Bµi 2: ? ViÕt 1 ®o¹n v¨n cã sö dông 1 sè tõ - §äc bµi, nhËn xÐt. ng÷ miªu t¶ l¹i tÝnh chÊt cña sù vËt . Viết đúng chính tả chuẩn các từ ng÷? Bµi 3: ? Đọc bài tập 2- HS đọc bài của 3aHồi phục( trở lại trạng thái cũ) nhau? vÝ dô: Sức khoẻ của bác đã hồi phục. ? §Æt c©u víi mçi tõ sau vµ gi¶i b- Kh«i phôc(trë l¹i nh cò) thÝch tõ trong tõng c©u cô thÓ? VÝ dô: NhËt B¶n ®ang dÇn kh«i phôc nÒn kinh tÕ. c - Khắc phục(chiến thắng khó khăn mục đích.) ví dụ: An luôn khắc phục khó khăn để... 4- Bµi 4: *)- Th¬ng: yªu, mÕn, xãt, c¶m, ®au, nhí.. Binh: lÝnh, sÜ, lùc, nghiÖp, bé, ph¸o, chñng, diÔu, ? T×m nhanh c¸c tiÕng cã thÓ kÕt hîp -*)ThÞ thiÒng: ThÞ thµnh. với yếu tố (thơng, binh) để tạo thành - nhang: H¬ng. tõ phøc gåm 2 tiÕng? Mang mang: lín. ? Hãy phân tích các từ có tính địa - Riêu riêu: MaRộng phïn hạt nhỏ, đều đều, kéo dài... phơng đợc dùng trong 2 bài tuỳ bút -> Sử dụng từ địa phơng hîp lý, g¾n víi tiÕng nãi cña Rút ra ý nghĩa của việc dùng từ địa từng địa phơng. ph¬ng trong v¨n biÓu c¶m? *) Ph©n biÖt gi÷a dµnh vµ giµnh: - Toàn quốc kháng chiến để giành độc lập. -> Giµnh: chiÕm lÊy b»ng søc m¹nh. - Lan dành tiền để mua sách. -> Dành: để lại về sau sẽ sử dụng. b. Đèn đã bị gió thổi tắt (tắt : thôi cháy). - Cèng níc bÞ t¾c (T¾c: m¾c nghÏn l¹i) IV - Cñng cè - Hs đọc các bài tập làm văn của mình, ghi lại những từ đã dùng sai về âm, chính tả, nghĩa, tÝnh chÊt ng÷ ph¸p vµ s¾c th¸i biÓu c¶m. Nªu c¸ch söa? ? Gv nêu một số từ trong câu văn biểu cảm qua các bài tuỳ bút đã học. - Hs phân tích giá trị biểu cảm của các từ đó. ? ý nghĩa của việc dùng từ địa phơng trong văn biểu cảm? V - Híng dÉn häc bµi ë nhµ : - Chú ý rèn chính tả, sử dụng từ đúng chuẩn mực trong nói, viết. - ¤n tËp kiÕn thøc, më réng tõ..

(134) - TiÕt sau tr¶ bµi viÕt sè 3. - Ôn tập để kiểm tra học kì I . - ¤n tËp t¸c gi· tac phÈm - Néi dung ý nghÜa cña v¨n b¶n - Nắm đơc biên pháp nghệ thuật mà tác giã sử dụng trong văn bản. TiÕt65. Tr¶ bµi lµm v¨n sè 3 2.1.2013 Ngµy A-:;::d¹y:11/1’’ Mục tiêu cần đạt: - Giúp học sinh nhận thấy đợc năng lực làm văn biểu cảm về ngời (ngời thân) - Thấy đợc u và nhợc điểm của mỗi em khi làm bài viết, hớng khắc phục. - Cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n biÓu c¶m, rÌn kÜ n¨ng viÕt bµi v¨n biÓu c¶m. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: Bµi kiÓm tra cña häc sinh. - Häc sinh : Söa ch÷a lçi. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II KiÓm tra bµi cò: III- Bµi míi: - GV cho học sinh nhắc lại đề ra rồi chép lên bảng §Ò ra : C¶m nghÜ vÒ ngêi th©n 1 Yªu cÇu : - Viết đúng thể loại ''Biểu cảm '' - Đầy đủ các phần của một bài văn, có nội dung. - Thể hiện đợc tình cảm, cảm xúc, suy nghĩ của mình đối với ngời thân - BiÕt kÕt hîp c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m . - BiÕt sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt :so s¸nh, Èn dô … 2- X©y dùng dµn bµi Më bµi: (2®): - Giíi thiÖu ngêi th©n mµ em quý mÕn(T×nh c¶m cña em) Th©n bµi : (6®).

(135) - Miêu tả đợc một số chi tiết về ngời thân đó nh hình dáng, tính cách... có thể kể một vài sự việc...nhằm phát biểu cảm nghĩ của mình về đối tợng mà em phát biểu cảm nghĩ. - Sự việc diễn ra giữa... và em nh thế nào ( nh em mắc phải lỗi nào đó mà không nhận ra,... đã dành thời gian để phân tích giảng giải điều sai, điều đúng cho em thấy ....) - Từ sự việc đó em càng yêu...hơn . - QuyÕt t©m söa ch÷a lçi lÇm . PhÇn kÕt bµi: (2®) - Tõ nh÷ng viÖc lµm , lêi chØ b¶o cña ....em høa víi m×nh sÏ quyÕt t©m söa ch÷a . 3 NhËn xÐt GV nhËn xÐt cô thÓ c¸c bµi cña häc sinh a- ¦u ®iÓm: - Nhìn chung có một số bài làm tơng đối khá nh bài của bạn : Thao,Quang,Bảy............ - Đã biết kết hợp các phơng thức tự sự, miêu tả, biểu cảm vào bài viết, đã bộc lộ suy nghĩ, tình cảm của mình với đối tợng . b- Tån t¹i: - Bên cạnh đó cũng không ít bài làm còn yếu, viết cha đúng thể loại, có bài viết còn ngang ®Çu dßng, sai c¸c lçi chÝnh t¶, vèn tõ ng÷ cßn , Hoµng, Long, ¸nh - Mét sè cßn sa vµo kÓ nhiÒu h¬n, c¸ch dÉn d¾t cßn vông vÒ, tõ ng÷ sö dông cha chÝnh x¸c.Cô thÓ nh bµi cña :Long , Hoµng, §¹t, c- Tr¶ bµi cho häc sinh - Yªu cÇu c¸c em ph¸t hiÖn lçi sai vµ ch÷a l¹i cho phï hîp - Cho đọc một số bài làm tốt và bài làm còn yếu để các em đối chiếu - Trao đổi bài và cùng sửa chữa cho nhau d- Ghi ®iÓm vµo sæ: IV Cñng cè - Học sinh phát hiện lỗi: Bài văn đã đúng thể loại, có bố cục rõ ràng cha? Tự sự và miêu tả trong bµi cã gióp cho viÖc biÓu c¶m hay lÊn ¸t c¶m xóc? Tõ ng÷ dïng chÝnh x¸c cha? - Nh÷ng ®iÒu cÇn rót kinh nghiÖm. - Gv chèt l¹i nh÷ng ®iÒu hs cÇn lu ý cho bµi viÕt sè 3. V Híng dÉn häc ë nhµ - Nh÷ng yªu cÇu cña bµi v¨n biÓu c¶m. -Về nhà xem lại bài và viết lại bài sao cho đạt yêu cầu - Xem vµ chuÈn bÞ bµi theo c¸c c©u hái ë bµi «n tËp tËp t¸c phÈm tr÷ t×nh. -L¬c trÝch c¸c t¸c gi· ,t¸c phÈm -Néi dung ,ý nghÜa cu¶ t¸c phÈm - C¶m nh©n vÒ t¸c phÈm ..................................................................................

(136) TiÕt 66 ¤n tËp t¸c phÈm tr÷ t×nh 7.1.2013 A- Mục tiêu cần đạt: - Bớc đầu giúp học sinh nắm đợc khái niệm trữ tình và một số đặc điểm nghệ thuật phổ biến cña ca dao, th¬ tr÷ t×nh . - RÌn luyÖn kü n¨ng so s¸nh, hÖ thèng ho¸, ph¬ng ph¸p tiÕp cËn vµ ph©n tÝch mét sè t¸c phÈm tr÷ t×nh . B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: phiÕu häc tËp - Häc sinh : chuÈn bÞ bµi. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh III- Bµi míi: GV giíi thiÖu néi dung ,tiÕn tr×nh , h×nh thøc vµ yªu cÇu cña tiÕt «n tËp 1. Sắp xếp những tác phẩm trữ tình đã học vào bảng hệ thống sau. Tªn t¸c phÈm Tªn t¸c gi¶ Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh(Tĩnh dạ tứ) Lý B¹ch Phß gi¸ vÒ kinh (Tông gi¸ hoµng kinh s ) TrÇn Quang Kh¶i NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª (håi h¬ng ngÈu th ) H¹ Tri Ch¬ng Buổi chiều đứng ở phủ thiên trờng trông ra(Thiên trờng vẵn vọng ) TrÇn Nh©n T«ng Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ §ç Phñ Bạn đến chơi nhà NguyÔn KhuyÕn R»m th¸ng giªng ,c¶nh khuya Hå ChÝ Minh TiÕng gµ tra Xu©n Quúnh 2. Sắp xếp lại để tên tác phẩm khớp với nội dung t tởng, tình cảm đợc biểu hiện - HS lµm . §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy . GVnhËn xÐt, bæ sung T¸c phÈm Nội dung t tởng, tình cảm đợc biểu hiện Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ Tinh thần nhân đạo và lòng vị tha cao cả Qua đèo ngang Qua đèo ngang NgÉu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ T×nh c¶m quª h¬ng ch©n thµnh pha chót xãt xa lóc quª míi trë vÒ quª S«ng nói níc nam TiÕng gµ tra Bµi ca c«n s¬n Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh. ý thức độc lập tự chủ và quyết tâm tiêu diệt địch Tình cảm gia đình , quê hơng qua những kỉ niệm đẹp cña tuæi th¬ . Nhân cách thanh cao và sự giao hoà tuyệt đối với thiªn nhiªn. Tình cảm quê hơng sâu lắng trong khoảnh khắc đêm v¾ng . C¶nh khuya T×nh yªu thiªn nhiªn, lßng yªu níc s©u nÆng vµ phong th¸i ung dung l¹c quan. 3. Hãy sắp xếp lại để tên tác phẩm (hoặc đoạn trích khớp với thể thơ ). -HS lµm vµo phiÕu hä tËp. - §¹i diªn nhãm tr×nh bµy. -Líp nhËn xÐt. - GV bæ sung. Tªn t¸c phÈm ThÓ th¬ - Sau phót chia li (trÝch): ch÷ H¸n - Song thÊt lôc b¸t - Qua đèo ngang : chữ Nôm - ThÊt ng«n b¸t có - C«n s¬n ca : ch÷ H¸n - Lôc b¸t.

(137) - TiÕng gµ tra -ThÓ th¬ n¨m tiÕng - Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh -Ngò ng«n tø tuyÖt - S«ng nói níc nam :ch÷ H¸n -ThÊt ng«n tø tuyÖt 4. T¸c phÈm tr÷ t×nh lµ : a. Nh÷ng v¨n b¶n viÕt b»ng th¬ b. Những tác phẩm kể lại một câu chuyện cảm động c. Th vµ tuú bót d. Nh÷ng v¨n b¶n thÓ hiÖn t×nh c¶m , c¶m xóc cña t¸c gi¶ . HS làm - đại diện các nhóm trình bày -lớp nhận xét 5. Trong nh÷ng nhËn xÐt sau, nhËn xÐt nµo kh«ng chÝnh x¸c ? a. Ca dao d©n ca lµ t¸c phÈm trö t×nh b. Tất cả những bài ca dao dân ca đều đợc sáng tác theo thể thơ lục bát c. Ngôn ngữ ca dao sinh động ,gợi cảm . d. Ca dao cã nhiÒu c¸ch biÓu hiÖn t×nh c¶m phong phó -HS tr¶ lêi -Líp nhËn xÐt IV- Cñng cè: ViÕt mét bµi v¨n biÓu c¶m ng¾n (kho¶ng 10 c©u) vÒ t¸c phÈm tr÷ t×nh (tù chän ) V. Híng dÉn häc ë nhµ - VÒ «n l¹i bµi b½ng c¸ch ®iÒn vµo b¶ng hÖ thèng sau: ( Tõ bµi 1-> bµi 19) TT Tác phẩm Tác giả Thể thơ Thểloạ Nội dung t tởng, tình cảm đợc biểu hiÖn i 1... - ¤n tËp t¸c phÈm tr÷ t×nh( tiÕp) Gîi ý: - Các tuỳ bút đã học, tác giả, Nội dung t tởng, tình cảm đợc biểu hiện . - Xem và chuẩn bị trớc phần tiếng việt để tiết sau ôn tập.. TiÕt 67 9.1.2013. ¤n tËp t¸c phÈm tr÷ t×nh ( tiÕp). A- Mục tiêu cần đạt: - Gúp học sinh củng cố kiến thức cơ bản và một số kỹ năng đã đợc cung cấp và rèn luyện qua viÖc häc c¸c t¸c phÈm tr÷ t×nh nãi chung. - RÌn luyÖn kü n¨ng so s¸nh, hÖ thèng ho¸, ph¬ng ph¸p tiÕp cËn vµ ph©n tÝch mét sè t¸c phÈm tr÷ t×nh . B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: phiÕu häc tËp - Häc sinh : chuÈn bÞ bµi. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh III- Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Néi dung I-¤n tËp tuú bót - Hs nh¾c lai néi dung, nghÖ thuËt - Mét thø quµ cña lóa non: Cèm 3 t¸c phÈm tuú bót: +Nội dung :”Cốm là thức quà riêng biệt của đất nớc,là.

(138) GV cho HS ph©n tÝch hai c©u th¬. ? Em h·y nãi râ néi dung tr÷ t×nh vµ h×nh thøc biÓu hiÖn cña nh÷ng câu thơ đó?. ? So s¸nh t×nh huèng thÓ hiÖn t×nh yªu quª h¬ng vµ c¸ch thÓ hiÖn t×nh cảm đó qua hai bài thơ : Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh và ngẫu nhiªn viÕt nh©n buæi míi vÒ quª?. ? So sánh bài: Đêm đỗ thuyền ở Phong KiÒu( Bµi 9) víi bµi: R»m tháng giêng về 2 vấn đề : Cảnh vật đợc miêu tả và tình cảm đợc thể hiÖn?. thức dâng của những cánh đồng bát ngát xanh,mang trong h¬ng vÞ tÊt c¶ c¸i méc m¹c,gi¶n dÞ vµ thanh khiết của đồng quê nội cỏ”.Bằng ngòi bút tinh tế,nhạy cảm và tấm lòng trân trong tác giã đã phát hiện đợc nét đẹp văn hóa dân tộc trong thứ sản vật mà đặc sắc Êy . +NghÖ thuËt : Quan s¸t, miªu t¶, sù tinh tÕvµ c¸ch dïng tõ cã chän läc cña t¸c gi¶ . - Mïa xu©n cña t«i. +Néi dung:C¶nh s¾c kh«ng khÝ mïa xu©n ë HµNéi vµ miền Bắc đợc cảm nhận,trong nỗi nhớ thơng da diết của một ngời xa quê. Bài tùy bút đã biểu lộ chân thực và cụ thể, tình quê hng ,đất nớc,lòng yêu cuộc sống +NghÖ thuËt : T/g c¶m xóc m¹nh liÖt, chi tiÕt tinh tÕ ,lêi v¨n giµu h×nh ¶nh nhÞp ®iÖu . - Sµi gßn t«i yªu. I- LuyÖn tËp Bµi tËp 1. - ThÓ hiÖn nçi buån s©u l¾ng. + Hai dßng thø nhÊt, c©u ®Çu biÓu c¶m trùc tiÕp, dïng lèi kÓ vµ t¶. + C©u thø hai biÓu c¶m gi¸n tiÕp, dïng lèi nãi Èn dô t« ®Ëm thªm t×nh c¶m ë dßng thø nhÊt. - “Bui” lµ tõ cæ: lo níc th¬ng d©n kh«ng chØ lµ nçi lo thêng trùc mµ cßn nçi lo duy nhÊt. Bµi tËp 2. Cảm nghĩ trong đêm Ngẫu nhiên viết nhân thanh tÜnh buæi míi vÒ quª - Tình cảm quê hơng đợc - Tình cảm quê hơng đợc biÓu hiÖn lóc xa quª biểu hiện lúc mới đặt -> BiÓu c¶m gi¸n tiÕp ch©n vÒ quª - ThÓ hiÖn nhÑ nhµng -> BiÓu c¶m trùc tiÕp. s©u l¾ng §îm s¾c hãm hØnh mµ ngËm ngïi.. Bµi tËp 3* - C¶nh vËt: + Giống nhau: đêm khuya, trăng, thuyền, dòng sông,.. + Kh¸c:. Đêm đỗ thuyền ...Kiều R»m th¸ng giªng - yªn tÜnh, u tèi,.. Sống động, trong sáng,.. Chñ thÓ tr÷ t×nh:l÷ kh¸ch lµ chiÕn sÜ c¸ch m¹ng míi hoµn thµnh nhiÖm vụ trọng đại của c/mạng. Bµi tËp 4. Gọi học sinh đọc bài tập 4 Tuú bót cã thÓ kh«ng cã cèt truyÖn vµ cã thÓ ? §äc l¹i ba bµi tuú bót trong bµi b. kh«ngcã vËt. 14-15. H·y lùa chän nh÷ng c©u em c. Tuú bótnh©n sö dông nhiÒu ph¬ng thøc nhng biÓu c¶m lµ cho là đúng? ph¬ng thøc chñ yÕu - Yêu cầu chọn đáp án đúng. e. Tuú bót cã nh÷ng yÕu tè gÇn víi tù sù nhng chñ yÕu thuéc lo¹i tr÷ t×nh IV. Cñng cè - Gv kh¸i qu¸t nh÷ng néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n. ? Em cảm nhận đợc giá trị nội dung nào từ bài văn: Mùa xuân của tôi? V. Híng dÉn häc ë nhµ.

(139) - Ôn tập nắm đợc các kiến thức đã học. - Làm bài tập: Cảm nhận của em về một tác phẩm trữ tình đã học. - ChuÈn bÞ: TiÕt sau «n tËp TiÕng ViÖt. -Ôn về từ phức,đại từ ,quan hệ từ ,yếu tố Hán Việt .. TiÕt 68 11.1.2013. ¤N T¢P TIÕNG VIÖT. A- Mục tiêu cần đạt: - Củng cố hệ thống hóa kiến thức tiếng Việt đã học ở học kỳ 1 về: từ láy, từ ghép, đại từ, quan hÖ tõ, yÕu tè H¸n ViÖt. - Luyện tập các kỹ năng tổng hợp về nhận diện từ, giải nghĩa từ, sử dụng từ để nói, viết ... B. ChuÈn bÞ - Giáo viên: sơ đồ, - Häc sinh : chuÈn bÞ bµi. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh III- Bµi míi Hoạt động của gv-hs Néi dung I. HÖ thèng kiÕn thøc. 1. Tõ phøc: - Hs nh¾c l¹i kh¸i niÖm tõ ghÐp, tõ a, Kh¸i niÖm: 2 tiÕng trë lªn. VÝ dô: ¤ng bµ, cha mÑ, s¸ch vë... láy, đại từ, quan hệ từ. b, Ph©n lo¹i: - Hs ghi nhớ sơ đồ (sgk - 183) và + Tõ ghÐp: 2 tiÕng cã nghÜa trë lªn. lÊy vÝ dô theo yªu cÇu cña bµi. - Từ ghép đẳng lập. - Gv gäi tr¶ lêi. VÝ dô: Bµn ghÕ, gµ vÞt... - NhËn xÐt, bæ sung. - Tõ ghÐp chÝnh phô. VÝ dô: Bót bi, hoa phîng, thíc kÎ... + Tõ l¸y: 1 tiÕng gèc cã nghÜa, quan hÖ ng÷ ©m. - Tõ l¸y toµn bé. VÝ dô: Xanh xanh, xinh xinh... - Tõ l¸y bé phËn. VÝ dô: long lanh, rãc r¸ch... 2. §¹i tõ: ? Hãy nhắc lại khái niệm Đại từ? a, Khái niệm: Dùng để trỏ ngời, sự vật,hoạt động, tÝnh chất...đợc nói đến trong một ngữ cảnh nhất định. VÝ dô: Nã lµ häc sinh líp 6A. b, Ph©n lo¹i: + Đại từ để trỏ: - Trỏ ngời, sự vật. - Trá sè lîng. - Trỏ hoạt động, tính chất... + Đại từ để hỏi: - Hỏi về ngời, sự vật. - Hái vÒ sè lîng. - Hỏi về hoạt động, tính chất... 3. Quan hÖ tõ. - Hs so s¸nh quan hÖ tõ víi danh a, Khái niệm: Dùng để biểu thị các ý nghĩa quan.

(140) Hoạt động của gv-hs từ, động từ, tính từ về ý nghĩa và chøc n¨ng.. Néi dung hÖ nh së h÷u, so s¸nh, nh©n qu¶,...Cña c¸c bé phËn cña c©u hay gi÷a c©u víi c©u trong ®o¹n v¨n. VÝ dô: C¸i bót nµy lµ cña t«i. b, So s¸nh: + Danh từ, động từ, tính từ: - ý nghĩa: biểu thị ngời, sự vật, hoạt động, tính chÊt. - Chøc n¨ng: Cã kh¶ n¨ng lµm thµnh phÇn cña côm tõ, c©u. + Quan hÖ tõ: - ý nghÜa: biÓu thÞ ý nghÜa quan hÖ. - Chøc n¨ng: liªn kÕt c¸c tõ, côm tõ, c©u, ®o¹n ... 4- yÕu tè H¸n ViÖt -B¹ch: Tr¾ng. - cöu: chÝn - B¸n: 1 nöa - §¹i: Lín - Hs gi¶i thÝch c¸c yÕu tè H¸n ViÖt - D¹: §ªm. . - c«: 1 m×nh trong bµi tËp 3 sgk-184. - C: ë. - Líp nhËn xÐt, bæ sung. - Gv nhËn xÐt, bæ sung IV-Cñng cè. Gi¸o viªn kh¸i qu¸t l¹i toµn bé néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n. Tõ lo¹i. ý nghÜa chøc n¨ng ý nghÜa. Danh từ, động từ , tính từ BiÓu thÞ ngêi ,sù vËt, hoạt động,tính chất. Chøc n¨ng. Cã kh¶ n¨ng lµm thµnh phÇn cña côm tõ ,cña c©u. Quan hÖ tõ BiÓu thÞ ý nghÜa quan hÖ Liªn kÕt c¸c thµnh phÇn cña côm tõ cña c©u. V. Híng dÉn häc ë nhµ - Ôn tập nắm đợc các kiến thức đã học. - ChuÈn bÞ: TiÕt sau «n tËp TiÕng ViÖt (tiÕt 2) - Soạn : Chơng trình địa phơng ( phần Tiếng Việt ). -Nắm vững từ toàn dân và t địa phơng -Nghĩa của từ đồng âm. TiÕt 69 11.1.2013 A- Mục tiêu cần đạt:. ¤n tËp tiÕng ViÖt ( TiÕp) chơng trình địa phơng (Phần tiếng Việt).

(141) - Qua tiết học giúp học sinh củng cố lại một cách có hệ thống về kiến thức tiếng Việt đã học vÒ thành ngữ, từ đồng nghĩa, trái nghĩa, đồng âm, điệp ngữ, chơi chữ ... . - N¾m v÷ng kh¸i niÖm tõ lo¹i, biÕt nhËn diÖn c¸c tõ lo¹i vµ vËn dông nã khi nãi ,viÕt c¶ khi đọc -hiểu các văn bản chung ở phần văn . - RÌn mét sè kiÕn thøc vÒ chÝnh t¶ (sai phô ©m) thêng m¾c, biÕt c¸ch söa. B. ChuÈn bÞ - Gi¸o viªn: phiÕu häc tËp, b¶ng phô. - Häc sinh : chuÈn bÞ bµi. C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh III- Bµi míi: Hoạt động của gv-hs Néi dung - Học sinh nhắc lại khái niệm: từ đồng A- ¤n tËp tiÕng ViÖt I- néi dung «n tËp nghĩa, trái nghĩa, đồng âm. cho ví dụ? a. Kh¸i niÖm. 1-Từ đồng nghĩa: có nghĩa giống nhau hoặc gÇn gièng nhau. Ví dụ: Phụ nữ- đàn bà; Trái- quả. 2-Tõ tr¸i nghÜa: lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngîc nhau. VÝ dô: S¸ng- tèi, trªn - díi, hiÒn- ¸c... 3- Từ đồng âm: là những từ phát âm giống nhau nhng nghÜa kh¸c nhau. Ví dụ: Đờng ăn và đờng đi. ? Tại sao lại có hiện tợng đồng nghĩa? b, Mét sè ®iÒu cÇn lu ý: - Hiện tợng đồng nghĩa: nhằm diễn đạt chÝnh x¸c c¸c s¾c th¸i rÊt tinh tÕ cña c¸c sù vËt, hiÖn tîng. ? Phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa? - Xét về hình thức đều giống nhau về âm VÝ dô? thanh - XÐt vÒ nghÜa: + Từ đồng âm: Nghĩa khác nhau không liên quan đến nhau. ? Nh¾c l¹i kh¸i niÖm thµnh ng÷. VÝ dô: c¸i bµn; bµn c«ng viÖc. + Tõ nhiÒu nghÜa: nghÜa cã liªn quan víi ? Thµnh ng÷ cã thÓ gi÷ chøc vô g× trong nhau. c©u? VÝ dô? VÝ dô: cæ tay, cæ chai. - Häc sinh nh¾c l¹i: 4. Thµnh ng÷. a, Khái niệm: Là cụm từ cố định, biểu thị mét ý nghÜa hoµn chØnh. b, §Æc ®iÓm vÒ ý nghÜa cña thµnh ng÷: - NghÜa ®en. - NghÜa bãng. (Èn dô, so s¸nh,...) c, T¸c dông: c©u v¨n ng¾n gän, cã tÝnh h×nh ? ThÕ nµo lµ ®iÖp ng÷? Cã mÊy d¹ng ®iÖp tîng, tÝnh biÓu c¶m cao. ng÷? 5. §iÖp ng÷ Häc sinh nh¾c l¹i kh¸i niÖm vµ lÊy vÝ dô. a. Kh¸i niÖm: Khi nãi hoÆc viÕt ngêi ta cã VÝ dô: thÓ dïng biÖn ph¸p lÆp l¹i tõ ng÷ (hoÆc c¶ mét c©u) C¸ch lÆp l¹i nh vËy gäi lµ phÐp điệp ngữ; từ ngữ đợc lặp lại gọi là điệp ngữ . b, T¸c dông: §Ó lµm næi bËt ý, g©y c¶m xóc m¹nh. ? ThÕ nµo lµ ch¬i ch÷? Cã mÊy lèich¬i ch÷? c- C¸c d¹ng ®iÖp ng÷: Cã 3 d¹ng: + §iÖp ng÷ c¸ch qu·ng. VÝ dô: Nhí níc ®au lßng con quèc quèc. + §iÖp ng÷ nèi tiÕp Th¬ng nhµ mái mÖng c¸i gia gia. + §iÖp ng÷ chuyÓn tiÕp( vßng trßn). GV: NhÊn m¹nh ý, g©y Ên tîng s©u s¾c hoÆc.

(142) - Hs lµm bµi tËp 6(193), bµi 7 (194). - Gv cho bµi tËp. - Hs lµm bµi, ch÷a bµi, bæ sung.. gợi cảm xúc mới xác định. Điệp ngữ là phép tu tõ, gióp cho viÖc thÓ hiÖn c©u v¨n, c©u th¬ t¨ng thªm tÝnh nhÞp nhµng, linh ho¹t, t¹o cảm xúc mới lạ cho ngời đọc, ngời nghe. 6- Ch¬i ch÷: a, Khái niệm: Là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hµi híc lµm c©u v¨n hÊp dÉn vµ thó vÞ. b- Cã nh÷ng lèi ch¬i ch÷: + Dùng từ ngữ đồng âm . + Dïng lèi nãi tr¹i ©m(gÇn ©m). + Dïng c¸ch ®iÖp ©m . + Dïng lèi nãi l¸i . + Dïng tõ tr¸i nghÜa, gÇn nghÜa . - Chơi chữ đợc sử dụng trong cuộc sống thờng ngày, trong văn thơ, đặc biệt là trong văn thơ trào phúng, trong câu đối, câu đố . II. LuyÖn tËp. Bài 6: Thành ngữ thuần Việt tơng đơng. Tr¨m trËn tr¨m th¾ng. Nöa tin nöa ngê. Cµnh vµng l¸ ngäc. MiÖng nam m« bông bå dao g¨m. Bµi 7: Thµnh ng÷ thay thÕ. §ång kh«ng m«ng qu¹nh. Cßn níc cßn t¸t. Con d¹i c¸i mang. Nứt đố đổ vách.. B- chơng trình địa phơng (Phần tiếng Việt) I.Néi dung luyÖn tËp 1. §èi víi c¸c tØnh miÒn B¾c : Viết đúng các tiếng có các phụ âm đầu dễ mắc lỗi :ví dụ :tr/ch; s/x; r/d; gi/d; l/n.Cụ thể nh: cho nªn =>cho lªn …. 2.§èi víi c¸c tØnh miÒn Trung,miÒn Nam -Viết đúng tiếng có các phụ âm cuối dễ mắc lỗi :ví dụ :c / t; n / ng=>con ngời lại viết cong ngêi… -Viết đúng các tiếng có dấu hỏi, ngã, gi/d…..,i/iê; o/ô ; v/d VÝ dô :v« =>d« ; «ng =>ong … II. LuyÖn tËp 1. ViÕt nh÷ng ®o¹n, bµi chøa c¸c ©m ,dÊu thanh dÔ m¾c lçi Nghe viết bài thơ hoặc văn xuôi có độ dài khoảng 100 chữ 2. Lµm bµi tËp chÝnh t¶ a. §iÒn vµo chç trèng + §iÒn x hoÆc s vµo chæ trèng :sö dông; gi¶ sö; xÐt xö +§iÒn c¸c tiÕng m·nh hoÆc m¶nh vµo chæ thÝch hîp :máng m¶nh;dòng m·nh ; m·nh liÖt ; m¶nh tr¨ng . IV.Cñng cè -Trong khi nãi ,khi viÕt chóng ta cÇn lu ý ®iÒu g× -Nh÷ng tõ nµo thêng nh¾c lçi khi viÕt V. Hướng dẫn học bµi - ¤n toàn bộ ch¬ng tr×nh KT học kỳ I. -Tập làm một số đè văn biểu cảm có trong sách giáo khoa.

(143) ................................................................ TiÕt 70,71 05/1/2012 KiÓm tra häc k× I Ngµy A-:;::d¹y:11/1’’ Mục tiêu cần đạt: - Giúp cho các em đánh giá những kiến thức cơ bản đợc tiếp thu từ bài 1 đến bài 11phần Tiếng Việt . Củng cố và hệ thống hóa lại kiến thức về đại từ, quan hệ từ, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, từ đồng âm. - Vận dụng kiến thức và kĩ năng thực hành, diễn đạt. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi kiÓm tra, tr¶ lêi c©u hái vµ tr×nh bµy. - Giáo dục học sinh ý thức độc lập tự chủ khi làm bài. B. ChuÈn bÞ - Giáo viên: chuẩn bị đề. - Häc sinh: «n bµi . C. Hoạt động dạy học:.

(144) I- ổn định tổ chức II- KiÓm tra bµi cò: (KÕt hîp trong giê kiÓm tra) III- Bµi míi: A- §Ò bµi: Câu 1: Cho đoạn thơ sau: Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ “Cục…cục tác cục ta ”. a) Chép theo trí nhớ chín dòng thơ tiếp theo của đoạn thơ trên ? b) Đoạn thơ em vừa chép đã sử dụng phép tu từ gì và tác dụng của nó như thế nào ? Câu 2 : Thành ngữ là gì ? Nghĩa của thành ngữ được hiểu như thế nào ? Giải thích nghĩa của 2 thành ngữ sau : - Gà trống nuôi con - Bách chiến bách thắng Câu 3: Đọc kĩ đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: … “Đồ chơi của chúng tôi cũng chẳng có nhiều. Tôi dành hầu hết cho em: bộ tú lơ khơ, bài cá ngựa, những con ốc biển và bộ chỉ màu. Thuỷ chẳng quan tâm đến chuyện đó, mắt nó cứ ráo hoảnh nhìn vào khoảng không, thỉnh thoảng lại nấc lên khe khẽ…” Xác định các quan hệ từ, đại từ, từ láy, từ ghép Hán – Việt trong đoạn văn. Câu 4 : Hãy phát biểu cảm nghĩ của em về tình bạn được thể hiện qua bài "Bạn đến chơi nhà" của Nguyễn Khuyến. IV- NhËn xÐt giê kiÓm tra, thu bµi. V- Híng dÉn häc bµi ë nhµ: - Tiếp tục ôn tập, vận dụng kiến thức : Quan hệ từ, từ đồng nghĩa, trái nghĩa, đồng âm...để lµm bµi tËp. - Lµm l¹i bµi kiÓm tra vµo vë bµi tËp. - Viết đoạn văn nói về chủ đề ngày nhà giáo Việt nam 20 – 11 trong đó có sử dụng từ đồng nghÜa vµ tõ tr¸i nghÜa - TiÕt sau tr¶ bµi viÕt sè 2. ............................................................... TiÕt 72 Tr¶ bµi kiÓm tra häc kú I 07/1/2012 Ngµy A-:;::d¹y:11/1’’ Mục tiêu cần đạt: - Qua tiÕt ch÷a bµi kiÓm tra häc kú gióp häc sinh nhËn ra nh÷ng u, khuyÕt ®iÓm trong bµi lµm cña m×nh. - Đánh giá kết quả học tập của học sinh để giáo viên ôn tập bổ sung những kiến thức học sinh n¾m cha v÷ng. B. ChuÈn bÞ - Giáo viên: bài làm của học sinh đã chấm C. Hoạt động dạy học: I- ổn định tổ chức.

(145) II- KiÓm tra bµi cò: KiÓm tra sù chuÈn bÞ cña häc sinh III- Bµi míi: Gọi học sinh đọc đề: I- Giáo viên đa ra đáp án và biểu điểm: C©u 1: (1,5®) -Học sinh nêu đợc khái niêm (0,75 điểm) a-Tõ H¸n ViÖt lµ t cã tõ gèc H¸n hay Trung Quèc nhng ph¸t ©m theo tiÕng ViÖt . - Sỡ dĩ ngờ Việt Nam lại dùng từ Hán Việt để đặt tên ngời và đia lý vì nó tạo nên sắc thái,trang trọng,cao quý và mong muốn có sự đẹp đẽ trong tên gọi (0,75) b-Yêu cầu học sinh giảinghĩa (mỗi t đúng0,25 điểm ) -KhuyÕn n«ng : KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn nghÒ lµm ruéng . -KhuyÕn l©m: KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn nghÒ rõng . -KhuyÕn ng :Khuýªn khÝch nghÒ c¸ ph¸t triÓn . C©u 2: (1®) Học sinh trình bày đợc đọc ngời nghe cảm nhận đợc thấp thoáng bóng dáng của cuộc đời thiªn nhiªn vµ con ngêi n¬i đèo ngang. ( 0,75đ). Câu 3: (1,5đ) Học sinh giải thích đợc các thành ngữ và đặt câu thích hợp: a- Diễn tả cuộc sống lao động vất vả của ngời nông dân ( 0,25đ). - §Æt c©u cã côm tõ: Mét n¾ng hai s¬ng. ( 0,5®). b- Diễn tả sự khó khăn trắc trở trong cuộc đời của con ngời . ( 0,25đ). - §Æt c©u cã côm tõ: “ Lªn th¸c xuèng ghÒnh” ( 0,5®). Câu 4: ( 5,5đ). Cảm nghi về tình bạn trong bai thơ bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến. 1- Yªu cÇu chung. -Học sinh nắm đợc phơng pháp kỹ năng làm văn bản biểu cảm đồng thời có năng lực diễn đạt nhng cảm xúc, suy nghĩ, tình cảmvề một đối tợng, sự việc hoặc những tình huống trong cuộc sèng hµng ngµy. 2- Yªu cÇu cô thÓ: a- Néi dung: - Giới thiệu cụ thể tiết học mà em yêu thích đồng thời trình bày những cảm xúc, suy nghĩ về tiết học đó. - BiÕt chän chi tiÕt, kh«ng khÝ chung cña tiÕt häc - Bài học đã để lại trong em những ấn tợng sâu sắc b- H×nh thøc: §ñ 3 phÇn - Bài viết có cảm xúc, bố cục rõ ràng mạch lạc, hợp lý, diễn đạt trong sáng, dễ hiểu, cảm xúc ch©n thµnh, tù nhiªn. - Chữ viết trình bày đẹp, ít sai lỗi chính tả, linh hoạt trong cách viết, cách diễn đạt. II- NhËn xÐt: NhËn xÐt : + Ưu điểm : Nhìn chung các em biết cách làm bài đúng theo yêu cầu của đề, Câu 4 Cảm nghĩ về một tiết học có đủ ba phần, có nội dung, có tính sáng tạo, trình bày sạch sẽ. Ngôn ngữ giµu gi¸ trÞ biÓu c¶m nh bµi cña: V¨n Minh , Trµ Giang, Lý... + Nhợc điểm : Có một số bài làm còn yếu, cha hiểu đề ra, sa vào kể lể: Chung, Khắc Thái... Mét sè tr×nh bµy cßn cÈu th¶, ch÷ viÕt cßn sai lçi chÝnh t¶ nhiÒu, ViÕt t¾t tuú tiÖn, cha cã bè côc khi lµm bµi v¨n nh :S¬n, S¸ng, ViÖt, Xu©n Minh, Vîng, NghÜa... 3 Ph¸t hiÖn vµ söa lçi - GV cho hs đọc một số đoạn bài kém. - GV nhËn xÐt, häc sinh rót kinh nghiÖm. - GV cho đọc một số bài đạt điểm cao và một số bài làm bị điểm kém - Yªu cÇu c¸c em vÒ lµm l¹i bµi cho hoµn chØnh. IV. Cñng cè. - Thu bµi vµ nhËn xÐt giê kiÓm tra. V .Híng dÉn häc ë nhµ - VÒ nhµ häc bµi, ch÷a c¸c lçi cßn l¹i - Về nhà làm các đề bài trong SGK - Chuẩn bị sách vở học kỳ II; Soạn bài: Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất..

(146) .................................................................................

(147)

van duyen

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về