Con đường đi lên xã hội chủ nghĩa của Việt Nam

Đề tài: Con đờng lên Chủ Nghĩa Xã Hội ở Việt Nam
Lời mở đầu .
Sau hai cuộc kháng chiến trờng kỳ chống giặc ngoại xâm và giành
đợc độc lập, đất nớc ta tiếp tục con đờng mình đã lựa chọn đó là con đờng
đi lên CNXH, chúng ta đang vững bớc tiến vào thế kỷ mới với những thách
thức và khó khăn mới với con đờng mà chúng ta đã chọn, nhng không vì
thế mà ta chịu lùi bớc,chịu khuất phục trớc khó khăn. Chúng ta sẽ vẫn tiếp
tục đi theo con đờng mà chúng ta đã lựa chọn, chúng ta đề ra nhiệm vụ để
hoàn thành nó và những phơng hớng để dẫn chúng ta tới thắng lợi trên con
đờng mà chúng ta đã chon . Tuy nhiên để tiến đến đợc CNXH chúng ta còn
phải trải qua nhiều chặng đờng đầy gian lao và thử thách , đó là bớc quá độ
để Tổ quốc Việt Nam có thể sánh vai với các cờng quốc hùng mạnh trên
thế giới , đó là bớc quá độ để chúng ta tiến đến chế độ mới , chế độ Cộng
sản chủ nghĩa , chế độ mà mọi ngời đều đợc hởng hạnh phúc , ấm no và
công bằng .Tuy nhiên từ giờ đến đó chúng ta còn bao nhiêu công việc phải
làm , bao nhiệm vụ phải hoàn tất. Con đờng mà chúng ta đang đi đầy
chông gai, đòi hỏi chúng ta phải có đợc phơng hớng đúng đắn.Phải nêu đợc
rõ nhiệm vụ cơ bản mà chúng ta cần làm . Để có thể làm đợc điều đó ,
chúng ta cần có nhận thức đúng đắn về CNXH và con đờng quá độ để tiến
lên CNXH . Và để có thể làm đợc điều đó thì tất cả chúng ta cùng phải
đồng long, chung sức vun đắp nó . Đặc biệt là đối với thế hệ trẻ chúng em,
thì nhiệm vụ càng nhiều và thêm phần nặng gánh , đòi hỏi chúng em phải
cố gắng ,nỗ lực hết mình để góp phần vào cùng đất nớc tiến lên . Đó chính
là lý do khiến em chọn đề tài này. Em mong rằng sau đề tài mà mình làm,
em có thể biết rõ hơn về con đờng mà chúng ta đang đi , nhận thức về nó
1
sâu sắc hơn sẽ có thể hiểu đợc nhiệm vụ mà cả nớc ta phải làm , con đờng
mà chúng ta phải vợt qua .
Qua đề tài này, em muốn gửi lời cảm ơn tới Thầy Tô Đức Hạnh, ng-
ời đã giúp em hiểu sâu sắc hơn con đờng mà cả nớc ta đang tiến đến
.Những lời giảng của thầy giúp em biết thêm những khó khăn và thử thách

mà cả nớc đang phải trải qua trên con đờng tiến lên CNXH . Với đề tài
này , em muốn góp phần nhỏ bé của mình vào công cuộc xây dựng và phát
triển của đất nớc
Trong quá trình thực hiện đề tài ,em cũng đã rất cố gắng ,nhng sự cố
gắng đó không thể không có những thiếu xót ,vì thế em mong thầy có thể
làm cho nó trở nên đầy đủ hơn .


2
Phần I: Lý luận chung về quá độ đi lên
Chủ Nghĩa X Hộiã
1.1. Thời kỳ quá độ:
a. Những định nghĩa về thời kỳ này:
Thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội là thời kỳ cải biến cách mạng
sâu sắc, triệt để và toàn diện từ xã hội cũ sang xã hội mới xã hội xã hội chủ
nghĩa .Nó diễn ra trong toàn bộ các lĩnh vực đời sống của xã hội , tạo ra
các tiền đề vật chất và tinh thần cần thiết để hình thành một xã hội mà
trong đó những nguyên tắc căn bản của xã hội xã hội chủ nghĩa từng bớc đ-
ợc thực hiện.
Thời kỳ quá độ này lại chia làm nhiều bớc quá độ nhỏ, bao nhiêu b-
ớc là tùy thuộc vào điêu kiện cụ thể của từng nớc. Song đối với các nớc
càng lạc hậu mà đi lên CNXH thì thời kỳ quá độ càng kéo dài và càng chia
làm nhiều bớc quá độ nhỏ.Thời kỳ quá độ bắt đầu từ khi giai cấp vô sản
giành đợc chính quyền và kết thúc khi xây dựng xong về cơ bản cơ sở vật
chất kỹ thuật của xã hội.. Đấu tranh giai cấp quyết liệt trong tơng qua mới,
với những nội dung mới và những phơng pháp mới, nhằm cải tạo triệt để,
toàn diện xã hội cũ, xây dựng xã hội mới XHCN về căn bản trong tất cả
các lĩnh vực. Do đó, thời kì quá độ lên CNXH đơng nhiên gặp khó khăn,
phức tạp và phải lâu dài. Tuy vậy, khó khăn trong thời kì quá độ là khó
khăn trong sự trởng thành, khó khăn nhất định sẽ vợt qua đợc. Vì sự ra đời

của CNXH hoàn toàn phù hợp với sự phát triển khách quan của lịch sử xã
hội .
Thời kì quá độ lên CNXH thể hiện rõ nhất những đặc thù của các
loại nớc và mỗi nớc.Do sự khác nhau về điểm xuất phát, về trình độ phát
triển, điều kiện thế giới cũng khác nhau ở mỗi giai đoạn, truyền thống lịch
3
sử và văn hoá dân tộc khác nhau...Điều đó cho phép thừa nhận sự đa dạng
mô hình CNXH, sự phong phú về hình thức, phơng pháp, bớc đi trong tiến
trình xây dựng CNXH trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
b. Đặc điểm:
*.Về kinh tế Về mặt kinh tế đây là thời kỳ bao gồm những mảng,
những phần,những bộ phận của chủ nghĩa t bản và chủ nghĩa xã hội xen kẽ
nhau ,tác động với nhau, lồng vào nhau,nghiã là thời kỳ tồn tại nhiều hình
thức dở hữu về t liệu sản xuất ,do đó tồn tại nhiều thành phần kinh tế ,các
thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa và thành phần kinh tế t bản chủ
nghĩa;những thành phần kinh tế sản xuất hàng hoá nhỏ cùng tồn tại và phát
triển,vừa hợp tác thống nhất nhng lại vừa mâu thuẫn và cạnh tranh gay gắt
với nhau (Mac gọi đây là thời kỳ đau đẻ kéo dài ) Thời kỳ này bắt đầu từ
khi giai cấp vô sản giành đợc chính quyền và kết thúc khi xây dựng xong
về cơ bản cơ sở vật chất kỹ thuật của Chủ nghĩa xã hội .
*. Về chính trị: Đặc điểm nổi bật của thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa
xã hội là những nhân tố của xã hội mới và tàn d của xã hội cũ tồn tại đan
xen lẫn nhau , đấu tranh với nhau trên mọi lĩnh vực của đời sống chính trị,
kinh tế , văn hóa , xã hội , t tởng , tập quán trong xã hội . trong xã hội lúc
này tồn tại nhiều thành phân, xã hội gồm đầy đủ mọi thành phần với nhiều
t tởng khác nhau.
1.2. Vì sao qúa độ lên Chủ Nghĩa Xã Hội bỏ qua chế độ
t bản là một tất yếu lịch sử với nớc ta :(hai điều kiện của
lênin)
Qúa độ lên CNXH là một tất yếu lịch sử.

Thời kỳ quá độ lên CNXH là tất yếu đối với mọi nớc đi lên CNXH.
Bộ phận quan trọng trong học thuyết của V.I.Lênin về xây dựng chủ nghĩa
xã hội là lý luận về thời kỳ quá độ lên CNXH.Theo V.I.Lênin, sự cần thiết
khách quan phải có thời kỳ quá độ lên CNXH là do đặc điểm ra đời, phát
4
triển của phơng thức sản xuất cộng sản chủ nghĩa và cách mạng vô sản quy
định .
Quan hệ sản xuất phong kiến và quan hệ sản xuất t bản chủ nghĩa
đều dựa trên cơ sở chế độ t hữu về t liệu sản xuất. Do vậy, quan hệ sản xuất
t bản chủ nghĩa có thể ra đời từ trong lòng xã hội phong kiến. Sự phát triển
của phơng thức sản xuất t bản chủ nghĩa đến một trình độ nhất định, sẽ làm
sâu sắc thêm mâu thuẫn của xã hội phong kiến, cáh mạng t sản sẽ nổ ra.
Nhiệm vụ của cách mạng t sản chủ yếu chỉ là giải quyết về mặt chính
quyền Nhà nớc, làm cho kiến trúc thợng tầng thích ứng với cơ sở hạ tầng
của nó.
Cuộc cách mạng vô sản khác với các cuộc cách mạng khác ở chỗ
:các cuộc cách mạng trớc đó giành đợc chính quyền là kết thúc cuộc cách
mạng vì nó dựa trên chế độ chiếm hữu t nhân về t liệu sản xuất. Còn cuộc
cảch mạng vô sản giành đợc chính quyền mới chỉ là bớc đầu, còn vấn đề
chủ yếu cơ bản hơn đó là giai cấp vô sản phải xây dựng một xã hội mới, cả
về lực lợng sản xuất lẫn quan hệ sản xuất, cả về cơ sở hạ tầng lẫn kiến trúc
thợng tầng, cả về tồn tại xã hội và ý thức xã hội.Hơn nữa, sự phát triển của
phơng thức sản xuất cộng sản chủ nghĩa là một thời kỳ lâu dài, không một
lúc có thể hoàn thiện đợc. Để phát triển của lực lợng sản xuất, tằg năng
xuất lao động, xây dựng chế độ công hữu xã hội chủ nghĩa về t liệu sản
xuất, xây dựng kiểu xã hội mới, cần phải có thời gian tơng đối lâu dài. Nói
cách khác, tất yếu phải có thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội...
* Lý luận của V.I.Lênin về con đờng quá độ lên CNXH ở những nớc
chủ nghĩa t bản cha phát triển.
C.Mác và Ph.Ăngghen là những ngời đầu tiên đã nêu lên khả năng

những nớc còn đang ở trong giai đoạn phát triển tiền t bản chủ nghĩa có thể
chuyển thẳng lên hình thái chế độ cộng sản chủ nghĩa và khả năng phát
5
triển rút ngắn của các nớc này bỏ qua chế độ t bản chủ nghĩa. Còn về nội
dung thời kỳ quá độ đó nh thế nào và nó có nhiệm vụ cụ thể gì thì hai ông
cha đề cập tới. Đây chính là điểm phát triển của V.I.Lênin về cách mạng
Xã hội chủ nghĩa và về thời kỳ quá độ ở nhữnh nớc tiền đề kinh tế cho
cuộc cách mạng ấy cha chín muồi, cho dù ở nớc đó chủ nghĩa t bản phát
triển ở mức trung bình ( nh nớc Nga năm 1917 ) .
Lý luận của V.I.Lênin về thời kỳ quá độ lên CNXH ở các nớc cha có
CNTB phát triển bao gồm một số luận điểm cơ bản sau đây:
* Một là, luận điểm về việc giành lấy chính quyền làm điều kiện tiên
quyết để xây dựng tiền đề kinh tế cho CNXH.
Để phản đối cuộc Cách mạng Tháng Mời năm 1917, những ngời
theo Quốc tế II cho rằng, nớc Nga cha nên làm cách mạng XHCN vì lực l-
ợng sản xuất của nớc Nga cha phát triển đầy đủ. V.I.Lênin chỉ ra rằng, luận
điểm này là trái với phép biện chứng cách mạng của chủ nghĩa Mác vì chủ
nghĩa Mác cho rằng, tính quy luật chung của sự phát triển trong lịch sử
toàn thế giới không loại trừ, trái lại, còn bao hàm một số hình thức phát
triển đặc thù ở một số quốc gia riêng biệt. Nh vậy, những ngời theo Quốc
tế II không thấy đợc thời kỳ cách mạng mới gắn với những mâu thuẫn gay
gắt của CNTB thế giới; không hiểu đợc tình thế cách mạng có thể xuất
hiện ở nơi này hay nơi khác khiến cho các dân tộc có thể bớc vào cuộc
chiến tranh để thoát khỏi CNTB và giành lấy sự tiến bộ xã hội.từ đó
V.I.Lênin nêu luận điểm: ở một nớc kém phát triển có thể và cần phải tạo
ra nhng điều kiện tiên quyết để thực hiện CNXH, bắt đầu bằng một cuộc
cách mạng thiết lập chính quyền công nông, thông qua chính quyền ấy mà
tiến lên và đuổi kịp dân tộc khác.
*Hailà,luận điểm về thời kỳ quá độ với một loạt những bớc quá
độ. Luận điểm này của V.I.Lênin đợc rút ra sau những sai lầm dẫn tới

khủng hoảng kinh tế, chính trị ở nớc Nga Xô Viết sau nội chiến. Phân tích
6
nguyên nhân khủng hoảng ở Nga, V.I.Lênin chỉ ra rằng, đối với một nớc
mà CNTB cha phát triển cao nh nớc Nga, không thể thực hiện quá độ trực
tiếp lên CNXH đợc mà phải trải qua một loạt những bớc quá độ .
V.I.Lênin viết: nếu phân tích tình hình chính trị hiện nay, chúng ta
có thể nói rằng chúng ta đang ở vào một thời điểm quá độ trong thời kỳ
quá độ. Toàn bộ nền chuyên chính vô sản là một thời kỳ quá độ nhng hiện
nay có thể nói rằng, chúng ta có cả một loạt thời kỳ quá độ mới .
Luận điểm một loạt những bớc quá độ xây dựng CNXH ở một nớc
mà trình độ phát triển kinh tế cha chín muồi của V.I.Lênin bao gồm những
nội dung chủ yếu sau đây:
Không thể quá độ trực tiếp lên CNXH mà phải qua con đờng gián
tiếp chứ không thể quá vội vàng, thẳng tuột, không đợc chuẩn bị.
Những bớc quá độ ấy theo V.I.Lênin là chủ nghĩa t bản nhà nớc và
chủ nghĩa xã hội. V.I.Lênin nói: Để chuẩn bị ...việc chuyển sang chủ
nghĩa cộng sản, thì cần thiết phải có một loạt những bớc quá độ nh chủ
nghĩa t bbản nhà nớc và chủ nghĩa xã hội .
Bớc quá độ từ chủ nghĩa t bảm nhà nớc đợc thể hiện trong chính
sách kinh tế mới mà việc trao hàng háo đợc coi là đòn xeo chủ yếu
cho nên cần có sự nhợng bộ tạm thời và cục bộ đối với CNTB nhằm phát
triển mạnh mẽ lực lợng sản xuất, từng bớc xã hội hoá sản xuất trong thực
tế.
1.3.Các hình thức lên Chủ Nghĩa Xã Hội
a. Quá độ lên Chủ Nghĩa Xã Hội tự nớc t bản chủ nghĩa đi lên
Chủ Nghĩa Xã Hội (theo quy luật t nhiên của thời đại). Loại quá độ này
phản ánh quy luật phát triển tuần tự của xã hội loài ngời. Là sự quá độ lên
chủ nghĩa xã hội ở các nớc mà CNTB đã phát triển đầy đủ, lực lợng sản
xuất đã xã hội hoá cao mâu thuẫn gay gắt với quan hệ sản xuất dựa trên
7

chế độ chiếm hữu t nhân TBCN; mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân và giai
cấp t sản đến độ chín muồi. Cách mạng XHCN nổ ra và thắng lợi, chính
quyền nhà nớc của giai cấp công nhân đợc thiết lập, mở đầu thời kỳ quá độ
từ CNTB lên CNXH. Cho đến nay loại hình nay cha xuất hiện trong thực
tế, do những nguyên nhân khách quan và chủ quan ...
b. Quá độ lên Chủ Nghĩa Xã Hội nớc có nền kinh tế cha phát
triển. Loại quá độ này phản ánh quy luật phát triển nhảy vọt của xã hội loài
ngời.
T tởng về loại quá độ thứ hai đã đợc C.Mác và Ph.Ăngghen dự kiến.
Theo C.Mác và Ph.Ăngghen, sau khi chủ nghĩa xã hội ở các nớc t bản Tây
Âu giành đợc thắng lợi, thì các nớc lạc hậu có thể đi thẳng lên CNXH .
Tiếp tục t tởng của C.Mác và Ph.Ăngghen, V.I.Lênin đã chỉ ra bản
chất giai cấp, nội dung và các điều kiện của quá độ tiến thẳng tới chủ
nghĩa xã hội, bỏ qua giai đoạn phát triển t bản chủ nghĩa .
T tởng của V.I.Lênin về bản chất giai cấp và nội dung của quá độ
tiến thẳng lên CNXH, bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN đợc trình bày
trong bài phát biểu nớc Cộng hoà Nhân dân Mông Cổ năm 1921.
*Vì sao với nớc ta lại phù hơp với xu thế của thời đại nếu đi lên Chủ
Nghĩa Xã Hội : Một trong những t tởng quan trọng của V.I.Lênin về quá
độ tiến thẳng lên CNXH, bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN, là các điều
kiện tiến thẳng. Theo V.I.Lênin, một nớc lạc hậu có thể tiến thẳng lên
CNXH khi có điều kiện khách quan và điều kiện chủ quan .
* Các điều kiên cụ thể để có thể khẳng định điêù đó
Về khả năng khác quan: Điều kiện bên ngoài của sự phát triển
này là phải có một bớc dành đợc thắng lợi trong cách mạng vô sản, tiến lên
xây dựng CNXH. Công cuộc xây dựng thành công CNXH ở nớc này là tấm
gơng và tạo điều kiện để giúp đở các nớc lạc hậu tiến lên CNXH, bỏ qua
giai đoạn phát triển TBCN. V.I.Lênin chỉ rỏ: vói sự giúp đở của giai cấp vô
8
sản của cá nớc tiên tiến, các nớc lạc hậu có thể tiến tới chế độ xô viết và

trải qua một vài trình độ phát triển nhất định sẻ tiến tới chủ nghĩa cộng sản,
bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN.
Về những tiền đề chủ quan: Điều kiện bên trong của sự quá độ
tiến thẳng là phải hình thành đợc các tổ chức đảng cách mạng và cộng sản,
phải dành đợc chính quyền về tay mình, xây dựng đợc các tổ chức nhà nớc
mà bản chát là xô viết nông dân và xô viết những ngời lao động. V.I.Lênin
cho rằng không thể thiếu hai điều kiện khách quan và chủ quan trên của
quá độ tến lên CNXH, bỏ qua giai đoan phát triển TBCN.
9
Phần II. Quá trình nhận thức về con đờng
lên Chủ Nghĩa Xã Hội ở nớc ta
1. Quá trình nhận thức của chúng ta về con đờng này qua
hai thời kỳ từ trớc tới nay.
Quá trình nhận thức của chúng ta.
1.1. Bớc đầu hình thành đờng lối cách mạng XHCN ở miền Bắc.
Hội nghị Trung ơng lần thứ tám ( 8-1955) mới đặt vấn đề miền Bắc ra
sức thực hiện kế hoạch hai năm khôi phục và phát triển kinh tế-xã hội để
củng cố miền Bắc và tranh thủ miền Nam , đẩy mạnh cuộc đấu tranh hoà
bình thống nhất đất nớc. Trong khi đó, văn kiện Mấy vấn đề về đờng lối
cách mạng Việt Nam ( 1-1956 ) của Bộ Chính trị khẳng định từ khi hoà
bình đợc lập lại, miền Bắc đã chuyển sang cách mạng XHCN. Còn xây
dựng đờng lối cách mạng XHCN chỉ đợc thực sự đặt ra vào cuối năm 1957.
Trong báo cáo tại Hội nghị lần thứ 13 Ban Chấp hành Trung ơng
( 12-1957) có nhận định: Miền Bắc đã bớc vào giai đoạn quá độ tiến lên
CNXH từ gần ba năm nay nhng Trung ơng cha đề ra đờng lối chung của
thời kỳ quá độ. Nhiệm vụ cách mạng XHCN ở miền Bắc đã do thực tế
khách quan đề ra rồi, mà nhận thức và t tởng của cán bộ, đảng viên ta nói
chung vẫn còn ở trong giai đoạn cách mạng cũ, cha chuyển kịp
1
. Trong

khi đó thì những biến cố mới lại xảy ra trên thế giới và trong nớc làm cho
t tởng cán bộ, đảng viên và quần chúng diễn biến phức tạp thêm
2
. Từ đó,
Trubg ơng đề ra nhiệm vụ Xây dựng đờng lối chung của thời kỳ quá độ
tiến lên CNXH ở miền Bắc và đáu tranh thống nhất nớc nhà
3
.
Qúa trình cách mạng XHCN ở miền Bắc diễn ra trong sự tác động
qua lại giữa đờng lối của Đảng và thực hiện phong trào quânhiều chúng. Đ-
10