Giáo trình Thực tập Điện công nghiệp: Phần 2 - CĐ Giao thông Vận tải

Bài 11: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ khoâng đồng bộ ba pha qua hai
cấp điện trở (cuộn kháng)

BÀI 11: LẮP MẠCH KHỞI ĐỘNG GIÁN TIẾP ĐỘNG
CƠ KHƠNG ĐỒNG BỘ BA PHA QUA HAI
CẤP ĐIỆN TRỞ (CUOÄN KHÁNG)
Thời lượng: 12 giờ
Mục tiêu:
 Trình bày được nguyên lý hoạt động của mạch.
 Laép ráp, vận hành mạch đúng yêu cầu kỹ thuật, đảm bảo an toàn khi thao
tác.
Nội dung:
11.1. TĨM TẮT LÝ THUYẾT
- Tương tự mạch trên, nhưng mạch này được khởi động qua hai cấp.
- Sau khi nhấn nút khởi động, động cơ được khởi động qua hai cấp điện trở,
sau đó, lần lượt được lọai bỏ từng cấp R1 và R2 thông qua hai contactor KM2
và KM3
*) Nguyên lý họat động:
a. Mở máy:
- Đóng CB Q1
- Nhấn nút S2
 Nối tắt (3-4)S2 cấp điện cho cuộn hút contactor KM1 và rơle thời
gian TP1.
- Khi cuộn hút contactor KM1 có điện:
 Tiếp điểm (13-14)KM1 đóng lại duy trì cấp điện cho cuộn hút
contactor KM1 có điện.

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 68

Bài 11: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ khoâng đồng bộ ba pha qua hai
cấp điện trở (cuộn kháng)
 Ba Tiếp điểm chính KM1 bên mạch động lực đóng lại: Làm nhiệm
vụ cấp điện 3 pha vào cho động cơ M1 khởi động qua 2 cấp điện trở R1 và R2.
- Khi cuộn dây Rơle thời gian TP1 có điện: Sẽ đếm thời gian. Khi hết
thời gian đã được cài đặt:
 Tiếp điểm (67-68)TP1 đóng lại: Cung cấp điện cho cuộn hút Rơle
trung gian KA1.
- Khi cuộn hút Rơle trung gian KA1 có điện:
 Tiếp điểm (13-14)KA1 đóng lại, cung cấp điện cho cuộn hút
contactor KM2 và rơle thời gian TP2.
- Khi cuộn hút contactor KM2 có điện:
 Ba Tiếp điểm chính KM2 bên mạch động lực đóng lại: Làm nhiệm
vụ nối tắt bộ điện trở R1 để lọai bỏ R1 ra khỏi mạch. Lúc này mạch chỉ khởi
động với 1 bộ điện trở R2.
- Khi cuộn dây Rơle thời gian TP2 có điện: Sẽ đếm thời gian. Khi hết
thời gian đã được cài đặt:
 Tiếp điểm (67-68)TP2 đóng lại: Cung cấp điện cho cuộn hút Rơle
trung gian KA2.
- Khi cuộn hút Rơle trung gian KA2 có điện:
 Tiếp điểm (13-14)KA2 đóng lại, cung cấp điện cho cuộn hút
contactor KM3.
- Khi cuộn hút contactor KM3 có điện:
 Ba Tiếp điểm chính KM3 bên mạch động lực đóng lại: Làm nhiệm
vụ nối tắt bộ điện trở R2, để lọai bỏ bộ điện trở R2 ra khỏi mạch động lực. Lúc
này động cơ làm việc bình thừơng, kết thúc quá trình khởi động.

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 69


Bài 11: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ khoâng đồng bộ ba pha qua hai
cấp điện trở (cuộn kháng)
b. Dừng máy:Nhấn nút S1. Tòan bộ mạch bị mất điện và trở về trạng thái ban
đầu
*) Ứng dụng thực tế:
Dùng để mở máy cho những động cơ có cơng suất nhỏ.
11.2. NỘI DUNG THỰC HÀNH
1/ Chuẩn bị dụng cụ thiết bị:
- Sa bàn thực hành
- Công tắc tơ
- Nút nhấn
- Rơ le nhiệt
- Rơ le thời gian
- Rơ le trung gian
- Điện trở mở máy
- Động cơ điện 3 pha
- Dây điện đấu nối
- Đồng hồ vạn năng, tuốc nơ vít, ampe kìm
2/ Sơ đồ thực hành:

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 70


Bài 11: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ khoâng đồng bộ ba pha qua hai
cấp điện trở (cuộn kháng)

Sơ đồ mạch động lực và điều khiển:

Hình 11.1: Mạch điều khiển và động lực
3/ Các bước thực hiện:
Bước 1: Kiểm tra nguồn và thiết bị
Bước 2: Đấu mạch điều khiển theo sơ đồ
Bước 3: Đo và kiểm tra thông mạch mạch điều khiển
Bước 4: Vận hành mạch điều khiển
Bước 5: Đấu mạch động lực theo sơ đồ
Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 71


Bài 11: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ khoâng đồng bộ ba pha qua hai
cấp điện trở (cuộn kháng)
Bước 6: Đo và kiểm tra thông mạch mạch động lực
Bước 7: Vận hành toàn mạch
Bước 8: Kiểm tra chế độ quá tải
Chú ý: Trong quá trình vận hành phải theo dõi hoạt động của mạch và ghi
vào bảng báo caùo
4/ Hư hỏng thường gặp

Stt

Nguyên nhân

Cách khắc phục

hư hỏng

Ghi chú

- Dùng VOM đo, kiểm tra lại nguồn
mạch điều, nguồn mạch động lực.
- Đo kiểm tra cuộn dây của congtacto

Nhấn nút ON S2
1

động cơ M1 không
hoạt động

KM1.
- Kiểm tra sơ đồ dấu dây động cơ xem
có chạy đúng ở chế độ Sao (X-Y-Z
nối tắt)

- Sau khoảng thời - Đo kiểm tra các tiếp điểm thường mở

2

gian TP1 tác động

đóng chậm của TP1 bên mạch điều

congtacto

khiển.

KM2

không hoạt động. - Đo kiểm tra các tiếp điểm thường mở
Mạch

động

lực

KA1 (13-14) mạch điều khiển.

không loại bỏ bộ - Kiểm tra các tiếp điểm chính của
điện trở R1 ra khỏi KM2 (1-2,3-4,5-6) ở mạch động lực.
mạch.
- Sau khoảng thời - Đo kiểm tra các tiếp điểm thường mở
3

gian TP2 tác động

đóng chậm của TP2 bên mạch điều

congtacto

khiển.

KM3

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 72

Bài 11: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ khoâng đồng bộ ba pha qua hai
cấp điện trở (cuộn kháng)
khơng hoạt động. - Đo kiểm tra các tiếp điểm thường mở
Mạch

động

lực

KA2 (13-14) mạch điều khiển.

không loại bỏ bộ - Kiểm tra các tiếp điểm chính của
điện trở R2 ra khỏi KM3 (1-2,3-4,5-6) ở mạch động lực.
mạch.
- Dùng VOM đo, kiểm tra nút nhấn
Nhấn nút OFF S1
4

động cơ vẫn còn
hoạt động, khơng
dừng.

S1.
- Đo kiểm tra các tiếp điểm chính
KM1 (1-2, 3-4, 5-6), KM2 (1-2, 3-4,
5-6) của congtacto KM1, KM2.
- Kiểm tra sơ đồ dấu dây mạch động
lực

Khi có sự cố quá tải - Dùng VOM đo, kiểm tra tiếp điểm
4

động cơ vẫn còn

F1 ở mạch điều khiển, mạch động

hoạt động, khơng

lực.

dừng.

11.3. VIẾT BÁO CÁO THỰC HÀNH
1/ Tên bài.
2/ Trang bị điện và nguyên lý hoạt động của mạch.
3/ Sơ đồ thực hành.
4/ Bảng chân lý.
5/ Nhận xét.

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 73


Bài 11: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ khoâng đồng bộ ba pha qua hai
cấp điện trở (cuộn kháng)
Hoạt động của các phần tử trong mạch
Thứ tự

điều
khiển

Trạng thái điều
khiển

1

Nút nhấn S2

2

Nút nhấn S1

…

…

Cuộn hút

Tiếp

Tiếp

KM1

điểm

điểm

chính

phụ

KM1

KM1

Động
cơ M1
…

CÂU HỎI KIỂM TRA:
1/ So sánh các phương pháp mở máy gián tiếp?
2/ So sánh trường hợp mở máy qua 1 cấp điện trở và 2 cấp điện trở?

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghieäp

Trang 74


Bài 12: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha bằng
phương pháp đổi nối sao – tam giaùc

BÀI 12: LẮP MẠCH KHỞI ĐỘNG GIÁN TIẾP
ĐỘNGCƠ KHÔNG ĐỒNG BỘ BA PHA BẰNGPHƯƠNG
PHÁP ĐỔI NỐI SAO – TAM GIÁC
Thời lượng: 12 giờ
Mục tiêu:
 Trình bày được nguyên lý hoạt động của mạch.

 Laép ráp, vận hành mạch đúng yêu cầu kỹ thuật, đảm bảo an toàn khi thao
tác.
Nội dung:
12.1. TĨM TẮT LÝ THUYẾT
Đổi nối sao tam giác bằng cầu dao hai ngã tuy lắp ráp đơn giản, giảm
giá thành nhưng vận hành phức tạp, tốn sức lao động, khó xác định chính xác
thời điểm kết thúc quá trình mở máy. Để khắc phục nhược điểm này người ta
thay thế cầu dao bằng công tắc tơ và rờ le thời gian.
Trong bài này chúng ta nghiên cứu mạch điện tự động mở máy động cơ
không đồng bộ ba pha rôto lồng sóc theo kiểu đổi nối sao tam giác.
*) Nguyên lý hoạt động:
a. Mở máy:
- Đóng CB Q1
- Nhấn nút S2
 Nối tắt (3-4)S2 cấp điện cho cuộn hút contactor KM1, cuộn hút Rơle
trung gian KA1 và Role thời gan TP1.(Lúc này Role thời gian TP1 sẽ bắt đầu
đếm thời gian)
Khi cuộn hút contactor KM1:
Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 75


Bài 12: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha bằng
phương pháp đổi nối sao – tam giác
 Tiếp điểm (13-14)KM1 đóng lại. Duy trì cấp điện cho cuộn hút
contactor KM1 và Role thời gian TP1.
 Ba tiếp điểm chính KM1 bên mạch động lực đóng lại. Chuẩn bị cấp
điện cho động cơ khởi động. (động cơ chỉ được khởi động khi ba tiếp điểm
chính KM2 đóng)

Khi cuộn hút Rơle trung gian KA1 có điện:
 Tiếp điểm (13-14)KA1 đóng lại, cấp điện cho cuộn hút contactor
KM2. Khi đó, tiếp điểm (21-22)KM2 mở ra, khóa chéo KM3, không cho KM3
họat động trong lúc KM2 họat động. Đồng thời ba tiếp điểm chính KM2 bên
mạch động lực đóng lại, nối bộ dây quấn động cơ theo hình Sao. Lúc này
động cơ sẽ khởi động chế độ đấu hình Sao.
Khi hết thời gian cài đặt của Rơle thời gian TP1:
 Tiếp điểm (55-56)TP1 mở ra, ngắt điện cho rơle KA1, tiếp điểm(1314)KA1 mở ra, ngắt điện cuộn hút contactor KM2, tiếp điểm (21-22)KM2
đóng lại, ba tiếp điểm KM2 bên mạch động lực mở ra. Động cơ kết thúc quá
trình khởi động hình sao.
 Đồng thời Tiếp điểm (67-68)TP1 đóng lại, cấp điện cho cuộn hút
rơle trung gian KA2. Khi KA2 có điện, tiếp điểm (23-24)KA2 đóng lại, cấp
điện cho cuộn hút contactor KM3.
 Khi KM3 có điện, tiếp điểm (11-12)KM3 mở ra, không cho phép
KM2 họat động trong lúc KM3 họat động. Đồng thời ba tếp điểm chính KM3
bên mạch động lực đóng lại, nối bộ dây quấn động cơ theo hình tam giác. Lúc
này động cơ được chuyển sang chế độ làm việc bình thường.
b. Dừng máy:Nhấn nút S1, toàn bộ mạch điều khiển mất điện, mạch trở về
trạng thái ban đầu, động cơ ngưng họat động.
Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 76


Bài 12: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha bằng
phương pháp đổi nối sao – tam giaùc
*) Ứng dụng thực tế:
Dùng để mở máy cho những động cơ có cơng suất vừa và nhỏ dưới
100KW.
12.2. NỘI DUNG THỰC HÀNH

1/ Chuẩn bị dụng cụ thiết bị:
- Sa bàn thực hành
- Công tắc tơ
- Nút nhấn
- Rơ le nhiệt
- Rơ le thời gian
- Rơ le trung gian
- Động cơ điện 3 pha
- Dây điện đấu nối
- Đồng hồ vạn năng, tuốc nơ vít, ampe kìm
2/ Sơ đồ thực hành:

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 77


Bài 12: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha bằng
phương pháp đổi nối sao – tam giác
Sơ đồ mạch điều khiển

Hình 12.1: Mạch điều khiển

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 78


Bài 12: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha bằng
phương pháp đổi nối sao – tam giác

Sơ đồ mạch động lực

Điều kiện: KM2 và
KM3 không được phép đồng
thời có điện

Hình 12.2: Mạch động lực
3/ Các bước thực hiện:
Bước 1: Kiểm tra nguồn và thiết bị
Bước 2: Đấu mạch điều khiển theo sơ đồ
Bước 3: Đo và kiểm tra thông mạch mạch điều khiển
Bước 4: Vận hành mạch điều khiển
Bước 5: Đấu mạch động lực theo sơ đồ
Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 79


Bài 12: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha bằng
phương pháp đổi nối sao – tam giác
Bước 6: Đo và kiểm tra thông mạch mạch động lực
Bước 7: Vận hành toàn mạch
Bước 8: Kiểm tra chế độ quá tải
Chú ý: Trong quá trình vận hành phải theo dõi hoạt động của mạch và ghi
vào bảng báo cáo
4/ Hư hỏng thường gặp

Stt

Ngun nhân

Cách khắc phục

hư hỏng

Ghi chú

- Dùng VOM đo, kiểm tra lại nguồn
mạch điều, nguồn mạch động lực.
- Đo kiểm tra cuộn dây của congtacto
Nhấn nút ON S2
1

động cơ M1 không

KM1, KM2.
- Đo kiểm tra các tiếp điểm động lực
KM1(1-2,3-4,5-6),KM2(1-2,3-4,5-6)

hoạt động

của congtacto KM1, KM2.
- Kiểm tra sơ đồ dấu dây động cơ xem
có chạy đúng ở chế độ Sao (X-Y-Z
nối tắt)

- Sau khoảng thời - Đo kiểm tra các tiếp điểm thường mở

2

gian TP1 tác động

đóng chậm của TP1 bên mạch điều

congtacto

khiển.

KM2

khơng dừng hoạt - Đo kiểm tra các tiếp điểm KA1, KA2
động. Co6ngtacto

ở mạch điều khiển.

KM3 không hoạt - Đo kiểm tra các tiếp điểm TP1 (55động. Mạch động

56) và TP1 (67-68)

lực không chuyển - Kiểm tra các tiếp điểm chính của
Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 80


Bài 12: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha bằng
phương pháp đổi nối sao – tam giaùc
sang chế độ tam

KM3 (1-2,3-4,5-6) ở mạch động lực.

giác.
- Dùng VOM đo, kiểm tra nút nhấn
S1.
Nhấn nút OFF S1
3

- Đo kiểm tra các tiếp điểm chính

động cơ vẫn cịn

KM1 (1-2, 3-4, 5-6), KM2 (1-2, 3-4,

hoạt động, khơng

5-6),

dừng.

congtacto KM1, KM2, KM3.

KM3

(1-2,3-4,5-6)

của

- Kiểm tra sơ đồ dấu dây mạch động
lực
Khi có sự cố quá tải - Dùng VOM đo, kiểm tra tiếp điểm

4

động cơ vẫn còn

F1 ở mạch điều khiển, mạch động

hoạt động, khơng

lực.

dừng.

12.3. VIẾT BÁO CÁO THỰC HÀNH
1/ Tên bài.
2/ Trang bị điện và nguyên lý hoạt động của mạch.
3/ Sơ đồ thực hành.
4/ Bảng chân lý.
5/ Nhận xét.

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 81


Bài 12: Lắp mạch khởi động gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha bằng
phương pháp đổi nối sao – tam giác
Hoạt động của các phần tử trong mạch
Thứ tự
điều
khiển

Trạng thái điều
khiển

1

Nút nhấn S2

2

Nút nhấn S1

…

…

Cuộn hút

Tiếp

Tiếp

KM1

điểm

điểm

chính

phụ

KM1

KM1

Động
cơ M1
…

V. CÂU HỎI KIỂM TRA:
1/ Tại sao phải đặt ra vấn đề mở máy các động cơ không đồng bộ?
2/ So sánh dòng điện mở máy động cơ khi dùng biện pháp đổi nối sao tam
giác với dòng điện mở máy khi dùng biện pháp mở máy động cơ trực tiếp?

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 82


Bài 13: Lắp mạch đảo chiều quay gián tiếp động cơ khoâng đồng bộ ba pha

BÀI 13: LẮP MẠCH ĐẢO CHIỀU QUAY GIÁN TIẾP
ĐỘNG CƠ KHÔNG ĐỒNG BỘ BA PHA
Thời lượng: 9 giờ
Mục tiêu:
 Trình bày được nguyên lý hoạt động của mạch.
 Laép ráp, vận hành mạch đúng yêu cầu kỹ thuật, đảm bảo an toàn khi thao
tác.
Nội dung:

13.1. TĨM TẮT LÝ THUYẾT
Trong tiến trình làm việc của một số máy móc trong công nghiệp, sẽ có
thời điểm cần đảo chiều quay động cơ để chuyển sang chế độ làm việc khác.
Ví dụ: quá trình cắt ren của máy tiện, quá trình nâng hạ của cầu thang, máy
nâng hạ tải . . .
Để thay đổi chiều quay của động cơ xoay chiều ba pha, về nguyên tắc
ta phải thay đổi chiều của từ trường quay stato bằng cách thay đổi thứ tự của
hai trong ba pha vào động cơ.
Chúng ta có thể thay đổi thứ tự pha vào động cơ bằng cầu dao hai ngả.
Như dùng cách này tuy có giảm giá thành, dễ đấu lắp nhưng bất tiện trong
quá trình vận hành, quá trình đóng nhả các tiếp điểm không dứt khoát dễ phát
sinh hồ quang. Để khắc phục nhược điểm trên chúng ta sử dụng bộ khởi động
từ kép kèm theo bộ nút ấn. Tuy nhiên tùy theo yêu cầu công việc mà ta chọn
cách điều khiển phù hợp.
Sau đây chúng ta nghiên cứu mạch điện đảo chiều quay động cơ xoay
chiều ba pha bằng khởi động từ kép với phương thức điều khiển: trước khi đổi
chiều quay phải ấn nút dừng. Mạch điện này mô phỏng hoạt động của một
Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 83


Bài 13: Lắp mạch đảo chiều quay gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha
băng tải khi hàng được tải đến vị trí đã định thì băng tải dừng một thời gian để
bốc hàng sau đó mới quay trờ lại cho chu trình tiếp theo.
Mạch sử dụng 2 contactor KM1 và KM2 dùng để đóng điện cho Động cơ M1
họat động theo chiều quay Thuận hoặc Ngược.
*) Nguyên lý hoạt động:
a. Mở máy:
- Đóng CB Q2

- Nhấn nút S2: Nối tắt (3-4)S2, cung cấp điện cho cuộn hút contactor
KM1
- Khi cuộn dây KM1 có điện:
 Tiếp điểm (21-22)KM1 mở ra: không cho dòng điện qua cuôn dây
KM2(mạch KM2 luôn bị hở mạch trong suốt quá trình mạch KM1 làm việc)
 Tiếp điểm (13-14)KM1 đóng lại: Làm nhiệm vụ duy trì dòng điện
qua cuôn dây KM1
 Ba Tiếp điểm chính KM1 đóng lại: Làm nhiệm vụ cấp điện 3 pha
vào cho động cơ quay với chiều quay thứ nhất.
b. Đảo chiều quay:
Nhấn nút S1 để dừng máy (lúc này mạch trở về trạng thái ban đầu). Sau
đó nhấn nút S3 để cấp điện cho cuộn hút Contactor KM2.
- Khi cuộn dây KM2 có điện:
 Tiếp điểm (11-12)KM2 mở ra: Không cho dòng điện qua cuộn dây
KM1(mạch KM1 luôn bị hở mạch trong suốt quá trình mạch KM1 làm việc)
 Tiếp điểm (23-24)KM2 đóng lại: Làm nhiệm vụ duy trì dòng điện
qua cuôn dây KM2

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 84


Bài 13: Lắp mạch đảo chiều quay gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha
 Ba Tiếp điểm chính KM2 đóng lại: Làm nhiệm vụ cấp điện 3 pha
vào cho động cơ quay với chiều quay thứ hai. (vì đã được đảo 2 trong ba pha
cấp vào cho động cơ).
CHÚ Ý: Hai contator KM1 và KM2 không được phép đồng thời có điện.
*) Ứng dụng thực tế:
Dùng để ứng dụng điều khiển các cần trục, balang, thang máy, cửa

cuốn….
13.2. NỘI DUNG THỰC HÀNH
1/ Chuẩn bị dụng cụ thiết bị:
- Sa bàn thực hành
- Công tắc tơ
- Nút nhấn
- Rơ le nhiệt
- Động cơ điện 3 pha
- Dây điện đấu nối
- Đồng hồ vạn năng, tuốc nơ vít, ampe kìm
2/ Sơ đồ thực hành:

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 85


Bài 13: Lắp mạch đảo chiều quay gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha
Sơ đồ mạch điều khiển và mạch động lực:

Hình 13.1: Mạch điều khiển và động lực
3/ Các bước thực hiện:
Bước 1: Kiểm tra nguồn và thiết bị
Bước 2: Đấu mạch điều khiển theo sơ đồ
Bước 3: Đo và kiểm tra thông mạch mạch điều khiển
Bước 4: Vận hành mạch điều khiển
Bước 5: Đấu mạch động lực theo sơ đồ
Bước 6: Đo và kiểm tra thông mạch mạch động lực
Bước 7: Vận hành toàn mạch
Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 86


Bài 13: Lắp mạch đảo chiều quay gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha
Bước 8: Kiểm tra chế độ quá tải
Chú ý: Trong quá trình vận hành phải theo dõi hoạt động của mạch và ghi
vào bảng báo caùo
4/ Hư hỏng thường gặp
Stt

Nguyên nhân

Cách khắc phục

hư hỏng

Ghi chú

- Dùng VOM đo, kiểm tra lại nguồn
mạch điều, nguồn mạch động lực.
Nhấn nút ON S2,
KM1 không hút,
1

động cơ M1 không
hoạt động (quay
thuận)

- Đo kiểm tra cuộn dây của congtacto

KM1.
- Đo kiểm tra các tiếp điểm động lực
KM1(1-2,3-4,5-6)

của

congtacto

KM1.
- Kiểm tra sơ đồ dấu dây động cơ xem
có chạy đúng ở chế độ Sao (X-Y-Z
nối tắt)
- Dùng VOM đo, kiểm tra lại nguồn
mạch điều, nguồn mạch động lực.

- Nhấn nút ON S3,
KM2 không hút,
2

động cơ M1 không
hoạt động (quay
nghịch)

- Đo kiểm tra cuộn dây của congtacto
KM2.
- Đo kiểm tra các tiếp điểm động lực
KM2(1-2,3-4,5-6)

của

congtacto

KM2.
- Kiểm tra sơ đồ dấu dây động cơ xem
có chạy đúng ở chế độ Sao (X-Y-Z
nối tắt)

3

Nhấn nút OFF S1

- Dùng VOM đo, kiểm tra nút nhấn

động cơ vẫn cịn

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 87


Bài 13: Lắp mạch đảo chiều quay gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha
hoạt động, khơng

S1.
- Đo kiểm tra các tiếp điểm chính

dừng.

KM1 (1-2, 3-4, 5-6), KM2 (1-2, 3-4,
5-6) của congtacto KM1, KM2.

- Kiểm tra sơ đồ dấu dây mạch động
lực
Khi có sự cố quá tải - Dùng VOM đo, kiểm tra tiếp điểm
4

động cơ vẫn còn

F1 ở mạch điều khiển, mạch động

hoạt động, không

lực.

dừng.

13.3. VIẾT BÁO CÁO THỰC HÀNH
1/ Tên bài.
2/ Trang bị điện và nguyên lý hoạt động của mạch.
3/ Sơ đồ thực hành.
4/ Bảng chân lý.
5/ Nhận xét.
Hoạt động của các phần tử trong mạch
Thứ tự
điều
khiển

Trạng thái điều
khiển

1

Nút nhấn S2

2

Nút nhấn S3

…

…

Cuộn hút

Tiếp

Tiếp

KM1

điểm

điểm

chính

phụ

KM1

KM1

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Động
cơ M1
…

Trang 88


Bài 13: Lắp mạch đảo chiều quay gián tiếp động cơ không đồng bộ ba pha
CÂU HỎI KIỂM TRA:
1/ Dùng đồ thị dòng điện xoay chiều ba pha chứng minh rằng khi đổi thứ tự
của hai pha trong ba pha vào động cơ thì chiều của từ trường quay trong động
cơ bị thay đổi?
2/ Trong trường hợp ta có hai công tắc tơ điện áp định mức khác nhau thì
có thể sử dụng trong mạch đảo chiều động cơ được không? Nếu được hãy vẽõ
sơ đồ mạch?

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 89


Bài 14: Lắp mạch đảo chiều quay trực tiếp động cơ không đồng bộ ba pha

BÀI 14: LẮP MẠCH ĐẢO CHIỀU QUAY TRỰC TIẾP
ĐỘNG CƠ KHÔNG ĐỒNG BỘ BA PHA
Thời lượng: 9 giờ
Mục tiêu:

 Trình bày được nguyên lý hoạt động của mạch.
 Laép ráp, vận hành mạch đúng yêu cầu kỹ thuật, đảm bảo an toàn khi thao
tác.
Nội dung:
14.1. TĨM TẮT LÝ THUYẾT
Trong quá trình làm việc của một số máy móc, việc đổi chiều quay
diễn ra tức thì. Chẳng hạn như trong quá trình cắt ren của máy tiện, khi dao
cắt đi hết hành trình cắt thì lặp tức người thợ phải kéo dao ra, đồng thời đổi
chiều quay của trục chính để đưa dao về vị trí xuất phát ban đầu, chuẩn bị cho
hành trình cắt tiếp theo. Việc đổi chiều quay yêu cầu diễn ra một cách nhanh
chóng, không có đủ thời gian cho người thợ sử dụng thêm thao tác ấn nút
dừng. Để đáp ứng yêu cầu trên ta sử dụng bộ nút ấn hai tầng tiếp điểm thay
thế cho bộ nút ấn một tầng tiếp điểm thông thường.
Sau đây chúng ta nghiên cứu mạch điện tự động đổi chiều quay tức thì
động cơ xoay chiều ba pha.
Mạch sử dụng 2 contactor KM1 và KM2 dùng để đóng điện cho Động cơ M1
họat động theo chiều quay Thuận hoặc Ngược.
*) Nguyên lý hoạt động:
a. Mở máy:
- Đóng CB Q2
- Nhấn nút S2:
Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 90


Bài 14: Lắp mạch đảo chiều quay trực tiếp động cơ không đồng bộ ba pha
 Hở mạch (1-2)S2 bên mạch KM2, không cho phép mạch KM2 hoạt
động cùng lúc với KM1.
 Nối tắt (3-4)S2, cung cấp điện cho cuộn hút contactor KM1

- Khi cuộn dây KM1 có điện:
 Tiếp điểm (21-22)KM1 mở ra: không cho dòng điện qua cuôn dây
KM2(mạch KM2 luôn bị hở mạch trong suốt quá trình mạch KM1 làm việc)
 Tiếp điểm (13-14)KM1 đóng lại: Làm nhiệm vụ duy trì dòng điện
qua cuôn dây KM1
 Ba Tiếp điểm chính KM1 đóng lại: Làm nhiệm vụ cấp điện 3 pha
vào cho động cơ quay với chiều quay thứ nhất.
b. Đảo chiều quay:
Nhấn nút S3
 Hở mạch (1-2)S3 bên mạch KM2, không cho phép mạch KM1 hoạt
động cùng lúc với KM2.
 Nối tắt (3-4)S3, cung cấp điện cho cuộn hút contactor KM2
- Khi cuộn dây KM2 có điện:
 Tiếp điểm (11-12)KM2 mở ra: không cho dòng điện qua cuôn dây
KM1(mạch KM1 luôn bị hở mạch trong suốt quá trình mạch KM1 làm việc)
 Tiếp điểm (23-24)KM2 đóng lại: Làm nhiệm vụ duy trì dòng điện
qua cuôn dây KM2
 Ba Tiếp điểm chính KM2 đóng lại: Làm nhiệm vụ cấp điện 3 pha
vào cho động cơ quay với chiều quay thứ hai. (vì đã được đảo 2 trong ba pha
cấp vào cho động cơ).
*) Ứng dụng thực tế:
Dùng để ứng dụng điều khiển các cần trục, balang, thang máy, cửa
cuốn….
Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 91


Bài 14: Lắp mạch đảo chiều quay trực tiếp động cơ không đồng bộ ba pha
14.2. NỘI DUNG THỰC HÀNH

1/ Chuẩn bị dụng cụ thiết bị:
- Sa bàn thực hành
- Công tắc tơ
- Nút nhấn
- Rơ le nhiệt
- Động cơ điện 3 pha
- Dây điện đấu nối
- Đồng hồ vạn năng, tuốc nơ vít, ampe kìm
2/ Sơ đồ thực hành:

Giáo Trình Thực Tập Điện Công Nghiệp

Trang 92