Khảo sát hiện trạng truyền thông môi trường tại trường ĐHKTCN và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác truyền thông môi trường năm 2011

Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

PHẦN MỞ ĐẦU

1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
- Môi trường đang trở thành vấn đề chung của nhân loại, được cả thế giới
quan tâm. Việt Nam cũng là nước có mơi trường đang bị hủy hoại nghiêm trọng do
các hoạt động của con người như phá rừng, khai thác tài nguyên thiên nhiên vô tội
vạ…. gây nguy cơ mất cân bằng sinh thái, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống
cũng như sự phát triển của đất nước. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến
hậu quả trên là do nhận thức và thái độ của con người về mơi trường cịn nhiều hạn
chế. Từ đó yêu cầu đặt ra là phải làm thế nào để nâng cao hiệu quả giáo dục môi
trường, truyền thơng mơi trường.
- Tại TP.Hồ Chí Minh trong những năm gần đây, nền kinh tế đã đạt được
những thành tựu đáng kể nhưng mơi trường thì bị ơ nhiễm nghiêm trọng bởi nhiều
nguyên nhân. Bên cạnh đó, ý thức hiểu và bảo vệ mơi trường của người dân nói
chung, học sinh – sinh viên nói riêng cịn nhiều sự hạn chế, nhất là bộ phận học
sinh, sinh viên đang ở trong quá trình hình thành nhân cách, dễ tiếp thu….là đối
tượng quan trọng trong việc góp phần xây dựng, bảo vệ môi trường một cách hiểu
quả nhất.
- Hiện nay chương trình giáo dục mơi trường đã được đưa vào giảng dạy ở
các cấp tiểu học, trung học và đại học. Nhưng giải pháp chỉ là giảng dạy lý thuyết
và chưa được hiệu quả trong việc nâng cao nhận thức cũng như ý thực tự giác bảo
vệ môi trường.
- Với đối tượng là sinh viên- tầng lớp tri thức trẻ của đất nước, ngồi việc
được trang bị kiến thức chun mơn, xã hội thì việc nhận thức được vấn đề mơi
trường là một vấn đề thiết yếu nhưng không phải chỉ là hiểu mà sinh viên cần phải
đưa những hiểu biết về mơi trường của mình thành những thói quen ý thức bảo vệ

SVTH: Khưu Đức Phượng

1


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

môi trường. Và từ đó tuyên truyền rộng rãi đến tất cả mọi người, để nhiệm vụ bảo
vệ môi trường không phải là của bất kỳ cá nhân hay tập thể nào cả mà là nhiệm vụ
chung của tất cả mọi người đang sống trên hành tinh này.

2. MỤC TIÊU ĐỀ TÀI:
- Đánh giá hiệu quả của công tác truyền thông môi trường đã và đang thực
hiện tại trường ĐH Kỹ thuật Công Nghệ TpHCM và đề xuất các biện pháp nâng cao
hiệu quả truyền thông.

3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1 Phương pháp luận
- Khi xã hội phát triển mạnh mẽ, con người đã nhận thức được sự ảnh hưởng
của việc ô nhiễm môi trường đến cuộc sống của mình, và họ ra sức khắc phục hậu
quả. Tuy nhiên, đó chỉ là cách sửa chữa tạm thời vì chính con người là ngun nhân
dẫn đến sự ô nhiễm môi trường ngày càng trầm trọng. Vì vậy, để mơi trường trở nên
tốt đẹp hơn thì ý thức bảo vệ môi trường sẽ là công cụ giải quyết vấn đề này một
cách hiệu quả nhất.
- Để nâng cao ý thức bảo vệ môi trường phải thông qua hình thức giáo dục
mơi trường, truyền thơng mơi trường đến với tất cả mọi người. Việc giáo dục môi
trường phải gắn liền với các yếu tố thực tiễn, hình thành thói quen tự nguyện bảo vệ
mơi trường.

- Để vừa đảm bảo sự phát triển xã hội cùng với sự phát triển bền vững là vấn
đề thách thức, ưu tiên hàng đầu của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Vì vậy
hơn lúc nào hết việc giáo dục nhận thức bảo vệ mơi trường thơng qua hình thức

SVTH: Khưu Đức Phượng

2


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

truyền thông môi trường đang được các nước hưởng ứng như một chiến lược toàn
cầu.
3.2 Phương pháp cụ thể
- Thu thập tài liệu- số liệu: thu thập tài liệu, số liệu của các tài liệu nghiên
cứu có liên quan đến cơng tác giáo dục truyền thông môi trường.
- Phương pháp điều tra xã hội học: Lập phiếu khảo sát với đối tượng khảo sát
là sinh viên trường ĐH KTCN TPHCM để có thể đánh giá hiệu quả công tác truyền
thông môi trường.
- Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Thống kê số liệu sau khi khảo sát để
có thể đánh giá hiệu quả cơng tác truyền thơng mơi trường có hiệu quả hay không?

4. NỘI DUNG ĐỀ TÀI
Để đạt được mục tiêu đã đề ra, nội dung cần nghiên cứu bao gồm:
- Nghiên cứu hiện trạng giáo dục môi trường tại Việt Nam và nhất là công tác
truyền thông môi trường tại các trường Đại học trên địa bàn TPHCM.
- Khảo sát công tác truyền thông môi trường tại trường ĐH Kỹ thuật Công
nghệ TPHCM qua các hoạt động truyền thông môi trường, phiếu khảo sát…

- Đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả truyền thông, nâng cao ý thức
bảo vệ môi trường cho sinh viên…

5. Ý NGHĨA KHOA HỌC- THỰC TIỄN
5.1 Ý nghĩa khoa học

SVTH: Khưu Đức Phượng

3


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

- Là cơ sở dữ liệu đầy đủ về hoạt động truyền thông môi trường tại trường
ĐH KTCN TPHCM trong 12 năm vừa qua.
- Cung cấp thông tin giúp các nhà quản lý hoạch định các chiến lược về
truyền thông tại trường ĐH KTCN TPHCM.
- Cung cấp các giải pháp để có thể nâng cao hiệu quả truyền thông tại trường
ĐH KTCN TPHCM.
5.2 Ý nghĩa thực tiễn:
- Đề tài có thể xem như là sự kế thừa của các ý tưởng về GDMT trong học
đường vốn đã có từ rất lâu. Đó là những ý tưởng về xây dựng các trình hoạt động
câu lạc bộ, đội nhóm nhằm cung cấp thêm nhiều thơng tin về môi trường cũng như
ý thức bảo vệ môi trường của học sinh, sinh viên – những thế hệ trẻ của đất nước.
- Đề tài đánh giá đầy đủ nhất về công tác truyền thông tại trường, đưa ra
những ưu điểm, nhược điểm trong công tác truyền thông tại trường.
- Vì vậy, việc thực hiện đề tài này, tác giả mong muốn có thể đánh giá được
hiệu quả của công tác truyền thông môi trường- lấy trường ĐH Kỹ thuật Công nghệ

TPHCM làm đối tượng khảo sát và qua đó có thể đề xuất những biện pháp hiệu quả,
thực tế nhất để có thể nâng cao hiệu quả truyền thông môi trường .

6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Trong phạm vi trường ĐH Kỹ thuật Công Nghệ TPHCM.

7. GIỚI HẠN ĐỀ TÀI
- Đề tài chỉ giới hạn điều tra và đánh giá hiệu quả công tác truyền thông môi
trường trong phạm vi trường Đại học Kỹ thuật công nghệ TPHCM.
SVTH: Khưu Đức Phượng

4


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

8. CẤU TRÚC LUẬN VĂN
Gồm 5 chương với nội dung như sau:
Chương I - Tổng quan về giáo dục truyền thông môi trường
Chương II - Các hoạt động tuyên truyền môi trường tại các trường ĐH trên địa
bàn TPHCM
Chương III - Công tác truyền thông môi trường tại ĐH KTCN
Chương IV - Đánh giá hiệu quả của công tác truyền thông môi trường tại trường
ĐH Kỹ thuật Công nghệ TPHCM.
Chương V- Đề xuất giải pháp.

SVTH: Khưu Đức Phượng

5


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

CHƯƠNG I
TỔNG QUAN VỀ GIÁO DỤC – TRUYỀN THÔNG MÔI TRƯỜNG

1.1 GIÁO DỤC MƠI TRƯỜNG
1.1.1 Định nghĩa về Giáo dục mơi trường
Giáo dục môi trường được phát triển trong nửa thế kỷ 20 từ các môn học
như: nghiên cứu tự nhiên, giáo dục về bảo tồn và giáo dục ngoại khóa…Khái niệm
giáo dục mơi trường có thể tóm tắt trên một số quan điểm sau đây:
- Giáo dục môi trường nhằm hiểu biết mối quan hệ môi trường tự nhiên, môi
trường xã hội và vai trị của con người trong đó.
- Giáo dục mơi trường là q trình học hỏi liên tục phát triển theo kinh
nghiệm của chúng ta trong quá trình trải nghiệm cuộc sống.
- Mục tiêu cuối cùng đạt được qua học hỏi, trải nghiệm là thay đổi hành vi
của nhân loại.
- Nỗ lực giáo dục của chúng ta cần tập trung vào việc nâng cao chất lượng
cuộc sống bền vững và thân thiện với môi trường.
Con người với các tổ chức khác nhau coi giáo dục môi trường như một
phương tiện để tiến đến sự bền vững hơn, bảo vệ môi trường tốt hơn và thay đổi
hành vi của con người.
Một số định nghĩa về giáo dục môi trường
- Tổ chức giáo dục, khoa học và văn hóa thế giới (UNESCO), (BelgradeNam Tư năm 1975): “Mục tiêu của giáo dục môi trường là phát triển một thế giới
mà mọi người nhận thức và quan tâm về môi trường cũng như các vấn đề liên quan

SVTH: Khưu Đức Phượng

6


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

và có kiến thức, kỹ năng, thái độ, tình cảm và cam kết hành động cá nhân hay tập
thể hướng đến các giải pháp cho các vấn đề hiện tại và ngăn chặn các vấn đề mới
phát sinh”
- Báo cáo kết luận hội nghị liên chính phủ về Giáo dục mơi trường (Tbilisi,
USSR,1977): “…nhằm tiếp tục làm cho mỗi cá nhân và cả cộng đồng hiểu tính
phức tạp của mơi trường tự nhiên và xã hội trong sự tác động lẫn nhau giữa các
phương diện vật lý, sinh học, xã hội, kinh tế và văn hóa; thu được kiến thức, giá trị,
thái độ và các kỹ năng thực hành để tham gia với tinh thần trách nhiệm và hiệu quả,
nhằm giải quyết các vấn đề về môi trường trong việc quản lý nâng cao chất lượng
môi trường”.
- Hội bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN-1971): “…quá trình nhận thức giá
trị và làm sáng tỏ các khái niệm để phát triển kỹ năng và thái độ cần thiết, giúp hiểu
biết sâu sắc mối liên quan lẫn nhau giữa con người với nền văn hóa nhân loại và
môi trường sinh học xung quanh. Giáo dục mơi trường cũng địi hỏi thực hành trong
việc đưa ra các quyết định và tự tạo lập một chuẩn mực cho hành vi về vấn đề liên
quan đến chất lượng mơi trường”.

1.1.2 Mục đích của Giáo dục mơi trường
- GDMT trong nhà trường nhằm đạt đến mục đích cuối cùng là người học
được trang bị:
 Một ý thức trách nhiệm sâu sắc đối với sự phát triển bền vững của Trái Đất.

 Một khả năng cảm thụ, đánh giá vẻ đẹp của nền tảng đạo lý môi trường
 Một nhân cách được khắc sâu nền tảng đạo lý môi trường.
- Năm mục tiêu có quan hệ tương hỗ trong giáo dục mơi trường:
 Nhận thức: giúp cho các đồn thể xã hội và cá nhân đạt được một nhận thức
và sự nhạy cảm đối với môi trường và những vấn đề liên quan.

SVTH: Khưu Đức Phượng

7


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

 Kiến thức: giúp cho các đoàn thể xã hội và cá nhân tích lũy được nhiều kinh
nghiệm khác nhau và có sự hiểu biết cơ bản về môi trường và những vấn đề
liên quan.
 Thái độ: giúp cho các đoàn thể xã hội và cá nhân hình thành được những giá
trị và ý thức quan tâm vì mơi trường, cũng như động lực thúc đầy trong việc
tham gia tích cực vào việc bảo vệ và cải thiện môi trường.
 Kỹ năng: giúp các đồn thể xã hội và cá nhân có được những kỹ năng trong
việc xác định và giải quyết các vấn đề môi trường.
 Tham gia: tạo cơ hội cho các đoàn thể xã hội và cá nhân tham gia một cách
tích cực ở mọi cấp trong việc giải quyết những vấn đề môi trường.
1.1.3 Một số thành tựu GDMT trên thế giới và ở Việt Nam
1.1.3.1 Một số thành tựu GDMT trên thế giới
- Đức, có chương trình “Tìm hiểu đất nước” trong
bậc tiểu học. Các cấp học từ trung học trở lên thì nội
dung GDMT được gắn hữu cơ vào chương trình Sinh học và

Địa lí
- Bungari, cấu tạo chương trình khoa học ở cấp 1 và
học sinh ở cấp 2và 3 theo tư tưởng chủ đạo “Con người
và Môi trường”. Trong chương trình cấp 1 có hẳn một
môn riêng

biệt là “Kiến thức về môi trường”, cung

cấp cho học sinh nội dung đơn giản nhưng rất cơ bản về
môi trường xung quanh như: nhà trường, làng mạc, thôn
xóm, địa phương, đường xá, giao thông, vườn cây, rừng,
nước, lửa, động vật có ích, có hại. Chương trình học sinh
cấp 2 biên soạn theo quan điểm “Tìm hiểu môi trường từ
gần tới xa” như môi trường thôn xóm,

môi trường

rừng, các cây nông nghiệp, sinh vật đồng ruộng,…

SVTH: Khưu Đức Phượng

8


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

- Nhật, trọng tâm của GDMT là chống ô nhiễm
và bảo vệ sức khỏe, nội dung này đựơc lồng ghép

vào các môn học đặc biệt là môn Sinh học và Địa lý.
- Indonesia, người ta đã thiết lập các trung tâm
nghiên cứu về môi trường trong các học viện. Các trung
tâm này là nơi cung cấp các chuyên gia cho việc nghiên
cứu, đào tạo cho các công việc khác có liên quan đến
khoa học môi trường ở các cấp quốc gia và khu vực. Tuy
nhiên ở các vùng sâu vùng xa thì trình độ dân trí về
môi trường chưa được cao.
- Malaysia, các trường đại học đã có mối liên kết
với các học viện trong và ngoài nước để đào tạo các
chuyên gia về môi trường. Một số trường đại học đã
tổ chức các khóa chính trị, các khóa học ngoại khóa
về môi trường cho hầu hết các sinh viên ở các ngành
khác nhau. Trình độ môi trường của nhân dân Malaysia
khá cao.
- Singapore, các chương trình giảng dạy môi trường
ở các trường đại học tổng hợp, đại học bách khoa. Học
viện giáo dục được tiến hành tốt nhất. Việc giáo dục
về môi trường được các quy định về pháp luật đi kèm.
Các trường đại học thành lập các ủy ban để cố vấn
cho chính phủ về mặt môi trường nhằm đưa ra những
chính sách, những chủ trương kịp thời và thích hợp.
Ngoài ra, các trường còn tập trung vào các “Dự án
thành phố sạch và xanh”, “Nguồn gốc của ô nhiễm
không khí và sự kiểm soát nó”, “Quản lý chất thải
nguy hiểm”, “Bảo quản, lọc và xử lí nước thải”…

SVTH: Khưu Đức Phượng

9

Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

- Ôû Philipines, hầu hết các trường đại học đều có
khoa học hay chỉ ít cũng có một bộ môn môi trường
(Hoặc Environmental Sciences hoặc Environmental Study).
đây đào tạo cả chuyên ngành môi trường tài nguyên,
môi trường sinh thái lẫn công nghệ môi trường. Là
một đất nước chịu nhiều thiên tai nên Philipines rất chú
trọng giáo dục các sự cố môi trường và phòng chống.
- Thái Lan, nơi có trường AIT là nguồn cung cấp
và đào tạo các kỹ thuật viên môi trường, giáo dục ở
cấp học sau trung học bao gồm đào tạo chuyên nghiệp
và chuyên gia môi trường cũng được xúc tiến mạnh
mẽ. Hầu hết các trường đại học ở Thái Lan đều có
quyền cấp bằng cử nhân hoặc thạc só về môi trường.
Một số trường còn có cả chương trình đào tạo tiến só
trong lónh vực này. Tuy nhiên người Thái Lan vốn sợ rằng,
trong tương lai gần sẽ có một sự cung cấp quá dư các
nhà môi trường được đào tạo một cách tổng quát mà
thiếu hẳn những chuyên gia sâu trong một số lónh vực
môi trường học. Các báo cáo của các chuyên gia Thái
ở Hội nghị GDMT cho rằng: “Thái Lan cần có nổ lực hơn
nữa để đưa giáo dục và đào tạo, huấn luyện GDMT vào
các chương trình học hiện hành dành cho tất cả các
ngành học mà họ sắp tốt nghiệp có liên quan đến sự
phát triển”. Mặt khác, TS Chunaphicun cũng xác nhận

“GDMT, nước chúng tôi được quan tâm và đạt đươc
những cao trào rộng khắp, có lẽ chỉ đứng sau giáo dục
AIDS”.
Tuy hình thức và phương phháp GDMT ở mỗi nước
có khác nhau nhưng đều đã khẳng định sự cần thiết vaø
SVTH: Khưu Đức Phượng

10


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

tính cấp bách của giáo dục môi trường trong nhà trường
và trong cộng đồng xã hội. Hội nghị thượng đỉnh về
Trái Đất họp tại Rio Janeiro (Braxin) năm 1992 đã xác định
chiến lược hành động cho loài người về môi trường và
phát triển môi trường ở thế kỷ 21, trong đó có hành
động xem xét lại tình hình GDMT và đưa GDMT vào chương
trình giáo dục cho tất cả mọi lớp và ở các cấp học.
Đây cũng là một trong những mục tiêu chủ yếu của
chương trình GDMT quốc tế (IEEP) của UNESCO và UNEP. Sau
hội nghị này tất cả các nước xem lại tình hình GDMT ở
quốc gia mình và xây dựng những mô hình giáo dục mới
phủ hợp nhằm nâng cao hiệu quả.
1.1.3.2 Một số thành tựu GDMT ở Việt Nam
- nước ta, việc GDMT mới được bắt đầu từ những
năm cuối thập niên 70, còn việc GDMT trong trường phổ
thông chỉ mới được thực hiện vào thập niên 80 cùng

với kế hoạch cải cách giáo dục. Để thực hiên nhiệm vụ
GDMT trong trường phổ thông, ngay từ thời kỳ đó đã có
hai đề tài cấp nhà nước được tiến hành nghiên cứu về
phương thức nội dung GDMT trong nhà trường, trong đó
tập trung chủ yếu là môn sinh học và địa lý. Từ năm
1982 – 1983 khoa học địa lý trường Đại học Sư phạm Hà
Nội đã đưa môn bảo vệ tự nhiên, mà nay là GDMT vào
chương trình đào tạo. Đến năm 1985, cuốn “Quán triệt
tinh than giáo dục kỹ thuật tổng hợp, hướng nghiệp, dân
số và bảo vệ môi trường” của nhà xuất bản Giáo
dục và cuốn “Giáo dục bảo vệ môi trường trong nhà
trường phổ thông” của PGS. Nguyễn Dược in vào năm

SVTH: Khưu Đức Phượng

11


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

1986 cho thaáy rõ sự nhận thức về GDMT ở nước ta. Hiện
nay, các hoạt động GDMT được tiến hành một cách mạnh
mẽ. Ngoài việc GDMT cho quần chúng nhân dân thông
qua phương tiện truyền thông đại chúng rất đa dạng và
phong phú ( chương trình “Dân số và Môi trương”, “Môi
trường và Đời sống”. Các phong trào “Sạch và Xanh”
của các thành phố lớn, các trường đại học đã đóng
góp đáng kể vào công tác GDMT) trong nhiều trường đại

học đã có các môn học về môi trường. Từ năm học
1995 – 1996 trở đi, tất cả trường đại học khoa học tự
nhiên (Hà Nội), năm học 1993 – 1994 khoa “Môi trường
học” được thành lập và triển khai đào tạo các cán bộ
về khoa học môi trương. Tp. Hồ Chí Minh, khoa môi
trường cũng được thành lập ở trường Đại học Khoa học
Tự nhiên và Đại học Kỹ thuật Công nghệ vào năm
1999.
- Song song với việc giảng dạy trong nhà trường,
nhiều đề tài nghiên cứu khoa học về GDMT cấp nhà
nước và cán bộ quản lý, nhiều đề tài luận án phó
tiến só và thạc só đã và đang được thục hiện, có tác
dụng mở rộng nôi dung và nâng cao hiệu quả của việc
GDMT.
- Thật ra, hành động có ý nghóa biểu trung lớn nhất
ở nước ta về GDMT là ngay từ năm 1962, Bác Hồ đã
khai sinh ra “Tết trồng cây” và cho đến nay, phong trào
này phát triển ngày càng mạnh mẽ. Năm 1991, Bộ
Giáo dục – Đào tạo đã có chương trình trồng cây hỗ trợ
phát triển giáo dục và đào tạo BVMT (1991 – 1995).

SVTH: Khưu Đức Phượng

12


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

- Từ năm 1986 trở đi, cùng với các đề tài nghiên
cứu về BVMT đã xuất hiện (Hoàng Đức Nhuận 1982,
Nguyễn Dược 1982; 1986, Trịnh Ngọc Bích 1982,…).
- Thông qua việc thay đổi sách giáo khoa (Cải cách
giáo dục) (1986 – 1992) các tài liệu chuyên ban và thí
điểm, tác giả sách giáo khoa đã chú trọng đến việc
GDMT vào sách, đặt biệt là ở môn Sinh, Địa, Hoá, Kỹ
thuật. Đợt thay sách bắt đầu từ năm 2002 đã tích hợp
kiến thức môi trường vào tất cả các môn học.
- Trong “Kế hoạch hành động quốc gia về môi trường
và phát triển bền vững của Việt Nam gia đoạn 1996 –
2000” GDMT được ghi nhận như bộ phận cấu thành
- Từ năm 1996, Dự án GDMT trong nhà trường phổ
thông Việt Nam (VIE 95/041) của Bộ Giáo dục và Đào tạo
do UNDP (Chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc) tài trợ
đã nhằm vào mục tiêu cơ bản:
 Hỗ trợ xây dựng một bản chính sách và chiến lược
thực hiện quốc gia về GDMT tại Việt Nam.
 Tăng cường năng lực của Bộ Giáo dục và Đào tạo
trong việc truyền đạt những nội dung và phương
pháp GDMT vào các chương trình đào tạo giáo viên.
 Xây dựng các hoạt động GDMT cụ thể để thực hiện
ở cấp Tiểu học và Trung học.
- Các mục tiêu trên được thực hiện ở mức chi tiết
và cụ thể hơn trong thực tiễn thông qua dự án VIE 98/018.
- Ngày 17 tháng 10 năm 2001 Thủ tướng Chính Phủ
đã có Quyết định số 1363/QĐ– TTG về việc phê duyeät

SVTH: Khưu Đức Phượng

13


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

đề án “Đưa nội dung BVMT vào hệ thống giáo dục quốc
dân”

1.2 TRUYỀN THƠNG MƠI TRƯỜNG
1.2.1 Truyền thơng
Khái niệm : Truyền thơng là q trình trong đó người gửi, truyền các thơng điệp tới
người nhận hoặc trực tiếp hoặc thông qua các kênh, nhằm mục đích thay đổi nhận
thức, kiến thức, thái độ, kỹ năng thực hành của người nhận thông điệp.
 Truyền thơng có thể phổ biến các tri thức, trình bày các giá trị, các chuẩn mực
xã hội. Các tri thức bao gồm kiến thức, nhận thức và ý thức trách nhiệm về bất
cứ hành vi nào vì lợi ích tốt đẹp, vì mục tiêu chính đáng của phát triển bền
vững.

NNgười gửi wiýời

Ý tưởng
Suy nghĩ

gửi

Tình cảm

Người nhận

nh cảm

iải mã

Mã hố
Chuyển tải thơng điệp
Chấp nhận thơng điệp
Giải mã

iải mã

Hình 1.1 Mơ hình truyền thông đơn giản.

Các yếu tố của hệ thống truyền thơng
Với mơ hình truyền thơng như trên thì một hệ thống truyền thông bao gồm các yếu tố
sau:
 Người gửi
 Thông điệp

SVTH: Khưu Đức Phượng

14


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

 Kênh truyền thơng

 Người nhận
Mơ hình truyền thơng có thể được diễn giải đơn giản như sau:
Người gửi có một thơng điệp ( thơng tin, ý tưởng, tình cảm, suy nghĩ, thái độ)
muốn được gửi đi.
Người gửi phải mã hố thơng điệp đó, nghĩa là phải chuyển thơng điệp đó
thành âm thanh, từ ngữ, ký tự (thể hiện bằng ngôn ngữ) hay dùng cử chỉ, ký hiệu, ra
hiệu, tư thế…(thể hiện bằng phi ngơn ngữ) để người nhận có thể hiểu được.
Người nhận thơng điệp bằng các giác quan của mình. Nếu khơng có gì cản trở,
gây nhiễu hay làm sai lạc thì người nhận sẽ có một bản sao chính xác, nghĩa là
nguyên si thông điệp đã được gửi.
Người nhận phải giải mã và diễn dịch, phân loại, chấp nhận thông điệp để có
thể hiểu nó một cách chính xác.
Cuối cùng, người nhận phải xác nhận là đã được nhận thông điệp, nghĩa là
người đó phải cho người gửi biết là thông điệp đã được thu nhận, tái tạo và đã được
hiểu rồi.
Như mơ hình trên, truyền thơng có vẻ như là một chu trình đơn giản, dễ dàng.
Trong thực tế, rất hiếm khi diễn ra suôn sẻ như vậy. Việc sử dụng mơ hình giản lược
này khơng phải là cung cấp giải pháp cho q trình truyền thơng mà chính là các
tham số để phân tích các q trình truyền thông và để xác định ra các khiếm khuyết
nhằm cải thiện chúng một cách có hiệu quả hơn.
Trên thực tế, một người vừa là người gửi, vừa có thể đồng thời là người nhận.
Nội dung thông điệp tác động tới hành vi của chúng ta, và cũng ảnh hưởng tới hình
thức, cường độ và nội dung của quá trình truyền thơng. Các yếu tố gây nhiễu có thể
xuất hiện ở bất kỳ bước nào trong q trình truyền thơng và dẫn tới hiểu nhầm hoặc
chẳng hiểu gì.

SVTH: Khưu Đức Phượng

15

Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

1.2.2 Truyền thông môi trường
Khái niệm: Truyền thông môi trường là một công cụ quan trọng, cơ bản của quản lý
mơi trường, nó tác động trực tiếp hoặc gián tiếp làm thay đổi thái độ, hành vi của con
người trong cộng đồng từ đó thúc đẩy họ tự nguyện tham gia vào các hoạt động bảo
vệ môi trường từ đơn giản nhất đến phức tạp nhất, và khơng những chỉ tự mình tham
gia mà cịn lơi cuốn những người khác cùng tham gia tạo ra các kết quả có tình đại
chúng.
1.2.2.1 Tại sao lại cần truyền thơng mơi trường
Các dự án/ chương trình mơi trường thường đem lại kết quả hạn chế, vì những
sự đổi mới và giải pháp của dự án hay chương trình đưa ra khơng được những người
có liên quan hiểu rõ và cùng tham gia.
Những người thực hiện các dự án hay chương trình mơi trường thường nghĩ
rằng các sự kiện khoa học và sự quan tâm đến môi trường của họ có sức thuyết phục, tuy
nhiên, người dân thường nhận thức vấn đề thông qua xúc cảm và giao tiếp xã hội hơn là
bằng lý lẽ và kiến thức.
Những xung đột, mâu thuẫn về lợi ích giữa những người trong cuộc khơng
được điều đình, hồ giải với nhau. Cách tiếp cận đối đầu nhau đã dẫn đến thông tin
một chiều, không quan tâm đến sự hiểu biết và hồn tồn khơng dựa vào cách truyền
thơng hai chiều là hình thức truyền thơng hướng về “cùng chia sẻ” và về các tình
huống “đơi bến cùng có lợi”.
Nhiều cấp ra quyết định không biết cách làm thế nào để lồng ghép một chiến
lược truyền thông vào các dự án về môi trường.
1.2.2.2 Mục tiêu của truyền thông môi trường

SVTH: Khưu Đức Phượng

16


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

Thông tin cho người bị tác động về các vấn đề môi trường để họ biết tình trạng
của họ, từ đó làm họ quan tâm đến việc tìm kiếm các giải pháp khắc phục.
Huy động các kinh nghiệm, kỹ năng, bí quyết địa phương tham gia vào các
chương trình, kế hoạch bảo vệ mơi trường.
Thương lượng, hồ giải các xung đột, khiếu nại, tranh chấp về môi trường
giữa các cơ quan trong nhân dân.
Tạo cơ hội cho mọi thành phần trong xã hội tham gia vào việc bảo vệ mơi
trường- xã hội hố công tác bảo vệ môi trường.
Khả năng thay đổi các hành vi sẽ được hữu hiệu hơn thông qua đối thoại
thường xuyên trong xã hội.
1.2.2.3 Nguyên tắc của truyền thông mơi trường
Truyền thơng mơi trường cần phải:
Là mắt xích để gắn kết các vấn đề mơi trường với q trình hoạch định chính
sách và sự tham gia của người dân.
Quan tâm tới lợi ích của đối tượng truyền thơng /cộng đồng.
Cách thức truyền thông cần phù hợp với đối tượng truyền thơng, có nghĩa là
cần phải đơn giản, cụ thể và phù hợp về văn hố - xã hội.
Truyền thơng có định hướng tới các vấn đề cần được giải quyết, hay các nhu
cầu của cộng đồng.
Tính tới chi phí - hiệu quả và có tính sáng tạo bằng cách sử dụng các cơ sở vật
chất, nguồn nhân lực, phương tiện truyền thơng sẵn có ở địa phương, hơn là dựa vào
các sản phẩm truyền thông đắt tiền.

Trao quyền cho cộng đồng.

SVTH: Khưu Đức Phượng

17


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

Có sự hợp tác giữa những người có trình độ khác nhau, chức năng khác nhau
(giữa các cấp chính quyền, các tổ chức cộng đồng, khu vực tư nhân, các cơ quan
nghiên cứu…).
Kết hợp các kênh, phương tiện, sản phẩm truyền thông khác nhau.
Thử nghiệm trước sản phẩm truyền thơng.
Có sự hồ hợp giữa người truyền thơng và cộng đồng
Nhấn mạnh vào tính bền vững.

SVTH: Khưu Đức Phượng

18


Đồ án tốt nghiệp

SVTH: Khưu Đức Phượng

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

19


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

CHƯƠNG II
CÁC HOẠT ĐỘNG TRUYỀN THÔNG MÔI TRƯỜNG TẠI
CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TP HỒ CHÍ MINH

2.1 CÁC CHỦ TRƯƠNG CHÍNH SÁCH CỦA ĐẢNG, NHÀ NƯỚC VÀ
NGÀNH GIÁO DỤC ĐÀO TẠO VỀ BVMT - GDMT
2.1.1 Nghị quyết 41-NQ/TW của Bộ chính trị ngày 15/11/2004 về “BVMT
trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”
2.1.1.1 Một số nội dung quan trọng của Nghị quyết
- BVMT là một trong những vấn đề sống còn của nhân loại, là nhân tố đảm
bảo sức khỏe và chất lượng cuộc sống của nhân dân, góp phần quan trọng vào việc
phát triển kinh tế- xã hội, ổn định chính trị, an ninh quốc gia và thúc đẩy hội nhập
kinh tế của nước ta.
- BVMT vừa là mục tiêu, vừa là một trong những nội dung cơ bản của phát
triển bền vững, phải được thực hiện trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, dự
án phát triển kinh tế xã hội của từng ngành và từng địa phương. Khắc phục tư tưởng
chỉ chú trọng phát triển kinh tế xã hội mà coi nhẹ việc BVMT, đầu tư cho BVMT là
đầu tư cho phát triển bền vững.
- BVMT là quyền lợi và nghĩa vụ của mọi tổ chức, mọi gia đình và của mỗi
người, là biểu hiện của nếp sống văn hóa, đạo đức, là tiêu chí quan trọng của xã hội
văn minh và là sự nối tiếp truyền thống yêu thiên nhiên, sống hài hịa với tự nhiên
của ơng cha ta.

SVTH: Khưu Đức Phượng

20


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

- BVMT phải theo phương châm lấy phòng ngừa và hạn chế tác động xấu đối
với mơi trường là chính, kết hợp với xử lý ơ nhiễm, khắc phục suy thối, cải thiện
mơi trường và bảo tồn thiên nhiên, kết hợp giữa sự đầu tư của nhà nước với đẩy
mạnh huy động nguồn lực trong xã hội và mở rộng hợp tác quốc tế, kết hợp giữa
công nghệ hiện đại với các phương pháp truyền thống
- BVMT là nhiệm vụ vừa phức tạp, vừa cấp bách, có tính đa ngành và liên
vùng rất cao, vì vậy cần có sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của các cấp Ủy Đảng, sự
quản lý thống nhất của nhà nước, sự tham gia tích cực của mặt trận tổ quốc và các
đoàn thể nhân dân.
2.1.1.2 Các giải pháp thực hiện
- “Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức và trách
nhiệm BVMT”- đây là nội dung rất quan trọng, tăng cường đa dạng hóa các hình
thức tun truyền, phổ biến chính sách, chủ trương, pháp luật và các thông tin về
môi trường và phát triển bền vững cho mọi người, đặc biệt là trong thanh niên, thiếu
niên.
- “Tăng cường công tác quản lý nhà nước về bảo vệ mơi trường” trong đó
chú ý đến việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về BVMT, tăng cường công tác thanh
tra, kiểm tra, giám sát, sớm xây dựng, ban hành quy định giải quyết bồi thường thiệt
hại về mơi trường.
- “Đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động BVMT” trong đó chú trọng tạo cơ sở
pháp lý và cơ chế, chính sách khuyến khích cá nhân, tổ chức và cộng đồng tham gia

công tác BVMT, xây dựng và thực hiện các quy ước, cam kết về BVMT của cộng
đồng dân cư.
- “Áp dụng các biện pháp kinh tế trong BVMT, tạo sự chuyển biến cơ bản
trong đầu tư BVMT”, ngân sách nhà nước sẽ có mục chi riêng cho sự nghiệp môi
trường và tăng dần mức đầu tư hằng năm để đến năm 2006 đạt ít nhất 1% tổng chi

SVTH: Khưu Đức Phượng

21


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

ngân sách nhà nước. Ngồi đầu tư của Nhà nước, sẽ có chính sách khuyến khích các
tổ chức cá nhân trong và ngồi nước đầu tư BVMT.
- “Đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, đào tạo nguồn
nhân lực về môi trường, mở rộng hợp tác quốc tế về môi trường”
2.1.2 Quyết định của Thủ tướng Chính phủ số 1363/QĐ –TTG ngày
17/10/2001 về việc phê duyệt dự án “Đưa nội dung BVMT vào hệ thống giáo dục
quốc dân”
2.1.2.1 Mục tiêu của dự án
- Giáo dục học sinh, sinh viên các cấp học, bậc học, trình độ đào tạo trong hệ
thống giáo dục quốc dân có hiểu biết về pháp luật và chủ trương chính sách của
Đảng và nhà nước về BVMT, có kiến thức về mơi trường để tự giác thực hiện
BVMT.
- Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ giảng dạy, giáo viên, cán bộ nghiên cứu khoa
học công nghệ và cán bộ quản lý về BVMT.
2.1.2.2 Các hoạt động thực hiện dự án

Bộ giáo dục và Đào tạo chủ trì, phối hợp với các cơ quan có liên quan thực
hiện các dự án thành phần như sau:
- Xây dựng chương trình, giáo trình, bài giảng về giáo dục BVMT cho các
bậc học, cấp học và trình độ đào tạo.
- Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên về BVMT.
- Tổ chức chỉ đạo việc đào tạo đội ngũ cán bộ khoa học và quản lý về lĩnh
vực môi trường để đảm bảo nguồn nhân lực cho việc nghiên cứu, quản lý và thực
hiện công nghệ bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.

SVTH: Khưu Đức Phượng

22


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

- Tăng cường cơ sở sản xuất cho việc giảng dạy, học tập, nghiên cứu khoa
học và chuyển giao công nghệ về môi trường trong các trường học.
- Truyền thông rộng rãi thông tin giáo dục BVMT trong khu vực, trong nước
và trên thế giới.
2.2 CÁC TỔ CHỨC TRUYỀN THÔNG MÔI TRƯỜNG
2.2.1 Tổ chức Đoàn thanh niên- Hội sinh viên
- Nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác GDMT và nâng cao nhận thức về
bảo vệ môi trường trong học sinh- sinh viên; được sự quan tâm và hỗ trợ của các
Bộ, Ban ngành liên quan, các trường, địa phương Đoàn Thanh niên - Hội Sinh viên
Việt Nam nói chung và Đồn thanh niên- Hội Sinh viên TPHCM nói riêng trong
thời gian qua đã có những cố gắng rất lớn trong việc giáo dục và nâng cao nhận
thức, kỹ năng hoạt động môi trường cho sinh viên cũng như tổ chức các hoạt động

thiết thực góp phần bảo vệ mơi trường.
- Đồn- Hội thường xuyên tổ chức các hoạt động truyền thông nâng cao nhận
thức cho sinh viên về công tác giữ gìn và bảo vệ mơi trường, phát động phong trào
xây dựng môi trường học đường xanh- sạch- đẹp; tuyên truyền về luật bảo vệ môi
trường trong sinh viên thông qua nhiểu hình thức khác nhau như : thành lập các đội
tuyên truyền viên; tổ chức nhiều đêm nhạc với nội dung bảo vệ môi trường, xây
dựng cuộc sống lành mạnh, gần gũi với môi trường thiên nhiên; tổ chức hiệu quả
nhiều hoạt động tuyên truyền qua hình thức sân khấu hóa, thi xây dựng các dự án,
tổ chức hội thảo môi trường và phát triển bền vững…
- Tổ chức phong trào thi đua xây dựng “Giảng đường văn minh- sạch- đẹp”,
“Lớp học kiểu mẫu” tại các trường trên địa bàn TPHCM.
- Hưởng ứng tuần lễ quốc gia về nước sạch và vệ sinh môi trường được phát
động vào ngày 5/6 – Ngày Môi trường thế giới hằng năm, các cấp Bộ, Ban ngành,
Đoàn - Hội sinh viên các cấp đã phát động nhiều hoạt động tuyên truyền thu hút

SVTH: Khưu Đức Phượng

23


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

đông đảo sinh viên tham gia giao lưu văn hóa mang nội dung tìm hiểu về mơi
trường; mít-ting kỷ niệm Ngày Mơi trường thế giới; ra quân tổng vệ sinh- Ngày chủ
nhật xanh; đạp xe tuyên truyền bảo vệ môi trường…
- Vào dịp hè hằng năm, Trung ương Hội Sinh viên phát động chiến dịch Mùa
hè Xanh, các cấp bộ Hội phối hợp với Đồn thanh niên tổ chức các đội sinh viên
tình nguyện về hoạt động tại các vùng sâu xa, khó khăn với nhiều hoạt động phong

phú. Trong đó hoạt động tuyên truyền người dân bảo vệ môi trường thiên nhiên
luôn được đẩy mạnh hoạt động với nhiều chương trình thiết thực như tun truyền
người dân ăn chín, uống sơi; sử dụng các cơng trình vệ sinh đúng cách; chăn ni
gia súc gia cầm hợp vệ sinh; phát quang bụi rậm; tư vấn về y tế công đồng; hướng
dẫn người dân cách lọc nước…Các hoạt động tình nguyện của sinh viên đã và đang
có những chuyển biến tích cực, để lại hình ảnh đẹp trong xã hội, góp phần xây dựng
bảo vệ mơi trường lành mạnh và phát triển bền vững.

Hình 2.1 Sinh viên Hutech tham gia ngày chủ nhật xanh- làm sạch đẹp mỹ quan TPHCM.

- Xây dựng công tác giáo dục môi trường không chỉ tác động đến cuộc sống
trước mắt của thế hệ hơm nay mà cịn tác động lâu dài cho thế hệ mai sau. Vì vậy,

SVTH: Khưu Đức Phượng

24


Đồ án tốt nghiệp

GVHD: Th.S Vũ Hải Yến

làm tốt công tác giáo dục bảo vệ - truyền thông môi trường sẽ tạo nên những lớp
người thấm nhuần ý thức bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.
2.2.2 Một số tổ chức truyền thông về môi trường
2.2.2.1 Hội bảo vệ thiên nhiên môi trường Việt Nam (VACNE)
- Hội được thành lập ngày 23/11/1988 do Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng ký
quyết định. Hội hoạt động với các mục tiêu cụ thể như:
 Tư vấn và phản biện xã hội trong lĩnh vực bảo vệ thiên nhiên và môi trường


Nghiên cứu khoa học, công nghệ về bảo vệ môi trường (BVMT) và phát
triển bền vững (PTBV) và áp dụng vào thực tiễn



Xây dựng và phổ cập các mơ hình BVMT & PTBV



Xuất bản các tạp chí, ấn phẩm về mơi trường



Sản xuất phim, tổ chức sáng tác tranh về môi trường



Đào tạo, giáo dục, tập huấn về BVMT & PTBV



Tổ chức các cuộc thi, triển lãm về môi trường



Truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng



Xét và trao giải thưởng vì sự nghiệp BVMT hàng năm



Hợp tác quốc tế về BVMT



Các dịch vụ liên quan đến BVMT

SVTH: Khưu Đức Phượng

25