Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chôn lấp CTR sinh hoạt huyện gò quao tỉnh kiên giang

Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

CHƯƠNG 1

GIỚI THIỆU CHUNG
1.1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Việt Nam là một nước đang phát triển và vẫn đang trên con đường cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong những năm gần đây, nhờ thực hiện tốt các
chủ trương đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, nền kinh tế nước ta không
ngừng phát triển, đời sống nhân dân từng bước được nâng cao, dẫn đến các nhu cầu
về ăn, ở trong quá trình sinh hoạt hằng ngày của người dân cũng ngày một tăng cao.
Cùng với đó là lượng chất thải rắn do quá trình sinh hoạt của người dân thải ra cũng
ngày một nhiều hơn, lượng chất thải rắn này nếu không được thu gom, xử lý sẽ là
nguồn gây ra ô nhiễm môi trường. Nhất là tại các vùng nơng thơn, do chưa có sự đầu
tư xây dựng các Nhà máy chế biến rác thải sinh hoạt hay xây dựng các bãi chôn lấp
chất thải rắn sinh hoạt, lượng rác thải sinh hoạt hằng ngày của người dân chủ yếu
được thu gom tạm thời vào các bể chứa rồi đem đốt bỏ mà không qua quy trình xử lý
nào sẽ là nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường.
Gò Quao là một huyện nằm trong vùng Tây Sông Hậu thuộc tỉnh Kiên Giang,
cách thành phố Rạch Giá khoảng 45km về phía Đơng Nam, cách thị xã Vị Thanh
tỉnh Hậu Giang 25 km về phía Tây. Mấy năm gần đây, do huyện có các chính sách
thu hút đầu tư hợp lý nên đã có các doanh nghiệp đầu tư vào địa phương làm cho
diện mạo của địa phương cũng được thay đổi về kinh tế cũng như đời sống nhân dân
địa phương thay đổi theo hướng đi lên. Cùng với đó lượng rác thải sinh hoạt hằng
ngày của người dân ngày một nhiều hơn và được thu gom, xử lý một cách tự phát
gây ra ô nhiễm mơi trường. Vì vậy nhiệm vụ quy hoạch, lựa chọn và xây dựng khu
xử lý để tái sử dụng và chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt là hết sức cần thiết nhằm khắc
phục tình trạng mất vệ sinh và gây ô nhiễm môi trường.
Để xử lý lượng rác thải hợp vệ sinh, tỉnh Kiên Giang đã đầu tư cho huyện Gò
Quao lập Dự án ”Đầu tư xây dựng bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện Gị

Quao, tỉnh Kiên Giang”.
1
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

Đề tài tập trung vào đánh giá tác động môi trường cho dự án xây dựng bãi
chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang.
1.2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI
Với đề tài Luận văn đánh giá tác động mơi trường, cần hồn thành các mục
tiêu như sau:
- Đánh giá những tác động tiềm tàng, tích cực và tiêu cực, trực tiếp và gián
tiếp, ngắn hạn và dài hạn từ các hoạt động của dự án gây ra cho môi trường.
- Trên cơ sở những dự báo và đánh giá, đề xuất những biện pháp giảm thiểu
(bao gồm quản lý và kỹ thuật) nhằm phát huy những tác động tích cực và giảm nhẹ
tới mức có thể những tác động tiêu cực tới mơi trường xung quanh.
1.3. Ý NGHĨA CỦA LUẬN VĂN
Luận văn nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chôn lấp chất
thải rắn sinh hoạt huyện Gò Quao, Kiên Giang. Qua đó, cũng sẽ đóng góp một số ý
kiến làm cơ sở khoa học cho các cơ quan chức năng, trong việc thẩm định, giám sát
và quản lý các hoạt động của dự án về phương diện bảo vệ môi trường và có thể giúp
cho ban quản lý dự án có những thơng tin cần thiết để lựa chọn giải pháp tối ưu
nhằm khống chế ô nhiễm, bảo vệ môi trường và sức khoẻ cộng đồng trong khu vực.

2
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

CHƯƠNG 2

TỔNG QUAN VỀ CHẤT THẢI RẮN
VÀ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG CỦA CHẤT THẢI RẮN
2.1. TỔNG QUAN VỀ CHẤT THẢI RẮN
2.1.1. Định nghĩa chất thải rắn
Chất thải rắn (CTR) là các chất rắn bị loại ra trong quá trình sống, sinh hoạt
của con người và động vật. Chất thải rắn của một q trình sản xuất này có thể là
nguyên liệu cho một quá trình sản xuất khác. Chất thải rắn có thể định nghĩa là bao
gồm tất cả các chất thải phát sinh do các hoạt động của con người và động vật tồn tại
ở dạng rắn được thải bỏ khi khơng cịn hữu dụng hay khơng muốn dùng nữa.
Chất thải rắn có thể phân loại bằng các cách khác nhau. Phân loại dựa vào
nguồn gốc xuất xứ như là rác thải sinh hoạt, văn phòng, thương mại, cơng nghiệp,
đường phố, chất thải trong q trình đập phá nhà xưởng hoặc chất thải trong quá
trình xây dựng. Phân loại dựa vào đặc tính tự nhhiên như là các chất hữu cơ, vơ cơ,
chất có thể cháy hoặc chất khơng có khả năng gây cháy.
2.1.2. Q trình phát triển và quản lý chất thải rắn
Chất thải rắn có từ ngày đầu khi con người có mặt trên mặt đất. Con người và
động vật đã khai thác và sử dụng các nguồn tài nguyên trên trái đất để phục vụ cho
đời sống của mình và thải ra các chất thải rắn. Sự thải bỏ các chất thải từ hoạt động
của con người không gây ra vấn đề ô nhiễm mơi trường trầm trọng bởi vì mật độ dân
số lúc bấy giờ cịn thấp. Bên cạnh đó diện tích đất hữu dụng để đồng hố các chất
thải rắn cịn rất lớn nên đã không làm tổn hại đến môi trường sinh thái.

Khi xã hội phát triển con người sống tập hợp thành nhóm, cụm dân cư thì sự
tích lũy của các chất thải trở nên đóng vai trị rất quan trọng trong cuộc sống. Sự thải
bỏ các thực phẩm thừa và các loại chất thải khác tại các thị trấn, đường phố, trục giao
thông, khu đất trống dẫn đến môi trường thuận lợi cho sự sinh sản và phát triển của
các loài gặm nhấm như chuột. Các loài gặm nhấm là điểm tựa cho các sinh vật ký
sinh như là bọ chét. Chúng mang các mầm bệnh gây nên bệnh dịch hạch. Do không
3
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

có sự thiết lập kế hoạch quản lý chất thải rắn đã dẫn đến sự lan truyền các bệnh trầm
trọng vào giữa thế kỷ 14 tại Châu Âu.
Mãi đến thế kỷ 19 việc kiểm soát dịch bệnh liên quan đến sức khỏe cộng đồng mới
được quan tâm và họ nhận thấy rằng các chất thải từ thực phẩm dư thừa cần phải được thu
gom và tiêu huỷ hợp vệ sinh để kiểm sốt các lồi gặm nhấm, ruồi và các vi khuẩn truyền
bệnh.
Mối quan hệ giữa sức khoẻ cộng đồng và việc lưu trữ, thu gom, và vận
chuyển các chất thải không hợp lý đã thể hiện rõ ràng. Có nhiều bằng chứng cho thấy
chuột, ruồi, và các vi khuẩn truyền bệnh sinh sản tại các bãi rác không hợp vệ sinh
cũng như tại các căn nhà ổ chuột và các loại côn trùng khác. Một trong những
nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường sinh thái (đất, nước, khơng khí) là do việc
quản lý chất thải rắn khơng hợp lý. Các nghiên cứu trước đây cho thấy có 22 loài
bệnh của con người liên quan đến việc quản lý chất thải rắn không hợp lý.
Các phương pháp phổ biến nhất được sử dụng để xử lý chất thải rắn từ đầu thế kỷ
20 là:

 Thải bỏ chất thải rắn trên mặt đất
 Thải bỏ vào nước (sông, hồ, biển)
 Chơn lấp chất thải vào trong lịng đất
 Giảm thiểu và đốt chất thải
Cho đến nay hệ thống quản lý chất thải rắn không ngừng phát triển đặc biệt là
ở Mỹ và các nước công nghiệp tiên tiến. Nhiều hệ thống quản lý rác với hiệu quả cao
ra đời do sự kết hợp đúng đắn giữa các thành phần sau đây:
 Hệ thống tổ chức quản lý
 Quy hoạch quản lý
 Công nghệ xử lý
 Luật pháp và quy định quản lý chất thải rắn
Sự hình thành và ra đời của các luật lệ và quy định về quản lý chất thải rắn ngày
càng chặt chẽ đã góp phần nâng cao hiệu quả của hệ thống quản lý chất thải rắn hiện
nay.
4
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

2.1.3. Ảnh hưởng của chất thải rắn đến môi trường sinh thái
Các hiện tượng liên quan đến sinh thái như ơ nhiễm nước và khơng khí, cũng
liên quan đến việc quản lý chất thải rắn không hợp lý. Ví dụ, nước rị rỉ từ các bãi
chơn lấp khơng hợp vệ sinh gây ô nhiễm nước mặt và nước ngầm. Trong khu vực
khai thác mỏ sự rò rỉ từ nơi thải bỏ các chất thải có thể chứa các độc tố như đồng,
arsenic, hoặc là nước cấp bị ô nhiễm với các hợp chất muối Ca và mg. Mặc dù thiên
nhiên có khả năng pha lỗng, phân tán, phân huỷ, hấp phụ để làm giảm tác động của

sự phát thải vào trong khí quyển, trong nước, và trong đất. Sự mất cân bằng sinh thái
xuất hiện khi khả năng đồng hoá của thiên nhhiên vượt mức giới hạn cho phép.
Trong khu vực có mật độ dân số cao, sự thải bỏ các chất thải gây nên nhiều
vấn đề bất lợi về môi trường. Lượng rác thay đổi từng nơi theo từng khu vực.
Ví dụ như sự thay đổi về số lượng rác thải ở khu vực thành thị và nơng thơn.
Tại Việt Nam ước tính trung bình vao thoi diem 2007 một người dân ở các thành phố
phát thải từ 0,9 đến 1,2 Kg rác/ngày, và người dân ở các đô thị nhỏ và nông thôn phát
thải từ 0,5 đến 0,65 Kg rác/ngày. Tổng lượng chất thải sinh hoạt thải hồi vào mơi
trường được ước tính là khoảng 8 triệu tấn/năm.(Theo bài viết phế thải gia cư ở Việt
Nam của TS. Mai Ánh Tuyết, nguồn www.khoahoc.net)
2.1.4. Hệ thống quản lý chất thải rắn
2.1.4.1. Quản lý chất thải rắn đô thị
Hệ thống quản lý chất thải rắn đơ thị có thể xem như là một bộ phận chuyên
môn liên quan đến sự phát sinh, lưu giữ và phân chia tại nguồn; thu gom, phân chia,
chế biến và biến đổi; trung chuyển và vận chuyển; tiêu hủy chất thải rắn một cách
hợp lý dựa trên nguyên tắc cơ bản là sức khoẻ cộng đồng, kinh tế, kỹ thuật, bảo tồn,
cảnh quan, các vấn đề môi trường, và liên quan đến cả thái độ cộng đồng.
Mục đích của quản lý chất thải rắn:
- Bảo vệ sức khỏe cộng đồng
- Bảo vệ môi trường
- Sử dụng tối đa vật liệu
- Tái chế và sử dụng tối đa rác hữu cơ
- Giảm thiểu rác ở bãi rác
5
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện

Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

Phát sinh chất thải

Phân chia, lưu trữ, chế
biến tại nguồn

Thu gom
Phân chia, chế biến,

Trung chuyển và

và chuyển đổi CTR

vận chuyển

Tiêu hủy
Hình 2.1: Sơ đồ mối liên hệ giữa các thành phần trong hệ thống quản lý CTR
2.1.4.2. Quản lý chất thải rắn tổng hợp
Sự chọn lựa kết hợp giữa cơng nghệ, kỹ thuật, và chương trình quản lý để đạt được
mục đích quản lý chất thải được gọi là quản lý chất thải rắn tổng hợp (ISWM). Văn phịng
bảo vệ mơi trường của Mỹ (USEPA) đã đưa ra thứ bậc hành động ưu tiên trong việc thực
hiện ISWM là: Giảm tại nguồn, tái chế, đốt chất thải, và tiêu hủy. Hiệu quả lớn nhất của
chương trình này là giảm được kích thước và kinh phí xây dựng lị đốt. Tái chế chất thải
cũng giảm được các yếu tố làm thiệt hại nồi hơi, loại bỏ được các thành phần xỉ, và các chất
bẩn khác trong lò luyện.
2.1.4.3. Các công cụ pháp lý trong công tác quản lý chất thải rắn
a/. Các tiêu chuẩn
Các tiêu chuẩn áp dụng cho mọi khía cạnh của việc quản lý chất thải rắn, bao
gồm lưu chứa, thu gom, vận chuyển, khôi phục tài nguyên và tiêu hủy cuối cùng.

Các tiêu chuẩn chủ yếu bao gồm: tiêu chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn vận hành được áp
dụng cho lưu chứa, thu gom vận chuyển chất thải rắn, củng như quản lý, vận hành,
6
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

bảo dưỡng các phương tiện. Các tiêu chuẩn này củng bao gồm các quy định về giảm
thiểu và tái chế chất thải.
b/. Các loại giấy phép
Các loại giấy phép được cấp cho các loại phương tiện sử dụng trong chất thải
rắn được phê duyệt để đảm bảo công tác tiêu hủy chất thải rắn được an toàn. Các
giấy phép địa điểm chỉ có thể được cấp, nếu như giấy phép quy hoạch cần có đối với
địa điểm này đã có hiệu lực. Chúng có thể phải tuân theo các điều kiện do các cơ
quan quản lý chất thải rắn quy định và có thể bao gồm các hạng mục như: thời hạn
của giấy phép; sự giám sát bởi người giữ giấy phép; loại và số lượng chất thải, các
phương pháp giải quyết chất thải; sự ghi lại thông tin; các biện pháp đề phịng cần
có; những giờ thích hợp cho việc giải quyết chất thải; và các công việc cần phải hoàn
thành trước khi các hoạt động được phép bắt đầu, hoặc trong khi các hoạt động đó
tiếp diễn.
c/. Các cơng cụ kinh tế
- Các lệ phí: Có 3 loại phí được áp dụng cho việc thu gom và đổ bỏ chất thải
rắn: phí người dùng, phí đổ bỏ và phí sản phẩm.
- Các khoản trợ cấp: Các khoản trợ cấp được cung cấp cho các cơ quan và
khu vực tư nhân tham gia vào các lĩnh vực quản lý chất thải rắn
- Các hệ thống ký quỹ - hoàn trả: các hệ thống ký quỹ - hoàn trả biểu hiện mối

quan hệ giữa thuế và trợ cấp. Các loại thuế, phí, lệ phí đặc biệt đối với các khách
hàng được thiết kế để khuyến khích tái chế và ngăn ngừa ô nhiễm
2.1.4.4. Những thách thức của việc quản lý chất thải rắn trong tương lai
Xã hội càng phát triển, dân số thế giới càng gia tăng kết hợp với sự đơ thị hố
và cơng nghiệp hóa làm cho lượng rác thải phát sinh ngày càng nhiều. Những thách
thức và cơ hội có thể áp dụng để giảm thiểu lượng rác thải trong tương lai là:
-

Thay đổi thói quen tiêu thụ sản phẩm trong xã hội

-

Giảm lượng rác thải tại nguồn

-

Phân chia rác tại nguồn

-

Xây dựng bãi chôn lấp an tồn hơn

-

Phát triển cơng nghệ mới.
7

SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh

Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

2.1.5. Hiện trạng và quản lý chất thải rắn ở Việt Nam
2.1.5.1. Tình hình phát sinh
Ở Việt Nam mỗi năm phát sinh đến hơn 15 triệu tấn CTR, trong đó chất thải
sinh hoạt từ các hộ gia đình, nhà hàng, các khu chợ và kinh doanh chiếm tới 80%
tổng lượng chất thải phát sinh trong cả nước. Lượng cịn lại phát sinh từ các cơ sở
cơng nghiệp. Chất thải nguy hại công nghiệp và các nguồn chất thải y tế nguy hại tuy
phát sinh với khối lượng ít hơn nhiều nhưng cũng được coi là nguồn thải đáng lưu ý
do chúng có nguy cơ gây hại cho sức khoẻ và môi trường rất cao nếu như không
được xử lý theo cách thích hợp.
2.1.5.2. Tình hình quản lý
Việc xử lý chất thải chủ yếu do các công ty môi trường của các tỉnh / thành
phố, quận / huyện thực hiện. Đây là cơ quan chịu trách nhiệm thu gom và tiêu huỷ
chất thải sinh hoạt, bao gồm cả chất thải sinh hoạt gia đình, chất thải văn phịng,
đồng thời cũng là cơ quan chịu trách nhiệm xử lý cả chất thải công nghiệp và y tế
trong hầu hết các trường hợp. Về mặt lý thuyết, mặc dù các cơ sở công nghiệp và y tế
phải tự chịu trách nhiệm trong việc xử lý các chất thải do chính cơ sở đó thải ra,
trong khi Chính phủ chỉ đóng vai trò là người xây dựng, thực thi và cưỡng chế thi
hành các quy định/văn bản quy phạm pháp luật liên quan, song trên thực tế Việt Nam
chưa thực sự triển khai theo mơ hình này. Chính vì thế, hoạt động của các công ty
môi trường liên quan đến việc xử lý chất thải sinh hoạt là chính do có q ít thông tin
về thực tiễn và kinh nghiệm xử lý các loại chất thải khác.
2.2. ĐẶC TRƯNG CỦA CHẤT THẢI RẮN
2.2.1. Nguồn gốc phát sinh chất thải rắn
Nguồn gốc phát sinh, thành phần và tốc độ phát sinh của CTR là các cơ sở
quan trọng để thiết kế, lựa chọn cơng nghệ xử lý và đề xuất các chương trình quản lý

CTR thích hợp.
Có nhiều cách phân loại nguồn gốc phát sinh CTR khác nhau nhưng phân loại
theo cách thông thường nhất là:
- Từ các khu dân cư (chất thải sinh hoạt);
- Từ các trung tâm thương mại; các công sở, trường học, cơng trình cơng cộng
8
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

- Từ các hoạt động xây dựng: xây dựng và phá hủy các cơng trình xây dựng
- Từ các nhà máy xử lý chất thải
- Các hoạt động công nghiệp; nông nghiệp
Chất thải rắn phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau, căn cứ vào cách phân loại trên ta
có bảng 2.1 sau:
Bảng 2.1. Nguồn gốc các loại chất thải

Nguồn phát sinh
Khu dân cư

Nơi phát sinh
Các dạng chất thải rắn
Hộ gia đình, biệt thự, Thực phẩm dư thừa, giấy,
chung cư.
can nhựa, thuỷ tinh, can
thiếc, nhôm.

Khu thương mại

Nhà kho, nhà hàng, chợ,
khách sạn, nhà trọ, các
trạm sữa chữa và dịch vụ.
Trường học, bệnh viện,
văn phịng cơ quan chính
phủ.
Khu nhà xây dựng mới,
sữa chữa nâng cấp mở
rộng đường phố, cao ốc,
san nền xây dựng.
Hoạt động dọn rác vệ
sinh đường phố, công
viên, khu vui chơi giải trí,
bãi tắm

Cơ quan, cơng sở

Cơng trình xây dựng và
phá huỷ
Dịch vụ công cộng đô thị

Nhà máy xử lý chất thải Nhà máy xử lý nước cấp,
đô thị
nước thải và các q trình
xử lý chất thải cơng
nghiệp khác.
Công nghiệp

Công nghiệp xây dựng,
chế tạo, công nghiệp
nặng, nhẹ, lọc dầu, hoá
chất, nhiệt điện.

Giấy, nhựa, thực phẩm
thừa, thủy tinh, kim loại,
chất thải nguy hại.
Giấy, nhựa, thực phẩm
thừa, thủy tinh, kim loại,
chất thải nguy hại.
Gạch, betong, thép, gỗ,
thạch cao, bụi,...

Rác vườn, cành cây cắt
tỉa, chất thải chung tại các
khu vui chơi, giải trí.
Bùn, tro

Chất thải do q trình chế
biến cơng nghiệp, phế
liệu, và các rác thải sinh
hoạt.

Nông nghiệp

Đồng cỏ, đồng ruộng, Thực phẩm bị thối rửa,
vườn cây ăn quả, nông sản phẩm nông nghiệp
trại.
thừa, rác, chất độc hại.

Nguồn : Integrated Solid Waste Management, McGRAW-HILL 1993

2.2.2. Thành phần chất thải rắn
9
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

2.2.2.1. Thành phần chất thải rắn
Thành phần của CTR biểu hiện sự đóng góp và phân phối của các phần riêng
biệt mà từ đó tạo nên dịng chất thải, thơng thường được tính bằng phần trăm theo khối
lượng. Thơng tin về thành phần chất thải rắn đóng vai trò rất quan trọng trong việc đánh
giá và lựa chọn những thiết bị thích hợp cần thiết để xử lý, các quá trình xử lý cũng như
việc hoạch định các hệ thống, chương trình và kế hoạch quản lý CTR.
Thành phần riêng biệt thay đổi theo vị trí địa lý, vùng dân cư, mức sống, thời
gian trong ngày, trong mùa, trong năm gồm 14 chủng loại mà trong đó thành phần
thực phẩm thừa (chất thải hữu cơ) là chiếm tỉ lệ phần trăm nhiều nhất. Cụ thể như
được trình bày ở bảng 2.2 dưới đây.

ST
T

Bảng 2.2 Sự phân phối các thành phần chất thải rắn
trong các khu dân cư ở các nước có thu nhập thấp, trung bình và cao
Thành phần (%) Nước thu nhập Nước thu nhập Nước thu nhập
thấp

TB
cao

A

Chất hữu cơ

1

Thực phẩm thừa

40 – 85

20 – 65

6 - 30

2

Giấy

1 – 10

8 – 30

20 - 45

3

Carton

4

Nhựa

1-5

2–6

2-8

5

Vải vụn

1-5

2 – 10

2-6

6

Cao su

1-5

1–4

0–2

7

Da

8

Rác vườn

9

Gỗ

B

Chất vô cơ

1

Thủy tinh

2

Can thiếc

3

Nhôm

4

Kim loại khác

5

Bụi, tro
1 – 40
1 – 30
1 - 10
Nguồn : Integrated Solid Waste Management, McGRAW-HILL 1993

5 - 15

0–2
1–5

1 – 10

10 – 20
1-4

1 – 10

1 – 10

4 - 12
2-8

1-5

1-5

0-1
1-4

10
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

Nhìn vào bảng số liệu 2.2 ta có nhận xét: thực phẩm thừa chiếm tỉ lệ phần
trăm trọng lượng rất cao tại các nước có thu nhập thấp. Điều này có thể do các loại
rau quả, thức ăn không được sơ chế trước khi đưa vào sử dụng.
Các thành phần chất thải rắn tái sinh, tái chế
- Lon nhôm
- Giấy và carton: Giấy báo; thùng carton hỏng; giấy chất lượng cao; giấy loại hỗn
hợp
- Nhựa: Chai nước giải khát, Chai sữa, bình đựng xà phịng, túi xách, bao bì
nylon...các phế phẩm làm từ nhựa.
Ngồi ra cịn có các chất thải khác là: Thủy tinh; sắt thép; kim loại màu; cao su
cũng cần tái chế sử dụng lại vì lợi ích kinh tế cũng như bảo vệ mơi trường.
Sự thay đổi thành phần chất thải rắn trong tương lai:
Nghiên cứu sự thay đổi thành phần CTR trong tương lai có ý nghĩa rất quan
trọng trong việc hoạch định kế hoạch quản lý CTR, đồng thời nó cũng quyết định các
qui định, dự án và chương trình quản lý cho các cơ quan quản lý (như là sự thay đổi
các thiết bị chuyên dùng).

Bốn thành phần có xu hướng thay đổi lớn là:
- Thực phẩm thừa
- Giấy và carton
- Rác vườn
- Nhựa dẻo (plastic).
2.2.2.2. Phương pháp xác định thành phần chất thải rắn tại hiện trường
Thành phần của chất thải rắn khơng mang tính chất đồng nhất. Do đó việc xác
định thành phần của các chất thải không phải là công việc đơn giản.
Một cách xác định đơn giản nhất hiện nay vẫn áp dụng là phương pháp một phần
tư. Trình tự tiến hành như sau:
- Mẫu chất thải rắn ban đầu được lấy từ khu vực nghiên cứu có khối lượng
khoảng 100-250kg. Đổ đóng rác tại một nơi độc lập riêng biệt, xáo trộn đều bằng
cách vun thành đống hình cơn nhiều lần. Khi mẫu đã trộn đều đồng nhất chia hình
cơn làm 4 phần bằng nhau.
11
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

- Kết hợp 2 phần chéo nhau và tiếp tục trộn đều thành 1 đống hình cơn. Tiếp
tục thực hiện bước trên cho đến khi đạt được mẫu thí nghiệm đúng quy định, cân
khoảng 20-30kg để phân tích thành phần.
- Mẫu rác sẽ được phân loại thủ công, bằng tay. Mỗi thành phần sẽ được đặt vào
mỗi khay tương ứng. Sau đó đem cân các khay và ghi khối lượng của các thành phần. Để
có số liệu các thành phần chính xác, các mẫu thu thập nên theo từng mùa trong năm.
2.2.3. Tính chất của chất thải rắn

2.2.2.1. Tính chất vật lý
Những tính chất vật lý quan trọng nhất của chất thải rắn là khối lượng riêng,
độ ẩm, kích thước, sự cấp phối hạt, khả năng giữ ẩm tại thực địa (hiện trường) và độ
xốp của rác nén trong thành phần chất thải rắn
a/. Khối lượng riêng:
Khối lượng riêng của chất thải rắn được định nghĩa là trọng lượng của một
đơn vị vật chất tính trên 1 đơn vị thể tích (kg/m 3). Bởi vì chất thải rắn có thể ở những
trạng thái như: xốp, chứa trong các thùng chứa container, không nén, nén,… nên khi
báo cáo giá trị khối lượng riêng phải chú thích trạng thái của các mẫu rác một cách rõ
ràng. Dữ liệu khối lượng riêng rất cần thiết được sử dụng để ước lượng tổng khối
lượng và thể tích rác cần phải quản lý.
Khối lượng riêng thay đổi phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: Vị trí địa lý, mùa
trong năm, thời gian lưu giữ chất thải.
b/. Độ ẩm: Độ ẩm của chất thải rắn được biểu diễn bằng 2 phương pháp:
Phương pháp khối lượng ướt và phương pháp khối lượng khô.
- Phương pháp khối lượng ướt độ ẩm trong một mẫu được thể hiện như là
phần trăm khối lượng ướt của vật liệu.
- Phương pháp khối lượng khô độ ẩm trong một mẫu được thể hiện như phần
trăm khối lượng khô vật liệu.
Phương pháp khối lượng ướt được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực quản lý
chất thải rắn bởi vì phương pháp có thể lấy mẫu trực tiếp ngồi thực địa.

12
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

Độ ẩm theo phương pháp khối lượng ướt được tính như sau:
M = ( w – d )/ w x 100
Trong đó:

M là độ ẩm, %
W là khối lượng mẫu lúc lấy tại hiên trường, kg (g)
D làkhối lượng mẫu lấy sau khi sấy khô ở 105oC, kg (g)
Bảng 2.3. Thành phần vật lý trong rác thải đô thị

STT
A
1
2
3
4
5
6
7
8
9
B
1
2
3
4
5

Thành phần
Chất hữu cơ

Thực phẩm thừa
Giấy
Carton
Nhựa
Vải vụn
Cao su
Da
Rác vườn
Gỗ
Chất vô cơ
Thủy tinh
Can thiếc
Nhôm
Kim loại khác
Bụi, tro

Phần trăm khối lượng Độ ẩm (%)
9,0
34,0
6,0
7,0
2,0
0,5
0,5
18,5
2,0

70
6
5

2
10
2
10
60
20

8,0
2
6,0
3
0,5
2
3,0
3
3,0
8
100,0
Nguồn : Integrated Solid Waste Management, McGRAW-HILL 1993

c/. Kích thước và cấp phối hạt:
Kích thước và cấp phối hạt của vật liệu thành phần trong CTR đóng vai trị rất
quan trọng trong việc tính tốn và thiết kế các phương tiện cơ khí như: thu hồi vật
liệu, đặc biệt là sử dụng các sàng lọc phân loại bằng máy hoặc phân chia bằng
phương pháp từ tính.
d/. Khả năng giữ nước thực tế
Khả năng giữ nước thực tế của CTR là tồn bộ lượng nước mà nó có thể giữ
lại trong mẫu chất thải dưới tác dụng kéo xuống của trọng lực. Khả năng giữ nước
của chất thải rắn là một chỉ tiêu quan trọng trong việc tính tốn xác định lượng nước
rò rỉ từ bãi rác. Nước đi vào mẫu CTR vượt quá khả năng giữ nước sẽ thoát ra tạo

13
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

thành nước rò rỉ. Khả năng giữ nước thực tế thay đổi phụ thuộc vào áp lực nén và
trạng thái phân huỷ của chất thải. Khả năng giữ nước của hỗn hợp chất thải rắn
(không nén) từ các khu dân cư và thương mại dao động trong khoảng 50-60%.
e/. Độ thấm (tính thấm) của chất thải đã được nén
Tính dẫn nước của chất thải đã được nén là một tính chất vật lý quan trọng, nó
sẽ chi phối và điều khiển sự di chuyển của các chất lỏng (nước rị rỉ, nuớc ngầm,
nước thấm) và các khí bên trong bãi rác. Hệ số thấm được tính như sau:
K = Cd2




=k




Trong đó: K: hệ số thấm
C: hằng số khơng thứ ngun
d: kích thước trung bình của các lỗ rỗng trong rác
: khối lượng riêng của nước

: độ nhớt vận động của nước
k: độ thấm riêng
Số hạng Cd2 được biết như độ thấm riêng. Độ thấm riêng k = Cd 2 phụ thuộc
chủ yếu vào tính chất của chất thải rắn bao gồm: sự phân bố kích thước các lỗ rỗng,
bề mặt riêng, tính góc cạnh, độ rỗng. Giá trị điển hình cho độ thấm riêng đối với chất
thải rắn được nén trong bãi rác nằm trong khoảng 10 -11  10-12 m2 theo phương đứng
và khoảng 10-10 theo phương ngang.

2.2.2.2. Tính chất hóa học
Các thơng tin về thành phần hoá học của các vật chất cấu tạo nên chất thải rắn
đóng vai trị rất quan trọng trong việc đánh giá các phương pháp; lựa chọn phương
thức xử lý và tái chế chất thải.
Thành phần hóa học của CTR bao gồm những chất dễ bay hơi khi đốt ở nhiệt
độ 950oC, thành phần tro sau khi đốt. Tại điểm nóng chảy thể tích của chất thải rắn
giảm 95%.
14
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

Để có những số liệu về tính chất hóa học và giá trị nhiệt lượng người ta
thường tiến hành các bước sau:
 Phân tích gần đúng sơ bộ
 Điểm nóng chảy của tro
 Phân tích cuối cùng (các nhuyên tố chính)
 Nhiệt trị của chất thải rắn.

a/. Phân tích sơ bộ
Phân tích sơ bộ đối với các thành phần có thể cháy được trong CTR bao gồm
các thí nghiệm sau:
 Độ ẩm (lượng nước mất đi sau khi sấy ở 105oC trong 1 giờ)
 Chất dễ cháy bay hơi ( khối lượng mất đi thêm vào khi đem mẫu chất thải
rắn đã sấy ở 105oC trong 1 giờ đốt cháy ở nhiệt độ 950oC trong lị nung kín)
 Carbon cố định ( phần vật liệu còn lại dễ cháy sau khi loại bỏ các chất bay
hơi)
 Tro (khối lượng còn lại sau khi đốt cháy ở lò hở)
b/. Điểm nóng chảy của tro
Điểm nóng chảy của tro được định nghĩa là nhiệt độ đốt cháy chất thải để ro
sẽ hình thành một khối chất rắn (gọi là clinker) do sự nấy chảy và kết tụ. Nhiệt độ
nóng chảy để hình thành clinker từ chất thải rắn trong khoảng 2000  2200oF (1100 
1200oC).
c/. Phân tích cuối cùng các thành phần tạo thành chất thải rắn
Phân tích cuối cùng các thành phần chất thải chủ yếu xác định phần trăm khối
lượng của các nguyên tố C,H.O.N.S, và tro.
Giá trị phân tích cuối cùng các thành phần có trong rác thải đơ thị được trình
bày ở bảng 2.4 như sau:
Bảng 2.4. Giá trị phân tích cuối cùng các thành phần có trong rác thải đơ thị
Phần trăm khối lượng tính theo chất khô
Thành phần

Cácbon

Hydro

Oxy

Nitơ

Lưu Huỳnh Tro

Chất hữu cơ
15
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

Thực phẩm thừa

48,0

6,4

37,6

2,6

0,4

5,0

Giấy

43,5

6,0

44,0

0,3

0,2

6,0

Carton

44,0

5,9

44,6

0,3

0,2

5,0

Plastic

60,0

7,2

22,8

-

-

10,0

Vải vụn

55,0

6,6

31,2

4,6

0,15

2,5

Cao su

78,0

10,0

-

2,0

-

10,0

Da

60,0

8,0

11,6

10,0

0,4

10,0

Rác vườn

47,8

6,0

38,0

3,4

0,3

4,5

Gỗ

49,5

6,0

42,7

0,2

0,2

1,5

Thủy tinh

0,5

0,1

0,4

< 0,1

-

98,9

Kim loại

4,5

0,6

4,3

< 0,1

-

90,5

Chất vô cơ

Bụi, tro
26,3
3,0
2,0
0,5
0,2
68,0
Nguồn: Nguyễn Văn Phước - Giáo trình quản lý và xử lý CTR – ĐH Bách khoa
TP.HCM, 2005)
d/. Nhiệt trị của các thành phần chất thải rắn
Nhiệt trị của các thành phần hữu cơ trong thành phần CTR đơ thị có thể được

xác định bằng một trong các cách sau:
 Sử dụng nồi hay lò chưng cất qui mơ lớn
 Sử dụng bình đo nhiệt trị trong phịng thí nghiệm
 Bằng cách tính tốn nếu thành phần của các nguyên tố hoá học được xác định
Do khó khăn trong việc trang bị lị chưng cất qui mô lớn, nên hầu hết các số
liệu về nhiệt trị của các thành phần hữu cơ trong chất thải rắn đơ thị đều dựa trên kết
quả thí nghiệm sử dụng bình đo nhiệt trị trong phịng thí nghiệm.
Xác định nhiệt trị của chất thải (H):
Tính giá trị gần đúng bằng công thức Dulông cải tiến:
H = 145C + 610 (H2 – 1/8 O2) + 40S + 10N (Btu/lb)
Trong đó: C: % khối lượng của carbon
H: % khối lượng của hydro
O2: % khối lượng của oxy
16
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

S: % khối lượng của Sulfua
N: % khối lượng của N
Bảng 2.5. Giá trị nhiệt trị và tổng nhiệt trị trong thành phần rác thải đô thị
Thành phần

Phần trăm khối
lượng

Nhiệt trị Btu/lb

Tổng

nhiệt

trị

Btu

Chất hữu cơ
Thực phẩm thừa

9,0

2.000

18.000

Giấy

34,0

7.200

244.800

Carton

6,0

7.000

42.000

Nhựa

7,0

14.000

98.000

Vải vụn

2,0

7.500

15.000

Cao su

0,5

10.000

5.000

Da

0,5

7.500

3.750

Rác vườn

18,5

2.800

51.800

Gỗ

2,0

8.000

16.000

Thủy tinh

8,0

60

480

Can thiếc

6,0

300

1.800

Nhôm

0,5

-

-

Kim loại khác

3,0

300

900

Bụi, tro

3,0

3.000

9,000

Chất vô cơ

100,0
506.530
Nguồn: Nguyễn Văn Phước - Giáo trình quản lý và xử lý CTR – ĐH Bách khoa
TP.HCM, 2005)
2.2.2.3. Tính chất sinh học của chất thải rắn
Các thành phần hữu cơ (không kể các thành phần như plastic, cao su, da) của
hầu hết CTR có thể được phân loại về phương diện sinh học như sau:
 Các phân tử có thể hồ tan trong nước như: đường, tinh bột, amino acid
và nhiều acid hữu cơ
 Bán cellulose: các sản phẩm ngưng tụ của 2 đường 5 và 6 carbon
 Cellulose: sản phẩm ngưng tụ của đường glucose 6 carbon
17
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

 Dầu, mỡ, và sáp: là những ester của alcohols và acid béo mạch dài
 Lignin: một polymer chứa các vịng thơm với nhóm methoxyl (-OCH3)
 Lignocelluloza: hợp chất do lignin và celluloza kết hợp với nhau
 Protein: chất tạo thành từ sự kết hợp chuỗi các amino acid
Khả năng phân hủy sinh học của các thành phần hữu cơ trong CTR

BF = 0,83 – 0,028LC
Trong đó:

BF : tỉ lệ phân hủy sinh học tính theo VS.
0,83 và 0,028 là hằng số thực nghiệm.
LC: hàm lượng lignin của VS biểu diễn bằng % khối lượng khô.

Thực tế khả năng phân hủy sinh học được chia thành 2 loại: phân hủy chậm
và phân hủy nhanh
Tính chất quan trọng nhất trong thành phần hữu cơ của phần CTR là hầu hết
các thành phần hữu cơ có thể được chuyển hố sinh học thành khí, các chất vơ cơ và
các chất trơ khác. Sự tạo mùi hôi và phát sinh ruồi cũng liên quan đến tính dễ phân
hủy của các vật liệu hữu cơ trong chất thải rắn đô thị chẳng hạn như rác thực phẩm.
2.2.2.4. Sự biến đổi đặc tính lý, hoá, và sinh học của chất thải rắn
Chất thải rắn có thể biến đổi bằng các phương pháp lý, hố, và sinh học. Khi
thực hiện qúa trình biến đổi thì mục đích quan trọng nhất là phải có hiệu quả bởi vì
sự biến đổi các đặc tính của CTR có ảnh hưởng rất lớn đến kế hoạch phát triển
chương trình quản lý chất thải rắn tổng hợp.

Bảng 2.6. Các quá trình biến đổi áp dụng trong xử lý chất thải rắn
Quá

trình

biến Phương pháp biến đổi

đổi
Lý học

Biến đổi hoặc thay đổi cơ bản

sản phẩm

- Tách loại theo Tách loại bằng tay hoặc Các thành phần trong hỗn hợp
thành phần

máy

chất thải đơ thị

- Giảm thể tích

Sử dụng lực hoặc áp suất

Giảm thề tích ban đầu

18
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

- Giảm kích thước

Sử dụng lực cắt, nghiền Biến đổi hình dáng ban đầu
hoặc xay nhỏ

Hố học

- Đốt

Oxy hoá bằng nhiệt

CO2, SO2, sp oxy hoá khác, tro

- Sự nhiệt phân

Sự chưng cất, phân huỷ

Khí gồm hỗn hợp khí, cặn dầu
và than

- Khí hố

Đốt thiếu khí

Sinh học
- Hiếu khí compost

Biến đổi sinh học hiếu khí

Phân compost

- Kỵ khí phâ huỷ

Biến đổi sinh học kỵ khí

CH4, CO, SP phân huỷ cịn lại
mùn hoặc bùn

- Kỵ khí compost
Biến đổi sinh học kỵ khí
CH4, CO2, rác cịn lại
Nguồn: Nguyễn Văn Phước - Giáo trình quản lý và xử lý CTR – ĐH Bách khoa
TP.HCM, 2005)
2.3. NHỮNG TÁC ĐỘNG CỦA CHẤT THẢI RẮN ĐẾN MÔI TRƯỜNG
2.3.1. Tác động của chất thải rắn đối với môi trường nước
Các CTR hữu cơ gốc động thực vật trong môi trường nước sẽ bị phân hủy một
cách nhanh chóng. Phần nổi lên mặt nước sẽ có quá trình khống hóa chất hữu cơ để
tạo ra chất khống và nước. Phần chìm trong nước sẽ có q trình phân giải yếm khí
để tạo ra các hợp chất trung gian và sau đó là những sản phẩm cuối cùng CH 4, H2S,
H2O, CO2. Hầu hết các chất trung gian đều gây mùi thối. Bên cạnh đó cịn bao nhiêu
vi trùng và siêu vi trùng làm ô nhiễm nguồn nước.
Nếu rác thải là những chất kim loại thì nó gây nên hiện tượng ăn mịn trong
mơi trường nước. Sau đó oxy hóa gây nhiễm bẩn cho nguồn nước.
Hoạt động của các vi khuẩn kỵ khí khử sắt có hóa trị 3 thành sắt hóa trị 2 sẽ
kéo theo sự hịa tan của các kim loại như: Ni, Pb, Cd, Zn… vì vậy khi kiểm sốt chất
lượng nước ngầm trong khu vực bãi rác phải kiểm tra xác định nồng độ kim loại
nặng trong thành phần nước ngầm.
2.3.2. Tác động của chất thải rắn đối với môi trường đất
19
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

Thành phần rác thải (CTR) khá phức tạp, bao gồm: Thức ăn thừa, giấy, vải
vụn, gỗ, kim loại, da, thủy tinh, nhựa tổng hợp…vì thế thời gian lưu giữ và xử lý rác
tất yếu sẽ ảnh hưởng xấu đến môi trường đất tùy theo lượng rác nhiều hay ít mà sự
ảnh hưởng là lớn hay nhỏ.
Các chất thải hữu cơ sẽ được phân hủy yếm khí hoặc hiếu khí trong mơi
trường đất khi có độ ẩm thích hợp để rồi qua hàng loạt các sản phẩm trung gian cuối
cùng tạo ra các chất khoáng đơn giản, các chất H 2O, CO2. Trong điều kiện yếm khí
thì sản phẩm cuối cùng là CH4, H2O, CO2, gây ô nhiễm môi trường. Với một lượng
vừa phải thì khả năng tự làm sạch của đất sẽ làm các chất từ rác không trở thành ơ
nhiễm. Nhưng với lượng rác q lớn thì môi trường đất sẽ trở nên quá tải và bị ô
nhiễm. Ô nhiễm này sẽ cùng với ô nhiễm kim loại nặng, chất độc hại theo nước trong
đất chảy xuống mạch nước ngầm, làm ô nhiễm nước ngầm.
Đối với rác khó phân hủy (nhựa, cao su,…) nếu khơng có giải pháp xử lý hợp
lý (tái chế sử dụng lại) sẽ là nguy cơ gây thối hóa và giảm độ phì của đất. Ảnh
hưởng quan trọng nhất đối với đất là việc tích tụ các chất chứa kim loại nặng, các
chất khó phân hủy trong đất sẽ ảnh hưởng đến tính chất đất sau này.
2.3.3. Tác động của chất thải rắn đối với mơi trường khơng khí
Các CTR bị phân huỷ thành một số chất bay hơi có mùi gây ơ nhiễm khơng
khí. Từ các đống rác nhất là loại rác thực phẩm, nông phẩm không được xử lý kịp
thời và đúng kỹ thuật sẽ bốc mùi hơi thối.
Q trình phân huỷ vi sinh các hợp chất hữu cơ, quá trình thối rữa xác động
thực vật trong đó có chứa các hợp chất gốc Sunfat dẫn đến các hợp chất có mùi hôi
đặc trưng như các chất Methyl Mercaptan và Axit amino butiric.
Thành phần khí thải chủ yếu được tìm thấy ở các bãi chôn lấp rác đước thể
hiện ở bảng sau:
Bảng 2.7. Thành phần một số chất khí cơ bản trong khí thải bãi rác
Thành phần

% Thể tích

CH4

45 – 60

C02

40 – 60

N2

2–5
20

SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

02

0,1 – 1

NH3

0,1 – 1

SOx

0–1

H2 S

0–1

H2

0 – 0,2

C0

0 – 0,2

Chất hữu cơ bay hơi
0,01 – 0,6
Nguồn: Handbook of Solid waste Management, 1994
Diễn biến thành phần khí thải bãi rác trong 48 tháng đầu tiên được thể hiện
trong bảng 2.8 dưới đây
Bảng 2.8. Diễn biến thành phần khí thải bãi rác trong 48 tháng đầu tiên

Khoảng thời gian từ lúc hồn % trung bình theo thể tích
N2
C02
CH4
thành chơn lấp (tháng)
0–3
5,2
88

5
3–6
3,8
76
21
6 – 12
0,4
65
29
12 – 18
1,1
52
40
18 – 24
0,4
53
47
24 – 30
0,2
52
48
30 – 36
1,3
46
51
36 – 42
0,9
50
47
42 - 48

0,4
51
48
Nguồn: Handbook of Solid waste Management, 1994
Qua bảng trên ta thấy trong 3 tháng đầu tiên nồng độ C0 2 khá cao và là cao
nhất trong 3 khí trên. Khí CH4 được hình thành trong điều kiện phân hủy kỵ khí, tăng
nhanh từ tháng 6 trở đi và đạt cực đại từ tháng 30 – 36. Do vậy, đối với các bãi chơn
lấp có quy mơ lớn cần kiểm tra nồng độ khí CH 4 để phòng ngừa khả năng gây cháy
nổ.
2.3.4. Tác hại đến sức khỏe cộng đồng
Từ việc thải các chất thải hữu cơ, xác chết động vật, qua những trung gian
truyền bệnh sẽ gây nên nhiều bệnh tật, nhiều lúc trở thành dịch, điển hình nhất là
dịch hạch. Thơng qua mơi trường trung gian là chuột đã gây nên cái chết cho hàng
ngàn người vào những năm 30 - 40 của thế kỷ 19.
21
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

Theo đánh giá của chuyên gia, trong các loại chất thải nguy hại (chất thải
công nghiệp nguy hại và chất thải y tế) là mối hiểm họa đặc biệt. Chất thải rắn đã ảnh
hưởng rất lớn đến sức khỏe cộng động; nghiêm trọng nhất là đối với dân cư khu vực
làng nghề, gần khu công nghiệp, bãi chôn lấp chất thải và vùng nông thôn ô nhiễm
chất thải rắn đã đến mức báo động. Nhiều bệnh như đau mắt, bệnh đường hơ hấp,
bệnh ngồi da, tiêu chảy, dịch tả, thương hàn,… do loại chất thải rắn gây ra. Thống
kê cho thấy, nguồn phát sinh chất thải rắn tập trung chủ yếu ở đô thị lớn như Hà Nội,

TP.HCM. Tại các đô thị này, tuy chỉ chiếm tỉ lệ 24% dân số cả nước, nhưng lại phát
sinh hơn 6 triệu tấn chất thải mỗi năm, chiếm gần 50% tổng lượng chất thải sinh họat
cả nước. Bên cạnh đó, tình trạng ô nhiễm môi trường nước, đất, ngày càng kéo tỷ lệ
bệnh nhân có liên quan đến nước sạch và vệ sinh mơi trường ngày càng cao. Ngồi
ra, một trong những tác động lên môi trường và sức khỏe cộng động là việc lạm dụng
các sản phẩm hóa học…
Tóm lại cần sớm xây dựng và phát triển hệ thống giám sát, đánh giá và thống
kê ảnh hưởng xấu của các yếu tố môi trường lên sức khỏe người dân. Đặc biệt, ưu
tiên xử lý các loại hóa chất độc hại, bảo vệ nguồn nước ngầm và nước uống, tổ chức
kiểm tra sức khỏe định kỳ cho nhân dân sống tại vùng chịu ảnh hưởng của ơ nhiễm,
suy thối mơi trường.

2.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ CHẤT THẢI RẮN
2.4.1. Mục đích của các phương pháp xử lý chất thải rắn
Xử lý chất thải là dùng các biện pháp kỹ thuật để xử lý các chất thải và không
làm ảnh hưởng tới mơi trường; tái tạo ra các sản phẩm có lợi cho xã hội nhằm phát
huy hiệu quả kinh tế.
Mục đích của các phương pháp xử lý chất thải rắn là:
- Nâng cao hiệu quả quản lý CTR, bảo đảm an tồn vệ sinh mơi trường
- Thu hồi vật liệu để tái sử dụng, tái chế
- Thu hồi năng lượng từ rác cũng như các sản phẩm chuyển đổi
2.4.2. Các phương pháp xử lý chất thải rắn
22
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

- Phương pháp cơ học bao gồm: Tách kim loại, thuỷ tinh; nhựa ra khỏi chất
thải; sơ chế, đốt chất thải khơng có thu hồi nhiệt; lọc tạo rắn đối với các chất thải bán
lỏng.
- Phương pháp cơ-lý: phân loại vật liệu; thuỷ phân; sử dụng chất thải như
nhiên liệu; đúc ép các chất thải, sử dụng làm vật liệu xây dựng.
- Phương pháp sinh học: chế biến ủ sinh học; mêtan hoá trong các bể thu hồi
sinh học.
Các phương pháp xử lý chất thải có thể khái quát theo sơ đồ hình 2.2 sau đây

Thu gom chất thải

Vận chuyển chất thải

Xử lý chất thải

Thiêu đốt

Ủ sinh học làm
Compost

Cácphương pháp
khác

23
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh

Tiêu hủy tại bãi

chôn lấp


Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

Hình 2.2: Các phương pháp xử lý chất thải rắn
a. Phương pháp ủ sinh học làm phân compost
Phương pháp này thích hợp với loại chất thải rắn hữu cơ trong chất thải sinh
Phân tươi
hoạt chứa nhiều cácbonhyđrat như đường, xenllulo, lignin, mỡ, protein,
những chất
Chất
thảihuỷ đồng thời hoặc từng bước.
này có thể
phân
rắn hữu cơ
Q trình phân huỷ các chất hữuCân
cơ dạng
điện này
tử thường xảy ra với sự có mặt của
ơxy (phân huỷ hiếu khí) hay khơng có ơxy (phân huỷ yếm khí, lên men). Hai q
trình này
Sànxảy
tậprakếtđồng thời ở một khu vực chứa chất thải và tuỳ theo mức độ thơng
khí mà dạng này hay dạng kia chiếm ưu thế
Quy trình cơng nghệ như hình 2.3 sau:
Băng phân
loại

Bể chứa

Tái chế

Nghiền
Trộn
Cung cấp độ
ẩm
Kiểm sốt
nhiệt tự
động

Lên men
Thổi khí
cưỡng bức

Ủ chín

Sàng
Vê viên
Tinh chế
Đóng bao

24
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh

Trộn phụ gia N.P.K

Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường dự án bãi chơn lấp chất thải rắn sinh hoạt huyện
Gị Quao, tỉnh Kiên Giang

Hình 2.3: Quy trình cơng nghệ ủ sinh học quy mô công nghiệp
b. Phương pháp thiêu đốt
Xử lý chất thải bằng phương pháp thiêu đốt có thể làm giảm tới mức tối thiểu
chất thải cho khâu xử lý cuối cùng. Nếu áp dụng công nghệ tiên tiến sẽ mang lại
nhiều ý nghĩa đối với môi trường, song đây là phương pháp xử lý tốn kém nhất so
với phương pháp chơn lấp hợp vệ sinh, chi phí để đốt 1 tấn rác cao hơn khoảng 10
lần.
Công nghệ đốt rác thường được sử dụng ở các nước phát triển vì phải có nền
kinh tế đủ mạnh để bao cấp cho việc thu đốt rác thải sinh hoạt như là một dịch vụ
phúc lợi xã hội của toàn dân. Tuy nhiên, việc thu đốt rác sinh hoạt bao gồm nhiều
25
SVTH: Phạm Tiến Dũng

GVHD: TS. Trương Thanh Cảnh