Skkn SU DUNG PHUONG TIEN TRUC QUAN TRONG GIANG DAYCHUONG TIEU HOA SINH HOC 8

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Môc lôc Phần một : đặt vấn đề. Trang. 1. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới phơng pháp dạy học .......................................................2 2. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn d¹y häc. ........................................................................................................ .3 3. Xuất phát từ tiềm năng sử dụng PTTQ đối với chơng V Tiêu hoá. .......................3. PhÇn hai : néi dung. 1. C¬ së lý luËn cña viÖc sö dông PTTQ ...........................................................................................4. 1.1 Kh¸i niÖm vÒ ph¬ng tiÖn trùc quan 1.2 Vai trß cña ph¬ng tiÖn trùc quan 1.3 C¸c ph¬ng tiÖn trùc quan 1.4 C¸c ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan. 1.5 C¸c nguyªn t¾c khi sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan.. 2. BiÖn ph¸p sö dông PTTQ trong d¹y ch¬ng V SInh häc 8.........................................6. 2.1 Ph¬ng ph¸p sö dông PTTQ trong bµi 24. .....................................................................................6 2.1.1 ë môc “ I Thøc ¨n vµ sù tiªu ho¸” 2.1.2 ë môc “ II C¸c c¬ quan tiªu ho¸” 2.2 Ph¬ng ph¸p sö dông PTTQ trong bµi 25. ......................................................................................8 2.2.1 ë môc “ I Tiªu ho¸ ë khoang miÖng” 2.2.2 ë môc “ II Nuèt vµ ®Èy thøc ¨n qua thùc qu¶n” 2.3 Ph¬ng ph¸p sö dông PTTQ trong bµi 27. ...................................................................................10 2.3.1 ë môc “ I CÊu t¹o d¹ dµy” 2.3.2 ë môc “ II Tiªu ho¸ ë d¹ dµy” 2.4 Ph¬ng ph¸p sö dông PTTQ trong bµi 28. ...................................................................................11 2.4.1 ë môc “ I Ruét non” 2.4.2 ë môc “ II Tiªu ho¸ ë ruét non” 2.5 Ph¬ng ph¸p sö dông PTTQ trong bµi 29. ...................................................................................13 2.5.1 ë môc “ I HÊp thô chÊt dinh dìng” 2.5.2 ở mục “ II Con đờng vận chuyển, hấp thụ các chất và vai trò của gan” 2.6 Ph¬ng ph¸p sö dông PTTQ trong bµi 30. ...................................................................................15 2.6.1 ë môc “ I HÊp thô chÊt dinh dìng” 3. Các lu ý để sử dụng PTTQ có hiệu quả. .................................................................................16 PhÇn ba : KÕt luËn 1. KÕt luËn. .................................................................................................................................................................17 2. §Ò nghÞ. .....................................................................................................................................................................18. Phần một : đặt vấn đề 1.Xuất phát từ yêu cầu đổi mới phơng pháp dạy học.. * Hiện nay, khoa học Sinh học đã và đang từng bớc phát triển vợt bậc, mang lại nhiều lîi Ých v« cïng to lín cho níc nhµ, nhÊt lµ trong bèi c¶nh níc ta thùc hiÖn C«ng nghiÖp hoá, hiện đại hoá đất nớc. Xã hội đòi hỏi ngời học phải có năng lực sáng tạo,sử dụng các tri thức mới, khả năng đánh giá các sự kiện, các hiện tợng mới một cách thông minh, sáng suốt trong cuộc sống, trong lao động và trong quan hệ với mọi ngời. * Đứng trớc nhu cầu tất yếu của xã hội, ngành giáo dục phải đổi mới PPDH theo hớng phát huy tính tích cực của HS là yêu cầu cấp bách của thời đại, là xu thế tất yếu khách quan. Việc cải tiến và đổi mới PPDH luôn đợc Đảng và nhà nớc quan tâm. Nghị quyết trung ơng 2 (khoá VII) của Đảng khẳng định “Phải đổi mới phơng pháp dạy học , khắc phục lối truyền đạt kiến thức một chiều, rèn luyện t duy sáng tạo của ngời học” . Việc đổi mới PPDH hiện nay chính là việc dạy tốt và học tốt theo hớng lấy ngời học làm trung t©m cña qu¸ tr×nh d¹y häc. Muèn vËy, gi¸o viªn ph¶i n¾m v÷ng vµ vËn dông c¸c PPDH tÝch cùc trong tõng tiÕt d¹y cña m×nh..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> * Để thực hiện chủ trơng đổi mới của Đảng, ngành giáo dục nớc ta đang tiến hành cuéc c¸ch m¹ng c¶i c¸ch gi¸o dôc trªn c¶ ba mÆt : Môc tiªu, néi dung vµ ph¬ng ph¸p. Mục tiêu của giáo dục đã thay đổi phù hợp với yêu cầu của thời đại. Nội dung và ch ơng trình SGK đã và đang tiếp tục thay đổi. Trớc đây luật giáo dục coi SGK là pháp lệnh, không phát huy đợc tính tích cực, tự lực của HS. Hiện nay SGK và phơng tiện dạy học , GV có thể thay đổi thông tin một cách hợp lí dựa theo chuẩn Kiến thức kĩ năng, kết hợp với PPDH để phát huy năng lực tự sáng tạo,tích cực của HS. * Đổi mới PPDH không chỉ đơn thuần là dạy những vấn đề gì ? Mà còn phải dạy nh thế nào? Phải dạy cho HS phơng pháp tự học, phát huy tính tích cực học tập của HS để đáp ứng đợc mục tiêu giáo dục đề ra. Vì vậy đổi mới PPDH theo hớng đề cao vai trò chủ thể hoạt động của HS trong học tập. * Qua nghiên cứu, tìm hiểu về lí luận đổi mới PPDH đến việc vận dụng phơng pháp vµo tõng ch¬ng, tõng khèi líp, tõng m«n häc, tõng bµi, thËm chÝ lµ tõng phÇn kiÕn thøc phụ thuộc rất nhiều vào t duy, nhận thức và năng lực s phạm của mỗi GV. Việc đổi mới PPDH là cả một quá trình bền bỉ, từ việc đổi mới t duy nhận thức của GV, đổi mới quan niệm dạy học đổi mới chơng trình, phơng pháp , phơng tiện dạy học…Do vậy, mỗi giáo viên cần nhận thức việc đổi mới PPDH theo hớng tích cực thì mới năng cao chất lợng dạy học, đáp ứng nhu cầu phát triển xã hội trong giai đoạn hiện nay. Vì vậy một trong những phơng pháp đáng chú ý nhất là sử dụng phơng tiện trực quan trong giảng dạy Sinh häc. * Trong năm học 2011-2012 này để hoàn thành tốt nhiệm vụ đợc giao, đáp ứng yêu cầu 3 đổi mới bản thân tôi đã đăng kí “ Đổi mới phơng pháp dạy học”. Trong đó để làm tốt đổi mới phơng pháp dạy học Sinh học thì việc đề ra các biện pháp sử dụng phơng tiện trùc quan (PTTQ) cã ý nghÜa v« cïng quan träng bëi v× víi m«n Sinh häc th× sè lîng PTTQ rÊt lín, PTTQ lµ nguån kiÕn thøc, thóc ®Èy t¹o høng thó cho ngêi häc. §Æc biÖt trong giai ®o¹n triÓn khai øng dông C«ng nghÖ th«ng tin réng r·i trong d¹y häc. 2. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn d¹y häc. Trong thùc tiÔn gi¶ng d¹y Sinh häc trong nhiÒu n¨m qua, t«i nhËn thÊy mét sè GV cã sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan nhng cßn h¹n chÕ nªn cha khai th¸c hÕt hiÖu qu¶. §ã lµ do nh÷ng nguyªn nh©n sau. - Khâu chuẩn bị bài, dụng cụ, đồ dùng học tập cha tốt. - Phơng tiện, đồ dùng dạy học không đủ cho mỗi tiết học. - Do GV cha thêng xuyªn gäi c¸c em lªn b¶ng chØ ph¬ng tiÖn trùc quan nh m« h×nh, tranh vÏ... - Mét sè HS cha cã ý thøc häc tËp , ng¹i tham gia ph¸t biÓu, kh«ng chÞu quan s¸t tranh, m« h×nh. - Một số HS có hoàn cảnh gia đình khó khăn nên thời gian dành cho học tập ít. - Do tác động của nền kinh tế thị trờng nên một phần nhỏ GV cha thật sự đầu t chu đáo, cha nhiệt tình trong công tác giảng dạy của mình, cha tích cực đổi mới PPDH Vì vậy, trong mỗi tiết học vẫn còn nhiều HS thụ động chờ đón kiến thức áp đặt từ GV hoặc từ các bạn học khá giỏi của lớp. Vậy làm sao để có thể khắc phục đợc những nguyên nhân trên, giúp cho HS học tốt trong từng tiết học, đặc biệt là đối với các bài có tranh ¶nh, m« h×nh, mÉu vËt… gãp phÇn n©ng cao chÊt l îng bé m«n Sinh häc ë trêng THCS ? Đó là kim chỉ nam dẫn dắt tôi đến những phần sau của sáng kiến kinh nghiệm này đồng thời giúp tôi rút ra đợc những kết luận quan trọng và bổ ích. 3. Xuất phát từ tiềm năng sử dụng phơng tiện trực quan đối với các bài 24, 25, 27, 28, 29, 30 trong ch¬ng v tiªu ho¸ Sinh häc 8. * TiÒm n¨ng: - Chơng trình Sinh học lớp 8 “ Giải phẫu sinh lí ngời và vệ sinh” nghiên cứu đối tợng đặc biệt là chính con ngời do đó không thể quan sát mẫu vật thật ở nhiều nội dung kiến thức. Chính vì vậy mà phơng tiện trực quan đợc sử dụng rất nhiều trong giảng dạy, đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành kiến thức cho HS..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Trang thiết bị đồ dùng trên cấp cũng khá đầy đủ từ mô hình cho đến tranh vẽ. MÆt kh¸c víi viÖc ®Èy m¹nh øng dông C«ng nghÖ th«ng tin th× nguån tµi nguyªn trªn mạng Internet khá phong phú: sơ đồ, tranh ảnh, phim t liệu, flash,... các trờng đã nối mạng, đợc cấp nhiều máy tính, máy chiếu.... rất thuận lợi cho việc khai thác và ứng dụng vµo gi¶ng d¹y. - SGK cũng viết theo tinh thần đổi mới theo hớng tăng tính trực quan, thực hành nªn nhiÒu néi dung khai th¸c kiÕn thøc qua ph¬ng tiÖn trùc quan. * Mục đích: - §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan nh»m kÝch thÝch tÝnh tÝch cùc, tù lùc cña HS trong viÖc lÜnh héi kiÕn thøc ë c¸c bµi 24, 25, 27, 28, 29, 30 trong ch¬ng Tiªu ho¸ Sinh häc 8 THCS. - Tích cực “ Đổi mới phơng pháp dạy học ” để đáp ứng tốt nhiệm vụ đợc giao. * Néi dung: 1. HÖ thèng ho¸ c¬ së lÝ luËn vÒ ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan 2. X©y dùng hÖ thèng c¸c ph¬ng tiÖn trùc quan vµ biÖn ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong d¹y häc c¸c bµi 24, 25, 27, 28, 29, 30 trong ch¬ng V Tiªu ho¸ Sinh häc 8. 3. Các lu ý để sử dụng phơng tiện trực quan có hiệu quả.. PhÇn hai : néi dung. 1. C¬ së lý luËn cña viÖc sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan. 1.1Kh¸i niÖm vÒ ph¬ng tiÖn trùc quan. - Ph¬ng tiÖn trùc quan (PTTQ) lµ lo¹i ph¬ng tiÖn d¹y häc qua quan s¸t trùc tiÕp mµ ngời học thu nhận đợc kiến thức, kĩ năng, hoàn thành nhân cách. 1.2 Vai trß cña ph¬ng tiÖn trùc quan. - PTTQ là phơng tiện trong hoạt động dạy và hoạt động học. - PTTQ lµ nguån cung cÊp kiÕn thøc. - PTTQ gióp häc sinh chÝnh x¸c ho¸ kiÕn thøc. - PTTQ gióp häc sinh t duy, h×nh thµnh nªn kÜ n¨ng, ph¸t triÓn nh©n c¸ch. 1.3 C¸c ph¬ng tiÖn trùc quan. * Trong d¹y häc sinh häc cã 3 lo¹i PTTQ chÝnh: 1.3.1 C¸c vËt tù nhiªn : MÉu sèng, mÉu ng©m, mÉu nhåi, tiªu b¶n Ðp kh«, tiªu b¶n hiÓn vi.. + Khi HS quan s¸t mÉu ng©m, mÉu nhåi, tiªu b¶n Ðp kh«, tiªu b¶n hiÓn vi, mÉu t¬i sống, sẽ giúp các em có những biểu tợng cụ thể, sinh động về các động thực vật hoặc các c¬ quan bé phËn cña chóng. Trong c¸c vËt tù nhiªn th× vËt sèng, mÉu t¬i cã kÝch thíc, mµu s¾c tù nhiªn cã gi¸ trÞ s ph¹m cao. Thùc tÕ kh«ng ph¶i bao giê còng cã vËt sèng, gÆp ph¶i trêng hîp nµy ph¶i thay b»ng mÉu ng©m, mÉu nhåi,mÉu Ðp kh«....§èi víi vËt qu¸ nhá,cã kÝch thíc hiÓn vi ph¶i tæ chøc xem trªn kÝnh. Khi híng dÉn HS quan s¸t tiªu b¶n hiÓn vi th× cÇn cã h×nh vÏ kèm theo, nêu rõ độ phóng đại khi quan sát HS dễ hình dung đợc kích thớc thực của đối tîng nghiªn cøu. + Phơng pháp biểu diễn các vật tự nhiên thờng đợc sử dụng để dạy các kiến thức có tính chất mô tả về mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng, đồng thời cũng để dạy các khái niệm bằng con đờng quy nạp thông qua phân tích, so sánh một số dấu hiệu chung, tách ra các dấu hiệu bản chất của một nhóm đối tợng nghiên cứu. + Khi hớng dẫn HS quan sát cần theo một thứ tự nhất định. Chẳng hạn khi quan sát một cơ quan, một cơ thể nên đi từ ngoài vào trong, từ quan sát sơ bộ đến phân tích chi tiêt để tìm ra những đặc điểm riêng của đối tợng cần nghiên cứu, rồi khái quát những tài liệu quan sát đợc hình thành các khía niệm, quy luật sinh học. 1.3.2 Các vật tợng hình : Mô hình, tranh vẽ, ảnh, phim, sơ đồ, biểu đồ....... + Khi c¸c vËt tù nhiªn kh«ng cã s½n hoÆc qu¸ to, qu¸ nhá th× ngêi ta thêng dïng mô hình để thay thế . Các mô hình thờng phản ánh đợc cấu tạo khái quát và cho phép hình dung đợc cấu trúc không gian đã đợc phóng to hoặc thu nhỏ so với kích thớc thực..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Mặt khác mô hình cũng có mặt hạn chế không thể kiện đợc tỉ mỉ các chi tiết . Trong trờng hợp này thì dùng tranh vẽ, đặc biệt loại tranh phân tích. + Vật thật (hoặc tranh vẽ giống vật thật) có u thế nh đã nêu trên , nhng nhiều khi lại quá phức tạp, có những chi tiết không cần thiết thì loại bỏ để tập trung vào các chi tiết dấu hiệu chính. Gặp trờng hợp này nên sử dụng các sơ đồ lôgíc hoặc tranh dạng sơ đồ. Sơ đồ thờng đợc sử dụng để trình bày các mối quan hệ giữa các hiện tợng trong quá trình sinh häc, c¸c c¬ chÕ sinh lÝ, sinh hãa. + Trong DHSH , biểu đồ một hình thức trực quan hóa các mối quan hệ số lợng cũng hay đợc sử dụng. + H×nh vÏ trªn b¶ng cña thÇy lµ mét h×nh thøc trùc quan, còng cã gi¸ trÞ d¹y häc cao v× nã cho phÐp HS theo dâi dÔ dµng bµi gi¶ng. H×nh thøc nµy rÊt phæ biÕn trong d¹y học, thầy vừa nói vừa vẽ dẫn dần một cấu trúc, một sơ đồ về các mối quan hệ, các cơ chế sinh lÝ, sinh hãa,c¸c qu¸ tr×nh sinh häc. 1.3.3 Các thí nghiệm : Để truyền đạt và lĩnh hội nội dung tri thức (Là những sự vật, hiện tîng, c¸c qu¸ tr×nh sinh häc) + Thí nghiệm là mô hình đại diện cho hiện thực khách quan, là cơ sở xuất phát cho qu¸ tr×nh nhËn thøc cña häc sinh. + ThÝ nghiÖm lµ cÇu nèi gi÷a lÝ thuyÕt vµ thùc tiÔn. V× vËy nã lµ ph¬ng tiÖn duy nhÊt gióp h×nh thµnh ë HS kÜ n¨ng, kÜ x¶o thùc hµnh vµ t duy kÜ thuËt. + ThÝ nghiÖm gióp HS ®i s©u t×m hiÓu b¶n chÊt cña c¸c hiÖn tîng, c¸c qu¸ tr×nh sinh häc. + Thí nghiệm do GV biểu diễn phải mẫu mực về thao tác để qua đó HS học tập bắt chớc. Dần dần khi HS tiến hành đợc thí nghiệm các em sẽ rèn luyện đợc kĩ năng thực hµnh thÝ nghiÖm.Trong giai ®o¹n hiÖn nay ngµnh Gi¸o dôc ®ang ®Èy m¹nh øng dông C«ng nghÖ th«ng tin vµo d¹y häc th× GV cã thÓ sö dông c¸c thÝ nghiÖm ¶o trong d¹y häc. 1.4 C¸c ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn tranh vÏ - th«ng b¸o t¸i hiÖn. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn tranh vÏ - t×m tßi bé phËn. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn mÉu vËt - th«ng b¸o t¸i hiÖn. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn mÉu vËt- t×m tßi bé phËn. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn thÝ nghiÖm – th«ng b¸o t¸i hiÖn. - Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn thÝ nghiÖm – t×m tßi bé phËn. - Ph¬ng ph¸p chiÕu phim – th«ng b¸o t¸i hiÖn. - Ph¬ng ph¸p chiÕu phim – t×m tßi bé phËn. 1.5 C¸c nguyªn t¾c khi sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan. - Biểu diễn phơng tiện trực quan đúng lúc, dùng đến đâu đa ra đến đó. - Đối tợng quan sát phải đủ lớn, rõ ràng, nếu vật nhỏ phải dành thời gian để giới thiÖu tíi tõng HS. - Biểu diễn trực quan phải tiến hành thong thả, theo một trình tự nhất định để HS theo dâi, kÞp quan s¸t. - Trong ®iÒu kiÖn cã thÓ nªn phèi hîp, bæ sung c¸c lo¹i PTTQ kh¸c nhau. - Trớc khi biểu diễn các PTTQ cần hớng dẫn HS quan sát triệt để, GV cần nghiên cứu kĩ để nêu ra các câu hỏi mà câu trả lời của HS chỉ có thể tìm ra đợc khi quan sát các PTTQ. * Nh vậy,các PTTQ đợc sử dụng để minh họa, để làm nguồn phát các thông tin dạy học, nó còn dùng đợc sử dụng làm phơng tiện thông tin chủ yếu để qua đó HS lĩnh héi tri thøc míi. Thêng nh÷ng PTTQ cã néi dung ph¶n ¸nh nh÷ng yÕu tè råi b»ng nh÷ng ph©n tÝch, so s¸nh cã thÓ rót ra sù gièng nhau, kh¸c nhau, nh÷ng kÕt luËn kh¸i qu¸t hoÆc mô tả kiến thức giải phẫu, qua đó giúp HS tìm ra đợc các đặc điểm cấu tạo phù hợp chức n¨ng sinh lý cña chóng. 2. biÖn ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan d¹y bµi 24, 25, 27, 28, 29, 30 ch¬ng v tiªu ho¸ - sinh häc 8. 2.1 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 24.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> 2.1.1 ë môc “ I Thøc ¨n vµ sù tiªu ho¸” - Loại trực quan: Sơ đồ kẻ trên giấy A4. - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – th«ng b¸o t¸i hiÖn. BiÓu diÔn tranh vÏ - t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV: treo tranh vẽ yêu cầu HS quan sát kĩ để trả lời câu hỏi: Nêu các chất có trong thức ăn và các chất cơ thể có thể hấp thụ đợc? + HS tái hiện đợc tên các chất. + GV: Vậy những chất nào phải trải qua hoạt động tiêu hoá? + HS : So sánh tìm tòi đợc: Gluxit, Lipit, Prôtêin, axit nuclêic. + GV: Vậy các chất đó phải trải qua những hoạt động tiêu hoá nào? Gọi HS lên trình bày trên sơ đồ Hình 24.2. + HS: Lên chỉ sơ đồ để trình bày các quá trình biến đổi thức ăn. + GV tổng hợp lại kiến thức HS đã thu thập đợc, cho 1 HS tái hiện lại.. 2.1.2 ë môc “ II C¸c c¬ quan tiªu ho¸” - Lo¹i trùc quan: M« h×nh nöa c¬ thÓ ngêi. Tranh vÏ h×nh 24.3 - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn m« h×nh – t×m tßi bé phËn. BiÓu diÔn tranh vÏ- th«ng b¸o t¸i hiÖn. - H×nh thøc sö dông: + GV: Cho HS quan s¸t m« h×nh yªu cÇu HS t×m tßi nhËn biÕt tªn vµ vÞ trÝ cña tõng c¬ quan, bé phËn trong hÖ tiªu ho¸..

<span class='text_page_counter'>(6)</span> + HS: Quan sát kĩ để nhận biết tên, xác định vị trí. + GV: Gäi HS lªn chØ m« h×nh, HS kh¸c lªn chØ bæ sung. + GV: Cho c¸c em ph©n biÖt c¸c c¬ quan bé phËn thuéc èng tiªu ho¸, c¸c c¬ quan bé phËn thuéc tuyÕn tiªu ho¸. + GV treo tranh vẽ có chú thích cho HS quan sát để đối chiếu với mô hình xác định kiến thức đúng. Nêu đờng đi của thức ăn trong ống tiêu hoá? + HS: ph¸t biÓu. + GV: gọi HS lên chỉ tranh vẽ để tái hiện khắc sâu kiến thức các em vừa tìm đợc.. 2.2 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 25 2.2.1 ë môc “ I Tiªu ho¸ ë khoang miÖng” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – th«ng b¸o t¸i hiÖn. - H×nh thøc sö dông: + GV: B»ng hiÓu biÕt cña m×nh em h·y cho biÕt trong khoang miÖng cã nh÷ng bé phËn nµo? + HS: ph¸t biÓu. + GV treo tranh vẽ yêu cầu HS quan sát để nhận biết, gọi 1 em lên chỉ trên tranh. + HS: quan s¸t kÜ vµ lªn chØ tranh vÏ. + GV: từ cấu tạo khoang miệng cho HS dự đoán các quá trình biến đổi thức ăn trong khoang miÖng..

<span class='text_page_counter'>(7)</span> + HS : ph¸t biÓu dù ®o¸n. + GV: cùng học sinh xây dựng quá trình biến đổi thức ăn trong khoang miệng về lí học, hoá học. Biến đổi nào là chủ yếu?. 2.2.2 ë môc “ II Nuèt vµ ®Èy thøc ¨n qua thùc qu¶n” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. Flash vÒ qu¸ tr×nh nuèt vµ ®Èy thøc ¨n qua thùc qu¶n. (NÕu d¹y b»ng m¸y chiÕu) - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – t×m tßi bé phËn. ChiÕu phim. - H×nh thøc sö dông: + GV: treo tranh vẽ, yêu cầu HS quan sát kĩ (chiếu Flash) hoạt động nhóm trả lời c¸c c©u hái: Khi thức ăn đến gốc lỡi cơ thể có động tác gì? Khi đó các bộ phận có những hoạt động gì? do đâu mà thức ăn đợc đẩy đi trong thực quản? Nhê ®©u mµ thøc ¨n kh«ng bÞ lät xuèng thùc qu¶n? + HS th¶o luËn vµ b¸o c¸o, nhãm kh¸c bæ sung. + GV gäi 1 HS lªn chØ trªn tranh vÏ. ( hoÆc GV chiÕu l¹i Flash) + HS: lên trình bày hoạt động nuốt và đẩy thức ăn qua thực quản..

<span class='text_page_counter'>(8)</span> + GV nhận xét và chốt lại những kiến thức HS đã tìm tòi đợc.. 2.3 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 27 2.3.1 ë môc “ I CÊu t¹o d¹ dµy” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV treo tranh vẽ yêu cầu HS quan sát để nhận biết, gọi 1 em lên chỉ trên tranh để trình bày cấu tạo trong của dạ dày. + HS: quan s¸t kÜ vµ lªn chØ tranh vÏ. HS kh¸c bæ sung. + GV: ë d¹ dµy cã thªm c¬ nµo? + HS ph¸t biÓu. + GV: từ cấu tạo dạ dày cho HS dự đoán các quá trình biến đổi thức ăn trong dạ dµy. + HS : ph¸t biÓu dù ®o¸n. + GV: cùng học sinh xây dựng quá trình biến đổi thức ăn trong dạ dày về lí học, hoá học. Biến đổi nào là chủ yếu?.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> 2.3.2 ë môc “ II Tiªu ho¸ ë d¹ dµy” - Lo¹i trùc quan:Tranh vÏ trªn giÊy r« ki. - Ph¬ng ph¸p sö dông: biÓu diÖn tranh vÏ – th«ng b¸o t¸i hiÖn. - H×nh thøc sö dông: + GV treo tranh vẽ, gọi HS trình bày quá trình biến đổi Prôtêin thành Prôtêin chuçi ng¾n. + HS: tr×nh bµy trªn tranh vÏ.. 2.4 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 28 2.4.1 ë môc “ I Ruét non” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ trªn m¸y chiÕu. - Ph¬ng ph¸p sö dông: (Bµi gi¶ng ®iÖn tö) BiÓu diÔn tranh vÏ – t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV chiÕu tranh vÏ yªu cÇu HS quan s¸t nhËn biÕt c¸c bé phËn + HS ph¸t biÓu nhËn biÕt. + GV: Thành ruột non có đặc điểm cấu tạo nh thế nào? + HS ph¸t biÓu, nhËn xÐt bæ sung. + GV: Từ đó cho HS dự đoán các quá trình biến đổi thức ăn trong ruột non.. + HS : ph¸t biÓu dù ®o¸n..

<span class='text_page_counter'>(10)</span> 2.4.2 ë môc “ II Tiªu ho¸ ë ruét non” - Lo¹i trùc quan: Flash - Ph¬ng ph¸p sö dông: ChiÕu phim – t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV chiÕu Flash yªu cÇu HS quan s¸t kÜ, th¶o luËn nhãm tr¶ lêi: Sự biến đổi hoá học ở ruột non đợc thực hiện với những loại chất nào trong thức ¨n? BiÓu hiÖn nh thÕ nµo? S¶n phÈm cuèi cïng lµ nh÷ng chÊt nh thÕ nµo? Biến đổi nào là chủ yếu? + HS th¶o luËn vµ b¸o c¸o, nhãm kh¸c bæ sung. + GV khắc sâu: Tại sao nói sự tiêu hoá đợc hoàn thành ở ruột non? ChiÕu l¹i Flash..

<span class='text_page_counter'>(11)</span> 2.5 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 29 2.5.1 ë môc “ I HÊp thô chÊt dinh dìng” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV treo tranh vẽ yêu cầu HS quan sát kĩ, thảo luận nhóm để: Trình bày những đặc điểm cấu tạo của ruột non phù hợp với việc hấp thụ chất dinh dìng? + HS: quan s¸t kÜ vµ th¶o luËn nhãm – b¸o c¸o. Nhãm HS kh¸c bæ sung. + GV: gäi HS lªn tr×nh bµy trªn tranh vÏ. + HS lªn chØ tranh. + GV: tổng hợp kiến thức của HS vừa tìm tòi đợc. Dùng tranh vẽ chốt lại..

<span class='text_page_counter'>(12)</span> 2.5.2 ở mục “ II Con đờng vận chuyển, hấp thụ các chất và vai trò của gan” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – t×m tßi bé phËn. - H×nh thøc sö dông: + GV treo tranh vẽ yêu cầu HS quan sát kĩ, thảo luận nhóm để: Trình bày con đờng đi của các chất đã hấp thụ? Gan cã vai trß g×? + HS: quan s¸t kÜ vµ th¶o luËn nhãm – b¸o c¸o. Nhãm HS kh¸c bæ sung. + GV: gäi HS lªn tr×nh bµy trªn tranh vÏ. + HS lªn chØ tranh. + GV: tổng hợp kiến thức của HS vừa tìm tòi đợc. Dùng tranh vẽ chốt lại. Qua bài học trớc và bài này GV chốt lại vai trò của gan là tiết dich mật để tiêu hoá thức ăn, ổn định nồng độ các chất dinh dỡng, khử độc..

<span class='text_page_counter'>(13)</span> 2.6 Ph¬ng ph¸p sö dông ph¬ng tiÖn trùc quan trong bµi 30 2.6.1 ë môc “ I HÊp thô chÊt dinh dìng” - Lo¹i trùc quan: Tranh vÏ. (Tranh cña líp 7) - Ph¬ng ph¸p sö dông: BiÓu diÔn tranh vÏ – th«ng b¸o t¸i hiÖn. - H×nh thøc sö dông: + GV treo tranh vẽ yêu cầu HS quan sát kĩ để Trình bày các biện pháp phòng chống bệnh giun sán kí sinh để bảo vệ hệ tiêu hoá? + HS thảo luận lớp để phát biểu. + GV: yªu cÇu HS liªn hÖ b¶n th©n, lång ghÐp néi dung tÝch hîp b¶o vÖ m«i trêng..

<span class='text_page_counter'>(14)</span> 3. các lu ý để sử dụng phơng tiện trực quan hiệu quả. - Tuỳ từng đặc điểm của mỗi bài mà ta có thể sử dụng hình thức trực quan khác nhau. - Một số bài dạy nhà trờng không có tranh ảnh thì GV có thể sử dụng máy chiếu để minh ho¹ cho HS xem. GV lÊy tranh, ®o¹n phim trªn m¹ng chiÕu cho HS quan s¸t råi khai th¸c, kh¾c s©u kiÕn thøc cho HS. NÕu nh trêng kh«ng cã m¸y chiÕu th× GV cã thÓ in tranh phãng to hoÆc cã thÓ khai th¸c tranh SGK. Lóc giíi thiÖu PTTQ, GV kh«ng lªn chăm chú nhìn vào PTTQ mà phải chú ý đến HS để ý quan sát xem phản ứng của HS thế nµo víi ph¬ng tiÖn mµ m×nh ®a ra. - Một số bài dạy có mô hình GV nên nghiên cứu kĩ trớc để vào lớp không bị lúng túng. * Để bài dạy sử dụng phơng tiện trực quan đạt hiệu quả GV phải đảm bảo: - Nguyªn t¾c: §¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c d¹y häc phï hîp víi néi dung kiÕn thøc, phơng pháp dạy, quá trình nhận thức của HS, điều kiện thực tiễn của địa phơng, tranh phải đa ra cất vào đúng lúc, đúng cách, treo ở vị trí thuận lợi cho cả lớp cùng nhìn rõ..

<span class='text_page_counter'>(15)</span> - C¸ch tiÕn hµnh: + Bíc 1: GV giíi thiÖu tªn tranh, m« h×nh nªu râ môc tiªu cña viÖc quan s¸t tranh, nªu yêu cầu đối với HS ( đặt vấn đề, đa ra câu hỏi để HS định hớng quan sát trả lời, làm sao để HS biết phải làm gì? ) + Bíc 2: Khai th¸c néi dung bøc tranh, m« h×nh, ®Çu tiªn yªu cÇu HS m« t¶ tranh ( GV gợi ý, định hớng cho HS...) sau đó nhấn mạnh vào nội dung cần quan sát. + Bíc 3: HS rót ra kiÕn thøc, kÕt luËn tõ viÖc quan s¸t tranh, m« h×nh. GV cã thÓ yªu cÇu HS lªn chØ, tranh vÏ, m« h×nh. - Sử dụng đồ dùng dạy học đúng cờng độ: + Không nên kéo dài việc trình diễn đồ dùng lặp đi lặp lại quá nhiều lần trong một tiết d¹y, hiÖu qu¶ sÏ gi¶m. + Việc sử dụng mọi hình thức, phơng tiện khác nhau trong một tiết dạy có ảnh hởng đến viÖc tiÕp thu bµi cña HS vµ hiÖu qu¶ sö dông §DDH. + áp dụng thờng xuyên các phơng tiện nghe nhìn ở trên lớp dẫn đến quá tải thông tin đối víi HS. + Đối với máy chiếu, băng hình...phải hoạt động tốt, nội dung đa ra cần đảm bảo đúng trọng tâm, đủ thời gian, có định hớng trớc của GV để HS tránh tản mạn vào các yếu tố vôn vÆt.. PhÇn ba: kÕt luËn 1. kÕt luËn. + Sau mét sè n¨m c«ng t¸c gi¶ng d¹y m«n Sinh häc 8 víi tinh thÇn tÝch cùc “ Sö dụng phơng tiện trực quan để dạy các bài 24, 25, 27, 28, 29, 30 Sinh học 8 - THCS” bản thân tôi đã thu đợc một số kết quả : - HS nắm chắc kiến thức, nâng cao đợc chất lợng dạy học. - HS thấy hứng thú yêu thích môn học hơn, chủ động xây dựng bài học. - ë c¸c n¨m tríc: * Héi gi¶ng cÊp trêng ë THCS Thôy An Bµi 24 Tiªu ho¸ vµ c¸c c¬ quan tiêu hoá học sinh chủ động tìm tòi lĩnh hội kiến thức. XÕp lo¹i giê d¹y: Giái. * Héi gi¶ng cÊp côm ë THCS Thôy Trêng Bµi 25 Tiªu ho¸ ë khoang miệng học sinh nắm chắc kiến thức, chủ động tìm tòi lĩnh hội kiến thức. XÕp lo¹i giê d¹y: Giái. * Héi gi¶ng cÊp côm ë THCS Thôy Trêng Bµi 28 Tiªu ho¸ ë ruét non học sinh hứng thú chủ động tìm tòi lĩnh hội kiến thức. XÕp lo¹i giê d¹y: Giái. * Héi gi¶ng cÊp TØnh Bµi 28 Tiªu ho¸ ë ruét non t liÖu cung cÊp vÒ Flash, phim vÒ tiªu ho¸ ë ruét non lÊy ë bµi héi gi¶ng côm n¨m tríc. KÕt qu¶ d¹y tèt. Th¸i Thôy xÕp gi¶i 3. - Trong n¨m häc nµy t«i vÉn tÝch cùc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sö dông c¸c ph¬ng tiÖn trùc quan vµo gi¶ng d¹y gãp phÇn thùc hiÖn tèt nhiÖm vô “ §æi míi ph¬ng ph¸p dạy học sinh học” mà tôi đã đăng kí ở đầu năm. + Tôi đã tổng kết và rút ra những kết luận sau:.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> 1.1 Xác định đợc cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn trong quá trình giảng dạy với việc sử dụng PTTQ nhằm phát huy năng lực độc lập, tính tích cực của học sinh trong học tập đáp ứng đợc nhiệm vụ của ngời giáo viên trong “ Đổi mới phơng pháp dạy học” 1.2 Phân tích nội dung trơng trình sách giáo khoa sinh học 8 chúng tôi đã xác định đợc những nội dung kiến thức có thể sử dụng PTTQ để dạy các bài 24, 25, 27, 28, 29, 30 Sinh häc 8. 1.3 TiÕn hµnh ph©n lo¹i c¸c PTTQ theo tiªu chÝ kh¸c nhau nh»m n©ng cao hiÖu quả trong việc phát huy tính tích cực, độc lập của HS. 1.4 Xác định quy trình sử dụng PTTQ để sử dụng có hiệu quả trong giảng dạy Sinh häc 8 nãi riªng vµ bé m«n Sinh häc nãi chung. 1.5 §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p sö dông PTTQ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trong viÖc ph¸t huy tính tích cực, độc lập của HS. 1.6 Nh vậy, trong quá trình dạy, các PTTQ đã hỗ trợ rất nhiều cho công việc của giáo viên và giúp cho HS tiếp thu kiến thức một cách thuận lợi. Có đợc các phơng tiện thÝch hîp, ngêi GV sÏ ph¸t huy hÕt n¨ng lùc s¸ng t¹o cña m×nh trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y, làm cho hoạt động nhận thức của HS trở nên nhẹ nhàng hấp dẫn hơn, tạo ra cho HS những tình cảm tốt đẹp đối với môn học. Do đặc điểm của quá trình nhận thức, mức độ tiếp thu kiến thức mới của HS tăng dần theo các cấp độ của tri giác. Khi đa những PTTQ vào quá trình dạy học, GV có điều kiện để nâng cao tính tích cực, tính t duy độc lập của HS và từ đó nâng cao hiệu quả của quá trình tiếp thu, lĩnh hội kiến thức và hình thành kĩ n¨ng, kÜ x¶o cña c¸c HS. 2. đề nghị. 2.1 Qua nghiªn cøu, chóng t«i thÊy viÖc sö dông PTTQ trong d¹y häc Sinh häc 8 nói chung và các bài 24, 25, 27, 28, 29, 30 trong chơng Tiêu hoá nói riêng đã là động lực chÝnh gãp phÇn n©ng cao chÊt lîng häc tËp cña HS. 2.2 CÇn phèi hîp tèt gi÷a ®Èy m¹nh øng dông C«ng nghÖ th«ng tin víi c¸c trang thiết bị đồ dùng trên cấp để nâng cao tính hiệu quả và tính khả thi của các PTTQ nêu trên đáp ứng yêu cầu đổi mới PPDH. 2.3 GV cần tăng cơng đầu t vào tiết dạy một cách công phu và chu đáo hơn, đặc biệt nghiên cứu kĩ nội dung từng bài dạy để có biện pháp sử dụng PTTQ có chất lợng và hiÖu qu¶. 2.4 B¶n th©n mçi GV ph¶i tù nghiªn cøu, ®Çu t trÝ tuÖ, tù häc hái, tham dù c¸c líp bồi dỡng để có biện pháp đổi mới PPDH nhằm đáp ứng yêu cầu mới, nhiệm vụ mới. + Trong n¨m häc 2011-2012 nµy t«i ®ang theo häc líp §¹i häc Sinh K3 – HÖ võa häc võa lµm. Qua ®©y cho t«i xin göi lêi c¶m ¬n tíi thÇy gi¸o PGS . TS NguyÔn §øc Thµnh – Chñ nhiÖm m«n ph¬ng ph¸p d¹y häc sinh häc, khoa Sinh häc trêng §¹i häc S phạm Hà Nội. Thầy đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tôi khi tôi viết sáng kiến kinh nghiệm này.Tôi xin cảm ơn đến ban giám hiệu trờng THCS Thụy An, các thầy cô giáo giảng dạy bộ môn Sinh học ở lớp Đại học SinhK3 và các đồng nghiệp khác đã giúp đỡ tôi hoàn thµnh s¸ng kiÕn kinh nghiÖm. + tôi rất tâm đắc với các biện pháp sử dụng phơng tiện trực quan trong dạy häc Sinh häc 8 song do kh¶ n¨ng cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, b¶n th©n còng ®ang häc §¹i häc nªn cßn cÇn nhiÒu thêi gian nghiªn cøu s©u h¬n n÷a. RÊt mong đợc sự góp ý của đồng chí đồng nghiệp để giúp tôi học tập nâng cao trình độ chuyªn m«n, lµm tèt h¬n trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y. t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Thôy An ngµy 10 th¸ng 10 n¨m 2011 x¸c nhËn cña nhµ trêng Ngêi viÕt.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Vò Nho Hoµng.

<span class='text_page_counter'>(18)</span>