Khoá luận tốt nghiệp Đại học: Tìm hiểu quá trình sản xuất Cà Tím tại Trang trại số 31-32, Moshav Tsofar vùng Arava, Israel

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

CHẨU THỊ HẠNH
Tên đề tài:
TÌM HIỂU QUY TRÌNH SẢN XUẤT CÀ TÍM TẠI TRANG TRẠI
SỐ 31 - 32, MOSHAV TSOFA, VÙNG ARAVA, ISRAEL

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Hệ đào tạo
Chun ngành
Khoa
Khóa học

: Chính quy
: Trồng trọt
: Nông học
: 2015 - 2019

Thái Nguyên, năm 2019


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM

CHẨU THỊ HẠNH
Tên đề tài:
TÌM HIỂU QUY TRÌNH SẢN XUẤT CÀ TÍM TẠI TRANG TRẠI
SỐ 31-32, MOSHAV TSOFA, VÙNG ARAVA, ISRAEL

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Hệ đào tạo
Định hướng đề tài
Chuyên ngành
Lớp
Khoa
Khóa học
Giảng viên hướng dân

: Chính quy
: Hướng ứng dụng
: Trồng trọt
: K47 Trồng trọt - N02
: Nông học
: 2015 - 2019
: TS. Hà Việt Long

Thái Nguyên, năm 2019


i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan các số liệu về kết quả thực hiện được trình bày trong
khóa luận là kết quả thí nghiệm thực tế của tơi, nếu có sai sót gì tơi xin chịu
hồn tồn trách nhiệm và chịu mọi hình thức kỷ luật của khoa và nhà trường
đề ra.

Thái Nguyên, Tháng năm 2019

XÁC NHẬN CỦA GVHD

NGƯỜI VIẾT CAM ĐOAN

Đồng ý cho bảo vệ kết quả
Trước Hội đồng

ThS. HÀ VIỆT LONG

CHÂU THỊ HẠNH

XÁC NHẬN CỦA GV CHẤM PHẢN BIỆN
Xác nhận đã sữa chữa sai sót sau khi Hội đồng đánh giá chấm
(Ký, họ và tên)


ii

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và rèn luyện ở trường Đại học, thời gian đi thực
tập tốt nghiệp tại các nước có nền nơng nghiệp phát triển tạo điều kiện cho
sinh viên có cơ hội tiếp cận với sản xuất cây trồng công nghệ cao tại các nước
tiên tiến, giúp sinh viên được nâng cao kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp và
lịng u nghề.
Được sự nhất trí của nhà trường và ban chủ nhiệm khoa Nông học, em
đã tiến hành thực tập tốt nghiệp với tên đề tài “Tìm hiểu quy trình sản xuất Cà
tím tại trang trại số 31-32, Moshav Tsofar vùng Arava, Israel”.
Để hoàn thành bài khóa luận này, trước hết em xin bày tỏ lịng biết ơn
sâu sắc tới thầy giáo ThS. Hà Việt Long người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn
và động viên em từ khi bắt đầu đi thực tập đến khi hồn thành khóa luận. Em

xin bày tỏ lịng biết ơn tới các thầy cô giáo khoa Nông học, Trung tâm đào tạo
và phát triển Quốc tế (ITC), Trung tâm AICAT, các cô chú các anh chị đồng
nghiệp đang làm việc tại farm 36 đã giúp đỡ, tạo điều kiện để em thực hiện đề
tài tốt nghiệp.
Do thời gian có hạn, năng lực cịn hạn chế nên khóa luận tốt nghiệp của
em khơng thể tránh khỏi những thiết sót. Em rất mong nhận được những ý
kiến đóng góp của quý thầy cơ và các bạn để khóa luận tốt nghiệp của em
được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn !.
Thái Nguyên, ngày

tháng

Sinh viên

Châu Thị Hạnh

năm 2019


iii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Tình hình sản xuất cà tím trên thế giới từ năm 2010-2014 ........................6
Bảng 2.2. Tình hình sản xuất cà ở Việt Nam từ năm 2010 – 2014 ...........................10
Bảng 4.1: Cơ sở vật chất phục vụ cho sản xuất của trang trại ..................................22
Bảng 4.2: công việc cụ thể của các chức vụ trong trang trại ....................................29

iv

DANH MỤC CÁC BIỂU, HÌNH, SƠ ĐỒ
Sơ đồ 4.1: Sơ đồ tổ chức của trang trại .....................................................................28
Hình 1: Cây con chuẩn bị đem trồng ........................................................................30
Hình 2: Đục lỗ và trồng cây ......................................................................................31
Hình 3: Cắt tỉa cành...................................................................................................32
Hình 4: Làm cỏ cho cây cà ........................................................................................33
Hình 5: Quả cà đủ tiêu chuẩn thu hoạch ...................................................................34
Hình 6: Thu hoạch cà ................................................................................................35
Biểu đồ 4.1: Sự biến dộng số lượng quả cà tím cắt giảm trong tuần ........................36


v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................... iii
DANH MỤC CÁC BIỂU, HÌNH, SƠ ĐỒ ...................................................... iv
MỤC LỤC ......................................................................................................... v
Phần 1. MỞ ĐẦU ............................................................................................ 1
1.1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................. 1
1.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................... 3
1.2.1. Mục tiêu chung ........................................................................................ 3
1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ................................................... 4
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học ...................................... 4
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn ........................................................................... 4
Phần 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ................................................................ 5

2.1 Tình hình sản xuất và tiêu thụ cà tím trên thế giới ..................................... 5
2.1.1. Tình hình sản xuất cà tím trên thế giới ................................................... 5
2.1.2. Tình hình tiêu thụ cà tím trên thế giới..................................................... 7
2.2. Tình hình sản xuất cà tím và tiêu thụ cà tím ở Việt Nam .......................... 8
2.2.1. Tình hình sản xuất cây cà tím ở Việt Nam ............................................. 8
2.2.2. Một số mơ hình trồng cà tím ở Việt Nam ............................................. 13
2.3. Những yếu tố làm nên thành công của các trang trại ở Israel................. 15
3.1. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ......................................... 19
3.1.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................ 19
3.1.2. Địa điểm và thời gian tiến hành ............................................................ 19
3.2. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 19
3.3. Phương pháp tiến hành ............................................................................. 19


vi

3.3.1. Tiếp cận có sự tham gia ........................................................................ 19
3.3.2. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 19
3.3.3. Phương pháp phân tích số liệu .............................................................. 21
PHẦN 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ...................................................... 22
4.1. Khái quát về cơ sở thực tập ...................................................................... 22
4.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của địa bàn nghiên cứu................... 22
4.1.2. Những thành tựu đã đạt được của trang trại.......................................... 25
4.1.3. Những thuận lợi và khó khăn liên quan đến nội dung thực tập ............ 26
4.2. Kết quả thực tập ....................................................................................... 27
4.2.1. Nội dung thực tập và những công việc cụ thể tại trang trại .................. 27
4.2.2. Bài học kinh nghiệm rút ra từ thực tế ................................................... 38
4.2.3. Đề xuất giải pháp phát triển sản xuất cà tím tại Việt Nam ................... 39
Phần 5 KẾT LUẬN ....................................................................................... 43
5.1. Kết luận .................................................................................................... 43

5.2. Kiến nghị .................................................................................................. 43
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 44


1

Phần 1
MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Cây cà tím (Solanum melongena L.) có nguồn gốc ở Ấn Độ và được
trồng ở Trung Quốc từ rất sớm, khoảng 500 năm trước cơng ngun. Sau đó
được người Ả rập và Ba Tư đưa đến châu Phi vào thời trung đại và tìm thấy
nó ở Italia vào thế kỉ XIV. Mặc dù cà tím được sử dụng ở nhiều nước một
cách dễ dàng, nhưng ở châu Âu người ta đã không ăn quả này, và được gọi là
cà dại (Eggplant, 2008) [39]. Cà tím thuộc họ cà, là những cây có chứa
chất độc có thể gây nguy hiểm cho con người khi ăn. Vào những năm 1600
quả cà tím lần đầu tiên đã được vua Louis thứ XVI giới thiệu vào thực đơn,
song nó đã khơng được chấp nhận một cách thích thú và bị gọi là loại quả to
như quả lê nhưng chất lượng thì tồi. Và người ta cũng nghĩ rằng ăn cà sẽ bị
sốt thương hàn, động kinh thậm chí bị điên. Do đó, hơn một thế kỉ sau đó cây
cà chỉ được trồng làm cảnh ở châu Âu do màu sắc hoa và quả rất đẹp. Ở Mỹ
cũng vậy, cho đến tận cuối những năm 1800, đầu 1900 khi người Trung Quốc
và Ấn Độ đến nhập cư và sử dụng nó như là một loại rau, từ đó mới bắt đầu
được chấp nhận tại Bắc Mỹ. Cho đến nay cà đã được sử dụng ở hầu hết các
nước trên thế giới. Hàng loạt các tên gọi trong tiếng Ả Rập và các ngôn ngữ
Bắc Phi cho cà tím, các tên gọi Hy Lạp và La Mã cổ đã chỉ ra rằng nó được
những người Ả Rập đưa tới khu vực địa Trung Hải vào đầu thời Trung cổ.
Tên khoa học melongena có nguồn gốc từ một tên gọi trong tiếng Ả Rập vào
thế kỷ 16 cho một giống cà tím. Cà tím được gọi là "eggplant" tại Hoa Kỳ,
Australia và Canad. Tên gọi này có từ một thực tế là quả của một số giống

ban đầu có màu trắng và trông giống như quả trứng gà. Do quan hệ họ hàng
gần của nó với cà độc dược, nên đã có thời người ta tin rằng nó là một loại
cây có độc tính. cà tím là một lồi cây thuộc họ Cà với quả cùng tên gọi, quả


2

là loại quả mọng nhiều cùi thịt. Quả chứa nhiều hạt nhỏ và mềm, chứa nhiều
chất dinh dưỡng như nó chứa một hàm lượng xơ cao và các khoáng chất như
Vitamin C, Vitamin K, Thiamin, Niacin, Vitamin B6, axit Pantothenic,
Magnesium, Phosphorus và đồng, Folate, kali và mangan. trong thành phần
của cà tím có 92% nước, 5,5% glucid, 1,3% protid, 0,2% lipid. Các khống
chất (tính theo mg/100g) gồm: kali 220 mg, phốt pho 15 mg, magiê 12 mg,
calcium 10 mg, lưu huỳnh 15 mg, clor 15 mg, sắt 0,5 mg, mangan 0,2 mg,
kẽm 0,2 mg, đồng 0,1 mg, iod 0,002 mg. Các vitatmin B1, B12, PP rất ít,
nhiều chất nhầy. Vì lượng chất nhầy này mà cà tím cịn có tác dụng hỗ trợ rất
điều trị bệnh dạ dày. Chính vì vậy người Hàn Quốc thường dùng cà tím phơi
khơ làm thuốc giảm đau, trị sưng khớp, loét dạ dày, người Nigeria thường
dùng cà tím để chữa đau bụng do tiêu hóa.
Trong cà tím cịn chứa nightshade soda, một chất có tác dụng chống
ung thư theo các chuyên gia Nhật Bản thì trong nước ép cà tím có nhiều hoạt
chất có khả năng ngăn ngừa ung thư dạ dày.
Thực phẩm này là rất thấp trong chất béo bão hòa, cholesterol và natri
tốt cho tim mạch, nhưng lại chứa nhiều đường cao calo. Quả tươi có mùi vị
hơi khơng hấp dẫn, nhưng khi chế biến rồi thì nó trở thành dễ chịu hơn và có
kết cấu rắn chắc, giàu hương vị. Việc ngâm qua nước pha muối và sau đó rửa
lại các miếng cà tím đã thái sẽ làm nó mềm hơn và loại bỏ gần hết vị đắng của
nó. Nó đặc biệt hữu ích trong nấu ăn, nhờ đó nó có khả năng hấp thụ nhiều
dầu ăn mỡ hơn, tạo điều kiện để chế biến được các loại thức ăn giàu dinh
dưỡng hơn. Cùi thịt của quả cà tím trơn mượt, các hạt mềm và (giống như hạt

cà chua) có thể ăn được cùng với các phần còn lại của quả. Vỏ quả cũng có
thể ăn được, mặc dù nhiều người thích gọt bỏ nó đi. Ở Việt Nam, cà tím
thường được nấu cùng tía tơ và có trong các món ăn như: cà bung, cà tím xào


3

cần tỏi, cà tím om tơm thịt, cà tím nhồi thịt om cà chua, cà tím tẩm bột rán, cà
tím làm dưa muối xổi...
Tại khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới, cà tím có thể trồng trực tiếp
trong vườn. Tại các khu vực ôn đới, việc trồng cây cà tím giống ra vườn chỉ
thích hợp khi đã hết sương muối. Việc gieo hạt thường bắt đầu khoảng 8-10
tuần trước khi hết sương muối.
Nhiều loại sâu bệnh phá hoại các loài thực vật họ Cà khác như cà chua,
khoai tây, ớt v.v cũng gây ra phiền tối cho cà tím. Vì lý do này, khơng nên
trồng cà tím tại các khu ruộng trước đó đã trồng các lồi cây họ cà trên.
Người ta cũng khuyến cáo nên canh tác trở lại cà tím trên cùng một thửa
ruộng chỉ sau khoảng 4 năm để có thể có mùa màng với thu hoạch tốt. Các
loài sâu hại phổ biến tại Bắc Mỹ là bọ cánh cứng phá khoai tây, bọ chét, các
loài rệp và ve bét. Nhiều loại sâu bệnh này có thể được kiểm soát bằng cách
sử dụng Bacillus thurengensis (Bt), một lồi vi khuẩn tấn cơng các phần mềm
trên cơ thể của ấu trùng. Sâu trưởng thành có thể kiểm sốt bằng cách bẫy bắt.
Các lồi bọ chét là rất khó kiểm sốt. Vệ sinh tốt khi quay vịng canh tác là
cực kỳ quan trọng trong việc kiểm soát bệnh nấm đối với cà tím, trong đó
nguy hiểm nhất là các loài Verticillium.
Để thấy rõ được giá trị và hiệu quả kinh tế của việc trồng cà tím mang lại
và tìm hiểu việc tổ chức sản xuất như thế nào cho hiệu quả, em đã được thực tập
và tiến hành : “Tìm hiểu q trình sản xuất Cà Tím tại Trang trại số 31-32,
Moshav Tsofar vùng Arava, Israel”.
1.2. Mục tiêu cụ thể

1.2.1. Mục tiêu chung
Nắm được các thao tác trong quy trình kỹ thuật trồng cà tím cơng nghệ
cao tại Trang trại số 31-32, Moshav Tsofar vùng Arava, Israel làm cơ sở để áp
dụng phát triển sản xuất cà tím tại Việt Nam.


4

1.2.2. Mục tiêu cụ thể
Thực hiện và nắm được các bước cụ thể trong quy trình sản xuất cà tím
từ khâu làm đất, trồng, chăm sóc đến thu hoạch, đóng gói tiêu thụ sản phẩm.
1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
- Tạo điều kiện cho sinh viên có cơ hội được tiếp cận với sản xuất cây
trồng công nghệ cao tại Israel, giúp sinh viên nâng cao kiến thức chun mơn,
kỹ năng nghề nghiệp và lịng yêu nghề. Đồng thời, đào tạo nguồn nhân lực
cho sản xuất cây trồng công nghệ cao tại Việt Nam trong tương lai.
- Giúp sinh viên biết được phương pháp thu thập, xử lý số liệu và hoàn
thành báo cáo tốt nghiệp.
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn
Nắm được quy trình trồng cà tím cơng nghệ cao tại Tzofar, Israel để áp
dụng trong sản xuất ở Việt Nam.


5

Phần 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1 Tình hình sản xuất và tiêu thụ cà tím trên thế giới

2.1.1. Tình hình sản xuất cà tím trên thế giới
Theo FAO trong năm 2010, sản xuất cà tím có tính tập trung cao độ,
với 93% sản phẩm đến từ 7 quốc gia. Trung Quốc là nước sản xuất lớn nhất
(58% tổng sản lượng thế giới) và Ấn Độ đứng thứ 2 với 25%; tiếp đến là Ai
Cập, Thổ Nhỹ Kỳ, Nhật Bản là một trong mười quốc gia sản xuất cà tím lớn
nhất thế giới. Mỹ là nước có diện tích trồng cà tím đứng thứu 20 trên thế giới.
Với hơn 4.000.000 vùng trồng ( 1.600.000) được giành cho việc trồng trọt cà
tím trên thế giới.
Tổng sản lượng tươi (bao gồm cả chùm) thế giới năm 2013 đạt 41,840
triệu tấn, giảm so với của năm 2012 do thời tiết xấu làm giảm sản lượng ở
Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ. Sản Quốc 58,55; Ấn Độ 25,24; Ai Cập 2,94; Thổ
Nhỹ Kỳ 2,03; Nhật Bản 0,79 .
Ở Trung Quốc, được trồng nhiều ở các tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây,
Tứ Xuyên, Hồ Nam, Chiết Giang, Phúc Kiến và Đài Loan... Trung Quốc là
nước đứng đầu thế giới về sản xuất .
Theo báo cáo năm 2008, Trung Quốc đã sản xuất được 17.532.681
tấn vào năm 2006. Trong một thời gian, Trung Quốc đang tìm kiếm cách thức
mới để tăng năng suất, và năm 1987, Trung Quốc đã thành lập cơ sở sản xuất
rau giống đầu tiên ở Bắc Kinh, gọi là " ". Cà tím đã được sản xuất theo cách
thức như cà chua, dưa leo, tiêu và dưa, nhưng phụ thuộc vào sự quay vòng
của cây trồng để có năng suất cao hơn.
Tại Thái Lan được trồng nhiều ở các tỉnh miền Trung, một phần miền
Bắc và miền Đông. Năm 1987, Thái Lan trồng 1.500 ha cho sản lượng 76.275


6

tấn với giá trị 28 triệu đôla Mỹ (Trần Thế Tục, 1995). Đến năm 2007, theo
Somsri, diện tích ở Thái Lan khoảng 34.354 ha và sản lượng khoảng 197.716
tấn, Năm 2009, Thái Lan trồng 14.136 ha và đạt sản lượng 19.326 tấn.

Ở Ấn Độ, và chùm trồng trên quy mô thương mại ở một số vùng.
chùm là loại quả được dùng để ăn sáng phổ biến ở nhiều nước, Những vùng
khô hạn như Punjab là nơi lý tưởng với chùm. có thể chọn được lượng mưa
lớn và phát triển tốt ở vùng KonKan. Năm 2005, Ấn Độ sản xuất được
142.000 tấn. Năm 2009, sản lượng quả đạt 183.922 tấn, xếp thứ 2 về sản xuất
quả ở các nước châu Á.
Theo số liệu thống kê của FAO trong các năm gần đây, tình hình sản
xuất cà tím trên thế giới được tổng hợp ở bảng 2.1
Bảng 2.1. Tình hình sản xuất cà tím trên thế giới từ năm 2010-2014
Diện tích

Năng suất

Sản lượng

(ha)

(tấn/ha)

(tấn)

2010

1.721.968

25,6173

44.112.147

2011

1.760.671

25,6557

45.171.222

2012

1.813.547

26,0644

47.269.020

2013

1.863.981

26,2846

48.993.974

2014

1.870.128

26,8308

50.193.117

Năm

(Nguồn: FAOSTAT, 2014)
Qua bảng 2.1 : ta thấy, trên thế giới trong những năm gần đây diện tích
trồng cà tím có tăng lên, năm 2010 là 1.721.968 ha đến năm 2014 là
1.870.128 ha. Trung bình mỗi năm tăng 29.632 ha, điều này cho thấy diện
tích trồng cà tím trên thế giới có sự phát triển. Cùng với đó sản lượng cà tím
cũng tăng lên qua các năm, năm 2010 là 44.112.147 tấn đến năm 2014 là
50.193.117 tấn. Năm 2010 năng suất là 25,6173 tấn/ha đến năm 2014 đạt


7

26,8308 tấn/ha. Điều đó thể hiện sự quan tâm áp dụng tiến bộ KHKT vào sản
xuất của nhà vườn.
2.1.2. Tình hình tiêu thụ cà tím trên thế giới
Tổng mức tiêu thụ cà trên thế giới năm 2013 đạt 4,22 triệu tấn, giảm
7% so với năm 2012 là 4,56 triệu tấn, do thời tiết diễn biến phức tạp ảnh
hưởng đến sản lượng. Các nước tiêu thụ lớn trên thế giới: Mỹ, Trung Quốc,
Nhật Bản, Mêhicô, Nga, Achentina,…
Tổng lượng tươi đem chế biến trên thế giới năm 2013 là 974 ngàn tấn,
giảm 1 triệu tấn so với năm 2012. Trong đó, Mỹ 507 ngàn tấn, Nam Phi 186
ngàn tấn, Mêhicô 82ngàn tấn.
Về tiêu thụ : Nhật Bản là thị trường lớn cho việc tiêu thụ . Trong năm 2009
bang Florida của Mỹ đã xuất sang Nhật Bản 4.755.972 thùng (80.851tấn) tươi,
năm 2008: 6 - 7 triệu thùng (102-119 nghìn tấn), năm 2007: 8 triệu thùng (136
nghìn tấn). Nam Phi cũng xuất sang Nhật khoảng 6 triệu thùng (96.721tấn) trong
năm 2008, tăng gần 1,55 triệu thùng so với năm [15].
Tại các thị trường châu Âu, ngoại trừ mặt hàng thanh long có số lượng

xuất khẩu lớn, các mặt hàng quả khác, như: xoài, chơm chơm… hay các loại
rau khác của Việt Nam có khối lượng khá khiêm tốn. Mặt hàng rau đã được
xuất khẩu trở lại bình thường vào thị trường châu Âu, tuy nhiên với khối
lượng không nhiều [15].
Tại Nga, Năm 2009, Nga nhập 60 ngàn tấn, tăng so với 32 ngàn tấn
năm 2007. Các nước cung cấp chủ yếu cho Nga là Thổ Nhĩ Kỳ, Ixraen, Nam
Phi và Achentina.
Thị trường xuất khẩu cà tím ngày càng mở rộng khơng chỉ trong nước
mà mở rộng ra nước ngoài. Hiện nay, một số tỉnh thành đã xuất khẩu sang
nhiều nước như: Đức, Canada, Hà Lan, Cộng hịa Séc, Nga, Hồng Kơng,
Trung Quốc. Từ đầu năm 2014, có thêm nhiều doanh nhân đến từ Pháp, Nhật


8

tìm hiểu và đặt hàng với số lượng lớn. Đối với các tỉnh phía Bắc, cà tím chủ
yếu được tiêu thụ trong nước. Nguyên nhân là do các doanh nghiệp khơng đủ
sản lượng lớn, ổn định để xuất khẩu. Vì vậy, các tỉnh 13 đã có chủ trương mở
rộng diện tích cà tím theo hướng liên kết thơng qua các tổ hợp tác để doanh
nghiệp bao tiêu sản phẩm cho nhà vườn. Ngoài ra, nhà vườn tham gia vào tổ
hợp tác sẽ cùng sản xuất theo một quy trình, từ đó đảm bảo chất lượng trái cà
tím đồng đều hơn [3], [8].
2.2. Tình hình sản xuất cà tím và tiêu thụ cà tím ở Việt Nam
2.2.1. Tình hình sản xuất cây cà tím ở Việt Nam
Cây ăn quả có vị trí quan trọng trong đời sống và trong nền kinh tế.
Quả là những sản phẩm có giá trị sử dụng rộng rãi, cung cấp nhiều chất dinh
dưỡng, chất vi lượng, khống chất bổ dưỡng, là thuốc có tác dụng phịng chữa
bệnh cho con người.
Giống cà tím rất đa dạng về quả và màu sắc. Hiện nay, ở nước ta chưa
có các giống cà tím chọn tạo được cơng nhận giống, mà chủ yếu là địa

phương và nhập nội. Dựa vào hình dạng quả, có thể chia cà tím thành các
nhóm giống quả trịn và nhóm giống quả dài.
Một số giống cà tím ở Việt Nam:
- Giống cà tím EG 203: Đây là giống có nguồn gốc từ trung tâm nghiên
cứu phát triển rau Châu Á năm 1999. Sauk hi khảo nghiệm vụ xuân hè năm
2000 cho thấy giống cà tím này sinh trưởng, phát triển tốt và cho năng suất
cao. Giống này có khả năng chống được vi khuẩn héo xanh, chịu được ngập
úng, chống được tuyến trùng dễ do Meloigogyne incognital, chịu được bệnh
thối gốc do nấm Selerotium rolfsii, nên thường được chọn làm gốc ghép với
cà chua.
- Giống cà tím địa phương: Văn Đức, Bắc Ninh.


9

- Giống cà tím CE – 1 cho năng suất khoảng 50 -60 tấn/ha. Giống này
đang được trồng nhiều ở Cát Tiên – Lâm Đồng. Đang là một trong những cây
đem lại thu nhập cao ở vùng lũ Cat Tiên…
- Các giống lai: Hai mũi tên đỏ, Kiều Nương, Triệu Quân,…cho năng
suất rất cao.
Cà tím là cây dễ trồng và được trồng khắp nơi ở nước ta. Ngồi cơng
dụng là thức ăn thơm ngon, bổ dưỡng nó cịn được sử dụng làm thuốc từ lâu
đời với công dụng mát gan, nhuận tràng, kích thích sự bài tiết mật, điều hồ
tiêu hố.
Cách chế biến các món ăn từ cà tím:
Qủa tươi có mùi vị hơi khơng hấp dẫn, nhưng khi chế biến rồi thì nó trở
thành dễ chịu hơn và có kết cấu rắn chắc, giàu hương vị. Việc ngâm qua nước
pha muối và sau đó rửa lại các miếng cà tím đã thái sẽ làm nó mềm hơn và
loại bỏ gần hết vị đắng của nó. Nó đặc biệt hữu ích trong nấu ăn, nhờ đó nó có
khả năng hấp thụ nhiều dầu mỡ hơn, tạo điều kiện để chế biến các loại thức ăn

giàu dinh dưỡng hơn. Cùi thịt của quả cà tím trơn mượt, các hạt mềm và
(giống như hạt cà chua) có thể ăn được cùng với các phần cịn lại của quả. Vỏ
quả cũng có thể ăn được, mặc dù có nhiều người thích gọt vỏ nó đi.
Ở Việt Nam, cà tím thường được nấu cùng tía tơ và có trog các món ăn
như: cà bung, cà tím xào cần tỏi, cà tím om tơm thịt, cà tím nhồi thịt om cà
chua, cà tím tẩm bột rán, cà tím làm dưa muối xồi….
Nếu trước kia, cà trồng chỉ để phục vụ cho nhu cầu tự cung, tự cấp của
nhân

dân ta thì ngày nay nó đã trở thành một cây hàng hoá đem lại giá trị

kinh tế không nhỏ cho nhiều vùng trồng rau như Lâm Đồng, Sóc Trăng, Vĩnh
Phúc, Bắc Ninh, Hải Dương. đặc biệt quả cà tím gần đây cịn được chế biến
để xuất khẩu sang Nhật Bản. Tại Cát Tiên – Lâm Đồng nông dân trồng cà tím
cho biết trồng cây này cho thu nhập gấp 2 lần so với những loại rau thương


10

phẩm khác ở địa phương như dưa leo, Nên nó đã trở thành một cây xố đói
giảm nghèo cho bà con tại vùng lũ cát này (Quang Sáng).
Trồng cà vốn đầu tư ít (khoảng 300.000 đồng/sào cà pháo), thu lãi
cao hơn nhiều so với trồng lúa và một số cây màu khác, sản phẩm làm ra đến
đâu, được thương lái mua hết đến đó với giá ổn định nên trong khoảng 5 năm
trở lại đây, diện tích cây cà nói chung và cà pháo nói riêng tại Vĩnh Phúc và
một số tỉnh khác ở đồng bằng sơng Hồng được mở rộng hơn rất nhiều.
Phát triển cây cà tím góp phần thúc đẩy q trình chuyển dịch cơ cấu kinh
tế nơng thôn, tạo việc làm tại chỗ, chuyển nền kinh tế độc canh, tự cấp, tự túc
sang sản xuất hàng hoá, xây dựng nền nông nghiệp sinh thái bền vững.
Bảng 2.2. Tình hình sản xuất cà ở Việt Nam từ năm 2010 – 2014

Diện tích

Năng suất

Sản lượng

(ha)

(tấn/ha)

(tấn)

2010

721.869

66.173

22.112.147

2011

760.671

68.557

25.171.222

2012

813.547

75.644

27.269.020

2013

863.981

79.846

38.993.974

2014

870.728

89.308

40.193.117

Năm

(Nguồn: FAOSTAT/Statistics (2014)
Qua bảng 2.2 về tình hình sản xuất ở Việt Nam qua các năm từ 2010
– 2014 ta thấy tình hình sản xuất cà tím khơng có sự thay đổi đáng kể, sự
chênh chênh lệch ít về diện tích, sản lượng tăng lên qua các năm. Diện tích
thu hoạch năm 2010 là 721.869 ha đến năm 2012 là 813.547 ha, qua 4 năm
tăng 100 ha nhưng sản lượng tăng lên 9.471 tấn. Năm 2010 là 22,112 tấn đến

năm 2012 là 27,269 tấn. Qua đó thể hiện được tình hình chăm sóc, đầu tư của
người trồng có sự thay đổi theo hướng tích cực. Khơng chỉ diện tích, sản


11

lượng tăng lên mà chất lượng cũng tốt hơn, vì thế giá cả cũng tăng lên làm
cho HQKT tăng cao từ việc trồng.
Họ Cà ở Việt Nam có nhiều giá trị thực tiễn như: làm thuốc, làm rau ăn
và làm cảnh. Nhiều lồi vừa có giá trị làm thuốc lại vừa có cả giá trị làm rau
ăn hay làm cây cảnh. Trong các lồi có giá trị làm thuốc thì khơng ít lồi có
chứa alcaloit, nên việc sử dụng chúng cần hết sức lưu ý. Bởi alcaloit trong họ
Cà là những hợp chất vừa có tác dụng làm thuốc đồng thời vừa có khả năng
gây ngộ độc. các lồi được sử dụng làm rau ăn cũng có giá trị kinh tế khơng
nhỏ, trong đó phải kể đến một số lồi đem lại những lợi ích rất to lớn cho con
người: khoai tây, cà chua, tiếp đến có thể kể là cà tím.
Tuy nhiên, một số lồi trong thành phần có chứa một hàm lượng
alcaloit nhất định, nên việc sử dụng chúng làm rau ăn cần hết sức thận trọng
(Nguyễn Tiến Bân, 1997) [12].
Cây cà có rất nhiều loại như cà bát, cà pháo, cà tím, cà trắng, cà dừa …
trong đó cà tím và cà pháo là được trồng phổ biến hơn. Giống cà tím rất đa
dạng về dạng quả và màu sắc. Hiện nay, ở nước ta chưa có các giống cà tím
chọn tạo được cơng nhận giống, mà chủ yếu là giống địa phương và nhập nội.
Dựa vào hình dạng quả, có thể chia cà tím thành các nhóm giống quả trịn và
nhóm giống quả dài. Một số giống cà tím ở Việt Nam:
Tuy nhiên, một số lồi trong thành phần có chứa một hàm lượng
alcaloit nhất định, nên việc sử dụng chúng làm rau ăn cần hết sức thận trọng
(Nguyễn Tiến Bân, 1997) [12].
Cây cà có rất nhiều loại như cà bát, cà pháo, cà tím, cà trắng, cà dừa …
trong đó cà tím và cà pháo là được trồng phổ biến hơn. Giống cà tím rất đa

dạng về dạng quả và màu sắc. Hiện nay, ở nước ta chưa có các giống cà tím
chọn tạo được công nhận giống, mà chủ yếu là giống địa phương và nhập nội.


12

Dựa vào hình dạng quả, có thể chia cà tím thành các nhóm giống quả trịn và
nhóm giống quả dài. Một số giống cà tím ở Việt Nam:
- Giống cà tím EG 203: đây là giống có nguồn gốc từ trung tâm nghiên
cứu và phát triển rau Châu Á năm 1999. Sau khi khảo nghiệm vụ xuân hè
năm 2000 cho thấy giống cà tím này sinh trưởng, phát triển tốt và cho năng
suất cao. Giống này có khả năng kháng được vi khuẩn héo xanh, chịu được
ngập úng, chống được tuyến trùng rễ do Meloigogyne incognital, chịu được
bệnh thối gốc do nấm Sclerotium rolfsii, nên thường ñược chọn làm gốc ghép
với cà chua.
- Giống cà tím địa phương: Văn Đức, Bắc Ninh.
- Giống cà tím CE-1 cho năng suất khoảng 50-60 tấn/ha. Giống này
đang được trồng nhiều ở Cát Tiên-Lâm Đồng. Nó đang là một trong những
cây đem lại thu nhập cao ở vùng lũ Cát Tiên.
- Các giống lai: Hai Mũi Tên ñỏ, Kiều Nương, Triệu Quân, cho năng
suất rất cao. Cà tím có thể trồng được nhiều vụ trong năm nhưng cho năng
suất cao và hiệu quả nhất là trồng tháng 1, 2 thu hoạch tháng 4-6 (NguyễnVăn
Tuất và cộng sự, 2005) [13].
Ở nước ta, cà tím đã được trồng lâu đời nhưng quy mơ cịn nhỏ lẻ,
manh mún, mỗi nhà chỉ trồng 2-3 thước lấy quả ăn Những năm gần đây, thị
trường tiêu thụ cà pháo thuận lợi, giá bán ổn định, nhiều nhà hàng, khách sạn
đã bổ sung cà pháo vào danh sách thực đơn món ăn ngon trong các bữa tiệc,
do vậy khoảng vài năm trở lại đây cà pháo đã được bà con chú ý và mở rộng
diện tích ở nhiều nơi như Lâm Đồng, Sóc Trăng, Hải Dương, Bắc Ninh, Vĩnh
Phúc, Bắc Giang … và cho hiệu quả kinh tế cao, xóa đói giảm nghèo cho

nhiều gia đình. Một số vùng trồng cà tím ngon có tiếng là huyện Nghi Lộc
(Nghệ An), Láng (Hà Nội), Cái Sắn (huyện Tân Hiệp, Kiên Giang), huyện
Luc n Cà tím có thể được trồng ở độ cao đến 600 m. Ở Việt Nam, nó có


13

thể trồng làm hai vụ: vụ sớm gieo hạt vào tháng 7-tháng 8, thu hoạch vào
tháng 11-12; vụ chính gieo hạt vào tháng 11-tháng 12, thu hoạch quả vào
tháng 3-tháng 6, ngồi ra có thể trồng vào vụ muộn gieo tháng 1-tháng 2.
Sản xuất cà tím ở nước ta vẫn mang tính tự phát, thiếu quy hoạch, đặc
biệt là việc ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật thâm canh nâng cao năng suất, chất
lượng theo hướng vệ sinh an toàn thực phẩm.
2.2.2. Một số mơ hình trồng cà tím ở Việt Nam
- Thời gian gần đây, cà tím giống mới của Thái Lan VIOLET KING 252
cho năng suất cao, được bà con nông dân ở thị trấn Liên Nghĩa, huyện Đức
Trọng, tỉnh Lâm Đồng, trồng khá phổ biến. Nhờ trồng loại cây này nhiều gia
đình đã giàu lên, tiêu biểu là hộ anh Bùi Đình Tuấn, hiện ở khu phố 4, thị trấn
Liên Nghĩa, huyện Đức Trọng, với diện tích 3 ha trồng cà tím, thu nhập 600
triệu đồng.
- Trao đổi với chúng tơi, anh Bùi Đình Tuấn cho biết: Cà tím trồng trên
nhiều loại đất, ruộng trồng bằng phẳng, thoát nước tốt. Đất được cày xới tơi
xốp, làm sạch cỏ, lên luống cao hay thấp tùy thuộc vào vị trí đất, thơng
thường luống cao 20 – 25cm. Nên phủ tấm màng nilon để hạn chế cỏ dại, hao
hụt phân bón và giảm lượng nước tưới.
- Anh Tuấn nói, lúc đầu gia đình trồng 2 ha giống cà tím 252, trong
q trình trồng tơi thấy năng suất rất cao, chi phí thấp, tơi quyết định trồng
thêm 1 ha nữa. Năng suất trung bình đạt 80 tấn/ha, nếu chăm sóc tốt đạt 100
tấn/ha/năm, giá bán cà bình quân 3.500 đ/kg, năm qua gia đình thu lãi được
600 triệu đồng.

- Chị Hồ Thị Xuân, ở thôn Nghĩa Hiệp, xã Liên Hiệp, huyện Đức
Trọng tâm sự: Gia đình em có ít đất, hai vợ chồng thuê được 3.000m2 để sản
suất, nếu có nhiều đất trồng cà tím giống mới này thì trúng to. Trồng cà tím
thấy cũng dễ trồng, quan trọng khi làm đất cần cày xới tơi xốp, bón vơi bổ


14

sung để tăng độ pH lên 5,5 – 6,5 và cày trộn đều trong đất, phơi ải đất từ 1 -2
tuần để tiêu diệt một số sâu bệnh hại. Trước khi trồng phải bón lót phân
chuồng hoai mục (phân bị là tốt nhất) từ 3 – 4 khối phân chuồng, 50 – 100kg
lân/1.000m2. Phân bón lót được trải đều trên mặt luống, dùng cuốc xăm đều
sau đó phủ một lớp đất mỏng lên mặt luống, tiến hành phủ tấm nilon và trồng
cây. Sau khi trồng cần giữ độ ẩm cho cây, tuần đầu ngày tưới từ 1 – 2 lần,
sang tuần thứ hai ngày tưới 1 lần. Mùa mưa phải đảm bảo thốt nước tốt, cần
lên líp cao tránh ngập úng, cần phải tỉa bớt nhánh, lá già để tập trung dinh
dưỡng cho cây, nên tỉa vào lúc nắng ráo.
- Chị Xuân tiết lộ, giống cà này sai trái lắm, cần cắm chối, giăng dây
nilon nâng đỡ cho cây khơng đổ ngã, trái khơng chạm đất, tạo được độ thơng
thống cho cà tím. Về cách bón phân, tùy theo mỗi vùng đất và điều kiện canh
tác khác nhau mà bón phân cho hợp lý. Khơng nên bón phân heo cho cà, cà
tím thích hợp với phân KCl và NPK 16 – 16 – 8; nếu đất tốt bỏ N, chỉ dùng P
và K. Cà tím bình thường thu hoạch kéo dài từ 6 – 8 tháng, chăm sóc tốt thu
hoạch cả năm, cho nên cần bón thúc sau 1 – 2 đợt thu hoạch. Muốn cây cà tím
phát triển tốt, năng suất cao, cần làm vệ sinh đồng ruộng thật sạch sẽ, phát
hiện bệnh sớm để có thuốc phịng và chữa trị kịp thời.
- Chị Dương Thị Linh, ở đường Trần Phú, thị trấn Liên Nghĩa cho biết:
Gia đình có truyền thống làm rau màu, trước đây chủ yếu trồng rau xà lách,
cải ngọt, bắp cải… Mới đây tôi chuyển đổi 1,2 ha đất sang trồng cà tím 252
(người dân thường gọi là cà tím ruột xanh, giống Thái Lan). Sau khi trồng

khoảng 60 – 65 ngày là thu hoạch lứa đầu, thu hoạch rộ cứ 4 ngày hái 1 lần,
mỗi lần hái khoảng 5 tấn/ngày, năng suất đạt từ 80 – 100 tấn/ha/năm.
- Chị Linh vui vẻ khoe, năm nay thu hoạch cà tím sướng lắm, hái cà xong,
thương lái tới tận vườn cân không phải mang đi đâu cả. Giá bán dao động từ


15

3.500 - 4.500đ/kg, tới đây tôi sẽ mở rộng diện tích để trồng loại cây hiệu quả
và năng suất rất cao này.
- Chị Vịng Ơi Lày, một thương lái người Hoa chuyên thu mua cà tím cho
biết: Năm nay bà con nơng dân trồng cà tím thắng lớn, năng suất rất cao, giá
cả ổn định. Đặc biệt hình dáng và màu sắc của giống cà này rất bắt mắt, trái
vừa to, vừa dài có màu tím bóng, ruột màu xanh, ăn rất ngon, được khách
hàng ưa chuộng. Thị trường tiêu thụ rất lớn, chủ yếu là TP.HCM, Đà Nẵng,
Hà Nội.
2.3. Những yếu tố làm nên thành công của các trang trại ở Israel
Israel là một nước nhỏ ở Trung Đông có điều kiện tự nhiên vơ cùng
khắc nghiệt, 2/3 diện tích lãnh thổ là sa mạc, cịn lại là đồi núi đá trọc, khí hậu
cực kỳ khơ hạn. Thế nhưng ít ai ngờ rằng đây là một trong những quốc gia có
nền nơng nghiệp thơng minh hiện đại nhất thế giới. Ở quốc gia này, nông
nghiệp là lĩnh vực mà 95% nguyên nhân thành công là nhờ khoa học, và chỉ
có 5% nhờ sức lao động của con người. Họ sử dụng phương pháp khử mặn
đất, phát minh ra công nghệ tưới nhỏ giọt hiệu quả và thậm chí ni cá ngay
trên sa mạc cằn cỗi để cải tạo đất và tăng năng suất nông sản.Israel cũng là
quốc gia duy nhất mà sa mạc đang được đẩy lùi. Quốc gia này đứng đầu thế
giới về tái chế nước, với tỉ lệ đến 70% nước được tái chế. Nông nghiệp thông
minh thực sự là thế mạnh, làm nên nét khởi sắc về kinh tế cho Israel.
Sau đây là một số công nghệ nổi bật làm nên thành tựu tuyệt vời của nông
nghiệp thông minh Israel:

- Nông nghiệp thông minh và công nghệ tưới tiêu tự động, tiết
kiệm nước
Có thể nói rằng, với địa hình hầu hết là sa mạc và bán sa mạc, nước là
thứ tài nguyên mà Israel luôn luôn thiếu và được coi là tài nguyên quốc gia.
Mọi hoạt động sản xuất nông nghiệp của đất nước này xoay quanh ba chữ


16

“Tiết kiệm nước”. Chính vì vậy, các nhà khoa học Israel đã nghiên cứu và cho
ra đời hệ thống tới tiêu hiện đại, tiết kiệm tối đa nguồn nước như: tưới nhỏ
giọt, sử dụng các van tự động, lọc nhiều tầng, dùng vòi phun áp lực thấp và phun
mưa loại nhỏ. Nhờ tưới nhỏ giọt, nông dân tiết kiệm được 60% lượng nước.
- Nơng nghiệp thơng minh kiểm sốt cơn trùng theo phương pháp sinh học
Các kỹ sư Israel đã lai tạo ra các giống cơn trùng có ích nhằm giải
quyết vấn đề kiểm soát sâu bệnh tuân theo các nguyên lý sinh thái học tự
nhiên, đồng thời họ cũng lai tạo các giống côn trùng chuyên biệt như giống
ong vò vẽ chuyên thực hiện thụ phấn tự nhiên trong mơi trường nhà kính.
- Hệ thống tưới nhỏ giọt trong nông nghiệp thông minh
Đất nước này rất coi trọng việc tiết kiệm nước.Trên vùng đất bán sa
mạc và sa mạc khắc nghiệt, những cánh đồng ô liu, cam, lựu, vải thiều, nho,
chuối… vẫn xanh tươi mơn mởn, những khu nhà kính (che bằng vải ni-lơng
trong suốt) ngập tràn hoa, rau sạch, cà chua bi, cà chua nhót, dưa chuột, cà
tím…
Để làm được điều đó, chìa khóa thành cơng là ở công nghệ tưới nhỏ
giọt. Chất dinh dưỡng theo các ống dẫn nước tới từng gốc cây, gốc rau và
được tưới bón nhỏ giọt tùy theo từng loại cây củ quả bởi một phần mềm điều
khiển tự động sau khi đã nạp đủ thơng tin về độ ẩm khơng khí, đất đai, tuổi và
nhu cầu tăng trưởng của từng loại cây. Hệ thống này tự động đóng mở van khi
độ ẩm của rễ cây đạt tới mức nhất định thông qua các cảm biến điện tử, giúp

tiết kiệm tới 60% lượng nước.
- Lựa chọn hạt giống chất lượng cao là yếu tố quan trọng của nông
nghiệp thông minh.
Tại Đại học Hebrew, các nhà khoa học nông nghiệp Ilan Sela và Haim
D. Rabinowitch đã phát triển công nghệ TraitUP, một công nghệ cho phép
cấy ghép vật liệu di truyền vào hạt giống mà không sửa đổi cấu trúc DNA gốc


17

của chúng. Phương pháp này đảm bảo cho việc nâng cao chất lượng hạt giống
cây trồng ngay trước khi chúng được gieo trồng. Với công nghệ này, các nhà
khoa học có thể đưa các đặc tính về kháng sâu bệnh, tăng cường các đặc điểm
thích nghi với thổ nhưỡng và khí hậu vào các hạt giống để nâng cao chất
lượng cây trồng về sau.
- Nông nghiệp thông minh là nông nghiệp trực tuyến?
Đó là hệ thống Kiến thức nơng nghiệp trực tuyến (Agricultural
Knowledge On-Line (AKOL), đây là một hệ thống tương tác trực tuyến trên
tồn cầu, nó liên kết kho dữ liệu về kiến thức nông nghiệp, các chuyên gia và
nông dân để giải quyết bất cứ một vấn đề gì trong nơng nghiệp. Mọi nơng đân
giờ đây có thể truy cập vào hệ thống này, học hỏi các kiến thức, kinh nghiệm
và yêu cầu sự giúp đỡ, tư vấn phương pháp, giải pháp nông nghiệp từ các
chuyên gia hàng đầu, các nhà sản xuất nông nghiệp chuyên nghiệp về vấn đề
của họ.
- Công nghệ sau thu hoạch của nông nghiệp thông minh
Bảo quản sau thu hoạch là một trong những yếu tố quan trọng làm nên
thành công của nền nông nghiệp thông minh Israel. Các nhà khoa học nước
này đã nghiên cứu, phát minh nhiều công nghệ bảo quản giúp nông sản được
tươi ngon lâu mà vẫn giữ giá trị dinh dưỡng cao.
- Nghiên cứu và phát triển (R&D) nông nghiệp thông minh

Bất chấp các điều kiện khắc nghiệt về thời tiết, hạn chế về diện tích đất
canh tác, sản lượng nông nghiệp của Israel liên tục tăng trưởng nhờ vào hoạt
động nghiên cứu và phát triển (R&D). Các ứng dụng R&D có định hướng
trong nơng nghiệp đã được tiến hành tại Israel từ đầu thế kỷ 20, nguồn
kinh phí dành cho R&D chủ yếu thơng qua các quỹ đầu tư mạo hiểm; từ
nguồn vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp nước ngồi. Lĩnh vực nơng nghiệp