Thực hành dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề nhằm tích cực hoá hoạt động của học sinh thông qua dạy học giải các bài tập lượng giác

1

Bộ giáo dục và đào tạo

Trờng đại học vinh

Trần thị anh thơ

Thực hành dạy học phát hiện và giải quyết
vấn đề
Nhằm tích cực hóa hoạt động của học sinh
thông qua dạy học giải các bài tập l ợng giác

Luận văn thạc sỹ giáo dục học


2

Vinh 2007

Lời cảm ơn
Bên cạnh sự nỗ lực của bản thân, Luận văn của tôi đà đợc hoàn thành dới sự
hớng dẫn tận tình, chu đáo của Thầy giáo TS. Nguyễn Đinh Hùng.

Luận văn

còn nhận những ý kiến góp ý của các thầy, cô thuộc chuyên

ngành Lý luận và Phơng pháp giảng dạy bộ môn toán.

Xin trân trọng gửi tới các thầy, cô lời biết ơn chân thành và sâu sắc của tác

giả.

Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô trong Ban giám hiệu, tổ toán trờng
THPT Nghi Lộc I, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An đà tạo điều kiện cho tác giả
thực nghiệm trong quá trình thực hiện đề tài.

Gia đình, bạn bè, đồng nghiệp luôn là nguồn cổ vũ động viên để tác giả có
thêm nghị lực để hoàn thành Luận văn này.
Vinh, tháng 12 năm
2007
Tác giả


3

Mục lục
Trang
Mở đầu.................................................

1

Chơng 1: Một số cơ sở lý luận để xây dựng các biện pháp dạy
học Phát hiện và giải quyết vấn đề theo hớng tích cực
hoá hoạt động của học sinh........

7

1.1. Hoạt động..............................................................................

7

1.2. Hoạt động học tập....

8

1.3. Tính tích cực hoá hoạt động của học sinh....

12

1.3.1. Tính tích cực...........................

13

1.3.2. Một vài đặc điểm về tính tích cực nhận thức của học sinh............................

13

1.3.3. Phơng pháp dạy học có thể phát huy đợc tính tích cực. ............................

14

1.3.3.1. Một phơng pháp dạy học cần thoả mÃn những điều kiện nào có thể tích
cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh............................................................

14

1.3.3.2. Những dấu hiệu đặc trng của các phơng pháp dạy học tích cực..................

15

1.4. Dạy học Phát hiện và giải quyết vấn đề...............................................................

20

1.4.1. Cơ sở khoa học của phơng pháp dạy học Phát hiện và giải quyết vấn đề

20

1.4.1.1. Cơ sở triết học.........................................

21

1.4.1.2. Cơ sở tâm lý học....................................

22

1.4.1.3. Cơ sở giáo dục học.............................

23

1.4.2. Những khái niệm cơ bản..................

23

1.4.2.1. Vấn đề..........................

24

1.4.2.2. Tình huống gợi vấn đề....................

24

1.4.3. Dạy học PH và GQVĐ........................

26

1.4.4. Bản chất của dạy học Pháp hiện và giải quyết vấn đề..

27

1.4.5. Những hình thức và cấp độ dạy học Phát hiện và giải quyết vấn đề

27

1.4.6. Quy trình dạy học Phát hiện và giải quyết vấn đề

29

1.4.6.1. Nguyên tắc thiết lập quy trình dạy học Phát hiện và giải quyết vấn đề..

29

1.4.6.2. Cấu trúc của quy trình dạy học Phát hiện và giải quyết vấn đề...

30

1.5. Kết luận chơng 1

34

4

Trang
Chơng 2: Các biện pháp dạy học Phát hiện và giải quyết vấn
đề theo hớng tích cực hoá hoạt động của học sinh

2.1. Các định hớng xây dựng các biện pháp.
2.2. Các biện pháp..............................
2.2.1. Biện pháp 1: Tạo tình huống gợi vấn đề nhờ giải bài tập mà ngời học cha

35
35
39

39
biết thuật giải...........................
2.2.2. Biện pháp 2: Tạo tình huống gợi vấn đề nhờ lật ngợc vấn đề, xem xét tơng
44
tự, đặc biệt hoá, khái quát hoá.
2.2.3. Biện pháp 3: Sử dụng các phơng pháp suy luận, mò mẫn, dự đoán để tìm
60
ra cách giải quyết vấn đề........................
2.2.4. Biện pháp 4: Hình thành thói quen kiểm tra và vận dụng kết quả của vấn
68
đề đợc giải quyết..........................................
2.2.5. Biện pháp 5: Phát hiện nguyên nhân sai lầm và sửa chữa sai lầm trong lời
71
giải.....................................
2.2.6. Biện pháp 6: Hình thành phơng pháp tự học, tự nghiên cứu cho học sinh.

............................................

2.3. Kết luận chơng 2.
Chơng 3: Thực nghiệm s phạm...

78
84
86

3.1. Mục đích thực nghiệm........................
3.2. Tỉ chøc vµ néi dung thùc nghiƯm……………………………………………………………………….
3.2.1. Tỉ chøc thùc nghiƯm…………………………………………………………………………….............................
3.2.2. Néi dung thùc nghiƯm…………………………………………………………………………….........................
3.3. KÕt qu¶ thùc nghiƯm…………………………………………………………………………….............................
3.3.1. KÕt quả đánh giá hoạt động học tập của học sinh ë líp häc…………………………
3.3.2. KÕt qu¶ kiĨm tra………………………...……………………………………………………………..........................
3.3.3. KÕt ln chung vỊ thùc nghiƯm s ph¹m…………………………………………………………....
KÕt ln……………………………………………...…………………………………………………………..........................

86
86
86
86
89
89
89
91
94

5

Qui ớc về các chữ viết tắt
sử dụng trong luận văn
Viết tắt
PP
GQVĐ
THPT
THCS
PPDH
Nxb
đpcm
TN
ĐC
GTNN
BĐT

:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:
:

Viết đầy đủ
Phơng pháp
Giải quyết vấn đề
Trung học phổ thông
Trung học cơ sở
Phơng pháp dạy học
Nhà xuất bản
Điều phải chứng minh
Thực nghiệm
Đối chứng
Giá trị nhỏ nhất
Bất đẳng thức

Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Về phơng pháp giáo dục đào tạo, Nghị quyết hội nghị lần thứ II Ban
chấp hành Trung ơng �