Một số giải pháp bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học trên địa bàn quận 3 thành phố hồ chí minh

-1-

Lời cảm ơn
Luận văn Thạc sĩ giáo dục học “ Một số giải pháp bồi dưỡng nâng
cao chất lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học trên địa bàn Quận 3 Thành phố
Hồ Chớ Minh “ được hoàn thành là kết quả cố gắng rất lớn, là tâm huyết với
sự nghiệp phát triển giáo dục của người thực hiện.
Tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy giáo hướng
dẫn P GS-Tiến sĩ Nguyễn Bá Minh người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo
trong suốt thời gian từ lúc định hình đề tài cho đến khi hồn thành đề tài.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các Thầy giáo, Cô giáo trong khoa Tiểu
học, Khoa sau đại học – Trường Đại học Vinh đã dạy dỗ, hướng dẫn, động
viên khích lệ và tận tình góp ý cho tơi trong suốt thời gian qua.
Xin chân thành cảm ơn tới Lãnh đạo, bộ phận chun mơn Tiểu học
Phịng giáo dục và đào tạo Quận 3 Thành Phố Hồ Chớ Minh, các thầy cụ
chuyờn viờn Phũng Giỏo Dục và Đào tạo Quận 3 TP Hồ Chí Minh ,các đồng
chí cán bộ quản lýtrong Quận 3,cỏc thầy cụ là cán bộ mạng lưới ,GV nồng cốt
của Quận 3 đó tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi nghiên cứu thực trạngvà
tiến hành thực nghiệm.
Trong q trình nghiên cứu đề tài khơng tránh khỏi những thiếu sót,
những hạn chế nên tơi rất mong nhận được các ý kiến trao đổi, góp ý của các
thầy giáo, cô giáo trong Hội đồng khoa học và bạn đọc để đề tài hoàn thiện
hơn
Quận 3, tháng 12 năm 2011
Tác giả
PHAN THỊ YẾN


-2-

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA
LỜI CẢM ƠN...............................................................................................1
MỤC LỤC....................................................................................................2
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...........................................................6
DANH MỤC CÁC BẢNG...........................................................................7
MỞ ĐẦU .....................................................................................................8
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ...........................................................................8
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU..................................................................10
3.ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU...................................10
3.1 Khách thể nghiên cứu.........................................................................10
3.2 Đối tượng nghiên cứu.........................................................................10
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ..................................................................10
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU...................................................................11
5.1 Nhiệm vụ nghiên cứu lý luận ............................................................11
5.2 Nhiệm vụ nghiên cứu thực tiễn..........................................................11
5.3 Đề xuất các giải pháp ........................................................................11
6.GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................11
7.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................................11
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận ......................................................11
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ...................................................11
7.3. Phương pháp thống kê toán học .......................................................11
8. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI ...................................................................11
9. CẤU TRÚC ĐỀ TÀI .............................................................................12
CHƯƠNG I ...............................................................................................13
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.................................13
1.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu.....................................................................13


-3-

1.2 Một số khái niệm cơ bản.......................................................................17
1.2.1 Giáo viên Tiểu học.........................................................................17
1.2.2 Chất lượng......................................................................................18
1.2.3 Đội ngũ GVTH...............................................................................19
1.2.4 Bồi dưỡng giáo viên tiểu học.........................................................20
1.2.5 Giải pháp và giải pháp bồi dưỡng GV...........................................21
1.3 Chất lượng đội ngũ GVTH....................................................................22
1.3.1 Đặc điểm hoạt động sư phạm của GVTH.....................................22
1.3.2 Yêu cầu về cơ cấu đội ngũ GVTH................................................24
1.3.3 Yêu cầu về tiêu chuẩn, phẩm chất năng lực GVTH......................24
1.3.4. Đánh giá chất lượng đội ngũ GVTH............................................26
1.4 Công tác bồi dưỡng đội ngũ GVTH......................................................29
1.4.1 Mục tiêu của công tác bồi dưỡng đội ngũ GVTH.........................29
1.4.2 Nội dung của công tác bồi dưỡng đội ngũ GVTH........................30
1.4.3 Phương pháp, hình thức bồi dưỡng đội ngũ GVTH......................31
1.5 Nâng cao chất lượng công tác bồi dưỡng đội ngũ GVTH.....................32
1.5.1 Công tác đánh giá và bồi dưỡng đội ngũ GVTH...........................32
1.5.2 Công tác quy hoạch, kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ GVTH............36
1.5.3 Đổi mới nội dung , phương pháp và hình thức bồi dưỡng đội ngũ GV
.....................................................................................................................39
1.5.4 Xây dựng môi trường sư phạm và cơ chế chính sách cho cơng tác
bồi dưỡng đội ngũ GVTH...........................................................................39
CHƯƠNG II...............................................................................................42
CƠ SỞ THỰC TIỂN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU............................42
2.1 Một số nét khái quát tình hình chung, tình hình Kinh tế - Văn hoá – Xã
hội Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh..........................................................42
2.1.1 Khái qt tình hình chung Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh........42
2.1.2 Khái qt tình hình kinh tế Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh....45

-4-

2.1.3 Khái qt tình hình văn hố Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh.....46
2.1.4 Khái qt tình hình xã hội Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh......46
2.2 Khái quát về tình hình Giáo dục Đào tạo và Giáo dục Tiểu học tại Quận
3, TP.HCM..................................................................................................47
2.3 Thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên ở các trường tiểu học trên địa bàn
Quận 3, thành phố Hồ Chí Minh.................................................................51
2.3.1 Tình hình đội ngũ giáo viên trường Tiểu Học công lập Quận 3 từ năm
2007 đến nay...............................................................................................51
2.3.2 Thực trạng về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức và chuyên môn,
nghiệp vụ của GVTH ở Quận 3 TP Hồ Chí Minh.......................................56
2.4. Thực trạng cơng tác bồi dưỡng giáo viên ở các trường tiểu học trên địa
bàn Quận 3, thành phố Hồ Chí Minh..........................................................58
2.4.1 Thực trạng bồi dưỡng thường xuyên GVTH...................................58
2.4.2 Thực trạng bồi dưỡng chuẩn hóa giáo viên.....................................60
2.4.3 Thực trạng bồi dưỡng GVTH các môn năng khiếu.........................61
2.4.4 Đánh giá về thực trạng bồi dưỡng GVTH ở Quận 3 thành phố Hồ Chí
Minh............................................................................................................62
2.5 Thực trạng các giải pháp bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ.......64
2.5.1 Thực trạng các giải pháp về công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên
tiểu học........................................................................................................64
2.5.2 Đánh giá thực trạng và nguyên nhân thực trạng ...........................66
CHƯƠNG 3................................................................................................70
MỘT SỐ GIẢI PHÁP BỒI DƯỠNG NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI
NGŨ GVTH QUẬN 3 THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .........................70
3.1 Nguyên tắc đề xuất các giải pháp .........................................................70
3.1.1 Nguyên tắc về tính mục tiêu...........................................................70
3.1.2 Nguyên tắc về tính khoa học .........................................................70
3.1.3 Nguyên tắc về tính hệ thống ..........................................................70

-5-

3.1.4 Nguyên tắc về tính khả thi..............................................................70
3.2 Các giái pháp bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ GVTH.............71
tại quận 3 TP Hồ Chí Minh
3.2.1 Nhóm giải pháp về cơng tác đánh giá đội ngũ GV Tiểu học........71
3.2.2 Nhóm giải pháp về công tác quy hoạch, kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ
giáo viên tiểu học........................................................................................78
3.2.3 Nhóm giải pháp về đổi mới nội dụng, phương pháp và hình thức bồi
dưỡng đội ngũ giáo viên Tiểu học ..............................................................82
3.2.4 Nhóm giải pháp tăng cường các điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết
bị- xây dựng mơi trường sư phạm và hồn thiện cơ chế chính sách cho cơng
tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Tiểu học...................................................89
3.2.5 Nhóm giải pháp đổi mới cơng tác thanh tra, kiểm tra...................97
3.3 Thăm dị tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp....................104
3.3.1 Kiểm chứng sự cần thiết phải tăng cường công tác bồi dưỡng, nâng
cao chất lượng đội ngũ giáo viên TH trong giai đoạn hiện nay................104
3.3.2 Tổng hợp kết quả thăm dị tính cấp thiết và khả thi thực hiện các giải
pháp bồi dưỡng, nâng cao chất lượng đội ngũ GVTH trên địa bàn Quận 3 TP
Hồ Chí Minh........................................................................................104
PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ………………………………108
1. Kết luận……………………………………………………………..108
2. Kiến nghị……………………………………………………………109

2.1 Kiến nghị với lãnh đạo và chính quyền các cấp……………….109
2.2 Kiến nghị với lãnh đạo ngành các cấp…………………………110

-6-

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
TH

GV
GVTH

: TiĨu häc
: Gi¸o Viên
: Giáo viên tiểu học

GD

: Giỏo dc

GD&T

: Giỏo dc v đào tạo

GDTH

: Gi¸o dơc tiểu học

CBQL

: C¸n bé quản lý

GLGD

: Quản lý Giáo dục

CNH

: cơng nghiệp hố

HĐH

: hiện đại hố

ĐHSP

: Đại học s ph¹m

THSP

: Trung học sư phạm

CĐSP
BHG
SGD
SKKN
PGD

: Cao đẳng sư phạm
: Ban gi¸m hiƯu
: Së gi¸o dơc
: S¸ng kiÕn kinh nghiệm
: Phòng giáo dục

TPHCM

: Thành phố H Chớ Minh


-7-

DANH MỤC CÁC BẢNG
- Bảng 2.2.1 Thống kê mạng lưới trường lớp từ năm 2006 đến năm 2010..
.....................................................................................................................48
- Bảng 2.2.2 Thống kê số lớp - học sinh..................................................48
- Bảng 2.2.3 Thống kê xóa mù chữ và phổ cập giáo dục.........................49
- Bảng 2.2.4 Tình hình xây dựng đội ngũ CB-GV-CNVtrong 5 năm.50
- Bảng 2.3.1.1.Thống kê tình hình đội ngũ giáo viên trường Tiểu Học công
lập Quận 3 từ năm 2007 đến nay.................................................................51
- Bảng 2.3.1.2 Thống kê đánh giá năng lực GV đến năm 2011...............55
- Bảng 2.3.2 Thống kê thực trạng chính trị tư tưởng ,phẩm chất đạo đức và
chuyên môn nghiệp vụ của GVTH Quận 3…………………………….56
- Bảng số 2.4.2 Thực trạng bồi dưỡng chuẩn hoá ...................................60
- Bảng 2.4.3 Thực trạng bồi dưỡng GVTH các môn năng khiếu.............62


-8-

MỞ ĐẦU
1.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Bước vào thế kỷ XXI, thế giới trong xu thế hội nhập và toàn cầu hoá.
Nước ta, bước vào thời kỳ CNH- HĐH, ngành GD&ĐT đã và đang đứng
trước những cơ hội phát triển mới. Yêu cầu phát triển quy mô nhưng phải
đảm bảo chất lượng, nâng cao hiệu quả GD&ĐT ở tất cả các cấp học, bậc học

đã và đang đặt ra nhiều vấn đề cần phải giải quyết từ mục đích GD, nội dung,
chương trình, phương pháp GD, từ cơ chế quản lý, hệ thống chính sách đến
việc huy động các nguồn lực để phát triển GD&ĐT đặc biệt là vấn đề bồi
dưỡng đội ngũ giáo viên. Đây là nhân tố quan trọng tác động trực tiếp đến
chất lượng GD&ĐT.
Trong việc bồi dưỡng đội ngũ GV và CBQL giáo dục, quan điểm của
Đảng và Nhà nước ta là khẳng định vai trò quyết định của nhà giáo trong việc
nâng cao chất lượng giáo dục và tầm quan trọng của đội ngũ CBQL giáo dục
trong việc điều hành hệ thống giáo dục đang mở rộng quy mô phát triển.
Theo mục tiêu của chiến lược phát triển GD từ nay đến năm 2015 của
Đảng và Nhà nước, ngành GD&ĐT đã đề ra ba mục tiêu lớn: Nâng cao dân
trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Để đạt được các mục tiêu trên, vấn
đề bồi dưỡng đội ngũ GV, đặc biệt là bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Tiểu học là
hết sức quan trọng và rất cần thiết, nó có ý nghĩa chiến lược, với tính chất
quyết định chất lượng giáo dục và dạy học trong nhà trường, bởi lẽ lao động
sư phạm là lao động sáng tạo đòi hỏi người giáo viên phải có kiến thức sâu,
ln bổ sung cái mới nhằm hồn thiện nghệ thuật sư phạm vì đây là lực
lượng đóng vai trò quyết định cho sự phát triển của nền giáo dục quốc dân
trong tương lai.
Do đó, để phát triển GD&ĐT của Quận 3, thì phải: “ Rà sốt, sắp xếp
lại đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục, đảm bảo yêu cầu đánh giá


-9-

đúng thực trạng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục về số lượng, cơ
cấu, về tình hình chính trị tư tưởng, trình độ chun mơn, nghiệp vụ, năng lực
quản lý nhà trường của cơ quan quản lý giáo dục các cấp;”[13].
Điều lệ trường tiểu học và một số văn bản khác của Bộ GD&ĐT quy
định nhiệm vụ, quyền hạn, tiêu chuẩn về phẩm chất, năng lực, trình độ của

đội ngũ giáo viên Tiểu học. Các cấp quản lý, các nhà khoa học đã nghiên cứu
để đề xuất những biện pháp bồi dưỡng đội ngũ giáo viên nói chung và đội ngũ
giáo viên Tiểu học nói riêng, nhằm đáp ứng nhu cầu của sự nghiệp GD&ĐT.
Như vậy, việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Tiểu học là việc làm quan
trọng và rất cần thiết.
Trong những năm gần đây giáo dục Tiểu học trên địa bàn Quận 3
Thành phố Hồ Chí Minh đã có những bước phát triển và đạt được nhiều thành
tựu về nhiều mặt: GD mũi nhọn học sinh giỏi có bước khởi sắc, GD đại trà có
nhiều chuyển biến tích cực. sự nghiệp GD&ĐT đã thực sự góp phần vào việc
nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài; thúc đẩy sự phát triển
kinh tế - xã hội của Quận. Tuy nhiên, bên cạnh đó giáo dục Tiểu hoc cịn tồn
tại những hạn chế, làm ảnh hưởng đến chất lượng hiệu quả giáo dục.
Những nguyên nhân trực tiếp và gián tiếp gây nên những hạn chế của
giáo dục Tiểu học ở Quận 3 thì có nhiều. Song một trong những ngun nhân
rất cơ bản, chủ yếu là do công tác bồi dưỡng của cấp học Tiểu học cịn có hạn
chế và cịn gặp nhiều khó khăn.
Trong thực tế nhận thức của giáo viên tiểu học và cơng tác bồi dưỡng
chun mơn cịn hạn chế, chưa đúng, chưa đủ về vai trò của vị trí cơng tác
này trong nhà trường hoặc việc tổ chức triển khai công tác này thiếu sự tuân
thủ những nguyên tắc nhất định. Nội dung của công tác bồi dưỡng nhiều khi
thực hiện chưa đầy đủ, chưa khoa học, không thường xuyên...
Những năm gần đây, các cấp quản lý, các nhà khoa học đã nghiên cứu
đề xuất những biện pháp bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên


- 10 -

nhằm đáp ứng nhu cầu của sự phát triển GD&ĐT. Nhưng cho đến nay, chưa
có cơng trình khoa học nào, chưa có tác giả nào cơng bố kết quả nghiên cứu
về công tác bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học trên

địa bàn Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh
Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên đây, để đáp ứng và hướng tới
xây dựng các trường Tiểu học đạt chuẩn Quốc gia, chúng tôi lựa chọn nghiên
cứu đề tài: “ Một số giải pháp bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên Tiểu học trên địa bàn Quận 3 TP Hồ Chí Minh “
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Mơ tả thực trạng công tác bồi dưỡng đội ngũ giáo viên Tiểu học ở Quận
3, Thành phố Hồ Chí Minh, từ đó đề xuất một số giải pháp bồi dưỡng nâng
cao chất lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học trên địa bàn Quận 3, Thành phố Hồ
Chí Minh nhằm đáp ứng yêu cầu sự nghiệp giáo dục trong giai đoạn hiện nay
và những năm tiếp theo.
3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU
3.1 Khách thể nghiên cứu:
Công tác bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học trên
địa bàn Quận 3 Thành phố Hồ Chí Minh
3.2 Đối tượng nghiên cứu.
Các giải pháp bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học
trên địa bàn Quận 3 thành phố Hồ Chí Minh .
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Đội ngũ giáo viên Tiểu học ở quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay
đảm bảo về số lượng ,nhưng chất lượng chưa đồng đều . Nếu đề xuất và thực
hiện được các giải pháp nâng cao chất lượng công tác bồi dưỡng đội ngũ GV
thì sẽ nâng cao được chất lượng giáo dục và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo
dục trong giai đoạn hiện nay.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU


- 11 -

5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu lý luận: Hệ thống hố một số vấn đề lý luận về

cơng tác bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học.
5.2. Nhiệm vụ nghiên cứu thực tiễn
- Khảo sát thực trạng chất lượng đội ngũ giáo viên Tiểu học trên địa bàn
Quận 3 Thành phố Hồ Chí Minh .
- Khảo sát thực trạng công tác bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên Tiểu học trên địa bàn Quận 3 Thành phố Hồ Chí Minh .
- Khảo sát các giải pháp bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
tiểu học đang được thực hiện.
5.3. Đề xuất các giải pháp
6. GIỚI HẠN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giáo
viên của các trường Tiểu học trên địa bàn Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh.
7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, hệ thống hố các tài liệu và thơng tin.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Quan sát, điều tra, thực nghiệm , trò chuyện , phỏng vấn, nghiên cứu sản
phẩm hoạt động,tổng kết kinh nghiệm ..
7.3. Phương pháp thống kê toán học
Xử lý số liệu điều tra, khảo sát bằng phần mềm
8. Đóng góp của đề tài
- Ý nghĩa lý luận : Nắm được thực trạng chất lượng đội ngũ GV trên địa
bàn Quận 3 để có giải pháp bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ GV nhằm
nâng cao chất lượng giáo dục đáp ứng với yêu cầu đổi mới GD trong giai
đoạn hiện nay
- Ý nghĩa thực tiễn : Xây dựng được các giải pháp bồi dưỡng ,nâng cao
chất lượng đội ngũ GV Tiểu học trên địa bàn Quận 3 TP Hồ Chí Minh


- 12 -

9.CẤU TRÚC ĐỀ TÀI
Ngoài phần mở đầu, kết luận,kiến nghị, danh mục, tài liệu tham khảo và
phụ lục, đề tài gồm 3 chương ;
Chương 1 : Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu
Chương 2 : Cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu
Chương 3 : Một số giải pháp bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viênTH trên địa bàn Quận 3 TP Hồ Chí Minh

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.Khái quát lịch sử vấn đề nghiên cứu


- 13 -

Giáo viên có vai trị vơ cùng quan trọng trong việc quyết định nâng cao
chất lượng và hiệu quả giáo dục. Do đặc điểm của nghề nghiệp, GV cần phải
thường xuyên được bồi dưỡng và tự bồi dưỡng để cập nhật kiến thức, nâng
cao trình độ chun mơn nghiệp vụ, tay nghề nhằm đáp ứng yêu cầu của xã
hội. Vấn đề đặt ra ở đây là việc bồi dưỡng GV sao cho đạt yêu cầu đề ra, sao
cho hiệu quả để GV ln đảm bảo vai trị nịng cốt trong hoạt động dạy học ở
trường học?
Về chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước ta: Đảng và Nhà
nước ta luôn luôn quan tâm đến công tác xây dựng và phát triển đội ngũ nhà
giáo, trong đó bồi dưỡng GV luôn đặt ra song song với nhiệm vụ dạy học, cụ
thể nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy định về công tác bồi dưỡng GV
như: Chỉ thị số 18/2001/CT-TTg ngày 27/8/2001 của Thủ tướng Chính phủ
ban hành về một số biện pháp cấp bách xây dựng đội ngũ nhà giáo của hệ
thống giáo dục quốc dân. Thủ tướng yêu cầu các cơ quan chức năng thực hiện

một số biện pháp “xây dựng đội ngũ giáo viên phổ thông đủ về số lượng,
đồng bộ về cơ cấu” và yêu cầu các địa phương xây dựng và thực hiện kế
hoạch “phát triển đội ngũ nhà giáo; chuẩn hóa trình độ của đội ngũ nhà
giáo theo quy định của Luật Giáo dục; cải tiến nội dung, chương trình,
phương pháp đào tạo và bồi dưỡng giáo viên”[10].
Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Chấp Trung ương Đảng
về việc xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý
giáo dục đã nhấn mạnh mục tiêu “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ
quản lý giáo dục theo hướng chuẩn hoá, nâng cao chất lượng, bảo đảm
đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh
chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và trình
độ chun mơn của nhà giáo, đáp ứng địi hỏi ngày càng cao của sự
nghiệp giáo dục trong công cuộc đẩy mạnh cơng nghiệp hố, hiện đại hố
đất nước”. Đề cập các nhiệm vụ chủ yếu, Chỉ thị nêu rõ “Đẩy mạnh công


- 14 -

tác đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo thuộc các cơ sở giáo dục và dạy nghề công
lập và ngồi cơng lập, bảo đảm đến năm 2010 đáp ứng đủ về số lượng, trong
đó có 80% giáo viên bậc mầm non, 100% giáo viên các cấp, bậc học phổ
thông, dạy nghề đạt chuẩn đào tạo theo quy định” [11]; Đối với ngành
GD&ĐT TP.HCM, Sở GD&ĐT đã lập đề án và ban hành kèm theo Quyết
định số 217/QĐ-GDĐT-TC ngày 06/12/2005 về việc phê duyệt đề án “xây
dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục
giai đoạn 2005-2010”. Quán triệt chủ trương và tinh thần chỉ đạo của các
cấp, ngành GD&ĐT Quận 3, TP.HCM đã triển khai đến toàn ngành Giáo dục
Quận 3 bằng văn bản số 36/PGD-TC ngày 20/10/2006 hướng dẫn, chỉ đạo các
trường thực hiện “xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán
bộ quản lý giáo dục” (giai đoạn 2005-2010 và những năm tiếp theo)..

Về lĩnh vực nghiên cứu: Từ trước đến nay đã có nhiều cơng trình
nghiên cứu khoa học, luận án, luận văn của nhiều nhà nghiên cứu giáo dục
trong nước và ngoài nước quan tâm đến vấn đề bồi dưỡng GV
Ngồi nước: Đã có những tài liệu nghiên cứu về vấn đề này như:
- R.R. Singh, nền giáo dục của thế kỷ XXI – những triển vọng của
Châu Á - Thái Bình Dương, Hà Nội 1994 (tài liệu dịch).
- Thực hiện chính sách đảm bảo chất lượng giáo dục Đại học trong khu
vực Đông Nam á, SEAMEO 2002.
- Hệ thống quy trình đánh giá và đảm bảo chất lượng giáo dục Đại học
tại một số nước Châu Âu, tạp chí giáo dục số 29.
- V.A. Xukhômlinxki khẳng định: “Một trong những giải pháp hữu hiệu
nhất để xây dựng và phát triển đội ngũ GV là phải bồi dưỡng đội ngũ GV,
phát huy được tính sáng tạo trong lao động của họ và tạo ra khả năng ngày
càng hoàn thiện tay nghề sư phạm, phải biết lựa chọn GV bằng nhiều nguồn
khác nhau và bồi dưỡng họ trở thành những GV tốt theo tiêu chuẩn nhất định,
bằng những biện pháp khác nhau” .[31]


- 15 -

Trong nước: Trong những năm qua đã có một số cơng trình nghiên cứu
khoa học liên quan đến vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo:
- Trần Hồng Quân, về vai trò của giáo viên và vị trí của hệ thống sư
phạm, tạp chí nghiên cứu giáo dục số 3/1996, tr 1.
- Trần Bá Hoành, người giáo viên trước thềm thế kỷ XXI, tạp chí
nghiên cứu giáo dục số 11/1998, tr 1.
- Nguyễn Đăng Tiến, những nhân tố cơ bản của động lực sư phạm, tạp
chí nghiên cứu giáo dục, số chuyên đề quí IV/1999, tr 6.
- Nghiêm Đình Vì, kinh tế tri thức và vấn đề đặt ra trong việc đào tạo
giáo viên ở nước ta…, tạp chí giáo dục số 16/2001, tr 8-9.

- Giáo dục thế giới đi vào thế kỷ XXI, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia,
Hà Nội 2002.
- Nghị quyết TWII khố VIII, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội 1997.
- Phạm Minh Hạc, Giáo dục Việt Nam trước ngưỡng cửa thế kỷ XXI,
Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2002.
- Về chất lượng giáo dục: Thuật ngữ và quan niệm, tạp chí Thơng tin
khoa học giáo dục số 100, tr 7-12.
- Chiến lược phát triển giáo dục 2001 – 2010, Nhà xuất bản Giáo dục 2002.
- Đào tạo và bồi dưỡng giáo viên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục
Tiểu học ở Tây Ninh – tạp chí giáo dục số 30.
- Bồi dưỡng giáo viên dạy sách giáo khoa mới – Thực tiễn và quan
niệm, Tạp chí Giáo dục số 41.
- Thái Văn Thành, Đổi mới phương pháp đào tạo giáo viên Tiểu học để
có thể dạy tốt chương trình Tiểu học 2000, Tạp chí Giáo dục số 34.
- Nguyễn Ngọc Hợi, Đổi mới phương pháp giảng dạy ở Trường Đại
học Vinh, Tạp chí Giáo dục số 37.
- Chương trình Tiểu học mới và những yêu cầu đặt ra cho cơng tác bồi
dưỡng GVTH, Tạp chí Giáo dục số 53.


- 16 -

- Đổi mới PPDH gắn với việc rèn luyện các kỹ năng sư phạm của nhà
giáo, Tạp chí Giáo dục số 60.
- Đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ người giáo viên, Tạp chí Giáo dục số 69.
- Nguyễn Văn Tứ, Một số giải pháp tổ chức quản lý giảng viên trong
q trình đa dạng hố ở Trường Đại học, Tạp chí phát triển Giáo dục số
9/2003.
- Dự án phát triển GVTH – Dự thảo chuẩn GVTH. Tạp chí Giáo dục số 72.
- Một số đổi mới trong công tác bồi dưỡng GVTH phục vụ dạy học

theo chương trình sách giáo khoa mới, Tạp chí Giáo dục số 74.
- Đội ngũ giáo viên là quan trọng, quyết định trực tiếp chất lượng giáo
dục – Bộ GD&ĐT – Hội thảo: Làm thế nào để nâng cao chất lượng GDĐTtháng 12/2003.
Gần đây nhất có dự án phát triển GVTH của Bộ GD&ĐT; Cơng trình
nghiên cứu: “Các giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên”
của các tác giả trong Trường Đại học Vinh do PGS – TS Nguyễn Ngọc Hợi
chủ nhiệm đề tài, đã đề ra được các giải pháp cơ bản, có tính hệ thống, tính
chiến lược để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Song do đề tài này
nghiên cứu trên phạm vị rộng với nhiều đối tượng giáo viên (từ Tiểu học đến
Trung học phổ thơng). Vì thế, nếu đưa vào áp dụng trên một địa bàn hẹp thì
địi hỏi phải có những giải pháp sao cho phù hợp với tình hình kinh tế, chính
trị, văn hố và giáo dục của địa bàn .
Về đề tài nghiên cứu: Tại trường Đại học Vinh ,những năm gần đây,
trong các luận văn thạc sỹ liên quan đến công tác quản lý giáo dục đề cập tới
vấn đề bồi dưỡng GV, đặc biệt là GV Tieåu học vẫn cịn khá ít. Tại Quận 3,
TP.HCM, hơn 20 năm qua ngành GD&ĐT Quận 3 có 10 thạc sỹ nhưng chưa
có đề tài nào nghiên cứu về cơng tác bồi dưỡng GV nói chung và bồi dưỡng
GV Tiểu học nói riêng.
1.2 Một số khái niệm cơ bản


- 17 -

1.2.1 Giáo viên Tiểu học
1.2.1.1 Giáo viên và Giáo viênTiểu học
* Giáo viên
Từ điển Tiếng Việt (Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội, 1994) định
nghĩa: “Giáo viên là người dạy học ở bậc phổ thông hoặc tương đương” [29].
Điều 61, Luật giáo dục năm 2005, nêu: “Nhà giáo là người làm nhiệm vụ
giảng dạy, giáo dục trong nhà trường hoặc các cơ sở giáo dục khác” [3].

Như vậy, GV là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường
hoặc các cơ sở đào tạo khác nhằm thực hiện mục tiêu của giáo dục là xây
dựng và hình thành kĩ năng và nhân cách cho người học, đáp ứng yêu cầu của
sự phát triển xã hội
* Giáo viên Tiểu học
Điều lệ Trường Tiểu học đã nêu rõ: Giáo viên Tiểu học là người làm
nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục học sinh trong trường tiểu học và cơ sở giáo
dục khác thực hiện chương trình giáo dục tiểu học.[2]
1.2.1.2 Vị trí vai trị của GVTH
Xu thế đổi mới giáo dục của thế kỷ XXI đang đặt ra những yêu cầu mới
về phẩm chất, năng lực và làm thay đổi vai trò, chức năng và nhiệm vụ của
người GV. Vì vậy mà trong sự nghiệp đổi mới giáo dục hiện nay thì vị trí và
vai trị của GV phải được nâng lên.
Xuất phát từ mục tiêu giáo dục tiểu học là nhằm giúp cho HS cơ sở ban
đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm
mĩ và các kĩ năng cơ bản để HS tiếp tục học ở bậc học tiếp theo cho nên vai
trò của GV tiểu học đặc biệt quan trọng và có những đặc trưng riêng.
Giáo dục tiểu học là bậc học đặt nền móng cho hệ thống giáo dục quốc dân
nên toàn xã hội, ngành giáo dục, các bậc cha mẹ đều đặt niềm tin hi vọng vào
các thầy cô giáo tiểu học trong việc dạy dỗ HS. Đó là những bước đi đầu tiên
của thế hệ trẻ - chủ nhân tương lai của đất nước. Chính vì thế cho nên ở nước


- 18 -

ta cũng như tất cả các Quốc gia khác đều quan tâm đến giáo dục tiểu học và
luôn dành cho nó sự quan tâm đặc biệt, nhất là đào tạo GV.
1.2.1.3 Chức năng nhiệm vụ của giáo viên tiểu học
Điều 31, Điều lệ trường tiểu học quy định chức năng nhiệm vụ của GV
tiểu học:

1) Giảng dạy, giáo dục đảm bảo chất lượng theo chương trình giáo dục,
kế hoạch dạy học; soạn bài, lên lớp, kiểm tra, đánh giá, xếp loại HS; quản lý
HS trong các hoạt động giáo dục do nhà trường tổ chức; tham gia các hoạt
động của tổ chuyên môn; chịu trách nhiệm về chất lượng, hiệu quả giảng dạy
và giáo dục.
2) Trau dồi đạo đức, nêu cao tinh thần trách nhiệm, giữ gìn phẩm chất,
danh dự, uy tín của nhà giáo; gương mẫu trước HS, thương yêu, đối xử công
bằng và tôn trọng nhân cách của HS; bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng
của HS; đồn kết, giúp đỡ đồng nghiệp.
3) Tham gia công tác phổ cập giáo dục tiểu học ở địa phương.
4) Rèn luyện sức khỏe, học tập văn hoá, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp
vụ để nâng cao chất lượng, hiệu quả giảng dạy và giáo dục.
5) Thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và của
ngành, các quyết định của Hiệu trưởng; nhận nhiệm vụ do Hiệu trưởng phân
công, chịu sự kiểm tra của Hiệu trưởng và các cấp QLGD.
6) Phối hợp với Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, Sao Nhi đồng
Hồ Chí Minh, với gia đình HS và các tổ chức xã hội có liên quan trong hoạt
động giảng dạy và giáo dục
1.2.2 Chất lượng
Khái niệm về chất lượng hiện nay còn tồn tại nhiều cách hiểu khác nhau:
- Chất lượng là mức hoàn thiện, là đặc trưng so sánh hay đặc trưng tuyệt
đối, dấu hiệu đặc thù, các dữ kiện, các thông số cơ bản.


- 19 -

- Chất lượng là tổng thể những tính chất, thuộc tính cơ bản của sự vật (sự
việc) này phân biệt với sự vật (sự việc) khác.
- Chất lượng là tiềm năng của một sản phẩm hay dịch vụ nhằm thoả
mãn nhu cầu người sử dụng.

- Chất lượng là tập hợp các đặc tính của một thực thể (đối tượng) tạo
cho thực thể (đối tượng) đó khả năng thoả mãn những nhu cầu đã nêu ra, hoặc
nhu cầu tiềm ẩn.
- Chất lượng là cái tạo nên phẩm chất, giá trị của một con người, sự vật,
hiện tượng.
- Chất lượng là sự phù hợp với mục tiêu (mục tiêu ở đây được hiểu một
cách rộng rãi, bao gồm các sứ mạng, các mục đích…, cịn sự phù hợp với
mục tiêu có thể là đáp ứng mong muốn của những người quan tâm, là đạt được hay vượt qua các tiêu chuẩn đặt ra…)
Tóm lại: “Thuật ngữ chất lượng phản ánh thuộc tính đặc trưng, giá
trị, bản chất của sự vật và tạo nên sự khác biệt (về chất) giữa sự vật này và sự
vật khác. Theo quan điểm triết học, chất lượng hay sự biến đổi về chất là kết
quả của q trình tích luỹ về lượng (q trình tích luỹ, biến đổi) tạo nên
những bước nhảy vọt về chất của sự vật hiện tượng”. [14]
1.2.3 Đội ngũ giáo viên tiểu học
1.2.3.1 Khái niệm về Đội ngũ GV
“Đội ngũ nhà giáo trong ngành giáo dục là một tập thể người, bao gồm
CBQL, GV và nhân viên, nếu chỉ đề cập đến đặc điểm của ngành thì đội ngũ
đó chủ yếu là đội ngũ GV và đội ngũ quản lý giáo dục”. [27]
Như vậy đội ngũ GV là một tập thể người có cùng chức năng, nghề
nghiệp (nghề dạy học) cấu thành một tổ chức và là nguồn nhân lực của tổ
chức đó; cùng chung một nhiệm vụ là thực hiện mục tiêu GD-ĐT đã đề ra cho
tập thể đó; họ làm việc theo kế hoạch đồng thời chịu sự ràng buộc của những
quy tắc hành chính của ngành và theo quy định của pháp luật.


- 20 -

1.2.3.2 Khái niệm về đội ngũ giáo viên tiểu học
Tập hợp giáo viên của một trường tiểu học gọi là đội ngũ giáo viên của
trường tiểu học đó. Tập hợp giáo viên của một thành phố gọi là đội ngũ giáo

viên của thành phố đó. Khi nói đến đội ngũ giáo viên tiểu học ta phải hiểu và
xem xét trên quan điểm hệ thống. Đó khơng phải là một tập hợp rời rạc, mà
các thành tố trong đó có mối quan hệ lẫn nhau, bị ràng buộc bởi những cơ chế
nào đó. Vì vậy, mỗi tác động vào các thành tố đơn lẻ của hệ thống vừa có ý
nghĩa cục bộ vừa có ý nghĩa tồn thể.
Đội ngũ GV tiểu học là một bộ phận rất quan trọng trong một tập thể sư
phạm của trường tiểu học. Đội ngũ GV trong nhà trường tiểu học là lực
lượng chủ yếu để tổ chức quá trình dạy học và giáo dục. Chất lượng dạy học,
giáo dục cao hay thấp trong nhà trường phụ thuộc rất lớn vào đội ngũ GV.
1.2.4 Bồi dưỡng giáo viên
Theo Tự điển Tiếng Việt (2008) – NXB Hồng Đức “Bồi dưỡng là vun
trồng, nuôi nấng cho mạnh”. Về góc độ chun mơn thì “Bồi dưỡng là làm
cho tăng thêm năng lực hoặc phẩm chất” [30] Về kiến thức và nghiệp vụ thì
“Bồi dưỡng được xem là làm cho tốt hơn, giỏi hơn ” [27]. Nghị định số
18/2010/NĐ-CP ngày 05/3/2010 của Chính phủ khẳng định “Bồi dưỡng là
hoạt động trang bị, cập nhật, nâng cao kiến thức, kỹ năng làm việc”.
Như vậy, Bồi dưỡng là quá trình cập nhật, bổ sung kiến thức, kỹ năng,
thái độ để nâng cao năng lực, trình độ, phẩm chất của người lao động về một
lĩnh vực hoạt động mà người lao động đã có một trình độ năng lực chun
mơn nhất định qua một hình thức đào tạo nào đó. Bồi dưỡng có ý nghĩa nâng
cao nghề nghiệp, q trình này chỉ diễn ra khi cá nhân và tổ chức có nhu cầu
nâng cao kiến thức hay kỹ năng chuyên môn, nghiệp vụ của bản thân nhằm
đáp ứng các yêu cầu của lao động nghề nghiệp. Thực chất của quá trình bồi
dưỡng là để bổ sung, cập nhật kiến thức và kỹ năng cịn thiếu hoặc lạc hậu
nhằm nâng cao trình độ, phát triển thêm năng lực trong một lĩnh vực hoạt