Nghiên cứu khoa học biện pháp nâng cao hiệu quả tự học

I.

Thông tin chung về đề tài:

1.1 Tên đề tài nghiên cứu: Biện pháp nâng cao hiệu quả tự học cho sinh viên
trong mơi trường đào tạo tín chỉ của trường Đại học Kiên Giang.
1.2 Lý do chọn đề tài:
* Về mặt lí luận:
Đào tạo theo học chế tín chỉ là phương pháp tiên tiến trên thế giới. Chuyển đổi
phương thức đào tạo từ niên chế sang học chế tín chỉ là bước chuyển tất yếu khách
quan của hệ thống giáo đào tạo đại học của Việt Nam theo xu thế hội nhập khu vực và
quốc tế. Ngày 15/8/2007 Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ra quyết định số
43/2007/QĐ-BGD và ĐT về việc ban hành “Quy chế đào tạo Đại học và Cao đẳng hệ
chính quy theo hệ thống tín chỉ”. Bản chất của phương pháp đào tạo này là phát huy
tính tích cực chủ động của sinh viên, trong đó tự học là yếu tố quyết định đến kết quả
học tập của sinh viên theo học chế tín chỉ. Tự học là hình thức học tập khơng thể
thiếu được của sinh viên đang học tại các trường đại học. Tổ chức hoạt động tự học
một cách hợp lí, khoa học, hiệu quả ,có chất lượng là trách nhiệm khơng chỉ ở người
học mà cịn là sự nghiệp đào tạo của nhà trường. Tự học là một mắc xích, yếu tố quan
trọng quyết định chất lượng, sự thành cơng của đào tạo theo hệ thống tín chỉ. Chất
lượng, hiệu quả quản lí hoạt động tự học của sinh viên là động lực đẩy nhanh quá
trình chuyển đổi từ niên chế sang tín chỉ, làm cho q trình đào tạo theo hệ thống tín
chỉ đi vào đúng bản chát của nó: biến q trình đào tạo thành q trình tự đào tạo của
người học.
Tuy
nhiên:
+Mơ hình đào tạo theo hệ thống tín chỉ là một mơ hình cịn khá mới mẻ với Việt
Nam. Trước mắt nó đang là một thách lớn địi hỏi các trường đại học Việt Nam nói
chung và trường Đại học Kiên Giang nói riêng phải vượt qua, thách thức trước hết ở
yêu cầu ngày càng cao của xã hội trong khi các phương tiện và thiết bị hỗ trợ học tập
còn hạn chế. Hơn nữa, với sinh viên đặc biệt là sinh viên năm nhất khi cịn chưa quen

với mơi trường sống cũng như cách giảng dạy ở trường đại học - một mơi trường
khác hồn tồn với mơi trường phổ thơng thì việc làm quen với mơi trường đào tạo
tín chỉ này lại càng khó khăn hơn. Một số sinh viên còn chưa ý thức cũng như chưa
xác định rõ ràng con đường đi của mình, chưa có một phương pháp học hợp lí, trong
khi yêu cầu về tính chủ động trong học tập là rất cao. Để nắm bắt toàn diện những
kiến thức chuyên mơn ở bậc Đại học địi hỏi sinh viên có nhiều nỗ lực trong hoạt
dộng học tập, đặc biệt dành nhiều thời gian cho việc tự học, tự nghiên cứu và cần có
một phương pháp học đúng đắn, phù hợp và hiệu quả. Trong đó phương pháp tự học
đóng
một
vai
trị
vơ
cùng
quan
trọng.
+Trên thực tế hiện nay, hoạt động tự học của sinh viên trường Đại học Kiên Giang
vẫn còn nhiều hạn chế, trong đó nhiều sinh viên chưa dành nhều thời gian cho việc tự
họ, chưa xây dựng và rèn luyện kĩ năng tự học cho bản thân , hình thức tự học chưa
hợp lí. Chính vì vậy, việc nghiên cứu vấn đề tự học của sinh viên trường Đại học
Kiên Giang hiện nay và đề xuất các giải pháp nhằm đẩy mạnh hiệu quả của hoạt động
tự học của sinh viên góp phần nâng cao kết quả học tập và chất lượng đào tạo là có
tính cấp thiết.


Tự học có vai trị ý nghĩa rất lớn, khơng chỉ trong giáo dục nhà trường mà cả trong
cuộc sống. Trong nhà trường bản chất của sự học là tự học, cốt lõi của dạy học là dạy
việc học, kết quả của người học tỉ lệ thuận với năng lực tự học của người học.Tự học
giúp người học hiểu sâu, mở rộng củng cố và ghi nhớ bài học một cách vững vàng
nhờ vào khả năng tự phân tích, tổng hợp tài liệu, từ đó có khả năng vận dụng các tri

thức đã học vào việc giải quyết những nhiệm vụ học tập mới. Đồng thời tự học giúp
người học hình thành được tính tích cực, độc lập tự giác trong học tập cũng như nề
nếp làm việc khoa học. Tự học là nhu cầu, một năng lực cần có của mọi người trong
thời đại ngày nay, do đó mục tiêu quan trọng nhất của nhà trường không phải trang bị
cho
người
hoc
tri
thức
mà
là
phương
pháp
tự
học.
Xuất phát từ những lí do trên, chúng tơi chọn đề tài nghiên cứu “Biện pháp nâng cao
hiệu quả tự học cho sinh viên trong mơi trường đào tạo tín chỉ”
1.3.Mục
tiêu
nghiên
cứu
:
*Mục
tiêu
tổng
quát:
-Biện pháp nâng cao hiệu quả tự học cho sinh viên trong mơi trường đào tạo tín chỉ
của
trường
Đại

học
Kiên
Giang.
*Mục
tiêu
cụ
thể:
-Xây
dựng
khung
lí
thuyết
về
vấn
đề
tự
học
- Khảo sát thực trạng tự học của sinh viên trường Đại học Kiên Giang trong phương
thức
đào
tạo
theo
học
chế
tín
chỉ.
- Đề xuất biện pháp đẩy mạnh hoạt động tự học của sinh viên trường Đại học Kiên
Giang nhằm nâng cao chất lượng đào tạo.
1.4.Đối tượng nghiên cứu:Hoạt động tự học của sinh viên trường Đại học Kiên
Giang.

1.5.Giả thuyết nghiên cứu:
Sinh viên trường Đại học Kiên Giang có nhận thức đúng đắn về tầm quan trọng của
việc tự học trong phương thức đào tạo theo học chế tín chỉ nhưng chưa có kĩ năng,
phương pháp tự học hiệu quả. Nếu áp dụng các phương pháp nhằm nâng cao kĩ năng
tự học sinh viên có thể tích cực, chủ động tự học hiệu quả và đạt kết quả cao.
1.6.Phạm vi nghiên cứu: Trường Đại học Kiên Giang
II.Cơ sở lý luận về vấn đề tự học trong phương thức đào tạo tín chỉ :
2.1Khái niệm về tự học:
Theo từ điển Giáo dục học “Tự học là quá trình tự mình lĩnh hội tri thức khoa học
và rèn luyện kĩ năng thực hành khơng có sự hướng dẫn của giáo viên và sự quản lí
trực tiếp của cơ sở giáo dục đào tạo.”
Tác giả Nguyễn Kỳ cũng bàn về khái niệm tự học: Tự học là hoạt động trong đó
người học tích cực chủ động, tự mình tìm ra tri thức kinh nghiệm bằng hành động
của mình. Tự học là người học tự đặt mình vào tình huống học, vào ví trí nghiên
cứu, xử lí các tình huống, giải quyết các vấn đề, thử nghiệm các giải pháp.
Từ những định nghĩa như trên về tự học, chúng ta đều nhận thấy điểm chung của tự
học là sự tự giác, chủ động và độc lập của người học trong quá trình lĩnh hội tri


thức. Bản chất của tự học là quá trình chủ thể người học cá nhân hóa việc học nhằm
thỏa mãn các nhu cầu học tập, tự giác tiến hành các hành đơng tự học như: so sánh,
phân tích, tổng hợp, khái quát, kiểm tra, đánh giá,....để thực hiện có hiệu quả mục
đích và nhiệm vụ học tập đề ra.
2.2 Đặc điểm của hoạt động tự học trong phương thức đào tín chỉ
Thứ nhất,trong phương thức đào tạo theo tín chỉ, kế hoạch học tập cụ thể phụ
thuộc vào chính bản thân người học. Sinh viên có nhiệm vụ và quyền lựa chọn mơn
học, thời gian học, tiến trình học tập nhanh, chậm phù hợp với điều kiện của mình.
Phương thức này tạo cho sinh viên năng lực chủ động trong việc lập kế hoạch học
tập khoa học, xác định thời gian, phương tiện, biện pháp để thực hiện mục tiêu đề ra
trong kế hoạch học tập đó.

Thứ hai, hình thức tổ chức dạy học trong phương thức tín chỉ quy định hoạt động tự
học của sinh viên như là một thành phần bắt buộc trong thời khóa biểu và là một nội
dung quan trọng của đánh giá kết quả học tập. Hoạt động dạy- học theo tín chỉ được
tổ chức theo 3 hình thức: lên lớp, thực hành và tự học.Trong 3 hình thức tổ chức dạyhọc này, 2 hình thức đầu được tổ chức có sự tiếp xúc trực tiếp giữa giảng viên và sinh
viên (giảng viên giảng bài, hướng dẫn; sinh viên nghe giảng, thực hành, thực tập dưới
sự hướng dẫn của giảng viên,...), hình thức thứ 3 có thể khơng có sự tiếp xúc trực tiếp
giữa giảng viên và sinh viên (giảng viên giao nội dung để sinh viên tự học, tự nghiên
cứu, tự thực hành và sẵn sàng tư vấn khi được yêu cầu). Ba hình thức tổ chức dạy học
tương ứng với 3 kiểu giờ tín chỉ: giờ tín chỉ lí thuyết, giờ tín chỉ thực hành và giờ tín
chỉ tự học.
Thứ ba, nội dung một bài giảng trong hệ thống tín chỉ gồm 3 thành phần chính:
+ Phần nội dung bắt buộc phải biết được giảng trực tiếp trên lớp.
+ Phần nội dung nên biết có thể khơng được giảng trực tiếp trên lớp mà giáo viên có
trách nhiệm hướng dẫn cụ thể sinh viên tự học, tự nghiên cứu ở ngoài lớp.
+ Phần nội dung có thể biết dành riêng cho tự học, chuẩn bị bài, làm bài tập, thảo
luận nhóm,...và các hoạt động khác liên quan đến môn học.
Như vậy, kiến thức của mỗi môn học được phát triển thông qua các tìm tịi của
người học dưới sự hướng dẫn, giúp đỡ của giảng viên. Nếu sinh viên khơng tự học thì
họ mới chỉ lĩnh hội được 1/3 khối lượng kiến thức của môn học và đồng nghĩa với
việc họ không đạt được u cầu của mơn học đó. Ngồi ra trong học chế tín chỉ hoạt
động tự học được kiểm tra, đánh giá thường xuyên thông qua các bài kiểm tra, bài
tập, các buổi thảo luận,....trong suốt cả quá trình học.
Qua các phân tích trên rõ ràng rằng trong phương thức đào tạo theo tín chỉ, hoạt
động tự học của sinh viên trở thành hoạt động bắt buộc với các chế tài cụ thể quy
định cho hình thức học tập này.
III.Nội dung nghiên cứu:


3.1 Thực trạng vấn đề tự học của sinh viên trường Đại học Kiên Giang: Làm rõ
thêm thực trạng vấn đề tự học của sinh viên trường Đại học Kiên Giang hiện nay và

khả năng thích ứng với yêu cầu tự học trong đào tạo theo học chế tín chỉ.
- Tìm hiểu nhận thức của sinh viên trường Đại học Kiên Giang về tầm quan trọng
của vấn đề tự học trong đào tạo theo tín chỉ.
- Khảo sát các hình thức tự học của sinh viên trường Đại học Kiên Giang trong đào
tạo theo học chế tín chỉ hiện nay.
- Những khó khăn gặp phải của sinh viên trường Đại học Kiên Giang trong quá
trình tự học.
3.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tự học của sinh viên: Tìm hiểu các yếu
tố ảnh hưởng đến việc tự học của sinh viên nhằm bổ sung thêm cơ sở lí luận và thực
tiễn của vấn đề tự học trong học tập nói chung và trong phương thức đào tạo tín chỉ
nói riêng.
IV.Phương pháp nghiên cứu:
4.1 Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tổng quan các tài liệu nghiên cứu có liên
quan đến vấn đề nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, xây dựng cơ sở lí luận cho việc
nghiên cứu vấn đề tự học. Tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tự học của
sinh viên.
4.2 Phương pháp sử dụng phiếu hỏi:Sử dụng phiếu hỏi, phiếu điều tra để tìm hiểu
nhận thức của sinh viên về vấn đề tự học theo học chế tín chỉ hiện nay, các hình
thức tự học đang được sử dụng phổ biến cũng như những khó khăn gặp phải của
sinh viên trong q trình tự học.
4.3 Phương pháp xử lí tài liệu, kết quả nghiên cứu bằng thống kê tốn học: Sử
dụng các cơng cụ thống kê để xử lí kết quả nghiên cứu nhằm rút ra kết luận khách
quan.