TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TÀI CHÍNH Môn học_ Logic học Khoa Kinh Tế

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TÀI CHÍNH

Mơn học: Logic học
Khoa Kinh Tế

ThS. Lương Xuân Vinh
7/18/2018

1


Nội dung










Chương 1. Đại cương về logic học
Chương 2. Khái niệm
Chương 3. Phán đoán
Chương 4. Những quy luật cơ bản của tư duy logic
Chương 5. Suy luận
Chương 6. Giả thuyết, chứng minh, bác bỏ và ngụy biện
Chương 7. Ôn tập, câu hỏi và bài tập

7/18/2018

2


Tài liệu tham khảo

Giáo trình chính:

Giáo trình Logic học, Trường Đại Học Kinh Tế - Tài
Chính, Tp. Hồ Chí Minh.

Giảng viên: ThS. Lương Xuân Vinh – Khoa Kinh Tế,
email:

7/18/2018

3


Mục tiêu chương 1




Nắm được khái niệm về nhận thức và tư duy;
Nắm được khái niệm ban đầu về logic học và lịch
sử logic.

7/18/2018

4


Chương 1 – Đại cương về Logic học
Nội dung nghiên cứu

Nhận thức và tư duy
Từ thực tiễn đến nhận thức;
Nhận thức cảm tính, nhận thức lý tính;
Tư duy là gì?
Logic học là gì?
Định nghĩa, phân loại, lịch sử hình thành, ý nghĩa của việc
nghiên cứu logic học.
3. Câu hỏi ôn tập
1.



2.


7/18/2018

5


I. Nhận thức và tư duy
1. Thực tiễn
Thực tiễn được hiểu là tồn bộ hoạt động vật chất có định
hướng, mang tính lịch sử - xã hội của con người, nhằm cải

tạo tự nhiên và xã hội.
Bằng hoạt động thực tiễn, hoạt động bản chất của mình,
mà con người đã và đang sáng tạo ra chính mình, làm cho
tính nhân văn và trí tuệ của mình thể hiện ngày càng cao.
 Bằng hoạt động thực tiễn con người đang sáng tạo ra xã
hội loại người, làm cho nó ngày càng thể hiện rõ tính người
trong mọi mới quan hệ xã hội. Con người đang sáng tạo lại
thế giới.
7/18/2018

6


I. Nhận thức và tư duy
1. Thực tiễn
 Con người là một sinh vật luôn hoạt động thực tiễn với
bản tính là sáng tạo; và hoạt động thực tiễn sáng tạo của
con người không thể tiến triển hiệu quả nếu thiếu tính
hoạt động nhận thức. Triết học duy vật biện chứng cho
rằng, thực tiễn là nguồn gốc, động lực và là mục đích của
nhận thức, là tiêu chuẩn của chân lý.
 Trong hoạt động thực tiễn, nhận thức của con người
được hình thành, phát triển, và bị lơi cuốn trở lại q trình
hoạt động đó.
7/18/2018

7


I. Nhận thức và tư duy

2. Nhận thức
 Nhận thức là quá trình phản ánh năng động sáng tạo thế
giới khách quan vào trong bộ óc của con người. Đó là
q trình xâm nhập sâu rộng của lý trí con người vào thế
giới xung quanh để tìm hiểu, nắm bắt các cấp độ quy
luật, bản chất của đối tượng.
 Quá trình nhận thức của con người được hình thành từ
trong hoạt động thực tiễn, luôn phát triển dưới sự tác
động trực tiếp hay gián tiếp của thực tiễn, và cuối cùng,
quay về phục vụ cho hoạt động thực tiễn.
7/18/2018

8


I. Nhận thức và tư duy
2. Nhận thức
“Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng và từ tư
duy trừu tượng đến thực tiễn – đó là con đường biện
chứng của sự nhận thức chân lý, của sự nhận thức thực tại
khách quan”.
V.I.Lênin

7/18/2018

9


I. Nhận thức và tư duy
2. Nhận thức

Chúng ta chia làm hai loại nhận thức:
 Nhận thức cảm tính: là cấp độ thấp nhất của nhận thức.
Nó phản ảnh một cách cụ thể, sinh động nhưng hời hợt
những đặc điểm, tính chất riêng lẻ, bề ngồi của đối tượng
nhận thức khi có sự tác động trực tiếp của chúng lên giác
quan chúng ta. Những hình thức cơ bản của nhận thức cảm
tính là cảm giác, tri giác, biểu tượng, …

7/18/2018

10


I. Nhận thức và tư duy
2. Nhận thức
Nhận thức cảm tính có nguồn gốc sâu xa từ trong phản
ánh tâm lý động vật; vì vậy nó khơng chỉ có ở con người
mà cịn có ở động vật cấp cao; tuy nhiên, ở con người,
nhận thức cảm tính ln gắn liền với nhận thức lý tính.

7/18/2018

11


I. Nhận thức và tư duy
2. Nhận thức:
Nhận thức lý tính: là cấp độ cao của nhận thức. Nó phản
ánh một cách trừu tượng, khái quát, gián tiếp những mối
liên hệ, bản tính, quy luật sâu sắc, bên trong của đối

tượng nhận thức khi chúng ta suy nghĩ về chúng và dùng
ngơn ngữ để diễn đạt chúng. Những hình thức cơ bản
của nhận thức lý tính là khái niệm, phán đoán, suy
luận,…

7/18/2018

12


I. Nhận thức và tư duy
2. Nhận thức
Nhận thức lý tính (tư duy): trước hết, có ở con người. Nó
là sản phẩm cao cấp của vật chất cao cấp – bộ óc con
người. Nó được hình thành và phát triển từ trong hoạt động
thực tiễn lao động cải tạo thế giới và hoạt động giao tiếp
ngôn ngữ của con người.

7/18/2018

13


I. Nhận thức và tư duy
3. Tư duy:
 Trong hoạt động thực tiễn đa dạng, sống động của mình,
con người khơng chỉ là một sinh thể có tình cảm, niềm tin, ý
chí để đam mê và khát vọng, để khởi phát và duy trì hành
động, mà cịn là một sinh thể có tư duy, lý trí để nhận biết
cái đúng – cái sai, cái thiện – cái ác, cái cao thượng – cái

thấp hèn, … để điều chỉnh hành động của mình một cách
hiệu quả.

7/18/2018

14


I. Nhận thức và tư duy
3. Tư duy:
 Nhờ tư duy mà con người ngày càng trở thành một sinh
thể thực tiễn đầy năng lực sáng tạo và rất năng động.
 Có thể nói tư duy đang góp phần đáng kể vào quá trình
vận động và phát triển của xã hội loài người.
 Tư duy là kết quả cao cấp của quá trình phản ánh thế
giới khách quan, vừa với tính cách là cơng cụ hiệu quả của
q trình phản ánh và sau đó là cải tạo thế giới khách quan
đó.

7/18/2018

15


I. Nhận thức và tư duy
3. Tư duy:
 Để hiễu rõ và vận dụng có kết quả tư duy trong hoạt
động nhận thức và thực tiện của mình, con người khơng
thể khơng tìm hiểu các đặc tính, nội dung, hình thức, quy
luật của tư duy cùng các mối quan hệ của chúng, vì vậy

logic học đã ra đời và liên tục phát triển trong hơn 2500
năm nay.

7/18/2018

16


I. Nhận thức và tư duy
Những đặc tính của tư duy
1.
2.
3.
4.
5.

Tính gián tiếp
Tính trừu tượng
Tính khái quát
Tính thống nhất với ngơn ngữ
Tính năng động sáng tạo

7/18/2018

17


I. Nhận thức và tư duy
Tính gián tiếp Tư duy mang lại cho chúng ta những hiểu biết
mới khi dựa trên những gì đã biết trước đây mà khơng cần

phải theo dõi trực tiếp đối tượng.
Ví dụ Nếu khoa học phát hiện thêm một hành tinh nữa trong
hệ mặt trời, thì chắc chắn hành tinh đó cũng phải chuyển
động quanh mặt trời theo quỹ đạo hình bầu dục.

7/18/2018

18


I. Nhận thức và tư duy
Tính trừu tượng là sự suy xét của con người ở một góc độ
nào đó, là sự đào sâu tìm hiểu của lý trí theo góc cạnh đó.
Nhờ bản tính trừu tượng, bỏ qua những cái không cơ bản,
thứ yếu, không đặc sắc… mà tư duy dễ dàng vượt qua giới
hạn của cảm tính để xâm nhập sâu rộng vào bên trong hay
mở rộng ra bên ngồi thế giới.
Ví dụ khi chúng ta suy nghĩ về con người thì rộng hơn là sự
tưởng tượng về con người trong tư tưởng, tâm tư, tình cảm,
nguyện vọng, …
7/18/2018

19


I. Nhận thức và tư duy
Tính khái quát
 Bản thân tư duy khơng phải là một q trình riêng lẻ,
khơng chỉ phản ánh từng sự vật, hiện tượng mà thường
phản ánh bao quát những đối tượng có cùng bản chất, nghĩa

là phản ánh cái chung của sự vật, quá trình cùng loại.
 Từ những hiểu biết riêng lẻ, tư duy phát triển thánh những
hiểu biết chung, từ hiểu biết về hiện tại tư duy mở rộng ra
hiểu biết về quá khứ hay tương lai, tính khái quát giúp chúng
ta đào sâu nghiên cứu, hiểu biết thêm về sự vật, hiện tượng.

7/18/2018

20


I. Nhận thức và tư duy
Tính thống nhất với ngơn ngữ
 Ngơn ngữ chính là lớp vỏ vật chất của tư duy, là hiện thực
trực tiếp của tư tưởng.
 Các hình thức cơ bản của tư duy như khái niệm, phán
đốn, suy luận đều gắn liền với những hình thức cơ bản của
ngôn ngữ như từ, câu, đoạn.
 Khi suy nghĩ để tìm kiếm, đào sâu cũng cố những hiểu biết
chúng ta dùng ngôn ngữ bên trong.
 Khi diễn đạt, trao đổi, chuyển giao nhựng hiểu biết của
mình cho người khác chúng ta dùng ngơn ngữ bên ngồi.
7/18/2018

21


I. Nhận thức và tư duy
Tính năng động sáng tạo
 Con người có mối quan hệ mật thiết với thế giới xung

quanh không phải bằng tư duy mà bằng thực tiễn. Tuy nhiên
để hoạt động thực tiễn cải tạo thế giới một cách có hiệu quả,
con người cần khám phá ra các quy luật, nhận thức được
bản chất của các hiện tượng xảy ra trong thế giới và sử dụng
những hiểu biết đó để tiến hành một loạt thực tiễn sáng tạo
để cải tạo lại thế giới.
 Trong các hoạt động thực tiễn, tư duy bộc lộ tính sáng tạo
của mình.
7/18/2018

22


I. Nhận thức và tư duy
Tính năng động sáng tạo
 Tư duy đúng đắn là một trong những cội nguồn của sức
mạnh tinh thần, nó góp phần cải tạo xã hội. Để phát huy sức
mạnh tinh thần đó của tư duy, trước hết, cần phải phân tích
để nắm vững hình thức, kết cấu; phát hiện ra các quy tắc,
quy luật logic của tư tưởng; sau đó vận dụng điêu luyện,
chính xác chúng trong mọi hoạt động nhận thức của chính
mình.

7/18/2018

23


I. Nhận thức và tư duy
Hình thức tư duy hay kết cấu logic của tư tưởng là

phương thức liên kết, sắp xếp các hiểu biết qua đó giúp
chúng ta phản ánh được tư tưởng của mình là đúng hay sai.
Ví dụ: Mọi kim loại đều là chất dẫn điện.
Mọi người cộng sản đều là người yêu nước.
Hai phán đoán này có nội dung phản ánh khác nhau nhưng
chúng có chung một kết cấu logic là:
Mọi S là P
7/18/2018

24


I. Nhận thức và tư duy
Từ kết cấu logic “Mọi S là P” chúng ta có thể đổi sang một
kết cấu logic khác nhưng vẫn bảo toàn ý nghĩa của nó. Kết
cấu này cụ thể là:
Có vài P là S
Ví dụ Có vài chất dẫn điện là kim loại.
Có vài người yêu nước là người cộng sản

7/18/2018

25