Các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu khoa học của giảng viên tại đại học quốc gia hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
Đề tài
Mơ hình tập đồn kinh tế Nhật Bản và giá trị tham khảo đối với việxây dựng
các tập đoàn kinh tế Việt Nam hiện nay

TRƢƠNG THỊ HUỆ

ĐỀ CƢƠNG NGHIÊN CỨU
Ngành: Kinh tế thế giới và Quan hệ kinh tế Quốc tế
Chuyên ngành: Kinh tế thế giới và Quan hệ kinh tế Quốc tế
Mã số: 6231070

CÁC NHÂN TỐ QUẢN TRỊ

ẢNH HƢỞNG ĐẾN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
CỦA GIẢNG VIÊN TẠI ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Hà Nội, 2021


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

TRƢƠNG THỊ HUỆ

CÁC NHÂN TỐ QUẢN TRỊ
ẢNH HƢỞNG ĐẾN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
CỦA GIẢNG VIÊN TẠI ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

Chuyên ngành: Quản trị Kinh doanh
Mã số: 9340101.01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Anh Tuấn
TS. Vũ Văn Hƣởng
XÁC NHẬN NCS ĐÃ CHỈNH SỬA THEO QUYẾT NGHỊ
CỦA HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ LUẬN ÁN
Chủ tịch Hội đồng đánh giá luận án

Người hướng dẫn khoa học

PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê

PGS.TS. Nguyễn Anh Tuấn

Hà Nội, 2021


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CÁC NHÂN TỐ
QUẢN TRỊ ẢNH HƢỞNG ĐẾN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA
GIẢNG VIÊN ĐẠI HỌC ..........................................................................................8
1.1. Tổng quan nghiên cứu về các nhân tố quản trị ảnh hƣởng đến kết quả
nghiên cứu khoa học của giảng viên đại học ..........................................................8
1.1.1. Các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu khoa học của giảng
viên đại học .................................................................................................................... 8
1.1.2. Các phương pháp nghiên cứu về những nhân tố ảnh hưởng đến kết quả nghiên

cứu khoa học của giảng viên đại học ........................................................................... 26

1.2. Tổng quan các nghiên cứu về kết quả nghiên cứu khoa học của giảng viên
đại học.......................................................................................................................37
1.3. Khoảng trống nghiên cứu và các vấn đề luận án kế thừa, hoàn thiện, bổ
sung .........................................................................................................................43
Tóm tắt chƣơng 1 ....................................................................................................45
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÁC NHÂN TỐ QUẢN TRỊ ẢNH
HƢỞNG ĐẾN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA GIẢNG VIÊN
ĐẠI HỌC .................................................................................................................47
2.1. Các khái niệm ...................................................................................................47
2.1.1. Quản trị tổ chức và các chức năng của quản trị tổ chức .................................... 47
2.1.2. Nghiên cứu khoa học và kết quả nghiên cứu khoa học ..................................... 50

2.2. Các lý thuyết liên quan tới sự ảnh hƣởng của các nhân tố quản trị đối với
kết quả nghiên cứu khoa học của giảng viên đại học ...........................................53
2.2.1. Tổng quan các lý thuyết nền tảng trong nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng
đến kết quả nghiên cứu khoa học của giảng viên đại học ............................................ 53
2.2.2. Thuyết kỳ vọng .................................................................................................. 55
2.2.3. Thuyết X, thuyết Y và thuyết Z ......................................................................... 57

2.3. Mơ hình nghiên cứu đề xuất ............................................................................62
Tóm tắt chƣơng 2 ....................................................................................................66
CHƢƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................67
3.1. Thiết kế nghiên cứu ..........................................................................................67
3.2. Mơ hình và giả thuyết nghiên cứu ..................................................................70
3.2.1. Phỏng vấn chuyên gia đối với mơ hình nghiên cứu đề xuất .............................. 70
3.2.2. Mơ hình nghiên cứu chính thức ......................................................................... 72

3.2.3. Giả thuyết nghiên cứu ........................................................................................ 75

3.3. Thiết kế và đánh giá sơ bộ thang đo ...............................................................82
3.3.1. Thiết kế và mã hóa thang đo .............................................................................. 82
3.3.2. Đánh giá sơ bộ thang đo .................................................................................... 84

3.4. Phƣơng pháp thu thập thông tin.....................................................................88
3.4.1. Phương pháp nghiên cứu tại bàn (desk review) ................................................. 88
3.4.2. Phương pháp phỏng vấn chuyên gia .................................................................. 88
3.4.3. Phương pháp điều tra khảo sát ........................................................................... 88

3.5. Phƣơng pháp phân tích thông tin ...................................................................91
3.5.1. Thống kê mô tả .................................................................................................. 91
3.5.2. Kiểm định độ tin cậy, giá trị thang đo và sự phù hợp của mơ hình ................... 91
3.5.3. Kiểm định mơ hình lý thuyết và giả thuyết nghiên cứu ..................................... 94

Tóm tắt chƣơng 3 ....................................................................................................95
CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ QUẢN TRỊ ẢNH
HƢỞNG ĐẾN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA GIẢNG VIÊN
TẠI ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI ....................................................................96
4.1. Tổng quan về Đại học Quốc gia Hà Nội .........................................................96
4.1.1. Lịch sử, sứ mệnh và tầm nhìn ............................................................................ 96
4.1.2. Các lĩnh vực đào tạo và nghiên cứu ................................................................... 97

4.2. Thực trạng các nhân tố quản trị ảnh hƣởng đến kết quả nghiên cứu khoa
học của giảng viên tại Đại học Quốc gia Hà Nội ..................................................98
4.2.1. Mục tiêu nghiên cứu khoa học ........................................................................... 99
4.2.2. Sự lãnh đạo và sự phân quyền ......................................................................... 104
4.2.3. Hỗ trợ nghiên cứu khoa học ............................................................................. 107
4.2.4. Chế độ chính sách đối với giảng viên .............................................................. 115

4.2.5. Nguồn lực cho nghiên cứu khoa học ............................................................... 123

4.3. Thực trạng kết quả nghiên cứu khoa học của giảng viên tại Đại học Quốc
gia Hà Nội...............................................................................................................128
4.3.1. Bài báo khoa học.............................................................................................. 128
4.3.2. Sách và các cơng trình, dự án tiêu biểu ........................................................... 131
4.3.3. Phát minh, sáng chế, giải pháp hữu ích, tư vấn chính sách và chuyển giao cơng
nghệ ............................................................................................................................ 132
4.3.4. Các giải thưởng khoa học và công nghệ .......................................................... 133

4.4. Đánh giá các nhân tố quản trị ảnh hƣởng đến kết quả nghiên cứu khoa học
của giảng viên tại Đại học Quốc gia Hà Nội .......................................................135
4.4.1. Phân tích thống kê mô tả.................................................................................. 135
4.4.2. Kết quả kiểm định độ tin cậy của thang đo ...................................................... 138


4.4.3. Kết quả phân tích nhân tố khám phá................................................................ 141
4.4.4. Kết quả phân tích nhân tố khẳng định ............................................................. 144
4.4.5. Kết quả kiểm định sự khác biệt của các nhóm bằng phân tích tương quan, T
Test và Anova ............................................................................................................ 148
4.4.6. Kết quả phân tích tương quan .......................................................................... 153
4.4.7. Kết quả phân tích hồi quy bội .......................................................................... 154
4.4.8. Tổng hợp kết quả kiểm định giả thuyết nghiên cứu và phỏng vấn sâu sau nghiên
cứu định lượng ........................................................................................................... 156

4.5. Bình luận kết quả nghiên cứu định tính và định lƣợng, ƣu điểm, hạn chế
của các nhân tố quản trị ảnh hƣởng đến kết quả nghiên cứu khoa học của
giảng viên tại Đại học Quốc gia Hà Nội ..............................................................160
Tóm tắt chƣơng 4 ..................................................................................................168
CHƢƠNG 5: ĐỊNH HƢỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP, KHUYẾN NGHỊ

NHẰM GÓP PHẦN NÂNG CAO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
CỦA GIẢNG VIÊN TẠI ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI ...............................169
5.1. Kết quả và những đóng góp của luận án .....................................................169
5.1.1. Kết quả và những đóng góp về mặt lý luận .................................................... 169
5.1.2. Kết quả và những đóng góp về mặt thực tiễn .................................................. 171

5.2. Định hƣớng phát triển khoa học và công nghệ của ĐHQGHN .................172
5.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao kết quả nghiên cứu khoa học của giảng
viên tại Đại học Quốc gia Hà Nội .........................................................................174
5.3.1. Tăng cường các nguồn lực và điều chỉnh cơ chế quản lý nguồn lực cho hoạt
động nghiên cứu khoa học ......................................................................................... 174
5.3.2. Cải thiện chế độ chính sách đối với giảng viên ............................................... 179
5.3.3. Hoạch định và tổ chức thực hiện hiệu quả các mục tiêu nghiên cứu khoa học,
tăng cường hỗ trợ hoạt động nghiên cứu khoa học .................................................... 183
5.3.4. Nâng cao hiệu quả lãnh đạo ở các cấp ............................................................. 188
5.3.5. Các giải pháp khác ........................................................................................... 190

5.4. Khuyến nghị đối với Nhà nƣớc để tăng cƣờng kết quả nghiên cứu khoa học
tại Đại học Quốc gia Hà Nội .................................................................................192
Tóm tắt chƣơng 5 ..................................................................................................195
KẾT LUẬN ............................................................................................................197
1. Hạn chế của nghiên cứu ......................................................................................... 198
2. Các hướng nghiên cứu tiếp theo ............................................................................ 200

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................204


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận án “Các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả
nghiên cứu khoa học của giảng viên tại Đại học Quốc gia Hà Nội” là cơng trình

nghiên cứu của riêng cá nhân tơi, chưa được cơng bố trong bất cứ một cơng trình
nghiên cứu nào của người khác.
Trong quá trình thực hiện luận án, tôi đã thực hiện nghiêm túc các quy định về
đạo đức nghiên cứu. Các kết quả trình bày trong luận án là sản phẩm nghiên cứu,
khảo sát của riêng cá nhân tôi. Tất cả các nội dung tham khảo sử dụng trong luận án
đều được trích dẫn tường minh, theo đúng quy định.
Tơi xin chịu hồn tồn trách nhiệm về lời cam đoan của mình.
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2021

Nghiên cứu sinh

Trƣơng Thị Huệ


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn Viện Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Kinh tế
- Đại học Quốc gia Hà Nội, đặc biệt là PGS.TS. Hoàng Văn Hải - Viện trưởng đã
luôn hỗ trợ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tơi hồn thành khóa đào tạo tiến sĩ
ngành Quản trị Kinh doanh.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các giảng viên, chuyên viên công tác tại
Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã giảng dạy, hướng dẫn, hỗ trợ
tôi hồn thành các học phần trong chương trình đào tạo tiến sĩ của Nhà trường.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới hai thầy giáo hướng dẫn khoa học
PGS. TS. Nguyễn Anh Tuấn và TS. Vũ Văn Hưởng đã ln khuyến khích, động
viên, tận tình hướng dẫn tơi hồn thành luận án này.
Tơi cũng xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và

các giảng viên đang công tác tại các trường đại học thành viên, khoa trực thuộc Đại
học Quốc gia Hà Nội đã nhiệt tình hợp tác, giúp đỡ tơi trong suốt q trình nghiên
cứu, hồn thiện luận án.
Mặc dù đã rất cố gắng, nhưng chắc chắn luận án này khơng tránh khỏi những
thiếu sót. Tơi rất mong nhận được sự đóng góp của các nhà khoa học, nhà quản lý
và những người quan tâm để có thể hồn thiện nghiên cứu của mình tốt hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Nghiên cứu sinh

Trƣơng Thị Huệ


DANH MỤC VIẾT TẮT
Tiếng Việt
TT
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.

Ký hiệu
CA
CFA
CSDL
ĐH
ĐHQGHN
EFA
GS
NCKH
KH&CN
KHTN
KHXH
KHXH&NV
PGS
QS

15.
16.

SEM
SJTU

17.

THE

18.

TS

Nguyên nghĩa
Phân tích độ tin cậy
Phân tích nhân tố khẳng định
Cơ sở dữ liệu
Đại học
Đại học Quốc gia Hà Nội
Phân tích nhân tố khám phá
Giáo sư
Nghiên cứu khoa học
Khoa học và công nghệ
Khoa học Tự nhiên
Khoa học xã hội
Khoa học xã hội và nhân văn
Phó Giáo sư
Hệ thống xếp hạng của Tổ chức Tư vấn Giáo dục
Quacquarelli Symonds - Anh.
Mơ hình cấu trúc mạng
Hệ thống xếp hạng của ĐH Giao thông Thượng Hải,
Trung Quốc
Hệ thống xếp hạng của Phụ trương giáo dục đại học của
tờ tuần báo Times, Anh Quốc
Tiến sĩ

TT

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1.

CA

Cronbach‟s Alpha

2.

CFA

Confirmatory Factor Analysis

3.

EFA

Exploratory Factor Analysis

4.

QS

Quacquarelli Symonds

5.

SEM

Structural Equation Modeling

6.

SJTU

Shangai JiaoTong University

7.

THE

Times of Higher Education Suplement

Tiếng Anh

i


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1. 1. Tóm tắt tổng quan tình hình nghiên cứu chia theo các nhóm nhân tố quản
trị ...............................................................................................................................25
Bảng 1. 2. Tổng kết tình hình nghiên cứu về các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết
quả NCKH của giảng viên ........................................................................................27
Bảng 1. 3. Tổng kết các chỉ số đo lường kết quả NCKH trong tổng quan tài liệu ...42
Bảng 2. 1. Ma trận hai cách tiếp cận về quản trị tổ chức

50

Bảng 2. 2. Các khái niệm liên quan đến nghiên cứu khoa học .................................50
Bảng 2. 3. Tổng kết các lý thuyết nền tảng được áp dụng trong tổng quan tài liệu .54
Bảng 2. 4. Động lực nội tại và bên ngoài của các giảng viên để thực hiện nghiên cứu
...................................................................................................................................57

Bảng 2. 5. Bảng so sánh học thuyết X, Y và Z .........................................................58
Bảng 3. 1. Kết quả phỏng vấn chun gia về mơ hình nghiên cứu dự kiến .............71
Bảng 3. 2. Giải thích các biến trong mơ hình nghiên cứu .........................................74
Bảng 3. 3. Kết quả đánh giá sơ bộ độ tin cậy của các thang đo nhân tố quản trị .....85
Bảng 3. 4. Đánh giá sơ bộ độ tin cậy của thang đo Sự lãnh đạo lần 2 ......................87
Bảng 3. 5. Kết quả đánh giá sơ bộ độ tin cậy của thang đo kết quả NCKH .............87
Bảng 3. 6. Số lượng và tỷ lệ giảng viên của các trường thành viên, khoa trực thuộc
ĐHQGHN làm căn cứ lấy mẫu .................................................................................90
Bảng 4. 1. Số chương trình đào tạo và người học của ĐHQGHN .............................. 98
Bảng 4. 2. Mục tiêu NCKH của ĐHQGHN và các đơn vị năm 2020 ..................... 101
Bảng 4. 3. Số lượt cán bộ ĐHQGHN đi nghiên cứu và giảng dạy ở nước ngoài và số
lượt cán bộ nước ngoài đến nghiên cứu và giảng dạy ở ĐHQGHN giai đoạn 20152019 ................................................................................................................................... 121
Bảng 4. 4. Cơ sở vật chất của ĐHQGHN ..................................................................... 123
Bảng 4. 5. Cơ cấu nguồn thu của ĐHQGHN năm 2018 ............................................ 126

ii


Bảng 4. 6. Số lượng và cơ cấu trình độ cán bộ khoa học của ĐHQGHN giai đoạn
2015-2019 ......................................................................................................................... 127
Bảng 4. 7. Số lượng và tỷ lệ bài báo khoa học/cán bộ khoa học của ĐHQGHN giai
đoạn 2015-2019 ............................................................................................................... 129
Bảng 4. 8. Số sách chuyên khảo của ĐHQGHN giai đoạn 2015-2019 .................... 131
Bảng 4. 9. Kết quả phân tích độ tin cậy của thang đo ................................................ 139
Bảng 4. 10. Tóm tắt kết quả phân tích EFA các biến độc lập .................................... 141
Bảng 4. 11. Bảng ma trận xoay nhân tố ở lần phân tích EFA cuối cùng ................. 142
Bảng 4. 12. Bảng ma trận xoay nhân tố của biến phụ thuộc ...................................... 143
Bảng 4. 13. Hệ số tải chuẩn hóa của các biến độc lập ................................................ 145
Bảng 4. 14. Các chỉ số về độ tin cậy, tính hội tụ và tính phân biệt trong CFA ....... 146
Bảng 4. 15. Hệ số tải chuẩn hóa của biến phụ thuộc .................................................. 147

Bảng 4. 16. Kết quả phân tích tương quan theo các nhóm đối tượng ....................... 149
Bảng 4. 17. Kết quả phân tích T Test hoặc ANOVA ................................................. 151
Bảng 4. 18. Hệ số tương quan giữa các nhân tố .......................................................... 154
Bảng 4. 19. Bảng tóm tắt kết quả hồi quy của mơ hình .............................................. 155
Bảng 4. 20. Bảng kết quả phân tích phương sai ANOVA ........................................ 155
Bảng 4. 21. Bảng kết quả phân tích hồi quy bội .......................................................... 156
Bảng 4. 22. Tổng hợp kết quả kiểm định giả thuyết ................................................... 157

iii


DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2. 1. Mơ hình nghiên cứu đề xuất.....................................................................65
Hình 3. 1. Quy trình nghiên cứu ...............................................................................68
Hình 3. 2. Mơ hình nghiên cứu chính thức ...............................................................72
Hình 4. 1. Kết quả phân tích CFA các biến độc lập ................................................144
Hình 4. 2. Kết quả phân tích CFA biến phụ thuộc ..................................................147
Hình 4. 3. Kết quả kiểm định mơ hình lý thuyết .....................................................158

iv


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trên thế giới, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra một cách mạnh
mẽ và có ảnh hưởng lớn đến mơi trường giáo dục đại học. Vai trị của trường đại
học đã dần thay đổi. Đại học không chỉ là nơi truyền thụ tri thức mà còn sáng tạo ra
tri thức mới, là trung tâm đổi mới sáng tạo. Do đó, cơng tác nghiên cứu khoa học
(NCKH) ở trường đại học trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. NCKH đã trở thành
động lực cho sự phát triển của một quốc gia và là trụ cột của hệ thống giáo dục đại

học. Điều này cũng yêu cầu các nhà quản trị đại học phải tìm ra những mơ hình,
cách thức quản trị mới, đáp ứng những thay đổi nhanh chóng của xã hội.
Do tầm quan trọng của cơng tác NCKH ở các trường đại học, các nghiên cứu
về năng suất, kết quả nghiên cứu của giảng viên đại học ngày càng thu hút sự quan
tâm của các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách tại các quốc gia phát triển
cũng như đang phát triển (Jung, 2012; Hedjazi và Behravan, 2011). Đã có nhiều
nghiên cứu tập trung làm rõ các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả NCKH của giảng
viên đại học với những cách tiếp cận, phương pháp, mơ hình và lý thuyết khác
nhau. Trong đó, phải kể đến là mơ hình “các thành tố của tổ chức NCKH hiệu quả”
(Bland và cộng sự, 2005), mơ hình sử dụng thuyết kỳ vọng (Chen và cộng sự,
2006), mơ hình dựa trên thuyết về ba trường phái quản trị X, Y, Z (Aydin và cộng
sự, 2012). Mặc dù có nhiều học giả đã nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng tới kết
quả NCKH của giảng viên, tuy nhiên, số lượng nghiên cứu tập trung về các nhân tố
quản trị ảnh hưởng tới kết quả NCKH của giảng viên với các phương pháp nghiên
cứu hiện đại dường như còn rất hạn chế. Cho đến nay, hầu hết các nghiên cứu đều
tiếp cận theo hướng phân loại các yếu tố thể chế (Okendo, 2018; Yang và cộng sự,
2017; Tafreshi và cộng sự, 2013; Bland và cộng sự, 2005...) và/hoặc các yếu tố cá
nhân (Nafukho và cộng sự, 2019; Abramo và cộng sự, 2017; Chen và cộng sự,
2006...). Các phương pháp nghiên cứu chủ yếu được sử dụng để đánh giá tác động
của các nhân tố ảnh hưởng tới kết quả NCKH của giảng viên là phân tích hồi quy
(Nafukho và cộng sự, 2019; Sheridan và cộng sự, 2017; Jung, 2012; Bland và cộng
1


sự, 2005...), kiểm định phương sai ANOVA (Kiat và Claire, 2017; Chen và cộng sự,
2006...), mơ hình cấu trúc mạng SEM (Abramo và cộng sự, 2017; Tafreshi và cộng
sự, 2013...), thống kê mơ tả và phân tích định tính (Aref và cộng sự, 2017; Heinze
và cộng sự, 2009...).
Cùng với xu hướng chung của thế giới, trong những năm qua, Đảng và Nhà
nước ta đặc biệt quan tâm đến việc nâng cao hiệu quả NCKH. Đại hội XII của Đảng

đã xác định phương hướng, nhiệm vụ với 08 vấn đề lớn, trong đó có việc “nâng cao
chất lượng, hiệu quả nghiên cứu và ứng dụng khoa học, công nghệ”. Báo cáo chính
trị Đại hội Đảng tồn quốc lần thứ XII đã đề ra phương hướng “Phát triển mạnh mẽ
khoa học và công nghệ (KH&CN), làm cho KH&CN thực sự là quốc sách hàng
đầu, là động lực quan trọng nhất để phát triển lực lượng sản xuất hiện đại, kinh tế tri
thức, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế;
bảo vệ môi trường, bảo đảm quốc phịng - an ninh”.
Với những chính sách đổi mới, Việt Nam đã có sự phát triển đáng kể về
thành tựu NCKH với với thập kỷ trước. Tuy nhiên, sự hiện diện của các nhà khoa
học ở trong nước trên trường quốc tế còn quá khiêm tốn (Nguyễn Văn Tuấn, 2018).
Có nhiều ngun nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó nhiều chuyên gia cho rằng
“điểm nghẽn" của KH&CN Việt Nam nằm ở chính tư duy quản trị của trường đại
học, với một số biểu hiện cụ thể như: chỉ coi trọng giảng dạy, chính sách hỗ trợ hoạt
động NCKH cịn bất cập, cơng tác quản lý NCKH mang nặng tính thủ tục hành
chính, thiếu đầu tư trọng điểm cho các nhóm nghiên cứu (Phùng Xuân Nhạ, 2017,
dẫn theo ; Nguyễn Đình Đức, 2017), chế độ đãi ngộ khơng đủ
đảm bảo đối với những nhà khoa học có tài thực sự, điều kiện làm việc đối với các
nhà khoa học cịn hạn chế (Nguyễn Văn Tuấn, 2018). Vì vậy, cần có những nghiên
cứu về sự ảnh hưởng của các nhân tố quản trị đến kết quả NCKH của giảng viên ở
các trường đại học tại Việt Nam, đặc biệt là những đại học hàng đầu cả nước như
Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN).
Đại học Quốc gia có đặc thù là mơ hình “trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa
học, công nghệ đa ngành, đa lĩnh vực chất lượng cao, được Nhà nước ưu tiên đầu tư
phát triển” (Luật giáo dục đại học 2012). ĐHQGHN có sứ mệnh đào tạo nguồn
2


nhân lực chất lượng cao, bồi dưỡng nhân tài; sáng tạo, NCKH và công nghệ đỉnh
cao, chuyển giao tri thức; đóng vai trị nịng cột và tiên phong trong đổi mới hệ
thống giáo dục đại học Việt Nam. Trong những năm gần đây, ĐHQGHN ln nằm

trong nhóm 150 trường đại học hàng đầu Châu Á theo bảng xếp hạng QS và nhóm
1.000 đại học hàng đầu thế giới theo bảng xếp hạng THE. Nghị quyết Đại hội Đại
biểu lần thứ VI Đảng bộ ĐHQGHN nhiệm kỳ 2020 - 2025 đã đề ra mục tiêu “phấn
đấu đến năm 2025 đứng vào nhóm 100 đại học hàng đầu Châu Á, nhóm 500 đại học
hàng đầu thế giới”. Trong hơn mười năm qua, ĐHQGHN đã xác định và kiên trì
định hướng phát triển trở thành đại học nghiên cứu, có tính hội nhập cao. Như vậy,
khác với nhiều đại học khác, ĐHQGHN là đại học định hướng nghiên cứu, được
Nhà nước ưu tiên đầu tư phát triển để đạt đẳng cấp quốc tế, có sứ mạng tiên phong
trong đổi mới hệ thống giáo dục đại học Việt Nam. Do vậy, luận án lựa chọn
ĐHQGHN để nghiên cứu, làm cơ sở tham khảo cho trường đại học khác trong cả
nước.
Với vị thế, vai trò và định hướng phát triển của ĐHQGHN như trên, công tác
NCKH có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Để thực hiện sứ mạng và mục tiêu phát triển
của mình, trong những năm qua, ĐHQGHN đã có nhiều chính sách nhằm tăng
cường năng lực NCKH của giảng viên và đạt được một số kết quả cao hơn so với
hầu hết các trường đại học trong cả nước. Tuy nhiên kết quả đạt được vẫn còn một
số hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng. Báo cáo chính trị Đại hội Đảng bộ
ĐHQGHN lần thứ VI đã nhận định hạn chế về khoa học và công nghệ (KH&CN)
của ĐHQGHN: Tiềm lực KH&CN vẫn chưa đáp ứng yêu cầu cao của đại học
nghiên cứu, số lượng công bố quốc tế trong danh mục ISI/SCOPUS trong lĩnh vực
khoa học xã hội và nhân văn cịn hạn chế, số sản phẩm KH&CN có tầm ảnh hưởng
lớn và có tính ứng dụng cịn ít; kết quả hoạt động sở hữu trí tuệ cịn hạn chế; nguồn
thu từ nghiên cứu ứng dụng thực tiễn, nghiên cứu chuyển giao vẫn cịn khiêm tốn.
Có nhiều yếu tố tác động đến kết quả NCKH của ĐHQGHN trong những năm
vừa qua, dẫn đến kết quả đạt được còn chưa tương xứng với tiềm năng như trên,
trong đó có thể có các nguyên nhân khách quan đến từ môi trường, thể chế, chính
sách vĩ mơ, điều kiện thực hiện... và ngun nhân chủ quan đến từ công tác quản trị,
3

năng lực của đội ngũ giảng viên tại ĐHQGHN. Bản báo cáo chính trị Đại hội Đảng
bộ ĐHQGHN lần thứ VI đã nhận định những nguyên nhân từ vấn đề quản trị đại
học, bao gồm: công tác dự báo, xây dựng kế hoạch, giải pháp tổ chức thực hiện còn
dàn trải, ít hiệu quả; cơng tác chỉ đạo, điều hành chưa thực sự tạo động lực mạnh
mẽ; công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát nội bộ chưa hiệu quả; nguồn lực vẫn chủ
yếu dựa vào ngân sách, quản lý các nguồn lực còn nhiều bất cập; các giải pháp gia
tăng thu hút các nguồn lực ngoài xã hội chưa có đột phá; thủ tục hành chính cần
được cải cách nhiều hơn nữa; sự kết nối bên trong hệ thống cần được tăng cường
hơn...Vì vậy, cần có những cơng trình khoa học sử dụng các phương pháp nghiên
cứu hiện đại, kết hợp tiếp cận định tính với định lượng để đánh giá rõ thực trạng,
kiểm chứng sự ảnh hưởng của các nhân tố quản trị đến kết quả NCKH của giảng
viên tại ĐHQGHN.
Vì những lý do trên, việc tập trung nghiên cứu các nhân tố quản trị ảnh hưởng
đến kết quả NCKH của giảng viên tại ĐHQGHN có ý nghĩa quan trọng, cấp thiết,
khơng chỉ đối với ĐHQGHN mà cịn có ý nghĩa tham khảo cho các trường đại học
khác trong cả nước. Mặc dù vậy, cho đến nay chưa có một nghiên cứu nào về các
nhân tố quản trị ảnh hưởng tới kết quả NCKH của giảng viên tại ĐHQGHN. Chính
vì vậy, luận án chọn đề tài “Các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu
khoa học của giảng viên tại Đại học Quốc gia Hà Nội”. Đây có thể là nghiên cứu
đầu tiên tập trung về các nhân tố quản trị và đánh giá tác động của các nhân tố này
đến kết quả NCKH của giảng viên đại học.
2. Câu hỏi nghiên cứu
Luận án tập trung trả lời các câu hỏi cụ thể sau:
(a) Thực trạng các nhân tố quản trị và kết quả NCKH của giảng viên tại
ĐHQGHN hiện nay như thế nào?
(b) Các nhân tố quản trị ảnh hưởng như thế nào đến kết quả NCKH của giảng
viên tại ĐHQGHN? Kết quả NCKH của các nhóm đối tượng giảng viên tại
ĐHQGHN có sự khác nhau như thế nào?
(c) ĐHQGHN cần thực hiện các giải pháp nào để góp phần nâng cao kết quả
NCKH của giảng viên tại ĐHQGHN?

4


3. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chung: Nghiên cứu và xác định các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến
kết quả NCKH của giảng viên tại ĐHQGHN, qua đó đề xuất các giải pháp về quản
trị nhằm góp phần nâng cao kết quả NCKH của giảng viên tại ĐHQGHN.
Mục tiêu cụ thể:
(a) Xây dựng được khung phân tích, thang đo các nhân tố quản trị ảnh hưởng
đến kết quả NCKH của giảng viên đại học.
(b) Đánh giá được thực trạng các nhân tố quản trị và kết quả NCKH của
giảng viên tại ĐHQGHN.
(c) Phân tích, đo lường được ảnh hưởng của các nhân tố quản trị đến kết quả
NCKH của giảng viên tại ĐHQGHN. Phân tích được sự khác nhau về kết quả
NCKH theo các nhóm đối tượng giảng viên tại ĐHQGHN.
(d) Đề xuất một số giải pháp và khuyến nghị nhằm góp phần nâng cao kết
quả NCKH của giảng viên tại ĐHQGHN.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận án là: (a) các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến
kết quả NCKH của giảng viên ĐHQGHN; (b) kết quả NCKH của giảng viên tại
ĐHQGHN.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về thời gian: Luận án sử dụng dữ liệu thứ cấp của ĐHQGHN từ năm 2015
đến năm 2019, dữ liệu sơ cấp thu thập thông qua điều tra khảo sát tiến hành từ tháng
4/2020 đến tháng 9/2020. Các giải pháp được đề xuất áp dụng cho giai đoạn 20212025.
Về không gian: Luận án giới hạn nghiên cứu trong phạm vi giảng viên cơ
hữu (giảng viên là viên chức hoặc lao động hợp đồng) tại ĐHQGHN. Việc thu thập
dữ liệu được tiến hành thông qua lấy mẫu ngẫu nhiên phân tầng đối với giảng viên
cơ hữu tại 8 trường đại học thành viên và 4 khoa trực thuộc ĐHQGHN (sau đây gọi

chung là đơn vị).

5


Việc phân tích các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả NCKH được thực
hiện trong phạm vi cả ở cấp cơ quan điều hành ĐHQGHN (chủ yếu qua dữ liệu thứ
cấp và nghiên cứu định tính) và cấp các đơn vị thành viên, đơn vị trực thuộc
ĐHQGHN (chủ yếu qua dữ liệu sơ cấp và nghiên cứu định lượng). Trong đó, một
số nhân tố quản trị (sự phân quyền, sự lãnh đạo) sẽ được xem xét chủ yếu ở cấp
trường đại học thành viên, khoa trực thuộc ĐHQGHN và cấp đơn vị chuyên môn
(bộ môn, khoa nơi giảng viên đang công tác).
Kết quả NCKH sẽ được xem xét ở phạm vi cá nhân giảng viên, tuy nhiên
luận án có phân tích thực trạng kết quả NCKH của tồn ĐHQGHN nói chung để
làm rõ hơn vấn đề nghiên cứu và có căn cứ đưa ra các giải pháp phù hợp. Kết quả
NCKH của giảng viên được tiếp cận theo số lượng và chất lượng các cơng trình, đề
tài các cấp, phát minh sáng chế, sở hữu trí tuệ và giải thưởng KHCN; chưa tiếp cận
theo chỉ số ảnh hưởng H index, đồng thời chưa xem xét sự ứng dụng, chuyển giao,
thương mại hóa, sản xuất, thử nghiệm kết quả NCKH.
Về mặt nội dung: Có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến kết quả NCKH của giảng
viên, tuy nhiên luận án chỉ giới hạn ở các nhân tố quản trị, không nghiên cứu các
nhân tố cá nhân, thể chế... nói chung. Luận án chỉ kiểm chứng mối quan hệ một
chiều là sự ảnh hưởng của các nhân tố quản trị đối với kết quả NCKH của giảng
viên tại ĐHQGHN mà không xem xét chiều tác động ngược lại.
5. Đóng góp mới của luận án
5.1. Về lý luận
Luận án có những đóng góp mới về lý luận như sau:
(a) Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản trị, các nhân tố quản trị, NCKH, kết
quả NCKH nói chung và sự ảnh hưởng của các nhân tố quản trị đến kết quả NCKH
của giảng viên đại học nói riêng, đặt các vấn đề lý luận này vào một bối cảnh

nghiên cứu mới tại một trường đại học nghiên cứu của Việt Nam;
(b) Xây dựng và kiểm định mơ hình nghiên cứu về các nhân tố quản trị ảnh
hưởng đến kết quả NCKH của giảng viên đại học, trong đó đã bổ sung mới thang đo
“Sự phân quyền” trong khung phân tích so với các nghiên cứu trước. Đây là nghiên

6


cứu đầu tiên kiểm định ảnh hưởng của các nhân tố quản trị tới kết quả NCKH của
giảng viên đại học;
(c) Điều chỉnh các tiêu chí đo lường (biến quan sát) của các thang đo nhân tố
quản trị và kết quả NCKH cho phù hợp với bối cảnh của các trường đại học (ĐH) ở
Việt Nam.
5.2. Về thực tiễn
Luận án có những đóng góp mới về thực tiễn như sau:
(a) Kết quả của luận án giúp ĐHQGHN và các đơn vị thành viên đánh giá
được hiện trạng kết quả NCKH cũng như các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết
quả NCKH của giảng viên tại ĐHQGHN;
(b) Luận án là cơng trình nghiên cứu đầu tiên đánh giá được mức độ ảnh
hưởng của các nhân tố quản trị đến kết quả NCKH của giảng viên tại ĐHQGHN;
(c) Kết quả của luận án giúp ĐHQGHN và các đơn vị trong ĐHQGHN nắm
bắt được các nhân tố quản trị cũng như mức độ tác động của các nhân tố tới kết quả
NCKH của giảng viên. Từ đó, giúp ĐHQGHN và các đơn vị trong ĐHQGHN có
các biện pháp phù hợp góp phần nâng cao kết quả NCKH của giảng viên.
6. Kết cấu của luận án
Ngoài phần giới thiệu và kết luận, luận án được chia thành 5 chương như sau:
(1) Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu về các nhân tố quản trị ảnh
hưởng đến kết quả NCKH của giảng viên đại học.
(2) Chương 2: Cơ sở lý luận về các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả
NCKH của giảng viên đại học.

(3) Chương 3: Thiết kế và phương pháp nghiên cứu.
(4) Chương 4: Kết quả nghiên cứu các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả
NCKH của giảng viên tại ĐHQGHN.
(5) Chương 5: Định hướng và một số giải pháp, khuyến nghị nhằm góp phần
nâng cao kết quả NCKH của giảng viên tại ĐHQGHN.

7


CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CÁC NHÂN TỐ
QUẢN TRỊ ẢNH HƢỞNG ĐẾN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
CỦA GIẢNG VIÊN ĐẠI HỌC
Tại chương 1, luận án sẽ trình bày tổng quan tình hình nghiên cứu về hai vấn
đề chính: (1) các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả NCKH của giảng viên đại
học; (2) kết quả NCKH của giảng viên. Trong đó, phần trọng tâm, được phân tích
sâu hơn là các nghiên cứu về những nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả NCKH
của giảng viên đại học với hai cách tiếp cận: (a) theo nội dung các nhân tố quản trị
được tìm thấy trong các tài liệu; (b) theo các phương pháp nghiên cứu. Trên cơ sở
tổng quan tài liệu, Chương 1 cũng sẽ chỉ ra khoảng trống nghiên cứu và các vấn đề
luận án kế thừa, hoàn thiện, bổ sung.
1.1. Tổng quan nghiên cứu về các nhân tố quản trị ảnh hƣởng đến kết
quả nghiên cứu khoa học của giảng viên đại học
1.1.1. Các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả nghiên cứu khoa học
của giảng viên đại học
Ở trong nước hiện nay, dường như số lượng cơng trình nghiên cứu về nhân
tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả NCKH của giảng viên còn rất hạn chế. Huỳnh
Thanh Nhã (2016) đã khảo sát 125 giảng viên tại ba trường cao đẳng ở Cần Thơ về
những nhân tố ảnh hưởng đến khả năng tham gia NCKH của giảng viên. Kết quả
mơ hình hồi quy cho thấy các nhân tố ảnh hưởng gồm: Môi trường làm việc (ảnh
hưởng đáng kể nhất), nhận thức, năng lực cá nhân, động cơ thực hiện, tuổi và lĩnh

vực chuyên môn của giảng viên. Tuy nhiên “khả năng tham gia NCKH” ở đây được
xem xét với ý nghĩa là thái độ, động lực sẵn sàng thực hiện NCKH của giảng viên
(yếu tố đầu vào) chứ không phải kết quả NCKH (yếu tố đầu ra).
Trên thế giới đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về các nhân tố nói chung ảnh
hưởng đến kết của NCKH của giảng viên. Các nghiên cứu chủ yếu phân chia các
nhân tố thành hai nhóm là: nhóm nhân tố thể chế (institutional factors) và nhóm
nhân tố cá nhân (individual factors). Các yếu tố thể chế thường có ý nghĩa rộng hơn,
vì đó là tồn bộ những yếu tố liên quan đến thể chế - tức là liên quan đến một cơ
8


quan, tổ chức công với các cơ cấu và chức năng được định sẵn một cách chính thức
nhằm điều chỉnh các lĩnh vực hoạt động nhất định áp dụng chung cho toàn bộ dân
cư (Đào Minh Hồng và Lê Hồng Hiệp, 2013) hoặc "liên quan đến những tổ chức
lớn và có tầm quan trọng" (từ điển Cambridge). Khi nghiên cứu các nhân tố thể chế
này, các nhà nghiên cứu sẽ không tiếp cận vấn đề theo khái niệm, bản chất và các
chức năng của quản trị tổ chức mà sẽ xem xét tất cả mọi vấn đề liên quan đến một
tổ chức. Chẳng hạn, trong mơ hình của Bland và cộng sự (2005), nhóm nhân tố thể
chế gồm nhiều nội dung cụ thể như: Nguồn lực (cho nghiên cứu), khen thưởng, thời
gian làm việc, mục tiêu, các nhóm đa dạng về quy mơ/kinh nghiệm/chun mơn,
định hướng/hỗ trợ NCKH, văn hóa, giao tiếp, chính sách chú trọng nghiên cứu,
chính sách tuyển dụng và tuyển chọn giảng viên, môi trường làm việc nhóm tích
cực, giao tiếp với mạng lưới chun gia, quản trị có sự tham gia, tạo cơ hội phát
triển...; nhóm nhân tố sự lãnh đạo và nhóm nhân tố cá nhân được tách riêng khỏi
nhóm thể chế.
Tổng quan tài liệu cho thấy dường như cịn thiếu các cơng trình tập trung
nghiên cứu riêng về các nhân tố quản trị ảnh hưởng đến kết quả NCKH của giảng
viên. Tuy nhiên, trong các nhân tố thể chế, có thể tìm thấy một số nhân tố quản trị
đã được đề cập và làm thang đo trong nhiều cơng trình nghiên cứu định lượng, điển
hình như: Mục tiêu NCKH của tổ chức, sự phân quyền, sự lãnh đạo, hỗ trợ NCKH,

chế độ chính sách đối với giảng viên, nguồn lực cho NCKH.
a) Mục tiêu NCKH của tổ chức
Nhiều nghiên cứu đã cho thấy chiến lược, mục tiêu phát triển NCKH của
trường đại học tác động đến kết quả NCKH của giảng viên và nhà trường. Tafreshi
và cộng sự (2013) thu thập dữ liệu từ 261 giảng viên ở Iran, kết hợp nhiều phương
pháp như phỏng vấn Delphi, phân tích EFA, CFA và mơ hình SEM. Kết quả cho
thấy mục tiêu giáo dục của Nhà trường (bao gồm cả mục tiêu NCKH) tác động đến
kết quả nghiên cứu của giảng viên. Tương tự, Jahan và cộng sự (2018), Whelan và
Markless (2012), Hedjazi và Behravan (2011), Bland và cộng sự (2005)... cũng cho
thấy nếu trường có mục tiêu, định hướng phát triển theo mơ hình đại học nghiên
cứu thì hệ thống hỗ trợ cho NCKH cũng tốt hơn, từ đó tác động tích cực đến kết quả
9


NCKH nhiều hơn. Bởi vì, đại học nghiên cứu được đặc trưng bởi những cam kết
nghiên cứu xuyên suốt của họ với hoạt động nghiên cứu khoa học; bởi sự ưu tú, tầm
ảnh hưởng và khối lượng những kết quả nghiên cứu của họ; bởi văn hóa khoa học
thẩm thấu, lan tỏa trong mọi hoạt động của họ, từ giảng dạy, nghiên cứu đến gắn kết
với doanh nghiệp, với chính phủ, và với cộng đồng xã hội (Tuyên ngôn Hợp phì,
2013).
Một số nghiên cứu khác cũng đã chỉ ra rằng để có thành tích NCKH tốt, các
mục tiêu NCKH của trường đại học cần rõ ràng, khả thi và được chia sẻ rộng rãi.
Aref và cộng sự (2017) đã khảo sát 84 nhà khoa học Hoa Kỳ, kết hợp phương pháp
định tính (phỏng vấn sâu) và định lượng (thống kê mơ tả). Các tác giả đã đưa ra 03
nhóm nhân tố gồm: nhân tố bên trong tổ chức, nhân tố bên ngoài tổ chức, nhân tố
bên ngoài liên quan đến cá nhân giảng viên. Với các thang đo cụ thể, kết quả nghiên
cứu cho thấy việc thiết lập kế hoạch chiến lược rõ ràng nhằm thúc đẩy năng lực
nghiên cứu sẽ mang lại hiệu quả tích cực đối với kết quả NCKH (mặc dù không
phải là yếu tố tác động mạnh nhất). Các phát hiện này cũng được tìm thấy bởi Kiat
và Claire (2017), Hedjazi và Behravan (2011), Bland và cộng sự (2005).

Hwang (2016) đã khảo sát 120 nhà khoa học ở Hàn Quốc, sử dụng phương
pháp phân tích EFA và hồi quy. Tác giả đưa ra 06 nhóm nhân tố với nhiều biến
quan sát tương ứng gồm: nguồn lực, sự lãnh đạo, chia sẻ tri thức, tính tự chủ, sự hợp
tác, sự sáng tạo, tương tác học thuật. Kết quả cho thấy nhóm nhân tố sự lãnh đạo,
trong đó có yếu tố mục tiêu, kế hoạch NCKH có mức độ tác động tích cực lớn nhất
đến kết quả NCKH của giảng viên và nhà trường. Các lãnh đạo quan tâm đến việc
đưa ra mục tiêu, kế hoạch sẽ có định hướng tốt hơn đối với sự nỗ lực của các thành
viên, từ đó nâng cao hiệu quả NCKH của khoa và nhà trường.
Kiat và Claire (2017) đã khảo sát hơn 600 người từ 50 khoa ở 5 trường đại
học tại Anh Quốc, sử dụng phương pháp phân tích hồi quy, phân tích phương sai
ANOVA nhằm khám phá những điều kiện nền tảng cho sự xuất sắc của giáo dục đại
học thông qua xem xét các hành vi của nhà quản lý tại các khoa có thành tích cao về
học thuật. Tám nhóm nhân tố lớn được đưa ra gồm quản trị sự thay đổi, giảng dạy
và nghiên cứu, truyền thơng, chiến lược, sự lãnh đạo, văn hóa của các khoa, hệ
10


thống khen thưởng và nhân lực. Kết quả cho thấy quản trị đại học và kết quả nghiên
cứu cũng như kết quả giảng dạy có mối quan hệ chặt chẽ. Các tác giả đã chứng
minh khoa có thành tích cao có sự định hướng và thiết lập mục tiêu chung một cách
rõ ràng, trong đó các thành viên cùng chia sẻ kỳ vọng về những gì mà khoa cần đạt
được. Việc này có thể thực hiện thơng qua các sáng kiến chiến lược hoặc chỉ đơn
giản là thông qua việc quản lý và truyền thông tốt. Khi mục tiêu được chia sẻ thơng
suốt giữa các nhóm khác nhau và các thành viên, ý thức cố gắng và đạt được mục
tiêu chung càng được nâng cao, kéo theo sự năng động và xuất sắc của tổ chức.
Các phát hiện tương tự cũng đã được tìm thấy bởi Sheridan và cộng sự
(2017), Jung (2012), Bland và cộng sự (2005). Theo các tác giả này, chiến lược và
các mục tiêu NCKH của trường, khoa nếu được hình thành đa chiều (trên xuống,
dưới lên, phối hợp giữa các đơn vị, nhóm) thì sẽ khả thi và có kết quả thực hiện tốt
hơn. Mục tiêu NCKH của trường, khoa không mâu thuẫn với sự quan tâm và mong

muốn của các giảng viên.
Jung (2012) sử dụng dữ liệu từ một dự án nghiên cứu lớn của Hồng Kơng
với 811 phiếu khảo sát. Phân tích hồi quy OLS được áp dụng nhằm khám phá các
yếu tố cá nhân và thể chế tác động tới kết quả NCKH của các giảng viên, đồng thời
so sánh xem yếu tố nào có ảnh hưởng quyết định trong các lĩnh vực khoa học. Tác
giả cho thấy quản trị theo kết quả với đặc điểm là hệ thống lương thưởng, thăng
tiến, hợp đồng, hỗ trợ tài chính...dựa trên các chỉ số mục tiêu rõ ràng để đo lường
thành tích của giảng viên là một nhân tố trọng yếu quyết định đến năng suất NCKH.
Vì vậy, khuyến nghị được đưa ra là khi thiết lập mục tiêu NCKH của tổ chức, cần
chú ý tới sự quan tâm của các giảng viên đối với NCKH.
Tương tự, Bland và cộng sự (2005) đã sử dụng dữ liệu khảo sát từ 465 giảng
viên tại Hoa Kỳ, áp dụng kiểm định T-Test, hồi quy bội và hồi quy logistic nhằm
đánh giá ảnh hưởng của 08 đặc điểm cá nhân, 15 đặc điểm thể chế và 04 đặc điểm
lãnh đạo trong mơ hình nghiên cứu đến kết quả NCKH. Các tác giả đã chứng minh
trong số các đặc điểm thể chế thì việc thiết lập những mục tiêu chung rõ ràng trong
NCKH là một trong những nhân tố tác động mạnh nhất đến kết quả NCKH của
giảng viên. Đặc biệt, các mục tiêu này không chỉ rõ ràng mà còn cần được hiện hữu
11


(visible), chia sẻ rộng rãi và có vai trị điều phối nhiệm vụ của các thành viên trong
tổ chức. Các lãnh đạo phải ln đóng vai trị giữ cho các mục tiêu này trong trạng
thái được hiển thị và chia sẻ. Câu hỏi khảo sát được đưa ra cho giảng viên khơng
chỉ là nhận thức về tầm nhìn rõ ràng của tổ chức trong những năm tới mà còn là
những cảm nhận về mối liên quan, sự đóng góp của mục tiêu cá nhân với mục tiêu
NCKH của tổ chức. Ngoài ra, yếu tố chú trọng nghiên cứu (research emphasis được giải thích là mục tiêu NCKH phải được ưu tiên hơn hoặc ngang bằng với các
mục tiêu khác của nhà trường) cũng là một trong những nhân tố tác động nhiều nhất
đến thành tích NCKH của giảng viên.
Tiếp cận theo hướng xem xét các rào cản đối với thành tích NCKH, Okendo
(2018) đã khảo sát 40 giảng viên và nhà quản lý ở Tanzania. Thuyết kỳ vọng và

phương pháp thống kê mơ tả, kết hợp định tính (phỏng vấn) đã được áp dụng. Kết
quả cho thấy sự hạn chế trong việc lập kế hoạch khả thi cho hoạt động nghiên cứu là
một trong những nhân tố ảnh hưởng tiêu cực nhất đến kết quả công bố khoa học của
giảng viên. Vì vậy, để tăng cường kết quả NCKH, cần có kế hoạch với những mục
tiêu rõ ràng, khả thi, phù hợp với bối cảnh nhà trường và giảng viên.
b) Sự phân quyền
Đến nay, mặc dù dường như chưa có mơ hình nghiên cứu nào trực tiếp xem
“sự phân quyền” là một thang đo, tuy nhiên đã có một số nghiên cứu tìm thấy mối
tương quan tích cực giữa cơ cấu tổ chức phi tập trung quyền lực, tính tự chủ của các
tổ chức và giảng viên, quản trị chia sẻ, tự do học thuật... với kết quả NCKH của
giảng viên.
Bland và cộng sự (2005) đã đưa ra một trong những đặc trưng của các tổ
chức nghiên cứu hiệu quả là cơ chế “quản trị quyết đốn có sự tham gia” (assertiveparticipative governance) với đặc trưng là các quyết định quản trị có sự tham gia
rộng rãi của các bên liên quan, chú trọng hệ thống thông tin phản hồi và tính hợp
tác... Jung (2012) cũng đã chứng minh “Quản trị chia sẻ” (shared governance) với
đặc điểm là có sự tham gia bình đẳng của các thành viên trong các hoạt động quản
trị, có sự giao tiếp và kết nối tốt giữa các thành viên, coi trọng tự do học thuật... sẽ

12


củng cố và thúc đẩy sự hợp tác giữa nhà trường và giảng viên, giữa giảng viên với
nhau, với các cấp quản trị, từ đó giúp nâng cao kết quả NCKH.
Aydin (2017) đã tổng quan các tài liệu về đo lường kết quả NCKH và các
nhân tố ảnh hưởng đến kết quả NCKH của giảng viên. Từ tổng quan các tài liệu, tác
giả đề xuất một nền tảng lý thuyết với tổng số 51 nhân tố (gồm 7 nhân tố nhân khẩu
học, 20 nhân tố cá nhân và 24 nhân tố liên quan đến tổ chức) được cho là tác động
nhiều đến kết quả NCKH của giảng viên để làm căn cứ phát triển các nghiên cứu
định lượng sau này. Trong đó, nhóm nhân tố liên quan đến tổ chức có một số đặc
điểm như mơi trường làm việc nhóm tích cực, “quản trị quyết đốn có sự tham gia”

(assertive participative governance), sự phân cấp, trao quyền. Nhóm nhân tố các cơ
hội/hỗ trợ từ tổ chức có đề cập đến vấn đề tự do học thuật đối với giảng viên. Các
phát hiện tương tự cũng được tìm thấy bởi Sheridan và cộng sự (2017), Jung (2012),
Aydin (2012), Bland và cộng sự (2005), Smeby và Try (2005), Rey-Roche và cộng
sự (2002).
Cụ thể hơn, một số nghiên cứu đã đề cập đến việc cơ cấu tổ chức có sự phân
cấp là một đặc trưng của các tổ chức có năng suất NCKH cao. Kiat và Claire
(2017), Bland và cộng sự (2005) trong các nghiên cứu của mình cũng đã phân tích
cho thấy các khoa và tổ chức học thuật nói chung nếu được "phi tập trung hóa" sẽ
có xu hướng cơng bố khoa học hiệu quả hơn. Bland và cộng sự (2005) và Aydin
(2017) đã đề cập đến khái niệm “cơ cấu tổ chức phi tập trung” (decentralized
organization) với giải thích là một cấu trúc tổ chức “phẳng”, ở đó sự tham gia của
các thành viên ln được khuyến khích, kỳ vọng.
Tafreshi và cộng sự (2013) cũng đưa cơ cấu tổ chức của trường đại học (tập
trung quyền lực hoặc phân cấp) vào một trong 18 biến quan sát của mình và cho
thấy sự phân cấp, phân quyền cao trong học thuật có thể tạo ra năng suất NCKH cao
hơn ở các khoa và giảng viên. Ngược lại, tiếp cận theo hướng xem xét các hạn chế
đối với thành tích NCKH, Okendo (2018) cũng phát hiện ra sự hạn chế trong ý
tưởng phát triển các nhóm và tổ chức nghiên cứu tự chủ là một trong những nhân tố
làm ảnh hưởng nhiều nhất đến kết quả công bố khoa học của giảng viên.

13


Nhiều nghiên cứu cũng đã cho thấy sự tự chủ của bộ máy tổ chức thường đi
cùng với sự phân cấp, phân quyền cao cho các cá nhân và đó là một trong những
đặc trưng của những tổ chức có thành tích NCKH tốt.
Hwang (2016) đã đưa tính tự chủ (autonomy) vào một trong số bảy nhóm
nhân tố lớn trong nghiên cứu về các nhân tố tác động đến thành tích NCKH của
giảng viên ở Hàn Quốc. Câu hỏi nghiên cứu với thang đo likert 7 đã được đưa ra

nhằm tìm hiểu nhận thức của giảng viên liên quan đến mức độ tự chủ của nhóm
nghiên cứu, gồm: xây dựng nhóm nghiên cứu/dự án, chương trình nghiên cứu, quản
lý hiệu suất, sử dụng ngân sách, hướng nghiên cứu nghiên cứu ưu tiên, chủ đề
nghiên cứu đa dạng. Kết quả cho thấy tính tự chủ của tổ chức và giảng viên là một
trong những nhân tố đóng góp nhiều nhất cho thành tích NCKH. Tác giả cũng đưa
ra các số liệu thứ cấp cho thấy sự thành cơng của Chương trình nghiên cứu sáng tạo
(Creative Research Program - CRP) ở Hàn Quốc nhờ tính linh hoạt và độc lập, tự
chủ về chủ đề nghiên cứu, không bị ràng buộc bởi các thủ tục hành chính.
Sheridan và cộng sự (2017) đã sử dụng dữ liệu sơ cấp từ kết quả khảo sát
789 giảng viên ở Hoa Kỳ và dữ liệu thứ cấp từ báo cáo của quỹ hỗ trợ nghiên cứu.
Phương pháp hồi quy đã được áp dụng. Ba nhóm nhân tố đã được đưa ra gồm sự
tương tác trong khoa, sự ra quyết định của khoa, cân bằng cuộc sống và công việc,
với nhiều biến quan sát tương ứng. Kết quả cho thấy mức độ giảng viên tham gia
vào quá trình ra quyết định của khoa như: tham gia bình đẳng vào giải quyết vấn đề
và ra quyết định, có tiếng nói trong việc phân bổ nguồn lực, các cuộc họp cho phép
bày tỏ quan điểm, sự tôn trọng của trưởng khoa có tác động tích cực đến kết quả
NCKH.
Aydin (2012) đã khảo sát 101 giảng viên Thổ Nhĩ Kỳ và chứng minh tác
động của ba trường phái quản trị đối với kết quả công bố khoa học trên CSDL ISI
của giảng viên. Kết quả kiểm định T Test cho thấy phong cách quản trị theo thuyết
Y và Z có tác động tích cực đến kết quả NCKH của giảng viên, đặc biệt là thuyết Z
(với đặc trưng là việc tham gia vào quá trình ra quyết định của nhân viên) có tác
động tích cực nhất; thuyết X thì ngược lại, có tác động tiêu cực. Tuy nhiên, tác giả
nhấn mạnh khi quản trị theo trường phái Z, các giảng viên phải rất am hiểu về các
14