Thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trên địa bàn huyện cần giuộc, tỉnh long an

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

PHÙNG CẨM LOAN

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CẦN GIUỘC, TỈNH LONG AN

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

NGHỆ AN - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

PHÙNG CẨM LOAN

THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CẦN GIUỘC, TỈNH LONG AN

Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử Nhà nước và Pháp luật
Mã số: 8.38.01.06

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS.NGUYỄN VĂN DŨNG

NGHỆ AN - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,

kết quả nêu trong luận văn là trung thực, những kết luận khoa học của luận văn
chưa từng được công bố trong bất cứ cơng trình khoa học nào.
Nghệ An, ngày … tháng … năm 2018
Tác giả luận văn

Phùng Cẩm Loan


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, trước tiên em xin được bày tỏ lòng biết ơn
sâu sắc đến: Ban Giám hiệu trường Đại học Vinh, Ban Giám hiệu trường Đại
học Kinh tế cơng nghiệp Long An, Phịng Đào tạo Sau đại học trường Đại học
Vinh, trường Đại học Kinh tế công nghiệp Long An, Khoa Luật - trường Đại
học Vinh đã tạo điều kiện thuận lợi cho chúng em được học tập, nghiên cứu
nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu nâng cao trình độ trong thời kỳ cơng nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước.
Đặc biệt em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất đến Tiến sĩNguyễn Văn
Dũng đã tận tình hướng dẫn trong suốt quá trình viết luận văn này. Đồng thời,
xin gửi lời cảm ơn trân trọng đến Tiến sĩ Đinh Ngọc Thắng - Trưởng khoa Luật
Trường Đại học Vinh cùng quý Thầy, Cô trong khoa Luật, trường Đại học Vinh
đã tận tình truyền đạt kiến thức trong thời gian em học tập ở đây.
Chân thành cảm ơn Lãnh đạo, chuyên viên của Huyện ủy, Ủy ban nhân
dân huyện, các phòng ban chức năng của Ủy ban nhân dân huyện Cần Giuộc,
tỉnh Long An, cùng gia đình, bạn bè… đã tạo điều kiện thuận lợi trong việc
động viên, khuyến khích tơi trong q trình học tập cũng như nhiệt tình cung
cấp số liệu và tư vấn khoa học cho tơi trong q trình hồn thiện đề tài.
Trong quá trình nghiên cứu, mặc dù rất cố gắng song luận văn khơng
tránh khỏi những sai sót, kính mong nhận được tự chỉ dẫn, góp ý của quý Thầy
Cô giáo và các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn!
Trân trọng cảm ơn!

Nghệ An, ngày … tháng … năm 2018
Tác giả luận văn

Phùng Cẩm Loan


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

1

ADPL

Áp dụng pháp luật

2

CQHCNN

Cơ quan hành chính nhà nước

3

CQNN

Cơ quan nhà nước

4

HĐND

Hội đồng nhân dân

5

HVHC

Hành vi hành chính

6

HTX

Hợp tác xã

7

PBGDPL

Phổ biến, giáo dục pháp luật

8

QLNN

Quản lý nhà nước

9

QPPL

Quy phạm pháp luật

10

QĐHC

Quyết định hành chính

11

PL

Pháp luật

12

THPL

Thực hiện pháp luật

13

TW

Trung ương

14

UBND

Ủy ban nhân dân

15

UBMTTQ

Ủy ban mặt trận tổ quốc

16

VPPL

Vi phạm pháp luật

17

XHCN

Xã hội chủ nghĩa


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 01
Chương 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI
QUYẾT KHIẾU NẠI ....................................................................................................... 08
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại ................ 08
1.2. Nội dung thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại............................................... 22

1.3. Những yếu tố đảm bảo thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại ......................... 26
Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU
NẠI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CẦN GIUỘC, TỈNH LONG AN ................................. 33
2.1. Một số yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trên
địa bàn huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An .......................................................................... 33
2.2. Những kết quả đạt được trong việc thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trên
địa bàn huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An .......................................................................... 44
2.3. Những hạn chế trong thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại của huyện Cần
Giuộc, tỉnh Long An ......................................................................................................... 56
2.4. Nguyên nhân hạn chế trong thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại của huyện
Cần Giuộc, tỉnh Long An ................................................................................................. 60
Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ
GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CẦN GIUỘC, TỈNH LONG
AN .................................................................................................................................... 65
3.1. Giải pháp chung......................................................................................................... 65
3.2. Giải pháp đặc thù ....................................................................................................... 71
KẾT LUẬN ...................................................................................................................... 78
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngồi các quyền cơ bản của con người về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội
thì là một quyền thuộc nhóm quyền dân sự của cơng dân, quyền khiếu nại có vị trí
quan trọng và liên quan chặt chẽ tới các quyền cơ bản khác. Được Hiến pháp và
nhiều văn bản pháp luật của Nhà nước ta ghi nhận qua các thời kỳ - Điều 74 Hiến
pháp năm 1992 quy định Công dân có quyền khiếu nại, quyền tố cáo với cơ quan
Nhà nước có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan Nhà nước,

tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân hoặc bất cứ cá nhân nào.
Việc khiếu nại, tố cáo phải được cơ quan Nhà nước xem xét và giải quyết trong
thời hạn pháp luật quy định. Mọi hành vi xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền
và lợi ích hợp pháp của tập thể và của công dân phải được kịp thời xử lý nghiêm
minh. Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất và phục hồi danh
dự. Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc lợi dụng quyền khiếu nại,
tổ cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác".
Điều 30 của Hiến pháp năm 2013 có nêu: "Mọi người có quyền khiếu nại, tố
cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật
của cơ quan, tổ chức, cá nhân"; "Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo
hoặc lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác".
Trong q trình xây dựng và hồn thiện pháp luật, quyền khiếu nại, tố cáo đã
sớm được ghi nhận tại Hiến pháp và trở thành một trong những quyền cơ bản của
công dân. Thực hiện quyền khiếu nại, quyền tố cáo là phương thức để nhân dân
giám sát và tham gia vào hoạt động của các cơ quan Nhà nước.
Quyền khiếu nại, tố cáo là một trong những quyền cơ bản, thể hiện mối quan
hệ giữa Nhà nước với cơng dân. Theo đó, cơng dân thực hiện quyền dân chủ trực
tiếp tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội. Nhằm thể chế hóa quyền khiếu nại,


2

tố cáo của cơng dân, Quốc hội khố XIII năm 2011, Quốc hội đã thông qua Luật
khiếu nại.
Trong thời gian gần đây, tình hình khiếu nại, tố cáo ln là vấn đề bức bách
được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội quan tâm. Đảng và Nhà nước đã có nhiều Chỉ
thị, Nghị quyết về vấn đề này, đã có tác động đến tình hình khiếu nại, tố cáo và giải
quyết khiếu nại, tố cáo, nhiều “điểm nóng”, nhiều vụ việc phục tạp đã được giải
quyết, góp phần làm ổn định tình hình an ninh chính trị, trật tự an tồn xã hội của
đất nước. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, thời gian gần đây tình hình khiếu nại,

tố cáo của cơng dân diễn ra khơng bình thường, số lượng gia tăng, số lượng gia
tăng, tính chất phức tạp, trong đó khiếu nại, tố cáo, tranh chấp về đất đai chiếm số
lượng lớn.
Xác định được vai trò, tầm quan trọng của khiếu nại, tố cáo cũng như việc
thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo trong những năm qua, Đảng và
Nhà nước ta đặc biệt quan tâm, không ngừng hoàn thiện pháp luật về khiếu nại, tố
cáo nhằm tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho quá trình tổ chức triển khai, thi hành
trên thực tế. Những năm gần đây, việc thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại,
tố cáo ở Việt Nam nói chung, tại huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An nói riêng ngày
càng được đổi mới và tăng cường, có nhiều kết quả đáng khích lệ, góp phần nâng
cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước. Tuy nhiên, thực tế cũng cho
thấy việc thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo trên phạm vi cả nước
nói chung, tại huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An nói riêng cịn nhiều hạn chế, bất cập.
Tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo khơng những khơng giảm mà có chiều hướng
gia tăng và diễn biến phức tạp... Từ thực trạng trên cho thấy, việc tổ chức thi hành
và áp dụng pháp luật (ADPL) về giải quyết khiếu nại, tố cáo một cách triệt để,
chính xác, nghiêm minh trong thực tế đời sống là hết sức cần thiết nhằm góp phần
giữ vững ổn định chính trị, trật tự an tồn xã hội, nâng cao hiệu lực, hiệu quả


3

QLNN, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và Nhà nước. Vì vậy, đề tài
"Thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trên địa bàn huyện Cần Giuộc, tỉnh
Long An" mang tính cấp thiết cả trên phương diện lý luận và thực tiễn, rất cần
được nghiên cứu một cách cơ bản để việc thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu
nại của huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An trong thời gian tới chính xác và hiệu quả
hơn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Ở Việt Nam hiện nay, vấn đề thực hiện pháp luật đã có một số cơng trình

nghiên cứu dưới nhiều góc độ và mức độ khác nhau, như:
- Nguyễn Minh Đoan (2009), "Thực hiện và áp dụng pháp luật ở Việt Nam"

của TS. Nguyễn Minh Đoan, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 2009.
- Nguyễn Thị Hồi (2009), "áp dụng pháp luật ở Việt Nam hiện nay - Một số

vấn đề lý luận và thực tiễn" do TS. Nguyễn Thị Hồi chủ biên, Nxb Tư pháp, Hà
Nội 2009.
- Nguyễn Minh Đoan (2008), "Hiệu quả của pháp luật những vấn đề lý luận

và thực tiễn", Nxb. Chính trị quốc gia, 2008.
Đây là những cơng trình nghiên cứu, bài viết có chất lượng với sự tham gia
của các chun gia có uy tín trong lĩnh vực khoa học pháp lý. Các tác giả đã tập
trung nghiên cứu những vấn đề lý luận chung nhất về thực hiện pháp luật nói chung
chứ khơng đi sâu phân tích, đánh giá toàn diện, chi tiết về thực tiễn thực hiện PL ở
từng lĩnh vực cụ thể. Bên cạnh đó, dự án điều tra cơ bập "Tình hình thực hiện pháp
luật ở nước ta hiện nay" của Viện nghiên cứu nhà nước và pháp luật, các tác giả
mới chỉ dừng lại ở việc tổng kết, phân tích tình hình thực hiện pháp luật ở nước ta
thông qua các phiếu điều tra xã hội học chưa đi sâu phân tích để tìm ra những
ngun nhân của thực trạng ấy. Ngồi ra, một số Luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ
luật học đã đi sâu nghiên cứu về thực hiện PL trên từng lĩnh vực cụ thể.


4

Về lĩnh vực khiếu nại, tố cáo đã có một số cơng trình, bài viết như:
- "Cơ chế giải quyết khiếu nại thực trạng và giải pháp" (của Viện nghiên

cứu chính sách pháp luật và phát triển do TS. Hồng Ngọc Giao chủ biên) trong
đó, các tác giả đi sâu nghiên cứu, phân tích về cơ chế giải quyết khiếu nại theo luật

định và thực trạng, từ đó kiến nghị một số giải pháp hoàn thiện cơ chế giải quyết
khiếu nại hiện hành.
- "Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong hoạt động giải quyết khiếu

nại, tố cáo" (của TS. Trần Văn Sơn, Nxb Tư pháp, Hà Nội 2007), trong đó tác giả
làm rõ cơ sở lý luận về pháp chế XHCN trong hoạt động giải quyết khiếu nại, tố
cáo của các cơ quan hành chính nhà nước (CQHCNN); thực trạng và giải pháp tăng
cường pháp chế trong hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo.
- "Hoàn thiện pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo theo yêu cầu xây

dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa"(bài viết của Thạc sĩ Ngơ Mạnh Toan
đăng trên Tạp chí Thanh tra) trong đó, đi sâu phân tích giải pháp hoàn thiện pháp
luật về khiếu nại, tố cáo.
- Luận án tiến sĩ luật học: “Quyền khiếu nại hành chính của công dân ở Việt

Nam hiện nay" (của Nguyễn Thị Thủy, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2009), trong
đó tác giả đi sâu nghiên cứu về quyền khiếu nại công dân.
- Luận văn thạc sĩ Luật “Thực thi pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo về

đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh” Nguyễn Ngọc Linh 2014; Khoa Luật - ĐH
quốc gia Hà Nội.
- Luận văn thạc sĩ Luật “Giải quyết khiếu nại về đất đai - từ thực tiễn tỉnh

Vĩnh Phúc” Trần Mạnh Hùng 2016; Học Viện hành chính quốc gia.
- Lê Thị Sáu (2016) Luận văn thạc sĩ “Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố

cáo trên địa bàn huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội - Thực trạng và giải pháp” Lê
Thị Sáu 2016; Khoa Luật - ĐH Quốc Gia Hà Nội.

5
- "Thủ tục giải quyết khiếu nại của các cơ quan hành chính nhà nước: một

số vấn đề lý luận và thực tiễn tại thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên" (của Nguyễn
Thị Thúy Hồng, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2010) trong đó, tác giả chủ yếu tập
trung nghiên cứu về thủ tục giải quyết khiếu nại theo quy định của pháp luật, gắn
với đánh giá thực tiễn ADPL về thủ tục giải quyết khiếu nại của CQHCNN tại
thành phố Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên.
Cho đến thời điểm hiện nay, chưa có tác giả nào nghiên cứu một cách trực
tiếp, đầy đủ về việc thực hiện pháp luật về khiếu nại trên địa bàn huyện Cần Giuộc,
tỉnh Long An. Chính vì vậy, đề tài "Thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại
trên địa bàn huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An" sẽ là đề tài đầu tiên nghiên cứu vấn
đề này dưới góc độ lý luận chung về nhà nước và pháp luật. Tuy nhiên, những cơng
trình, bài viết nói trên là nguồn tư liệu quý giá, có giá trị tham khảo trong quá trình
thực hiện đề tài này.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
Mục đích của luận văn là nghiên cứu lý luận thực hiện pháp luật về thực
trạng, đề xuất một số giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về giải quyết
khiếu nại của huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An.
Để đạt được mục đích này, luận văn có nhiệm vụ:
- Làm rõ những,vấn đề lý luận thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại ở

địa phương, cơ sở.
- Đánh giá đúng thực trạng thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại của

huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An hiện nay bao gồm cả thành tựu, ưu điểm cũng như
hạn chế, nhược điểm; chỉ ra nguyên nhân cơ bản của thực trạng về lĩnh vực này.
- Đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về giải

quyết khiếu nại của huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An trong thời gian tới.

6

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận trong việc thực hiện
pháp luật về giải quyết khiếu nại ở cấp huyện để làm cơ sở đánh giá thực trạng thực
hiện pháp luật về khiếu nại của huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An hiện nay, từ đó
kiến nghị một số giải pháp nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về khiếu nại ở huyện
Cần Giuộc, tỉnh Long An trong thời gian tới. Tuy nhiên, pháp luật về giải quyết
khiếu nại có nội dung rất rộng lớn, bao quát trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội
(hành chính, đất đai, nhà ở, tố tụng,...); các nguyên tắc pháp lý, các QPPL về giải
quyết khiếu nại không chỉ được quy định trực tiếp trong Luật khiếu nại, tố cáo
trước đây (nay là Luật khiếu nại và Luật tố cáo) mà còn được quy định trong rất
nhiều văn bản pháp luật chuyên ngành khác; các văn bản pháp luật về khiếu nại lại
thường xuyên thay đổi qua các thời kỳ.
Do vậy, luận văn chỉ tập trung đánh giá thực trạng thực hiện các quy định
của: Luật khiếu nại, tố cáo năm 1998 được sửa đổi, bổ sung năm 2004, 2005 (sau
đây gọi chung là Luật khiếu nại, tố cáo); Luật khiếu nại năm 2011 và các văn bản
quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật này, số liệu đánh giá từ năm 2013 đến
nay.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận của luận văn là quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật; đường lối, quan điểm của Đảng
Cộng sản Việt Nam về xây dựng, thực hiện pháp luật, tăng cường pháp chế XHCN
trong điều kiện đổi mới, xây dựng nhà nước pháp quyền và hội nhập quốc tế hiện
nay, được thể hiện trong các Nghị quyết Đại hội Đảng, cũng như trong Hiến pháp
và các văn bản pháp luật của nước ta.
Trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng của triết học Mác - Lênin,
để đảm bảo nội dung nghiên cứu cũng như tính khoa học, logic giữa các vấn đề,

7

luận văn sử dụng một số phương pháp cụ thể như: phân tích, tổng hợp, so sánh... để
giải quyết vấn đề đặt ra.
6. Những đóng góp của luận văn
Đây là đề tài đầu tiên nghiên cứu một cách cơ bản, có hệ thống vấn đề thực
hiện pháp luật về khiếu nại của huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An. Những vấn đề lý
luận, cách nhìn nhận, đánh giá luật thực định và thực tiễn, từ đó đưa ra các giải
pháp nhằm bảo đảm thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại ở huyện Cần
Giuộc, tỉnh Long An trong thời gian tới là những đóng góp có giá trị của luận văn
đối với công tác nghiên cứu khoa học, công tác lập pháp cũng như trong thực hiện
và áp dụng pháp luật ở địa phương.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm
3 chương:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại.
Chương 2: Thực trạng thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại trên địa
bàn huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An.
Chương 3: Quan điểm và giải pháp bảo đảm thực hiện pháp luật về giải
quyết khiếu nại trên địa bàn huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An.


8

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT
VỀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI
1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu

nại
1.1.1. Khái niệm khiếu nại, giải quyết khiếu nại và thực hiện pháp luật về

khiếu nại
1.1.1.1. Khái niệm khiếu nại
Nhà nước ta là nhà nước của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, vì vậy
quyền khiếu nại là một trong những quyền cơ bản của công dân được ghi nhận
trong hầu hết các bản Hiến pháp. Tuy nhiên, để người dân thực sự có thể thực hiện
được quyền khiếu nại của mình trong thực tế đời sống lại ln là một vấn đề hết
sức phức tạp. Bản thân khái niệm khiếu nại là thuật ngữ phức tạp, mặc dù nó
thường được sử dụng rộng rãi trong đời sống xã hội và được hiểu theo nhiều góc độ
khác nhau. Theo Từ điển Tiếng Việt của Nhà xuất bản Thanh Niên, khiếu nại là đề
nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét một việc làm mà mình khơng đồng ý, cho là
khơng hợp lý hoặc trái phép. Theo đó, có thể hiểu khiếu nại ở phạm vi rộng, là
phản ứng của cá nhân, tổ chức với cơ quan có thẩm quyền về bất kỳ một việc làm
hay quyết định mà mình thấy không hợp lý hoặc trái pháp luật. Theo từ điển giải
thích thuật ngữ Luật học, thì khiếu nại là "Việc đề nghị của công dân, cơ quan, tổ
chức với cơ quan nhà nước hay người có chức vụ về sự vi phạm hoặc cho là vi
phạm quyền, lợi ích chính đáng của họ". Ở đây thuật ngữ khiếu nại đã được thu hẹp
hơn, vì khiếu nại chỉ xảy ra khi có sự vi phạm hoặc cho là vi phạm quyền, lợi ích
chính đáng của họ.
Theo quy định trong các văn bản pháp luật của Việt Nam, đặc biệt tại Điều


9

2, Luật Khiếu nại năm 2011 thì:
“Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo
thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem
xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà

nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết
định kỷ luật cán bộ, cơng chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó
là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình”.
Các định nghĩa, khái niệm về khiếu nại như trên tuy được hiểu ở nhiều góc
độ khác nhau, nhưng đều có nội dung cơ bản tương đối thống nhất, thể hiện ở chỗ
đều cho rằng khiếu nại chính là đề nghị xem xét lại một vấn đề mà mình khơng
đồng ý, cho là trái phép; trong khiếu nại bao giờ cũng hàm chứa những dữ liệu
chứng tỏ có sự vi phạm hoặc cho là vi phạm quyền và lợi ích hợp pháp của chủ thể
được pháp luật bảo vệ. Về góc độ xã hội, khiếu nại là hiện tượng phát sinh trong
đời sống xã hội, thể hiện sự phản ứng có tính tự nhiên của một người đối với hành
vi của người khác khi họ cho rằng hành vi đó khơng phù hợp với các quy tắc,
chuẩn mực trong đời sống cộng đồng, xâm phạm đến quyền và lợi ích của mình, về
góc độ chính trị - pháp lý, khiếu nại là một trong những quyền dân chủ cơ bản của
công dân được Hiến pháp và pháp luật ghi nhận và bảo đảm thực hiện; là phương
tiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội, phản ánh nền dân chủ của
một quốc gia.
Trong phạm vi luận văn này, tác giả muốn đề cập đến khái niệm khiếu nại
được quy định khá rõ ràng trong Luật khiếu nại 2011. Theo đó, khiếu nại là việc
cơng dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục PL quy định, đề
nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại QĐHC, HVHC của cơ
quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong CQHCNN hoặc quyết
định kỷ luật cán bộ, cơng chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó


10

là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.
Đặc điểm của khiếu nại
Thơng qua việc tìm hiểu khái niệm khiếu nại nêu trên, có thể thấy nó có
một số đặc điểm cơ bản như sau:

- Về bản chất, khiếu nại chỉ phát sinh khi có đề nghị của cá nhân, cơ quan,

tổ chức chịu tác động trực tiếp của QĐHC hay HVHC hoặc là đề nghị của cán bộ,
công chức chịu tác động trực tiếp của quyết định kỷ luật đối với cơ quan,tổ chức
hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Đề nghị này xuất phát từ nhận thức
chủ quan của người khiếu nại khi họ cho rằng quyền và lợi ích chính đáng của
mình bị xâm phạm bởi QĐHC, HVHC hoặc bởi quyết định kỷ luật của cơ quan, tổ
chức có thẩm quyền. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ có thể kết luận là có sự
vi phạm hay khơng sau khi đã xem xét một cách khách quan và thận trọng nội dung
vụ việc cùng những tài liệu và chứng cứ có liên quan. Đặc điểm cơ bản của khiếu
nại là trong đó bao giờ, cũng như hàm chứa những dữ liệu chứng tỏ có sự vi phạm
hoặc cho là vi phạm quyền và lợi ích được pháp luật bảo vệ. Vì vậy, việc khiếu nại
khơng phải là hoạt động mang tính phịng ngừa mà là việc bảo vệ một cách tích cực
quyền và lợi ích của cơng dân, cơ quan, tổ chức. Nguyên nhân phát sinh khiếu nại
là khi cá nhân, cơ quan, tổ chức cho rằng QĐHC, HVHC, quyết định kỷ luật... đã
xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình nên mới thực hiện việc khiếu
nại. Đây chính là tranh chấp giữa chủ thể quản lý hành chính với đối tượng quản lý.
- Về chủ thể khiếu nại và chủ thể bị khiếu nại. Đối với chủ thể khiếu nại, đó

có thể là cơng dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức. Các cá nhân, tổ chức
nước ngoài cũng được hưởng quyền khiếu nại, song công dân Việt Nam vẫn là chủ
thể sử dụng quyền khiếu nại thường xuyên và tích cực nhất. Chủ thể bị khiếu nại là
CQHCNN hoặc người có thẩm quyền trong CQHCNN có QĐHC, HVHC bị khiếu
nại; cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền có quyết định kỷ luật cán bộ, công


11

chức bị khiếu nại. Chủ thể có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính là chủ
thể quản lý hành chính nhà nước, đó có thể là cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm

quyền giải quyết khiếu nại. Như vậy, người bị khiếu nại cũng có thể đồng thời là
người giải quyết khiếu nại.
- Về mục đích của khiếu nại là để bảo vệ, khơi phục quyền, lợi ích chính

đáng của người khiếu nại khi bị QĐHC, HVHC của CQHCNN, của người có thẩm
quyền trong CQHCNN hoặc quyết định kỷ luật của cơ quan, tổ chức xâm hại.
Thông qua việc thực hiện quyền khiếu nại, người khiếu nại không chỉ cung cấp cho
CQNN có thẩm quyền thơng tin về những quyết định hoặc việc làm trái pháp luật
mà còn phê phán những cơ quan, tổ chức, cá nhân có những hành vi gây tác động
xấu đến hoạt động bình thường của bộ máy nhà nước nói chung, các CQHCNN nói
riêng.
- Về đối tượng khiếu nại là QĐHC, HVHC của các CQHCNN hoặc quyết

định kỷ luật cán bộ, công chức. Từ góc độ khoa học, QĐHC được hiểu là "kết quả
sự thể hiện ý chí quyền lực đơn phương của cơ quan nhà nước có thẩm quyền,
những người có chức vụ, các tổ chức và cá nhân được nhà nước trao quyền, được
thực hiện trên cơ sở và để thi hành pháp luật, theo trình tự và hình thức do pháp
luật quy định hướng tới việc thực hiện nhiệm vụ quản lý hành chính trong lĩnh vực
hoặc vấn đề được phân cơng phụ trách". Theo Luật Tố tụng hành chính 2015 thì
QĐHC "là văn bản do cơ quan hành chính nhà nước hoặc người có thẩm quyền
trong CQHCNN ban hành để quyết định về một vấn đề cụ thể trong hoạt động quản
lý hành chính nhà nước được áp dụng một lần đối với một hoặc một số đối tượng
cụ thể". Như vậy, QĐHC là đối tượng khiếu nại hành chính chỉ bao gồm các
QĐHC cá biệt được thể hiện thành văn bản. Quyết định chủ đạo và quyết định quy
phạm không phải là đối tượng khiếu nại. Hành vi hành chính là "hành vi của cơ
quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà


12

nước thực hiện hoặc không thực hiện nhiệm vụ, công vụ theo quy định của pháp
luật". Còn quyết định kỷ luật "là quyết định bằng văn bản của người đứng đầu cơ
quan, tổ chức để áp dụng một trong các hình thức kỷ luật đối với cán bộ, cơng chức
thuộc quyền quản lý của mình theo quy định của pháp luật về cán bộ, công chức".
- Về thủ tục và trình tự khiếu nại. Việc khiếu nại và giải quyết khiếu nại

được thực hiện theo một trình tự, thủ tục riêng biệt do pháp luật về khiếu nại quy
định. Thủ tục khiếu nại và giải quyết khiếu nại có thể hiểu là trình tự tiến hành các
cơng việc phải làm của các chủ thể để thực hiện quyền khiếu nại và giải quyết
khiếu nại.
1.1.1.2. Khái niệm Giải quyết khiếu nại
Giải quyết khiếu nại được đề cập đến trong nhiều văn bản pháp luật, đặc biệt
là Luật khiếu nại năm 2011. Khoản 11, điều 3, Luật Khiếu nại 2011 quy định:
“Giải quyết khiếu nại là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết
khiếu nại ”. Theo đó,giải quyết khiếu nại là xem xét, xác minh, kết luận và ra quyết
định theo trình tự và thủ tục do luật định các khiếu nại đối với quyết định hành
chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, để nghị xem xét lại cơ
quan quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính đó khi có căn cứ cho rằng
quyết định, hành vi hành chính đó là trái pháp luật, xâm phạm đến quyền, lợi ích
hợp pháp của người (hoặc cơ quan, tổ chức) đưa đơn khiếu nại.
Trên cơ sở nghiên cứu về pháp luật khiếu nại của Việt Nam hiện nay, chúng
ta có thể thấy khiếu nại diễn ra trong nhiều lĩnh vực đời sống khác nhau. Đó có thể
là hành chính, đất đai, nhà ở, lao động, dân sự, xử phạt vi phạm hành chính, tố
tụng... Trong phạm vi luận văn này, tác giả chủ yếu đề cập đến việc thực hiện pháp
luật khiếu nại trong lĩnh vực hành chính và chủ thể thực hiện cụ thể ở đây là UBND
cấp huyện.
Mỗi một lĩnh vực giải quyết khiếu nại sẽ có những đặc điểm đặc thù, đối với


13

giải quyết khiếu nại hành chính nó có những đặc điểm như sau:
Thứ nhất, cơ sở của giải quyết khiếu nại là khiếu nại hành chính theo quy
định của pháp luật.
Khiếu nại hành chính là biểu hiện của tranh chấp hành chính giữa cá nhân, tổ
chức với cơ quan cơng quyền khi cá nhân, tổ chức cho rằng quyền và lợi ích hợp
pháp của mình bị xâm hại bởi quyết định, hành vi hành chính. Giải quyết khiếu nại
hành chính chỉ được triển khai khi có khiếu nại hành chính. Và giải quyết khiếu nại
hành chính cũng là nhiệm vụ, trách nhiệm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền
nhằm bảo vệ kịp thời quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức. Mặt khác
việc giải quyết khiếu nại hành chính cịn bảo đảm cho cơng dân được tham gia vào
giám sát hoạt động quản lý nhà nước, đồng thời cũng giúp cơ quan nhà nước có
thẩm quyền kịp thời sửa chữa những bất hợp lý, sai sót trong q trình quản lý; từ
đó ý thức trách nhiệm của chủ thể quản lý cũng được nâng cao khi có sự giám sát
của nhân dân.
Thứ hai, đối tượng xem xét khi giải quyết khiếu nại là quyết định hành
chính, hành vi hành chính bị khiếu nại.
Trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước, các chủ thể quản lý thực hiện
quản lý hành chính nhà nước dựa trên trách nhiệm, quyền hạn mà pháp luật quy
định nhằm duy trì, bảo vệ và củng cố trật tự quản lý hành chính nhà nước. Việc ban
hành quyết định hành chính, hành vi hành chính hợp pháp là một trong những hoạt
động quản lý của chủ thể quản lý vừa là biểu hiện của việc thiết lập trật tự quản lý
vừa là biểu hiện duy trì trật tự quản lý hành chính nhà nước. Quyết định hành
chính, hành vi hành chính bất hợp pháp khơng những khơng thiết lập, duy trì trật tự
quản lý, phá vỡ trật tự quản lý mà còn xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp
của cá nhân, tổ chức. Vì thế khi giải quyết khiếu nại hành chính, đối tượng xem xét
chính là các quyết định hành chính, hành vi hành chính bị khiếu nại. Kết quả giải


14

quyết khiếu nại chính là việc khẳng định tính hợp pháp của quyết định hành chính,
hành vi hành chính bị khiếu nại.
Thứ ba, giải quyết khiếu nại được thực hiện theo thủ tục hành chính-thủ tục
giải quyết khiếu nại.
Giải quyết khiếu nại là việc xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết về
tính hợp pháp hay khơng hợp pháp của quyết định hành chính, hành vi hành chính
do cơ quan nhà nước ban hành khi thực hiện hoạt động quản lý nhà nước.
Đây là một quá trình phức tạp và địi hỏi khách quan trong q trình giải quyết, vì
vậy, cần phải được tiến hành theo thủ tục pháp luật quy định - thủ tục giải quyết
khiếu nại.
Thứ tư, kết quả giải quyết khiếu nại là một quyết định hành chính của chủ thể
giải quyết khiếu nại về việc xem xét lại tính hợp pháp của quyết định hành chính,
hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, cơng chức.
Quyết định hành chính của chủ thể giải quyết khiếu nại chính là kết quả của
việc đối chiếu, xem xét một cách toàn diện giữa yêu cầu của người khiếu nại và kết
quả thẩm tra, xác minh, thu thập chứng cứ của cơ quan giải quyết khiếu nại. Vì vậy,
việc ra quyết định giải quyết khiếu nại là một hoạt động đặc biệt quan trọng vì
chính thơng qua hoạt động này mà các yêu cầu của người khiếu nại được thỏa mãn
toàn bộ hay từng phần hoặc bị bác bỏ, ngồi ra, thơng qua việc giải quyết khiếu nại
cơ quan nhà nước đảm bảo quyền khiếu nại cho công dân, phát hiện những sơ hở
trong cơ chế quản lý để kịp thời bổ sung, sửa đổi, tạo niềm tin trong nhân dân.
1.1.1.3. Khái niệm thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại
Thực hiện pháp luật là hoạt động không thể thiếu kể từ khi pháp luật xuất
hiện bởi nó có vai trị hiện thực hố các quy định của pháp luật, biến các quy định
trong văn bản thành cách xử sự thực tế hợp pháp của các chủ thể khi tham gia vào
những quan hệ pháp luật cụ thể. Thông qua hoạt động thực hiện pháp luật, mục


15

đích của nhà nước khi ban hành pháp luật được hiện thực hóa, nhờ đó nhà nước có
thể điều hành và quản lý xã hội, thiết lập và giữ gìn trật tự xã hội trong những lĩnh
vực nhất định. Như vậy, thực hiện pháp luật chính là q trình các tổ chức, cá nhân
và các chủ thể pháp luật khác khi gặp phải tình huống thực tế mà quy phạm pháp
luật đã dự liệu, trên cơ sở nhận thức của mình chuyển hóa một cách sáng tạo quy
tắc xử sự chung mà nhà nước đã quy định vào tình huống cụ thể đó thơng qua hành
vi thực tế hợp pháp của mình.
Thực hiện pháp luật theo khoa học pháp lý thì nó thường được thơng qua các
hình thức chủ yếu sau:
- Tuân theo pháp luật hay còn gọi là tuân thủ pháp luật: Là hình thức thực

hiện những quy phạm pháp luật mang tính chất ngăn cấm bằng hành vi thụ động,
trong đó chủ thể pháp luật kiềm chế khơng làm những việc mà pháp luật cấm.
- Thi hành pháp luật hay còn gọi là chấp hành pháp luật: Là hình thức thực

hiện pháp luật trong đó các chủ thể thực hiện các nghĩa vụ pháp lý của mình bằng
hành động tích cực.
- Sử dụng pháp luật hay cịn gọi là vận dụng pháp luật: Là hình thức thực

hiện pháp luật trong đó các chủ thể pháp luật sử dụng các quyền năng pháp lý để
bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Song nếu các chủ thể khơng sử
dụng quyền của mình thì pháp luật cũng khơng bắt buộc.
- Áp dụng pháp luật: Là hình thức thực hiện pháp luật trong đó Nhà nước

thơng qua các cơ quan nhà nước hoặc cán bộ cơng chức có thẩm quyền tổ chức cho
các chủ thể thực hiện hoặc chấm dứt một quan hệ pháp luật cụ thể.
Rõ ràng việc thực hiện pháp luật được tiến hành bởi các chủ thể khác nhau
và bằng nhiều cách thức khác nhau. Đó có thể là hành vi của mỗi cá nhân, nhưng
cũng có thể là hoạt động của các CQNN, các tổ chức xã hội, các tổ chức kinh tế...

Dưới góc độ pháp lý, thực hiện pháp luật là hành vi hợp pháp. Hành vi đó khơng


16

trái mà phù hợp với những quy định của pháp luật và có lợi cho xã hội, cho Nhà
nước, cho cơng dân. Hành vi hợp pháp này có thể được chủ thể thực hiện trên cơ sở
tự nhận thức là cần thiết phải xử sự theo đúng quy định của pháp luật; Cũng có thể
chúng được thực hiện do chủ thể bị ảnh hưởng của những người xung quanh mà
hành động; Hoặc có thể có những hành vi hợp pháp được thực hiện là kết quả của
việc áp dụng những biện pháp cưỡng chế nhà nước hoặc do sợ bị áp dụng những
biện pháp đó.
Từ sự phân tích về thực hiện pháp luật nêu trên, chúng ta có thể thấy thực
hiện pháp luật về khiếu nại cũng giữ một vai trị vơ cùng quan trọng trong xây dựng
và phát triển nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nhà nước của dân, do dân và
vì dân. Mọi quy định về quyền khiếu nại của công dân được ghi nhận trong Hiến
pháp và các văn bản pháp luật khác dù có hoàn thiện, đầy đủ đến đâu đi nữa nhưng
việc triển khai thực hiện chúng không được các chủ thể quan tâm thì sẽ khơng có
giá trị. Vậy thực hiện pháp luật về khiếu nại là gì?
Từ khái niệm thực hiện pháp luật nói chung nêu trên, có thể hiểu thực hiện
pháp luật về giải quyết khiếu nại chính là việc các chủ thể pháp luật bằng các hình
thức khác nhau (tuân thủ, chấp hành, sử dụng hoặc áp dụng pháp luật về giải quyết
khiếu nại) làm cho các quy định của pháp luật về giải quyết khiếu nại đi vào cuộc
sống. Tất cả những xử sự được tiến hành phù hợp với các yêu cầu của QPPL đều
được coi là sự thực hiện thực tế các QPPL đó. Như vậy, thực hiện pháp luật về giải
quyết khiếu nại là hoạt động thực tế, hợp pháp có mục đích của các chủ thể khác
nhau nhằm hiện thực hóa các quy định của pháp luật về giải quyết khiếu nại, làm
cho chúng đi vào cuộc sống, đáp ứng những nhu cầu đòi hỏi hợp pháp, chính đáng
của Nhà nước, tổ chức, cá nhân. Việc thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại
được thể hiện ở hoạt động tổ chức thi hành pháp luật về giải quyết khiếu nại và

hoạt động tuân thủ, chấp hành, sử dụng, áp dụng pháp luật về giải quyết khiếu nại


17

trong quá trình chỉ đạo, giải quyết khiếu nại.
1.1.2. Đặc điểm thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại

Thực hiện pháp luật nói chung và thực hiện pháp luật về khiếu nại ln có
một số đặc điểm chung nhất định (chủ thể, phương thức, ...). Tuy nhiên, xuất phát
từ tính đặc thù nên thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại của UBND, ngoài
những đặc điểm của thực hiện pháp luật nói chung, cịn có những đặc điểm riêng
biệt, cụ thể:
Thứ nhất, UBND là cơ quan hành chính ở địa phương, vì vậy hoạt động thực
hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại của UBND là hoạt động mang tính quyền lực
nhà nước. Trong q trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của
mình, UBND bắt buộc phải tiến hành các hoạt động thực hiện pháp luật về khiếu
nại. Hoạt động thực hiện pháp luật có thể được tiến hành thơng qua những cơ chế
đơn giản, cũng có thể là cơ chế phức tạp. Với cơ chế đơn giản, các tổ chức, cá nhân
trên cơ sở nhận thức nội dung, yêu cầu đòi hỏi của các quy định pháp luật, khi gặp
tình huống thực tế mà pháp luật đã dự liệu sẽ cân nhắc, tính tốn để lựa chọn
phương án thực hiện sao cho chính xác, phù hợp và có lợi nhất. Tuy nhiên, có
nhiều quy định của pháp luật các tổ chức, cá nhân khơng có thẩm quyền nên khơng
thể tự mình thực hiện được mà phải có sự can thiệp, giúp đỡ của CQNN hay nhà
chức trách có mới có thể thực hiện được. Để thực hiện pháp luật về giải quyết
khiếu nại, các chủ thể vừa có thể thực hiện thơng qua cơ chế đơn giản song cũng
phải tiến hành thông qua cơ chế phức tạp, tức là cần có sự can thiệp của nhà nước.
UBND thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại ở cả bốn hình thức, song chủ
yếu và thường xuyên nhất vẫn là ADPL. Áp dụng pháp luật được xem là hoạt động
thực hiện pháp luật của chủ thể có thẩm quyền, nó vừa là hình thức thực hiện pháp

luật, vừa là giai đoạn mà các chủ thể có thẩm quyền tiến hành tổ chức cho các chủ
thể pháp luật khác thực hiện các quy định của pháp luật. UBND vừa là chủ thể thực


18

hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại và đồng thời có trách nhiệm tổ chức cho các
chủ thể pháp luật khác thực hiện các quy định của pháp luật về giải quyết khiếu nại.
Thứ hai, thực hiện pháp luật được tiến hành bởi nhiều chủ thể, với nhiều
hình thức khác nhau. Nằm trong quy luật chung như vậy, hoạt động thực hiện PL
về giải quyết khiếu nại cũng luôn cần có sự tham gia, phối hợp của nhiều cơ quan,
tổ chức, cá nhân trong xã hội. Để pháp luật về giải quyết khiếu nại được thực hiện
một cách nghiêm minh và phát huy hết hiệu lực, hiệu quả cần có sự tham gia, phối
hợp tốt của các ban, ngành, đồn thể và các tổ chức, cá nhân khác có liên quan. Bởi
hoạt động thực hiện PL về khiếu nại bao gồm rất nhiều hoạt động, như: PBGDPL;
áp dụng pháp luật; tổ chức tiếp công dân; thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm đối
với công tác giải quyết khiếu nại..., do đó nếu khơng có sự tham gia, sự phối kết
hợp tốt giữa UBND với các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể ở địa phương và các tổ
chức, cá nhân khác có liên quan thì sẽ rất khó khăn cho quá trình tổ chức thực hiện.
Thứ ba, đảm bảo nguyên tắc pháp quyền XHCN xuyên suốt quá trình thực
hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại. Pháp quyền XHCN là một chế độ đặc biệt
của đời sống chính trị - xã hội, trong đó địi hỏi tất cả các CQNN, tổ chức kinh tế,
tổ chức xã hội, nhân viên nhà nước, nhân viên của các tổ chức trong xã hội và mọi
công dân đều phải tôn trọng và thực hiện pháp luật một cách nghiêm chỉnh, triệt để
và chính xác. Hay nói chính xác hơn, nhà nước pháp quyền là một nhà nước mà
trong đó tất cả mọi chủ thể (nhà nước, người dân,..) đều phải tuân thủ pháp luật như
nhau, khơng có sự phân biệt (khơng thể có chuyện Nhà nước đặt ra pháp luật; Nhà
nước quản lý xã hội bằng pháp luật nhưng Nhà nước lại cho mình Quyền khơng
phải tn theo pháp luật). Vì lẽ đó nên việc tổ chức và hoạt động của CQQLNN về
giải quyết khiếu nại phải tuân theo những quy định của pháp luật.

Thứ tư, thực tiễn đã chứng minh rằng bất kỳ quốc gia nào thì việc xây dựng
pháp luật cũng như thực hiện PL luôn luôn chịu sự ảnh hướng của nhiều yếu tố


19

khác nhau (ý thức pháp luật, điều kiện kinh tế, điều kiện văn hóa,...). Trong vấn đề
thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại thì các yếu tố đó cũng có ảnh hưởng chi
phối đến hiệu quả q trình thực hiện pháp luật của các chủ thể.
1.1.3. Vai trò của việc thực hiện pháp luật về khiếu nại

Thứ nhất, xây dựng và hoàn thiện pháp luật đề điều chỉnh các quan hệ xã hội
phù hợp với sự phát triển chung của đất nước là hết sức quan trọng của tất cả các
nước. Tuy nhiên, để phát huy hiệu quả của các quy định trong điều chỉnh xã hội thì
việc triển khai thực hiện nó cũng là một vấn đề không kém quan trọng. Các quy
định về quyền khiếu nại, tố cáo được ghi nhận trong Hiến pháp, các văn bản pháp
luật khác (Luật khiếu nại; Luật tố cáo;..) sẽ trở nên vô nghĩa nếu như chúng ta
không triển khai thực hiện chúng trong thực tế.
Khiếu nại là một kênh thông tin khách quan phản ánh việc thực thi quyền lực
của bộ máy nhà nước, phản ánh tình hình thực hiện cơng vụ của cán bộ, cơng chức,
do đó cơng tác giải quyết khiếu nại có vai trị quan trọng trong QLNN, góp phần
giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát
triển. Thông qua giải quyết khiếu nại, Đảng và Nhà nước kiểm tra tính đúng đắn, sự
phù hợp của đường lối, chính sách, pháp luật do mình ban hành, từ đó có cơ sở
thực tiễn để hồn thiện sự lãnh đạo của Đảng và hiệu lực, hiệu quả QLNN.
Nói tóm lại, thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại góp phần tích cực
đưa pháp luật vào đời sống, giúp các quan hệ xã hội phát triển lành mạnh, theo
đúng quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước.
Thứ hai, quyền con người, quyền công dân sẽ được đảm bảo tốt hơn khi thực
hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại đạt được hiệu quả cao (Thực hiện pháp luật

về giải quyết khiếu nại được xem là một trong những phương thức để bảo vệ quyền
con người, quyền công dân).
Phù hợp với xu thế phát triển chung của thời đại, Việt Nam đến nay đã tham