Quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý các trường trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh bình định

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN

TRẦN THỊ THÚY NGA

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH
Chuyên ngành:
Mã số:

QUẢN LÝ GIÁO DỤC
60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC

Người hướng dẫn: PGS.TS. Võ Nguyên Du


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và
kết quả nghiên cứu được nêu trong luận văn này là trung thực và chưa từng được
công bố trong bất kỳ một cơng trình nghiên cứu nào khác.
Học viên

Trần Thị Thúy Nga


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành và lịng biết ơn sâu sắc, em xin trân trọng gửi lời
cảm ơn tới Quý thầy cô giáo và cán bộ quản lý của Trường Đại học Quy Nhơn đã

tận tình giảng dạy và giúp đỡ tơi trong q trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, em xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Võ
Nguyên Du – người đã trực tiếp hướng dẫn và tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tơi trong
thời gian nghiên cứu và hồn thành luận văn.
Mặc dù đã cố gắng, song do hạn chế về thời gian cũng như khả năng, chắc
chắn luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Em rất mong nhận được
những ý kiến đánh giá, chỉ dẫn và góp ý của các nhà khoa học, các thầy cơ giáo và
của bạn bè đồng nghiệp để bổ sung cho luận văn được hồn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Bình Định, ngày

tháng 7 năm 2017

Học viên

Trần Thị Thúy Nga


MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
DANH MỤC VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu............................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ......................................................... 2
4. Phạm vi nghiên cứu................................................................................. 2
5. Giả thuyết khoa học ................................................................................ 3

6. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................. 3
7. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 3
8. Cấu trúc luận văn .................................................................................... 4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI
DƯỠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG ..................................................................................... 5
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................... 5
1.2. Một số khái niệm cơ bản ...................................................................... 7
1.2.1. Quản lý; Cán bộ quản lý ................................................................ 7
1.2.2. Quản lý giáo dục; Quản lý nhà trường ........................................... 9
1.2.3. Bồi dưỡng; Quản lý hoạt động bồi dưỡng .................................... 11
1.2.4. Biện pháp ..................................................................................... 12
1.3. Giáo dục Trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục ........ 12
1.3.1. Giáo dục Trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc
dân................................................................................................ 12


1.3.2. Những yêu cầu đối với cán bộ quản lý Trung học phổ thông
trong giai đoạn hiện nay ............................................................... 14
1.3.3. Tiêu chuẩn cán bộ quản lý Trung học phổ thông theo đánh giá
chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo ............................................... 17
1.4. Lý luận về hoạt động bồi dưỡng cán bộ quản lý trường Trung học
phổ thông ........................................................................................... 20
1.4.1. Mục tiêu bồi dưỡng cán bộ quản lý trường Trung học phổ thơng . 20
1.4.2. Nội dung, chương trình bồi dưỡng cán bộ quản lý trường Trung
học phổ thông ............................................................................... 22
1.4.4. Hoạt động tự bồi dưỡng của cán bộ quản lý trường Trung học
phổ thông...................................................................................... 26
1.4.5. Các điều kiện hỗ trợ hoạt động bồi dưỡng của cán bộ quản lý
trường Trung học phổ thông ......................................................... 27

1.5. Quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường Trung
học phổ thông ..................................................................................... 27
1.5.1. Quản lý mục tiêu bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường
Trung học phổ thông .................................................................... 27
1.5.2. Quản lý nội dung, chương trình bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản
lý trường Trung học phổ thông ..................................................... 28
1.5.3. Quản lý phương pháp và hình thức tổ chức bồi dưỡng đội ngũ
cán bộ quản lý trường Trung học phổ thông ................................. 29
1.5.4. Quản lý hoạt động tự bồi dưỡng của đội ngũ cán bộ quản lý
trường Trung học phổ thông ......................................................... 30
1.5.5. Quản lý các điều kiện hỗ trợ hoạt động bồi dưỡng của đội ngũ
cán bộ quản lý .............................................................................. 30
1.5.6. Quản lý kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ
quản lý các trường Trung học phổ thông ...................................... 31
1.6. Những yếu tố tác động đến hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ
quản lý................................................................................................ 31


1.6.1. Tác động của phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa - giáo dục đến
q trình bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý .................................. 31
1.6.2. Trình độ, kinh nghiệm và nhận thức của đội ngũ cán bộ quản lý .. 32
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ............................................................................... 32
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI
DƯỠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH ..................... 33
2.1. Khái quát về quá trình khảo sát .......................................................... 33
2.1.1. Mục tiêu khảo sát ......................................................................... 33
2.1.2. Nội dung khảo sát ........................................................................ 33
2.1.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát ...................................................... 34
2.1.4. Phương pháp khảo sát .................................................................. 34

2.1.5. Quy trình thực hiện khảo sát ........................................................ 34
2.2. Đặc điểm, tình hình về điều kiện tự nhiên và kinh tế-xã hội của
tỉnh Bình Định .................................................................................... 35
2.2.1. Điều kiện tự nhiên và kinh tế-xã hội của tỉnh Bình Định .............. 35
2.2.2. Tình hình phát triển Giáo dục và Đào tạo của tỉnh Bình Định ...... 35
2.3. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý các trường Trung học phổ thơng
trên địa bàn tỉnh Bình Định ................................................................ 39
2.3.1. Về số lượng ................................................................................. 39
2.3.2. Về trình độ đào tạo....................................................................... 39
2.3.3. Về cơ cấu ..................................................................................... 43
2.3.4. Về lĩnh vực phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống ...................... 44
2.4. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường
Trung học phổ thơng trên địa bàn tỉnh Bình Định trong thời gian
qua ..................................................................................................... 45
2.4.1. Thực trạng thực hiện mục tiêu bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản
lý trường Trung học phổ thông ..................................................... 45


2.4.2. Thực trạng nội dung, chương trình bồi dưỡng đội ngũ cán bộ
quản lý trường Trung học phổ thông............................................. 46
2.4.3. Thực trạng về phương pháp và hình thức tổ chức bồi dưỡng đội
ngũ cán bộ quản lý trường Trung học phổ thông .......................... 51
2.4.4. Thực trạng hoạt động tự bồi dưỡng của đội ngũ cán bộ quản lý .. 53
2.4.5. Thực trạng về các điều kiện phục vụ hoạt động bồi dưỡng đội
ngũ cán bộ quản lý........................................................................ 55
2.5. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý
trường Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Bình Định ................... 56
2.5.1. Thực trạng quản lý mục tiêu bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý
trường Trung học phổ thông ......................................................... 56
2.5.2. Thực trạng quản lý nội dung, chương trình bồi dưỡng đội ngũ

cán bộ quản lý trường Trung học phổ thông ................................. 57
2.5.3. Thực trạng quản lý phương pháp và hình thức tổ chức bồi
dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường Trung học phổ thông .......... 58
2.5.4. Thực trạng quản lý hoạt động tự bồi dưỡng của đội ngũ cán bộ
quản lý .......................................................................................... 59
2.5.5. Thực trạng quản lý các điều kiện phục vụ hoạt động bồi dưỡng
của đội ngũ cán bộ quản lý ........................................................... 59
2.5.6. Thực trạng quản lý công tác kiểm tra đánh giá hoạt động bồi
dưỡng của đội ngũ cán bộ quản lý ................................................ 61
2.6. Đánh giá chung .................................................................................. 62
2.6.1. Những điểm mạnh ....................................................................... 63
2.6.2. Những tồn tại hạn chế .................................................................. 63
2.6.3. Nguyên nhân ................................................................................ 64
TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ............................................................................... 64
CHƯƠNG 3. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI
DƯỠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH ĐỊNH ..................... 65


3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý .......................................... 65
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý ................................................. 65
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ............................................... 65
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ................................................. 66
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ ............................. 66
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi .................................................. 66
3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ............................................... 67
3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý
các trường Trung học phổ thông ......................................................... 67
3.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức cho
cán bộ quản lý về công tác bồi dưỡng ........................................... 67

3.2.2. Biện pháp 2: Tăng cường thực hiện các chức năng quản lý
trong việc bồi dưỡng đội ngũ CBQL đáp ứng chuẩn nghề
nghiệp, phù hợp với yêu cầu đổi mới GD&ĐT hiện nay ............... 71
3.2.3. Biện pháp 3: Đổi mới hình thức và phương pháp bồi dưỡng ....... 76
3.2.4. Biện pháp 4: Đổi mới kiểm tra, đánh giá công tác bồi dưỡng ...... 79
3.2.5. Biện pháp 5: Đảm bảo các điều kiện cần thiết cho công tác bồi
dưỡng ........................................................................................... 83
3.2.6. Biện pháp 6: Khuyến khích, hỗ trợ cho cán bộ quản lý tham gia
bồi dưỡng và tự bồi dưỡng............................................................ 86
3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................... 87
3.3. Khảo nghiệm tính hợp lý và khả thi của các biện pháp ....................... 87
3.3.1. Đối tượng khảo nghiệm ............................................................... 87
3.3.2. Nội dung khảo nghiệm ................................................................. 88
3.3.3. Kết quả áp dụng một số biện pháp quản lý ................................... 88
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ............................................................................... 92
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 93
1. Kết luận ................................................................................................ 93
1.1. Về lý luận ....................................................................................... 93


1.2. Về thực tiễn .................................................................................... 93
2. Một số khuyến nghị .............................................................................. 94
2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo ..................................................... 94
2.2. Đối với UBND tỉnh Bình Định ....................................................... 94
2.3. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Định ............................. 94
2.4. Đối với các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Định. .................. 95
2.5. Khuyến nghị với đội ngũ cán bộ quản lý của tỉnh Bình Định .......... 95
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 96
PHỤ LỤC
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (bản sao)

DANH MỤC VIẾT TẮT
Viết tắt

TT

Viết đầy đủ

1

BD

Bồi dưỡng

2

CBQL

Cán bộ quản lý

3

CĐ

Cao đẳng

4

CNN

Chuẩn nghề nghiệp

5

CNTT

Công nghệ thông tin

6

ĐH

Đại học

7

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

8

GV

Giáo viên

9

HS

Học sinh

10

KT-XH

Kinh tế- xã hội

11

QLGD

Quản lý giáo dục

12

TCCN

Trung cấp chuyên nghiệp

13

THCS

Trung học cơ sở

14

THPT

Trung học phổ thông


DANH MỤC BẢNG
Số hiệu
bảng

Tên bảng

Trang

2.1

Tình hình đội ngũ CBQL, GV, VN ngành GD&ĐT
năm học 2016-2017

38

2.2

Quy mô trường, lớp bậc THPT ở tỉnh Bình Định

39

2.3

Kết quả xếp loại hạnh kiểm học sinh trong 5 năm học

40

2.4

Kết quả xếp loại học lực học sinh trong 5 năm học

41

2.5

Bảng thống kê số lượng CBQL trường THPT

42

2.6

Trình độ chun mơn, quản lý của CBQL các THPT
tỉnh Bình Định

43

2.7

Trình độ ngoại ngữ, tin học của CBQL các trường
THPT

44

2.8

Trình độ lý luận chính trị của CBQL các trường THPT

45

2.9

Thống kê độ tuổi của CBQL các trường THPT

47

2.10

Cơ cấu về giới tính của CBQL các trường THPT

47

2.11

Đánh giá nhận thức về các mục tiêu của hoạt động bồi
dưỡng CBQL (CBQL: n=126)

48

2.12

Đánh giá của CBQL về nội dung bồi dưỡng đội ngũ
CBQL các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Định
(CBQL: n=126)

50

2.13

Nhận xét về bồi dưỡng CBQL theo chương trình
BDTX của Bộ GD&ĐT (CBQL: n=126; CBCC Sở
GD&ĐT: n=40)

51

2.14

Nhận xét về bồi dưỡng CBQL theo chương trình
BDTX của Sở GD&ĐT (CBQL: n=126; CBCC Sở
GD&ĐT: n=40)

52


Số hiệu
bảng

Tên bảng

Trang

2.15

Khảo sát nhu cầu nội dung bồi dưỡng của đội ngũ
CBQL các trường THPT đáp ứng CNN (n=126)

53

2.16

Đánh giá mức độ thực hiện các hình thức bồi dưỡng
CBQL (n = 126)

54

2.17

Khảo sát nhu cầu về hình thức BD đội ngũ CBQL các
trường THPT (n=126)

55

2.18

Đánh giá mức độ thực hiện và hiệu quả các phương
pháp bồi dưỡng (n=126)

60

2.19

Đánh giá mức độ thực hiện các biện pháp khuyến
khích, hỗ trợ cho CBQL tự bồi dưỡng (n = 126)

61

3.1

Kết quả khảo nghiệm về tính hợp lý của các biện pháp

89

3.2

Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp

91


1

MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Khóa XI đã
chỉ rõ: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những
vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội
dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện” và coi
việc “Xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và
cán bộ quản lý giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm
an ninh, quốc phịng và hội nhập quốc tế” là một nhóm giải pháp quan trọng
để thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.
Trong xu thế đổi mới giáo dục ở nước ta hiện nay, người cán bộ quản lý
giáo dục có ảnh hưởng quan trọng trong việc thực hiện và phát triển giáo dục.
Vì vậy, cán bộ quản lý phải thường xuyên học tập và trang bị các kỹ năng quản
lý để điều hành nhà trường hiệu quả và có khả năng thích ứng với sự thay đổi
cùng những thách thức của thời đại. Trước yêu cầu đó, cơng tác bồi dưỡng đội
ngũ cán bộ quản lý giáo dục để đáp ứng yêu cầu đổi mới là vấn đề vô cùng cấp

thiết.
Trong những năm gần đây, ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bình Định đã
đạt được những bước phát triển về cả quy mô và chất lượng. Cơng tác quản lý
giáo dục có nhiều đổi mới; cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên ngành Giáo
dục được tăng về số lượng, nâng cao về chất lượng, với cơ cấu ngày càng hợp
lý hơn, cơ bản đáp ứng được yêu cầu đổi mới chương trình, nội dung, phương
pháp giáo dục, góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài,
thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được thì vẫn còn những vấn
đề tồn tại, bất cập cần phải tiếp tục khắc phục, đó là: Chất lượng, hiệu quả
giáo dục và đào tạo vẫn còn chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội


2

trong giai đoạn mới; một bộ phận giáo viên các cấp chưa theo kịp yêu cầu
phát triển giáo dục; đội ngũ cán bộ quản lý vẫn còn bất cập về số lượng, chưa
đồng bộ về cơ cấu; trình độ lý luận chính trị, kỹ năng quản lý nhà nước và
quản lý giáo dục cịn hạn chế. Đó là lý do chúng tôi chọn đề tài “Quản lý
hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý các trường Trung học phổ
thơng trên địa bàn tỉnh Bình Định”.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý
(CBQL) các trường Trung học phổ thơng (THPT) trên địa bàn tỉnh Bình Định
nhằm góp phần tìm ra những giải pháp mới có tính khả thi để nâng cao chất
lượng đội ngũ cán bộ quản lý đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
3.1. Khách thể nghiên cứu:
Quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu:

Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý các
trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Định trong giai đoạn hiện nay.
4. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
4.1. Nội dung
Luận văn chỉ tập trung khảo sát thực trạng hoạt động bồi dưỡng đội
ngũ cán bộ quản lý các trường THPT, từ đó đề xuất biện pháp quản lý hoạt
động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý các trường THPT trên địa bàn tỉnh
Bình Định.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Tập trung khảo sát thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán
bộ quản lý các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Định.


3

5. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Nếu xây dựng được cơ sở lý luận và đánh giá đúng thực trạng hoạt động
bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Định
thì có thể đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ
cán bộ quản lý trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Định một cách hợp lý và
khả thi góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý trường THPT
hiện nay.
6. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ
cán bộ quản lý các trường THPT.
6.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi
dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Định.
6.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ
quản lý các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Định.
7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Để thực hiện đề tài này, chúng tôi đã sử dụng kết hợp một hệ thống gồm
các phương pháp sau:
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nghiên cứu tài liệu, văn bản nhằm xây dựng cơ sở lý luận của công tác
bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý trường THPT.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng các phương pháp điều tra, phương pháp quan sát, phương pháp
phỏng vấn, phương pháp tổng kết kinh nghiệm trong quản lý giáo dục trường
THPT nhằm khảo sát, đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý trường
THPT trên địa bàn tỉnh Bình Định và xây dựng cơ sở thực tiễn cho việc đề
xuất các biện pháp.


4

7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ
Dùng phương pháp thống kê toán học để xử lý kết quả nghiên cứu.
8. CẤU TRÚC LUẬN VĂN
Luận văn có cấu trúc gồm 03 phần chính
Phần mở đầu
Phần nội dung nghiên cứu gồm 3 chương
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ
quản lý các trường THPT.
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản
lý các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Định.
Chương 3. Các biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ
quản lý các trường THPT trên địa bàn tỉnh Bình Định.
Phần kết luận và khuyến nghị
Danh mục tài liệu tham khảo và phần phụ lục

5

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
BỒI DƯỠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu vấn đề
Giáo dục ln giữ một vai trị rất quan trọng trong sự nghiệp phát triển
của mỗi quốc gia. Sự phát triển của nền kinh tế tri thức trong xu thế tồn cầu
hóa, hàm lượng chất xám “giữ vai trị quyết định nhất đối với sự phát triển
kinh tế, tạo ra của cải, nâng cao chất lượng cuộc sống”. Chính vì vậy, Đảng
và Nhà nước ta đã khẳng định: “Cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục
và đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực,
bồi dưỡng nhân tài” [14, tr.107].
Trong chiến lược đổi mới và phát triển giáo dục có rất nhiều điều cần
làm và phải được tiến hành đồng bộ, song vấn đề hoạt động bồi dưỡng đội
ngũ nhà giáo đã được các cấp, các ngành quan tâm và tổ chức thực hiện.
“Chiến lược phát triển giáo dục 2011-2020”, Chính phủ đã chỉ rõ: “đổi mới
quản lý giáo dục” coi việc “đào tạo và bồi dưỡng thường xuyên đội ngũ cán
bộ quản lý giáo dục các cấp về kiến thức, kỹ năng quản lý” là khâu then chốt
để thực hiện mục tiêu giáo dục.
Đứng trước yêu cầu mới mà Đảng và Nhà nước giao phó, giáo dục và
đào tạo cần phải đặt ra những yêu cầu mới đối với đội ngũ những người làm
giáo dục, đặc biệt là đối với đội ngũ cán bộ quản lý. Bộ Giáo dục và Đào tạo
đã xây dựng chương trình bồi dưỡng thường xuyên cho đội ngũ cán bộ quản
lý. Trên cơ sở các quy định về chương trình bồi dưỡng thường xun đó, cơng
tác đào tạo, bồi dưỡng nhằm đạt chuẩn, vượt chuẩn về trình độ chun mơn


6

và năng lực quản lý nhà trường cho đội ngũ cán bộ quản lý các trường trung
học phổ thông (THPT) có những kết quả đáng kể.
Ngồi ra, cịn có các cơng trình nghiên cứu như: Chương trình khoa
học và cơng nghệ cấp nhà nước “Bồi dưỡng và đào tạo đội ngũ nhân lực trong
điều kiện mới”, mã số KX07-14 (1996), do Nguyễn Minh Đường làm chủ
nhiệm đề tài và một số luận văn Thạc sĩ nghiên cứu về quản lý các hoạt động
bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông như: Năm 2001, Nguyễn Thị Tươi,
trường Đại học Quy Nhơn với bài viết “Về công tác bồi dưỡng thường xuyên
cho giáo viên trung học phổ thông”; Luận văn của Bùi Thị Loan với đề tài
“Công tác bồi dưỡng giáo viên trung học phổ thông hiện nay” đề cập đến thực
trạng chất lượng và điều kiện của công tác đào tạo bồi dưỡng giáo viên hiện
nay, có đề xuất các giải pháp là cần quan tâm bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản
lý (CBQL) trường THPT về năng lực đánh giá, phân loại giáo viên. Cần bồi
dưỡng cho Hiệu trưởng năng lực thiết kế nội dung, xây dựng chương trình bồi
dưỡng giáo viên, huấn luyện cho giáo viên năng lực nhận biết, hiểu đối tượng
giáo dục và kỹ năng cơ bản trong sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý
chuyên mơn.
Mặc dù có nhiều đề tài đã phân tích và đưa ra rất nhiều giải pháp về
nâng cao chất lượng đội ngũ quản lý và quản lý các hoạt động bồi dưỡng giáo
viên. Tuy nhiên cho đến nay vẫn còn ít cơng trình đi sâu vào nghiên cứu việc
quản lý hoạt động bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý các trường THPT. Trong
luận văn này chúng tôi kế thừa kết quả nghiên cứu của các cơng trình đi
trước, tiếp tục làm phong phú lý luận quản lý công tác bồi dưỡng, khảo sát
thực trạng tìm ra những mặt tiêu cực, hạn chế quản lý hoạt động bồi dưỡng
đội ngũ cán bộ quản lý các trường THPT với việc làm cụ thể gắn với điều
kiện thực tiễn trên địa bàn tỉnh Bình Định.


7

1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý; Cán bộ quản lý
1.2.1.1. Quản lý
Thuật ngữ quản lý được nhiều nhà nghiên cứu đề cập tới:
Theo Frederick Winslow Taylor: “Quản lý là biết được chính xác điều
bạn muốn người khác làm và sau đó hiểu được rằng họ đã hồn thành công
việc một các tốt nhất và rẻ nhất” [11, tr.89].
Theo tác giả người Pháp Henry Fayol: “Quản lý là dự đoán và lập kế
hoạch, tổ chức, điều khiển, phối hợp và kiểm tra” [10, tr.103].
Trong tác phẩm “Những vấn đề cốt yếu của quản lý” Harold Koontz
cho rằng: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ
lực cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm. Mục tiêu của mọi nhà
quản lý là nhằm hình thành một mơi trường mà trong đó con người có thể đạt
được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá
nhân ít nhất. Với tư cách thực hành thì quản lý là một nghệ thuật, cịn kiến
thức có tổ chức về quản lý là một khoa học” [10, tr.33].
Vũ Hào Quang cho rằng: “Quản lý chính là sự tác động liên tục, có
định hướng, có tổ chức, có ý thức hướng mục đích của chủ thể vào đối tượng
nhằm đạt được hiệu quả tối ưu so với yêu cầu đặt ra” [23, tr.105].
Đặng Quốc Bảo thì cho rằng: “Cơng tác quản lý lãnh đạo một tổ chức
xét cho cùng là việc thực hiện hai quá trình liên hệ chặt chẽ với nhau: quản
và lý. Quá trình “quản” gồm sự coi sóc, gìn giữ, duy trì hệ ở trạng thái ổn
định, quá trình “lý” gồm việc sửa sang, sắp xếp, đổi mới đưa vào hệ phát
triển” [11, tr.14].
Từ các quan niệm trên, tuy có nhiều cách hiểu, cách diễn đạt khác
nhau, song có thể khái quát: Quản lý là sự tác động liên tục có định
hướng, có mục đích, có kế hoạch và có hệ thống thơng tin của chủ thể

8

quản lý (người quản lý, tổ chức quản lý) đến khách thể (đối tượng quản
lý) về các mặt chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế… bằng một hệ thống
các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và các biện
pháp cụ thể nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội
của tổ chức để đạt được mục tiêu đặt ra trong điều kiện biến động của
môi trường, làm cho tổ chức hoạt động có hiệu quả.
1.2.1.2. Cán bộ quản lý
Theo từ điển tiếng Việt, cán bộ quản lý (CBQL) là “người làm cơng tác
có chức vụ trong một cơ quan, một tổ chức, phân biệt với người khơng có
chức vụ.” [27, tr.129].
Cán bộ quản lý có thể là cấp trưởng hoặc cấp phó của một tổ chức được
cơ quan cấp trên bổ nhiệm bằng quyết định hành chính nhà nước. Cấp phó
giúp việc cho cấp trưởng, chịu trách nhiệm trước cấp trưởng và chịu trách
nhiệm trước pháp luật về công việc được phân công. CBQL được phân thành
nhiều cấp bậc khác nhau: CBQL cấp Trung ương, địa phương hay cơ sở.
Cán bộ quản lý là lực lượng rất quan trọng trong cơ quan, đơn vị. Theo ơng
Lê Đức Bình, ngun Phó Trưởng ban Tổ chức Trung ương Đảng: “Cán bộ, trước
hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý là lực lượng nòng cốt trong bộ máy tổ chức”.
Trong cuốn “ Tìm hiểu một số khái niệm trong Văn kiện đại hội IX của
Đảng”: “CBQL là người mà hoạt động nghề nghiệp của họ hoàn toàn hay chủ
yếu gắn với việc thực hiện chức năng về quản lý; là người điều hành, hướng
dẫn, và tổ chức thực hiện những quyết định của cán bộ lãnh đạo” [12, tr.76].
Từ đó, có thể khái quát: CBQL là chủ thể quản lý, là người có chức vụ
trong tổ chức, được cấp trên ra quyết định bổ nhiệm, là người chỉ huy, giữ vai
trò lãnh đạo, dẫn dắt, tác động, ra lệnh, kiểm tra đối tượng quản lý nhằm thực
hiện các mục tiêu của đơn vị. Người quản lý vừa là người lãnh đạo, quản lý của
cơ quan, đơn vị, vừa chịu sự chỉ đạo, quản lý của cấp trên.

9

1.2.2. Quản lý giáo dục; Quản lý nhà trường
1.2.2.1. Quản lý giáo dục
Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt, nó được sinh ra tồn tại và
phát triển cùng với xã hội loài người.
Quản lý giáo dục là một bộ phận quan trọng của quản lý xã hội, khái
niệm QLGD được hiểu là sự tác động có ý thức chủ thể quản lý đến khách thể
quản lý, nhằm đưa vào hoạt động sư phạm của hệ thống giáo dục đạt kết quả
mong muốn. Một số tác giả bàn về khái niệm QLGD như:
Tác giả M.I Kônđacốp trong cuốn “Cơ sở lý luận của khoa học QLGD”
đã nêu: “QLGD là tập hợp các biện pháp tổ chức cán bộ, giáo dục, tài chính
.... nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường của các cơ quan trong hệ thống
giáo dục, để tiếp tục phát triển và mở rộng hệ thống cả về mặt số lượng cũng
như chất lượng” [18, tr.93].
Phạm Minh Hạc cho rằng: "Việc quản lý nhà trường phổ thơng có thể
mở rộng ra là việc QLGD nói chung là quản lý hoạt động dạy - học tức là làm
sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác để dần tiến tới
mục tiêu giáo dục"[15, tr.18].
Đặng Quốc Bảo định nghĩa: "QLGD theo nghĩa tổng quan là điều hành,
phối hợp các lực lượng nhằm đẩy mạnh đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển
KT-XH. Ngày nay, với sứ mệnh phát triển giáo dục, công tác giáo dục không chỉ
hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc dân" [4, tr.31].
Giáo sư Nguyễn Ngọc Quang đưa ra định nghĩa quản lý giáo dục như
sau: “Quản lý giáo dục là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch,
hợp quy luật của chủ thể quản lý (hệ giáo dục) nhằm làm cho hệ vận hành
theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất
của nhà trường Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình
dạy học – giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên

trạng thái mới về chất” [22, tr.52].


10

Từ những khái niệm trên, có thể khái quát:
Quản lý giáo dục là sự tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật
của chủ thể quản lý nhằm tổ chức, điều khiển hoạt động của khách thể quản lý
thực hiện các mục tiêu giáo dục đã đề ra. QLGD nói chung đều hướng tới việc
sử dụng có hiệu quả các nguồn lực dành cho giáo dục, nhằm đạt được những
kết quả cao nhất trong việc đào tạo nguồn nhân lực phục vụ yêu cầu phát triển.
1.2.2.2. Quản lý nhà trường
Theo Phạm Minh Hạc: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường lối giáo
dục của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận
hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo
đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và với từng học sinh” [20, tr.22].
“Quản lý nhà trường thực chất là những tác động của chủ thể quản lý
vào quá trình giáo dục (được tiến hành bởi tập thể giáo viên và học sinh, với
sự hỗ trợ của các lực lượng xã hội) nhằm hình thành và phát triển tồn diện
nhân cách học sinh theo mục tiêu đào tạo của nhà trường” [21, tr.38].
Quản lý nhà trường là quản lý vi mơ, nó là một hệ thống con của quản
lý vĩ mô: QLGD, quản lý nhà trường có thể hiểu là một chuỗi tác động hợp lý
(có mục đích, tự giác, hệ thống, có kế hoạch) mang tính tổ chức - sư phạm
của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên và học sinh, đến những lực lượng
giáo dục trong và ngoài nhà trường nhằm huy động họ cùng cộng tác, phối
hợp, tham gia vào mọi hoạt động của nhà trường nhằm làm cho quá trình này
vận hành tối ưu để đạt được những mục tiêu dự kiến.
- Quản lý nhà trường bao gồm 2 loại:
- Tác động của những chủ thể quản lý bên trên và bên ngoài nhà trường:
Quản lý nhà trường là những tác động quản lý của cơ quan QLGD cấp

trên nhằm hướng dẫn và tạo điều kiện cho hoạt động giảng dạy, học tập của
nhà trường.


11

Quản lý cũng gồm những chỉ dẫn, quy định của các thực thể bên ngồi
nhà trường nhưng có liên quan trực tiếp đến nhà trường như cộng đồng được đại
diện dưới hình thức Hội đồng giáo dục nhằm định hướng sự phát triển của nhà
trường và hỗ trợ, tạo điều kiện cho việc thực hiện phương hướng phát triển đó.
- Tác động của những chủ thể quản lý bên trong nhà trường:
Quản lý nhà trường do chủ thể quản lý bên trong nhà trường bao gồm
các hoạt động: Quản lý giáo viên; Quản lý học sinh; Quản lý quá trình dạy
học - giáo dục; Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị của nhà trường; Quản lý
tài chính trường học; Quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và cộng đồng.
1.2.3. Bồi dưỡng; Quản lý hoạt động bồi dưỡng
1.2.3.1. Bồi dưỡng:
Khái niệm bồi dưỡng được nhiều nhà nghiên cứu tìm hiểu và đưa ra
nhiều định nghĩa khác nhau:
Theo Từ điển Tiếng Việt cho rằng: “Bồi dưỡng là làm cho khỏe thêm,
mạnh thêm” [27, tr.98]
Theo UNESCO, Bồi dưỡng có ý nghĩa nâng cao trình độ nghề nghiệp.
Quá trình này chỉ diễn ra khi cá nhân và tổ chức có nhu cầu nâng cao kiến
thức hoặc kỹ năng chuyên môn nghiệp vụ của bản thân nhằm đáp ứng nhu cầu
lao động nghề nghiệp.
Bồi dưỡng theo nghĩa rộng là quá trình giáo dục, đào tạo nhằm hình
thành nhân cách và những phẩm chất riêng biệt của nhân cách theo định
hướng mục đích đã chọn. Theo nghĩa hẹp là trang bị thêm kiến thức, kỹ
năng nhằm mục đích nâng cao và hồn thiện năng lực hoạt động trong lĩnh
vực cụ thể.

Tóm lại: Bồi dưỡng là bổ sung, cung cấp thêm những thiếu hụt về tri
thức, cập nhật thêm cái mới trên cơ sở những cái cũ đã có nhằm mở mang có
hệ thống những tri thức, kỹ năng, nghiệp vụ, làm giàu vốn hiểu biết, nâng cao
hiệu quả trong quá trình lao động.


12

1.2.3.2. Quản lý hoạt động bồi dưỡng
Quản lý hoạt động bồi dưỡng là tổ hợp các phương pháp tiến hành của
chủ thể quản lý, tác động đến đối tượng quản lý để hoạt động bồi dưỡng đạt
hiệu quả cao nhất. Cụ thể quản lý hoạt động bồi dưỡng là việc thực hiện các
chức năng quản lý trong quá trình tổ chức bồi dưỡng từ chức năng hoạch định–
tổ chức – chỉ đạo – kiểm tra, đánh giá để hoạt động bồi dưỡng đạt hiệu quả.
1.2.4. Biện pháp
“Biện pháp là cách làm, cách thức tiến hành, giải quyết một vấn đề cụ
thể” [27, tr.85]. Biện pháp được hiểu là những cách thức và những phương
tiện nhất định mà chủ thể dùng để tác động lên đối tượng nhằm đạt được mục
đích nhất định có thể về nhận thức, tư tưởng, tình cảm, trình độ chun mơn,
năng lực… theo u cầu xác định của xã hội. Trong quá trình tác động đến
đối tượng có những cách thức tác động nói chung đến đối tượng như một
chỉnh thể, có những cách thức tác động chủ yếu đến một mặt nào đó của chủ
thể. Vì vậy phải có những biện pháp thích hợp như: biện pháp về nhận thức,
biện pháp về tổ chức, biện pháp về điều kiện, biện pháp về chức năng…
1.3. Giáo dục Trung học phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục
1.3.1. Giáo dục Trung học phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân
1.3.1.1. Vị trí của trường Trung học
Điều 2 của Điều lệ Trường Trung học (Ban hành kèm theo Thông tư số:
12/2011/TT-BGDĐT ngày 28/3/2011 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo)
đã xác định vị trí của trường Trung học là: “Trường trung học là cơ sở giáo

dục phổ thông của hệ thống giáo dục quốc dân. Trường có tư cách pháp nhân,
có tài khoản và con dấu riêng”.
1.3.1.2. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường trung học
Điều 3 của Điều lệ Trường Trung học quy định về nhiệm vụ và quyền
hạn của trường trung học: Tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo


13

dục khác theo mục tiêu, chương trình giáo dục phổ thông dành cho cấp trung
học cơ sở (THCS) và cấp trung học phổ thông (THPT) do Bộ trưởng Bộ Giáo
dục và Đào tạo ban hành. Công khai mục tiêu, nội dung các hoạt động giáo
dục, nguồn lực và tài chính, kết quả đánh giá chất lượng giáo dục; Quản lý
giáo viên, cán bộ, nhân viên theo quy định của pháp luật; Tuyển sinh và tiếp
nhận học sinh; vận động học sinh đến trường; quản lý học sinh theo quy định
của Bộ Giáo dục và Đào tạo; Thực hiện kế hoạch phổ cập giáo dục trong
phạm vi được phân công; Huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực cho hoạt
động giáo dục. Phối hợp với gia đình học sinh, tổ chức và cá nhân trong hoạt
động giáo dục; Quản lý, sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, trang thiết bị
theo quy định của Nhà nước; Tổ chức cho giáo viên, nhân viên, học sinh tham
gia hoạt động xã hội; Thực hiện các hoạt động về kiểm định chất lượng giáo
dục; Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.
Giáo dục THPT nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân “được thực hiện
trong ba năm học, từ lớp mười đến lớp mười hai. Học sinh vào học lớp mười
phải có bằng tốt nghiệp THCS, có tuổi từ mười lăm tuổi”. “Giáo dục THPT
nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục THCS,
hồn thiện học vấn phổ thơng và có những hiểu biết thơng thường về kỹ thuật
và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng
phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc
sống lao động” [24, tr.8].

Điều 4 của Điều lệ Trường Trung học quy định về loại hình và hệ
thống trường trung học:
Trường trung học được tổ chức theo hai loại hình: công lập và tư thục.
Trường công lập do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định thành
lập và Nhà nước trực tiếp quản lý. Nguồn đầu tư xây dựng cơ sở vật chất và
kinh phí cho chi thường xuyên chủ yếu do ngân sách nhà nước bảo đảm;