Giải pháp dạy trẻ 5 6 tuổi khám phá khoa học về môi trường xung quanh

1
I. Lý do chọn giải pháp
1.Cơ sở lý luận:
Hoạt động khám phá khoa học là một trong những hoạt động rất quan trọng
trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mầm non. Thông qua hoạt động khám
phá khoa học giúp trẻ có cơ hội được tìm hiểu, được khám phá những điều mới
lạ xung quanh cuộc sống của trẻ, qua đó trẻ nhận biết được các đặc điểm, các
thuộc tính của sự vật, hiện tượng xung quanh, trẻ sẽ tích lũy được kinh nghiệm,
trẻ học được các kỹ năng quan sát, so sánh, phân loại, khả năng phán đoán, giải
quyết các vấn đề và đưa ra kết luận của bản thân. Điều đó góp phần to lớn vào
q trình hình thành và phát triển các phẩm chất về trí tuệ cho trẻ.
Việc cho trẻ khám phá khoa học về môi trường xung quanh đã khơi gợi ở
trẻ tình cảm nhân ái, lịng u thiên nhiên. Thơng qua đó trẻ cảm nhận được mầu
sắc, hình dạng, mùi vị, âm thanh của cỏ cây hoa lá, các sản phẩm mà con người
làm ra, trẻ biết rung động trước cái đẹp, trước sự phong phú đa dạng của thiên
nhiên và cuộc sống, từ đó trẻ biết yêu cái đẹp.
2.Cơ sở thực tiễn:
Trong những năm học gần đây, chuyên đề khám phá đã được nhà trường
quan tâm chỉ đạo sát sao, thường xuyên được củng cố nên chất lượng chuyên đề
đã được nâng cao đáng kể. Xong chất lượng hoạt động khám phá khoa học vẫn
chưa được cao. Sự hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh vẫn còn hạn chế, trẻ
chưa thực sự hứng thú, tích cực tham gia vào các hoạt động khám phá khoa học.
Một số trẻ chưa có kỹ năng quan sát, so sánh, phân loại. Chính vì vậy ngay từ
đầu năm học 2019 – 2020 tôi đã áp dụng “Giải pháp dạy trẻ 5-6 tuổi khám phá
khoa học về môi trường xung quanh” nhằm giúp trẻ 5-6 tuổi có được những cơ
hội khám phá mơi trường xung quanh một cách tốt nhất hiệu quả nhất.
a.Thuận lợi
Về phía nhà trường: Luôn quan tâm, chỉ đạo sát sao về chuyên môn
nghiệp vụ. Đầu tư mua sắm đủ đồ dùng đồ chơi cho lớp 5 tuổi theo Văn bản
hợp nhất số 01.

2
Về giáo viên : Giáo viên có trình độ đào tạo trên chuẩn, đạt giáo viên giỏi
cấp tỉnh, cấp huyện nhiều năm. Yêu nghề mến trẻ, có kinh nghiệm trong cơng tác.
Về phía phụ huynh: Đa số các bậc phụ huynh đã nhận thức đầy đủ về giáo
dục mầm non, phối kết hợp tốt với giáo viên trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ.
Về phía trẻ: 100% trẻ trong lớp đã qua lớp mẫu giáo 4-5 tuổi nên rất thuận
lợi trong việc đưa trẻ vào nề nếp học tập.
b.Khó khăn
Về cơ sở vật chất: Diện tích lớp học chưa rộng rãi vì nhà trường xây dựng
từ những năm 2010 ( Xây theo chuẩn cũ) nên phần nào cũng ảnh hưởng đến
không gian hoạt động của trẻ.
Về phụ huynh: Vẫn còn một số phụ huynh chưa quan tâm đúng mức đến
việc học của con em mình.
Về phía trẻ: Nhận thức của trẻ chưa đồng đều.
Môi trường cho trẻ hoạt động chưa thực sự phong phú đa dạng.
c.Thực trạng của vấn đề
Trước khi áp dụng các giải pháp tôi tiến hành khảo sát trẻ trên một số nội
dung. Kết quả khảo sát như sau:
Số trẻ đạt
STT

Nội dung

1

Hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh

2
3

Trẻ tích cực tham gia vào hoạt động khám phá
khoa học
Trẻ có kỹ năng quan sát, so sánh, phân loại.

Số lượng

Tỷ lệ %

12/28

43%

14/28

50%

11/28

39%

d.Mục đích và ý nghĩa cần đạt
Nhằm tìm ra các giải pháp giúp trẻ tích cực, hứng thú tham gia vào các
hoạt động khám phá khoa học, giúp trẻ có hiểu biết về thế giới xung quanh. Có
kỹ năng quan sát, so sánh, phân loại trong các hoạt động khám phá khoa học.
II. Nội dung


3
1.Giải pháp 1: Xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động khám phá

khoa học.
Để giúp trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động khám phá khoa học một
cách tích cực, thì việc xây dựng kế hoạch tổ chức các hoạt động khám phá cho
trẻ là điều vô cùng quan trọng. Bởi lẽ trẻ chỉ thực sự hứng thú tích cực tham gia
vào hoạt động khi hoạt động đó phù hợp với nhận thức của trẻ, phù hợp với điều
kiện thực tế của nhóm lớp, phù với chủ đề chủ điểm. Chính vì vậy ngay từ đầu
năm học, khi có trong tay Kế hoạch giáo dục năm học độ tuổi 5-6 tuổi của nhà
trường. Để thuận lợi cho việc xây dựng kế hoạch từng chủ đề không bị bỏ sót
nội dung khám phá khoa học, đưa các nội dung khám phá khoa học vào các hoạt
động giáo dục phù hợp. Tơi đã tiến hành rà sốt các nội dung khám phá khoa
học lập thành bảng theo dõi như sau.
ST
T
1
2
3
4
5
6
7

8

9
10

Nội dung giáo dục
Phân loại các đối tượng theo
những dấu hiệu khác nhau
Chức năng các giác quan và các

bộ phận khác của cơ thể.
Phân loại đồ dùng trong gia đình
Điều kiện sống của một số con vật
Đặc điểm, ích lợi và tác hại của con vật
Quá trình phát triển của cây, điều kiện sống
của một số loại cây

Chủ đề
thực
hiện

Hoạt động giáo dục
Các
Chơi
Chơ Giờ
giờ
ở các
i NT học
SH
góc

Trường
MN
Bản
thân
Gia đình
Động
vật
Động
vật

Thực vật

Phối hợp các giác quan để quan Thực vật
sát, xem xét và thảo luận về sự
vật, hiện tượng ( cây lá,
hoa,quả...)
Đặc điểm, công dụng của một số phương Phương
tiện giao thông
tiện giao
thông
Phân loại một số phương tiện Phương
giao thông theo 2 - 3 dấu hiệu
tiện giao
thông
Các nguồn nước trong môi trường Hiện

x
x
x
x
x
x
x

x

x
x

4

11

12
13
14
15

sống; lợi ích, đặc điểm, tính chất
của nước; nguyên nhân gây ô
nhiễm và cách bảo vệ nguồn
nước.
Một vài đặc điểm, tính chất, tác
dụng đối với cuộc sống con người
của khơng khí, ánh sáng, đất, đá,
cát sỏi
Thử nghiệm và sử dụng cơng cụ
đơn giản để quan sát, so sánh, dự
đốn, nhận xét và thảo luận
Một số hiện tượng thời tiết thay
đổi theo mùa và thứ tự các mùa.
Sự thay đổi trong sinh hoạt của
con người, con vật và cây theo
mùa
Sự khác nhau giữa ngày và đêm,
mặt trời, mặt trăng.

tượng tự
nhiên

Hiện
tượng tự
nhiên

x

Hiện
tượng tự
nhiên

x
x
x
x

Từ bảng theo dõi này tôi đã rất thuận lợi trong việc xây dựng kế hoạch các
chủ đề về nội dung khám phá khoa học. Các nội dung khám phá khoa học này
đã được đưa vào các hoạt động học và các hoạt động giáo dục khác trong chủ đề
một cách phù hợp.


5

Ảnh minh họa KH chủ đề, KH tuần, KH ngày chủ đề ĐV
Khi chuẩn bị tốt các kế hoạch giáo dục từ KH chủ đề, KH tuần đến kế
hoạch ngày tôi đã rất tự tin tổ chức các hoạt động cho trẻ khám phá khoa học.
Giáo viên bình tĩnh tự tin là điều kiện rất tốt để thu hút được trẻ hứng thú, tích
cực tham gia vào các hoạt động.
2. Giải pháp 2: Chuẩn bị tốt môi trường vật chất trang thiết bị đồ

dùng đồ chơi cho các hoạt động khám phá khoa học.
Với đặc điểm nhận thức của trẻ là tư duy trực quan hình tượng, nên trẻ
khơng thể khám phá khoa học một cách tích cực nếu như khơng có đồ dùng trực
quan sinh động hấp dẫn trẻ. Chính vì vì vậy tơi đã chuẩn bị tốt mơi trường vật
chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho các hoạt động cho trẻ khám phá khoa
học bằng các cách sau đây.
* Phối hợp với các bậc phụ huynh cùng tham gia chuẩn bị đồ dùng.
Ví dụ: Chuẩn bị cho hoạt động khám phá một số loại rau củ quả chủ đề
Thế giới thực vật. Tôi đã huy động các bậc phụ huynh nhà ai có loại rau nào thì
mang cho cơ xin để làm đồ dùng trực quan cho tiết học.


6

Hay chuẩn bị cho hoạt động khám phá một số loại hoa, tôi cũng huy động
các bậc phụ huynh tham gia cùng cô chuẩn bị đồ dùng trực quan là những loại
hoa thật để trẻ khám phá

* Tận dụng môi trường vật chất sẵn có của nhà trường để cho trẻ
hoạt động
Ví dụ: Khi cho trẻ tham gia khám phá đặc điểm của một số loại cây, rau,
tôi đã tận dụng góc thiên nhiên của lớp, góc khám phá của lớp, mơi trường bên
ngồi của nhà trường để cho trẻ hoạt động


7

* Ứng dụng công nghệ thông tin cho trẻ khám phá khoa học
Với một số hoạt động khám phá khoa học mà đồ dùng trực quan không mô
tả hết sự sinh động cũng như không hấp dẫn được trẻ tôi đã tận dụng công nghệ

thông tin để giúp trẻ hứng thú, tích cực hơn trong hoạt động khám phá hoa học.
Ví dụ: Khi cho trẻ khám phá sự phát triển của cây từ hạt. Tôi đã vào mạng
internet tải vi deo về sự phát triển của cây từ hạt cho trẻ xem. Trẻ đã rất hứng thú
tham gia chú ý quan sát.

Video sự phát triển của cây từ hạt


8
Hoặc khi cho trẻ khám phá về một số hiện tượng tự nhiên như mưa, sấm,
chớp, cầu vồng tôi cũng tận dụng những video, hình ảnh trên mạng internet để
dạy trẻ.

Video các hiện tượng tự nhiên
3. Giải pháp 3. Tổ chức cho trẻ khám phá khoa học trong hoạt động
học có chủ đích
* Hoạt động cho trẻ khám phá khoa học
Hoạt động khám phá khoa học là cơ hội tốt nhất giúp cho giáo viên có thể
cung cấp kiến thức, hệ thống hóa kiến thức cho trẻ. Dựa vào kế hoạch đã xây
dựng tôi đã tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ trong các chủ đề đã
xây dựng một cách linh hoạt sáng tạo. Qua hoạt động học có chủ đích này trẻ đã
có cơ hội được thể hiện sự hiểu biết của mình về thế giới xung quanh, được quan
sát, so sánh, dự đoán, phân loại các sự vật hiện tượng xung quanh cuộc sống của
mình. Được tích cực tham gia các hoạt động trải nghiệm để củng cố kiến thức


9
Ví dụ: Trong hoạt động cho trẻ khám phá khoa học với đề tài: Vật chìm
vật nổi chủ đề Hiện tượng tự nhiên, trẻ đã rất hứng thú tích cực tham gia vào
việc quan sát, so sánh, dự đoán các hiện tượng sẽ sảy ra.

Đây là hình ảnh các nhóm tích cực thảo luận, quan sát các nhận xét đặc
điểm của các đồ vật.


10
Và đây là hình ảnh các nhóm đang dự đốn điều gì sẽ sảy ra khi thả các
vật này xuống nước

Sau khi tơi hệ thống hóa kiến thức cho trẻ, tôi tổ chức cho trẻ tham gia trải
nghiệm qua các trò chơi như thi xem đội nào nhanh. Qua trò chơi này trẻ đã
củng cố được những kiến thức đã học.

Ngoài việc dạy trẻ khám phá khoa học trong giờ hoạt động khám phá thì
trong tất cả các hoạt động khác, tơi cũng tận dụng cơ hội nếu có thể để cho trẻ
khám phá về các sự vật hiện tượng xung quanh trẻ.


11
* Hoạt động làm quen văn học
Trong hoạt động làm quen văn học với đề tài: Dạy trẻ đọc thơ “Mưa” của
nhà thơ Nguyễn Diệu, hay “Cầu vồng” của nhà thơ Trần Đăng Khoa. Để gây
hứng thú, giới thiệu tên bài thơ, tên tác giả cho trẻ trước khi dạy trẻ đọc thơ. Tôi
cho trẻ xem video về các hiện tượng tự nhiên, sau đó trị chuyện với trẻ về các
hiện tượng tự nhiên trong đoạn video đó. Rồi dẫn dắt trẻ vào bài thơ. Với hình
thức như vậy tơi đã cho trẻ có cơ hội được khám phá các hiện tượng tự nhiên
một cách nhẹ nhàng.

* Hoạt động tạo hình
Với hoạt động tạo hình đề tài : Nặn mâm ngũ quả. Tôi đã tận dụng cơ hội
cho trẻ được tìm hiểu về các loại quả trước khi trẻ nặn bằng các câu hỏi gợi ý

như: Ai có thể kể cho cô và các bạn nghe tên các loại quả mà con biết? Loại quả
đó có đặc điểm như thế nào? Hay quả chuối khác quả cam ở điểm nào? Quả
bưởi và quả cam có điểm gì giống nhau? Bằng các câu hỏi như vậy tôi đã cho trẻ
được so sánh điểm giống và khác nhau giữa các loại quả.


12

4. Giải pháp 4: Tổ chức cho trẻ khám phá khoa học trong hoạt
động khác
* Hoạt động vui chơi
Hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo là Hoạt động vui chơi, chính vì vậy
mà trong hoạt động vui chơi hay cịn gọi là hoạt động góc nó sẽ là cơ hội rất tốt
cho trẻ được củng cố các kiến thức, kỹ năng đã được học. Với hoạt động khám
phá khoa học thì góc chơi khám phá ln là địa điểm lý tưởng cho trẻ được tham
gia trải nghiệm vào các hoạt động khám phá. Tùy thuộc vào mỗi chủ tôi đã lựa
chọn các trò chơi cũng như chuẩn bị các đồ dùng cho trẻ hoạt động khám phá
khác nhau
Ví dụ trong chủ đề thế giới thực vật: Góc khám phá tôi đã chuẩn bị cho trẻ
rất nhiều đồ dùng nguyên vật liệu mở cho trẻ hoạt động như: Các loại rau củ,
quả, lá cây, hột hạt, len vụn, keo dán, giấy màu cho trẻ gia hoạt động. Trẻ sẽ
được tham gia chơi các trò chơi như phân loại rau, củ quả. Cho trẻ chơi ghép
tranh về quá trình phát triển của cây từ hạt và gắn số thứ tự theo sự phát triển
của cây. Cho trẻ phân loại so sánh các loại quả vỏ sần, vỏ nhẵn, quả nhiều hạt
quả khơng hạt quả một hạt …cho trẻ tìm và cắt dán đúng về môi trường sống


13
của cây các hành vi có lợi cho cây rau củ quả, các nhân tố có hại cho rau củ quả.

Video trẻ đang chơi phân loại các loại rau
Hay trong chủ điểm nước HTTN trẻ được khám phá sự đổi màu của nước
qua trò chơi pha màu


14

* Hoạt động ngoài trời
Hoạt động ngoài trời cũng là cơ hội rất tốt cho trẻ khám phá các sự vật
hiện tượng tự nhiên.
VD: Cho trẻ khám phá về các loại lá cây, hay các rau trong sân trường,
khám phá về cát, sỏi nước....


15

Video cô cùng trẻ quan sát các loại cây trong sân trường
III. Kết quả thực hiện
1.Khả năng áp dụng của giải pháp:
Giải pháp dạy trẻ 5-6 tuổi khám phá khoa học về môi trường xung quanh
của tôi rất dễ áp dụng, tôi đã áp dụng thành công trên lớp của mình và đã được ghi
nhận. Tơi hy vọng nó sẽ được áp dụng rộng rãi hơn trong phạm vi toàn huyện.
2.Hiệu quả lợi ích thu được do áp dụng giải pháp:
Qua một thời gian nghiên cứu áp dụng giải pháp tôi đã thu được kết quả
như sau
* Đối với trẻ :
Bảng so sánh cụ thể :
ST
T

Nội dung

1

Hiểu biết của trẻ về thế giới

Kết quả đầu
năm
Số trẻ đạt
12/28

43%

Kết quả cuối
năm
Số trẻ đạt
26/28
92%

Đánh
giá
Tăng


16
xung quanh
2
3

Trẻ tích cực tham gia vào hoạt

động khám phá khoa học
Trẻ có kỹ năng quan sát, so sánh,

14/28

50%

11/28

39%

phân loại.

27/28

96,4%

26/28

92%

49%
Tăng
46,4%
Tăng
53%

* Đối với giáo viên :
Bản thân tôi đã thực sự nâng cao tay nghề trong việc tổ chức cho trẻ tiếp
cận và khám phá khoa học .

Tơi cảm thấy mình tự tin hơn trong việc tổ chức cho trẻ khám phá khoa
học về môi trường xung quanh.Tôi đã khảng định được vai trị của mình trong
việc giúp trẻ khám phá khoa học về môi trường xung quanh .
Những phương pháp tôi sử dụng đã được đồng nghiệp hưởng ứng và vận
dụng vào việc tổ chức hoạt động khám phá khoa học tại trường đạt hiệu quả .
*Đối với phụ huynh :
Hiểu được tầm quan trọng của việc hướng trẻ đến với khoa học ngay từ
khi cịn nhỏ .
-Ngồi ra cịn thường xuyên sư tầm và tìm kiếm những nguyên vật liệu
giúp giáo viên phục vụ cho hoạt động .
IV. Kết luận:
1.Kết luận :
Khám phá khoa học về môi trường xung quanh cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi
là vô cùng quan trọng đây là tiền đề cho trẻ lên lớp mẫu giáo lớn. Bởi khi khám
phá khoa học về môi trường xung quanh sẽ phát triển ở trẻ óc quan sát chú ý ghi
nhớ có chủ định, tư duy logic …các hoạt động trí tuệ sẽ diễn ra liên tục thường
xuyên. Qua đó trẻ biết yêu cái đẹp cảm nhận cái đẹp mong muốn được tạo ra cái
đẹp, ni dưỡng lịng nhân ái, gần gũi yêu thương, giúp đỡ mọi người xung
quanh. Hơn thế trẻ tích lũy vốn kiến thức kinh nghiệm dần dần trong cuộc sống
hoạt động của mình. Trẻ mạnh dạn tự tin và biết cách giải quyết một số khó
khăn trong cuộc sống của mình.
2.Bài học kinh nghiệm:


17
Thông qua việc nghiên cứu và áp dụng giải pháp vào công tác giảng dạy
bản thân tôi rút ra được một số kinh nghiệm sau:
Là giáo viên mầm non những người ươm mầm xanh tương lai tạo dựng
thế hệ cho mai sau, để giúp trẻ có kỹ năng hoạt động khám phá khoa học về mơi
trường xung quanh tốt thì cô giáo mầm non cần:

-Cần cho trẻ hoạt động trong mơi trường hoạt động phong phú.
-Giáo viên phải có khả năng tìm tịi sáng tạo ra những cái mới để tạo ra
những tính thẩm mỹ cao và phù hợp với nhận thức của trẻ, qua đó thu hút sự chú
ý của trẻ tạo nguồn cảm hứng cho trẻ làm theo.
-Biết tích hợp lồng ghép nhẹ nhàng chuyên đề vào các hoạt động mọi lúc,
mọi nơi.
-Ln tìm tịi học hỏi qua sách báo, qua các phương tiện thông tin đại
chúng, qua chị em đồng nghiệp
-Luôn tự học hỏi để nâng cao trình độ chun mơn thơng qua dự giờ đồng
nghiệp và việc tiếp thu chuyên đề do Phòng Giáo dục và nhà trường tổ chức.
-Tổ chức cho trẻ tham gia các hoạt động khám phá khoa học về môi
trường xung quanh ở nhiều chủ đề khác nhau. Ngoài ra tổ chức các cuộc dạo
chơi trong thiên nhiên, tạo điều kiện phát triển óc thẩm mỹ, sáng tạo.
- Ln kết hợp linh hoạt sáng tạo các đồ dùng dạy học cho tiết học thêm
lôi cuốn, hấp dẫn.
- Người giáo viên cũng phải có lịng nhiệt tình, say xưa với cơng việc,
khơng ngừng học tập nâng cao kiến thức, gần gũi thương yêu trẻ, nắm vững kiến
thức kỹ năng cần hình thành cho trẻ, am hiểu tâm lý lứa tuổi trẻ, tích cực cho trẻ
hoạt động, luôn đổi mới phương pháp sáng tạo trong mọi hoạt động, biết cách
xây dựng môi trường học tập và cho trẻ và thực hiện tốt công tác tuyên truyền.
Trong thời gian không dài áp dụng "Một số giải pháp dạy trẻ 5-6 tuổi
khám phá khoa học về mơi trường xung quanh” chắc hẳn sẽ cịn nhiều thiếu sót
do năng lực của bản thân có hạn. Xong bản thân tơi đã cố gắng hết sức mình, rất
mong sự đóng góp ý kiến của các quý lãnh đạo để giải pháp của tơi được hồn
thiện hơn.


18
Tơi xin chân thành cảm ơn!
Hồng An, tháng 10 năm 2020

XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG

NGƯỜI LÀM GIẢI PHÁP

Phạm Quỳnh Liên