Luận văn thạc sĩ Tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân quận Cầu Giấy thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
------------/------------

BỘ NỘI VỤ
----/----

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

BẠCH KHÁNH HUYỀN

TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN
CHUYÊN MÔN THUỘC UỶ BAN NHÂN DÂN QUÂN
CẦU GIẤY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP LUẬT HÀNH CHÍNH

HÀ NỘI - NĂM 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
------------/------------

BỘ NỘI VỤ
----/----

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

BẠCH KHÁNH HUYỀN

TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN
CHUYÊN MÔN THUỘC UỶ BAN NHÂN DÂN QUÂN

CẦU GIẤY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP LUẬT HÀNH CHÍNH

Chun ngành: Luật hiến Pháp Luật Hành chính
Mã số: 8.38.01.02

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN KIÊN

HÀ NỘI - NĂM 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tơi, có
sự hỗ trợ từ Giảng viên hƣớng dẫn là TS. Trần Kiên. Nội dung nghiên cứu và
trích dẫn trong luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Các kết
quả nêu trong Luận văn chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ cơng trình nào khác.
Hà Nội, ngày …. tháng …. năm 20…..
Học viên

Bạch Khánh Huyền


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, các cô cùng các bạn trong lớp cao
học chuyên ngành Luật hiến pháp và Luật hành chính đã giúp đỡ tôi trong
thời gian học tập và nghiên cứu tại Học viện Hành chính Quốc gia.
Đặc biệt, cho phép tơi gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới thầy
TS.Trần Kiên, ngƣời đã tận tình giúp đỡ, chỉ bảo tơi hồn thành luận văn
Thạc sỹ này.

Kính chúc các thầy, cơ mạnh khỏe, thành công trong sự nghiệp.
Hà Nội, ngày …. tháng …. năm 20…
Học viên

Bạch Khánh Huyền


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ PHÁP LÝ VỀ TỔ CHỨC VÀ HOẠT
ĐỘNG CỦA CƠ QUAN CHUYÊN MÔN THUỘC ỦY BAN NHÂN DÂN
CẤP HUYỆN .................................................................................................. 14
1.1. Khái niệm, đặc điểm cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện............ 14
1.1.1. Khái niệm cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện..................... 14
1.1.2. Đặc điểm cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện ...................... 15
1.2. Chức năng của cơ quan chuyên môn thuộc UBND ................................. 17
1.3. Pháp luật về tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc UBND
cấp huyện......................................................................................................... 18
1.3.1. Đánh giá quy định của pháp luật về tổ chức cơ quan chuyên môn thuộc
UBND cấp huyện............................................................................................. 18
1.3.2. Hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện ............. 27
1.4. Vai trò của cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện ...................... 29
1.4.1. Việc tổ chức và hoạt động của các cơ quan chuyên môn của UBND
quyết định đến hoạt động quản lý nhà nước của UBND quận trên địa bàn .. 29
1.4.2. Hoạt động hiệu quả, chuyên sâu của các cơ quan chuyên môn thuộc
UBND .............................................................................................................. 30
1.4.3. Khả năng kết nối theo chiều dọc và chiều ngang tổ chức và hoạt động
của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND .................................................... 30
1.5. Các yếu tố bảo đảm hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp
huyện ............................................................................................................... 31

1.5.1. Các quy định của pháp luật .................................................................. 31
1.5.2. Sự chỉ đạo của cấp huyện uỷ và UBND cấp huyện............................... 31
1.5.3. Đội ngũ công chức ................................................................................ 32
1.5.4. Điều kiện vật chất, kỹ thuật, khoa học công nghệ ................................ 32


1.6. Liên hệ kinh nghiệm một số nƣớc trên thế giới ....................................... 33
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN
CHUYÊN MÔN THUỘC UBND QUẬN CẦU GIẤY ................................. 41
2.1. Thực trạng tổ chức, chức năng nhiệm vụ của cơ quan chuyên môn thuộc
UBND quận Cầu Giấy .................................................................................... 41
2.2. Về kết quả hoạt động của cơ quan chuyên mơn thuộc UBND quận Cầu
Giấy ................................................................................................................. 65
2.2.1. Đóng góp tích cực vào kết quả thực hiện nhiệm vụ kinh tế-xã hội của
UBND quận Cầu Giấy .................................................................................... 65
2.2.2. Đánh giá về kết quả đạt được ............................................................... 86
2.2.3. Hạn chế và nguyên nhân của hạn chế .................................................. 87
Chƣơng 3. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC VÀ HOẠT
ĐỘNG CỦA CƠ QUAN CHUYÊN MÔN THUỘC ỦY BAN NHÂN DÂN
QUẬN CẦU GIẤY........................................................................................... 91
3.1. Quan điểm của Đảng về hoàn thiện tổ chức và hoạt động của cơ quan
chuyên môn thuộc UBND quận Cầu Giấy ...................................................... 91
3.1.1. Quan điểm chung .................................................................................. 91
3.1.2. Quan điểm tiếp cận từ yêu cầu quản lý của địa phương ...................... 93
3.2. Giải pháp bảo đảm tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc
UBND quận Cầu Giấy .................................................................................... 94
3.2.1. Giải pháp chung .................................................................................... 94
3.2.2. Giải pháp cụ thể .................................................................................... 97
3.2.3. Giải pháp bảo đảm khác ..................................................................... 100
KẾT LUẬN ................................................................................................... 108

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................... 111


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nghĩa đầy đủ

CHLB

Cộng hòa liên bang

HĐND

Hội đồng nhân dân

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

CHXHCN

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

SL

Sắc lệnh

UBND

Ủy ban nhân dân

KT-XH

Kính tếs-xã hội


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Khởi đầu từ Ủy ban hành chính các cấp (theo Sắc lệnh số 63/SL ngày
22/11/1945 của Chủ tịch Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa về tổ chức
và hoạt động của Hội đồng nhân dân và Ủy ban hành chính), nay là Uỷ ban
nhân dân có vai trị quan trọng trong hệ thống cơ quan quản lý nhà nƣớc, là
thành tố trong hệ thống cơ quan thực hiện quyền hành pháp, là một bộ phận
trong cơ quan hành chính nhà nƣớc thống nhất mà cao nhất là Chính phủ. Ủy
ban nhân dân do Hội đồng nhân dân cùng cấp bầu, là cơ quan chấp hành của
Hội đồng nhân dân, cơ quan hành chính nhà nƣớc ở địa phƣơng, chịu trách
nhiệm trƣớc Nhân dân địa phƣơng, Hội đồng nhân dân cùng cấp và cơ quan
hành chính nhà nƣớc cấp trên.
Là cơ quan hành chính nhà nƣớc ở địa phƣơng, UBND các cấp nói
chung và cấp huyện nói riêng giữ vai trị quan trọng trong việc thực hiện chức
năng, nhiệm vụ quản lý nhà nƣớc về các lĩnh vực của đời sống xã hội trên địa
bàn ở địa phƣơng. Đây là các cấp tổ chức thực thi pháp luật, thi hành pháp
luật, chức năng, nhiệm vụ quyền hạn của UBND các cấp do đó có liên hệ mật
thiết, hàng ngày đến quyền, lợi ích của công dân, của cơ quan, tổ chức, cá
nhân trong xã hội. Việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của UBND các cấp
góp phần đƣa Hiến pháp, pháp luật vào thực tiễn cuộc sống, đáp ứng yêu cầu
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Để thực hiện chức năng, nhiệm vụ đó, các cơ
quan chun mơn thuộc UBND là các cơ cấu không thể thiếu, giúp UBND
đảm đƣơng đƣợc chức năng, nhiệm vụ của mình, tạo nên sự thống nhất của

nền hành chính.
Qua thực tiễn quản lý đời sống kinh tế-xã hội (KT-XH) ở địa phƣơng,
cùng với quá trình xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật về tổ chức và
hoạt động của chính quyền địa phƣơng, trong đó có UBND. Căn cứ vào yêu
1


cầu của thực tiễn từng giai đoạn, mà cơ cấu tổ chức, biên chế, chức năng
nhiệm vụ cụ thể của các cơ quan chun mơn thuộc UBND có những bƣớc
dần hoàn thiện, phúc đáp yêu cầu thực tiễn (nhƣ Sắc lệnh số 63/SL ngày
22/11/1945 của Chủ tịch Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa về tổ chức
và hoạt động của Hội đồng nhân dân và Ủy ban hành chính; Sắc lệnh số
77/SL ngày 21/12/1945 quy định về tổ chức chính quyền ở các thị xã, thành
phố; tiếp đó, các bản Hiến pháp của Nhà nƣớc ta (Hiến pháp năm 1946, Hiến
pháp năm 1959, Hiến pháp năm 1980, Hiến pháp năm 1992 và Hiến pháp
năm 2013 hiện nay) và nhiều văn bản pháp luật về tổ chức và hoạt động của
chính quyền địa phƣơng đƣợc ban hành qua các thời kỳ để điều chỉnh về tổ
chức và hoạt động của các cơ quan chính quyền địa phƣơng, trong đó có các
cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân).
Theo Luật tổ chức chính quyền địa phƣơng năm 2015, cơ quan chuyên
môn thuộc Ủy ban nhân dân đƣợc tổ chức ở cấp tỉnh, cấp huyện, là cơ quan
tham mƣu, giúp Ủy ban nhân dân thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc về
ngành, lĩnh vực ở địa phƣơng và thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo sự
phân cấp, ủy quyền của cơ quan nhà nƣớc cấp trên. Cơ quan chuyên môn
thuộc Ủy ban nhân dân chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, biên chế và công
tác của Ủy ban nhân dân, đồng thời chịu sự chỉ đạo, kiểm tra về nghiệp vụ
của cơ quan quản lý nhà nƣớc về ngành, lĩnh vực cấp trên. Việc tổ chức cơ
quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân phải bảo đảm phù hợp với đặc điểm
nông thôn, đô thị, hải đảo và điều kiện, tình hình phát triển kinh tế - xã hội
của từng địa phƣơng; bảo đảm tinh gọn, hợp lý, thông suốt, hiệu lực, hiệu quả

trong quản lý nhà nƣớc về ngành, lĩnh vực từ trung ƣơng đến cơ sở; không
trùng lặp với nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nƣớc cấp trên đặt tại
địa bàn. Về nguyên tắc, Chính phủ quy định cụ thể tổ chức và hoạt động của
cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện [34]. Thực
tiễn tổ chức và hoạt động của UBND cho thấy, các cơ quan này đã phát huy
2


vai trị tích cực, chủ động, là nhân tố quan trọng góp phần vào việc quản lý,
điều hành đất nƣớc từ trung ƣơng cho tới địa phƣơng đƣợc thống nhất.
Trong thời gian vừa qua, Đảng ta đã ban hành những chủ trƣơng quan
trọng làm nền tảng cho việc xây dựng và hoàn thiện bộ máy nhà nƣớc, cải
cách nền hành chính, trong đó có liên quan đến UBND và cơ quan chuyên
môn thuộc UBND:
- Tiếp tục sửa đổi, bổ sung, hồn thiện thể chế xây dựng chính quyền
địa phƣơng theo hƣớng phân định rõ hơn tổ chức bộ máy chính quyền đơ thị,
nơng thơn, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt; chủ động thí điểm ở
những nơi có đủ điều kiện.
- Quy định khung số lƣợng các cơ quan trực thuộc Hội đồng nhân dân,
Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện và khung số lƣợng cấp phó của các cơ
quan này. Căn cứ điều kiện cụ thể, tiêu chí và quy định khung của Trung
ƣơng, cấp uỷ địa phƣơng lãnh đạo việc sắp xếp, bố trí cho phù hợp.
- Rà sốt, điều chỉnh, sắp xếp tổ chức bộ máy, cơ chế hoạt động của
chính quyền địa phƣơng, góp phần đẩy mạnh cải cách hành chính, nhất là cải
cách thủ tục hành chính theo hƣớng dân chủ, công khai, minh bạch, chuyên
nghiệp; tổ chức thực hiện có hiệu quả mơ hình trung tâm phục vụ hành chính
cơng, cơ chế một cửa, một cửa liên thơng ở các cấp [2]; v.v…
Bên cạnh những mặt tích cực cơ bản, cho đến nay, tổ chức và hoạt
động của các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân vẫn còn bộc lộ
những bất cập nhất định, cơ cấu tổ chức chƣa thực sự hợp lý, chức năng chƣa

rõ ràng, cụ thể; so với yêu cầu đổi mới theo chủ trƣơng của Đảng, yêu cầu của
thực tiễn về việc xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền XHCN, tiếp tục xây dựng
và hồn thiện nền hành chính hiệu lực, hiệu quả thì còn chƣa đáp ứng đầy đủ
yêu cầu. Những tồn tại, hạn chế đáng chú ý có thể kể đến nhƣ: (i) Cơ cấu tổ
chức các cơ quan chuyên môn thuộc UBND quận cịn mang tính cào bằng,
chƣa phản ánh đƣợc tính đặc thù, chƣa thật phù hợp với yêu cầu thực tiễn
3


quản lý nhà nƣớc về KT-XH ở từng đơn vị hành chính; (ii) Tính chun
nghiệp, chun mơn hóa trong cơ cấu các cơ quan chuyên môn của UBND
chƣa thể hiện thật rõ, sâu sắc; (iii) Vấn đề vị trí việc làm trong các cơ quan
chuyên môn thuộc UBND quận chƣa đƣợc xác định trên cơ sở khoa học và
công việc; v.v…
Bên cạnh đó, với vị trí là đơn vị hành chính quận trong một địa bàn đơ
thị nhƣ thành phố Hà Nội, tính chất, đặc điểm đơ thị của đơn vị hành chính
quận Cầu Giấy cũng nhƣ các quận nội thành khác của thành phố Hà Nội cũng
đặt ra những yêu cầu khác so với ở nông thôn, thị xã, thành phố, bởi vì quận
là đơn vị hành chính nhân tạo, bản thân quận khơng độc lập, mà tồn diện là
đơ thị hóa, tính liên thơng cao, địi hỏi tập trung cao (là nơi tập trung dân cƣ,
có sự đa dạng trong thành phần dân cƣ, có mật độ dân số cao; về kinh tế - xã
hội: ở khu vực nội thành, nội thị kinh tế chủ yếu là phi nơng nghiệp, đa
ngành, đa lĩnh vực, có tốc độ phát triển cao, là địa bàn hoạt động của các loại
thị trƣờng, là nơi hội tụ và trao đổi thông tin, là nơi dễ nảy sinh các tệ nạn xã
hội và các hiện tƣợng làm mất ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Về cơ sở hạ tầng: Ở khu vực nội thành, nội thị có tính thống nhất, liên
thông và phức tạp, tạo thành những mạng lƣới, hệ thống đồng bộ, xuyên suốt
địa bàn, không phụ thuộc vào địa giới hành chính, địi hỏi quản lý tập trung,
thống nhất theo ngành là chủ yếu. Ở nông thơn cơ sở hạ tầng cịn đơn giản,
chƣa liên hồn và chƣa đồng bộ, đòi hỏi quản lý theo lãnh thổ là chủ yếu,

khơng có chức năng làm trung tâm và tính tập trung cao nhƣ ở đơ thị. Về địa
giới hành chính: cơ sở hạ tầng ở đơ thị là một chỉnh thể thống nhất nên việc
phân chia địa giới hành chính trong khu vực nội thành, nội thị chỉ có ý nghĩa
là khu vực hành chính, mang tính chất quản lý hành chính là chủ yếu. Về
quản lý, chức năng của chính quyền quận: ở đơ thị việc quản lý nhà nƣớc về
an ninh, trật tự an toàn xã hội, giao thông, điện, nƣớc, nhà ở, xây dựng, môi
trƣờng là những yêu cầu hàng ngày, phức tạp hơn so với các địa bàn khác. Về
4


chức năng: nhƣ có ý kiên đã nêu, chức năng chính của chính quyền ở địa
bàn đơ thị là tham gia phát triển các dịch vụ đô thị, quản lý trật tự đô thị, bảo
vệ môi trƣờng, xây dựng khu phố văn hóa và nếp sống thị dân…Do đó, nếu
tiếp tục áp dụng mơ hình tổ chức quản lý quận nhƣ huyện, phƣờng nhƣ xã là
không phù hợp với đối tƣợng quản lý. Vì đặc điểm này của địa bàn đơ thị
nhƣ quận Cầu Giấy, cũng địi hỏi tổ chức bộ máy chính quyền đơ thị, trong
đó có các cơ quan chun mơn thuộc UBND quận Cầu Giấy phải có đặc thù
riêng để đảm bảo cho việc quản lý nhà nƣớc và cung ứng dịch vụ công ở địa
bàn quận đƣợc thực hiện tập trung, thống nhất, thực sự tinh gọn, hiệu lực,
hiệu quả.
Do đó, yêu cầu đặt ra là cần tiếp tục nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý
luận và thực tiễn về cơ quan chuyên môn thuộc UBND, cụ thể là UBND
quận, trên cơ sở đó đề xuất những quan điểm, giải pháp để hoàn thiện tổ chức
và hoạt động của các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân trong điều
kiện Đảng và Nhà nƣớc ta đang chủ trƣơng đẩy mạnh tiến trình đổi mới và
chủ động hội nhập quốc tế hiện nay.
Về mặt lý luận, đã có những cơng trình nghiên cứu khác nhau về tổ
chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc UBND nói chung, tuy
nhiên, việc nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn
thuộc UBND cấp huyện, mà cụ thể là tổ chức và hoạt động của cơ quan

chuyên môn thuộc UBND quận Cầu Giấy thì chƣa có.
Từ những lý do trên, tơi chọn chủ đề: “Tổ chức và hoạt động của cơ
quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân quân Cầu Giấy, thành phố Hà
Nội” làm chủ đề nghiên cứu.
2. Tình hình nghiên cứu
Mặc dù chƣa có cơng trình nghiên cứu trực tiếp về tổ chức và hoạt
động của cơ quan chuyên môn thuộc UBND quận Cầu Giấy, song liên quan
đến chủ đề nghiên cứu của Đề tài, trong thời gian vừa qua, cũng đã có những
5


cơng trình nghiên cứu khoa học đề cập đến ở những khía cạnh, giác độ khác
nhau về tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp
huyện, có thể kể đến nhƣ:
- “Những vấn đề lý luận và thực tiễn về chính quyền địa phƣơng ở Việt
Nam hiện nay” (Lê Minh Thông, Nguyễn Nhƣ Phát đồng chủ biên, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 2002) là cơng trình nghiên cứu chun sâu
về kinh nghiệm, lịch sử xây dựng và phát triển chính quyền địa phƣơng ở
nƣớc ta [37]. Cuốn sách cũng chỉ ra những vấn đề cần đặt ra trong đổi mới tổ
chức và hoạt động của chính quyền địa phƣơng trong thời gian tới; trong cơng
trình nghiên cứu này, ít nhiều có một số khía cạnh liên quan đến việc nghiên
cứu hoàn thiện về tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc
UBND cấp huyện.
- “Đổi mới tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân dân cấp thành phố
trực thuộc trung ƣơng qua kinh nghiệm tổ chức và hoạt động của Ủy ban nhân
dân thành phố Hải Phòng”, tác giả Vũ Hữu Kháng, Luận văn thạc sỹ (2001)
[17]. Luận văn nghiên cứu thực tiễn tổ chức và hoạt động của UBND thành
phố Hải Phịng-thành phố trực thuộc Trung ƣơng; mặc dù khơng nghiên cứu
trực tiếp về tổ chức và hoạt động của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND
quận, huyện cụ thể của thành phố Hải Phịng, nhƣng trong cơng trình nghiên

cứu, tác giả cũng có có đề cập ở một khía cạnh nhất định (một số khái niệm,
kiến nghị, phân tích…) đến các cơ quan chuyên môn của UBND thành phố,
cấp huyện với vị trí là bộ phận cấu thành của bộ máy chính quyền địa
phƣơng, giúp UBND thành phố thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc đối với
ngành, lĩnh vực về KT-XH, Quốc phịng, an ninh…trên địa bàn có giá trị
nghiên cứu tham khảo.
- “Kinh nghiệm quốc tế về tự quản địa phƣơng và khả năng áp dụng tại
Việt Nam” (Nhà xuất bản Tƣ pháp), sách chuyên khảo, do TS. Nguyễn Văn
Cƣơng - Viện Khoa học pháp lý Bộ Tƣ pháp chủ biên (trên cơ sở kết quả
6


nghiên cứu do Viện Khoa học pháp lý Bộ Tƣ pháp chủ trì từ năm 2014 –
2015) [11]. Cơng trình nghiên cứu này đƣợc thực hiện, với mục đích nghiên
cứu làm rõ bản chất, mơ hình, kinh nghiệm tổ chức và vận hành chính quyền
địa phƣơng theo nguyên tắc tự quản địa phƣơng của một số quốc gia trên thế
giới, qua đó cung cấp những luận cứ khoa học và thực tiễn nhằm phục vụ việc
tiếp tục nghiên cứu đổi mới tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phƣơng
ở Việt Nam. Cơng trình nghiên cứu này cũng có đề cập đến một vài nét sơ bộ
về cơ cấu và vận hành của chính quyền cơ sở, trong đó có bộ máy giúp việc
của chính quyền hành chính cơ sở (có thể tạm so sánh nhƣ cấp huyện) trong
việc quản lý điều hành các công việc ở địa phƣơng.
- “Xây dựng Luật Tổ chức chính quyền địa phƣơng phù hợp với Hiến
pháp nƣớc CHXHCN Việt Nam” (kỷ yếu hội thảo), do Viện Nghiên cứu lập
pháp thuộc UBTVQH và Viện Rosa Luxemburg CHLB Đức chịu trách nhiệm
ấn bản, Nxb Lao động (2014) [48]. Một số bài viết, tham luận trong cuốn kỷ
yếu có đề cập đến những phƣơng hƣớng, một số nét về những vấn đề cần tập
trung điều chỉnh về mặt pháp lý trong việc xây dựng Luật tổ chức chính
quyền địa phƣơng trong điều kiện Hiến pháp 2013 đƣợc ban hành; mặc dù
không trực tiếp đề cập đến tổ chức và hoạt động của các cơ quan chuyên mơn

của UBND nói chung, song một số tham luận cũng có đề cập ở mức độ nhất
định về kinh nghiệm quốc tế liên quan đến tổ chức và hoạt động của chính
quyền cơ sở, trong đó có bộ máy giúp việc, hay thiết chế hỗ trợ, trợ giúp về
chuyên môn trong hoạt động của chính quyền địa phƣơng (có thể so sánh
tƣơng đối với chính quyền quận, huyện ở nƣớc ta) có ý nghĩa tham khảo.
- “Cải cách nền hành chính Việt Nam-Thực trạng và giải pháp”, Nxb
Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2009, sách do Ban Dân chủ pháp luật-Ủy ban
trung ƣơng MTTQ Việt Nam và Trung tâm nghiên cứu phát triển hỗ trợ cộng
đồng (CECODES) thuộc Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật Việt Nam
(VUSTA) phối hợp tổ chức nghiên cứu [5]. Cơng trình này nghiên cứu chủ
7


yếu về cải cách hành chính, cải cách hệ thống cơng vụ, hành chính cơng và
phát triển kinh tế, cải cách phát triển…ở Việt Nam, một số kinh nghiệm quốc
tế liên quan, cuốn sách có nêu một số giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả
quản lý của bộ máy hành chính nhà nƣớc, trong đó có bộ máy chính quyền
địa phƣơng trong bối cảnh đổi mới và hội nhập quốc tế của Việt Nam.
- “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới cơ cấu tổ chức, hoạt động của
chính quyền đơ thị” [39], tác giả Phan Trung Tuấn, Bộ Nội vụ, trên cơ sở
phân tích các quy định pháp luật và một số thực tiễn liên quan, tác giả có nêu
một số kiến nghị gợi mở hồn thiện pháp luật về chính quyền đơ thị, trong đó
có một số nội dung về tổ chức các cơ quan chuyên mơn của UBND; trong đó
có đề xuất quy định khung các cơ quan chuyên môn giúp việc cho UBND cấp
huyện; vấn đề tổ chức các cơ quan chuyên môn của UBND trong bối cảnh
mới; đây là những gợi mở hữu ích để tác giả tiếp tục tham khảo, kế thừa theo
hƣớng này khi nghiên cứu về tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn
thuộc UBND quận Cầu Giấy.
- “Đổi mới và hồn thiện cơ quan chun mơn thuộc Ủy ban nhân dân
cấp huyện từ thực tiễn thành phố Hồ Chí Minh”, Ths. Huỳnh Thu Thảo, Tạp

chí Khoa học Chính trị, số 4, năm 2011. Trong bài viết, đã đề cập thực tiễn
tổ chức và hoạt động của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện
trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh; tác giả chỉ ra những ƣu điêm, những
nhƣợc điểm, nguyên nhân; trên cơ sở yêu cầu thực tiễn, tác giả có đề xuất
một số gợi mở sơ lƣợc giải pháp về đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ
quan chuyên môn thuộc UBND thành phố Hồ Chí Minh theo yêu cầu cải
cách hành chính, tinh gọn, hiệu lực hiệu quả, gắn với xu thế quản lý đa
ngành, đa lĩnh vực [36].
- “Tổ chức và hoạt động của cơ quan hành chính nhà nƣớc ở địa
phƣơng trong điều kiện không tổ chức Hội đồng nhân dân huyện, quận,
phƣờng-Thực tiễn thí điểm tại tỉnh Nam Định”, luận văn thạc sỹ luật học, tác
8


giả Đỗ Thị Thanh Vân (2012). Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là tổ chức
và hoạt động của UBND huyện, quận, phƣờng gắn với điều kiện không tổ
chức cơ quan quyền lực nhà nƣớc ở địa phƣơng (HĐND) trên địa bàn đó.
Trong Luận án, tác giả nêu ý tƣởng cần xem xét điều chỉnh bộ máy các cơ
quan chuyên môn thuộc UBND theo hƣớng tinh gọn, hƣớng gắn với quản lý
đa ngành, đa lĩnh vực; kết hợp nguyên tắc quản lý theo ngành và quản lý theo
địa phƣơng; tác giả cũng cho rằng cơ quan chuyên môn thuộc UBND cần
đóng vai trị tích cực hơn trong việc giúp UBND, cũng nhƣ Chủ tịch UBND
thực hiện một cách hiệu lực, hiệu quả hơn chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà
nƣớc về các lĩnh vực ở địa phƣơng [47].
- Đổi mới tổ chức chính quyền đơ thị ở nƣớc ta hiện nay, Luận án tiến
sỹ, tác giả Phạm Văn Đạt (2012) [14]. Trong Luận án, tác giả tập trung chủ
yếu vào việc nghiên cứu đổi mới tổ chức chính quyền đơ thị, bên cạnh đó có
đề cập ở mức độ nhất định khi phân tích tổ chức và hoạt động của chính
quyền đơ thị, mà cụ thể là UBND trong mối quan hệ với cơ quan chuyên môn
của UBND, gắn với việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả của chính quyền đơ thị.

- “Giáo trình Luật hành chính Việt Nam”, Trƣờng Đại học Luật Hà
Nội, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, 2013 [42]. Trong ấn phẩm này, các tác
giả đã trình bày một số khái niệm về cơ quan chuyên môn thuộc UBND, về
cơ quan chuyên môn thuộc UBND các cấp, gắn với việc thực hiện chức năng,
nhiệm vụ của chính quyền địa phƣơng.
- “Đổi mới tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc Ủy
ban nhân dân ở Việt Nam hiện nay”, tác giả Tạ Quang Ngọc (2013), Luận án
tiến sỹ luật học [19]. Trong cơng trình nghiên cứu này, tác giả đã nghiên cứu
một cách khá có hệ thống, tồn diện về các vấn đề liên quan đến đổi mới tổ
chức và hoạt động của cơ quan chun mơn thuộc UBND ở Việt Nam nói
chung, gắn vói cả 3 cấp hành chính là cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã. Tuy
nhiên, đây là cơng trình nghiên cứu đƣợc thực hiện trƣớc thời điểm Hiến pháp
9


năm 2013, Luật tổ chức chính quyền địa phƣơng năm 2015 đƣợc ban hành;
nên chƣa cập nhật đƣợc tinh thần mới của Hiến pháp năm 2013, Luật tổ chức
chính quyền địa phƣơng năm 2015 về những tinh thần mới liên quan đến tổ
chức và hoạt động của chính quyền địa phƣơng, UBND nói chung, trong đó
có các cơ quan chuyên môn thuộc UBND ở cấp huyện hiện nay. Mặc dù vậy,
cách tiếp cận, nhiều thông tin, tƣ liệu của tác giả đƣợc đề cập là khá hữu ích.
- Tổ chức chính quyền đơ thị, nơng thơn theo Hiến pháp năm 2013, Tạp
chí Nghiên cứu lập pháp, số 19/2014, tác giả Thái Thị Tuyết Dung [12].
Trong bài viết này, tác giả có đề cập đến một số khía cạnh về các cơ quan
chuyên môn thuộc UBND , chủ yếu dừng ở mức nêu vấn đề trên cơ sở quy
định của Luật tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân năm 2003 và
các văn bản hƣớng dẫn thi hành.
- “Đổi mới tổ chức bộ máy chính quyền địa phƣơng và những vấn đề
đặt ra trong bối cảnh xây dựng Chính phủ kiến tạo ở Việt Nam hiện nay”, tác
giả TS. Bùi Thị Hải, Học viện Hành chính quốc gia, Tạp chí Cộng sản, 2018

[16]. Trên cơ sở phân tích các quy định của Hiến pháp năm 2013, Luật Tổ
chức chính quyền địa phƣơng năm 2015, tác giả có phân tích một số nội dung
liên quan đến tình hình đổi mới tổ chức bộ máy chính quyền địa phƣơng ở
nƣớc ta trong thời gian vừa qua, trong đó có nội dung liên quan đến đổi mới
tổ chức cơ quan chuyên môn thuộc UBND quận, huyện ở một số địa phƣơng
nhƣ Quảng Ninh, Bình Dƣơng, thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Long
An…Tác giả cũng nêu một số kiến nghị mang tính khái quát nhằm tiếp tục
đổi mới tổ chức bộ máy chính quyền địa phƣơng ở nƣớc ta.
- “Tổ chức, sắp xếp lại các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân
trong giai đoạn hiện nay”, Tạp chí Tổ chức Nhà nƣớc (tcnn.vn) ngày
08/3/2019, PTS.TS. Trần Thị Diệu Oanh [20]. Trong bài viết, tác giả đã phân
tích một số yêu cầu, kết quả việc xây dựng, ban hành kế hoạch và lộ trình sắp
xếp, tinh giản các đầu mối, tăng hiệu quả, giảm gánh nặng cho ngân sách và
10


một số giải pháp mang tính nguyên tắc chung nhất nhằm sắp xếp cơ quan
chuyên môn thuộc UBND. Đây cũng là các ý tƣởng gợi mở để tiếp tục hoàn
thiện chủ đề nghiên cứu; v.v…
Nhìn chung, các cơng trình nghiên cứu nêu trên, ở những chừng mực
khác nhau, đã tiếp cận, phản ánh các khía cạnh liên quan đến đối tƣợng
nghiên cứu của đề tài và có giá trị tham khảo hữu ích. Kế thừa những kết quả
đó, phù hợp với phạm vi nghiên cứu, Đề tài đƣợc thực hiện nhằm nghiên cứu
theo hƣớng cố gắng vừa làm rõ hơn về khía cạnh lý luận, đồng thời hệ thống,
tập trung và cập nhật hơn về tổ chức và hoạt động các cơ quan chuyên môn
thuộc UBND quận Cầu Giấy trong bối cảnh hiện nay.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1 Mục đích nghiên cứu
Đề tài hƣớng đến việc đề xuất những quan điểm khoa học và giải pháp
khả thi đối với tổ chức và hoạt động của các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ

ban nhân dân ở nƣớc ta nói chung hiện nay; cũng nhƣ đối với các cơ quan
chuyên môn thuộc UBND quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội nói riêng.
3.2 Nhiệm vụ nghiên cứu
- Thứ nhất, phân tích các quan điểm có liên quan để đƣa ra khái niệm
phù hợp về cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân, tổ chức và hoạt
động của cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân ở nƣớc ta hiện nay.
- Thứ hai, nghiên cứu thực trạng về tổ chức và hoạt động của các cơ
quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân ở nƣớc ta hiện nay, chỉ ra ƣu điểm
và hạn chế trong thực tiễn tổ chức và hoạt động của các cơ quan chuyên môn
thuộc Uỷ ban nhân dân quận Cầu Giấy, nguyên nhân dẫn đến tình trạng đó.
- Thứ ba, trên cơ sở đã phân tích, đề xuất một số quan điểm, giải pháp
nhằm góp phần nghiên cứu đổi mới, kiện toàn tổ chức và hoạt động của các
cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân quận Cầu Giấy.

11


4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1 Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của Đề tài ở đây là tổ chức và hoạt động của
các cơ quan chuyên môn của UBND quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội; các
chủ trƣơng, chính sách của Đảng, quy định của pháp luật có liên quan đến
tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân cấp
huyện nói chung.
4.2 Phạm vi nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu vấn đề tổ chức và hoạt động của các cơ
quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân dân quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội
thông qua các quy định của pháp luật có liên quan và trong thực tiễn tổ chức
thực hiện hiện nay.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu

Cơng trình đƣợc thực hiện trên cơ sở phƣơng pháp luận khoa học của
chủ nghĩa Mác-Lê Nin, trên cơ sở các quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện
chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; nghiên cứu về mối quan hệ giữa tổ chức
bộ máy nhà nƣớc mà cụ thể là cơ quan hành chính nhà nƣớc và cơ cấu tổ chức
và hoạt động của các thiết chế bên trong thuộc UBND ở địa phƣơng với điều
kiện kinh tế, xã hội, yêu cầu quản lý cụ thể của chính quyền đơ thị là thành
phố Hà Nội.
Đề tài nghiên cứu cũng đƣợc thực hiện trên cơ sở quan điểm, đƣờng lối
của Đảng Cộng sản Việt Nam, chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc về xây
dựng và hoàn thiện Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, về xây
dựng và hồn thiện chính quyền địa phƣơng theo hƣớng hoạt động hiệu lực,
hiệu quả, vì lợi ích của Nhân dân, vì Nhân dân phục vụ, trong đó có cơ quan
UBND, các thiết chế bên trong của UBND mà cụ thể là các cơ quan chuyên
môn của UBND, gắn với yêu cầu cải cách hành chính, yêu cầu của thực tiễn.

12


Việc nghiên cứu đƣợc tiến hành trên cơ sở vận dụng các phƣơng
pháp nghiên cứu cụ thể nhƣ phân tích và tổng hợp, phƣơng pháp so sách,
giải thích...
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
Kết quả nghiên cứu góp phần bổ sung, hoàn thiện và làm củng cố thêm
những vấn đề lý luận về tổ chức bộ máy cơ quan hành chính nhà nƣớc cũng
nhƣ tổ chức và hoạt động của các cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân
dân cấp huyện ở nƣớc ta hiện nay.
7. Kết cấu
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
nội dung nghiên cứu bao gồm 3 chƣơng:
Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên

môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện
Chương 2: Thực trạng tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn
thuộc Ủy ban nhân dân quận Cầu Giấy
Chương 3: Quan điểm, giải pháp bảo đảm tổ chức và hoạt động của cơ
quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân quận Cầu Giấy

13


Chƣơng 1
CƠ SỞ KHOA HỌC VÀ PHÁP LÝ VỀ TỔ CHỨC VÀ
HOẠT ĐỘNG CỦA CƠ QUAN CHUYÊN MÔN THUỘC ỦY BAN
NHÂN DÂN CẤP HUYỆN
1.1. Khái niệm, đặc điểm cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện
1.1.1. Khái niệm cơ quan chun mơn thuộc UBND cấp huyện
Mơ hình cơ quan quản lý nhà nƣớc ở bất kỳ quốc gia nào đều có những
cơ cấu tổ chức bên trong, phù hợp với đặc điểm thực tiễn quản lý của từng
quốc gia. Phạm vi quản lý nhà nƣớc ở cấp huyện cũng rất đa dạng, nên việc tổ
chức các cơ quan chuyên môn của UBND cấp huyện là điều kiện quan trọng,
không thể thiếu để cơ quan này thực hiện tốt đƣợc nhiệm vụ quản lý nhà nƣớc
trên địa bàn.
Ở nƣớc ta, cho đến hiện nay, cơ quan chuyên môn thuộc Uỷ ban nhân
dân (UBND) đƣợc tổ chức ở hai cấp (cấp tỉnh và cấp huyện) với các sở,
phòng tƣơng ứng. Về mặt chức năng, nhiệm vụ, các phòng thuộc UBND đƣợc
tổ chức ở cấp tỉnh, cấp huyện hiện nay là cơ quan tham mƣu, giúp UBND
thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc về ngành, lĩnh vực ở địa phƣơng và
thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo sự phân cấp, uỷ quyền của cơ quan
nhà nƣớc cấp trên [34, khoản 1, Điều 9].
Ở cấp huyện, phòng là cơ quan tham mƣu giúp UBND cấp huyện thực
hiện chức năng quản lý nhà nƣớc về ngành, lĩnh vực ở địa phƣơng và thực

hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn theo sự uỷ quyền của UBND cùng cấp và
theo quy định của pháp luật, bảo đảm sự thống nhất quản lý của ngành hoặc
lĩnh vực cơng tác từ Trung ƣơng đến cơ sở. Phịng chịu sự chỉ đạo, quản lý về
tổ chức biên chế và cơng tác của UBND cùng cấp. Phịng chịu sự kiểm tra,
hƣớng dẫn chuyên môn nghiệp vụ của cơ quan quản lý nhà nƣớc về ngành,
lĩnh vực cấp trên. Ngƣời đứng đầu cấp phịng có trách nhiệm báo cáo với
14


UBND và Chủ tịch UBND cùng cấp, đồng thời báo cáo với cơ quan chủ quản
và phòng báo cáo với sở; báo cáo trƣớc Hội đồng nhân dân (HĐND) cùng cấp
khi đƣợc yêu cầu.
Nhƣ vây, từ quy định của pháp luật hiện hành, có thể đƣa ra khái niệm
cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện nhƣ sau: cơ quan chun mơn
thuộc UBND cấp huyện là cơ quan có chức năng tham mƣu, giúp UBND cấp
huyện thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc về ngành, lĩnh vực ở địa phƣơng
và thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn theo sự phân cấp, uỷ quyền của cơ
quan nhà nƣớc cấp trên, cũng nhƣ thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác
theo quy định của pháp luật.
1.1.2. Đặc điểm cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện
Nghiên cứu các quy định pháp luật liên quan, từ thực tiễn tổ chức và
hoạt động của cơ quan chun mơn thuộc UBND cấp huyện, có thể thấy cơ
quan chun mơn thuộc UBND cấp huyện có những đặc điểm nhƣ sau:
Thứ nhất, cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện là các cơ cấu
bên trong của UBND cấp huyện; đây là các cơ quan thực hiện nhiệm vụ
quản lý nhà nƣớc về chuyên môn theo ngành, lĩnh vực nhƣng không phải là
cơ quan quản lý nhà nƣớc. Về mặt phạm vi nhiệm vụ, các cơ quan này có
nhiệm vụ, quyền hạn gắn với phạm vi địa bàn quản lý nhà nƣớc của UBND
cấp huyện
Thứ hai, về mặt cơ sở pháp lý thành lập, thông thƣờng, các cơ quan

chuyên môn thuộc UBND cấp huyện đƣợc thành lập và hoạt động trực tiếp
bởi các văn bản dƣới luật, thƣờng là các văn bản do Chính phủ ban hành. Mặc
dù hiện nay, Luật tổ chức chính quyên địa phƣơng năm 2015 có quy định về
cơ quan chun mơn thuộc UBND cấp huyện [34, Điều 27, Điều 48…],
nhƣng cơ bản mới chỉ dừng lại ở việc nêu cơ quan chuyên mơn thuộc UBND
cấp huyện có các phịng và cơ quan tƣơng đƣơng phịng, một số ít nội dung
liên quan, mà khơng đề cập cụ thể. Nhìn chung, việc khơng đƣợc điều chỉnh
15


một cách cụ thể trong các văn bản luật, pháp lệnh cho phép việc điều chỉnh về
cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ của các cơ quan chuyên môn của UBND
cấp huyện thuận tiện, nhanh nhạy hơn, kịp thời phúc đáp nhu cầu thực tiễn
khi có yêu cầu.
Thứ ba, xét về tính chất, hoạt động của các cơ quan chun mơn thuộc
UBND cấp huyện về cơ bản có chức năng tham mƣu, giúp việc cho UBND
cùng cấp mà cụ thể là Ủy ban nhân dân cấp huyện quản lý nhà nƣớc về
ngành, lĩnh vực ở địa phƣơng và thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn theo
sự ủy quyền của Ủy ban nhân dân cấp huyện và theo quy định của pháp luật;
góp phần bảo đảm sự thống nhất quản lý của ngành hoặc lĩnh vực công tác ở
địa phƣơng.
Các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện không phải là cơ
quan hành chính nhà nƣớc, thẩm quyền của các cơ quan này lệ thuộc, bị giới
hạn bởi thẩm quyền của UBND cấp huyện. Có thể nói, sự hình thành, phát
triển của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện phản ánh sự phân
công, phân cấp trong quản lý hành chính nhà nƣớc; qua đó phát huy tính năng
động, sáng tạo, hay tính tự chủ, tự chịu trách nhiêm của chính quyền địa
phƣơng, bảo đảm sự quản lý tập trung, thống nhất, góp phần đẩy mạnh phát
triển kinh tế-xã hội ở địa phƣơng trong điều kiện xây dựng nền kinh tế thị
trƣờng định hƣớng XHCN ở nƣớc ta hiện nay [15, tr.210].

Thứ tư, tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn thuộc UBND
cấp huyện chịu sự chi phối của nguyên tắc vừa bảo đảm sự chỉ đạo, quản lý
của UBND cùng cấp (về tổ chức, vị trí việc làm, biên chế cơng chức, cơ cấu
ngạch cơng chức và công tác); đồng thời vừa chịu sự chỉ đạo, kiểm tra, hƣớng
dẫn về chuyên môn nghiệp vụ của cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân
dân cấp tỉnh.
Thứ năm, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện đƣợc tổ
chức và hoạt động theo chế độ thủ trƣởng.
16


1.2. Chức năng của cơ quan chuyên môn thuộc UBND
Trƣớc hết, có thể thấy cơ quan chun mơn thuộc UBND cấp huyện
chịu sự chỉ đạo, quản lý về tổ chức, vị trí việc làm, biên chế cơng chức, cơ
cấu ngạch công chức và công tác của Ủy ban nhân dân cấp huyện, đồng thời
chịu sự chỉ đạo, kiểm tra, hƣớng dẫn về chuyên môn nghiệp vụ của cơ quan
chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Về nguyên tắc chung, và ở góc độ pháp lý cụ thể, chức năng của các cơ
quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện đƣợc thể hiện trên 02 khía cạnh
lớn nhƣ sau:
Thứ nhất, cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện; thực
hiện chức năng tham mƣu, giúp Ủy ban nhân dân cấp huyện quản lý nhà nƣớc
về ngành, lĩnh vực ở địa phƣơng. Về nguyên tắc, sự tồn tại của các cơ quan
chuyên môn của UBND thể hiện cách thức tổ chức công việc của cơ quan
quản lý nhà nƣớc ở địa phƣơng (UBND cấp huyện) về các lĩnh vực, hay
ngành cụ thể mà nếu khơng có bộ máy chun mơn hóa, cơ quan quản lý nhà
nƣớc ở địa phƣơng khơng thể tự mình thực hiện đƣợc vai trị, trách nhiệm
quản lý. Chức năng tham mƣu, tƣ vấn của các cơ quan chuyên môn thuộc
UBND cấp huyện thể hiện thông qua các hoạt động nhƣ: theo dõi, kiểm tra
tình hình hoạt động, kết quả hoạt động trong lĩnh vực quản lý theo địa bàn

lãnh thổ; xây dựng các dự thảo văn bản pháp luật để giúp UBND xem xét,
ban hành nhằm tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà
nƣớc đến cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân, công dân trên địa bàn; v.v…
Thứ hai, cơ quan chun mơn thuộc UBND cịn thực hiện một số
nhiệm vụ, quyền hạn quản lý nhất định theo sự ủy quyền của Ủy ban nhân
dân cấp huyện và theo quy định của pháp luật; góp phần bảo đảm sự thống
nhất quản lý của ngành hoặc lĩnh vực công tác ở địa phƣơng. Tuy nhiên, việc
thực hiện các nhiệm vụ theo ủy quyền này về bản chất khơng làm thay đổi
tính chất tham mƣu, giúp việc của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp
17


huyện. Tuy nhiên, ở đây có khía cạnh cần lƣu ý, là khơng phải mọi việc
UBND cấp huyện đều có thể ủy quyền cho cơ quan chuyên môn thuộc
UBND, mà phải trên cơ sở quy định của pháp luật cho phép về việc đó; trong
trƣờng hợp pháp luật khơng quy định, mà cơ quan chun mơn có tham gia ở
những cơng đoạn quản lý nhất định, thì cần đƣợc hiểu là việc cơ quan chuyên
môn thuộc UBND đang thực hiện nhiệm
1.3. Pháp luật về tổ chức và hoạt động của cơ quan chuyên môn
thuộc UBND cấp huyện
1.3.1. Đánh giá quy định của pháp luật về tổ chức cơ quan chuyên
môn thuộc UBND cấp huyện
Trong mơ hình tổ chức chính quyền địa phƣơng ở nƣớc ta hiện nay (3
cấp tỉnh, huyện, xã), thì cấp huyện đƣợc xác định là cấp trung gian, cấp xã là
cấp cơ sở của chính quyền địa phƣơng. Nằm trong cơ cấu tổ chức của UBND
cấp huyện, cơ cấu tổ chức và hoạt động của các cơ quan chun mơn thuộc
UBND có những bƣớc phát triển khác nhau qua các thời kỳ, theo yêu cầu
thực tiễn ở từng thời điểm.
* Ở giai đoạn trƣớc khi Hiến pháp năm 1992 đƣợc ban hành: sau khi
cách mạng tháng 8 năm 1945 thành cơng,, Ủy ban hành chính khơng thành

lập các cơ quan này; Sắc lệnh số 63/SL ngày 23/11/1945 quy định quyền hạn
của UBHC xã, huyện, tỉnh và kỳ chỉ kiểm sốt cơ quan chun mơn về cách
thức thừa hành nhiệm vụ. Đến Sắc lệnh số 77/SL ngày 21/12/1945 (tiết thứ 2,
khoản 5 Điều 39) của Chủ tịch Chính phủ lâm thời quy định cũng theo hƣớng
này. Theo Luật tổ chức HĐND và UBHC các cấp năm 1962, có quy định
cách thức thành lập cơ quan chuyên môn thuộc UBND do Hội đồng Chính
phủ quy định về thủ tục và nguyên tắc UBHC các cấp thành lập và bãi bỏ cơ
quan chuyên môn cùng cấp.
* Pháp luật về tổ chức cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện
giai đoạn sau khi ban hành Hiến pháp năm 1992:
18