Tài liệu Chế độ ăn - Dinh dưỡng - Tập luyện cho người bệnh gan (Phần 1&2) docx

Chế độ ăn - Dinh dưỡng - Tập luyện cho người bệnh gan
(Phần 1&2)
Phần 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
1.CÓ MỘT CHẾ ĐỘ TỐI ƯU CHO NHỮNG NGƯỜI BỆNH GAN
KHÔNG?
Một người không thể mong muốn đi đến phòng khám bác sĩ và yêu cầu
“ một chế độ ăn kiêng (chung(ngochasf)) cho bệnh gan”. Một chế độ ăn kiêng
toàn diện đơn giản thì không thể tồn tại. Nhiều yếu tố được coi không khả thi
đối với một chế độ ăn kiêng gan được chuẩn hóa, bao gồm những thay đổi
giữa những loại khác nhau của bệnh gan (ví dụ: bệnh gan rượu khác với bệnh
xơ gan mật nguyên phát) và các giai đoạn của bệnh gan (ví dụ: bệnh gan ổn
định không có nhiều tổn thương thì ngược với xơ gan mất bù không ổn định).
Thậm chí một trong những rắc rối y khoa khác của những người này mà
không liên quan đến bệnh gan của họ, như tiểu đường hay bệnh tim, cũng
phải được chú ý trong chế độ ăn. Mỗi một người có những yêu cầu dinh
dưỡng cá nhân của bản thân, và những yêu cầu này có thể thay đổi cùng thời
gian.
Hầu hết mọi người với bệnh gan đều thấy rằng ăn nhiều bữa nhỏ trong
suốt cả ngày thì là phương pháp tốt nhất, đạt tốt đa mức năng lượng và khả
năng tiêu hoá và hấp thu thức ăn. Tuy nhiên, nếu một người yêu cầu ăn ba
bữa trong một ngày thì hãy cố gắng theo câu nói “Ăn sáng như một ông vua,
ăn trưa như một hoàng tử, và ăn tối như một người cùng khổ”.
Điều quan trọng là nhớ sự khác nhau ở thành phần calori giữa những
nhóm thức ăn khác nhau. Trong khi protein và carbohydrate cung cấp 4
caroli trên 1 gram, thì mỡ cung cấp 9 caroli trên 1 gram. Cũng quan trọng để
biết rằng 1 gram cồn tương đương với 7 calori. Vì vậy cồn thật sự cũng cung
cấp nhiều năng lượng trong cấu trúc năng lượng cho cơ thể hơn protein và
carbohydrate và hơn nhỏ hơn một chút so với cung cấp của mỡ. Tuy nhiên,
trong khi cồn có thể cung cấp một vài mức năng lượng thì nó hoàn toàn
không có giá trị dinh dưỡng. Vì vậy, cồn được coi là cung cấp “những calori
vô nghĩa”.

2.NHỮNG HƯỚNG DẪN DINH DƯỠNG NÓI CHUNG ĐỐI VỚI
BỆNH GAN
Dù vậy, một chế độ ăn tối ưu cho một người với bệnh gan ổn định có
thể bao gồm tất cả những yếu tố được liệt kê bên dưới. (bạn sẽ chú ý thấy
rằng chế độ ăn kiêng này tương tự một chế độ ăn cho sức khỏe nói chung đối
với mọi người- thậm chí cả người không bệnh gan. Và, thực tế, nó chính xác
là như thế..)
- 60 đến 70% carbohydrate- tổng carbohydrate cơ bản, như mì ống và
bánh mì làm từ ngũ cốc.
- 20 đến 30% protein - chỉ thịt nạc động vật và/ hay protein thực vật
- 10 đến 20% mỡ đa không bão hòa
- 8 đến 12 ly nước (200—250ml) mỗi ngày
- 1000 đến 1500 miligram natri mỗi ngày
- Tránh số lượng quá nhiều các vitamin và khoáng chất, đặc biệt là
vitamin A, vitamin B3 và sắt.
- Không rượu
- Tránh những thực phẩm đã được chế biến
- Sử dụng thoải mái những trái cây và rau tươi
- Tránh sử dụng caffein quá mức - không nhiều hơn 1 đến 3 ly caffein -
trong những đồ uống mỗi ngày.
- Bổ sung vitamin D và calcium
- Vitamin C
- Chất chống oxy hoá như vitamin E hay CoQ10
- Glucosamin chondroitin
Khi con người ăn một chế độ ăn nhiều loại thức ăn, gan phải thường
xuyên hoạt động để chuyển hóa và cân bằng để đảm bảo rằng dinh dưỡng tốt
đến các cơ quan thích hợp. Ở một người khoẻ mạnh, hoạt động cân bằng này
xảy ra một cách tự động. Nhưng khi gan đã bị yếu hay suy yếu, nó sẽ có rắc
rối trong việc sắp đặt lại những chất dinh dưỡng khác nhau. Vì vậy mà chế
độ ăn kiêng của một người có vấn đề về gan là cần thiết. Nếu ăn những thức

ăn cân bằng một cách đúng đắn, thì gan sẽ không phải làm việc vất vả. Dinh
dưỡng là một mặt của bệnh tật nơi một người có nhiều mức độ điều khiển và
có thể tham gia tích cực vào tốc độ hồi phục bệnh và thu nhỏ khả năng những
tổn thương thêm vào. Những phần sau thảo luận những chất dinh dưỡng
khác nhau một cách chi tiết.

PHẦN 2: PROTEIN

Những Protein là những khối xây dựng chính mà cơ thể dùng để tạo
những thành phần cơ thể như cơ, tóc, móng, da và máu. Các protein cũng tạo
nên những thành phần quan trọng của hệ miễn dịch là kháng thể, giúp chống
lại bệnh tật. Việc ăn protein bình thường quan trọng để xây dựng và duy trì
khối cơ và chữa lành bệnh và tái tạo lại. Gan mang trách nhiệm đầu tiên cho
việc tạo ra một cách chắc chắn là những protein cũ đã bị phá huỷ và tái tạo
lại và những protein mới này luôn sẵn sàng. Những protein cũng có thể được
dùng như một nguồn năng lượng, mặc dù chúng không có hiệu quả như
carbohydrate và mỡ. Chúng chỉ được dùng như một nguồn năng lượng ở
hoàn cảnh sau: như thiếu ăn hay tại giai đoạn cuối của bệnh gan khi cơ thể
bắt đầu phá huỷ bản thân cơ của chính nó để duy trì sự sống một cách tuyệt
vọng. Khi hủy cơ biểu hiện rõ nhất của cơ thể là gầy sa sút, thiếu hụt cơ bắp,
có thể chỉ còn “da bọc xương”.
Tuy protein như là một thành phần sống còn của cơ thể nhưng nhiều
người tin tưởng một cách sai lầm rằng họ ăn nhiều protein hơn thì sẽ tốt hơn.
Không chỉ sự tin tưởng đó là hướng dẫn sai lầm mà đối với một vài người gan
suy yếu thì việc tiến hành dinh dưỡng như thế có thể nguy hiểm thật sự. Rắc
rối là gan suy yếu thì không thể chuyển hoá được nhiều protein như gan khỏe
mạnh. Và khi gan suy yếu quá tải với protein thì bệnh não có thể xảy ra. Cuối
cùng, những chế độ ăn cao protein đã được chứng minh làm kiệt sức hoạt
động của hệ thống enzyme cytochrome P-450, hệ thống có trách nhiệm
chuyển hoá thuốc. Hoạt động quá sức này làm gia tăng khả năng mà thuốc

quay trở thành độc tố bởi sản phẩm do gan tổn thương tạo ra.
1/NHỮNG ĐỀ NGHỊ CHẾ ĐỘ ĂN ĐỐI VỚI PROTEIN

Khi một người nghĩ đến protein, một cái hamburger ngon lành hay
một con gà quay có thể được nghĩ đến. Tuy nhiên, nhớ rằng protein có nguồn
gốc thực vật cũng tốt như protein có nguồn gốc từ động vật (xem bảng 23.1
dùng cho những chất chứa protein của những thức ăn thông thường). Ăn
protein phải được điều chỉnh theo cân nặng của cơ thể và mức độ của biểu
hiện suy yếu gan. Khoảng 0,8 gram protein trên kg cân nặng cơ thể (2,2
pounds) được đề nghị cho chế độ ăn mỗi ngày của những người với bệnh gan
ổn định. Tổng lượng protein ăn vào vào khoảng 40 đến 100 gram mỗi ngày -
tương đương từ 20 đến 30 % số calori có nguồn gốc từ protein mà một người
nên ăn vào thật sự.
Khi chọn ăn đạm động vật, điều quan trọng là chọn những miếng nạc
của thịt (mỡ thấp) như cá, thịt gà trắng, và thịt gà tây trắng. Hãy giữ quan
điểm là cho dù những miếng nạc nhất của thịt đỏ thì lượng mỡ cũng cao.
Trên thực tế, xấp xỉ 50 đến 75% lượng calori từ hầu hết thịt đỏ đến thật sự từ
mỡ! Thậm chí một miếng thịt xén lọc thật kỹ của thịt nạc đỏ có thể nguồn gốc
khoảng 50% số lượng calori có từ mỡ. Điều này có ý nghĩa quan trọng đối với
những người có bệnh gan bởi vì sẽ thừa cân nặng, khi một chế độ ăn nhiều
mỡ có thể gây ra những bất thường liên quan đến gan của một người. Những
người với bệnh gan không ổn định (xơ gan mất bù) cần giảm phần trăm đạm
động vật ăn vào và cần ăn hầu hết là đạm có nguồn gốc thực vật. Một chế độ
ăn đạm động vật cao (chứa nhiều amoniac) có thể thúc đẩy một giai đoạn của
bệnh não ở những người này. Những nhà nghiên cứu không chắc chắn đó là
nguyên nhân gây ra bệnh não, nhưng họ nghi ngờ là một lượng quá lớn
anomiac trong cơ thể có thể là một trong những lý do để bùng phát bệnh. Một
vài chế độ ăn cho người sụt cân bao gồm việc ăn một lượng lớn thịt đỏ (đạm
động vật). Những người xơ gan được khuyên tránh bất kỳ những chế độ ăn
như thế.

Bảng 23.1. Số lượng protein của những thức ăn thông thường