VẤN đề BIỆN CHỨNG GIỮA cái RIÊNG và cái CHUNG TRONG TRIẾT học MAC LENIN và ý NGHĨA của nó đối với CUỘC SỐNG và VIỆC học tập của SINH VIÊN HIỆN NAY

lOMoARcPSD|9242611

TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIAO THƠNG VẬN TẢI TP. HỒ CHÍ MINH
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN
VẤN ĐỀ BIỆN CHỨNG GIỮA CÁI RIÊNG VÀ CÁI CHUNG
TRONG TRIẾT HỌC MAC- LENIN VÀ Ý NGHĨA CỦA NÓ ĐỐI
VỚI CUỘC SỐNG VÀ VIỆC HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN HIỆN
NAY

Lê Thị Như Quỳnh - 2054020188 - 010100510515
Giảng viên hướng dẫn: ThS. Trần Thị Phương

Thành phố HồChí Minh - 2021

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài..........................................................................................1
2. Mục tiêu........................................................................................................2
3. Phương pháp nghiên cứu..............................................................................2
4. Kết cấu của tiểu luận....................................................................................3
NỘI DUNG
1. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA BIỆN CHỨNG GIỮA CÁI RIÊNG VÀ
CÁI CHUNG .....................................................................................................4
1.1 Phạm trù cái riêng và cái chung……………………………………………...4

1.2Quan hệ biện chứng giữa cái riêng và cái chung..............................................4
1.2.1 Quan điểm về cái riêng và cái chung trước triết học Mác.......................4
1.2.2 Quan niệm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về mối quan hệ giữa cái
riêng và cái chung............................................................................................5
1.3

Ý nghĩa phương pháp luận........................................................................6

2.Ý NGHĨA CỦA BIỆN CHỨNG GIỮA CÁI RIÊNG VÀ CÁI CHUNG
TRONG TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN ĐỐI VỚI CUỘC SỐNG VÀ HỌC TẬP
CỦA SINH VIÊN HIỆN NAY...............................................................................7
2.1 Ý nghĩa của biện chứng giữa cái riêng và cái chung trong triết học Mác –
Lênin đối với cuộc sống của sinh viên hiện nay.................................................8
2.2 Ý nghĩa của biện chứng giữa cái riêng và cái chung trong triết học Mác –
Lênin đối với việc học tập của sinh viên hiện nay..............................................9
KẾT LUẬN..........................................................................................................10
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................11

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Bước vào thế kỉ XIX, trong xu thế tồn cấu hóa, cuộc cách mạng khoa học
công nghệ phát triển mạnh dẫn đến chúng ta buộc phải đang sống trong một kỷ
nguyên của tri thức, địi hỏi mỗi người phải được đào tạo trình độ học vấn, năng
lực và tu dưỡng đạo đức , ý thức lao động, ý thức cộng đồng, bảo vệ tài nguyên,
môi trường… để đáp ứng yêu cầu của sự biến đổi khoa học công nghệ cũng như

sự biến đổi ngày càng nhanh của xã hội. trong sự nghiệp đổi mới đất nước, tiến
lên xây dựng chủ nghĩa xã hội với mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh. Hiện nay, con người và nguồn nhân lực được coi là yếu
tố quan trọng hàng đầu, quyết định sự phát triển nhanh, hiệu quả, bền vững của
đất nước. Chúng ta phải khẳng định rằng con người vừa là mục tiêu vừa là động
lực của phát triển kinh tế xã hội. Đồng thời những con người ấy phải có tri thức
và đạo đức. Khi đặt mỗi cá nhân vào mối quan hệ gia đình, nhà trường và xã hội
ta lại càng thấy tầm quan trọng giữa mỗi liên hệ chung- riêng. Theo quan điểm
triết học Mac- Lenin: “ Cái riêng xuất hiện chỉ tồn tại được trong một khoảng
thời gian nhất định và khi nó mất đi sẽ không bao giờ xuất hiện lại, cái riêng là
cái không lặp lại. Cái chung tồn tại trong nhiều cái riêng, khi một cái riêng nào
đó mất đi thì những cái chung tồn tại trong cái riêng đó sẽ khơng mất đi, mà nó
vẫn tồn tại ở nhiều cái riêng khác.”
Để tìm hiểu một cách rõ ràng hơn về mối quan hệ biện chứng giữa cái
riêng, cái chung và cái đơn giản nhất cũng như áp dụng chúng vào cuộc sống em
chọn đề tài: “ Vấn đề biện chứng giữa cái riêng và cái chung trong triết học Mác1

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

Lenin và ý nghĩa của nó đối với cuộc sống và việc học tập của sinh viên hiện
nay.”
2. Mục tiêu
Tiểu luận được chọn để thực hiện nhằm 3 mục tiêu gồm:
Phân tích và tìm hiểu quan hệ biện chứng giữa cái riêng và cái chung trong
triết học Mác - Lênin.
Liên hệ được cơ sở lý thuyết với các vấn đề ý nghĩa thực tiễn của nó đối với
cuộc sống và học tập của sinh viên hiện nay và tìm ra các giải pháp giải quyết

những vấn đề đó.
Từ tiểu luận giúp mọi người hiểu được nội dung và ý nghĩa to lớn của quan
hệ biện chứng giữa cái riêng và cái chung trong triết học Mác – Lênin một cách
dễ hiểu nhất để áp dụng vào cuộc sống và học tập.
3. Phương pháp nghiên cứu
Tiểu luận được tiến hành bởi các phương pháp sau:
Phương pháp được sử dụng ở 1 là phương pháp phân tích các khái niệm,
các quan điểm quan hệ để làm rõ và phương pháp tổng hợp các cơ sở lý luận rút
ra ý nghĩa phương pháp luận.
Phương pháp được sử dụng ở 2 là phương pháp liên hệ thực tiễn, phân tích
vấn đề và đưa ra cách giải quyết theo quan hệ biện chứng giữa cái riêng và cái
chung trong triết học Mác - Lênin.

2

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

4. Kết cấu của tiểu luận
Ngoài phần mở đầu và kết luận thì Tiểu luận được chia làm hainội dung
chính như sau:
-Những vấn đề cơ bản của biện chứng giữa cái riêng và cái chung trong triết
học Mác – Lênin.
-Ý nghĩa của biện chứng giữa cái riêng cái chung trong triết học Mác –
Lênin đối với cuộc sống và học tập của sinh viên hiện nay.

3

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

1.
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA BIỆN CHỨNG GIỮA CÁI RIÊNG VÀ
CÁI CHUNG TRONG TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN
1.1.

Phạm trù cái riêng cái chung:
- Cái riêng là phạm trù chỉ một sự vật hiện tượng nhất định.
- Cái chung là phạm trùm triết học dùng để chỉ những mặt, thuộc tính

của sự vật, hiện tượng nào đó mà cịn được lặp lại ở sự vật hiện tượng hay quá
trình riêng lẻ khác.
- Cái đơn nhất là phạm trù để chỉ những nét, những mặt, những thuộc
tính chỉ có ở một sự vật, một kết cấu vật chất mà không lặp lại ở sự vật, hiện
tượng, vật chất nào khác.
1.2.

Quan hệ biện chứng giữa cái riêng và cái chung:
1.2.1. Quan điểm về cái riêng và cái chung trước triết học Mac:
Trong lịch sử triết học có hai quan điểm trái ngược nhau về mối quan hệ

giữa cái riêng và cái chung
+ Phái duy thực cho rằng, cái riêng chỉ tồn tại tạm thời, thống qua,
khơng phải tồn tại vĩnh viễn, chỉ có cái chung mới tồn tại vĩnh viễn, thật sự độc
lập với ý thức con người. Cái chung không phụ thuộc vào cái riêng mà còn sinh
ra cái riêng.

+ Phái duy danh cho rằng, chỉ có cái riêng tồn tại thực sự, còn cái chung
là những tên gọi trống rỗng, do tư tưởng con người bịa đặt ra, không phản ánh
cái gì trong hiện thực.

4

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

 Cả hai quan điểm của phái duy danh và duy thực đều sai lầm ở chỗ họ
đã tách cái riêng ra khỏi cái chung, tuyệt đối hóa cái riêng, phủ nhận cái
chung hoặc ngược lại. Họ không thấy sự tồn tại khách quan và mối quan
hệ giữa cái riêng và cái chung.
1.2.2 Quan niệm của chủ nghĩa duy vật biện chứng về mối quan hệ
giữa cái riêng và cái chung
Phép biện chứng duy vật khẳng định cái chung, cái riêng, thực sự tồn tại
khách quan và tồn tại trong mối quan hệ biện chứng. Cụ thể:
- Cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng và thông qua cái riêng để biểu hiện
sự tồn tại của nó. Vì thế, khơng thể có cái chung thuần túy tồn tại biệt lập ngoài
cái riêng.
VD: Cùi dày, nhiều múi, rất nhiều tép là cái chung giữa các quả bưởi. Rõ
ràng, cùi, múi, tép ở đây (cái chung) chỉ là phải tồn tại trong một quả bưởi nhất
định (cái riêng)
- Cái riêng chỉ tồn tại chỉ tồn tại trong mối liên hệ với cái chung. Bởi vậy,
khơng có cái riêng tồn tại tuyệt đối với cái chung.
VD: Nền kinh tế của mỗi quốc gia có những đặc điểm riêng phong phú là
những cái riêng. Nhưng bất cứ nền kinh tế nào cũng chịu những quy luật chung
như quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ của lực lượng lao

động,...
- Cái chung là bộ phận của cái riêng nhưng lại sâu sắc hơn cái riêng vì cái
chung phản ánh những thuộc tính, những mối liên hệ ổn định, tất nhiên, lặp lại ở
những cái riêng cùng loại. Còn cái riêng là cái tồn bộ, phong phú hơn cái chung
vì bất cứ cái riêng nào bên cạnh những thuộc tính được lặp lại ở các sự vật khác
mỗi cái riêng đều chứa đựng cái đơn nhất.

5

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

VD: Người nông dân VN bên cạnh những cái chung của nông dân trên thế
giới là sản xuất nông nghiệp, sống ở nơng thơn,…cịn có đặc điểm riêng là chịu
ảnh hưởng bởi nền văn hóa làng xã, điều kiện tự nhiên nên rất cần cù lao động và
chịu khó
- Cái đơn nhất và cái chung có thể chuyển hóa lẫn nhau trong quá trình phát
triển của sự vật trong những điều kiện nhất định.( Sự chuyển hóa từ cái đơn nhất
thành cái chung là biểu hiện của quá trình cái mới ra đời thay thế cái cũ. Ngược
lại sự chuyển hóa cái chung thành cái đơn nhất là biểu hiện của quá trình cái cũ,
cái lỗi thời bị phủ định)
VD: Qúa trình phát triển của một lồi sinh vật có thể xuât hiện một số biến
dị ở một vài cá thể riêng biệt, sau đó biểu hiện thành đặc tính mà khi ngoại cảnh
thay đổi nó trở nên phù hợp thì đặc tính đó dược bảo tồn và duy trì ở nhiều thế
hệ sau. Ngược lại những đặc tính đó khơng phù hợp nó sẽ mất dần đi và trở
thành cái đơn nhất.
1.3.

Ý nghĩa phương pháp luận

Từ việc phân tích mối quan hệ biện chứng giữa cái riêng và cái chung tá rút
ra ý nghĩa phương pháp luận trong nhận thức và thực tiễn như sau :
- Vì cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng, thông qua cái riêng nên chỉ có thể
tìm cái chung trong cái riêng chứ không phải từ ý muốn chủ quan của con người
hoặc bên ngoài cái riêng.
- Cái chung là cái sâu sắc, cái bản chất nên nhận thức phải nhằm tìm ra cái
chung, trong hoạt động thực tiễn phải dựa vào cái chung để tìm ra cái riêng.
- Phải thấy được mối quan hệ qua lại giữa cái chung và cái riêng để khi áp
dụng cái chung vào những trường hợp riêng biệt không rơi vào tả khuynh, giáo
điều bằng cách cá biệt hóa, khơng áp dụng rập khn, máy móc cái chung. Để
6

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

khắc phục bệnh hữu khuynh xét lại thì phải tránh tuyệt đối cái đơn nhất, xem
thường cái chung.Và để tránh khỏi tình trạng mị mẫm tùy tiện, kinh nghiệm chủ
nghĩa thì khi giải quyết vấn đề riêng khơng thể khơng đặt trong mối quan hệ với
những vấn đề chung liên quan đến vấn đề riêng đó.
- Trong q trình phát triển của sự vật, ở những điều kiện nhất định, cái đơn
nhất có thể biến thành cái chung và ngược lại. Vì vật trong hoạt động thực tiễn
cần tạo điều kiện thuận lợi cho cái đơn nhất biến thành cái chung nếu cái đớn
nhất đó có lợi cho con người và ngược lại, biến cái chung thành cái đơn nhất nếu
cái chung đó là khơng cần thiết và bất lợi cho con người.
2.
Ý NGHĨA CỦA BIỆN CHỨNG GIỮA CÁI RIÊNG VÀ CÁI CHUNG

TRONG TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN ĐỐI VỚI CUỘC SỐNG VÀ HỌC
TẬP CỦA SINH VIÊN HIỆN NAY
2.1Ý nghĩa của biện chứng giữa cái riêng và cái chung trong triết học
Mác – Lênin đối với cuộc sống của sinh viên hiện nay
 Quan hệ giữa bản thân và gia đình.
Trong bất kỳ một mối quan hệ nào cũng đều chứa đựng những nét chung và
nét riêng biệt vậy nên trước tiên em đi xét về mối quan hệ giữa bản thân và gia
đình:
- Gia đình là tổ ấm là nơi chở che là bến bờ vững chắc cho mỗi cá nhân,
mỗi
con người. Ngồi ra, nơi đây cịn là một tổ hợp của các chỉnh thể có các mối liên
hệ với nhau như vợ-chồng, cha mẹ-con, cháu –ông,bà... họ sống hạnh phúc, đầm
ấm và chan hịa. Ở đó tình thương được tồn tại, được vun đắp và gieo trồng trong
mỗi con người. Còn bản thân là một cái riêng mang những đặc tính riêng biệt về
7

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

tính cách, học vấn, nhận thức, cách giao tiếp,.... cái riêng này tạo nên sự khác
biệt
cho mỗi thành viên trong gia đình.
Cụ thể hóa một chút ta thấy mỗi con người sinh ra đểu có họ tên, ngày
tháng năm sinh, có các đặc điểm nhận dạng dấu vân tay,vân tai... đặc điểm di
truyền như ADN, tính cách: nhu mì, hiền lành... tất cả những đăc điểm đó tạo
nên
sự khác biệt giữa các thành viên với nhau cũng như giữa những con ngưới với
conngười trong một xã hội. Còn đối với gia đình, khi ta nhắc đến 2 từ đó thơi thì

tacũng có thể hình dung ra được những đặc điểm chung nhất để tạo nên một
giađình đó là mỗi thành viên trong gia đình đó có mối liên hệ với nhau về mặt
huyếtthống hay có mối liên hệ vể mặt luật pháp: ông, bà, cha,me, con ,anh chị
em... Tấtcả họ cùng sống trong một mái nhà cùng lao động, cùng sinh hoạt, cùng
xây đắpnên một gia đình hồn chỉnh hơn. Và gia đình là nơi dưỡng dục về thể
chất, tinhthần, hình thành nhân cách cho mỗi con người trong xã hội.
- Từ trường học đầu tiên này, mỗi cá nhân được những người thầy thân yêu là
cha mẹ, ông bà giáo dục kiến thức, kỹ năng sống để có thể thích ứng, hịa nhập
vàođời sống cộng đồng như cách ứng xử giữa các thành viên gia đình (cha mẹ
thươngyêu chân thành, tôn trọng, giúp đỡ nhau; cha mẹ, ông bà vừa yêu quý, vừa
nghiêmkhắc và bao dung với con cháu), giữa gia đình với họ hàng, với láng
giềng, vớicộng đồng (trọng nhân nghĩa, làm điều thiện, sống chan hòa, ghét thói
gian tham,điều giả dối), qua đó giúp con cháu tiếp thu một cách tự nhiên, nhẹ
nhàng nhữngbài học cuộc đời nhưng lại tác động mạnh mẽ đến quá trình hình
thành và pháttriển nhân cách.
- Trong gia đình, người già được chăm sóc khỏe mạnh, vui vẻ lạc quan,
truyền lại cho con cháu vốn sống, cách ứng xử đẹp. Nơi đó, con cái biết yêu
8

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

kính, vâng lờicha mẹ, vợ chồng quan tâm chia sẻ vui buồn cực nhọc với nhau…
Ở đó, mỗi ngườicảm nhận được sự gần gũi, thân thương: từ khoảng sân, mái nhà,
chiếc giường, …đến những quan hệ họ hàng thân thiết.
->Từ đó khi đi phân tích mối quan hệ giữa bản thân với gia đình ta nên nghĩ
ngay đến sự tác động qua lại giữa chúng. Bản thân là một cái riêng, chứa
nhữngcái riêng góp phần vào cái chung- “gia đình” để tạo nên cái riêng biệt cho

cái chung đó. Và cũng từ những cái chung căn bản đó chúng ta gần gũi, gắn kết,
cótinh thần trách nhiệm hơn đối với gia đình tuy nhiên khơng hề đánh mất đi
cáiriêng, sở trường của bản thân bởi chính mái ấm đó đã tạo điều kiện cho cái
riêng phát triển mạnh mẽ hơn, do được đáp ứng đầy đủ về nhu cầu vật chất và
tinh thần.
2.2Ý nghĩa của biện chứng giữa cái riêng và cái chung trong triết học
Mác – Lênin đối với việc học tập của sinh viên hiện nay
* Giúp sinh viên có cái nhìn tổng quan hơn về q trình học tập
- Sinh viên là đối tượng ở độ tuối khó có cái nhìn đúng đắn về những hành động,
sự vật xung quanh vì thế dẫn đến những hành động nông nổi bồng bột. Việc hiểu
rõ về cái riêng và cái chung giúp sinh viên có cái nhìn sâu sắc hơn tránh những
hiểu biết nơng cạn từ đó hiểu rõ tầm quan trọng của việc học.
- Do “cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng, thông qua cái riêng mà biểu hiện
sự tồn tại của mình” nên sinh viên có thể có cái nhìn sâu sắc hơn về cái riêng.
Việc học tập khơng chỉ gói gọn trong việc để biết kiến thức mà cịn vì những
mục đích to lớn khác.
- Cũng bởi hiểu rõ “cái riêng là cái toàn bộ, phong phú hơn cái chung, cái
chung là cái bộ phận, nhưng sâu sắc hơn cái riêng” nên sinh viên sẽ hiểu rõ tầm
quan trọng của cái riêng và cái chung qua đó khơng dẫn đến những suy nghĩ bacs
bỏ hay phủ nhận sự hiện diện của các sự vật với nhau.
9

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

* Giúp sinh viên định hướng được việc học tập
Việc tìm hiểu về cái chung và cái riêng cùng với mối quan hệ của nó giúp
sinh viên biết được rằng cần nghiên cứu “cái chung” khi áp dụng “cái chung”

vào từng trường hợp “cái riêng” và khi cần thiết, cần tạo điều kiện cho “cái đơn
nhất” biến thành “cái chung” và ngược lại. Như vậy trong quá trình học tập, sinh
viên sẽ tránh tình trạng bảo thủ với cái mới, sẵn sang đưa cái phổ biến thành cái
cũ và tiếp nhận cái mới.
--->Khi đã là sinh viên Đại học mỗi chúng ta phải khác phải thay đổi, năng
động hơn để thích nghi kịp với nhịp sống này. Ở Đại học, các bạn khơng chỉ học
theo một giáo trình thống nhất nữa mà bản thân mỗi sinh viên phải tự học, tự
nghiên cứu để hiểu biết hơn, để tự trau dồi kinh nghiệm và kiến thức cho bản
thân, để mỗi bài viết của minh sâu sắc hơn. Và không phải sinh viên sẽ chỉ ngồi
nghe cô giáo giảng bài nữa mà chính các bạn là những người chủ động là trung
tâm của bài học, phải năng động, tích cực xây dựng bài, thể hiện bản thân, khẳng
định minh. Bên cạnh đó, cũng cần trau dồi các kỹ năng mềm bổ ích khác. Tham
gia các đội, nhóm, câu lạc bộ cùng nhau học tập, giải quyết các vấn đề.
KẾT LUẬN
Giữa cái riêng và cái chung ln có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Cái
chung tồn tại bên trong cái riêng, thông qua cái riêng đê thể hiện sự tồn tại của
mình, còn cái riêng tồn tại trong mối liên hệ dẫn đến cái chung.
Nghiên cứu và học tập là cả một q trình lâu dài địi hỏi sự kiên nhẫn. Việc
nhận thức và vận dụng đưuọc ý nghĩa của phương pháp luận khơng chỉ giúp
chúng ta có cái nhìn tổng qt hơn về việc học tập, mà còn giúp ta định hướng
một cách toàn vẹn hơn về tương lai gian nan sau này.
10

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

Trên đây là những tìm hiểu của em, mặc dù với kiến thức còn hạn hẹp
nhưng em rất mong những thơng tin này sẽ giúp ít cho các bạn và mọi người

hiểu thêm về vấn đề Biện chứng giữa cái riêng và cái chung trong triết học
Mác–Lênin và ý nghĩa của nó đối với cuộc sống và học tập của sinh viên
hiện nay. Rất mong cô và các bạn cùng đóng góp ý kiến và hồn thiện kiến thức
để hiểu biết hơn về vấn đề này. Em xin chân thành cảm ơn ạ.

11

Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.1Sách
Bộ Giáo dục và đào tạo (2006), Giáo trình Triết học Mác – Lênin, Nxb.
Chính trị quốc gia, Hà Nội.
V.I.Lênin: Toàn tập, (1981), Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva.
1.2 Tài liệu trên web
Tailieu.vn: [Ngày truy cập: 10/07/2021]
Khotrithucso.com, Mối quan hệ biện chứng giữa cái riêng và cái chung
trong Triết học. [Truy cập: 10/07/2021]
1.3 Tạp chí
Phương Vinh (2019), Lý luận và xây dựng nền tảng lý luận, tạp chí Tuyên
giáo, số 6, tr.12-15.

12

Downloaded by tran quang ()