Hệ thống bài tập thực nghiệm hóa 9 nhằm làm tài liệu tham khảo cho dạy học ở bậc THCS
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (567.95 KB, 92 trang )
1
LỜI CẢM ƠN
Bằng tấm lòng biết ơn sâu sắc, em xin chân thành gửi lời càm ơn tới cô giáo
hướng dẫn Lê Thị Thanh Vân đã giúp đỡ chỉ bảo cho em tận tình để em hồn thành đề
tài một cách tốt nhất.
Qua đây em cũng gửi lời cám ơn tới gia đình và người thân ln động viên và giúp đỡ
em kịp thời mỗi khi em gặp khó khăn trong học tập suốt thời gian em theo học tại
trường Đại Học Thủ Dầu Một.
Cuối cùng em cảm ơn các bạn hai lớp sư phạm hóa đã học tập, chia sẻ, sát cánh bên em
cùng học tập.
Sinh viên
Huỳnh Thị Như Thủy
MỤC LỤC
CHƯƠNG I: BÀI TẬP HÓA HỌC - NHỮNG LÝ THUYẾT CẦN THIẾT CHO VIỆC
GIẢI BÀI TẬP HÓA HỌC
A. Bài tập hóa học........................................................................................................
1.1. Khái niệm về bài tập hóa học. ............................................................................1
1.2. Tác dụng của bài tập hóa học .............................................................................1
1.3. Phân loại bài tập hóa học.....................................................................................1
1.3.1. Bài tập định tính. .............................................................................................1 .
1.3.2. Bài tập định lượng. ..........................................................................................2
1.3.3. Bài tập tổng hợp có nội dung các bài tập trên. .................................................2
B. Những thơng tin lý thuyết cần thiết cho việc giải bài tập thực nghiệm.
1.1. Nhận biết - phân biệt các chất...........................................................................2
1.1.1.
Nguyên tắc chung.............................................................................................2
1.1.2.
Các dạng nhận biết. .........................................................................................3
1.1.2.1. Thuốc thử được chọn bất kì...........................................................................3
1.1.2.2. Chỉ được dùng một số thuốc thử hạn chế......................................................3
1.1.2.3. Không được dùng thêm thuốc thử nào. .........................................................3
1.1.2. Để chọn thuốc thử thích hợp cần chú ý các điểm sau. .....................................3
1.1.3. Ví dụ minh họa. ...............................................................................................4
1.1.4. Tổng hợp các thuốc thử nhận biết các chất ( Phụ lục bảng 1 đến bảng 7 )
1.2. Tách chất ra khỏi hỗn hợp các chất..................................................................8
1.2.1. Nguyên tắc chung.............................................................................................8
1.2.2. Các phương pháp tách. ....................................................................................8
1.2.3. Các dạng bài tập tách thường gặp. ...................................................................8
1.2.4. Ví dụ minh họa. ...............................................................................................9
1.3. Điều chế các chất...............................................................................................10
1.3.1. Nguyên tắc chung.............................................................................................10
1.3.2. Các dạng điều chế.............................................................................................10
1.3.3. Ví dụ minh họa. ...............................................................................................10
1.3.4. Tổng hợp các chất điều chế các chất ( Phu lục bảng 8 đến bảng 13 )
1.4. Hiện tượng hóa học - Xác định thành phần các chất......................................11
1.4.1. Các dạng bài tập. ............................................................................................12
1.4.2. Ví dụ minh họa ...............................................................................................12
CHƯƠNG II:HỆ THỐNG BÀI TẬP THỰC NGHIỆM - GỢI Ý GIẢI VÀ ĐÁP SỐ.
A. Hệ thống bài tập thực nghiệm.
2.1. Bài tập nhận biết..............................................................................................15
2.1.1. Kim loại và oxit ..............................................................................................15
2.1.2. Muối................................................................................................................17
2.1.3. Hỗn hợp các chất. ...........................................................................................19
2.1.3.1. Không hạn chế thuốc thử..............................................................................19
2.1.3.2. Hạn chế thuốc thử.........................................................................................21
2.1.3.3. Không sử dụng thuốc thử. ...........................................................................21
2.1.4. Chất khí vơ cơ ................................................................................................21
2.1.5. Hữu cơ. ...........................................................................................................22
2.2. Bài tập tách chất. .............................................................................................24
2.2.1. Tách một chất ra khỏi hỗn hợp........................................................................24
2.2.1.1. Kim loại - oxit,muối......................................................................................24
2.2.1.2. Chất khí vơ cơ...............................................................................................25
2.2.1.3. Hữu cơ ..........................................................................................................25
2.2.2. Tách từng chất ra khỏi hỗn hợp.......................................................................26
2.2.2.1. Kim loại - oxit,muối......................................................................................26
2.2.2.2. Chất khí vơ cơ ..............................................................................................27
2.3.
Bài tập điều chế...........................................................................................27
2.4. Bài tập giải thích hiện tượng...........................................................................29
2.4.1. Hiện tượng hóa học .........................................................................................29
2.4.2. Xác định thành phần các chất..........................................................................32
B. Gợi ý giải và đáp số...............................................................................................37
2.1. Bài tập nhận biết..............................................................................................37
2.1.1. Kim loại và oxit ...............................................................................................37
2.1.2. Muối................................................................................................................. 42
2.1.3. Hỗn hợp các chất..............................................................................................45
2.1.3.1. Không hạn chế thuốc thử..............................................................................45
2.1.3.2. Hạn chế thuốc thử.........................................................................................46
2.1.3.3. Không sử dụng thuốc thử. ...........................................................................49
2.1.4. Chất khí vơ cơ.................................................................................................52
2.1.5. Hữu cơ. ...........................................................................................................55
2.2. Bài tập tách chất. .............................................................................................58
2.2.1. Tách một chất ra khỏi hỗn hợp........................................................................58
2.2.1.1. Kim loại - oxit,muối......................................................................................58
2.2.1.2. Chất khí vơ cơ...............................................................................................60
2.2.1.3. Hữu cơ ..........................................................................................................61
2.2.2. Tách từng chất ra khỏi hỗn hợp.......................................................................62
2.2.2.1. Kim loại - oxit,muối......................................................................................62
2.2.2.2. Chất khí vơ cơ ..............................................................................................65
2.3.
Bài tập điều chế...........................................................................................66
2.4. Bài tập giải thích hiện tượng............................................................................70
2.4.1. Hiện tượng hóa học .........................................................................................70
2.4.2. Xác định thành phần các chất..........................................................................75.
KẾT LUẬN ................................................................................................................76
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................................78
DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ HÌNH
1.1.
BẢNG TỔNG HỢP NHẬN BIẾT CÁC CHẤT VÔ CƠ
BẢNG 1: NHẬN BIẾT KIM LOẠI
THUỐC
KL
Na
K
Ca
Ba
Zn
Al
THỬ
H2 O
HIỆN TƯỢNG
PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG
Tan tạo dd + H2T
NaOH + 1H2 T
Na (K) + H2O
Dd H2SO4
Kết tủa trắng + H2T
loãng (nhận
Ca (Ba) + 2H2O
biết Ba)
Ba + H2SO4
dd kiềm
( NaOH)+
dd axit
Ca(OH)2 + H2 T
BaSO4 + H2 T
Zn + 2NaOH > Na2ZnO2 + H2 T Zn +
Tan tạo dd + H2 T
2HCl
2Al+2NaOH+2H2O 2NaAlO2 + 3H2 T
(HCl)
2Al+6HCl
Mg
Fe
dd axit
AlCl3 + 3H2T
Tan tạo dd + H2 T
Mg + 2HCl MgCl2 + H2 T Fe + 2HCl
(HCl )
Tan cho dd màu xanh
HNO3đ/ to
ZnCl2 + H2 T
+ NO2 T nâu
FeCl2 + H2 T
Cu + 4HNO3 Cu(NO3)2 + 2NO2 +
2H2O
dd
Cu
HCl(H2SO4)
Cu tan cho dd màu
lỗng có sục
xanh
2Cu + O2 + 4HCl
2CuCl2 + 2H2O
O2
Đốt cháy
trong O2
HNO3 đ/to
Ag
Màu đỏ (Cu) Màu đen
(CuO )
2Cu + O2
2 2CuO
Tan cho dd + NO2 T
Sau đó cho
nâu
NaCl vào dd
I trắng
Ag +2HNO3 AgNO3 +NO2T + H2O
AgNO3 + NaCl
AgCl ị + NaNO3
Lưu ý : Nếu nhận biết hỗn hợp chỉ có cặp kim loại :
-
Al, Zn hay Fe, Mg: dùng H2SO4 đặc nguội làm thuốc thử, Al, Fe không phản ứng , còn Zn,
Mg phản ứng .
-
Cu, Ag : Dùng muối sắt III ( ví dụ FeCl3) hoặc muối AgNO3, Cu hịa tan, Ag thì khơng ; có
thể đốt trong O2 , sau đó lấy sản phẩm hồ tan trong dd HCl.
BẢNG 2: NHẬN BIẾT OXIT
OXIT
THUỐC THỬ
HIỆN TƯỢNG
PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG
Tan cho dd
H2 O
Na2O
K2O
BaO
Dd làm :
q tím > xanh
+ q tím
Na2O + H2O
(phenolphtalein
( hay
phenolphtalein
không màu
hồng
K2O + H2O
2 NaOH
2 KOH
)
)
Tan cho dd
Dd làm :
H2 O
q tím > xanh
BaO + H2O
Ba(OH)2
(phenolphtalein
CaO + H2O
Ca(OH)2
:
khơng màu hồng)
CaO
BaO
BaO (CaO) + H2O
dd Na2CO3
Kết tủa màu trắng
Ba(OH)2 +Na2CO3
Ba(OH)2
BaCO3 1+
2 NaOH
Ca(OH)2 + Na2CO3 CaCO3ị+
2 NaOH
ZnO
dd kiềm
( NaOH) +
Tan cho dd không
dd axit
màu
Al O
2 3
(HCl)
ZnO + 2NaOH > Na2ZnO2 + H2O
ZnO + 2HCl
Al2O3+2NaOH
Al2O3+ 6HCl
ZnCl2 + H2O
2NaAlO2 + H2O
2AlCl3 + 3
H2 O
Tan cho dd không
MgO
dd axit
màu
(HCl )
2 3
CuO
MgCl2 + H2O
FeO + 2HCl
FeCl2 + H2O
Tan cho dd không
FeO
Fe O
MgO + 2HCl
dd axit
màu trở nên vàng
(HCl )
trong kk
dd axit
Tan cho dd màu
(HCl )
vàng
dd axit
Tan cho dd màu
(HCl)
xanh
Fe2O3 + 6HCl
CuO + 2HCl
Ag2O + 2HCl
Ag2O
dd HCl
dd HCl đặc ,t
CuCl2 + H2O
2AgCU + H2O
Kết tủa trắng
Tan cho dd khơng
MnO2
2FeCl3 + 3 H2O
0
màu và khí màu
MnO2 + 4HCl MnCl2 + Cl2 T + H2O
vàng lục có mùi xốc
Tan cho dd
P2O5
H2 O
+ q tím
Dd làm :
P2O5 + 3H2O 2 H3PO4
q tím > đỏ
Lưu ý:
Trong trường hợp các oxit trong cùng hỗn hợp nếu dùng axit để nhận biết , màu sắc của
dung dịch muối lẫn lộn khó nhận biết được , có thể dùng chất khử CO , H2...
để khử oxit kim loại thành kim loại sau đó dùng thuốc thử đặc
trưng để nhận biết cho từng kim loại rồi suy ra oxit ban đầu .
Ví dụ : Nhận biết các chất có trong hỗn hợp gồm FeO , CuO , MgO.
TÊN
THUỐC
GỐC
THỬ
HIỆN TƯỢNG
BẢNG 3 : NHẬN BIẾT CÁC GỐC AXIT
PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG
( Ví dụ)
AXIT
Dd muối
(Vd BaCl2)
Sunfat
SO42-
Sunfit
SO32-
Hay dd
Ba(OH)2
Dd BaCl2
- Dd Axit
CO
a
- Dd muối
(Vd BaCl2)
Tạo kết tủa trắng
không tan trong
H2SO4 + BaCl2
BaSO4ị +2HC1
BaSO4 + HCl
không phản ứng
Tạo kết tủa trắng
Na2SO3 + BaCl2
BaSO3ị + 2NaCl
tan trong axit
BaSO3 + 2HCl
BaCl2 + SO2Ĩ +H2O
CaCO3 + 2HCl
CaCl2 + CO2Ĩ + H2O
Na2CO3 + BaCl2
BaCO3ị + 2NaCl
Na3PO4 + 2 AgNO3
3NaNO3 + Ag3PO4
axit
Tạo khí khơng màu
tạo kết tủa trắng
tan trong H
+
Hay dd
Ba(OH)2
Photphat
PO43-
Clorua
Cl-
Dd AgNO3
Dd AgNO3
Tạo kết tủa màu
vàng
Tạo kết tủa trắng
HCl + AgNO3
HNO3 + AgCl
Nitrat
NO3-
Dd H2SO4
+ Cu
Tạo khí khơng màu 3Cu + 8 HNO3
3Cu(NO3)2 + 2NO +4
để ngồi khơng khí H2O
hóa nâu
2NO + O2
2NO2
Khơng màu
TÊN
ION
K+
BẢNG 4: NHẬN BIẾT CÁC ION KIM LOẠI
PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG
HIỆN TƯỢNG
( Ví dụ)
THUỐC THỬ
Ngọn lửa tím
Đốt cháy
Na+
Dd muối
2+
Ca
màu nâu đỏ
cacbonat
Không phản ứng
Ngọn lửa vàng
Tạo kết tủa trắng
CaCl2 + N2CO3 CaCO3 + 2 NaCl
- Tạo kết tủa trắng
BaCl2+Na2CO3 BaCO3+ 2 NaCl
- Tạo kết tủa trắng
BaCl2+H2SO4
(Na2CO3)
- Dd muối
cacbonat
2+
Ba
(Na2CO3)
BaSO4+ 2 HCl
- Dd H2SO4 hay
dd muối sunfat
dd kiềm
Zn
2+
3+
Al
ZnCl2 + 2NaOH
( NaOH)
Tạo kết tủa trắng sau
Cho từ từ cho
đó kết tủa tan
đến dư
Zn(OH)2 ị +2NaCl
Zn(OH)2+2NaOH Na2ZnO2 + 2H2O
Al(NO3)3 + 3NaOH Al(OH)3 ị +
3NaNO3
Al(OH)3+ NaOH
NaAlO2 + 2H2O
- Dd kiềm
Mg2+
( NaOH)
MgCl2 + 2NaOH Mg(OH)2 ị+ 2NaCl
- Dd muối
- Tạo kết tủa trắng
cabonat
- Tạo kết tủa trắng
(Na2CO3 )
Mg(NO3)2 + Na2CO3 MgCO3ị +
2NaNO3
Dd kiềm
( NaOH)
Fe
2+
- Dd muối
cabonat
(Na2CO3)
3+
Fe
Cu2+
Dd kiềm
- Tạo kết tủa trắng hơi
xanh hóa nâu đỏ trong
kk
FeCl2 + 2NaOH
- Tạo kết tủa trắng
2Fe(OH)2 + O2 +H2O
2Fe(OH)3 ị
Fe(NO3)2+Na2CO3 FeCO3 ị + 2NaNO3
- Tạo kết tủa nâu đỏ
FeCl3 + 3NaOH
Fe(OH)3ị + 3NaCl
CuCl2 + 2NaOH
Cu(OH)2+2NaCl
( NaOH)
Dd kiềm
- Tạo kết tủa xanh
( NaOH)
- DdHCl
- Dd kiềm
Ag
Fe(OH)2ị + 2NaCl
+
( NaOH)
- Tạo kết tủa trắng
AgCl
- Tạo kết tủa nâu Ag2O
AgNO3 + HCl AgCl ị+ HNO3
AgNO3 + NaOH
AgOHị + HNO3
AgOH Ag2O + H2O
BẢNG 5: NHẬN BIẾT CHẤT KHÍ
CHẤT
KHÍ
THUỐC
THỬ
CO
CuO( đen ), to
Hóa đỏ Cu
CuO + CO ' C Cu + CO2
Nước vôi trong
Vẩn đục
Ca(OH)2 + CO2
CaCO3ị + H2O
Nước Ba(OH)2
Vẩn đục
Ba(OH)2 + CO2
BaCO3 ị+ H2O
CO2
HIỆN TƯỢNG
Khơng làm mất
dd brom
màu
PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG
Đốt, làm lạnh
Hơi nước đọng lại
H2 + ỵ O2
CuO( đen ), to
Cu ( kết tủa đỏ )
CuO +H2
Q tím ẩm
Hóa đỏ
NH3
Tạo khói trắng
2
;
> H2 O
H2
Cu 1 + H2O
HCl + NH3 NH4Cl
HCl
Dungdịch
AgNO3
HCl + AgNO3
AgCl + HNO3
AgCl trắng
Hóa đỏ sau đó mất
Cl2
Q tím ẩm
màu
(Màu
vàng lục)
Dd KI
Khơng màu màu
+ Hồ tinh bột
xanh
Cl2 + 2KI
KCl + I2
Hồ tinh bột —— > màu xanh
Nước brom
SO2
Nhạt màu
SO2 + Br2 + 2H2O H2SO4 + 2HBr
Kết tủa màu trắng
SO2 + Ba(OH)2
BaSO3 + H2O
Dd Ba(OH)2
H2O , Q
Hóa đỏ
H2O + SO2
Kết tủa màu trắng
H2SO3
SO3 + Ba(OH)2
BaSO4 + H2O
Dd Ba(OH)2
H2O + SO3
H2O , Q
Hóa đỏ
BaCl2
BaSO4 trắng
H2SO4
SO3
BaCl2 +SO3 + H2O BaSO4 X +
2HCl
N2
Que đóm đang
Tắt
cháy
NO
2NO + O2
Khơng khí
2 NO2
Hóa nâu
NO2
(màu nâu
đỏ)
Hóa đỏ
Q tím ẩm
Bùng cháy
O2
Que đóm tàn đỏ
Hóa đen (CuO )
Cu ( đỏ ), t
2Cu + O2 ——^ 2 CuO
o
Hóa xanh
Q tím ẩm
NH3
Tạo khói trắng
NH3 + HCl( đặc )
NH4CI
HCl đặc
Mùi khai
Mùi
Trứng thối
H2S
Mùi
CuS 1 đen
CU(NO3)2 + H2S CuS 1 + 2HNO3
Dd Cu(NO3)2
I2(hơi
màu tím )
Khơng màu màu
Hồ tinh bột
H2O (hơi) CuSO4 khan
xanh
Trắng > màu xanh
CuSO4 + 5H2O
PHI KIM
CuSO4.5H2O
BẢNG 6: NHẬN BIẾT PHI KIM
PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG
THUỐC THỬ
HIỆN TƯỢNG
I2
Thăng hoa
(màu tím
Đun nóng
đen)
Hồ tinh bột
( hơi màu tím )
Màu xanh
S
(màu vàng )
Đốt cháy trong
oxi , rồi cho sản Khí SO2 mùi hắc
phẩm vào nước
vơi trong dư
P
(màu đỏ )
S + O2
'>
SO2
SO2 + Ca(OH)2 > CaSO3 X + H2O
Làm làm đục nước
vơi trong
Đốt cháy sản
4P + 5O2 ——> 2P2O5
phẩm hịa tan
P2O5 + 3H2O 2H3PO4
vào nước
Q tím hóa đỏ
( thử q tím )
Đốt cháy rồi
cho sản phẩm
C
CO2 T làm đục
vào nước vôi
(màu đen)
nước vôi trong
trong
C + O2
'>
CO2
CO2 +Ca(OH)2 > CaCO3 X + H2O
BẢNG 7: NHẬN BIẾT CÁC HỢP CHẤT HỮU CƠ
CHẤT
NHẬN
BIẾT
THUỐC
THỬ
CH4
Đốt
C2H4
Dd Br2
C2H2
ddAgNO3/ NH3
H2 O
C6H6
Br2 có mặt bột
Fe ,t
0
HIỆN TƯỢNG
Sản phẩm cháy làm
đục nước vơi trong
Nhạt màu đến mất
màu
Kết tủa vàng
PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG
CH4 + 2O2
> C CO2 + 2 H2O
CO2 + Ca(OH)2 > CaCO3'l' + H2O
CH2 =CH2 + 2Br2 > CH2Br-CH2Br
C H +2AgNO +2NH
2
2
3
3
——
> C Ag +
2
2
2NH4NO3
Không tan nổi trên
mặt nước
Mất màu brom +
C6H6 + Br2
—— > C6H5Br + HBr
khí bay ra
C2H5OH
Na kim loại
CH3COOH
- Q tím
- dd Na2CO3
Chất béo
Glucozơ
H2O
ddAgNO3/ NH3
Khí khơng màu bay
ra
Hóa đỏ
Khí khơng màu bay
Saccarozơ Sp +dd NaOH
rồi + ddAgNO3/
CH3COOH+Na2CO3 > CH3COONa+CO2+
H2O
ra
Không tan nổi trên
mặt nước
Kết tủa Ag có màu
*C6Hi2O6 + Ag2O ——— > C6H12O7 +
trắng
2Agị
H2O có axit đun
nóng sau đó lấy
2C2H5OH + Na > 2C2H5ONa + H-t
C
Kết tủa Ag có màu
H
O
12 22 11
C H
+H O
“
2
> C6H12O6 +
O
6 12 6
trắng
NH3
C6H12O6 + Ag2O ddNH,t > C6H12O7 +
2Agị
Tinh bột
1.3.
Dd iot
Cho màu xanh đậm
ĐIỀU CHẾ CÁC CHẤT
BẢNG 8: CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ KIM LOẠI
K, Na, Ca, Ba, Mg, Al ( KL mạnh), Zn, Fe ( KL trung bình) Cu, Ag (KL yếu)
FeO + CO
Oxit + chất khử
•
Điều chế kim loại đứng sau Al
•
Chất khử : H2, CO, C,Al....
2 CuO + C ——> 2Cuị + CO2Ì
CuO + H2
2Al + Fe2O3
Kim loại + dd muối
• Điều chế kim loại yếu
Fe + CO2
— > Cu
ị + H2 O
— > Al2O3
+ 2Fe
CuSO4 + Fe > Cuị + FeSO4
Cu + 2AgNO3 > Cu(NO3)2 + 2 Agị
• Kim loại pứ không tan trong nước
và mạnh hơn KL trong muối
Phương pháp điện phân
2NaCl
- Điện phân nóng chảy
Điều chế KL mạnh :Na , K,Ca , Ba , Al ..
2Al2O
— > 2Na + Cl2t
3
___— n > 4Al + 3O2
CuCl2
—
- Điện phân dung dịch muối
Điều chế các kim loại trung bình, yếu
n
> Cu + Cl2t
BẢNG 9: CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ OXIT
OXIT AXIT
Phi kim + oxi
4P + 5O2 —> 2 P2O5
Na2CO3 +2 HCl _-> 2NaCl +
Muối + Axit
Nhiệt phân muối cacbonat , sunfit không
bền
CO
2 + H2O
BaSO3 —0 BaO + SO2
( điều chế CO2 ; SO2)
OXIT BAZƠ
2 _->
Fe3O4
2 _->
2CuO
3Fe + 2O
Kim loại + oxi
2Cu + O
4FeS2 + 11O2 _-> 2Fe2O3 + 8SO2
Oxi + hợp chất
Nhiệt phân muối cacbonat , sunfit không
2ZnS + 3O2 _-> 2ZnO + 2SO2
CaCO3 _ > CaO + CO2
bền
Nhiệt phân bazơ không tan
Cu(OH)2
—° >
CuO + H2O
Kim loại mạnh ( Al) + oxit kim loại yếu
2Al + Fe2O3 ——> Al2O3 + 2Fe
( điều chế oxit của kim loại đứng sau Al)
BẢNG 10: CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ BAZƠ
BAZƠ TAN
2K + H2O > 2KOH + H2t
Kim loại + H2O
Na2O + H2O > 2NaOH
Oxit bazơ + H2O
Ca(OH)2 + K2CO3 > CaCO3 + 2KOH
Kiềm + dd muối
2NaCl + 2H2O —— > 2NaOH + H2 + Cl2
Điện phân dung dịch muối có màng ngăn
BAZƠ KHƠNG TAN
Dung dịch muối + dd kiềm
Chú ý: Để điều chế hidroxit hưỡng tính
FeCl3 +3 NaOH >3 NaCl + Fe(OH)3
ZnSO4 + 2NaOH > Zn(OH)2 + Na2SO4
như Zn(OH)2 ; Al(OH)3 thì tính tốn lượng
kiềm vừa đủ)
BẢNG 11: CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ AXIT
Oxit axit + H2O
P2O5 + 3 H2O > 2H3PO4
SO3 + H2O > H2SO4
Muối + dd axit
FeS + HCl > FeCl2 + H;S' NaCl (rắn) + H2SO4đ
> N2SO4 +
H2 + Cl2
Phi kim + H2
2HClt
——-> 2 HClt
H2 + S ——-> H2ST
Hịa tan 2 khí trên vào nước được dd axit
BẢNG 12: CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU CHẾ MUỐI
Kim loại + axit
a. Tác dụng với HCl, H2SO4( loãng )
Zn + 2HCl
ZnCl2 + lự
Fe + H2SO4
FeSO4 + H2t
- Kim loại ( dứng trước hiđro trong dãy
hoạt động kim loại )
Chú ý: Nếu kim loại có nhiều hóa trị như
sắt , khi phản ứng với axit sẽ tạo ra muối
của kim loại có hóa trị thấp.
Cu +2H2SO4đ —-^ CuSO4 + SO2 + 2H2O
b. Tác dụng với H2SO4( đ, nóng ), HNO3
(Kim loại đúng trước và sau hidro trừ KL
2Fe+6H2SO4đ
Fe2(SO4)3+3SO2+6H2O
NíbO + H2SO4
NíbSO.i + H2O
CuO + 2HCl
CuCl2 + H2O
quí như Au , Pt..
Oxit bazơ + dd axit
2NaOH + H2SO4
Bazơ + dd axit
Fe(OH)2 + HCl FeCl2 + 2H2O
CO2 + 2NaOH
Oxit axit + dd kiềm
Na2SO4 + 2H2O
CO2 + NaOH
SÌO2 + 2NaOH
Na2CO3 + H2O
NaHCO3
N2SÌO3 + H2O
Oxit axit + oxit bazơ
CaO + CO2
CaCO3
Muối + dd axit
- Điều kiện
•
Axit tạo thành yếu hoặc dễ bay hơi
•
Muối tạo thành khơng tan trong axit
CaCO3 + 2HCl
CaCl2 + COM + H2O
BaCl2 + H2SO4
BaSO4Ì + 2HCl
mới
- Chú ý: Nếu axit tham gia và tạo thành
tương đương nhau thì muối kết tủa hay chất
bay hơi
NaCl (rắn) + H2SO4đ
Dd muối + dd kiềm
Chú ý: Sản phẩm phải có chất kết tủa
Dd muối + dd muối
N2SO4 + 2HClT
2NaOH + CuSO4 Cu(OH)2 ị + NíbSO.i
Ba(OH)2 + FeSO4 BaSO4ị + Fe(OH)2^
MgSO4 + BaCl2
MgCl2 + BaSO4ị
Chú ý: Sản phẩm phải có chất kết tủa
Dd muối + kim loại
a. Kim loại không tan trong nước
Chú ý: Kim loại tham gia hoạt động mạnh
hơn kim loại trong muối và muối tạo thành
tan
Fe + CuSO4
FeSO4 + Cuị
Cu + 2AgNO3
Cu(NO3)2 2 Agị
b. Kim loại tan trong nước ( Na , K , Ca ,
Ba...)
2Na + H2O
2NaOH + H2t
2NaOH + CuSO4
Cu(OH)2 + Na2SO4
2KMnO4 ——^ K2MnO4 + MnO2 + O2t
Nhiệt phân muối
2KClO3 ——^ 2KCl + 3O2t
2NaHCO3 ——^ N2CO3 + CO2Ì + H2O
2Fe + 3Cl2 —2FeCl3
Kim loại + phi kim
Zn + S ——^ ZnS
2NaOH + Cl2 > NaCl + NaClO + H2O
Dd kiềm + phi kim
Ca(OH)2 + Cl2 > CaOCl2 + H2O
BẢNG 13 : ĐIỀU CHẾ MỘT SỐ HỢP CHẤT HỮU CƠ
CHẤT
PHƯƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG
Axetilen C2H2
CaC2 + H2O > Ca(OH)2 + C2H2
C2H2 + H2
Etilen C2H4
Benzen C6H6
C2H5OH
p-
---
> C2H4
> C2H4 + H2O
3C2H2
C6H6
Rượu etylic C2H5OH
C2H4
+ H2O
> C2H5OH
2C4H10 + 5O2 -^> 4CH3COOH + 2
H2O
Axit axetic CH3COOH
C2H5OH + O2___lenmengam > 4CH3COOH +
H2O
Etylaxetat CH3COO C2H5
CH3COOH+C2H5OH > > CH3COO C2H5+
H2O
Polietilen ( PE)
nCH2= CH2
'-[ CH2- CH2 ]-n
Poli( vinyl chorua) ( PVC)
nCH2= CHCl
[ - [CH2- CHCl]-n
KÍ HIỆU NHỮNG CỤM TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
THCS:
Ý Nghĩa Trung học cơ sở
ĐHQGHN:
Đại học quốc gia Hà Nội
NXB:
Nhà xuất bản
TP. HCM:
Thành Phố Hồ Chí Minh
PTHH:
Phương trình hóa học
Dd:
Dung dịch
Hh :
Hỗn hợp
Kk :
Khơng khí
GVHD:
Giáo viên hướ ng d ẫ n
SVTH:
Sinh viên thực hiện
KL:
Kết luận
Sp:
Sản phẩm
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
Giảng viên hướng dẫn nhận xét các vấn đề:
Kết cấu phương pháp trình bày:.....................................................................................
Cơ sở lý luận:................................................................................................................
Tính thực tiễn và khả năng ứng dụng của luận văn, đồ án:............................................
Các hướng nghiên cứu của đề tài có thể phát triển cao hơn:......................................
Kết quả đạt ở mức nào ?( hoặc khơng đạt )...............................................................
Bình dương, ngày.... Tháng.... Năm 2014
Giáo viên hường dẫn
Th.S Lê Thị Thanh Vân
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN
Bình dương, ngày.... tháng... .năm 2014
Giáo viên phản biện
Th.S Lưu Huỳnh Vạn Long
I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tầm quan trọng của đề tài
Giáo dục là một trong số các chỉ tiêu đánh giá sự phát triển của xã hội và mục
tiêu giáo dục là không ngừng nâng cao chất lượng dạy và học.
Trước tiên nhà trường phải nâng cao chất lượng dạy tiến hành đổi mới phương pháp
dạy học nhằm truyền đạt cho học sinh khối lượng kiến thức cơ bản, đầy đủ, sâu sắc biết
vận dụng sáng tạo vào việc giải quyết các vấn đề học tập và thực tiễn đặt ra. Giáo dục
đã ln có sự đổi mới về nội dung phương pháp dạy học để đáp ứng được nhu cầu phát
triển của xã hội.
Việc dạy học ở các trường hiện nay đã và đang đổi mới tích cực nhằm góp phần
thực hiện thắng lợi các mục tiêu của trường THCS. Trong q trình dạy học ở trường
phổ thơng nhiệm vụ của giáo dục là nhằm phát triển tư duy của học sinh ở mọi bộ mơn,
trong đó có bộ mơn hóa học là nhiệm vụ rất quan trọng. Vì thế việc sử dụng hệ thống
câu hỏi và bài tâp nhằm nâng cao chất lượng dạy học hóa học ở trường phổ thông, giúp
học sinh hiểu và nắm vững kiến thức, kĩ năng biết vận dụng sáng tạo là nhiệm vụ cần
thiết .
Hệ thống câu hỏi và bài tập hóa học là một trong những phương tiện cơ bản để dạy
và học mơn hóa học, học sinh sẽ khó có thể nắm vững kiến thức nếu không được vận
dụng lý thuyết đã học vào việc giải các bài tập. Chính vì thế bài tập hóa học khơng
những có tác dụng rèn luyện kỹ năng vận dụng, đào sâu và mở rông kiến thức đã học
một cách sinh động phong phú mà cịn thơng qua đó để ơn tập, hệ thống hóa kiến thức,
rèn luyện tính tích cực, tự lực, trí thơng minh sáng tạo cho học sinh, giúp học sinh hứng
thú học tập. Có thể nói hệ thống câu hỏi và bài tập vừa là nội dung cũng là phương tiên
để dạy và học tốt mơn hóa học .
Vấn đề về bài tập hóa học nói chung và bài tập thực nghiệm nói riêng từ trước cho
đến nay nhiều tác giả quan tâm, nhiều cơng trình, nhiều chun đề đề cập về lĩnh vực
này được công bố, tuy nhiên ở những mức độ khác nhau. Để góp phần tăng thêm nguồn
phong phú về tài liệu tham khảo, có thể giúp cho các em tự học, tự kiểm tra kiến thức
dễ dàng và cho đồng nghiệp có thêm một nguồn tra cứu .
Vì thế tơi chọn đề tài:
“Hệ thống các bài tập thực nghiệm hóa 9 nhằm làm tài liệu tham khảo cho dạy học ở
bậc THCS.”
2. Mục tiêu của đề tài
Hệ thống hóa các vấn đề lý thuyết liên quan đến các bài tập thực nghiệm như nhận biết,
điều chế, tách chất đồng phân loại các bài tập theo từng chuyên đề để củng cố phát triển
thêm kiến thức khi giảng dạy về các bài tập thực nghiệm. Nhằm vận dụng sáng tạo, linh
hoạt kiến thức trong việc giải quyết các vấn đề học tập và giảng dạy.
3. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học như :
- Nghiên cứu cơ sở lý thuyết về các dạng bài tập thực nghiệm hóa.
- Phân tích chương trình phổ thơng và cơ sở để chọn lọc những kiến thức có thể áp
dụng cho bậc THCS.
- Nghiên cứu cơ sở lý thuyết về các dạng bài tập thực nghiệm hóa.
- Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến đề tài dựa trên các nguồn : sách, các chuyên
đề, tạp chí, internet ... để giải quyết nội dung đề tài
4. Nội dung của đề tài
Các bài tập "Nhận biết- tách- điều chế các chất" được đề cập trong suốt tồn bộ
chương trình THCS từ hố học vơ cơ cho đến hoá học hữu cơ. Mặt khác đa số các bài
tập này đều có liên quan đến phần lí thuyết được học trong chương trình. Lí thuyết là cơ
sở kiến thức cho phương pháp giải bài tập. Trên thực tế một bài tập hố học muốn giải
được thì phải vận dụng rất nhiều lí thuyết được tích luỹ từ trước đó. Vì vậy, nếu học
sinh khơng có được nền tảng kiến thức cơ bản, khơng nắm vững lí thuyết thì việc giải
bài tập hố học nói chung cũng như giải bài tập "Nhận biết- tách- điều chế các chất" nói
riêng sẽ gặp rất nhiều khó khăn.
Do đó để giúp các em giải quyết tốt hơn bài tập "Nhận biết- tách- điều chế các
chất" tôi nghĩ mỗi học sinh cần nắm vững hai mảng kiến thức lí thuyết quan trọng:
1.
Cơ sở lí thuyết nhận biết, tách và diều chế các chất.
2. Những loại phản ứng hoá học và điều kiện xảy ra của các phản ứng đó.
Trong đề tài này tôi không nhắc lại những kiến thức cụ thể mà chỉ tập trung phân
loại và hệ thống bài tập cũng như xây dựng thêm một số bài thuộc nhiều cấp độ khác
nhau của yêu cầu vận dụng kiến thức, phát triển năng lực nhận thức cho học sinh.
1
