Tài liệu Sinh vật nhân sơ và sinh vật nhân chuẩn doc

Sinh vật nhân sơ
Sinh vật nhân sơ hay sinh vật tiền nhân hoặc sinh vật nhân nguyên thủy (Prokaryota) là
nhóm sinh vật mà tế bào không có màng nhân. Tuy nhiên, trong tế bào của một số loài
Planctomycetales, DNA được bao bọc bởi một màng đơn. Đặc điểm chính để phân biệt với các
sinh vật nhân chuẩn được các nhà sinh học phân tử thường sử dụng là trình tự gene mã hóa cho
rRNA.
Sinh vật nhân sơ cũng không có các bào quan và cấu trúc nội bào điển hình của tế bào eukaryote.
Hầu hết các chức năng của các bào quan như ty thể, lục lạp, bộ máy Golgi được tiến hành trên
màng sinh chất. Sinh vật nhân sơ có 3 vùng cấu trúc chính là:
1. tiên mao (flagella), tiêm mao, hay lông nhung (pili) - là các protein bàm trên bề mặt tế
bào;
2. vỏ tế bào bao gồm capsule, thành tế bào và màng sinh chất;
3. vùng tế bào chất có chứa DNA genome, các ribosome và các thể vẩn (inclusion body).
Các đặc trưng:
•
Tế bào chất của sinh vật nhân sơ là phần dịch lỏng chiếm hầu hết thể tích tế bào, khuếch
tán vật chất và chứa các hạt ribosome nằm tự do trong tế bào.
•
Màng sinh chất là lớp phospholipid kép phân tách phần tế bào chất với môi trường xung
quanh. Màng sinh học này có tính bán thấm, hay còn gọi là thấm có chọn lọc.
•
Hầu hết các sinh vật nhân sơ đều có thành tế bào (trừ Mycoplasma, Thermoplasma
(archaea), và Planctomycetales. Chúng được cấu tạo từ peptidoglycan và hoạt động như
một rào cản phụ để chọn lọc những chất vào ra tế bào. Thành tế bào cũng giúp vi khuẩn
giữ nguyên hình dạng và không bị tác động của áp suất thẩm thấu trong môi trường
nhược trương.
•
Nhiễm sắc thể của sinh vật nhân sơ thường là một phân tử DNA dạng vòng (trừ vi khuẩn
Borrelia burgdorferi gây bệnh Lyme). Mặc dù không phải có cấu trúc nhân hoàn chỉnh,
DNA được cô đặc trong hạch nhân. Tế bào sinh vật nhân sơ còn chứa những cấu trúc
DNA ngoài nhiễm sắc thể gọi là plasmid, nó cũng có dạng vòng nhưng nhỏ hơn DNA

nhiễm sắc thể. Trên các plasmid thường chứa các gene có chức năng bổ sung, ví dụ
kháng kháng sinh.
•
Sinh vật nhân sơ mang các tiên mao giúp tế bào di chuyển chủ động trong môi trường.
Sinh vật nhân chuẩn
Sinh vật nhân chuẩn, còn gọi là sinh vật nhân thực, sinh vật nhân điển hình hoặc sinh vật có
nhân chính thức (danh pháp: Eukaryota hay Eukarya) là một
sinh vật gồm các tế bào phức tạp,
trong đó vật liệu di truyền được sắp đặt trong nhân có màng bao bọc. Sinh vật nhân chuẩn gồm
có động vật, thực vật và nấm - hầu hết chúng là sinh vật đa bào - cũng như các nhóm đa dạng
khác được gọi chung là nguyên sinh vật (đa số là sinh vật đơn bào, bao gồm động vật nguyên
sinh và thực vật nguyên sinh). Trái lại, các sinh vật khác, chẳng hạn như vi khuẩn, không có
nhân và các cấu trúc tế bào phức tạp khác; những sinh vật như thế được gọi là sinh vật tiền nhân
hoặc sinh vật nhân sơ (prokaryote). Sinh vật nhân chuẩn có cùng một nguồn gốc và thường được
xếp thành một siêu giới hoặc vực (domain). Eukaryote là chữ Latin có nghĩa là có nhân thật sự.
Các sinh vật này thường lớn gấp 10 lần (về kích thước) so với sinh vật tiền nhân, do đó gấp
khoảng 1000 lần về thể tích. Điểm khác biệt quan trọng giữa sinh vật tiền nhân và sinh vật nhân
chuẩn là tế bào nhân chuẩn có các xoang tế bào được chia nhỏ do các lớp màng tế bào để thực
hiện các hoạt động
trao đổi chất riêng biệt. Trong đó, điều tiến bộ nhất là việc hình thành nhân tế
bào
có hệ thống màng riêng để bảo vệ các phân tử DNA (?) của tế bào. Tế bào sinh vật nhân
chuẩn thường có những cấu trúc chuyên biệt để tiến hành các chức năng nhất định, gọi là các bào
quan. Các đặc trưng gồm:
•
Tế bào chất của sinh vật nhân chuẩn thường không nhìn thấy những thể hạt như ở sinh
vật tiền nhân vì rằng phần lớn ribosome của chúng được bám trên mạng lưới nội chất.
•
Màng tế bào cũng có cấu trúc tương tự như ở sinh vật tiền nhân tuy nhiên thành phần cấu
tạo chi tiết lại khác nhau một vài điểm nhỏ. Chỉ một số tế bào sinh vật nhân chuẩn có

thành tế bào.
•
Vật chất di truyền trong tế bào sinh vật nhân chuẩn thường gồm một hoặc một số phân tử
DNA mạch thẳng, được cô đặc bởi các protein histone tạo nên cấu trúc nhiễm sắc thể.
Mọi phân tử DNA được lưu giữ trong nhân tế bào với một lớp màng nhân bao bọc. Một
số bào quan của sinh vật nhân chuẩn có chứa DNA riêng.
•
Một vài tế bào sinh vật nhân chuẩn có thể di chuyển nhờ tiêm mao hoặc tiên mao. Những
tiên mao thường có cấu trúc phức tạp hơn so với sinh vật tiền nhân.