DỰ GIỜ 8b tim hieu chung ve van ban thuyet minh ngữ văn lớp 8

Khi mua một hộp bánh các em thấy trên bao
bì thường ghi những gì?


Tiết 43+44:
TÌM HIỂU CHUNG VỀ
VĂN BẢN THUYẾT
MINH


Kiểm tra kiến thức về một số kiểu văn
bản đà học

Các
nhân tố
Mục đích
Kiểu
VB
Trình bày diễn
biến sự việc thể
Tự sự
hiện một ý
nghĩa.

Miêu
tả
Biểu
cảm

Nghị

luận

Tái hiện hình
ảnh, trạng thái sự
vật, con ngời.

Yếu tố chính
Nhân vật, sự
việc, lời kể

Đối tợng miêu
tả

PTBĐ chính

Tự sự

Miêu tả

Bộc lộ, bày tỏ
Tình cảm, cảm
cảm xúc của ngời xúc về đối tợng
viết.
biểu cảm.

Biểu cảm

Thuyết phục ng
ời đọc về t t
ởng quan ®iĨm

cđa ngưêi viÕt.

NghÞ
ln

Ln ®iĨm,
chøng cø, lÝ lÏ…

4



I. Vai
trò và đặc điểm
chung của văn bản thuyết
minh trong đời sống con ngời

Cây dừa Bình Định

Cây dừa gắn bó với ngời dân Bình Định chặt chẽ
nh cây tre đối với ngời dân miền Bắc. Cây dừa
cống hiến tất cả của cải của mình cho con ngời:
1.Vai trò của văn
thân cây làm máng, lá làm nhà tranh, cọng lá chẻ
bản thuyết minh
nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nớc dừa
trong đời sống con
để uống, để kho cá, kho thịt nấu canh làm nớc
ng
ời

mắm Cùi dừa ăn sống với bánh đa, làm mứt làm
Ví dụ a: Cây dừa
bánh kẹo, ép lấy dầu dùng để thắp, để ăn, để
Bình Định
- Cung cấp thông tin về chải đầu, nấu xà phòng. Sọ dừa làm khuy áo, làm
gáo, làm muôi. Vỏ dừa bện dây rất tốt đối với ngời
cây dừa
đánh cá vì nó mềm, dẻo, dai, chịu ma, chịu
nắng.Cây dừa gắn bó với đời sống hằng ngày nh
thế đấy.
Dân Bình Định có câu ca dao:
Dừa xanh sừng sững giữa trời
Đem thân mình hiến cho đời thuỷ chung.
ở Bình Định dừa là chủ yếu, dừa là tất cả. Dừa ở
đây nh
rừng,
dừa làm
mọc ven
sông,
ven tranh,
bờ ruộng,
leo
Công
dụng:
thân
máng,
lá làm
cọng
sờnnhỏ
đồi,làm

rải theo
biển.
Trên
những
chặng đờng
chẻ
vách,bờgốc
làm
chõ
đồ xôi,
1.
Văn
bản
trình
bày
điều
gì
về
cây
dừa?dừa
dài
suốt
50,bố:
60 km
chúng
ta chỉ
gặp
cây
dừa:
Nơi

phân
ở Bình
Định,
dừa
mọc
ven
nxiêm
ớc để
uống,
nấu
canh,
làm
nớclơ lửng
thấp
lè bờ
tè,kho
quả thịt,
tròn,
nớc ngọt,
dừa
nếp
sông,
men
ruộng,
leo
(giữa
Tìm
chidừa
tiết,
ngữ,

để
minh
hoạ
)
mắm,
cùi
ăntừ
sống,
làm văn
mứt,
làm
bánh
trời,
quả
vảng
xanh câu
mơn
mởn,
dừa
lửa
lá
đỏ,
Phân
loại:
dừa
xiêm
dừa
nếpđể
, dừa
lửachải

kẹo,
ép
lấy
dầu
dùng,
để
thắp,
ăn, gì?
để
vỏ
hồng.
s
đồi,
rải
ranhững
biển
2.ờn
Trình
bày
điều
ấy để
làm
đầu,
nấu
xà phòng.
Sọ dừa
làmmẩu
khuy
áo, làm

( Theo
Hoàng
Văn Huyền,
Những
chuyện
địa
gáo, làm muôi Vỏ bện dây rÊt tèt … v× nã lÝ)


Thân cây làm máng.

Lá làm tranh.

Chõ đồ xôi

Gáo dừa

Cọng lá làm vách
Nước và cùi dừa: để uống, để làm thức ăn, bánh kẹo.

Dừa…mang nhiều lợi ích và gắn bó với cuộc sống đối với con người.


Văn bản “Tại sao lá
cây có màu xanh
lục?” giải thích điều
gì?


I. Vai

trò và đặc điểm
chung của văn bản thuyết
minh trong đời sống con ngời

Tại sao lá cây có màu xanh lục ?
Lá cây có màu xanh lục vì các tế bào của
lá cha nhiều lục lạp. Một mi-li-met lá chứa 40
1.Vai trò của văn
vạn lục tạp. Trong các lục lạp này có chứa một
bản thuyết minh
chất gọi là diệp lục, tức là chất xanh của lá.
trong đời sống con
ánh sáng trắng của mặt trời gồm 7 màu:
ng
Víờidụ a: Cây dừa
tím, chàm, lam, lục, vàng , cam, đỏ. Sở dĩ
Bình
- CungĐịnh
cấp thông tin về chất diệp lục có màu xanh lục vì nó hút các
cây dừa
tia sáng có màu khác nhất là màu đỏ và màu
Ví dụ b: Tại sao lá
lam, nhng không thu nhận màu xanh lục. Và
cây có màu xanh
? thích một vấn đề lại phản chiếu màu này do đó mắt ta mới
-lục
Giải
nhìn thấy màu xanh lục. Nếu ta chiếu chất
khoa học.
diệp lục của lá cây bằng một nguồn sáng

màu đỏ, chất này sẽ thu nhận các tia màu
đỏ, nhng vì không có tia sáng màu xanh lục
để phản chiếu lại, nên kết quả nhìn vào lá
cây chỉ thấy một màu đen sìNh vậy lá
cây có màu xanh là do chất diệp lục trong lá
cây.
Giải thích tác dụng
(Theo Vũ Văn Chuyên-Hỏi đáp về thực vật)
của chất diệp lục
làm cho lá cây có
màu xanh.


Chất diệp lục trong lá cây có màu xanh lục vì nó
hút các tia sáng có màu khác nhưng khơng thu
nhận màu xanh lục và lại phản chiếu màu này,
do đó mắt ta mới nhìn thấy màu xanh lục.


Nếu
Nếu ta
ta chiếu
chiếu chất
chất diệp
diệp lục
lục của
của lá
lá cây
cây bằng
bằng nguồn

nguồn
sáng
sáng màu
màu đỏ,
đỏ, chất
chất này
này sẽ
sẽ thu
thu nhận
nhận các
các tia
tia màu
màu đỏ,
đỏ,
nhưng
nhưng vì
vì khơng
khơng có
có tia
tia sáng
sáng màu
màu xanh
xanh lục
lục để
để phản
phản
chiếu
chiếu lại,
lại, nên
nên ta

ta nhìn
nhìn vào
vào lá
lá cây
cây chỉ
chỉ thấy
thấy một
một màu
màu
đen
đen sì.
sì.


Nguồn gốc: ánh sáng mặt trời có bảy màu:,
cam, vng, lục, lam, chàm, tím .ChÊt diƯp lơc hót
c¸c tia s¸ng có màu khác, nhất là màu đỏ và
màu lam, nhng không thu nhận màu xanh lục
và lại phản chiếu màu này
Đặc điểm: màu
xanh
Tác dụng: làm cho lá cây có màu
xanh


Giải thích lá cây có màu
xanh
lục là do chất diệp lục có trong

Ví dụ c: Huế
Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam. Huế là
một thành phố đẹp. Huế đẹp của thiên nhiên Việt Nam. Huế đẹp của thơ. Huế đẹp
của những con ngời sáng tạo, anh dũng.
Huế là sự kết hợp hài hoà của núi, sông và biển. Chúng ta có thể lên núi Bạch MÃ
để đón gió biển. Từ đèo Hải Vân mây phủ, chúng ta nghe ting sóng biển rì rào. Từ
đây buổi sáng chúng ta có thể lên Trờng Sơn, buổi chiều tắm biển Thuận An và
ban đêm ngủ thuyền trên sông Hơng.
Huế đẹp với cảnh sắc sông núi. Sông Hơng đẹp nh một dải lụa xanh bay lợn
trong tay nghệ sĩ múa. Núi Ngự Bình nh cái yên ngựa nổi bật trên nền trời trong xanh
của Huế. Chiều đến, những chiếc thuyền nhỏ nhẹ nhàng lớt trên dòng nớc hiền dịu
của sông Hơng. Những mái chèo thong thả buông, những giọng hò Huế ngọt ngào bay l
ợn trên mặt sóng, trên những ngọn cây thanh trà, phợng vĩ.
Huế đ
có những
công
trìnhsản
kiến
trúc đặc
nổi tiếng
ợc Liên
hợp Huế
quốclàxếp
vào phố
hàng
di
Huế
ợc yêu vì
những
phẩm

biệt đ
của
mình.
thành
của
sản
vănmảnh
hoá thế
Huế
nổiNhững
tiếng với
các hoa,
lăng cây
tẩm của
cácnhững
vua Nguyễn,
chùa
Thiên
những
vờngiới.
xinh
đẹp.
vờn
cảnh,
vờn chè,với
vờn
cây
ăn
Mụ,
chùa

Trúc
lâm,
với
đài
Vọng
Cảnh,
điện
Hòn
chén,
chợ
Đông
Ba,
quả của Huế xanh mớt nh những viên ngọc. Những chiếc nón Huế càng làm cho các
cô gái Huế đẹp hơn, duyên dáng hơn.
Huế còn nổi tiếng với những món ăn mà chỉ riêng Huế mới có.
Huế còn là thành phố đấu tranh kiên cờng. Tháng Tám năm 1945, Huế đà đứng
lên cùng cả nớc, chế độ phong kiến ngàn năm sụp đổ dới chân thành Huế.
Huế đẹp và thơ đà đi vào lịch sử của những thành phố anh hùng.
( Dẫn theo Tiếng Việt thực hµnh )


I. Vai
trò và đặc điểm
chung của văn bản thuyết
minh trong đời sống con ngời

1.Vai trò của văn
bản thuyết minh
trong đời sống con
ng

Víờidụ a:Cây dừa
Bình
- CungĐịnh
cấp thông tin về
cây dừa
Ví dụ b: Tại sao lá
cây có màu xanh
? thích một vấn đề
-lục
Giải
khoa học.
Ví dụ c :
Huế
- Giới thiệu về Huế

Thiên nhiên:
- Núi Bạch MÃ, đèo Hải Vân mây phủ, cửa
biển Thuận An
- Sông Hơng nh một dải lụa xanh trong tay
nghệ sĩ múa,
-Công
Dòng
nớc kiến
hiền trúc
dịu,
hòvăn
ngọt
ngào
trình
: làgiọng

di sản
hóa
thế
giới.
- Lăng tẩm vua triều Nguyễn.
- Chùa Thiên Mụ, chùa Trúc Lâm.
-Sản
àiphẩm
Vọng đặc
Cảnh,biệt
điện
: Hòn Chén, chợ Đông Ba.
- Nhà vờn, vờn hoa, cây cảnh, cây ăn
quả..., nón Huế.
Con ngời : những cô gái Huế đẹp , duyên
dáng.
ẩm thực : những món ăn ngon.
Lịch sử : đấu tranh kiên cờng. Tháng Tám
năm 1945, Huế đà đứng lên cùng cả nớc, chế
độ phong kiến ngàn năm sụp đổ dới chân
thành Huế.


Văn bản HUẾ

Sơng núi hài hịa

Cơng trình văn hóa nghệ thuật nổi tiếng

Chùa Thiên Mụ

chùa Trúc Lâm


Truyền thống đấu tranh kiên cường


Món ăn đặc sản Huế

Cơm hến

Bánh bèo Huế

Bún bị Huế

Sản phẩm - nón lá Huế


? Kể tên một số văn bản cùng
loại mà em biết ?

? Em thường gặp văn bản đó ở
đâu ?


Một số văn bản cùng loại:
- Giới thiệu về một danh lam
thắng cảnh, di tích lịch sử,..
Vịnh Hạ Long, lăng Bác; Phú Quốc,…
- Trình bày tiểu sử của một

danh nhân, nhà thơ của dân tộc Việt
Hồ Chí Minh, Nguyễn Du,Tố
Nam :
Hữu,Tơ Hồi,...
- Giới thiệu một đồ vật:
Cây bút bi, nón lá, kính đeo mắt, áo
dài, trống đồng,...


Các văn bản này thường có ở trong sách báo,
ti vi… quảng cáo về những đặc sản của từng
địa phương; trong sách khoa học sinh vật; ….
- Được sử dụng rộng rãi, tất cả mọi lĩnh
vực trong đời sống, ngành nghề nào cũng
cần đến.
- Cung cấp tri thức về đời sống, sinh học,
lịch sử,…


Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
I. Vai trò và đặc điểm chung
của văn bản thuyết minh trong
đời sống con ngời

Văn bản
thuyết minh

1.Vai trò của văn bản
thuyết minh trong đời
sống con ngời

Kt
Văn bản thuyết
lun:

minh:
-Là kiểu văn bản
thông dụng trong
mọi lÜnh vùc cđa
®êi sèng.
- Cung cÊp tri thøc
( kiÕn thøc ) về
đặc điểm, tính
chất, nguyên nhân,
... của các hiện tợng
và sự vật trong tự

Huế
Huế
Giới thiệu:
thiệu:
Giới
Huế
là
Huế
là
trung tâm
tâm
trung
văn

hoá
văn
hoá
Công
Giải
thích
-Công
Giải thích
nghệ
nghệ
dụng
của
tác
dụng
dụng của
tác
dụng
thuật của
của
thuật
câydừa
dừa
của chất
chất
cây
của
nớc
Việt
nớc
Việt

diệp
lục
Nam, nơi
nơi
diệp
lục
Nam,
Giới
Giới
có những
những
làm cho
cho lá
lá
có
làm
thiệu
thiệu
đặc
đặc
cây
có
cây
có
Bình
điểm
Bình
điểm
màu
xanh.

màu xanh.
riêng biệt
biệt
Định
là
Định
là
Phơng thức : Trình bày,riêng
giới
độcđáo.
đáo.
quê
ơng
độc
quê
hhơng
thiệu,
giải thích
xứ sở
sở của
của
xứ
Cây dừa
dừa
Cây
Bình
Bình
Định
Định

Tại sao
sao lá
lá
Tại
cây
có
cây
có
màuxanh
xanh
màu


? Các văn bản trên có thể
xem là văn bản tự sự ( hay miêu
tả, nghị luận, biểu cảm) không ?
Tại sao ? Chúng khác với các
văn bản ấy ở chỗ nào ?


-

LU í:

1.- Không là văn bản tự sự: Vì không có cốt
truyện, sự việc, nhân vật.
- Không là văn bản miêu tả: Vì không miêu tả tỉ
mỉ, chi tiết cụ thể đặc điểm của sự vật.
- Không là văn bản biểu cảm: Vì không hoàn
toàn bộc lộ cảm xúc về s vật.

- Không là văn bản nghị luận: Vì chủ yếu là
trình bày kiến thức thực tế, khoa học; không
trình bày luận điểm, bàn bạc vấn đề bằng lí
l.
- i tượng thuyết minh là sự vật, hiện tượng.
-Tri thức văn bản thuyết minh có tính khách quan, xác thực,
hữu ích. cung cấp thông tin để người đọc, người nghe hiểu rõ
về đối tượng. Văn bản thuyết minh giúp người đọc hiểu lai


2.-Văn thuyết minh cung cấp tri thức để nâng cao hiểu
biết cho con người.
- Văn thuyết minh sử dụng lối tư duy khoa học , địi
hỏi tơn trọng sự thật, chính xác rạch rịi, khơng dùng
cảm quan cá nhân để thay đổi thông tin đối tượng, sự
việc được thuyết minh.
- Phải tích lũy kiến thức, điều tra, nghiên cứu.
- Văn thuyết minh không phụ thuộc cảm xúc cá nhân.
Không được hư cấu, tưởng tượng,…
-> Tất cả những gì trình bày, giới thiệu, giải thích phải
phù hợp với quy luật khách quan, đều phải đúng như
đặc trưng, bản chất của nó.