Tín ngưỡng thờ mẫu ở hà nội ngày nay thực trạng và giải pháp

TĐN NGÛÚÄNG THÚÂ MÊỴU ÚÃ HÂ
Y - NƯÅI HI
THÛÅC TRA
ÅNG, NGUN NHÊN
 GIA
ÃI
V PHA
ÁP

PHẨM THÕ MAI*

Ngây nhêån bâi: 24/04/2017; ngây sûãa chûäa: 24/04/2017; ngây duåt àùng: 12/05/2017.
Abstract:
 Mother worship is one of unique culture of Vietnamese, containing precious values of literature, architecture, mu
which “Hêìu  àưìng”  is  the key ritual of this  belief. However, this belief has  been easilytakenadvantage totransform into
negativelyonsociety.Hanoiisabigcityofournationwithhighintellectualstandardsofpeoplebutbeliefofmotherworshi
articleanalysessituationofbeliefofmotherworshipinHanoiandpointsoutsolutionstopreservepreciousvaluesandpre
domesticsituationandintegrationonthebelief.
Keywords:
Motherworship,situation, factors, solutions,Hanoi.

1.ựồtvờởnùỡ
Viùồtsửởngchuóyùởudỷồavaõokhaithaỏctỷồnhiùn.Vũvờồy,
ThỳõMờợu,tỷõbaoỳõinaylaõtủnngỷỳọngriùngcuóa viùồcthỳõcuỏngcaỏcvừthờỡntỷồnhiùnaọsỳỏmgờỡnguọivỳỏi
ngỷỳõiViùồt;laõmửồthoaồtửồngtủnngỷỳọngựồcbiùồt,aỏp
hoồ.Hỳnnỷọa,ViùồtNamlaồinựỗmỳóngaọbaỷỳõngnỳi
ỷỏngnhucờỡu,khaỏtvoồngcuóanhờndờn.ờylaõneỏtựồc giaolỷucuóanhiùỡutửồcngỷỳõi,cuóanhiùỡuluửỡngvựn
sựổccuóavựnhoỏaViùồtNam,mửồtyùởutửởkhửngthùớthiùởuminh.HaiyùởutửởoỏlaõmchodờntửồcViùồtNamtrỳó
ùớcờởuthaõnhnùnbaónsựổcvựnhoỏatruyùỡnthửởngcuóa thaõnhquửởcgiacoỏnhiùỡutửngiaỏo,nhiùỡutủnngỷỳọng
dờntửồc.HaõNửồilaõtrungtờmKT-XHựồcbiùồtquan khaỏcnhau.iùỡuoỏdờợnùởnmửồtựồciùớmcuóaỳõi
troồngcuóacaónỷỳỏc.Vỳỏilừchsỷóhũnhthaõnhnghũnnựm

sửởngtủnngỷỳọng-tửngiaỏongỷỳõiViùồtlaõtủnhhửợndung
vựnhiùởn,HaõNửồimangtrongmũnhbaogiaỏtrừvựn tửngiaỏo.
hoỏatruyùỡnthửởng,trongoỏcaỏcsinhhoaồttủnngỷỳọng
ThỳõMờợucoỏlừchsỷóhũnhthaõnhvaõphaỏttriùớnlờu
laõhaồtnhờnvựnhoỏaquantroồng.Caỏchoaồtửồngtủn daõi.XuờởtphaỏtcuóatủnngỷỳọngthỳõMờợulaõmửồthaõnh
ngỷỳọngỳóHaõNửồihiùồnnayangphaỏttriùớnphongphuỏ, trũnhdaõimaõmửồttrongnhỷọngiùớmờỡutiùncuóanoỏlaõ
tuynhiùnbùncaồnhoỏ,nhiùỡubiùớuhiùồndừoancuọng
viùồcthỳõngoồnnguửỡncuóasỷồsửởngtrongbiùớutỷỳồng
coỏcỳhửồiphuồchửỡigờyranhỷọngaónhhỷỳóngtiùucỷồccaỏcnỷọthờỡnMeồ.BựổtờỡutỷõviùồcthỳõNỷọthờỡn,Mờợu
ùởnmửitrỷỳõngvựnhoỏachungvaõgờytửớnhaồivùỡkinh thờỡn,sauoỏ,coỏbỷỳỏcphaỏttriùớndờỡnthaõnhthỳõTam
tùở.Muửởnphaỏthuygiaỏtrừcuọngnhỷhaồnchùởtiùucỷồcphuó,Tỷỏphuó.
cuóatủnngỷỳọngthỳõMờợuỳóHaõNửồihiùồnnaycờỡnsỷồ TrongtủnngỷỳọngthỳõMờợu,hùồthửởngnghilùợvaõlùợ
chungtay,goỏpsỷỏccuóacaócửồngửỡng.ùớlaõmỷỳồc hửồirờởtphongphuỏvaõadaồng.iùớnhũnhvaõtờồptrung
iùỡunaõy,trỷỳỏchùởtchuỏngtacờỡncoỏcaỏinhũnkhaỏchnhờởtlaõnghilùợhờỡuboỏng(lùnửỡng)vaõlùợhửồithaỏng
quan,toaõncaónhvùỡthỷồctraồngthỷồchaõnhtủnngỷỳọng taỏmgiửợCha,thaỏngbagiửợMeồ.
Hờỡuửỡng(hờỡuboỏng,
thỳõMờợuỳóHaõNửồihiùồnnay,trùncỳsỳóoỏỷara lùnửỡng)laõnghilùợnhờồphửỡncuóacaỏcvừthaỏnhtrong
nhỷọnggiaóiphaỏphỳồplủ.
Tỷỏphuóvaõothờnxaỏcửngửỡng,baõửỡng,laõsỷồtaỏihiùồn
2.Nửồidung
laồihũnhaónhcaỏcvừthaỏnhnhựỗmphaỏnbaóo,banphuỏc
2.1.MửồtsửởneỏtvùỡtủnngỷỳọngthỳõmờợuỳóHaõNửồi
. lửồcchotủnửỡ.LùợhửồitrongtủnngỷỳọngthỳõMờợulaõ
ThỳõMờợu-tỷỏcthỳõMeồ,laõmửồttrongnhỷọngtủnngỷỳọng
thaỏngTaỏmgiửợCha,thaỏngBagiửợMeồ.Tủnngỷỳọng
ửồcaỏoỳóViùồtNam.TủnngỷỳọngthỳõMờợulaõmửồtloaồi
thỳõMờợulờởymeồlaõmlinhtỷỳồngnhỷngbùncaồnhoỏ
hũnhtủnngỷỳọngdờngianbựổtnguửỡntỷõtủnngỷỳọngthỳõcoõncoỏCha.Nùởuthaỏngba,ngỷỳõingỷỳõiửớvùỡPhuó
nỷọthờỡn,laõmửồtbửồphờồncuóayỏthỷỏcxaọhửồi,ỷỳồchũnh
DờỡyvaõcaỏcùỡnthỳõMờợukhaỏcùớgiửợMeồ,ngaõyhoỏa

thaõnhtỷõchùởửồthừtửồcmờợuhùồ,ùớtửnvinhnhỷọngngỷỳõicuóavừthờỡnchuóaồoMờợu-ThaỏnhMờợuLiùợuHaồnh,thũ
phuồnỷọcoỏcửngvỳỏinỷỳỏc,vỳỏicửồngửỡng,chỷỏaỷồng
thaỏngtaỏmlaõngaõykừCha.Haõngnựm,caỏclùợhửồidiùợn
nhiùỡugiaỏtrừvùỡlừchsỷó,vựnhoỏa,aồoỷỏcxaọhửồi.
rathùớhiùồnloõngthaõnhkủnhbiùởtỳncuóaconchaỏuvỳỏi
CỳsỳócuóatủnngỷỳọngthỳõMờợulaõkùởtquaócuóasỷồ
ửngbaõtửớtiùn,laõmnùnneỏteồptruyùỡnthửởngtrong
quyừnhcuóatửỡntaồixaọhửồiViùồtNam.Nỷỳỏctanựỗmỳó
vựnhoỏangỷỳõiViùồt.
trungtờmkhuvỷồcnhiùồtỳỏiờớmgioỏmuõa,thiùnnhiùn
tỷỳngửởiphongphuỏ,adaồng.Thỳõixaxỷa,ngỷỳõi * Hổc viïån Chđnh trõ Qëc gia Hưì Chđ Minh

246 Tẩp chđ Giấo dc SƯË ÀÙÅC BIÏÅT

(Thấng 5/2017)


Trïn àõa bân Hâ Nưåi, úã hêìu hïët cấc lâng xậ vâ cẫ
chó àấp ûáng nhu cêìu thûúãng thûác nghïå thåt thưng
cấc phưë phûúâng àïìu cố cú súã thúâ tûå ca tđn ngûúäng
thûúâng mâ côn lâ nhu cêìu têm linh ca mưåt bưå phêån
thúâ Mêỵu. Cố thïí kïí àïën nhû ph Têy Hưì, àïìn Bâ Kiïåu, qìn chng nhên dên.
àïìn Ba Cêy, àïìn Àêìm Sen (Hoâng Mai); àïìn Dêu,
Bẫn thên nghi lïỵ hêìu àưìng cng chûáa àûång nhiïìu
àïìn Cêy Xanh, àïìn L Qu ưëc Sû, àïìn Nghơa Hûng giấ trõ vùn hốa truìn thưëng:
(Hoân Kiïëm); àïìn Hai Bâ, àïìn Lûúng n (Hai Bâ
 Vïì êm nhẩc: Êm nhẩc trong hêìu àưìng àûúåc gổi lâ
Trûng)... thu ht sûå quan têm ca ngûúâi dên. Hâ Nưåi nghïå thåt hất 
chêìu vùn. Cấc nhẩc c trong chêìu vùn
lâ àõa phûúng lûu giûä àûúåc nhiïìu nết truìn thưëng mang àïën êm thanh rưån rậ thị nhõp àiïåu ca hất Vùn

trong viïåc thûåc hânh cấc nghi lïỵ vâ lïỵ hưåi ca tđn ngûúängcng rêët àưåc àấo vâ vui tûúi, nhưån nhõp. Chđnh vị thïë,
thúâ Mêỵu. Tuy nhiïn, hiïån nay tịnh trẩng “lïåch chín” chêìu vùn ln tẩo ra mưåt khưng khđ tûúi vui, hấo hûác
vâ hiïån tûúång bõ lúåi dng ca tđn ngûúäng thúâ Mêỵu úã Hâ
chûá khưng ai oấn, trêìm lùỉng nhû ca tr.
Nưåi àang diïỵn ra ngây câng phưí biïën. Àiïìu nây phêìn
Vïì v àẩo
: Mưåt trong nhûäng giấ trõ vùn hốa ca
nâo phẫn ấnh thûåc trẩng ca tđn ngûúäng thúâ Mêỵu hiïån
hêìu àưìng khưng thïí bỗ qua lâ v àẩo. Ba mûúi sấu
nay úã Hâ Nưåi, àôi hỗi cêìn cố nhûäng giẫi phấp thiïët thûåc.
giấ àưìng sệ tûúng ûáng vúái ba mûúi sấu v àiïåu khấc
2.2. Thûåc trẩng ca tđn ngûúäng thúâ Mêỵu úã Hâ nhau. Àiïåu ma ca ngûúâi hêìu àưìng cng àûúåc thay
Nưåi hiïån nay
àưíi theo cấc giấ hêìu. Ma trong hêìu àưìng àậ tiïëp thu
Thûá nhêët, tđn ngûúäng thúâ Mêỵu trong kho tâng vùn vâ phất triïín nhiïìu àưång tấc àưång tấc cưí truìn nhûng
hổc dên gian . Theo nghiïn cûáu, trong kho tâng vùn
àûa vâo khung cẫnh tđn ngûúäng, tiïët têëu thay àưíi tẩo
hổc nûúác ta, àùåc biïåt lâ vùn hổc dên gian, cố mưåtnïn mưåt sùỉc thấi riïng, mưåt giấ trõ riïng cho v àẩo
mẫng àûúåc sûu têìm vâ lûu truìn gùỉn vúái tđn ngûúängtrong hêìu àưìng.
thúâ Mêỵu. Vúái nhûäng loẩi hịnh nhû vùn chêìu, truìn
Vïì trang phc: cố bao nhiïu giấ àưìng cố bêëy nhiïu
thuët, thú, cêu àưëi... tûúng àưëi àa dẩng vâ phong bửồtrangphuồc.Nhũnvaõohùồthửởngtrangphuồcvaõtrang
phuỏ.Choùởnnay,trỷọlỷỳồngvaõchờởtlỷỳồngcuóamaóngsỷỏctrongnghilùợhờỡuửỡngngỷỳõixemcoỏthùớthờởy
vựnhoồcnaõymựồcduõchỷaỷỳồcquantờmvaõaỏnhgiaỏ ỷỳồcsỷồphongphuỏcuóatrangphuồcngỷỳõiViùồt.
mửồtcaỏchờỡyuó,tuynhiùn,tờỡmquantroồngvaõgiaỏtrừ Thỷỏba,tủnngỷỳọngthỳõMờợucoỏthùớthờởyỷỳồcnhiùỡu
tờmlinhcuọngnhỷgiaỏtrừvựnhoồccuóachuỏnglaõkhửng neỏtaồoỷỏctruyùỡnthửởngtửởteồpcuóangỷỳõiViùồt
.Trong
thùớphuónhờồnỷỳồc.
oỏ,nhỷọngneỏtaồoỷỏcỷỳồckhựổchoồaroọnhờởtquatủn
ùớtũmhiùớuvùỡtủnngỷỳọngthỳõMờợuviùồctiùởpcờồn ngỷỳọngnaõylaõ:truyùỡnthửởngyùunỷỳỏc,loõngtỷồhaõo

vỳỏicaỏcbaõivựnchờỡulaõvửcuõngcờỡnthiùởt.Caỏcbaõivựn
dờntửồc;truyùỡnthửởnguửởngnỷỳỏcnhỳỏnguửỡn,tỷỳng
naõykhửngchútaỏihiùồnthaỏnhtủch,huyùỡnthoaồitrong thờntỷỳngaỏi;tủnhcửồngửỡng,oaõnkùởt...hũnhthaõnh
tủnngỷỳọngmaõquaoỏcoõnthùớhiùồntờmtỷ,ỷỳỏcnguyùồn hùồgiaỏtrừsờusựổc,ửồcaỏotrongvựnhoỏaViùồtNam.
cuóanhờndờntỷõxaxỷa.Caỏcbaõivựnchờỡuỷỳồcsaỏng Bùncaồnhoỏ,nhỷọngcờuửởi,baõithỳgiaỏngbuỏtrựn
taỏcvaõghilaồibựỗngchỷọNửm,chỷọHaỏnhaychỷọquửởc
daồyconngỷỳõisửởnglùợ,nghụa,hoõathuờồn,yùuthỷỳng...
ngỷọchuóyùởudỷỳỏidaồngtruyùồnthỳhoựồccaỏcbaõithỳ.cuọnggoỏpphờỡnlaõmnùnnhỷọnggiaỏtrừtửởteồpcờỡnỷỳồc
Bùncaồnhoỏ,caỏcbaõithỳ,cờuửởiỷỳồccoilaõgiaỏngbuỏtbaóotửỡnvaõphaỏthuycuóatủnngỷỳọngthỳõMờợu.
cuóacaỏcvừthaỏnhtrongtủnngỷỳọngthỳõMờợuỷỳồclỷu Thỷỏtỷ,tủnngỷỳọngthỳõMờợuthùớhiùồnỷỳỏcmỳvùỡ
truyùỡntrongdờngiancuọngrờởtcoỏyỏnghụa.
cuửồcsửởngờởmno,haồnhphuỏccuóanhờndờntatỷõbao
Thỷỏhai,tủnngỷỳọngthỳõMờợuhửồituồnhiùỡuloaồihũnh
ỳõi.tủnngỷỳọngthỳõMờợu,tathờởyỷỳồcgiaỏtrừhiùồnsinh
nghùồthuờồtdờngian .TỷõtủnngỷỳọngthỳõMờợutacoỏthùớ rêët rộ râng. Tđn ngûúäng nây hûúáng con ngûúâi vâo cåc
thêëy bống dấng ca nghïå thåt dên gian Viïåt Nam, sưëng trêìn thïë, vâo hiïån thûåc cåc sưëng àang diïỵn ra vâ
àố lâ nghïå thåt kiïën trc cưí, lâ nghïå thåt sên khêëu
khuën khđch con ngûúâi ta nưỵ lûåc àïí lâm cho cåc sưëng
dên  gian...  Thưng  qua  kiïën  trc  àïìn,  ph  ca  tủn cuóamũnhngaõymửồttửởteồphỳn.Coỏthùớthờởy,tỷõcaỏc
ngỷỳọngthỳõMờợuvỳỏinhỷọnghoavựnỷỳồcchaồmtrửớ huyùỡntủchtrongtủnngỷỳọngthỳõMờợu,taùỡuthờởyhiùồn
tinhtùở,vỳỏinhỷọngbỷỏctỷỳồngcửớ...tacoỏthùớthờởyỷỳồclùnniùỡmtinvùỡsỷồbaóotrỳồchocuửồcsửởngconngỷỳõi,mửồt
quaniùớmthờớmmụ,nghùồthuờồtkiùởntruỏcaọtửỡntaồilừchcuửồcsửởngkhoóemaồnh,ờởmno,haồnhphuỏc
sỷó.Vỳỏihờỡuửỡng,tacoỏthùớthờởymửồthũnhthỷỏcdiùợn Vỳỏimửồtvaõineỏtkhaỏiquaỏtnhỷtrùn,coỏthùớthờởyrựỗng
xỷỳỏngdờngianửồcaỏoỷỳồctửớnghỳồptỷõnhiùỡuyùởu nhỷọnggiaỏtrừcuóatủnngỷỳọngthỳõMờợukhửnghùỡnhoó,
tửởnhỷờmnhaồc,catỷõ,vuọaồo,trangphuồc...laõloaồituynhiùn,ùớgiỷọgũnvaõphaỏthuyỷỳồcnoỏlaồikhửnghùỡ
hũnhsờnkhờởudờngianaọỷỳồctờmlinhhoỏa,khửng
ỳngiaón.

(Thaỏng 5/2017)

Taồp chủ Giaỏo duồc Sệậ ÀÙÅC BIÏÅT 247


thỳõigianvỷõaqua,nhiùỡuhiùồntỷỳồngbiùởntỷỳỏngtrong
-MửồtsửởhaồnchùởcuóatủnngỷỳọngthỳõMờợutaồiHaõ
Nửồihiùồnnay.Cuọngnhỷbờởtcỷỏtửngiaỏo,tủnngỷỳọng caỏchoaồtửồngcuóatủnngỷỳọngthỳõMờợumựồcduõỷỳồc
noỏiùởnnhiùỡunhỷngdocaỏccựncỷỏùớxỷólủviphaồm
naõokhaỏc,ngoaõinhỷọnggiaỏtrừvùỡaồoỷỏc,vựnhoỏathũ
tronglụnhvỷồcnaõycoõnchỷaroọraõng,cuồthùớkhiùởncho
trongquaỏtrũnhtửỡntaồivaõphaỏttriùớncuóatủnngỷỳọngthỳõ
Mờợucuọngnaóysinhnhỷọnghiùồntỷỳồngingỷỳồclaồivỳỏiviùồccoỏnhỷọngbiùồnphaỏpngựnchựồn,xỷólủcaỏchiùồn
tỷỳồngbiùởntỷỳỏngvờợncoõnrờởtxa.
baónchờởttửởteồpcuóatủnngỷỳọngnaõy.Quaỏtrũnhthỷồc
haõnhnghilùợcuóatủnngỷỳọngnaõychuóyùởuỷỳồclỷu Thỷỏhai,thiùởuửồinguọcaỏnbửồlaõmcửngtaỏcquaónlủ
Hiùồnnay,
truyùỡndờngian,ỷỳồctruyùỡnmiùồngtỷõngỷỳõinaõysang nhaõnỷỳỏcửởivỳỏicaỏchoaồtửồngtủnngỷỳọng.
ngỷỳõikhaỏchoựồctỷõcaỏcconnhangùồtỷóchaồytheo ửồinguọcaỏnbửồlaõmcửngtaỏcvựnhoỏaỳóHaõNửồitrùn
phongtraõomaõchỷahiùớuhùởtcaỏcbỷỳỏcnghilùợ,thuótuồc thỷồctùởvờợncoõnrờởtmoóng,ựồcbiùồtlaõcaỏnbửồchuyùn
nùnaọlaõmgiaómigiaỏtrừvựnhoỏabanờỡucuóatủn traỏch.Trũnhửồcuóaửồinguọcaỏnbửồchỷaaỏpỷỏng
ngỷỳọng.Trongthỳõigianquanhiùỡuhoaồtửồngcuóatủn ỷỳồcyùucờỡuxaọhửồi.Hiùớubiùởtcuóaửồinguọcaỏnbửồvùỡ
ngỷỳọngthỳõMờợucoõnmangtủnhtỷồphaỏtdờợnùởntũnhtủnngỷỳọngnaõycoõnhaồnchùởnùnviùồcquaónlủcoõnkhoỏ
khựn.Thùmvaõooỏ,lụnhvỷồctheodoọicuóacaỏccaỏnbửồ
traồngthỷỳngmaồihoỏavỳỏimuồcủchtruồclỳồikinhtùở.Sỷồ
nhiùợuloaồnbiùởntỷỳỏngtrongcaỏcnghilùợcuóathỳõMờợu naõychuóyùởulaõcaỏchoaồtửồnglùợhửồitủnngỷỳọngvaõhoaồt
ửồnghựỗngnựmcuóacaỏccỳsỳóthỳõtỷồcuóatủnngỷỳọng
(duõngửỡmaọvỳỏisửởlỷỳồngquaỏlỳỏn...).Nhiùỡuchuóùỡn,
ỷỳồcxùởphaồngditủch,chonùnchỷabaoquaỏthùởt
caỏcửngửỡng,baõửỡngaọlỳồiduồngloõngtin,lỳồiduồng
caỏcditủchùỡnphuó,lỳồiduồngcaỏcsinhhoaồtnghilùợvaõlùợỷỳồccaỏchoaồtửồngcuóatủnngỷỳọngthỳõMờợutrùnừa
hửồikhửngphaóilaõùớtruyùỡnbaỏnhỷọngiùỡutửởteồpmaõbaõnHaõNửồitrongoỏ,ựồcbiùồtlaõcaỏchoaồtửồngỳócaỏc

cỳsỳóthỳõtỷồtỷnhờn.
chuóyùởulaõùớkiùởmtiùỡnvaõtruồclỳồicaỏnhờn,anglaõthỷồc
tùởphỷỏctaồp,khiùởnchotủnngỷỳọngthỳõMờợungaõycaõng Thỷỏba,yỏthỷỏccuóangỷỳõidờnchỷacao.Mựồcduõ
bừxoỏimoõnnhỷọnggiaỏtrừtửởteồpnhỷaọnùutrùn. rêët quan têm àïën cấc hoẩt àưång ca tđn ngûúäng thúâ
Nïìn kinh tïë thõ trûúâng ca chng ta àang phất Mêỵu tuy nhiïn àa phêìn ngûúâi dên chûa cố kiïën thûác
triïín mẩnh mệ mang lẩi nhiïìu cú hưåi phất triïín cho xậ vïì tđn ngûúäng nây. Àiïìu nây àậ dêỵn àïën  thûác giûä gịn
hưåi, nhêët lâ úã Hâ Nưåi - mưåt trong hai trung têm kinh tïëvâ bẫo tưìn giấ trõ ca tđn ngûúäng thúâ Mêỵu côn nhiïìu
lúán nhêët cẫ nûúác, do àố cấc àiïìu kiïån thûåc hiïån niïìmhẩn chïë. Thïm vâo àố, cấc phûúng thûác tun truìn
tin tđn ngûúäng cng gia tùng, trong àố cố tđn ngûúäng cho ngûúâi dên vïì nhûäng giấ trõ ca tđn ngûúäng nây
thúâ Mêỵu. Tuy nhiïn bïn cẩnh nhûäng thån lúåi nây thị chûa phất huy àûúåc hiïåu quẫ. Mùåc d hiïån nay, úã cấc
viïåc cấc hịnh thûác sinh hoẩt tđn ngûúäng thúâ Mêỵu phấtcú súã thúâ tûå ca tđn ngûúäng thúâ Mêỵu úã Hâ Nưåi àïìu cố
bưë trđ nhûäng bẫng ghi vïì lõch sûã núi thúâ tûå vâ Thấnh
triïín mưåt cấch bng phất àậ thoất li khỗi sûå quẫn lđ ca
cấc cú quẫn lđ vâ lâm nẫy sinh nhiïìu vêën àïì tiïu cûåc, tđch, tuy nhiïn ngûúâi dên àïën cấc núi nây lẩi rêët đt khi
cấc hoẩt àưång mang tđnh khuëch trûúng, hoẩt àưång quan têm àïën nưåi dung ca nhûäng bẫng ghi nây. Hêìu
trấi quy àõnh ca phấp låt, mêu thỵn tranh giânh sûå hïët mổi ngûúâi khi àïën cấc cú súã thúâ tûå ca tđn ngûúäng
thúâ Mêỵu àïìu cêìu mong nhûäng àiïìu tưët àểp cho bẫn
ẫnh hûúãng túái cấc “con nhang”, vị lúåi đch vêåt chêët. Àiïìu
nây àûúåc thïí hiïån rộ nhêët qua nghi lïỵ hêìu àưìng - nghi thên, gia àịnh mâ đt quan têm àïën võ thấnh mâ mịnh
àang cêìu xin gùỉn liïìn vúái sûå tđch nhû thïë nâo.
lïỵ tiïu biïíu nhêët ca tđn ngûúäng thúâ Mêỵu.
Thûá tû, bẫn thên nhûäng àùåc àiïím ca tđn ngûúäng.
2.3.  Ngun  nhờn cuóa thỷồc traồng cuóa tủn
BaónthờntủnngỷỳọngthỳõMờợulaõmửồttủnngỷỳọngdờn
ngỷỳọngthỳõMờợuỳóHaõNửồihiùồnnay
Thỷỏnhờởt,hùồthửởngvựnbaónphaỏpluờồtiùỡuchúnh giannùnỷỳồclỷutruyùỡnbựỗnghũnhthỷỏctruyùỡnmiùồng,
khửngcoỏhùồthửởngkinhsaỏchcuồthùớcuọngnhỷkhửng
hoaồtửồngtủnngỷỳọngcoõnhaồnchùở.
Nguyùnnhờncỳ
baónờỡutiùnlaõdohùồthửởngvựnbaónphaỏpluờồtiùỡu coỏgiaỏohửồi.Dooỏ,viùồcchuờớnhoỏacaỏchoaồtửồngcuóa

chúnhhoaồtửồngtủnngỷỳọngnaõycoõnthiùởuvaõyùởu,nùởutủnngỷỳọngnaõygờỡnnhỷlaõkhửngthùớ.iùỡunaõycuọng
khửngmuửởnnoỏilaõ gờỡnnhỷ khửngcoỏ.Viùồcthiùởu dờợntỳỏiviùồcbaóotửỡnvaõphaỏthuycaỏcgiaỏtrừvựnhoỏa
nghiùmtroồngcaỏccỳsỳóphaỏplủcuồthùớtrongcửngtaỏc truyùỡnthửởngcuóatủnngỷỳọngnaõybựỗngcaỏchkhửiphuồc,
chuờớnhoỏalaồicaỏcnghilùợ,nghithỷỏcthỷồchaõnhtủn
quaónlủnhaõnỷỳỏcửởivỳỏihoaồtửồngcuóatủnngỷỳọngthỳõ
Mờợutrùnừabaõncaónỷỳỏcnoỏichunggờykhoỏkhựnrờởt ngỷỳọngtheochuờớnmỷồctỷõxỷalaõrờởtkhoỏ.HaõNửồi,
lỳỏnchocỳquanquaónlủ,dờợnùởnviùồcbừửồng,luỏng aọcoỏkhửngủtcửngtrũnhnghiùncỷỏu,caỏchửồithaóo
khoahoồccoỏựồtravờởnùỡnaõynhỷngùỡukhửngthùớ
tuỏngtrongviùồcquaónlủ,xỷólủcaỏctũnhhuửởngviphaồm
itỳỏithửởngnhờởt.ờylaõmửồttrongnhỷọngbaõitoaỏnkhoỏ
trongquaỏtrũnhthỷồchiùồnnhiùồmvuồ.HaõNửồi,trong

248 Taồp chủ Giaỏo duồc Sệậ C BIÏÅT

(Thaáng 5/2017)


thùớ,trongoỏcoỏtủnngỷỳọngthỳõMờợu.Chúkhinaõo
ựồtrachocaóxaọhửồitrongquaỏtrũnhbaóotửỡnvaõphaỏt
nhỷọngnhaõquaónlủvựnhoỏa,tửngiaỏohiùớuroọỷỳồcửởi
huygiaỏtrừcuóatủnngỷỳọngthỳõMờợuỳóHaõNửồinoỏiriùng
tỷỳồngquaónlủcuóamũnhthũkhioỏmỳỏicoỏnhỷọnghaõnh
vaõcaónỷỳỏcnoỏichung.
2.5.Mửồtsửởgiaóiphaỏpnhựỗmphaỏthuygiaỏtrừvaõ xỷóthủchhỳồp(hỳồptũnh-hỳồplủ),coỏnhỷvờồyhiùồuquaó
quaónlủnhaõnỷỳỏctronglụnhvỷồcnaõymỳỏiỷỳồcnờng
haồn chùở tiùu cỷồc trong sỷồ phaỏt triùớn cuóa tủn
cao,traỏnhtũnhtraồngnhaõnỷỳỏccỷỏbanhaõnhcaỏcvựn
ngỷỳọngthỳõMờợuTamphuóỳóHaõNửồihiùồnnay
Mửồtlaõ,quaỏntriùồtquaniùớmcuóaaóng,chủnhsaỏch baónquaónlủ,coõnửởitỷỳồngbừquaónlủthũkhửngchừu
phaỏpluờồtcuóaNhaõnỷỳỏctrongviùồcthỷồchaõnhtủnngỷỳọngthỷồchiùồnsỷồquaónlủoỏ.

Bửởnlaõ,ờớymaồnhcửngtaỏctuyùntruyùỡnvùỡtủn
thỳõMờợuỳóHaõNửồihiùồnnay.
Vờởnùỡtửngiaỏo,tủnngỷỳọng
luửncoỏmửồtvừtrủquantroồngtrongsuửởttiùởntrũnhlaọnhngỷỳọngthỳõMờợu,nờngcaotrũnhửồnhờồnthỷỏccuóa
aồocaỏchmaồngcuóaaóngcửồngsaónViùồtNam.Tuõyngỷỳõidờncuọngnhỷnhỷọngngỷỳõilaõmcửngtaỏcquaón
lủtửngiaỏo,tủnngỷỳọngỳócaỏccờởp,caỏcngaõnh.
Nhaõ
tỷõngthỳõikũlừchsỷócuồthùớvỳỏinhỷọngnhiùồmvuồựồcthuõ,
nỷỳỏccờỡnxờydỷồngmửồtcỳchùởphửởihỳồpgiỷọacaỏctửớ
quanniùồmvùỡvờởnùỡtủnngỷỳọng,tửngiaỏocuóaaóng
chỷỏcxaọhửồi,caỏccửồngửỡngdờncỷvỳỏicaỏccỳquan
aọcoỏnhỷọngthayửới.Trongthỳõikũmỳỏi,phuõhỳồpvỳỏi
thỷồctiùợn,aóngaọcoỏnhỷọngthayửớiquantroồng,trỷỳỏc quaónlủnhaõnỷỳỏcvùỡtửngiaỏo,tủnngỷỳọngtrongviùồc
hùởtlaõnhờồnthỷỏcluờồn:nhũnnhờồntủnngỷỳọng,tửngiaỏogiaỏmsaỏtvaõthỷồchiùồncaỏcquyừnhcuóaphaỏpluờồtvùỡ
quaónlủcaỏchoaồtửồngtửngiaỏo,tủnngỷỳọngnoỏichung,
coõntửỡntaồilờudaõi,laõnhucờỡucuóamửồtbửồphờồnkhaỏ
tủnngỷỳọngthỳõMờợunoỏiriùng.Chúkhinaõochủnhcửồng
ửngquờỡnchuỏngnhờndờn.Trùntinhthờỡnửớimỳỏi,
xemxeỏtvờởnùỡtrùnquaniùớmlừchsỷócuồthùớ,quan ửỡngcỷdờn,caỏctửớchỷỏcxaọhửồivaõocuửồcvaõtrỳóthaõnh
iùớmtoaõndiùồn,aóngaỏnhgiaỏaồoỷỏctửngiaỏocoỏmựổtxủchtrongviùồcquaónlủcaỏchoaồtửồngtửngiaỏo,tủn
nhiùỡuiùỡuphuõhỳồpvỳỏicửngcuửồcxờydỷồngxaọhửồingỷỳọngthũkhioỏ,viùồcờởutranhvỳỏinhỷọnghaõnhvilỳồi
duồngtửngiaỏo,tủnngỷỳọngùớtruồclỳồi,truyùỡnbaỏmùtủn
mỳỏi,thỷõanhờồnnhỷọnggiaỏtrừvựnhoỏacuóatửngiaỏo,tủn
ngỷỳọng.Tỷõoỏ,aóngcoỏnhỷọngquaniùớmchúaồo dừoanmỳỏicoỏthùớỷỳồchaồnchùởvaõdờỡnloaồiboókhoói
saỏt,uỏngtrongcửngtaỏcửởivỳỏitủnngỷỳọng,tửngiaỏo.ỳõisửởngxaọhửồi.
***
Hailaõ,nờngcaoỳõisửởngvờồtchờởtvaõtinhthờỡncuóa
TủnngỷỳọngthỳõMờợuvỳỏilừchsỷóhũnhthaõnh,phaỏt
ngỷỳõidờn,giỷọvỷọngửớnừnhxaọhửồivùỡmựồtkinhtùở,
triùớnlờuỳõichỷỏaỷồngtrongnoỏbaogiaỏtrừtruyùỡn

chủnhtrừ.Mửồttrongnhỷọnggiaóiphaỏpcỳbaón,mang
thửởngtửởteồpcuóadờntửồcta.Hiùồnnay,hiùồntỷỳồnglỳồi
tủnhquyùởtừnhtrongviùồcgiaóiquyùởtvờởnùỡtửngiaỏo,
duồngtủnngỷỳọngthỳõMờợu,ựồcbiùồtlaõnghilùợhờỡuửỡng,
tủnngỷỳọng,chửởnglaồisỷồbừlỳồiduồngcuóaquờỡnchuỏng
coỏnhiùỡubiùởntỷỳỏng,gờyaónhhỷỳóngxờởuùởnỳõisửởng
nhờndờntrongcaỏchoaồtửồngtửngiaỏo,tủnngỷỳọng
xaọhửồi.Vờởnùỡnaõycờỡnỷỳồcsỷồquantờmcuóacaỏccờởp
chủnhlaõgiaóiquyùởttửởtnhỷọngvờởnùỡthuửồcvùỡỳõi
chủnhquyùỡn,caỏcnhaõnghiùncỷỏunhựỗmtũmranhỷọng
sửởngkinhtùở-vựnhoỏa-xaọhửồi.Hiùồnnay,nùỡnkinhtùở
giaóiphaỏpùớkhựổcphuồcnhỷọngmựồtxờởuvaõphaỏthuy
thừtrỷỳõngcuõngvỳỏinhỷọngtaỏcửồngtủchcỷồcthũcuọng
nhỷọnggiaỏtrừtủchcỷồccuóanoỏgoỏpphờỡngiỷọgũnvaõphaỏt
gờyranhiùỡuaónhhỷỳóngtiùucỷồcùởnỳõisửởngcuóa
triùớnvựnhoỏadờntửồc.
ngỷỳõidờn,ựồcbiùồtỳóHaõNửồi.ệnừnhcuửồcsửởng
chongỷỳõidờnvùỡcaómựồtvờồtchờởtvaõt
inhthờỡnlaõgiaói
Ta õi liùồu tham khaóo
phaỏpcửởtloọinhờởtùớkhựổcphuồcnhỷọngvờởnùỡvùỡtủn
[1]LủKhựổcCung(2000).
Haõ Nửồi vùn hốa vâ phong tc
ngûúäng, tưn giấo.
- Hûúãng ûáng cåc vêån àưång viïët vïì Thùng- Long
Àưng
Ba lâ, tùng cûúâng cưng tấc quẫn lđ nhâ nûúác, Àư - Hâ Nưåi ngân nùm vùn hiïën
. NXB Thanh niïn.
hoân thiïån hïå thưëng phấp låt àiïìu chónh vïì tưn [2] Trûúng Hẫi Cûúâng (2005). 
Bûúác àêìu tịm hiïíu vïì

Àïì tâi nghiïn
giấo, tđn ngûúäng nối chung vâ tđn ngûúäng thúâ Mêỵutđn ngûúäng thúâ Mêỵu ca ngûúâi Viïåt.
cûáu khoa hổc cêëp Àẩi hổc Qëc gia Hâ Nưåi.
Tam  ph  nối  riïng.  Tùng  cûúâng  cưng  tấc  tun
truìn, vêån àưång vâ phưí biïën phấp låt vïì tđn ngûúäng,[3] Nguỵn Àùng Duy (2001).Cấc hịnh thấi tđn ngûúäng
. NXB Vùn hốa - Thưng tin.
tưn giấo nối chung vâ tđn ngûúäng thúâ Mêỵu nối riïngtưn giấo Viïåt Nam
[4] Nguỵn Hưìng Dûúng (2004). Tưn giấo trong mưëi
sệ gốp phêìn nêng cao sûå hiïíu biïët,  thûác phấp låt
quan hïå vùn hốa vâ phất triïín úã Viïåt. NXB Khoa
Nam
trong nhên dên, tẩo àiïìu kiïån thån lúåi trong viïåc hổc xậ hưåi.
àûa phấp låt vâo cåc sưëng. Àưìng thúâi, chng ta [5] Hổc viïån Chđnh trõ qëc gia Hưì Chđ Minh (2016).
cng khưng ngûâng nêng cao trịnh àưå ca àưåi ng Chđnh sấch, phấp låt vïì tưn giấo, tđn ngûúäng ca
cấn bưå quẫn lđ nhâ nûúác vïì cấc loẩi hịnh tưn 
giấo c Viïåt Nam: 25 nùm nhịn lẩi
. NXB Lđ lån chđnh trõ.

(Thấng 5/2017)

Tẩp chđ Giấo duåc SÖË ÀÙÅC BIÏÅT 249