de cuong luan van

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (157.25 KB, 13 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Hiện nay sự phát triển kinh tế - xã hội được đặc trưng bởi xã hội tri thức
và tồn cầu hóa đã trở thành xu thế chung của toàn thế giới. Đất nước ta đang ở
giai đoạn cơng nghiệp hóa – hiện đại hóa nền kinh tế - xã hội, đã và đang bắt đầu
tham gia tích cực vào q trình tồn cầu hóa, hội nhập quốc tế. Do đó, sự phát
triển kinh tế - xã hội đã đặt ra những yêu cầu mới đối với người lao động, đồng
thời cũng đặt ra những yêu cầu mới cho nền giáo dục Việt Nam.

Đổi mới PPDH là một trong những nhiệm vụ quan trọng của cải cách
giáo dục cũng như cải cách cấp trung học phổ thông. Hiện nay vấn đề đổi mới
PPDH nói chung cũng như đổi mới PPDH Hóa học nói riêng đã được pháp
chế hóa trong điều 28, Luật Giáo Dục: “Phương pháp giáo dục phổ thông
phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp
với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả
năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn;
tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thọc sinh học tập cho học
sinh”. Việc dạy học không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức mà quan
trọng hơn là dạy cho học sinh phương pháp tự học, tự chiếm lĩnh kiến thức.

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh khơng chỉ trong học tập mơn Hóa học
mà cịn trong các môn học khác và các vấn đề khác trong cuộc sống.

Xuất phát từ những lí do trên, tơi chọn đề tài: “Xây dựng và sử dụng bản
đồ tư duy trong dạy học hóa học lớp 10 nâng cao nhằm nâng cao chất lượng
dạy và học hóa học ở trường Trung học phổ thơng (THPT)”.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu việc xây dựng và sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học phần
cơ sở hóa học chung lớp 10 nâng cao nhằm nâng cao chất lượng dạy và học hóa
học ở trường THPT.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

2.2.1. Nghiên cứu các nội dung lý luận và thực tiễn liên quan đến đề tài
như: Q trình dạy học hóa học, phương pháp dạy học hố học tích cực, bản đồ
tư duy và năng lực nhận thức, tư duy logic trong dạy học hóa học...

2.2.2. Nghiên cứu mục tiêu, chương trình, nội dung kiến thức và kỹ năng
phần cơ sở hóa học chung lớp 10 nâng cao.

2.2.3. Nghiên cứu xây dựng và vận dụng bản đồ tư duy, thiết kế các
hoạt động học tập cho các bài dạy học cụ thể của phần cơ sở hóa học chung
lớp 10 nâng cao.

2.2.4. Thực nghiệm sư phạm đánh giá tính khả thi, tính phù hợp và hiệu
quả của các đề xuất.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Xây dựng và sử dụng bản đồ tư duy trong quá trình dạy học phần cơ sở
hóa học chung lớp 10 nâng cao nhằm nâng cao chất lượng dạy và học hóa học ở
trường THPT.

4. Phạm vi nghiên cứu

Nghiên cưu các chương 1, 2, 3 và 4 thuộc phần cơ sơ hóa học chung lớp

10 nâng cao.

5. Giả thuyết khoa học

Chất lượng bài dạy học sẽ được nâng cao khi giáo viên xây dựng và sử
dụng bản đồ tư duy một cách hợp lý và sáng tạo trong các bài dạy học, HS tham
gia các hoạt động học tập tích cực và hứng thú hơn để tự chiếm lĩnh kiến thức
cho bản thân. Qua đó bằng việc sử dụng bản đồ tư duy trong các bài dạy học,
GV đã từng bước rèn luyện cho HS một trong các phương pháp tự học có hiệu
quả.

6. Phương pháp nghiên cứu

Sử dụng phối hợp các nhóm phương pháp sau:
6.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết

- Các phương pháp thu thập nguồn tài liệu lý luận liên quan đến đề tài.
- Các phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp các nguồn tài liệu đã
thu thập.

6.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn

- Phương pháp điều tra, quan sát các q trình học tập, giảng dạy hố học
phổ thơng.

- Phương pháp thực nghiệm sư phạm, đánh giá tính khả thi và hiệu quả
việc sử dụng BĐTD trong dạy học hóa học lớp 10 nâng cao.

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

6.3. Nhóm các phương pháp xử lý thơng tin trong khoa học giáo dục

Sử dụng thống kê toán học trong khoa học giáo dục để xử lý, phân tích và
đánh giá các kết quả thực nghiệm sư phạm.

7. Những đóng góp mới của đề tài

- Góp phần hồn thiện cơ sở lý luận về ứng dụng BĐTD trong dạy học nói
chung và dạy học hóa học nói riêng.

- Xây dựng và đề xuất những cách sử dụng BĐTD trong dạy học hóa học
lớp 10 nâng cao theo hướng dạy học tích cực nhằm nâng cao chất lượng dạy và
học.

-Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ giúp cho GV và HS tiết kiệm được
thời gian, thông qua bài học giúp học sinh hình thành phương pháp học
hiệu quả đó là sử dụng BĐTD trong ghi chép bài học, hệ thống hóa kiến
thức, ơn tập…

-Thực nghiệm sư phạm sẽ giúp khẳng định tính khả thi, tính phù hợp và
hiệu quả của đề tài.

8.Cấu trúc của luận văn

Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, luận văn gồm 3 chương:

Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc sử dụng bản đồ tư duy trong
dạy học hóa học.

Chương II: Xây dựng và sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học hóa học
phần hóa học vơ cơ lớp 10 nâng cao

Chương III: Thực nghiệm sư phạm

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Đổi mới quá trình dạy học là nhiệm vụ cấp thiết của ngành Giáo dục và
Đào tạo. Cho đến nay đã có nhiều đề tài nghiên cứu về những phương pháp dạy
học mới có tính hiệu quả và khả năng áp dụng rộng rãi, phù hợp với điều kiện
của giáo dục Việt Nam. Sử dụng BĐTD trong dạy học là một trong những hướng
nghiên cứu mới và có tính thực tiễn cao. Tuy nhiên, hiện nay số lượng công trình
nghiên cứu về vấn đề này chưa nhiều.

Một số đề tài nghiên cứu về sử dụng BĐTD trong dạy học:

 Luận án Tiến sĩ giáo dục học: “Đổi mới phương pháp dạy học hóa học ơ
trung học phổ thông vùng đồng bằng sông Cửu Long” của Bùi Phương
Thanh Huấn, năm 2010.

 Luận văn Thạc sĩ khoa học giáo dục: “Sử dụng phương pháp Grap và lược đồ
tư duy trong luyện tập hiđrocacbon lớp 11 nâng cao nhằm nâng cao chất
lượng dạy và học ở trường PTTH” của Hoàng Thị Thu Thủy, năm 2010.
 Luận văn Thạc sĩ khoa học giáo dục: “Xây dựng và sử dụng lược đồ tư duy

trong dạy học hóa học phần hiđrocacbon lớp 11 nâng cao nhằm nâng cao chất
lượng dạy và học ở trường PTTH” của Đồn Thị Hịa, năm 2010.

 Luận văn Thạc sĩ khoa học giáo dục: “Sử dụng phương pháp grap và lược đồ
tư duy tổ chức hoạt động học tập của HS trong giờ ôn tập - luyện tập phần
kim loại hóa học 12 - THPT nâng cao - nhằm nâng cao năng lực nhận thức,
tư duy logic cho HS” của Ngô Quỳnh Nga, năm 2009.

1.2. Quá trình dạy học hố học

Hoạt động dạy và học hóa học phải diễn ra đồng thời, tương tác trực
tiếp lẫn nhau để đạt được mục tiêu dạy học ở trường phổ thông.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

1.3. Phương pháp dạy học hoá học

1.3. 1. Khái niệm phương pháp dạy học hóa học

Phương pháp là một phạm trù rất quan trọng, có tính chất quyết định đối với
mọi hoạt động. Dạy học là một hoạt động rất phức tạp, do đó phương pháp dạy
học cũng rất phức tạp và đa dạng. Hiện nay chưa có một định nghĩa thống nhất
về phương pháp dạy học.

1. Một số tác giả coi phương pháp dạy học là “tổ hợp các cách thức hoạt động
của thầy và trò trong quá trình dạy học được thực hiện dưới vai trị chủ đạo của
thầy, nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ dạy học”[…,tr 230].(Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ
Hoạt (1997), Giáo dục học, tập 1, NXB Giáo dục, Hà Nội.)

Cũng có tác giả định nghĩa: “Phương pháp dạy học là cách thức làm việc
của thầy và trò trong sự phối hợp thống nhất dưới sự chỉ đạo của thầy nhằm làm
cho trò tự giác, tích cực, tự lực đạt tới mục đích học tập” […,tr.69]. (Tài liệu “lí
luận dạy học hóa học tập 1- Nguyễn Ngọc Quang).

2. Trong một số tài liệu lại định nghĩa: “Phương pháp dạy học là cách thức, con
đường hoạt động của thầy và của trò dưới sự chỉ đạo của thầy, nhằm làm cho trò
nắm vững kiến thức, kỹ năng và kỹ xảo, phát triển năng lực nhận thức, hình
thành thế giới quan khoa học và nhân sinh quan xã hội chủ nghĩa” […,tr.107].
( Nguyễn Ngọc Quang, Nguyễn Cương, Dương Xuân Trinh (1982), Lí luận dạy
học hóa học, tập 1, NXB Giáo dục, Hà Nội.)

“Phương pháp dạy học hóa học ….kĩ năng hóa học” […,tr 71]. (Tài liệu “Lí

luận dạy họa hóa học tập 1- Nguyễn Ngọc Quang).

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

- Khái niệm: Phương pháp dạy học tích cực là những phương pháp dạy học
hướng tới việc giúp HS học tập chủ động, tích cực, sáng tạo chống lại thói quen
học tập thụ động.

- Những dấu hiệu đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực:
1.3.3. Một số kỹ thuật dạy học tích cực

Kỹ thuật dạy học là những động tác, cách thức hành động của GV và HS
trong các tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển quá trình dạy
học. Các kỹ thuật dạy học tích cực là những kỹ thuật dạy học có ý nghĩa đặc biệt
trong việc phát huy sự tham gia tích cực của HS vào quá trình dạy học, kích
thích tư duy, sự sáng tạo và sự cộng tác làm việc của HS.

Sau đây là bảng liệt kê một số kỹ thuật dạy học phát huy tính tích cực:
- Động não

- Động não viết

- Động não không không khai
- Kỹ thuật bể cá

- Thông tin phản hồi
- Tham vấn bằng phiếu
- Kỹ thuật XYZ

- Kỹ thuật 3 lần 3
- Tia chớp

- Bản đồ tư duy
- ………..

1.3.4 . Đặc trưng riêng của phương pháp dạy học hoá học
1.3.5. Các phương pháp dạy học hoá học

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

1.4.1. Cơ sở khoa học

Cơ sở khoa học của bản đồ tư duy theo Tony Buzan, dựa trên 3 yếu tố sau:
Chức năng của bộ não:

Tâm lí học của q trình học và ghi nhớ:
Cách ghi chép:

1.4.2. Bản đồ tư duy là gì?

Bản đồ tư duy là một cơng cụ tổ chức tư duy nền tảng và đơn giản, là
phương tiện ghi chép đầy sáng tạo và hiệu quả, sử dụng màu sắc, từ khóa và hình
ảnh để mở rộng và đào sâu ý tưởng.

Bản đồ tư duy thể hiện ra bên ngoài cách thức mà não bộ chúng ta hoạt
động. Đó là liên kết, liên kết và liên kết.

Bản đồ tư duy có cấu trúc cơ bản là các nội dung được phát triển rộng ra
từ trung tâm, rồi nối các nhánh chính tới hình ảnh trung tâm và nối các nhánh
cấp hai với nhánh cấp một, nhánh cấp ba với nhánh cấp hai...Điều này giống
cây xanh trong thiên nhiên với các nhánh tỏa ra từ thân của nó.

Cách tạo bản đồ tư duy:

• Viết tên chủ đề ở trung tâm, hay vẽ một hình ảnh phản ánh chủ đề.
• Từ chủ đề trung tâm, vẽ các nhánh chính. Trên mỗi nhánh chính
viết một khái niệm, phản ánh một nội dung lớn của chủ đề, viết bằng CHỮ
IN HOA. Nhánh và chữ viết trên đó được vẽ và viết cùng một màu. Nhánh
chính đó được nối với chủ đề trung tâm. Chỉ sử dụng các thuật ngữ quan
trọng để viết trên các nhánh.

• Từ mỗi nhánh chính vẽ tiếp các nhánh phụ để viết tiếp những nội
dung thuộc nhánh chính đó. Các chữ trên nhánh phụ được viết bằng chữ in
thường.

• Tiếp tục như vậy ở các tầng phụ tiếp theo.
1.4.3. Ứng dụng của bản đồ tư duy trong dạy học

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

1.4.3.2. Ứng dụng trong trình bày tổng quan một chủ đề
1.4.3.3. Ứng dụng trong làm việc tổ, nhóm

1.4.3.4. Ứng dụng trong thu thập, sắp xếp ý tương
1.4.3.5. Ứng dụng trong nghiên cứu khoa học

1.4.3.6. Ứng dụng trong làm việc ghi chép khi nghe giảng
1.4.4. Cách xây dựng bản đồ tư duy

Hiện nay có nhiều cách để xây dựng BĐTD, trong luận văn chúng tôi giới
thiệu cách xây dựng BĐTD theo phần mềm Mindjet Mind.

1.5. Thực trạng sử dụng CNTT trong q trình dạy học hóa học ở trường
phổ thông.

1.5.1. Kết quả điều tra thực trạng sử dụng CNTT-BĐTD

1.5.2. Nhận xét

Tiểu kết chương 1

Chương 2. XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TƯ DUY TRONG DẠY
HỌC PHẦN CƠ SỞ HÓA HỌC CHUNG LỚP 10 NÂNG CAO

2.1. Mục tiêu, nội dung chương trình hóa học lớp 10 nâng cao 
2.1.1. Mục tiêu phần hóa học lớp 10 nâng cao

2.1.2. Một số điểm cần chú ý về nội dung khi dạy học phần hóa học cơ sở lớp
10 nâng cao

*Chương 1: Nguyên tử

*Chương 2: Bảng tuần hồn các ngun tố hóa học và Định luật tuần hoàn
*Chương 3: Liên kết hóa học

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

2.1.3. Một số điểm cần chú ý về phương pháp khi dạy học phần hóa học cơ sở
lớp 10 nâng cao

2.2. Xây dựng và sử dụng bản đồ tư duy cho các bài học của phần cơ sở hóa
học chung lớp 10 nâng cao

Để thiết kế một bài dạy học có sử dụng BĐTD trong dạy học hóa học có thể
thực hiện theo quy trình sau:

Bước 1: Xác định mục tiêu của bài học.

Bước 2: Xác định kiến thức và nội dung trọng tâm.

Bước 3: Lựa chọn PPDH và phương tiện dạy học.

Bước 4: Xác định và thiết kế các hoạt động của giáo viên và học sinh trên
lớp học.

Bước 5: Xây dựng BĐTD dùng cho bài học.

Bước 6: Lựa chọn phương pháp kiểm tra đánh giá kiến thức, kỹ năng của
học sinh.

2.2.1. Xây dựng và sử dụng bản đồ tư duy cho các bài học nghiên cứu tài liệu
mới

2.2.1.1. Nhiệm vụ của bài học nghiên cứu tài liệu mới

2.2.1.2. Xây dựng và sử dụng BĐTD cho các bài học nghiên cứu tài liệu
mới

2.2.2. Xây dựng và sử dụng bản đồ tư duy cho các bài học thực hành
2.2.2.1. Vai trò, nhiệm vụ của bài thực hành

2.2.2.2. Xây dựng và sử dụng BĐTD cho các bài thực hành (2 bài thực
hành)

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

2.3.3.1. Xây dựng và sử dụng BĐTD cho các bài ôn tập, luyện tập (5 bài
luyện tập)

Tiểu kết chương 2

Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM

3.1. Mục đích thực nghiệm

Đánh giá tính khả thi, tính phù hợp và hiệu quả của việc sử dụng BĐTD
trong dạy học phần vô cơ lớp 10 nâng cao nhằm nâng cao chất lượng dạy và học
hóa học ở trường THPT.

3.2. Nhiệm vụ của thực nghiệm sư phạm

- Thiết kế kế hoạch bài dạy thực nghiệm có sử dụng BĐTD trong tổ chức
hoạt động học tập của HS.

- Tiến hành thực nghiệm sư phạm: Dạy học các bài thực nghiệm, tiến hành
kiểm tra đánh giá sau giờ dạy.

- Sử dụng thống kê toán học để xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm.

- Đánh giá tính khả thi, tính phù hợp và tính hiệu quả của việc sử dụng
BĐTD trong dạy học phần vô cơ lớp 10 nâng cao.

3.3. Nội dung thực nghiệm sư phạm

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

học. Đề bài cho hai lớp là như nhau, kết quả thực nghiệm được xử lý bằng
phương pháp thống kê toán học.

3.4. Xử lý thống kê kết quả thực nghiệm sư phạm
3.5. Nhận xét

3.5.1. Về mặt định lượng

Dựa trên kết quả thực nghiệm sư phạm và xử lý số liệu có nhận xét về

chất lượng học tập ở lớp thực nghiệm và lớp đối chứng.
3.5.2. Về mặt định tính

Quan sát thái độ của học sinh trong quá trình học và thái độ chuẩn bị bài
ở nhà giữa lớp đối chứng và lớp thực nghiệm.

Tiểu kết chương 3

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

Phụ lục 1. Các phiếu điều tra thực trạng sử dụng CNTT và BĐTD trong dạy học
hóa học

Phụ lục 2. Một số giáo án minh họa
Phụ lục 3. Đề kiểm tra và đáp án

DỰ KIẾN KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU

Thời gian Nội dung công việc

11/2010 đến 01/2011 Định hướng nội dung nghiên cứu, thu thập tài liệu
tham khảo, xây dựng đề cương, thông qua đề cương
nghiên cứu.

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

một phần chương 2
4/2011 đến 5/2011 Hoàn thành chương 2

06/2011 đến 10/2011 Thực nghiệm sư phạm, thu thập, xử lí kết quả thực
nghiệm, hồn thành luận văn

</div>

de cuong luan van

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về