KINH TE CHINH TRI

<span class='text_page_counter'>(1)</span>më ®Çu Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế đang là thách thức lớn đối với Việt Nam trên con đờng đổi mới. Để đối đầu với những thách thức đó,Việt Nam đang nỗ lực tiếp thu và tăng cờng đổi mới công nghệ nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng sự đòi hỏi của quy luật tích tụ và tập trung sản xuất.... Do vËy, viÖc tËp trung nguån lùc vµ qu¶n lý nguån lùc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ lu«n là một nhu cầu cấp thiết đặc biệt là vốn. Một trong những giải pháp đợc đề cập đến là áp dụng thí điểm mô hình công ty mẹ - công ty con mà trớc hết là giải quyÕt tèt mèi quan hÖ gi÷a tæng c«ng ty víi c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn th«ng qua m« h×nh nµy. M« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con lµ mét trong nh÷ng lo¹i hình đợc áp dụng ngày càng rộng rãi trên thế giới và đó là công cụ để hình thµnh nªn c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. Nguyªn nh©n thùc sù lµ ë kh¶ n¨ng huy động vốn lớn từ xã hội mà vẫn duy trì đợc quyền kiểm soát, khống chế của công ty mẹ ở các công ty con. Để duy trì tốc độ phát triển cao, Việt Nam đã phải đối mặt với những thách thức về nguồn lực đầu t cho phát triển. Muốn duy trì đợc tốc độ phát triển 6 - 7% hàng năm thì vốn đầu t ớc tính lên tới 400 - 500 tû USD. Do vËy, viÖc thÝ ®iÓm m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con hiÖn nay là hết sức cần thiết. Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban chấp hành trung ơng Đảng khoá IX đã đề ra chủ trơng xây dựng một số tập đoàn kinh tế Nhà nớc mạnh, đổi mới tổ chức các tổng công ty và doanh nghiệp nhà nớc theo mô h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con. V× ®iÒu kiÖn vµ n¨ng lùc cã h¹n nªn em xin tr×nh bÇy “Kh¶ n¨ng vËn dông m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam” Bµi viÕt nµy gåm 3 phÇn : PhÇn I : M« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con PhÇn II : Bíc ®Çu cña qu¸ tr×nh ¸p dông m« h×nh c«ng ty mÑ - c«ng ty con ë níc ta Phần III : Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện cơ cấu tổ chức, chế độ hoạt động các mô hình công ty mẹ - công ty con và đa mô hình vào áp dụng rộng r·i Em xin chân thành cảm ơn thầy giáo Lê Thục đã tận tình hớng dẫn và giúp đỡ em hoàn thành bản đề án này..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> PhÇn i M« h×nh c«ng ty mÑ-c«ng ty con(CTM-CTC) 1. Thùc chÊt m« h×nh c«ng ty mÑ-c«ng ty con CTM-CTC lµ c¸ch gäi cña chóng ta, chuyÓn ng÷ tõ tiÕng Anh “Holding company” vµ “Subsidiaries company” sang tiÕng ViÖt. Holding company lµ c«ng ty n¾m vèn, Subsidiaries company lµ c«ng ty nhËn vèn. Tõ “mÑ-con” lµ c¸ch gäi suy diÔn, cã thÓ g©y hiÓu lÇm, nÕu kh«ng ®i s©u vµo néi dung cña tõ. Thùc chÊt CTM lµ mét nhµ tµi phiÖt, quan hÖ mÑ - con gi÷a CTM vµ CTC lµ sự chi phối của nhà tài phiệt vào hoạt động sản xuất kinh doanh của CTC nhờ có vốn của nhà tài phiệt tại các CTC đó. Nhà tài phiệt này khác các cổ đông thông thờng ở chỗ, do có nhiều vốn nên có thể cùng lúc là cổ đông của nhiều công ty. Vì là cổ đông của nhiều công ty, hơn thế nữa, là cổ đông chi phối hoặc đặc biệt đối với hoạt động của các CTC. CTM có thể là một công ty hoạt động tài chính thuần tuý (chuyên dùng vốn để mua cổ phần tại các CTC), cũng có thể là một công ty vừa hoạt động tài chính, vừa trực tiếp sản xuất-kinh doanh. 2. ¦u ®iÓm cña m« h×nh Thu hút đợc nhiều vốn từ xã hội mà vẫn bảo đảm đợc quyền quyết định trong CTM cũng nh kiểm soát, khống chế hoạt động của các CTC. Do có khả năng tập trung vốn lớn tạo điều kiện để đáp ứng nhanh thÞ trêng trong níc còng nh quèc tÕ, t¹o c¬ héi c¹nh tranh víi c¸c tËp ®oµn kinh tÕ trong khu vùc vµ thÕ giíi. Khả năng tác động toàn diện của CTM vào các CTC do cïng lóc cã vèn t¹i nhiÒu CTC nªn cã tÇm nh×n bao qu¸t toµn ngµnh, toµn thÞ trờng, biết chỗ yếu, chỗ mạnh của nhiều công ty để có hành vi tác động chính x¸c t¹i mçi CTC cô thÓ. 3. Nhîc ®iÓm Do tËp trung vèn vµ nguån lùc lín nªn dÔ dÉn tíi t×nh trạng độc quyền kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế. Các CTM nắm giữ phÇn lín cæ phÇn cña c¸c CTC nªn nÕu gÆp sù cè sÏ kÐo theo sù ph¸ s¶n t¹i các CTC đó, gây ảnh hởng lớn đến nền kinh tế . PhÇn ii Kh¶ n¨ng vËn dông m« h×nh CTM-CTC Trong nÒn kinh tÕ viÖtnam I. Sù cÇn thiÕt chuyÓn c¸c tæng c«ng ty ( TCT ), doanh nghiÖp nhµ níc (DNNN ) sang m« h×nh CTM-CTC.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> 1. M« h×nh TCT vµ nhîc ®iÓm cña m« h×nh TCT Ngày 7-3-1994, Thủ tớng Chính phủ đã có những quyết định sắp xếp các liên hiệp, các xí nghiệp thành lập TCT 90, TCT 91, đợc thí điểm mô hình tập đoàn. Cho đến nay cả nớc đã có 17 TCT 91 và 77 TCT 90. C¸c TCT nhµ níc chiÕm 28,4% tæng sè doanh nghiÖp, n¾m gi÷ kho¶ng 65% về vốn và 61% lao động trong khu vực DNNN. Trong những năm qua, các TCT đã bớc đầu thể hiện vai trò trªn mét sè mÆt: T¹o ®iÒu kiÖn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô tËp trung vèn, më réng s¶n xuÊt, ®Çu t chiÒu s©u, më réng thÞ phÇn, kim ng¹ch xuÊt khÈu ngµy càng tăng. Các TCT đã góp phần vào điều hoà và bình ổn giá cả trong nớc, đặc biệt là các mặt hàng nhạy cảm nh xi măng, giấy, lơng thực..., đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế, nâng cao đợc khả năng cạnh tranh trong xuất khẩu. C¸c TCT chiÕm kho¶ng 50% trong tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm cña c¸c DNNN, c¸c chỉ tiêu về doanh thu, lợi nhuận, nộp ngân sách đạt khá. Hầu hết các TCT đều đang đảm nhận các vị trí then chốt trong nền kinh tế quốc dân, đáp ứng các sản phẩm chủ yếu, ổn định giá cả, góp phần ổn định tình hình nền kinh tế-xã hội. Bên cạnh những mặt đạt đợc, các doanh nghiệp này cũng đã bộc lộ một số khuyÕt ®iÓm. Qua quá trình hoạt động, hầu hết các TCT đã bộc lộ một số mÆt yÕu kÐm c¶ vÒ tæ chøc vµ c¬ chÕ tµi chÝnh. + Hầu hết việc thành lập các TCT đều trên cơ sở tập hợp các DNNN theo nghị định 388/HĐBT (1991), với các quyết định hành chính theo kiÓu gom ®Çu mèi, liªn kÕt ngang. V× vËy, nhiÒu TCT lóng tóng trong ®iÒu hµnh vµ gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n, cha trë thµnh mét thÓ thèng nhÊt, cha ph¸t huy đợc sức mạnh tổng hợp. Nội bộ các TCT cha thể hiện rõ các mối quan hệ về tài chính, vốn, khoa học công nghệ, thị trờng... nên cha gắn kết đợc các đơn vị thµnh viªn, mét sè muèn t¸ch khái TCT. + Cơ chế chính sách hiện nay còn thiếu đồng bộ, chồng chéo, cha có quy định rõ về quản lý nhà nớc đối với TCT. Cơ chế tài chính cha tạo điều kiện để sử dụng tối đa các nguồn vốn, nên các TCT rất thiếu vốn hoạt động sản xuất kinh doanh, chậm đổi mới công nghệ, sản phẩm kém khả năng cạnh tranh, hạn chế khả năng liên kết, liên doanh để mở rộng quy mô sản xuÊt. Thực trạng hoạt động của mô hình TCT những năm qua cho thấy : Cùng với qúa trình đổi mới các DNNN, cần thiết phải đổi mới và chấn chỉnh lại tổ chức, cơ chế hoạt động của các TCT với mục tiêu đa các doanh nghiệp này trở thành đầu tầu cho sự phát triển, là nòng cốt và động lực cho công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá của đất nớc, tiên phong trong đổi mới công nghệ và nâng cao chất lợng, hiệu quả hoạt động để cạnh tranh tèt víi c¸c tËp ®oµn lín cña níc ngoµi kh«ng chØ t¹i ViÖt Nam, mµ cßn trªn thÞ trờng quốc tế. Một trong những giải pháp đợc đề cập đến là giải quyết tốt mối quan hÖ gi÷a TCT víi c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn th«ng qua m« h×nh CTMCTC..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> 2- Sù cÇn thiÕt chuyÓn c¸c TCT, DNNN sang m« h×nh CTM-CTC + Còn nhiều DNNN không đợc quản lý trực tiếp bằng TCT. C¶ níc hiÖn cã 17 TCT 91 vµ 77 TCT 90, bao gåm 1605 DNNN lín vµ võa, b»ng 28,4% tæng sè DNNN, chiÕm kho¶ng 65% vèn s¶n xuất, 61% lực lợng lao động thuộc khu vực DNNN. Nh vậy, xét về số lợng còn tới hơn 2/3 số DNNN không đợc quản lý bởi các TCT, hơn 1/3 số vốn và lao động của khu vực DNNN nằm ngoài các TCT. Tất nhiên, những doanh nghiệp này đợc nhà nớc quản lý bằng các cơ quan quản lý theo ngành và lãnh thổ, nh các bộ và các sở. Cách quản lý này đơng nhiên là không thể sâu sát, linh hoạt nh c¸ch qu¶n lý cña c¸c TCT. + Ngay c¶ 1605 DNNN trùc thuéc c¸c TCT còng kh«ng đợc quản lý tốt Mét trong c¸c nguyªn nh©n khiÕn cho m« h×nh TCT 90, TCT 91, không thể quản lý tốt các doanh nghiệp thành viên là địa vị pháp lý không rõ ràng của các chủ thể kinh tế trong mô hình nói trên. Quan hệ giữa ba đỉnh quyền lực trong các TCT hiện nay ( Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc của các DNNN thành viên ) là kiểu quan hệ vừa gò bó vừa lỏng lẻo do không xác định đợc dứt khoát, rõ ràng về trách nhiệm và thẩm quyền. + Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN lµm cho ngµy cµng cã cã thªm nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng cßn lµ thµnh viªn cña TCT 90, TCT 91. Thµnh viªn cña c¸c TCT nhÊt thiÕt ph¶i lµ DNNN. Khi cæ phÇn ho¸, giao b¸n kho¸n, cho thuª c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn, c¸c doanh nghiệp này mới đơng nhiên ra khỏi thành phần TCT, phạm vi quản lý của các TCT đã hẹp lại càng hẹp hơn, số doanh nghiệp không đợc quản lý bằng một cơ chế, đặc biệt vốn đã ít lại càng ít hơn. 3. Lîi Ých cña viÖc chuyÓn TCT, DNNN sang m« h×nh CTM- CTC ViÖc chuyÓn c¸c TCT vµ DNNN sang m« h×nh CTM-CTC cã t¸c dông vµ lîi Ých sau ®©y: + C¸c doanh nghiÖp sau khi cæ phÇn ho¸ vÉn cã thÓ n»m trong vßng kiÓm so¸t, ®iÒu tiÕt trùc tiÕp cña nhµ níc qua bµn tay CTM, ®iÒu mà TCT 90-91 không làm đợc khi các DNNN chuyển đổi sở hữu, không còn là của nhà nớc 100% nh cũ, CTM với danh nghĩa là cổ đông sẽ can thiệp vào CTC. Nh÷ng TCT b»ng quan hÖ hµnh chÝnh kh«ng thÓ can thiÖp vµo c¸c CTC đợc khi các CTC này không còn là các DNNN nữa. +Víi chøc tr¸ch thÈm quyÒn qu¶n lý vèn nhµ níc theo kiểu công ty thực sự, các CTM sẽ chủ động tích cực xử lý các DNNN đợc giao quản lý từ đó, quá trình cổ phần hoá DNNN sẽ nhanh chóng hơn. Cổ phần hoá DNNN hiện nay chậm là do nhiều nguyên nhân, trong đó có hai nguyên nhân liên quan đến mô hình quản lý nói trên: sự không mong muốn của chính nh÷ng nhµ qu¶n lý trùc tiÕp DNNN vµ sù thê ¬ cña c¸c TCT 90-91. Mét bªn thì bị mất quyền lợi do cổ phần hoá, một bên thì chẳng đợc gì, thậm chí cũng.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> bị mất quyền lợi ở mức độ nhất định. Nhng khi chuyển thành CTM, Nhà nớc sÏ giao vèn cña tÊt c¶ c¸c DNNN thµnh viªn, trao quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm sinh lợi số vốn này cho CTM. Các DNNN sẽ trở thành đối tợng định đoạt của CTM. Các CTM sẽ phải tìm mọi biện pháp để thực hiện nghĩa vụ bảo toàn và sinh lợi vốn trớc Nhà nớc. Cơ chế quản lý nhà nớc đối với CTM cũng sẽ là cơ chÕ tù h¹ch to¸n. Víi quyÒn hµnh míi, v× tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých cña chÝnh m×nh, c¸c CTM sÏ kh«ng thê ¬ tríc t×nh tr¹ng yÕu kÐm cña nhiÒu doanh nghiÖp thµnh viªn. Hä sÏ cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN nµy, biÕn chóng thµnh CTC. Víi nh÷ng DNNN kh«ng thÓ hoÆc cha thÓ cæ phÇn ho¸, CTM sÏ biÕn chóng thµnh c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn. CTM lµ chñ së h÷u trùc tiếp các DNNN này, buộc chúng phải hoạt động theo định hớng của mình. + Với mô hình CTM-CTC, mà cụ thể là cơ chế cổ đông, các CTM ch¾c ch¾n sÏ qu¶n lý c¸c CTC mét c¸ch thêng xuyªn, s©u s¸t h¬n TCT 90-91. Thông qua ngời đại diện của mình tại các CTC, CTM có thể nắm bắt chính xác, kịp thời tình hình sản xuất kinh doanh tại đây. Bằng sự chỉ đạo của tập thể đứng đằng sau ngời đại diện CTM tại CTC, các đại diện CTM có nhiều khả năng ảnh hởng tích cực đến hoạt động của CTC. Đó là điều không thể có trong c¸c TCT hiÖn nay. II. Bíc ®Çu cña qóa tr×nh ¸p dông m« h×nh CTM-CTC ë níc ta 1.M« h×nh CTM-CTC ë níc ta 1.1_ Quy định chung 1.1.1_ Kh¸i niÖm  C«ng ty mÑ là doanh nghiệp đợc tổ chức và đăng ký theo pháp luật Việt Nam, nắm giữ toµn bé vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty kh¸c hoÆc n¾m gi÷ tû lÖ cæ phÇn chi phèi, vèn góp chi phối ở công ty khác, có quyền chi phối đối với công ty đó.  C«ng ty mÑ nhà nớc là công ty do nhà nớc làm chủ sở hữu toàn bộ vốn điều lệ, hoạt động theo nghị định và các quy định của pháp luật.  C«ng ty con là doanh nghiệp đợc tổ chức và đăng ký, theo pháp luật Việt Nam hoặc ph¸p luËt níc ngoµi, do mét c«ng ty mÑ n¾m gi÷ toµn bé ho¨c mét phÇn vèn điều lệ và bị công ty đó chi phối.  C«ng ty con nhµ níc lµ c«ng ty con do mét c«ng ty mÑ nhµ níc n¾m gi÷ toµn bé vèn điều lệ, hoạt động theo nghị định này và các quy định của pháp luật.  C«ng ty liªn kÕt lµ c«ng ty mµ c«ng ty mÑ cã vèn gãp nh÷ng kh«ng cã quyÒn chi phèi..

<span class='text_page_counter'>(6)</span>  C«ng ty con ở nớc ngoài là công ty con đăng ký hoạt động theo luật của nớc ngoài do mét c«ng ty mÑ ®¨ng ký ë ViÖt Nam ®Çu t vµ n¾m gi÷ toµn bé vèn ®iÒu lÖ hoặc có cổ phần, vốn góp chi phối tại công ty đó. * QuyÒn chi phèi cña mét c«ng ty víi c«ng ty kh¸c là quyền quyết định của một công ty này đối với nhân sự chủ chốt, tổ chức quản lý, thị trờng và các quyết định quản lý quan trọng của công ty khác do m×nh n¾m gi÷ toµn bé sè vèn ®iÒu lÖ hoÆc sö dông quyÒn biÓu quyÕt cña m×nh với t cách là một cổ đông, bàn giao vốn hoặc sử dụng bí quyết công nghệ tác động đến việc thông qua hoặc không thông qua các quyết định quan trọng của c«ng ty mµ m×nh cã cæ phÇn, vèn gãp.  Cæ phÇn chi phối là cổ phần chiếm trên 50% vốn điều lệ hoặc ở mức mà theo quy định pháp luật và điều lệ của công ty đủ để chi phối các quyết định quan trọng của công ty đó.  Vèn gãp chi phèi lµ phÇn vèn gãp chiÕm trªn 50% vèn ®iÒu lÖ hay lµ møc mµ theo quy định pháp luật và điều lệ của công ty đủ để chi phối các quyết định quan trọng của công ty đó. 1.1.2_ C«ng ty mÑ nhµ níc  C«ng ty mÑ nhà nớc đợc áp dụng đối với TCT, DNNN chuyển đổi theo nghị định này sang m« h×nh CTM-CTC thuéc lÜnh vùc, ngµnh nghÒ mµ nhµ níc n¾m gi÷ 100% vèn.  CTM nhà nớc trực tiếp thực hiện các hoạt động sản xuất kinh doanh và có vốn đầu t ở các CTC, c«ng ty liªn kÕt díi h×nh thøc gãp vèn cæ phÇn hoÆc vèn gãp liªn doanh.  CTM nhµ níc cã t c¸ch ph¸p nh©n, cã tµi s¶n, tªn gäi, bé m¸y qu¶n lý riªng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù trong ph¹m vi sè tµi s¶n cña c«ng ty.  Tªn gäi cña c¸c TCT, DNNN chuyÓn sang m« h×nh CTM-CTC nh sau: + Doanh nghiệp chuyển đổi hoặc tổ chức thành CTM nhà nớc các thể sử dụng tên gọi “công ty” kèm theo tên riêng để đặt tên CTM, đặt tên cũ của TCT, DNNN trớc khi chuyển đổi. Trờng hợp sử dụng tên cũ là TCT th× TCT lµ CTM, kh«ng bao gåm c¸c c«ng ty con. + TCT quy m« lín cã kh¶ n¨ng chi phèi hoÆc cã ¶nh hëng đáng kể đối với một hoặc một số ngành hàng, sau khi chuyển đổi theo mô hình CTM-CTC mà trong cơ cấu có nhiều CTC và công ty liên kết, trong đó cã nhiÒu CTC ®a d¹ng ho¸ vÒ së h÷u, c¸c CTC cã cïng tªn th¬ng hiÖu víi CTM, thì tổ hợp CTM và các CTC đợc đổi tên thành tập đoàn. 1.1.3_ C«ng ty con.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>  Tuú theo quy m« vµ nhu cÇu trong kinh doanh, mét CTM nhµ níc cã thÓ cã c¸c lo¹i CTC sau ®©y: CTC nhµ níc; + C«ng ty cæ phÇn do CTM gi÷ cæ phÇn chi phèi; + C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n tõ hai thµnh viªn trë lªn do CTM gi÷ tØ lÖ vèn gãp chi phèi; + C«ng ty liªn doanh víi níc ngoµi do CTM gi÷ tû lÖ vèn gãp chi phèi; + C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn do CTM lµ chñ së h÷u; + CTC ë níc ngoµi. Ngoµi vèn ®Çu t ë c¸c CTC, CTM nhµ níc cã thÓ cã vèn cæ phÇn, vèn liªn doanh vµ vèn gãp kh¸c ë c¸c c«ng ty liªn kÕt.  CTC cã t c¸ch ph¸p nh©n, cã tµi s¶n tªn gäi, bé m¸y qu¶n lý riªng, tù chÞu tr¸ch nhiÖm d©n sù trong ph¹m vi sè tµi s¶n cña doanh nghiÖp. + CTC tổ chức và hoạt động theo các quy định pháp luật t¬ng øng víi h×nh thøc ph¸p lý cña CTC; + CTC nhà nớc tổ chức, hoạt động thực hiện các quyền, nghĩa vụ theo quy định của nghị định và các quy định khác của ph¸p luËt . + CTC lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn do CTM nhµ níc lµ chñ së h÷u, thùc hiÖn c¸c quyÒn, nghÜa vô, tæ chøc qu¶n lý theo luật doanh nghiệp, Nghị định 63/2001/ND-CP ngày 14/9/2001 và quy định khác của pháp luật; + CTC lµ c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n tõ hai thµnh viªn trë lªn do CTM nhµ níc cã cæ phÇn hoÆc gãp vèn chi phèi, thùc hiÖn c¸c quyÒn, nghÜa vô, tæ chøc qu¶n lý theo luËt doanh nghiÖp vµ c¸c quy định khác của pháp luật; + CTC lµ c«ng ty liªn doanh víi níc ngoµi, do CTM n¾m gi÷ tû lÖ vèn gãp chi phèi, thùc hiÖn c¸c quyÒn, nghÜa vô, tæ chøc qu¶n lý theo luËt ®Çu t níc ngoµi vµ c¸c quy dÞnh kh¸c cña ph¸p luËt ViÖt Nam vÒ ®Çu t ra níc ngoµi. 1.2. Cơ chế hoạt động của mô hình CTM-CTC ở nớc ta 1.2.1. Vai trß chøc n¨ng cña CTM  CTM ®iÒu tiết CTC về các hoạt động sản xuất kinh doanh sao cho phù hợp với đờng lối chủ trơng của Đảng, pháp luật, kế hoạch và chế độ của Nhà nớc, không chỉ dõng l¹i ë chøc n¨ng ngêi chñ së h÷u vèn thuÇn tuý.  Chuyển phơng thức quản lý hành chính của TCT 90-91 sang phơng thức điều tiết qua địa vị pháp lý của một cổ đông. Sự điều tiết của CTM đối với CTC có hiệu lực cao hay thấp phụ thuộc vào số vốn của CTM tại CTC và sự xuất sắc của ngời đại.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> diện. Đơng nhiên, CTM phải tìm cách giành u thế tại các CTC bằng con đờng tăng cổ phần và qua sự tập trung cố vấn để ngời đại diện của mình tại CTC hoµn thµnh xuÊt s¾c sø m¹ng d¹i diÖn.  Về địa vị pháp lý trớc Nhà nớc: CTM là một đơn vị hạch toán kinh tế, dùng vốn Nhà nớc để đầu t, lấy lợi nhuận cổ phần để trang trải chi phí quản lý và nộp ngân sách theo định mức.  Víi sè vèn do Nhà nớc giao quản, bộ máy quản lý CTM chọn nơi đầu t để trở thành cổ đông, cử đại diện cho CTM tại CTC. Đó là nội dung quản lý của CTM. 1.2.2. Tæ chøc, qu¶n lý CTM Nhµ níc C¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý CTM Nhà nớc có cơ cấu tổ chức quản lý gồm: Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, Tổng giám đốc, các Phó tổng Giám đốc và bộ máy gióp viÖc. Hội đồng quản trị Hội đồng quản trị là cơ quan quản lý CTM, thực hiện chức năngđại diện trực tiếp chủ sở hữu Nhà nớc tại CTM, có toàn quyền nhân danh công ty để quyết định mọi vấn đề liên quan đến mục đích, quyền lợi của công ty mẹ trừ những vấn đề thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của chủ sở hữu phân cấp cho các cơ quan Nhà nớc thực hiện, chịu trách nhiệm trớc ngời quyết định thành lập CTM, về định hớng và mục tiêu chủ sở hữu Nhà nớc giao. Hội đồng quản trị CTM có nhiệm vụ và quyền hạn sau:  NhËn, qu¶n lý và sử dụng có hiệu quả vốn, đất đai, tài nguyên và nguồn lực khác do chủ së h÷u Nhµ níc ®Çu t cho CTM.  Quyết định các vấn đề sau: + Quyết định chiến lợc phát triển, kế hoạch dài hạn của CTM vµ c¸c CTC do CTM n¾m gi÷ toµn bé vèn ®iÒu lÖ + Quyết định hoặc phân cấp cho giám đốc quyết định: c¸c dù ¸n ®Çu t, gãp vèn, mua cæ phÇn cña c¸c c«ng ty kh¸c, b¸n tµi s¶n cña c«ng ty cã gi¸ díi 50% gi¸ trÞ vèn ®iÒu lÖ + Ph¬ng ¸n tæ chøc qu¶n lý, tæ chøc kinh doanh, biªn chÕ bộ máy quản lý, quy chế quản lý công ty, quy hoạch, đào tạo lao động + Lựa chọn ký hợp đồng hoặc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức và quyết định mức lơng đối với Tổng giám đốc CTM sau khi đợc sứ chấp thuận của ngời thành lập, chuyển đổi thành công ty + Thùc hiÖn quyÒn h¹n, nghÜa vô cña chñ së h÷u c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn mµ c«ng ty lµ chñ së h÷u..

<span class='text_page_counter'>(9)</span> + Đầu t và điều chỉnh đối với vốn và các nguồn lực do mình ®Çu t gi÷a c¸c CTC theo ®iÒu lÖ cña CTC + Quyết định phơng án huy động vốn để hoạt động kinh doanh nhng không làm thay đổi hình thức sở hữu + Th«ng qua b¸o c¸o tµi chÝnh hµng n¨m cña c«ng ty, ph¬ng ¸n sö dông lîi nhuËn sau thuÕ hoÆc xö lý c¸c kho¶n lç trong qu¸ tr×nh kinh doanh do Tổng giám đốc đề nghị, thông qua báo cáo tài chính hàng năm của CTC Nhµ níc, thùc hiÖn viÖc c«ng bè c«ng khai c¸c b¸o c¸o tai chÝnh theo quy định của chính phủ + Kiểm tra, giám sát Tổng giám đốc trong việc thực hiện các chøc n¨ng, nhiÖm vô  KiÕn nghÞ ngời quyết định thành lập CTM + Phê duyệt điều lệ và sửa đổi điều lệ công ty + Quyết định dự án đầu t trên mức phân cấp cho Hội đồng quản trị, phơng án huy động vốn dẫn đến thay đổi sở hữu công ty + Bæ sung, thay thÕ, miÔm nhiÖm, khen thëng, kû luËt c¸c thành viên hội đồng quản trị + Quyết định các dự án đầu t, góp vốn, mua cổ phần của c¸c c«ng ty kh¸c, b¸n tµi s¶n cã gi¸ trÞ trªn 50% vèn ®iÒu lÖ cña CTM hay tû lÖ kh¸c nhá h¬n  C¸c quyÒn và nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật và điều lệ công ty Ban kiÓm so¸t + Hội đồng quản trị thành lập ban kiểm soát để giúp Hội đồng quản trị kiểm tra, giám sát tính hợp pháp, chính xác và trung thực trong quản lý, điều hành hoạt động kinh doanh, trong ghi chép sổ kế toán, báo cáo tài chính và việc chấp hành điều lệ công ty, nghị quyết, quyết định của hội đồng quản trị, của Tổng giám đốc, bộ máy quản lý công ty và các đơn vị thành viªn. + Ban kiểm soát thực hiện nhiệm vụ do hội đồng quản trị giao, báo cáo và chịu trách nhiệm trớc hội đồng quản trị. Tổng giám đốc và bộ máy giúp việc + Tổng giám đốc do Hội đồng quản trị công ty tuyển chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm hoặc ký hợp đồng, chấm dứt hợp đồng với sự chấp thuận của ngời quyết định chuyển đổi, tổ chức CTM-CTC. + Tổng giám đốc là ngời điều hành hoạt động hàng ngày của công ty; trờng hợp điều lệ công ty không quy định Chủ tịch Hội đồng quản trị là ngời đại diện theo pháp luật thì tổng giám đốc là ngời đại diện theo pháp luật của công ty, chịu trách nhiệm trớc Hội đồng quản trị và trớc pháp luật về thực hiện các quyền và nghĩa vụ đợc giao..

<span class='text_page_counter'>(10)</span> + Phó tổng giám đốc giúp tổng giám đốc điều hành công ty theo phân công và uỷ quyền của tổng giám đốc, chịu trách nhiệm trớc tổng giám đốc về nhiệm vụ đợc tổng giám đốc phân công hoặc uỷ quyền. + V¨n phßng vµ c¸c ban (hoÆc phßng) chuyªn m«n, nghiệp vụ có chức năng tham mu, giúp việc Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc trong ®iÒu hµnh qu¶n lý c«ng viÖc. Quan hệ giữa Hội đồng quản trị và Tổng giám đốc trong qu¶n lý, ®iÒu hµnh c«ng ty + Khi tổ chức thực hiện các nghị quyết, quyết định của Hội đồng quản trị, nếu phát hiện vấn đề không có lợi cho công ty thì Tổng giám đốc báo cáo với Hội đồng quản trị để điều chỉnh lại nghị quyết, quyết định. Tổng giám đốc vẫn phải thực hiện nhng có quyền bảo lu ý kiến và kiến nghÞ lªn cÊp trªn. + Sau mçi th¸ng, quý vµ n¨m, trong thêi h¹n 15 ngµy, Tæng giám đốc phải gửi báo cáo bằng văn bản về tình hình hoạt động kinh doanh và phơng hớng thực hiện trong kỳ tới của công ty cho Hội đồng quản trị. + Chủ tịch Hội đồng quản trị có quyền trực tiếp tham dự hoặc cử đại diện của Hội đồng quản chị tham dự các cuộc họp giao ban, các cuộc họp chuẩn bị các đề án trình Hội đồng quản trị do Tổng giám đốc chủ trì để phối hợp chuẩn bị nội dung. Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc ngời đại diện Hội đồng quản trị dự họp có quyền phát biểu đóng góp ý kiến nhng không có quyÒn kÕt luËn cuéc häp. + Tổng giám đốc có trách nhiệm báo cáo để Chủ tịch Hội đồng quản trị dự hoặc cử thành viên tham dự cuộc đàm phán, ký kết các hợp đồng có giá trị lớn của công ty. 2. Phơng thức chuyển đổi TCT, DNNN theo mô hình CTM-CTC 2.1_ Đối tợng, điều kiện chuyển đổi thành CTM Nhà níc TCT, DNNN độc lập, doanh nghiệp thành viên TCT khi đáp ứng đủ các điêu kiện sau đây thì đợc xem xét để quyết định chuyển đổi, tổ chøc thµnh CTM Nhµ níc:  Thuéc danh môc Nhµ níc cñng cè, ph¸t triÓn, tiÕp tôc duy tr× 100% së h÷u ë CTM.  §ang cã vèn gãp chi phèi ë nhiÒu doanh nghiÖp kh¸c hoÆc cã kÕ ho¹ch cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn TCT, c¸c bé phËn cña DNNN, nhng TCT hoÆc DNNN n¾m gi÷ cæ phÇn chi phèi.  Kinh doanh đa ngành nghề, trong đó có một nhành kinh doanh chính, có nhiều chi nhánh, văn phòng đại diện trong nớc và ngoài nớc..

<span class='text_page_counter'>(11)</span>  Cã quy m« vốn lớn để thực hiện việc dầu t vốn vào các CTC, công ty liên kết.  Cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn. Các TCT, DNNN không đáp ứng đủ các điều kiện ghi ở kho¶n (a) th× cã thÓ chuyÓn thµnh c¸c h×nh thøc CTM sau ®©y:  CTM lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn lµ Nhµ níc.  CTM lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n hai thµnh viªn trong níc trë lªn cã vèn gãp chi phèi cña Nhµ níc hoÆc kh«ng chi phèi cña Nhµ níc.  CTM lµ c«ng ty cæ phÇn cã cæ phÇn chi phèi hoÆc kh«ng chi phèi cña Nhµ níc. CTM đợc tổ chức và hoạt động theo các quy định pháp luật tơng ứng với hình thức pháp lý của công ty. 2.2_ Ph¬ng thøc tæ chøc l¹i TCT, DNNN thµnh CTM Nhµ níc Sau khi có Luật, các TCT 90-91 hiện hành sẽ đợc tổ chức chuyÓn sang m« h×nh CTM- CTC theo tõng ph¬ng ¸n cô thÓ, gièng nh ph¬ng ¸n cæ phÇn ho¸ tõng DNNN. Trong sè 17 TCT 91 vµ 77 TCT 90, cã thÓ cã mét số TCT không chuyển đợc hoặc không chuyển đợc ngay sang mô hình CTMCTC. Chúng tạm thời tồn tại dới hình thức cũ, khi nào có điều kiện thì chuyển. Các DNNN (thành viên của các TCT) sẽ đợc chuyển thành các công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần băng con đờng cổ phần hoá. Những DNNN không cổ phần hoá đợc sẽ chuyển thành công ty trách nhiệm h÷u h¹n mét thµnh viªn. Các TCT 90-91 sẽ chuyển thành cổ đông của các công ty cæ phÇn trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN, thµnh viªn c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ chñ thÓ cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn. Cô thÓ nh sau: a. Tuú tÝnh chÊt, ngµnh nghÒ kinh doanh, mèi quan hÖ vÒ công nghệ, đầu t và có tính chất phụ thuộc lẫn nhau giữa các đơn vị thành viên trong TCT, TCT có thể đợc tổ chức lại và chuyển đổi thành CTM Nhà nớc theo c¸c ph¬ng thøc sau: + V¨n phßng, c¬ quan qu¶n lý cña TCT, c¸c doanh nghiÖp thành viên hạch toán phụ thuộc, đơn vị sự nghiệp cùng với một hoặc một số doanh nghiệp thành viên hạch toán độc lập có vị trí then chốt trong TCT hoặc hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh chủ lực của TCT chuyển thành CTM có t cách pháp nhân; các đơn vị thành viên khác và các doanh nghiệp đã có vốn gãp cña TCT chuyÓn thµnh c¸c CTC hoÆc c«ng ty liªn kÕt. + Trờng hợp chuyển đổi TCT hạch toán toàn ngành thì văn phßng, c¬ quan qu¶n lý cña TCT vµ c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn h¹ch to¸n.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> phụ thuộc có vị trí then chốt trong TCT hoặc hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh chủ lực của TCT chuyển thành CTM có t cách pháp nhân; các đơn vị thành viên khác và các doanh nghiệp đã có vốn góp của TCT chuyển thành c¸c CTC hoÆc c«ng ty liªn kÕt; + DNNN thành viên hạch toán độc lập của TCT đáp ứng đủ các điều kiện trên, thì tuỳ đặc điểm về công nghệ, tính chất phụ thuộc và mối quan hệ về đầu t đã hình thành với TCT, có thể tách thành CTM Nhà nớc độc lËp hoÆc tiÕp tôc ë trong c¬ cÊu cña TCT ( nÕu TCT cha chuyÓn thµnh CTM ) hoặc ở trong cơ cấu của CTM đợc chuyển từ TCT ( nếu TCT dã chuyển thành CTM ). DNNN Nhà nớc độc lập có quy mô lớn, đáp ứng đủ các điều kiện trên, chuyển thành CTM Nhà nớc; các đơn vị thành viên trực thuộc DNNN độc lập, tuỳ quy mô và tính chất đầu t vốn của DNNN Nhà nớc độc lËp, tÇm quan träng vµ chiÕn lîc cña CTM, cã thÓ chuyÓn thµnh mét trong c¸c loại hình CTC đã nêu ở phần 2.1 Các đơn vị sự nghiệp, viện, trờng thuộc TCT, tuỳ theo mức độ vµ yªu cÇu g¾n kÕt víi CTM vÒ vèn, tµi chÝnh, c«ng nghÖ thÞ trêng, nghiªn cøu đào tạo, có thể chuyển thành bộ phận hạch toán phụ thuộc CTM, hoặc chuyển thµnh CTC. Trêng hîp viÖn nghiªn cøu thuéc TCT thêng xuyªn ¸p dông kết quả nghiên cứu và chuyển giao công nghệ để sản xuất, kinh doanh, có vốn góp ở doanh nghiệp do viện ứng dụng kết quả nghiên cứu, nếu đáp ứng đủ các điều kiện về CTM, có thể tách khỏi TCT thành CTM độc lập. 2.3_ Nguyªn t¾c xö lý vèn, tµi s¶n, tµi chÝnh vµ lao động khi chuyển đổi Tất cả tài sản của TCT, DNNN khi chuyển đổi đều đợc tính b»ng gi¸ trÞ. Tµi s¶n hiÖn cã thuéc quyÒn qu¶n lý, sö dông cña TCT, DNNN đợc kiểm kê, phân loại xác định số lợng, thực trạng để chuyển giao sang h×nh thøc CTM-CTC. Tµi s¶n thuª, mîn, nhËn gi÷ hé, nhËn ký göi; c«ng ty míi tiÕp tôc thuª, mîn, gi÷ hé, nhËn ký göi theo tho¶ thuËn víi ngêi cã tµi s¶n cho thuª, cho mîn, ký göi. Tài sản không có nhu cầu sử dụng, tài sản ứ đọng chờ thanh lý; TCT, DNNN đợc nhợng bán, thanh lý theo quy định hiện hành. Nguyªn t¾c xö lý tµi chÝnh vµ c«ng nî: + Đối với tài sản đôi thừa: đợc hạch toán tăng vốn của chủ së h÷u t¹i CTM vµ CTC..

<span class='text_page_counter'>(13)</span> + §èi víi tµi s¶n hao hôt, mÊt m¸t vµ tæn thÊt kh¸c vÒ tµi sản: phải xác định rõ nguyên nhân, trách nhiệm của tập thể, cá nhân và yêu cầu đơng sự bồi thờng theo quy định của pháp luật. Phần chênh lệch giữa giá trÞ tæn thÊt vµ møc båi thêng cña c¸ nh©n, tËp thÓ vµ cña c¬ quan b¶o hiÓm (nếu có) đợc hạch toán giảm vốn của chủ sở hữu tại CTM và CTC. + §èi víi c¸c kho¶n nî ph¶i thu cña TCT, DNNN: CTM vµ CTC phải có trách nhiệm tiếp nhận các khoản nợ phải thu của TCT, DNNN đợc chuyển đổi và thu hồi các khoản nợ đến hạn có thể thu hồi đợc. Đối với các khoản nợ phải thu nhng không thu hồi đợc thì sau khi xác định rõ nguyên nhân và trách nhiệm của tập thể, cá nhân, CTM và CTC đợc hạch toán giảm vốn của chủ sở hữu đối với phần chênh lệch giữa giá trị tổn thất và mức bồi thờng của tập thể, cá nhân. + §èi víi c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶: CTM vµ CTC cã tr¸ch nhiÖm kÕ thõa c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ cho c¸c chñ nî theo cam kÕt, kÓ c¶ nî thuế, các khoản nợ ngân sách, nợ cán bộ công nhân viên; thanh toán nợ đến hạn. Các khoản nợ phải trả không có ngời đòi và giá trị tài sản không xác định đợc chủ sở hữu đợc tính vào vốn của chủ sở hữu tại CTM và CTC. CTM CTC có trách nhiệm tiếp tục sử dụng số lao động hiện có và kế thừa mọi quyền, nghĩa vụ đối với ngời lao động theo quy định của pháp luật; số lao động dôi d đợc xử lý theo chính sách chung trong quá trình đổi mới và sắp xếp lại các DNNN. Ngời lao động tự nguyện chấm dứt lao động đợc hởng các chế độ theo quy định của pháp luật. Nguyên tắc xác định vốn điều lệ của CTM Nhà nớc và CTC Nhµ níc + Vèn ®iÒu lÖ cña CTM Nhµ níc lµ toµn bé vèn cña chñ së hữu Nhà nớc ở toàn TCT tại thời điểm chuyển đổi sau khi đã xử lý theo nguyªn t¾c trªn vµ vèn bæ sung thªm (nÕu cã), bao gåm: _ Vốn Nhà nớc đợc hạch toán tập trung ở TCT, ở các công ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n tõ hai thµnh viªn trë lªn, c«ng ty liªn doanh víi níc ngoµi. _ Vốn Nhà nớc ở doanh nghiệp thành viên hạch toán độc lËp. _ Vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viên do TCT là đại diện chủ sở hữu. _ Vốn Nhà nớc đầu t bổ sung khi chuyển đổi TCT thành CTM Nhµ níc (nÕu cã). _ Phần lợi nhuận sau thuế đợc tái đầu t và trích bổ sung vµo vèn ®iÒu lÖ. + Vèn ®iÒu lÖ cña CTC Nhµ níc lµ toµn bé vèn Nhµ níc ë doanh nghiệp thành viên tại thời điểm chuyển đổi sau khi đã xử lý, bao gồm: _ Vốn Nhà nớc tại công ty trớc chuyển đổi, gồm:  Vèn Nhµ níc do TCT giao.

<span class='text_page_counter'>(14)</span>  Vèn do Nhµ níc cÊp trùc tiÕp kh«ng th«ng qua TCT  Vèn tù tÝch luü ë doanh nghiÖp thµnh viªn TCT _ Vốn do Nhà nớc, CTM đầu t bổ sung khi chuyển đổi doanh nghiÖp thµnh CTC Nhµ níc (nÕu cã) _ Vèn cña CTC ®Çu t vµo c¸c doanh nghiÖp kh¸c _ Phần lợi nhuận sau thuế đợc tái đầu t và trích bổ sung vµo vèn ®iÒu lÖ + Khi t¨ng hoÆc gi¶m vèn ®iÒu lÖ, CTM vµ CTC ph¶i ®iÒu chỉnh kịp thời trong bảng cân đối tài sản, đăng ký với cơ quan kinh doanh. 3. Nh÷ng bíc ®Çu thÝ ®iÓm m« h×nh CTM-CTC ë níc ta 3.1_ Mét sè m« h×nh CTM-CTC ë níc ta a. M« h×nh CTM-CTC cña CONSTREXIM M« h×nh tæ chøc CTM-CTC cña CONSTREXIM lµ mét hình thức tổ chức sản xuất kinh doanh đợc thực hiện bởi sự liên kết của nhiều pháp nhân doanh nghiệp độc lập hoạt động trên nhiều lĩnh vực và địa bàn khác nhau để tạo thế mạnh chung. CTM đợc hình thành trên cơ sở giữ nguyên pháp nh©n cña CONSTREXIM. C¸c CTC cã ba lo¹i gåm: 4 c«ng ty lµ DNNN 100% vốn Nhà nớc trong đó có 2 công ty đợc hình thành trên cơ sở các đơn vị trực thuộc CONSTREXIM, 1 công ty đợc thành lập mới trên cơ sở dự án đầu t đợc phê duyệt, 1 công ty đợc tiếp nhận từ UBND thành phố Hải Phòng. 2 CTC lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n h×nh thµnh trªn c¬ së gãp vèn cña CONSTREXIM víi 2 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n s½n cã ë thµnh phè Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh, 1 CTC lµ c«ng ty cæ phÇn h×nh thµnh trªn c¬ së cæ phần hoá 1 đơn vị trực thuộc. CTM chi phèi c¸c CTC th«ng qua ¶nh hëng vÒ thÞ trêng, vÒ chiÕn lîc kinh doanh vµ vÒ chÊt x¸m. CTM bá vèn vµo c¸c CTC víi t c¸ch lµ nhµ ®Çu t vµ hëng lîi tøc t¬ng øng víi phÇn vèn bá ra. CTM kh«ng hëng mét khoản phụ phí nào do các CTC phải nộp. Các quan hệ về kinh tế giữa các đơn vị thành viên với nhau hoặc với CTM đều thông qua các hợp đồng để thực hiÖn c¸c dù ¸n, c«ng tr×nh hoÆc th¬ng vô cô thÓ. §Ó ®Çu t mang l¹i lîi Ých chung cho toµn CONSTREXIM, trong từng giai đoạn sẽ có sự thống nhất giữa CTM với các CTC để hình thành Quü ®Çu t ph¸t triÓn chung. b. TCT Kh¸nh ViÖt víi m« h×nh CTM-CTC Ngày 14-3-2002, Thủ tớng Chính phủ đã có quyết định số 197/quyết định- TTg phê duyệt đề án thành lập Tổng công ty Khánh Việt hoạt động theo mô hình CTM-CTC thực hiện chuyển đổi phơng thức Nhà nớc giao vốn sang đầu t vốn và trên cơ sở sắp xếp lại tổ chức và hoạt động của XNLH Thuốc lá Khánh Hoà và các đơn vị thuộc phạm vi quản lý của xí nghiệp theo.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> uû quyÒn cña UBND tØnh Kh¸nh Hoµ Tæng c«ng ty cæ phÇn nhËn CTM lµ DNNN 100% vèn nhµ níc vµ cã c¸c CTC thuéc lo¹i nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiệp 100% vốn nhà nớc hoạt động theo Luật Doanh nghiệp nhà nớc công ty TNHH một thành viên (100%vốn nhà nớc) hoặc nhiều thành viên, trong đó CTM tham gia đóng góp trên 50% vốn điều lệ, hoạt động theo Luật Doanh nghiệp công ty cổ phần mà CTM nắm giữ cổ phần chi phối, đợc hình thành từ viÖc cæ phÇn ho¸ DNNN, bé phËn DNNN hoÆc CTM gãp vèn thµnh lËp, ho¹t động của Luật Doanh nghiệp. Sự ra đời của Tổng công ty cho thấy mô hình quản lý và hoạt động của Khatoco là phù hợp với xu thế phát triển kinh tế mà đến nay đã đợc công nhận về mặt pháp lý. Điều đó đánh dấu một bớc trởng thành về công t¸c qu¶n lý kinh tÕ cña doanh nghiÖp híng tíi sù ph¸t trÓn bÒn v÷ng trong nÒn kinh tế thị trờng định hớng XHCN, trên cở sở phát huy tính năng động, sáng tạo, tự chủ, tự chịu trách nhiệm, hợp tác và cạnh tranh bình đẳng giữa các doanh nghiÖp. 3.2_ Mét sè ®iÒu rót ra tõ c¸c thÝ ®iÓm m« h×nh CTM-CTC ë níc ta hiÖn nay M« h×nh tæ chøc CTM-CTC cña CONSTREXIM vµ Khánh Việt tuy mới đợc áp dụng thí điểm, song nhìn tổng thể mô hình này có nhiều điểm tiến bộ so với các mô hình DNNN khác, đặc biệt khác về bản chất víi m« h×nh TCT. Tríc hÕt, ®©y lµ m« h×nh cho phÐp kÕt hîp mét c¸ch hµi hoµ c¸c lo¹i h×nh së h÷u trong ph¹m vi mét doanh nghiÖp. Dùa trªn quan hÖ tài chính với các mức độ khác nhau, việc huy động vốn của các thành phần kinh tế đợc thuận lợi, quá trình tích tụ và tập trung vốn đợc đẩy mạnh. Thứ hai, tạo cơ sở để giải quyết mối quan hệ trong nội bộ DNNN theo hớng nâng cao quyền hạn và trách nhiệm của các đơn vị tự chủ. C¸c quan hÖ bíc ®Çu ®i vµo thùc chÊt h¬n chø kh«ng chØ mang tÝnh chÊt hµnh chính, mệnh lệnh, thu nộp. Điều này khắc phục đợc hạn chế của mô hình TCT ®ang ¸p dông hiÖn nay. Thø ba, viÖc ¸p dông m« h×nh nµy cho phÐp chóng ta ®Èy nhanh tiến trình đổi mới DNNN. PhÇn iii Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c¬ cÊu tổ chức, chế độ hoạt động của mô hình CTM-CTC vµ ®a M« h×nh vµo ¸p dông Ngày 1-7- 2002, Thủ tớng Chính phủ đã ký quyết định cho phép 9 TCT nữa thí điểm mô hình CTM-CTC, nâng số TCT đợc phép hoạt động theo mô hình này lên 20 TCT. Đó là các TCT sau:  TCT x©y dùng B¹ch §»ng.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> . TCT. đờng. TCT. kinh. s«ng miÒn Nam  doanh địa ốc Sài Gòn  Sµi Gßn  dùng Sµi Gßn  vµ ph¸t triÓn x©y dùng  vËn t¶i II  vËn t¶i vµ thuª tµu  và xếp dỡ nội địa. TCT du lÞch TCT. x©y. TCT ®Çu t TCT dÞch vô TCT dÞch vô TCT vËn t¶i. Theo ban chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp, viÖc triÓn khai thÝ ®iÓm m« h×nh cã thÓ kÐo dµi hÕt n¨m 2003. §Ó cã thÓ triÓn khai m« h×nh nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶, trớc hết cần phải nhìn rõ hạn chế của TCT thật chính xác và ở chỗ nào, từ đó mới có phơng án phù hợp thực tiễn, đổi mới và nhất là đạt đợc mục đích “ xã héi ho¸ quyÒn së h÷u tµi s¶n trong doanh nghiÖp gi÷a c¸c bªn ”. §Ó m« h×nh này thí điểm thành công trên mức độ nào đó, việc trớc tiên phải có sự chỉ đạo tập trung, có quyền lực để tiến hành cổ phần hoá mạnh hơn, đánh giá vốn, tài sản chính xác, nợ nần đợc u tiên xử lý giải quyết, bổ nhiệm cán bộ hay thuê giám đốc. Ngoài ra cũng cần chú ý là một doanh nghiệp có quy mô lớn không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với doanh nghiệp mạnh. Vì vậy, cần loại bỏ cách t duy một chiều cứ có CTM-CTC là mạnh. Sẽ chỉ có đợc CTM-CTC mạnh nếu tạo ra đợc các điều kiện cần thiết về khả năng quản trị và nhân cách của đội ngũ các nhà quản trị. Ngợc lại, nếu năng lực và trình độ quản trị, điều hành, trình độ công nghệ - kỹ thuật không tơng xứng với quy mô, có thể sẽ không dẫn đến các lợi thế mà chỉ dẫn đến tác động tiêu cực đối với hiệu quả hoạt động. KÕt luËn Mô hình CTM - CTC là một trong những loại hình đợc áp dụng ngày càng rộng rãi trên thế giới và đó cũng là công cụ để hình thành nên c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. Nguyªn nh©n thùc sù, quan träng nhÊt cña nã chÝnh lµ sù bµnh tríng, më réng cña c¸c c«ng ty lín vµ yªu cÇu chia sÎ, h¹n chế rủi ro trong kinh doanh, đồng thời cho phép thu hút đợc nhiều vốn từ xã hội mà vẫn đảm bảo đợc quyền quyết định trong CTM cũng nh sự kiểm soát, khống chế với CTC. Nhiều tập đoàn đã hình thành một công ty tài chính để qu¶n lý hoÆc chi phèi trùc tiÕp c¸c CTC nh»m t¹o cho c¸c CTC cã quyÒn chñ.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> động rộng rãi hơn, có khả năng ứng phó linh hoạt hơn với sự biến động của thị trêng. NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø ba Ban ChÊp hµnh trung ¬ng Đảng khoá IX đã đề ra chủ trơng thí điểm, rút kinh nghiệm để nhân rộng việc thực hiện chuyển tổng công ty nhà nớc sang hoạt động theo mô hình CTMCTC. Từ thực tiễn hoạt động SXKD của Tổng công ty Khánh Việt và CONSTREXIM, cho thÊy m« h×nh nµy hoµn toµn cã thÓ ¸p dông mét c¸ch cã hiệu quả trong điều kiện nền kinh tế thị trờng định hớng XHCN ở nớc ta. Vấn đề quan trọng ở đây là phải tạo ra cho đợc “hạt nhân” CTM thực sự có tiềm lực kinh tế- tài chính, đủ sức chi phối và kiểm soát các CTC; đồng thời có nh÷ng c¬ chÕ râ rµng, nh»m t¸ch b¹ch râ ph¸p nh©n tæng c«ng ty víi c¸c ph¸p nhân mà tổng công ty đầu t vốn vào, phân định rõ quyền, lợi ích, trách nhiệm của công ty với các CTC, phân cấp tối đa quyền của đại diện chủ sở hữu cho hội đồng quản trị, tách bạch quyền của ngời quản lý SXKD với quyền của đại diện chủ sở hữu nhằm tránh tình trạng dẫm đạp vỡ chức năng giữa tổng giám đốc và hội đồng quản trị đa dạng hoá mô hình tổ chức và không áp đặt theo kiÓu “®iÒu lÖ mÉu’’ nh»m n©ng cao quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiệp, hớng tới hình thành một môi trờng cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế ở trong nớc và chủ động vơn ra hội nhập kinh tế quốc tÕ.. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. Dự thảo Nghị định của Chính phủ về “ tổ chức, hoạt động và chuyển đổi tổng công ty, doanh nghiệp nhà nớc theo mô hình công ty mẹ công ty con ” Kinh tÕ vµ Dù b¸o Sè 4/2001 ; Sè 9/2002 ; Sè 12/2002 Nhµ níc vµ Ph¸p luËt Sè 12/2002 Tµi chÝnh doanh nghiÖp th¸ng 8/2002 T¹p chÝ qu¶n lý Nhµ níc T¹p chÝ Kinh tÕ - KÕ ho¹ch Sè 11/2001 Mét sè th«ng tin kh¸c trªn m¹ng.

<span class='text_page_counter'>(18)</span>

<span class='text_page_counter'>(19)</span>