Dạy học tích hợp trong môn địa lí 10 bài 16 “ sóng thủy triều dòng biển

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO LAI CHÂU
TRƯỜNG THPT DÀO SAN

˜˜˜

HỒ SƠ DỰ THI
“ DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH
HỢP DÀNH CHO GIÁO VIÊN”

1. Tên chủ đề dạy học: Dạy học tích hợp trong mơn Địa lí 10
Bài 16: “ Sóng. Thủy triều. Dịng biển”
2. Mơn học chính của chủ đề: Địa lí 10
3. Các mơn học được tích hợp gồm: Địa lí 10, Vật lí 10,
Lịch sử 10, Sinh học 11, Ngữ văn 12.

Dào San, ngày 15 tháng 1 năm 2017


PHIẾU THÔNG TIN VỀ GIÁO VIÊN DỰ THI
- Sở Giáo dục và Đào tạo Lai Châu
- Trường THPT Dào San
- Địa chỉ: Dào San – Phong Thổ - Lai Châu
- Điện thoại: 02313600650

Email:

- Thông tin về giáo viên:
+ Họ và tên: Đỗ Thị Phương Thúy
+ Ngày sinh: 07/9/1989
+ Điện thoại: 01689601379

Mơn: Địa lí
Email:


PHIẾU MÔ TẢ BÀI DỰ THI
“ DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP DÀNH CHO GIÁO VIÊN”
1. Tên bài học
Tích hợp mơn Ngữ văn 12, Lịch sử 10, Vật lí 10, Sinh học 11, Địa lí 10 vào
bài 16 - Địa lí 10: “Sóng, Thủy triều, Dịng biển”.
2. Mục tiêu bài học
a) Kiến thức
* Mục tiêu của bài học
- Biết được ngun nhân hình thành sóng biển, sóng thần.
- Hiểu rõ vị trí giữa Mặt Trăng, Mặt Trời và Trái Đất đã ảnh hưởng tới thủy
triều như thế nào.
- Nhận biết được đặc điểm chuyển động và sự phân bố các dịng biển lớn trên
các đại dương cũng có những quy luật nhất định.
* Mục tiêu khi vận dụng kiến thức liên môn
- Môn Ngữ văn 12 – tiết 39 “Sóng” của Xn Quỳnh. Học sinh khơng chỉ
thấy được vẻ đẹp của sóng biển mà ở đây hình tượng "sóng" để diễn tả những
cảm xúc, trạng thái của người phụ nữ khi yêu.
- Môn Sinh học 11 bài 31 “Tập tính”. Học sinh thấy được sự thích nghi của
một số lồi động vật ở nơi hay xảy ra sóng thần, cung cấp cho các em kiến thức
thực tiễn để phòng tránh những thiên tai từ thiên nhiên.
- Mơn Vật lí 10 bài 11 “Lực hấp dẫn. Định luật vạn vật hấp dẫn”, giúp học sinh
có thể giải thích được ngun nhân sinh ra hiện tượng thủy triều trên Trái Đất.
- Môn Lịch sử 10 bài 19 “Những cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm các
thế kỷ X – XV”. Biết được ứng dụng của thủy triều trong quân sự, đồng thời tự hào
về trí tuệ trong quân sự của cha ông ta, khơi dậy niềm tự hào và ý thức trách nhiệm

của thế hệ trẻ trong việc giữ vững và bảo vệ chủ quyền biển đảo quê hương.
- Môn Địa lí 10 bài 5 “Vũ Trụ. Hệ Mặt Trời và Trái Đất. Hệ quả chuyển động
tự quay quanh trục của Trái Đất”; bài 7 “Cấu trúc của Trái Đất, Thạch quyển,
Thuyết kiến tạo mảng”; bài 13 “Ngưng đọng hơi nước trong khí quyển, Mưa”.
Học sinh có thể vận dụng kiến thức trong bộ mơn để giải thích các hiện tượng tự
nhiên trên Trái Đất. Đồng thời khắc sâu được cho học sinh về vai trị của dịng
biển đối với khí hậu và tài nguyên thủy hải sản.
b) Kỹ năng
- Quan sát, phân tích tranh ảnh.
- Phân tích bản đồ các dòng biển thế giới.
- Xác lập mối quan hệ giữa các yếu tố tự nhiên.
- Nhận thức được nguyên nhân sinh ra thủy triều. Biết cách vận dụng hiện
tượng này trong cuộc sống.
c) Thái độ
- Yêu thích thiên nhiên, tự giải thích được các hiện tượng tự nhiên.


- Học sinh thấy tự hào khi nước ta có một vùng biển rộng lớn. Đồng thời, học
sinh thấy tự hào về tài quân sự của cha ông ta trong lịch sử đã biết dựa vào triều
cường để mang lại chiến thắng vang dội cho Đất nước. Từ đó, học sinh thấy được
bản thân cần phải có trách nhiệm giữa gìn và bảo vệ vùng biển đảo quê hương.
3. Đối tượng dạy học
Học sinh lớp 10A1 năm học 2016 - 2017: sĩ số 36 học sinh. Đa số các em có
ý thức học tập, ln hồn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên vẫn còn
một số em học chưa tốt, còn ham chơi, đua đòi với bạn bè. Đây là đặc điểm của
sự thay đổi tâm lý lứa tuổi, có thể khắc phục được nhờ giáo dục.
4. Ý nghĩa của bài học
- Sau bài học giúp học sinh nắm và giải thích được các hình ảnh, hiện tượng
trong tự nhiên như: Sóng biển, thủy triều, dịng biển.
- Học sinh thấy được vai trò to lớn mà biển mang lại cho con người trong đời

sống hàng ngày.
- Về kinh tế: Chúng ta có thể lợi dụng sóng biển và thủy triều để phát triển
các ngành kinh tế như: Sản xuất muối, đánh bắt và nuôi trồng thủy hải sản, xây
dựng các hải cảng và phát triển giao thông vận tải đường biển, thủy điện,…
- Về quân sự: Trong lịch sử của dân tộc cha ông ta đã biết lợi dụng hoạt động
của thủy triều để đánh giặc ngoại xâm gìn giữ và bảo vệ Tổ quốc.
- Học sinh thấy được vai trò to lớn của dòng biển đối với khí hậu và hình
thành các mơi trường thủy hải sản.
5. Thiết bị dạy học, học liệu
- Sử dụng máy chiếu, loa kết nối với máy tính.
- SGK các mơn Địa lí 10; Lịch sử 10; Vật lí 10; Sinh học 11; Ngữ văn 12.
- Tranh ảnh, video clip về sóng biển, sóng thần, thủy triều.
- Bản đồ các dịng biển trên thế giới hoặc bản đồ tự nhiên thế giới.
- Phóng to các hình trong SGK.
6. Hoạt động dạy và học
a) Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số
b) Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra đan xen bài học.
c) Bài mới
Mở bài
Như các em đã từng nghe, nước trong các biển và đại dương không đứng
yên mà luôn vận động và sóng biển, thủy triều, dịng biển là một trong những
vận động đó. Vậy, vì sao lại có sóng biển, thủy triều và dịng biển chúng ta sẽ
cùng nhau tìm câu trả lời trong bài học học hôm nay.
Hoạt động của Giáo viên và Học sinh
Nội dung chính
* Hoạt động 1: Thảo luận nhóm
- GV: Nhắc lại nhiệm vụ đã giao cho các nhóm
chuẩn bị ở nhà.
- HS: Cử đại diện nhóm lên trình bày kết quả.
* Nhóm 1 trình bày kết quả chuẩn bị về sóng biển. I – SĨNG BIỂN

* Khái niệm
- Sóng biển là một hình thức dao


động của nước biển theo chiều
thẳng đứng
GV: Sóng biển là một hình thức dao động của
nước biển theo chiều thẳng đứng nhưng lại cho
người ta cảm giác là nước biển chuyển động theo
chiều ngang từ ngồi khơi xơ vào bờ.
Ở ngồi thực tế các em có thể quan sát trên
các cánh đồng lúa khi có gió thổi qua sẽ có từng
đợt sóng giống như sóng biển.
* Nguyên nhân
- Chủ yếu là do gió
- GV tích hợp Ngữ văn 12 – tiết 39: Hình ảnh
sóng biển là hình ảnh rất đẹp đã được đưa vào
trong thơ ca ví dụ như bài thơ “Sóng” của nhà
thơ Xn Quỳnh, cơ xin được trích đọc một số
câu thơ sau:
“Trước mn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”.
Trong đoạn thơ trên nhà thơ Xuân Quỳnh cũng
đã nhắc đến nguyên nhân hình thành sóng biển là

do gió. Gió càng mạnh thì sóng càng to, mặt biển
càng nhấp nhơ.
GV: Sóng bạc đầu là do các giọt nước biển
chuyển động lên cao, khi rơi xuống va đập vào
nhau vỡ tung tóe thành bọt trắng xóa gọi là sóng
bạc đầu.
Trong biển và đại dương thỉnh thoảng xuất
hiện một loại sóng đặc biệt chúng có sức tàn phá
ghê gớm người ta gọi là sóng thần.
* Sóng thần
- Đặc điểm: Sóng có chiều cao
khoảng 20 – 40m truyền theo
chiều ngang với tốc độ khoảng
400 – 800km/h, có sức tàn phá
ghê gớm.
- Nguyên nhân: Chủ yếu là do
động đất.
GV: Ngồi ra cịn do núi lửa phun ngầm dưới
đáy biển, bão.


- GV tích hợp Địa lí 10 – bài 7: Dựa vào kiến
thức đã học (bài 7), em hãy cho biết sóng thần
hay xẩy ra ở những nước nào trên thế giới?
HS: Nhật Bản, Phi-lip-pin, In-đô-nê-xi-a, Pê-ru,
Chi-lê,…
GV cho học sinh xem video về sóng thần.
GV hỏi: Em hãy cho biết những tác hại của sóng
thần gây ra? Kể tên một số sóng thần mà em biết?
HS: - Gây thiệt hại về người và của, gây ô nhiễm

môi trường,…
- Một số trận sóng thần xẩy ra tại In-đơ-nêxi-a, Nhật Bản,…
GV: Sóng thần có cường độ sóng lớn nên tác hại
xẩy ra rất khủng khiếp, nhấn chìm nhiều thành
phố, làng mạc, gây chết nhiều lồi sinh vật biển,
ơ nhiễm mơi trường,…
Các trận sóng thần như:
- Trận sóng thần ở In-đơ-nê-xi-a vào ngày
26/12/2004 tại Ấn Độ Dương do trận động đất
mạnh 9,2 độ richte, sóng cao 30m tràn vào 14
quốc gia cướp đi sinh mạng của hơn 225000
người,…
- Trận sóng thần xẩy ra tại Nhật Bản mới đây
vào ngày 11/3/2011 do trận động đất mạnh 9 độ
richte, sóng cao 40,5m làm thiệt mạng 15000
người, hơn 6000 người bị thương và hơn 2600
người bị mất tích, hơn 127000 ngơi nhà bị tàn
phá, nổ nhà máy điện hạt nhân,… Ngồi ra, một
số trận sóng thần xẩy ra ở Chi-lê, Pê-ru,…
GV: Cho học sinh xem đoạn video về tác hại của
sóng thần.
- GV tích hợp Sinh học 11 – bài 31: Theo em, các
loài động vật sống ở biển có khả năng dự đốn
được sóng thần sắp xảy ra khơng? Lấy ví dụ?
HS: Các lồi động vật sống ở biển có khả năng
dự đốn được sóng thần, HS lấy ví dụ.
GV: Các lồi động vật có phản ứng trả lời kích
thích từ mơi trường sống để thích nghi với mơi
trường sống. Một số lồi động vật có khả năng
dự báo được sóng thần sắp xẩy ra như: Cá mái

chèo thường trôi vào bờ vài tháng trước khi sóng
thần xẩy ra, cá heo có thể cảm nhận được sóng
thần sắp xẩy ra qua nhận biết các sóng âm từ
nước biển.


Cá mái chèo
Cá heo
* Nhóm 2 trình bày kết quả chuẩn bị về thủy triều.
II – THỦY TRIỀU
1. Khái niệm
- Thủy triều là hiện tượng dao
động thường xuyên và có chu kì
của các khối nước trong các biển
và đại dương.
2. Nguyên nhân
- GV tích hợp Vật lí 10 – bài 11: Giữa Mặt Trăng - Do sức hút của Mặt Trăng và
và Trái Đất, giữa Trái Đất và Mặt Trời có lực hút Mặt Trời.
khơng? Đó là lực gì?
HS: Các hành tinh đều có lực hút với nhau, đó là
lực hấp dẫn.
GV: Theo thuyết của nhà bác học Niu-tơn (thuyết
tĩnh học): Giữa Trái Đất và Mặt Trăng có lực hấp
dẫn giữ cho Mặt Trăng chuyển động quanh Trái
Đất, giữa Mặt Trời và Trái Đất cũng có lực hấp
dẫn giữ cho Trái Đất chuyển động quanh Mặt
Trời. Nguyên nhân hình thành thủy triều chính là
do lực hấp dẫn của các thiên thể, hay nói cách
khác là do sức hút của Mặt Trăng và Mặt Trời.
GV: Cho học sinh quan sát hình ảnh sức hút của

Mặt Trăng và Mặt Trời.

GV hỏi: Theo em, sức hút của Mặt Trăng hay


Mặt Trời tới Trái Đất lớn hơn?
HS: Mặt Trăng có sức hút lớn hơn.
GV: Mặt Trăng tuy nhỏ hơn nhiều so với Mặt
Trời (nhỏ hơn 27.106 lần) nhưng Mặt Trăng lại
có sức hút các khối nước biển rất lớn do Mặt
Trăng ở gần Trái Đất hơn so với Mặt Trời.

3. Đặc điểm
* Triều cường
- Khi Mặt Trăng, Mặt Trời và
Trái Đất nằm thẳng hàng thì dao
động thủy triều lớn nhất.

GV phân tích: Khi Mặt Trăng, Mặt Trời và Trái
Đất nằm thẳng hàng tương ứng vào ngày không
trăng và ngày trăng tròn. Lúc này lực tạo triều là
tổng hợp của cả Mặt Trăng và Mặt Trời, do đó
dao động thủy triều là lớn nhất, triều cường xảy
ra vào ngày mùng 1 và 15 âm lịch hàng tháng.
Trong một năm lại có hai lần thủy triều lớn nhất
vào các ngày xuân phân (21/3) và thu phân
(23/9).
Tải bản FULL (15 trang): />Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net
* Triều kém
- Khi Mặt Trăng, Trái Đất và Mặt

Trời ở vị trí vng góc thì dao
động thủy triều nhỏ nhất.


GV phân tích: Khi Mặt Trăng, Trái Đất và Mặt
Trời ở vị trí vng góc, lúc này lực tạo triều sẽ bị
phân tán theo hai hướng nên dao động thủy triều
nhỏ nhất, thường xảy ra vào ngày mùng 7 và 23
âm lịch hàng tháng.
GV hỏi: Nghiên cứu thủy triều có ý nghĩa như
thế nào đối với sản xuất?
HS: Làm muối, nuôi trồng thủy hải sản, đánh * Ứng dụng
giặc,…
- Sản xuất muối, phát triển giao
GV: Ứng dụng thủy triều trong sản xuất như: Sản thông vận tải, nuôi trồng thủy hải
xuất muối, sản xuất điện, xây dựng các hải cảng sản, thủy điện, quân sự,...
và giao thông vận tải, nuôi trồng thủy hải sản,…
- GV tích hợp Lịch sử 10 – bài 19: Trong lịch sử
cha ông ta đã lợi dụng thủy triều như thế nào để
đánh giặc?
HS: Học sinh kể về trận đánh của Ngô Quyền
năm 938.
Tải bản FULL (15 trang): />Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net


* Hoạt động 2: Cả lớp
GV: Cho học sinh quan sát hình ảnh về dịng biển
III – DỊNG BIỂN

GV: Em hiểu thế nào là dịng biển? Có mấy loại

dịng biển?
HS: Trả lời
GV: Nêu khái niệm và các loại dòng biển.
* Khái niệm
- Dòng biển là hiện tượng
chuyển động của lớp nước trên
mặt tạo thành các dòng chảy
trong biển và đại dương.
* Phân loại
- Có 2 loại dịng biển là: dịng
GV: Yêu cầu học sinh quan sát hình 16.4 và trả biển nóng và dịng biển lạnh.
* Phân bố
lời một số câu hỏi sau:
GV hỏi: Các dịng biển nóng và lạnh thường xuất
phát ở khu vưc nào? Chúng có hướng chảy ra sao?
- Các dịng biển nóng thường
phát sinh ở 2 bên Xích đạo, chảy
về hướng Tây, khi gặp lục địa thì
chuyển hướng chảy về phía cực.
- Các dịng biển lạnh xuất phát từ
GV: Các dòng biển lạnh hợp với các dịng biển khoảng vĩ tuyến 30- 400, chảy về
nóng tạo thành những vịng hồn lưu của các đại phía xích đạo.
dương ở mỗi bán cầu. Ở vĩ độ thấp hướng chảy
của các vịng hồn lưu ở bán cầu Bắc theo chiều
kim đồng hồ (hướng tay phải), ở bán cầu Nam
ngược chiều kim đồng hồ (hướng tay trái).
5003679
- GV tích hợp Địa lí 10 – bài 5: Vì sao hướng
chảy của các vịng hồn lưu lớn ở bán cầu Bắc